Day: Noyabr 21, 2023

Taksi Fəxri Xiyabanın qarşısında dayandı. Qabaqda oturmuş Fuad, arxada əyləşmiş Rumiyyə maşından düşdülər. Fuad iri gül dəstəsini götürüb sürücüyə: – Gözlə, indi gəlirik, – dedi.

Sürücü:

– Burda çox dayana bilmərəm, – dedi, – cərimələyərlər.

– Tez qayıdacayıq.

Xiyabana girdilər, qara mərmərdən sinə daşının üstündə ŞÖVQÜ ŞƏFİZADƏ (1911-1987) yazılmış məzara yanaşdılar, gül qoydular.

Şövqü Şəfizadənin boyaboy heykəli onlara zəhmlə, bir az da məzəmmətlə baxırdı sanki.

Rumiyyə yanındakı məzara narazı nəzər atdı: – Elə bil ayrı yer qəhətdi, burda da yanaşı olmalıydılar, – dedi.

Sağ tərəfdəki məzarın üstündə:

FUAD SALAHLI (1918-1976) yazılmışdı.

Ağ mərmər başdaşının üstündə mərhumun arvadı, heykəltaraş Solmaz tərəfindən yaradılmış qabartma-portret vardı. Fuad Salahlıdan fərqləndirmək üçün hamının “balaca Fuad” adlandırdıqları Fuad Mehdiyev daxilən gülümsündü. Təsadüfənmi, ya bilərəkdənmi, Şövqünün heykəli və Fuad Salahlının qabartma-portreti əks istiqamətdə baxırdılar, elə bil bir-birindən üz çevirmişdilər. Rumiyyə bəyaz dəsmalını çıxarıb gözlərinin yaşını sildi. Fuad: – Gedək, – dedi – sürücünü cərimə edərlər. – Sən get, indi gəlirəm. Fuad çıxışa tərəf addımladı. Rumiyyə atasının heykəlinə bir az da yaxınlaşdı. Əlini heykəlin başına, üzünə çəkdi, sığalladı, sonra çönüb iti addımlarla ərinə çatdı. Taksiyə mindilər, Fuad sürücüyə ünvanı dedi, Rumiyyə açıq sezilən istehzayla:

– Oqtay bəyin hüzuruna gedirsən? – dedi.

– Qasım deyib ona xahişimi.

Rumiyyə köksünü ötürdü:

– Gör, nə günə qalmışıq, Qasımın minnətçiliyinə ehtiyacımız var.

Fuad dinmədi.

Qasım haçansa, – Nuh əyyamında – Şövqünün, ondan sonra da Fuadın sürücüsü olub. Rumiyyə onun gözləri qarşısında böyüyüb. İndi də bu yaşı ötmüş, amma peşəsindən əl çəkməyən kişi Oqtayın sürücüsüydü. Bütün səylərinə baxmayaraq, heç cür Oqtayla rabitə yaradı bilməyən Fuad, axır, Qasımın vasitəsiylə xahişini ona çatdırdı.

Evlərinin yanında Rumiyyə taksidən endi, Fuad yoluna davam etdi.

***

Qasımın sürdüyü maşın İdarələrinin qabağında dayandı, Qasım:

– Oqtay qədeş, unutmamısan ki, bu gün Fuad qədeş yanına gələcək?

Oqtay: – Unutmamışam, – dedi, maşından düşdü. Qarşısına çıxa biləcək növbənöv xahişçilərdən yayınmaq üçün ətrafa baxmadan iri addımlarla idarənin qapısına tərəf yeridi. İçəri keçmək istədiyi an qadın səsi eşitdi: – Oqtay!

Oqtay qanrılıb baxdı. Onu çağıran dümağ saçlı qadın idi. Ondan başqa səkidə heç kəs yoxdu. Səs Oqtaya tanış gəldi, həm də məhrəm adam kimi onu adıyla çağırırdı. Oqtay diqqətlə baxdı və diksindi:

– Əsmər? Sənsən?

Əsmər yanaşıb əlini uzatdı, – mənəm, – dedi – yaxşı ki tanıdın. Çox dəyişmişəm?

Oqtayın etiraz eləməyə dili gəlmədi, amma həm də Əsməri incitmək istəmədi, odur ki, sadəcə: – sən hara, bura hara? – dedi. – Haçan gəlmisən?

– Bir həftə olar. Telefonun cavab vermir, odur ki, səni burda gözləməli oldum. Bilirəm, başın çox qarışıqdır. Məni beş dəqiqə qəbul edə bilərsən?

– Əlbəttə, bu nə sözdür? Keç.

İkinci mərtəbəyə qalxdılar. Qəbul otağında hələ Fuad Mehdiyevin vaxtından katibə işləyən Nelli onlara salam verdi. Oqtay otağının qapısını açdı, Əsməri içəri buraxdı, sonra özü keçdi, indicə verdiyi sualı təkrar etdi: – Haçan gəlmisən?

Əsmər də təkrarən: – Bir həftə olar, – dedi.

– Xeyir ola?

– Xeyir deyil. Eşitməmisən? Camal rəhmətə getdi.

Oqtay təəssüf hissiylə: – yox, bilmirdim, – dedi, – Allah rəhmət eləsin.

Əsmər:

– Camalın vəfatından sonra Moskvada yaşamaq çox çətin oldu bizə, – dedi. – Xumarı da götürüb – qızımı deyirəm, – Bakıya gəlməli olduq.

Oqtay bu gözlənilməz görüşdən, Əsmərin belə dəyişməsindən, Camalın ölüm xəbərindən çaşıb qalmışdı, qarışıq hisslər keçirirdi, adda-budda, dağınıq fikirlər içindən sıyrılıb çıxmaq istəyirdi, hər şeyi ayıq başla dərk etməyə çalışırdı.

Əsmər Oqtayın iş otağına göz gəzdirirdi. Divarda şəhərin ayrı-ayrı binaları, meydanları, küçələri, çeşidli layihələr, Məmməd Əmin Rəsulzadənin iri şəkli.

– Nə yaxşı, məni o saat tanıdın. Bir daha soruşdu: – Çox dəyişmişəm?

Oqtay nəzakət naminə:

– Yox, – dedi. – Əlbəttə, illər keçib, ikimizin də başı ağarıb. Rəhmətlik haçan vəfat edib?

– İki ay bundan qabaq. İnfarkt.

Son illər həyatlarından danışmağa başladı. – Camalı xaricdən, diplomatik işindən geri çağırdılar. Perestroyka dövründə təzə nazir bütün köhnə kadrları bir-bir dəyişməyə başladı. Qatı rus şovinisti idi, Azərbaycan müstəqilliyini elan edəndən sonra: qayıdın, öz müstəqil ölkənizə, – demişdi Camala. Müavinlərindən biri erməni idi. Camalı görməyə gözü yoxdu. Bir sözlə, Camalı ən aşağı təqaüdlə işdən çıxardılar. Altı ay sonra elə evdəcə…

Əsmərin səsi əsdi:

– Elə gözümüzün qabağında, beş dəqiqənin içində keçindi. Heç təcili yardıma zəng edə də bilmədik.

Oqtay stəkana su süzüb Əsmərə uzatdı, Əsmər bir qurtum aldı.

– Bağışla, – dedi.

Araya üzücü sükut çökdü.

***

Fuad taksinin hesabını ödəyib idarənin qabağında maşından düşdü. Ömrünün neçə ilini verdiyi idarənin qapısının üstündə Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dalğalanırdı.

Qapıda əsgər qiyafəli, saqqallı gənc Fuadın pasportunu uzun zaman o tərəf-bu tərəfə çevirdi. Sonra qarşısındakı siyahıya bir də nəzər atıb nəhayət:

– Keçin – dedi, – ikinci mərtəbə, 5-ci otaq.

