“… kül afrika’dan akıyor, kan afrika’dan akıyor, zenginlik yine afrika’dan…”
“Afrika: Kurutulmuş İnsan Gölgeleri”, Kardelen’in tohumdan filize durduğu ilk andan bugüne kadar fasılasız sayfalarında yazan, Kardelen’e can suyunu veren ilkler arasında yer alan Sinan Ayhan’ın kitaplaşmış ilk eseri. Kapağı takip eden sayfalarda yer alan “100 adımda yeryüzü serisi 1: Afrika” alt başlığından anlaşılacağı üzere devamı gelecek bir ilk eser. Kitapta 100 başlık altında Afrika merkezli tefekkür ortaya konulmuş. Bölümler arasında, soluklanmak için 100 adıma dâhil edilmeyen farklı başlık-lar da mevcut.
Bütünüyle alışılmışın dışında kurgulanan eserde klâsik bir girişe veya önsöze yer verilmemiş. Cümle kapısı vazifesini gören ve kanaatimce eserin kaleme alınma sebebinin de ifade edildiği “Saltanat” başlıklı bölümde, “ten gömleğinden” sıyrılmanın yolunun, bütün (panteon)ları ve saltanatı yıkmak olduğu dile getirilmiş.
“Cevher-Söz” başlıklı bölüm, eseri tanımamız ve eser hakkında fikir sahibi olmamız bakımından önemli. “Bileği Metin” tarifini ve onun “cevherlik keyfiyetini” anlamadan, eser hakkında kanaat sahibi olmak pek mümkün görünmüyor. “… Afrika üzerinden Afrika gibi olan her yeri, her duyguyu ve her zamanı, bir bakıma mazlum kalmış ve o mazlumluk içinde masumiyete gövde olmuş tüm dünya coğrafyalarını söz konusu” edinen bir eserle muhatabız.
İlk tespit olarak şunu söyleyebilirim; yazar, zengin bir kelime hazinesi üzerinde oturuyor. Ve ihtiyaca göre her biri birbirin-den ışıltılı kelimeleri ustalıkla yan yana diziyor. Nesir formunda ama şiir tadında metinler meydana getirilmiş. “Batık Gemi” başlıklı 35. adımda kaleme alınan metni okurken dizgi hatasıyla yana yana yazılmış mısraları, bir şiiri okuduğunu zannediyor insan…
“…batık bir ortaçağ gemisiyim belki, iç bükey afrika’dan ve dış bükey iberya’dan; albatros çığlıklarına bulanmış balık formları, tayfa gra-fikleri, artı hıçkıran bir korsan göğü, kümülüslü çin’den barut ve kâğıt, konuşan turna resimleri; kumaş ve çivi ve dilini yutmuş budha heykel-leri hindistan’dan veya bir buzağı profili; esrarlı bir şatoyum macaristan kırında; bir kralım belki de dantelli bir kıyıda, uzaktan seyrediyorum söz taşıyan, batık atlantik gemileri; batık bir ortaçağ gemisiyim; pamuk, ipek ve usturlap ve yer yer altındır sudaki ayak izleri…”
Bugüne kadar daha çok nesir tarzı fikir verimleri üzerinde yoğunlaşan ve bu tarzda yazılar kaleme almaya çalışan biri olarak, ilk okumada eseri anlamakta güçlük çektiğimi itiraf etmeliyim. “Teolojide Yön Bilgisi” başlıklı 27. Adımda geçen “… uyku-muzdan sıçrayarak uyanıyoruz, burası afrika, nöbetin sıtma hâlinde tutulduğu (litosfer)…”, 29. Adımı sona erdiren “…yüzlerde süs afrika sinekleri…” ve 30. Adımın “… bana acı bir rüya çizmiş alnım…” giriş cümleleri, ilk okumada altını çizdiğim ve etkilendiğim cümlelerden bazıları. Bunun yanında “61 Kıssa” başlıklı 30. Adımda geçen kavram ve isimlerin kim-lere ve nelere ait olduğunu öğrenebilmek için internetin meşhur arama motorlarına başvurmak gerektiğini söylemeliyim. En azından ben böyle yapmak zorunda kaldım. Yazarın bir vazifesinin de okuyucusunun seviyesini yukarılara çekmek olduğu kabul edilirse, eserin bu yönüyle ciddi bir kültür hizmeti gördüğü muhakkak…
Kitapta geçen pek çok kavram ve özel isimden yazarın Batı medeniyetine dair derin okumalar yaptığı anlaşılıyor. Bahse konu kavram ve özel isimlerle ilgili olarak yukarıda da değindiğimiz gibi okuyucunun bir alt kültüre sahip olması, eserin hakkıy-la anlaşılabilmesi için ön şart.
Akıldan çok ruha, gözden çok kulağa hitap eden bir eser çıkmış ortaya. “işgal altında olmak her yerde afrika’ya benziyor” diyen yazar, ete kemiğe büründürmediği, haritada enlem ve boylama sığdırmadığı, Malcolm X’le, Muhammed Ali Clay’le, Bilge Kral’la ve bütün mazlumlarla özdeşleştirdiği Afrikasını şöyle tarif ediyor; “afrika bize ayrılan yer, yutkunduğumuz son acı lok-ma, dâvâ, biz “af.rika” dersek dâvâ…”
Okuyucusunun bol, etkisinin daim olmasını arzu ettiğimiz, Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık bünyesinde çıkan esere, kitapyurdu.com isimli internet sitesinden ve dergimizden ulaşabilirsiniz.
Kaynak: http://kardelendergisi.com/