Rafiq ODAY.”Azdı”

Dərə də dünyanın, düz də dünyanın,
Əyri də dünyanın, düz də dünyanın,
Düzləri qalıbdı düzdə dünyanın, –
Onunçün düz olmaq istəyən azdı…

Gədənin bəy olmaq qisməti artıb,
Dosta atmaq kimi hiss, qəti artıb,
Yaraya səpilmək xisləti artıb,
Süfrədə duz olmaq istəyən azdı.

Həyatdı, hamını “döz” güləşdirir,
Əlində maşası köz güləşdirir,
Çoxları sadəcə söz güləşdirir,
Şeirdə söz olmaq istəyən azdı.

Şəfa VƏLİYEVA.”O evin tarixçəsi” (Hekayə)

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Şükufə xanım çox narahat idi. Şəhərə səs yayılmışdı ki, cümhuriyyət quranların evləri əllərindən alınır. Əslində, Şükufə xanım bu səsin yayılacağını çoxdan gözləyirdi… Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn gündən…
Bu evin Yusifbəylilərə göz dağı olacağı elə həmin gündən bəlliydi. Bəlli olan zaman da gəlməkdə gecikmək istəmirdi.
Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn günü Şükufə xanıma elə gəlmişdi ki, onunla bərabər bu ev də qardaşına ağı demişdi, ağlamışdı. Həmin gün buludlar gürşad yağdırmamışdı, yox… Bircə əlçim bulud asılmışdı düz bu həyətin üstündən, narın damlalar ahəstəcə pəncərələrin çərçivəsini döyəcləmişdi, həyətdəki nar ağacının budaqlarına sarılmışdı… Şükufə xanım ağlamışdı…Çox ağlamışdı…
Damlalar nar ağacıyla sarmaşmaqdan doymamışdı, bu evin divarlarına da sığal çəkmişdi… Sanki, o bircə əlçim bulud Kürdəmirdən bura yüyürüb, düz Qarxun kəndindən Gəncəyə qədər nəfəs dərməyib ki, Şükufə xanım tək ağlamasın…
İndi o hüzünlü gündən çox illər keçmişdi… 1930-cu ilin payızı Gəncənin Xan çinarlarının saçlarını qızılı rəngdə boyamağa başlamışdı… Amma hələ də Nəsib bəyin yazı masası, divardakı kitab rəfi yerindəydi… Şükufə xanım hər gün yazı masasının, kitab rəfindəki kitabların tozunu alır, onları bircə-bircə “Nəsibin yadigarı” deyərək əzizləyirdi. Əzizlədikcə də gah qürurunun qucağında nazlanan doğmalığına sığınır, gah da qardaşının nakamlığı ilə bərabər müəmmasıyla da ruh göynədən yoxluğuna sızlayırdı…
İndi isə… Yox! O, bu evi-Nəsibin özünün, balalarının göz açdığı bu otaqları, Nəsibin nar tingləri əkdiyi bağçanı yadların əllərinə verə bilməzdi… Buna ürəyi gəlməzdi… Buna gücü çatmazdı… Bəs, evi qorumağa gücü çatacaqdımı?! Bunu bilmirdi…
Bir də evdə qərar tuta bilmirdi artıq Şükufə xanım; otaqdan-otağa keçir, başını qaldırıb divarlara baxmağa xəcalət çəkirdi… Ona elə gəlirdi ki, bu saat, bu an “Yusifbəylilərin mülkü” deyə bütün basalaqda boy göstərən, ün salan bu ev onun ürəyindəki nigarançılığı duyur… Elə bu nigarançılıqla da hər bucaq, hər sütun, hər pəncərə şüşəsi ondan imdad diləyir ki:
-Amandı, Şükufə, qıyma bizi yad əllərə!
Şükufə xanım bir neçə gün elə bu cür; boynubükük halda hərdən evin içində gəzindi, hərdən də evin başına dolandı… Dolandıqca da ürəyində öz-özünü inandırdı ki, bu evi qoruyub saxlaya bilər! Bu evi yad əllərə verməyə bilər! Sanki, başqa biri onun beyninin içindən hökm verirdi: “Ev yad əllərə verilməməlidir! Olmamalıdır! Baş verməməlidir!”
Hökm verilirdi… Verilmişdi… Bəs, onun güzgüdə gördüyü; saçlarına dən düşmüş, arıq bir qadın bu hökmü yerinə yetirə biləcəkdimi?!