Fuad qeyri-ixtiyari:

– Bilirəm, – dedi, tanış pilləkanlarla ikinci mərtəbəyə qalxdı. 5-ci otağın qapısını açıb içəri girdi. Qəbul otağı bir qədər dəyişmişdi. Amma katibə masasının arxasında onun, Fuadın vaxtındakı kimi Nelli əyləşmişdi. Bir qədər yaşlanmış və tosqunlaşmış Nelli Fuadı görüb dərhal ayağa qalxdı: – Ooo, Fuad Qurbanoviç, salam, necəsiz?

– Sağ ol, yaxşıyam. Sən necəsən, Nelli?

Nellinin cavabını gözləmədən əlavə etdi: – Oqtayın… Oqtay bəyin qəbuluna gəlmişəm. Özü bilir.

Nelli:

– Bəli, bilirəm, – dedi, – burda qeyd eləmişəm. Amma bir az gözləyin, yanında adam var. Çay?

– Yox, sağ ol. Gözləyərəm.

Keçib qarşıdakı stulda əyləşdi. Bu qədər tanış qəbul otağına göz gəzdirdi. Bir elə dəyişiklik yoxdu. Onun keçmiş kabinetinin qapısında Oqtayın ad-famili, qarşı-qənşər otağın qapısında müdirin ad-famili yazılmışdı: QAFUR ƏHMƏDLİ.

Fuad gözlərinə inanmadı. Bir vaxt Fuadın atasını – Qurban kişini işdən çıxarmış məsul raykom işçisi, indi dəbdə olan sözlə qart partokrat Qafur Əhmədov? Xalq cəbhəsi iqtidarında belə mühüm vəzifədə? Ağlasığmazdır.

– İndi burda müdir Qafur Əhmədovdur? – deyə Nelliyə mənasız sual verdi.

Nelli başıyla təsdiq etdi.

– Otağındadır? – daha bir mənasız sual. Guya yanına girəsiydi.

Nelli:

– Yox, – dedi. – Bir azdan gələcək. Qonşu otaqda namaz qılır.

Fuad: “Nə yaxşı ki, o vaxt qəribə bir şıltaqlıqla o mühüm tədbirə getmədim, – deyə düşündü. – Elə bil məni şeytan yoldan çıxardı ki, ora gedib çıxış etmə. Demə, bu şeytanın əməli deyilmiş, mələyin işiymiş. Ora gedib uğurlu çıxış etsəydim, mütləq məni müdirin yerinə təyin edəcəkdilər. Çünki Əhməd Nəzərovun məsələsi artıq doxsan faiz həll olunmuşdu. Mənim üzrsüz çıxışa gəlməməyimi: – bu nə məsuliyyətsizlik, nə saymazlıqdır, – deyə pis yozmuşdular. Şövqü işə qarışmasaydı, hələ, yəqin müavin vəzifəsindən də atacaqdılar. Əl-qərəz, beləliklə, Əhməd Nəzərovun müdirlik vəzifəsi bir qədər də uzadıldı. Ta o günə qədər ki…”

O gün Fuadın yaxşı yadındaydı. Bəylər hakimiyyətə gələndən on gün sonra avtomatlı cavanlar Nəzərovun kabinetinə girib onu birdəfəlik işdən atdılar. O gün Fuad bir balaca soyuqlamışdı, işə çıxmamışdı. Bu xəbəri ona telefonla Nelli çatdırdı.

Səhərisi Fuad istefa ərizəsini yazıb göndərdi.

Yaxşı deyiblər ki, şər deməsən, xeyir gəlməz. O həlledici tədbirdə çıxış etməməsi – Fuadın xeyrinə imiş. Yoxsa, onu da Əhməd Nəzərov kimi müdir kabinetindən avtomatla çıxaracaqdılar.

***

– Bəs harda qalırsız?

Əsmər: – Bir rəfiqəmgildə – dedi və ani tərəddüddən sonra əlavə etdi: – Elə sənin yanına da bu xahişlə gəlmişəm. Səndən başqa burda ərk edəcəyim kimsə yoxdu. Deyirlər, bu sənin əlindədi. Birotaqlı mənzil istəyirəm səndən. Harda olur-olsun, şəhərin lap ucqar yerində. Düzdü, rəfiqəm deyir, “nə qədər istəyirsiz, qalın”. Amma mən başa düşürəm axı, sıxılırlar. Üç otaqda invalid əri, özü, iki uşağı. Lap kiçik otağa da razıyıq, təki başımızın üstündə bir dam olsun.

***

Qafur Əhmədli, ardınca da çiyni avtomatlı yekəpər bir kişi qəbul otağına daxil oldular. Qafur Əhmədli Fuada gözucu baxdı, tanısa da, tanımamış kimi, ağızucu salam verib tələsik otağına keçdi. Amma onunla gələn saqqallı kişi – guman ki, Əhmədlinin cangüdəni idi – Fuadı tanıdı:

– Yallah, Fuad müəllim, – dedi, – Nə əcəb səndən belə? Xeyir ola…

Fuad: “Görəsən bu namərbud adam məni hardan tanıyır?” – deyə düşündü.

– Məni tanımadın? Zeydullayam da. Axır dəfə səninlə aeroportda görüşmüşdük.

“Aeroportda?” Fuad yadına salmağa çalışırdı ki, avtomatlı kişi: – Mən onda nosilşik işləyirdim də, – dedi.

An içində Fuad xeyli ixtiyarlaşmış bu yekəpər adamı, ibtidai məktəbdən tanıdığı, unutmaq istədiyi pis bir vaqeyəylə bağlı olan şəxsi, çox illər sonra aeroportda nosilişk kimi rastlaşdığı Zeydullanı və onun işlətdiyi “oxartana” sözünü xatırladı. – Zeydulla – dedi.

– Həri, Zeydullayam da…

– Görürsən də, Fuad yoldaş, – yoldaş sözünü açıq istehzayla dedi, – kiminin əvvəli, kiminin axırı.

Fuad – Bəli, elədir, – dedi, Əhmədovun cangüdənisən?

– Həri, qardaşım oğluyla qonşudu Qafur bəy, məni işə götürdü, canı-başı sağ olsun, partiyasına da üzv elədi.

– Partiyasına? Əhmədovun partiyası var?

– Bə nə bilmisən? “İrşad” partiyasın qurub da, Qafur bəy. Dindarlar partiyasıdır, halallıqla işləyirik.

***

Oqtay siqaretini odladı. Çətin vəziyyətə düşmüşdü. Bir neçə an içində Əsmərlə ta məktəb illərindən başlanan və məktəb boyu davam edən, yuxarı siniflərdə az qala sevgiyə çevrilə biləcək və əfsus ki, çevrilməmiş münasibətləri gözlərinin qarşısından keçdi. Bəlkə də bu saf dostluq münasibətləri mehriban ailəyə dönə bilərdi. Amma heç kəsin gözləmədiyi halda, Əsmər ingilis dili müəllimləri, yaşca hamısından çox böyük olan Camala ərə getdi. Oqtay da, sinif yoldaşları – oğlanlar və qızlar da – bu nikahdan şoka düşmüşdülər. Dedi-qodular, gümanlar, fərziyyələr, xoş ya bəd niyyətlə deyilmiş sözlər baş alıb gedirdi. Bir müddət sonra Camalı Moskvaya apardılar, oradan da müxtəlif xarici ölkələrdə diplomatik işə keçdi. Təbii ki, Əsmər də əriylə birgə Bakıdan, anasından, İçərişəhərdəki köhnə evlərindən, məktəb yoldaşlarından tamamilə ayrılıb uzaqlaşdı, başqa bir aləmə düşdü. Və yalnız bir gün – Oqtayın ad günü ərəfəsində qəfildən uçub Bakıya gəldi – Oqtayı təbrik etməkçün. Bütün günü bir yerdə olsalar da, aralarındakı bu qeyri-müəyyən münasibət, zamanın, ictimai mövqelərin, həyat tərzinin yaratdığı sədlər aşılmadı. Əsmər növbəti dəfə ərinin kübar həyat sürməsindən danışanda Oqtay nə isə cod bir söz işlətdi və aeroportda çox soyuq vidalaşdılar. Oqtaya elə gəldi ki, bu səfər həmişəlik ayrılırlar, bir daha heç vaxt, heç yerdə görüşməyəcəklər. Yalnız səhərisi gün Əsmərdən qəribə bir imzayla – Kamikadze imzasıyla gələn teleqramı alanda Oqtay dərk etdi ki, Əsmərin zahirən firavan görünən həyatı o qədər də qayğısız deyilmiş, ağrı-acısını, nisgilini büruzə vermədən içində daşıyırmış. Və budur, bax, artıq bir ömür keçib gedəndən sonra, yalnız ərini deyil, illər uzunu vərdiş etdiyi həyat tərzini də itirəndən sonra, indi Oqtayın qarşısında yaşa dolmuş, solmuş, aciz və köməksiz bir qadın əyləşmişdi. Oqtaydan yardım umurdu və nə yazıq ki, Oqtay onun xahişinə heç cür əməl edə bilməyəcəkdi. Səbəbini Əsmərə izah etmək də asan iş deyildi. Səbəb isə ondaydı ki, Oqtaya təklif olunan bu vəzifəni istəməyərək qəbul edəndə özünə söz vermişdi ki, heç vaxt qanunazidd heç bir iş görməyəcək, heç bir şəxsi dostluq, tanışlıq hisslərinə məhəl qoymayacaq, dürüst işləyəcəkdir. Bütün bunları ayrı bir dünyadan gəlmiş Əsmərə necə izah edəydi? Həm də axı Oqtay bu yöndə müəyyən addım atsaydı belə, Qafur Əhmədli kimi bir vaxt sital kommunisti, indi qatı dinçini necə inandıra, razı sala bilərdi? “Necə, kiminçün ev istəyirsən, mənfur sovet diplomatının dul qadını üçün? – deyəcəkdi. – Hələ də cibində rus pasportu gəzdirən adamçün? Bəs minlərlə ev növbəsi gözləyən vətəndaşlarımıza nə cavab verəcəyik? Hələ mətbuatın nə şəbədə çıxaracağı bir yana dursun”.

Məsələ ondaydı ki, Qafur Əhmədov Qafur Əhmədov olsa da, bu söylənməmiş, amma söylənə biləcək iradlarında haqlıydı.

Əsmər Oqtayın tərəddüdlərini gözlərindən oxuyurmuş kimi, yorğun və üzgün bir səslə:

– Səni çətinə salmışam, həmi? – deyə xəbər aldı.

Oqtay sözləri sanki kəlbətinlə içindən dartıb çıxarırdı:

– Bilirsən, Əsmər, – sözünü davam edə bilmədi. Necə deyəydi ki, mümkünsüz bir şey xahiş edirsən. – Həyatda ilk, son və yeganə xahişinə nə qədər istəsəm də, əməl edə bilməyəcəm.

Əsmər heç nə demədən ayağa durdu. Əsmər həmin Əsmər idi – məğrur, sözü bir himdən anlayan, heç bir vəziyyətdə yalvar-yaxarla heç kəsin qarşısında əyilməyən qadın.

Oqtay: – Dur, – dedi və hardansa, vəhylə ağlına gələn qəfil fikirlə, az qala qol qaldırıb oynayacaqdı. Çıxış yolu tapmışdı. Sevincək:

– Mənim mənzilimdə qalarsız, – dedi.

Əsmər təəccüblə:

– Sənin mənzilində? Necə yəni…

– Çox sadə. Mənim ikiotaqlı mənzilimdə.

– Bəs sən, ailən?

– Mənim ailəm yoxdur. Təkəm. Bilmirdin?

Əsmər, əlbəttə, bilirdi bunu, bilirdi ki, Oqtay tək yaşayır. Sırf qadın marağıyla Oqtayın evlənmədiyini də öyrənmişdi. Rəfiqəsiylə hər telefon söhbətində bu barədə müfəssəl məlumat alırdı. Amma bununla məsələ çözülmürdü axı.

– Bəs sən?

– Mənim vəzifəmə görə Zuğulbada Hökumət bağında iki otağım var, – bunu düz deyirdi.  – Onsuz da ilboyu orda qalıram, – bu isə yalan idi. Olsa-olsa, ayda bir, ya iki gün orda qalmaq imkanı olurdu.

– Yox, axı. – Əsmər hələ də özünə gələ bilmirdi, – bilmirdi ki, nəyə, nədən və nə üçün etiraz etsin…

Oqtay cibindən açarları çıxarıb Əsmərə uzatdı: – Sürücüm sizi aparar, şeylərinizi daşımağa da kömək edər, – dedi.

Əsmərin üzü sanki işıqlandı, elə bil son vaxtların bütün ağırlıqları, qeyri-müəyyənliyi, qayğıları sifətindən silinib getdi, əvvəlki bir az şıltaq, bir az işvəli, amma mülayim və mehriban Əsmər oldu.

Boynunu uzadıb Oqtayın yanağından öpdü. Oqtayın bütün vücudu gizildədi. Əlli illik tarixi olan münasibətlərində Əsmər ilk dəfə öpürdü onu.

***

Fuad saatına baxdı, yarım saatdı burdaydı, “görəsən, mən də o vaxtlar qəbuluma gələnləri bu qədər gözlətmişəm?” Xoş bir hisslə xatırladı ki, haçansa həmin bu Oqtay ömründə ilk və yeganə dəfə Fuadın qəbuluna gələndə, onu bir dəqiqə belə gözlətməmişdi. Elə bu an Oqtayın kabinetinin qapısı açıldı, əvvəlcə, ağ başlı bir qadın, ardınca Oqtay çıxdılar.

Oqtay:

– Salam, Fuad, – dedi, – bağışla, səni bir az gözlətdim, üzürlü səbəbim var, Əsməri tanımadın?

Aman Allah, bu ağsaçlı qadın Əsmər imiş. Məktəblərində oğlanların hamısının, o cümlədən də Fuadın özünün hayıl-mayıl olduqları Əsmər. Əsmər də Fuadı tanımadı, yadına salmalı oldu, sonra::

– Xoş gördük, Fuad, – dedi.

– Xoş gördük. Necəsən…eee… necəsiz Əsmər… xanım?.

– Sağ ol… sağ olun…

Aydın olmadı, – Əsmər Fuada “sizlə” müraciət edir, ya buradakıların hamısıyla sağollaşır. Oqtay Əsməri qapıyacan ötürüb Fuadı içəri çağırdı:

– Buyur…

Fuad tanış kabinetə girdi, istər-istəməz otağa nəzər saldı. Divarlardakı layihələri göstərib:

– Sənin proyektlərindir? – deyə xəbər aldı.

Oqtay:

– Heç biri mənim deyil – dedi.

– ???

Oqtay səssiz suala:

– Hamısı rəhmətlik Fuad Salahlınındır, – dedi, – çalışırıq, heç olmasa, bir neçəsini həyata keçirək.

– Hə, indi Fuad Salahlı zəmanənin qəhrəmanıdır.

Bu sözlərdə xəfif bir istehza hiss elədi Oqtay, odur ki, qəti şəkildə:

– Fuad Salahlı elə o zəmanənin də qəhrəmanı idi, – dedi.

Sanki danışmağa söz tapmırdılar. Halbuki Fuad, şübhəsiz, hansısa, bir iş üçün gəlmişdi. Nəhayət, gərginliyi aradan qaldırmaqçün Oqtay:

– Görürsən də, Fuad, bir vaxt bu otaqda sən məni qəbul edirdin, indi mən səni qəbul edirəm. “Oxartana”nın sözləri Fuadın yadına düşdü:

– Kiminin əvvəli, kiminin axırı…

Oqtay:

– Boşla görək, – dedi, – nə əvvəl-axır, canım? İnan ki, yatsam, yuxuma girməzdi ki, haçansa bu vəzifəni tutacam.

– Sən tutmayıb, kim tutacaqdı bu vəzifəni?! Bu bəylərin içində yeganə professional elə sənsən də…

Oqtay bu sözlərə qarşılıq vermədən:

– Bəy təkid elədi, – dedi.

– Kim?

– Böyük bəy, Elçibəy, Prezident. Haçansa, bizi Fuad Salahlı tanış etmişdi. Fuad müəllimlə dost idilər. Görünür, o vaxtdan yadında qalmışammış. Məni çağırdı. Dedi, dinçilərin dəstəyinə ehtiyacımız var, odur ki, hələlik, Qafur Əhmədlini müdir təyin etmişik. Amma belə mühüm yerdə bizim inandığımız dürüst, etibarlı adamımız da olmalıdır. Həm də yadımdadı, rəhmətlik Fuad Salahlı səndən ağızdolusu danışardı. İndi sən bu vəzifəni tutsan, onun da ruhu şad olar.

Nə isə, razılaşmalı oldum.

– Düz eləmisən. Əbülfəz bəy doğru seçim edib. Fuad Salahlının o vaxt həyata keçməmiş işlərini dirçəltməyiniz də doğrudur. Amma…

Oqtay:

– Amma nə? – deyə soruşdu.

– Amma birini qaldırmaqçün başqasını yıxmaq vacib deyil.

– Kimi yıxmışıq ki?

Fuad siqaret çıxartdı:

– Olar?

– Əlbəttə.

Siqaretini odladı, bir qüllab vurub:

– Elə Şövqü Şəfizadəni… Yanına da bu məsələyçün gəlmişəm.

– Nə olub ki, Şövqü Şəfizadəyə?

– Guya bilmirsən? Tikdiyi binaları bir-bir sökürlər.

– Şəhərin siması müasirləşməlidir də. Mikayıl Hüseynovun da bir neçə binası sökülüb.

– Çox nahaq yerə, sən memarsan, bilirsən ki, binalar, həm də dövrün, epoxanın rəmzidir.

– Elə ona görə sökürlər də, deyirlər ki, Sovet dövrünü xatırladan heç nə qalmamalıdır. Doğrusu, mən də bu ifrat yanaşmanın əleyhinəyəm. Amma çox vaxt fikrimi isbat edə bilmirəm. Ən çox da bu sahədə canfəşanlıq edən bilirsən, kimdi? Həmin elə mənim bu müdirim.

– Yaxşı, binalar tutalım, sovet rejiminin timsalıdır, bəs küçələrin nə təqsiri var?

– Küçələrin?

– Bəli, küçələrin. Rima… Rumiyyə… yoldaşımı deyirəm.

– Bilirəm. Şövqü Şəfizadənin qızı.

Fuad bir qədər kəskin şəkildə:

– Bəli, Şövqü Şəfizadənin qızıdır. Gecə-gündüz ağlayır ki, elə bil atam bunlara düşmən kəsilib. Binalarını bir-bir sökmələri bəs eləmir, hələ küçənin də adını dəyişdiriblər. Özü də elə bil qəsdən o küçəyə Fuad Salahlının adını veriblər. Guya ayrı küçə tapılmırdı…

– Fuad Salahlı o küçədə yaşayırdı axı…

– Şövqü Şəfizadə də o küçədə yaşayırdı.

– Düz deyirsən. Bunu kimsə qəsdən eləyib. Axı sağlıqlarında yola getmədiklərini hamı bilir. Doğrusu, mənim bundan xəbərim olmayıb. Kimsə, kinlinin biri – Şövqü Şəfizadənin vaxtilə Fuad Salahlıya etdiklərinin heyfini çıxmaq istəyib. İncimə Fuad, axı çoxları Fuad Salahlının başına gələnlərdə, yəni sağlığında heç bir layihəsinin tikilməməsində Şövqünün barmağı olduğunu düşünür.

Fuad Şövqü Şəfizadə-Fuad Salahlı qarşıdurmasının təfərrüatına varmaq istəmədi, bununçün gəlməmişdi bura. Xahişi başqaydı.

– Sənin yanına ömrümdə ilk və son xahişlə gəlmişəm, – dedi, – heç olmasa, yaşadığı evin divarından Şövqünün xatirə lövhəsini çıxarmasınlar. Yoxsa, Rumiyyə buna dözməz. Ürək xəstəsidir. Qəzetdə Şövqü haqqında yazılanları ondan gizlədirəm.

Oqtay başını buladı:

– Təəssüf ki, belə şeylər o vaxt da vardı, indi də var. Fuad, bilirsən, yalandan söz vermək istəmirəm. Amma var gücümlə çalışacam ki, o lövhəni çıxarmasınlar. Hər halda Şövqü Şəfizadənin də, – kim nə deyir-desin, müəyyən xidmətləri olub.

Fuad ayağa durub əl uzatdı:

– Çox sağ ol, Oqtay – dedi.

Oqtayın otağından qarışıq hisslərlə çıxırdı. Bir yandan, Oqtay sözünü yerə salmamışdı, hətta Şövqünün xidmətlərini qeyd etmişdi. O biri tərəfdən, tam əminlik də yoxdu ki, Oqtay istəsə belə bunun qarşısını ala biləcək; “hər halda Rumiyyəni bir az sakitləşdirə bilərəm”.

Küçəyə çıxdı. Adəti üzrə köşkdən bir neçə qəzet aldı. Sabir bağında skamyaya əyləşib qəzetlərə baxmağa başladı.

“Azadlıq” qəzetinin birinci səhifəsində Şövqü Şəfizadənin və onun, Fuadın iri şəkilləri verilmişdi.

Şəkillərin altında “Dağılan tifaqlar” başlıqlı yazını oxumağa başladı.

“Sovet memarı Şövqü Şəfizadənin eybəcər kommunist üslubunda layihələşdirdiyi binalar bir-bir sökülür. Şükür ki, onun adını daşıyan küçənin də adı dəyişdirilmiş, həmin küçəyə sovet rejiminin amansız repressiyalarına uğramış, məhz elə deputat və laureat Şövqü Şəfizadə tərəfindən amansızcasına təqib olunmuş həqiqi millətpərvər, dahi memar Fuad Salahlının adı verilmişdir. Mənbə onu da nəzərə çatdırır ki, Fuad Salahlıdan fərqləndirmək üçün “balaca Fuad” ayamasıyla tanınan Fuad Qurbanoviç Mehdiyev sovet vaxtı qayınatası həmin o Şövqü Şəfizadənin vasitəçiliyilə yüksək vəzifələr tutmuşdur. Hazırda təqaüdçüdür”.

Küçədən keçən avtomobil bağın qarşısında dayandı. Qapısı açıldı, qıvrım saçlı cavan oğlan maşından düşdü. Maşının açıq qapısından mahnı eşidildi:

Yar gəlir görüşə

sürüşə sürüşə…

Fuad qəzeti bir kənara atıb bərkdən güldü.

“Sürüşə-sürüşə ha…nədi, yar görüşə xizəklə gəlir?”

Uzun zaman gülür, toxtaya bilmirdi. Maşından düşən cavan oğlan əlindəki qəzeti kənara atıb gülən adama baxır, təəccüblənirdi, “görəsən, qəzetdə nə belə məzəli əhvalat yazılıb ki, bu yaşlı kişi belə qəhqəhə çəkir, uğunub gedir?”

5-8 oktyabr 2023

Ankara, İstanbul

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Vətən himnimiz

Səfər yoldaşımız

Aygün xanım Zeynalovaya hörmətlə

Bakıdan Gəncəyə gedən o yollar

mənim könlüm kimi pakdı, təmizdi.

O şəkil oğullar, şəhid oğullar

torpağa yazılmış

                        tariximizdi.

Bir cavan, əlində silahı, gülür,

o biri səngərdən qalxır ayağa.

Cəbhədə dan yeri təzə sökülür,

biri də,

                        durbinlə baxır uzağa.

Orda, şəkillərdə Vətən havası,

orda yazılmamış bir and var – Qisas!

Şəhid anasının xeyir-duası,

Vətən himnimizdi,

                        şair, qulaq as.

Qədim arxivləri açın, oxuyun,

hünərlə qoruyub, o, saflığını.

Ya başqa xalqlarla yanaşı qoyun,

paklıqla qoruyub,

                        qoçaqlığını.

Hünər sərgisidi bu doğma yollar,

paklıq sərgisidi, gətirin yada.

O şəkil oğullar, şəhid oğullar

burdan səs verəcək,

                        yüz il sonra da.

Bir ana əyləşib indi yanımda,

Tanrım!

            Gedənlərin əvəzi nəydi?!

Gördüm, bir ah çəkib, gəldi fəryada,

bilmədim, sükutun o səsi nəydi?!

O Dəmir Yumruğa sığınsın gərək,

bir mənzil başına rahat yol gedən.

Gəncə yollarına biz salam verək,

gələcək illərə

                        salam, indidən!

…And içənlər

Cənab Prezident İlham Əliyev Xankəndindəki tarixi çıxışında yetişən yeni ruhlu

gənclərdən də danışdı.

Sinifdə əyləşibdi

dediyiniz o gənclər.

Vətənin taleyini

öz taleyi bilənlər.

Bir şəhid tabutuna

çiyin verib gələnlər.

O, atasız, anasız,

bunlar – qardaşəvəzi,

Taleyin son töhfəsi!

Milli Akademiyam,

Dünyada yeni Dünyam!

Mənim tələbələrim!

Yeni bir şah əsərim!

Yeni açılan səhər!

İçində and içənlər!

Milyondan

doqquz nəfər:

Barış,

Murad və

Ayxan;

Fərid,

Nicat və

Haqan;

Amil,

Tale və

Elmar!

Fədakar,

Təvazökar…

O qız bir nəğməydi

Qənirə xanımın xatirəsinə

Dünyadan qazancı bir qələm-kağız,

bir qəlbin oduna o yana bildi.

Ana laylasına uyuyan o qız

bəşər naləsinə

                        oyana bildi.

Gördük, bəxtimizə doğan səhəri,

əsrin,

                        Ulu Öndər şah əsəriydi.

Jurnalist bir qızla o görüşləri

onun, ata-bala töhfələriydi.

Türkiyə səfəri… o da bir roman,

oxu, sətirlərin oduna qızın.

Sən kimi itirdin,

                        can, Azərbaycan,

deputat qızıydı Türk dünyamızın!

O qız bir nəğməydi, biz oxuyurduq,

qalır kürsülərdə səsi, sözü də.

Biz onu tac kimi başa qoyurduq,

biz də görünürdük,

                        onun özü də.

Sevib insanları, o, qiymət verib,

görüblər arxadı, o bir dayaqdı.

Qənirə bir gəncə zəmanət verib,

bu, üzv seçilib,

                        o, özü yoxdu.

Yüz canda çırpınan o, bir ürəkdi,

hökmü əvəzsizdi andın, niyyətin.

Ömrü-ömürlərə həsr eləməkdi,

bəlkə,

            bir sirri də

                        Əbədiyyətin?!

Qəzənfər müəllim, əmisisiniz,

həmi doğmasınız, həmi Sizsiniz!

Bu ağır gedişə ağırdı dözmək,

göynəyir Vətənin qızı, oğlu da.

Əkbər Qoşalıya təsəlli vermək,

şair ürəyinə

                        dərd olar bu da.

Burda nə təsəlli, nə ümid yeri,

burda o pak ruhun öz surəti var.

Onun ürəklərdə nitqi və şeri,

Azərbaycan adlı –

                        əmanəti var.

Ayağa qaldırdı o, hamımızı,

qoymazdı,

            bilsəydi, bir ağlayan var.

O, sevdi, sevdirdi torpağımızı,

Tomrisin qanından – qanında qan var.

Qoymazdı,

            bilsəydi, bir ağlayan var.

O bizi hər yaşda eşidəcəkdi

Qələm dostlarıma

Bir səs harayladı Müşfiqi haqdan,

narahat eləyən şairi nəydi?!

“Şairəm”, söyləyir yerindən duran,

adamın üzündə həya gərəkdi”.

Çaxan şimşək idi, əsən bir külək,

bir dedi,

            ta bir də o deməyəcək.

O, dünən doğulan bir Gələcəkdi,

o bizi hər yaşda eşidəcəkdi.

Rəqs eləyə-eləyə

O qız məni rəqsə dəvət elədi,

            rəqs eləyə-eləyə.

Bu dəvəti bir az xəlvət elədi,

            rəqs eləyə-eləyə.

Bu xəlvətdə gördüm xiffət elədi,

            rəqs eləyə-eləyə.

Pakizənin qızıyam mən, – deyirdi,

            rəqs eləyə-eləyə.

Saçlarının ətri mənə dəyirdi,

            rəqs eləyə-eləyə.

Bir gözəli xatırladım o dəmdə,

            rəqs eləyə-eləyə.

İlk görüşün son həsrəti sinəmdə,

            rəqs eləyə-eləyə…

Möcüzə

İnsanlar gör, necə heyif olurlar,

Bilmirsən, haraya “qeyb” olurlar.

Sağına baxırsan, sağında yoxdu,

Soluna baxırsan, solunda yoxdu.

Olub, ya olmayıb? –

                        ağlında yoxdu.

Qoluna girdiyin qolunda yoxdu,

Ayılıb görürsən, yanın boş qalıb,

Qulaq həsrət qalıb, göz çaş-baş qalıb.

Dünyanın sirri

– Şair, yenə yazırsanmı? –

sual verdi biri, mənə.

Tanıtmaq istədi yəqin

məndəki şairi, mənə.

Axşam olur, sabah olur,

mən yazmasam, günah olur.

Yazan zaman agah olur

bu dünyanın sirri mənə.

Soyumasın od nəfəsin,

əvəzi yoxdu heç kəsin.

Ulu Tanrım çox görməsin,

öz verdiyi şeri mənə.

Məhəbbət

Hörmətli Xalq artisti

Murad Dadaşova

O görüş, tarixi bir tamaşaydı,

yerişi başqaydı Murad bəyin də.

Deyirəm, həyatda kaş sağ olaydı,

özü əl çalaydı,

                        yüzilliyində.

Zaman dayanmışdı, anlar ötürdü,

Murad səhnədəydi, hikmət səhnəsi!

Heydəri

                        Heydərə təqdim edirdi,

Əhsən Dadaşovun

                        oğul nəvəsi.

Addımı təmkinli, baxışı həssas,

səsində bir ovsun, salonda sükut!

Elə ki, o dindi, danışdı az-az,

əl verib görüşdü…

                        dəyişdi mühit.

Biz onda gördük ki, ağzı dualı,

Murad hər sözünün təsirindədir.

Bir “Heydər” səhnədə –

            dərin,

                        mənalı! –

Bir Heydər salonda uğunub gedir.

Sənin ürəyinə eşqi, ülfəti

verən o qüvvəyə, o gücə əhsən!

O dahi insana, bu məhəbbəti,

özü də,

                        səhnədən elan edirsən!

Mən də salondaydım, onda yüzü də,

millət heyran idi o böyük ada.

Şanlı sərkərdəmiz İlham özü də,

sənə əl çalıbdı,

                        şərəfdi bu da.

O görüş, tarixi bir tamaşaydı,

yerişi başqaydı Murad bəyin də.

Deyirəm, nə ola, kaş sağ olaydı,

özü əl çalaydı,

                        yüzilliyində.

Tarix o məktubun oxucusuydu

Lenin Atatürkə yardım elədi,

dedilər, türk azdı, Antanta böyük.

– Rusdan aldığımız borcdu bu, – dedi,

türkün xilaskarı

                        dahi Atatürk.

Qızıl pul göndərdi Doktor Nəriman,

ölkədən neft getdi sisternlərlə.

Türkiyə mərd çıxdı son imtahandan,

səngərdən-səngərə,

                        yalnız Zəfərlə.

“Nə qədər borcumuz var indi bizim?” –

Atatürk deyirdi Azərbaycana.

“Qardaşım, əbədi sındı bu tilsim!” –

məktub da göndərdi, o,

                        Nərimana.

Məktub gəzdi əl-əl, dolaşdı əl-əl, 

söykədi əlini Doktor, başına.

Borc üstə gələndə,

                        hər şeydən əvvəl,

fikrini bildirdi türk qardaşına.

“Yox, qardaş-qardaşa borc vermir heç vaxt”,

cavab məktubunun ilk sözü buydu.

Dünən o məktuba səs verdi bir xalq,

tarix

                        o məktubun oxucusuydu.

Yayırdı nurunu açılan səhər,

millət oyanmışdı

                        bir nəfər kimi.

Görənlər deyirdi, görməmişdilər,

nə Türkiyə kimi,

                        nə türklər kimi,

belə bir əvəzsiz vətənpərvəri.

Sən bir abidəsən, ey türk əsgəri!

Cənublu

bəstəkar-müğənni

Arif Mehmandosta

Arazdan o tayda düşüb saça dən,

bu tayda səbrinmi azalıb, Arif?!

Başında açılır səhər, deyəsən,

günorta üstünə,

            az qalıb,

                        Arif!

Bu tayda səbrinmi azalıb, Arif?!

Nə yaxşı

Qələm dostum

Yasif Nəsirlinin 85 illiyinə

Hardan düşdü yadıma,

                        eşitdim mən o səsi,

istədim ki, çağıram,

                        deyəm, nə yaxşı varsan!

Hərəmiz bir sahənin

                        Moskva tələbəsi,

bax, o gülüşlərindən

                        sən mənə yadigarsan.

İstədim ki, çağıram,

                        deyəm, nə yaxşı varsan!

Yasif, qoy sənin olsun,

                        açılan yeni səhər,

qalmırsan yenə yəqin,

                        sən öz zarafatından.

Biz nə vaxt yaşadıq ki,

                        belə keçdi bu illər? –

85-in mübarək!

                        Nə vaxt gəldi, bu, hardan?

Qalmırsan yenə yəqin,

                        sən öz zarafatından.

Həyat – biz yazdığımız,

                        tərcümeyi-hal deyil,

nədir bizi ayıran,

                        bizi görüşdürən də?

Getdi sənin xanımın,

                        dünyan itdi elə bil,

uçdu, getdi əlimdən,

                        gördüm təkliyi mən də.

Nədir bizi ayıran,

                        bizi görüşdürən də?

Xatirə gözəl qızım,

                        Könül də gözəl qızın

əvəzsiz bir töhfəsi

                        deyilmi dünyamızın?

“Dünya – yalan dünyadı”, –

                        dedilər,

                        birər-birər,

guya kəşf elədilər.

Qoymadılar yaşayaq,

təsadüf də var ancaq,

                        “yalan dünyada” Yasif,

deyirəm, yaşa, Həyat!

Qızlar rəfiqədilər,

                        bacıdılar, şadam-şad,

deyirəm, yaşa, Həyat.

Adət

Bu gün, bu tədbirdən qaça bilərdim,

şeirimin üstündə əl gəzdirərdim.

Nəvəm gözləyirdi, gedib dəyərdim,

işdən axtarıblar, zəng eləyərdim.

Bir qazi deyirdi şeir yazmışam,

dəvət eləmişdim evə, bu axşam.

İndi görürəm ki, tamam əksinə, –

tədbirə qaçmışam,

                        iş əvəzinə…

Dərdiş

Səndən nigaran qalmışam,

insafın hardadı, dərdiş?

Sən hardasan, mən ordayam,

canım da ordadı, dərdiş.

Sən əzizim, mehribanım,

necə susum, necə danım?

Sənsiz günüm-güzəranım,

gözə bir pərdədi, dərdiş.

Sözümü saxla yadında,

ovsun var sənin adında.

Kölgəm ayağın altında,

yanında – yerdədi, dərdiş.

Hərdən mənə baxaydın

Nəğmə mətni

Mən yeniyetmə bir cavan,

sən bir az uşaq olaydın.

Mən ayıq, təmkinli-filan,

sən yenə şıltaq olaydın.

O şəlalə gülüşlərə

qataydın bu “can!” səsini.

Açaydın sən o gözləri, –

o Tanrı pəncərəsini.

Hərdən mənə baxaydın,

yandıraydın-yaxaydın.

“Yuxum gəlir” deyəydin,

məni sehrləyəydin.

Budaqları əyəydim,

gündən kölgələyəydim.

Gözdən-nəzərdən uzaq,

sən yuxulu, mən oyaq.

Oxumayın, durnalar,

o, yuxudan oyanar.

Üç qardaş nağılı

Uşaqlar üçün

Onlar üç qardaşıydı,

böyük qardaş – başıydı.

Ortancıl – ortadaydı,

kiçiyinə – ataydı,

sağ və salamatıydı.

Kiçiyi – sadə, həssas,

yoldaşı – darda qoymaz…

Hansı alicənabdı?

Hansı sadədi, safdı?

Varmı bir xeyirxahı?

Bu dünyadan agahı?

Seçin, deyin özünüz,

nə desəniz, yüzə-yüz!

Şərikəm mən də sizə,

Gələn söhbətimizə,

gələn dəfə başlayaq,

Qalibi alqışlayaq.

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Qaia artıq hər şeyin dəyişdiyinin fərqində idi, getdikcə ağlını qaçırırdı.

Mahiyyət nə idi. Sol kim idi. Tanıyırdı onu, əmin idi. Bütün bu paralel dünyaları beyninin içində daşımaq ondan nə alırdı. Onu nəyə, hara hazırlayırdı bu burulğan? O harasa hazırlanmaq istəyirdimi? Beyninin içi bumbuz idi. Getdikcə bu soyuqluq Qainanın vücudunu da keyləşdirirdi. Əlləri, qolları, gözləri, ruhu sözünə baxmırdı. Bunun sonu nə idi? Ruhu getdikcə buzlaşırdı.

Ruhun buzlaşması nədir, xəbərin varmı, əziz oxucu? Ağrılar boğazına dolur. Ağrı getdikcə zoğ atır bədənində. Qarşısıalınmaz bir əzab ruhunu somurmağa başlayır həyasızcasına, dözə bilmirsən. Başını itirirsən az qala. Bu son Qainanın söndürülməsi (yeni texnoloji çağda artıq yaşayan, nəfəs alanlar söndürülürdü) ilə nəticələnəcəkdimi? Yox, Qaia bunu istəmirdi, o söndürülmək istəmirdi axı, o onlar kimi deyildi. İnsanlığını itirmək istəmirdi. İnsanlığına dəyər verirdi. İnsanlığı ilə xoşbəxt idi. Ruhun soyuması nədir, İlahi? Bədən ölmədən ruhun soyuması. Bu necə bir əzabdır, İlahi… Çağın şansı kimi görünən yarı robotlaşaraq ölümsüzlüyün pillələri ilə yüksəlmək onun tərzi, arzuladığı son deyildi.

Uşaqlıqda “Vampir gündəlikləri” adlı serialı həvəslə izləyirdi. O zaman ən böyük arzusu ölümsüz olmaq idi. Bunu eqoistcəsinə istəmirdi, ha! O arzu edirdi ki, bu ona bütün xəyallarını gerçəkləşdirmək imkanı verəcək.

Sonra həyatda bir çox şeylər yaşadı. Ən sevdiyi nənəsini, atasını, spagetti saçlı qızı və anasını itirdi. Hər itirişlə elə möhkəm ölmək istədi ki… Elə möhkəm, həm də…

Ölüm hissi səngidikcə yerini ağlasığmaz dərinlikdə konyonvari uzanan, tənha bir darıxmaq hissi əvəzlədi. Zəncirvari darıxdı. O qədər darıxdı ki, hər şeyi xərclədi həyatında… Bircə özü qaldı xərclənməyən əlində…. Və nəhayət, bir gün özünü də xərcləmək istəyəndə çıxdı gümüşlər onun qarşısına…

Bax, belə, əziz oxucu! İndi sən bütün hər şeyi bilirsən, lap yaxından tanıyırsan Qaianı. İstəmirəm bu romanda sən hansısa, maddi və mənəvi məsələni gündəminə daşıyasan. Sənə nə danışıramsa, ona yönəl. Cinsiyyət amili axtarma bu mətndə. Bu heç sənə lazım da deyil. Əsrlərə calayıb axtardığın hər şeyi kənara burax. Kifayət qədər danışmadınmı, bu mövzulardan? Nəyi həll etdin? Nə düzəldi, zehnində? Bilirəm, indi sən deyəcəksən: “axı ay yazar, axı sənə nə, mən nə düşünürəm? Öz mətnin, süjetini idarə etmək sənə kifayət etmirmi?

Mən isə gülümsəyərək cavablamayacağam sualını. Bilirsən, niyə? Ona görə ki, Baccanalenin pəncərəsindən şütüyən qələbəliyi izləyərək yazıram bu sətirləri, arada Marlboronu da tüstülədirəm. Bildiyin lüks həyat… Ona görə sənin bu axmaq suallarını düşünməyə vaxtım yoxdur. Get, işinlə məşğul ol, əziz oxucu. Bir gün, bəlkə də bir gün sənin sualların mənim düşüncələrimdən və Gümüşlandiya adlı nəhəng dərdimdən daha vacib olar…

Ayağa qalxdı, divarlardan tuta-tuta özünü küçəyə atdı… Qarşısında Bakının köhnə, ancaq bir o qədər də doğma tikililəri var idi. Kürəyini söykədi bu divarlardan birinə. Nə səbəblə tikilmişdi bunlar? Kimlərin səsi hopmuşdu bu barılara, görəsən? Neçə sevinc, kədər görmüşdü, kim bilir… Belində divarın cırmaq izlərini hiss etdi. Çoxdandır heç kimlə sevişmirdi. Sevişməyi çox ciddiyə alırdı Qaia. Sevişmək cəhdlərini adiləşdirsə belə, çox vaxt, daxilindəki gizli reallıq bu idi əslində. Beyninin və ruhunun dərinliklərində, əslində o  çox təlatümlü təklik yaşayırdı.

Danışa bilmirdi. Dinə bilmirdi. Nə danışacaqdı ki? İnsanlar da, robotlar da, titanlar da onun söyləyəcəkləri ilə maraqlanmırdılar. Hər kəsi, bəli, bəli, hər kəsi güldürə bilərdi özünə. Necə əzabdır, İlahi, boğuluram. Nə edim mən? Yuxularım qaçır. Ətimi dişimə keçirib didib-tökmək istəyirəm. İstəyirəm, kimsə tişəni əlinə alıb vücudumu doğrasın, cızsın bütün son qalan insanlıq işartılarını.

Siqareti yenidən damağına qoyub əvvəlki yerinə qayıtdı. Yenə əyləşdi kafenin şüşəyə yaxın hissəsində. Arxasında çoxlu içki şüşələri var idi. Ancaq heç içmək istəmirdi. İçki bütün bədənini yumşaldıb səssizliyinə səssizlik əlavə edirdi. Bu isə kifayət qədər bezdirici idi. Səslər, səslər eşidirdi. Budur, kafenin kənarında oturan lupasifət, soyuq bənizli bir varlıq fincanda nəsə içir. Bütün ağzı qapqaradır. Of, necə də ürəkbulandırıcıdır bu. Budur, onun qarşısında portağal saçlı biri də oturub. O, mavi, yupyumuru dərmanları sapsarı dişlərinin düzüldüyü ağzına təpişdirir. Dodaqaltı necə də nazikdir, İlahi… Gözəl qəmzələri ilə tərs mütənasiblik içindədir dodaqları… Yolka rəngində geyinib. Özünü ətrafa laqeyd göstərir. Ya da elə hamı laqeyddir. Bircə mən, darıxan, nə istədiyini bilməyən şüksüz mənəm, hamı ilə maraqlanan… Sonra, bəs sonra? Sonra bu marağa sahib çıxırmı ürəyim, ağlım? Yox! Yox! Yox! Başım fırlanır. Qulaqlarımın giziltisi qarışır çəngəl-bıçaq səsinə…

Qaia bilirdi ki, nə vaxtsa, o da buna məcbur qalacaq. O labüd sonla, arzuları arasında qalıb başını itirəcək. Axı dünya gözəldir? Düşünmək, hiss etmək , nəfəs almaq, nəfəs dərmək. Bu gözəl dünyadan getmək istəmirdi. Çəkilmək istəyirdi bir kənara. Bütün bu inkişafdan kənarlaşmaq istəyirdi. Bu acgöz insanlıqdan, titanlıqdan, tanrılıqdan tamam kənarda qalmaq istəyirdi. Başqa bir şeyə çevrilmək istəyirdi Qaia… Qıraqda, hardasa, uzaqlardakı bir yerdə qalsaydı, görəsən, necə olardı, inkişaf üçün darıxardımı?

Fransız mahnısının sədaları getdikcə çoxalan iç səsinə qarışır:

Ma femme, la la la la la la…

Ma femme, la la la la la la…

Daxilində fransız…

Kafedə isə italyan mahnısı səsləndirilir.

“Va bene…” söyləyən gənc italyan bakılı ofisiantdan Amerikano istəyir.

Səslənən “Love story” Qaianı 2015-ci ilə aparır – Romadakı günlərinə. O vaxt ayağı ilişmişdi küçənin tam ortasındakı bir sütuna. Bu, qədimdən qalan balaca bir abidə idi.

Xırdavari sütunu belə çox böyük ustalıqla qoruyurdu italyanlar. Yadıma Naxçıvanda yaşadığım illərdə “qorumaq” başlığı altında savadsız memarların güdazına gedən bəzi abidələr düşür…

Onları Batabatın məğrur təbiəti xatirinə əfv edirəm…

Əməlli-başlı səs-küy başlayır daxilində. Yox, başına düşür bu səs-küy…

Burda rol oynayaraq yaşamağa çalışsaydı…

Onu robotlar tək, yalnız, rahat buraxardılarmı? Yoxsa, məcbur edilərdi onlar kimi olmağa. Bəs Gümüşlandiyaya köçsəydi… Axı ora, sadəcə, yuxudaykən köçə bilirdi. Əbədi olaraq yatmalı idi onda. Əbədi uyqu, bəli…

Ancaq mənim “Uyqum çəkilmiş, gönlümü qəm almış”

Bəs gümüşlər, onlar buna necə baxardı? Axı gümüşlər insanları sevmirdilər. Qaianın düşüncəsinə görə, gümüşlər, sadəcə, keçmişə məhkum zorba, kobud varlıqlar idi. Eyni zamanda maraqlı varlıqlar.

Bütün bunlar hara qədər davam edəcəkdi? Ruhu, bəli, ruhu ciddi təlatümlər yaşayırdı.

Bunu heç kim bilməməli idi. Beyni yarıinsan, yarı robotlar tərəfindən tədqiq obyektinə çevrilə bilərdi.

Elanlar verilirdi. Artıq onlar bir yol seçməli idilər. Ya zavallı insan olaraq yaşamalı, ya da texnologiya tanrısına təslim olmalı idilər.

Tanrıyla yarışan insanoğlu hər daim onunla eyni olmağı arzulamırdımı? Hər zaman əbədi yaşam, ölümsüzlük üçün çabalamırdımı?

Ölümsüzlük axtarışına çıxan Şumer qəhrəmanı Gılgamış da yarı tanrıydı…

Ən qədim və ən yaxşı dastanlardan sayılan Gılqamış bizə nə deyirdi, belə?..

Manyetik sahə dəyişirdimi?

Bu gün xəbərlərdə okeanda üzən insanlara balıqların hücumunu oxudum… Nə idi, balıqları belə dəli edən?

Bilirdim ki, yenə hər şey dəyişir. Hiss edirdim bunu. Axına qoşulub yaşamaqmı gözəl idi? Bəs xilas yolu nə idi, Nuhun əfsanəsi də təkrarlanacaqdımı? Nuh gəmisinə dəqiq məni mindirəcəkdimi? Yoxsa, şans da seçilmişlərə veriləcəkdi?

Deyilənə görə, bir gün Tanrı yerə əsəbiləşir. Alın yazısında insanın bütün həyat yolu yazılır, “Tanrı bilmədən tək yarpaq tərpənməz” deyilən bütün müqəddəs kitablarda yazılan bu bəndin əksinə, guya insanoğlu yerdə öz bildiyini edibmiş fəlsəfəsi ilə yeri dağıtmaq üçün bəhanə axtaran Yaradan aşağı baxanda əsəbiləşib yerə tufan göndərir.

Yerdə Tanrı öz adamı olan Nuha tapşırır ki, özünlə xilasını layiq bildiyin canlılardan bir cüt götür:

“Nəhayət, əmrimiz gəldikdə və təndir qaynadıqda (işlər ciddiləşdikdə və su qaynamağa başlayanda) Nuha dedik: “Əleyhinə hökm verdiklərimizdən başqa, hər şeydən iki cütü, ailəni və möminləri gəmiyə mindir”. Onsuz da, onunla birlikdə inanan çox az idi. Nuh dedi: Gəlin, gəmiyə minin. Onun axması da, dayanması da Allahın adı ilə bağlıdır. Həqiqətən, Rəbbim Bağışlayandır, Rəhmlidir!”

Bundan əlavə, Seyyid Feyzullah Fındıki, “Levamiul-Cəvahir bi İsna Aşere Fennen Yücahir” də bu barədə o qədər danışıb ki, başqa söz danışmaq, sadəcə, vaxt itkisi və əməlli-başlı yorğunçuluq olar.

Bu şans idi insana ki, daha çox yaşasın. Babaları kimi, ölümsüzlüyü tapmadan tərk etmək məcburiyyətində qalmasın bu dünyanı. Bəs çatılan ölümsüzlük buna dəyəcəkdimi?

Bəs insan bu ölümsüzlüklə nə edəcəkdi? Ya bir gün dünya fırlanmaqdan bezsə?

Ya anidən günəş sönsə? Zil qaranlıq dünyada necə yaşayacaqdı insan oğlu. Qaranlığı sevirdi Qaia, dünyanı da, yaşamağı da… Bəs ölümü?

Onu sevirdimi?

Ölüm nə idi, necə idi… Ölümü dərk edə bilmirdi tam olaraq. Anlamırdı ölümü. Bilmirdi, bəlkə də başqa dünyalara açılan qapı idi ölüm? Yox, o istəmirdi o qapını açmaq, bilirdi, əmin idi yaşamaq istədiyindən. Həyat gözəldir. Yaşamaq, nəfəs almaq, sevmək, qaçmaq, kəpənəyin ardınca elə məqsədsizcə, həm də…

Qaia dağlarda gəzməkdən, bütün o təbiət gözəlliklərinin ətrini duymaqdan bezmirdi. O qoxu hərisi idi. Kitabı, adamları, havanı, özünü və yasəmənləri qoxlamaqdan bezmirdi… İnsanları nə səsindən, nə də addımlarından tanıyırdı. Sadəcə, qoxular, o qoxularla ayırd edirdi insanları.

Ancaq insanların qoxu əlindən alınırdı. Hamı eyni idi, hamı bomboz. Boz daim darıxdırıcı idi. Qaia bomboz olmaq istəmirdi… Robotlaşmaq istəmirdi. İnsan qalmaq istəyirdi.

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Fərdi Prezident təqaüdçüsü

Şuşa

Musiqi beşiyim, səssiz qalmışdın,
Dumanlı dağların bizsiz qalmışdı,
Əsir yaşayırdın, susuz qalmışdın,
Mən əsgər andımı içdim səninçün.

Sən azad olmalı, hürr olmalıydın,
Bir gecə içində sirr olmalıydın,
Qara sevdamıza yar olmalıydın,
Yar bağrım başını, açdım səninçün.

Sıldırım qayandan od ələdilər,
Qoynunu tənimə yurd elədilər.
Ayağın altına “cənnət” dedilər,
Mən ayağı yalın qaçdım səninçün…

Dan yeri sökülür yaralı yerdən,
Götür şəhid olmuş balanı yerdən!
Keçilməz yollardan, dolama yerdən
yol tapıb canımdan keçdim səninçün,
Yol bulub canımdan keçdim səninçün.

Xarı bülbül

Bir tweetle gəldi xəbərin –
Çiçəyim, quşum!

On deyil,
On beş deyil,
İyirmi də,
Tam iyirmi səkkiz il sonra
Döndün, Şuşam.

Kəlmələrə tökəmmirəm,
Sadəcə,
Gözümdən tökülür deyəcəklərim:
Tökülməsin ləçəklərin,
Gülüm,
Çiçəyim, quşum…
misra-misra,
yaşam-yaşam,
azad olmuşum,
Şuşam!

İstanbul vaxtı ilə

Eyni işləməz
Gedənlə qalanın saatı…
Getdim,
Bir saat geri çəkdim həyatı.

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gənclər üçün Prezident mükafatçısı,

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Muğan Bölməsninin Rəhbəri

Hər kəs gəlib, dünyanı,
Körpü bilib dünyanı,
İçdən silib dünyanı,
İtirəcəm, itəcəm…

Basdırmışam sözə dən,
Bir gün çıxar üzə dən,
…İtməyəcəm təzədən,
Hər gün sözdə bitəcəm.

O, gül desə, gülmüşəm,
Onu Mütləq bilmişəm,
Qucaqlarda gəlmişəm,
Çiyinlərdə gedəcəm.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gənclər üçün Prezident mükafatçısı,

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Muğan Bölməsninin Rəhbəri

Bir azca gec gəldin bu yerlərə sən,
Dağlar al yaşıla bürünəndə gəl.
Göyləri ulduzlar bəzəyən zaman,
Ay ondörd gecəlik görünəndə gəl.

Səhərlər yüngül meh əsən zamanda,
ətirdən canlılar bihuş olanda,
quşları göylərdə cəh-cəh vuranda,
duman dağ döşüylə sürünəndə gəl.

Kim qıyar, bu gözəl cənnəti atsın,
Cənnəti dövlətə, şöhrətə satsın?!
Atanlar kaş bir gün geri qayıtsın,
Qayıtsın el-oba,
onda sən də gəl.

Gəl elə, obaya, gəl ulu yurda
Ellər toparlansın, bir olsun burda.
Segah da burdadı, kaman da, tar da
Tütək çalınanda, tar dinəndə gəl.

Siz ey özlərini Kolanı sayan,
Gəl uca Girdədə səcdəyə dayan.
Tanrıya yaxındı burda yaşayan,
Istəsən olasan gözəl bəndə, gəl!