Şükufə xanım bu otaqdan-o otağa atasının əzəmətini, Nəsib bəyin gülərüz çöhrəsini, Şəfiqə xanımın gözəlliyi yansıyan xoşbəxt anlarını, Eynülhəyat xanımın saf idrakını daşıyırdı, yorulmurdu… Gah atasının onun üçün ta Tiflisdən gətirtdiyi dolaba söykənirdi, gah rəhmətlik Nəsib bəyin yazı masasına bir bacı nigarançılığı ilə tumar çəkirdi, gah da həyətə düşüb Nəsib bəyin əli dəyən hər bir ağacı gözləriylə oxşayırdı… Sentyabr günəşinin onunla gizlənqaç oynaması eyninə də gəlmirdi…O, Yusifbəylilərin mülkünü qorumaq haqqında düşünürdü…
… Yusifbəylilərin ulu babası Cavad xanın vəziri olmuşdu. Gəncənin məğrur xanı ilk göz ovunu-könül ovçusunu da Yusifbəylilərdən seçmişdi; vəzirinin bacısı, gözəlliyi şəhər qalasının divarlarını çoxdan aşmış Şükufə xanımla evlənmişdi… Elə o gözəl xan arvadının adını Yusif bəy öz sevimli qızına qoymuşdu, Yusifbəylilərin ikinci Şükufəsi də öz gözəlliyi ilə şəhərə ad sala bilmişdi… Gəncənin adlı-sanlı nəsillərindən olan Pişnamazzadələr bu gözəlliyi öz nəsil xonçalarına bəzək vermişdi; Şükufə xanımın soyadı Yusifbəyli-Pişnamazzadə olmuşdu. Və bu gün iki nəslin yükünü sısqa çiyinlərinə şərəfli yük eləmiş bir türk qadını “doğma ev” adlı ikicə kəlməni qorumaq üçün bütün gücüylə savaşırdı. Onun gücü zamanın ucsuz-bucaqsız bozqırlarından çaparaq gəlmiş bir gümana könül verən idrakındaydı.
Şükufə xanım təhsilini də bu evdə almışdı… O, təhsilini davam etdirmək üçün Gəncəni cəmi üç illiyinə tərk etmişdi; Bakıda üçillik kursda bağça müəllimliyi ixtisasına yiyələnmişdi. Hələ ötən il, 1929-cu ildə təşəbbüs göstərib uşaq evi açmışdı. Neçə gündü ürəyinə yüklənən nigarançılığı azacıq da olsa süsləməyə, dincə qoymağa ehtiyac duyduğunda uşaq evinə getdi.
Yolda qarşısına Əhməd Cavadın Çanaqqaladan gətirdiyi yetim qız uşaqlarından biri olan Güllü çıxdı. Onun əsl adı Gültən idi. Amma, hamı ona “Güllü” deyə xitab edirdi. Bu qız elə şəhərin Əttarlar küçəsində, Məşədi Minaxanımın evində böyümüşdü. Artıq on yeddi yaşı olan Güllü öz gözəlliyi və şirin ləhcəsi ilə bütün basalağın gözü olmuşdu.
Şükufə xanım ehmal-ehmal Güllüyə yaxınlaşdı, nigarançılıq yağan baxışlarını qızın qoşa hörüklərindən aşağı sürüşdürüb şirəli qazança tutmuş əllərində saxladı. Güman elədi ki, qız Çayqırağında yaşayan Çoban Kəsirgildən, ağartı almaqdan gəlir. Güllü də Şükufə xanıma görə dayanmışdı. Bunu onun parıldayan gözlərindən və təbəssüm qonan çöhrəsindən sezmək olurdu.
-Necesiz, Şükufe hanımım?-birinci qız dilləndi.
-Yaxşıyam, min şükür, Güllü qızım. –Şükufə xanım qızın təbəssümündən azca təskinlik tapdı.
-Çobanlardan süd aldım. –Güllü sentyabr günəşinə qoşulub ürəklə gülümsəyirdi.
-Yaxşı elədin, qadan alım. Yaxşıca bir südlü aş bişirsən, axşama gələrəm. Naharsızam. –Güllünün könül isidən təbəssümünün onu illərin ötəsindən bu günün bu saatına qaytardığını anlayan Şükufə xanım azca toxtadığına özü də sevindi.
-Tamam…
-Yaxşı yol, qadan alım.
Şükufə xanım yolun bundan sonrasını daha inamla addımladı. Canı canından, qanı qanından olan bu qızın ata-anası Çanaqqalada; savaşda ölmüşdülər. Əhməd Cavad savaş sonrası Çanaqqaladan Gəncəyə çox kimsəsiz qız uşaqları gətirmişdi. O qızları bircə-bircə Gəncənin adlı-sanlı adamlarına, xalqı, milləti, soy-kökü üçün yanan insanlara əmanət etmişdi. Hamı da onun əmanətinə göz bəbəyi kimi baxmışdı; Gültənlər, Ayşələr, Nəbahatlar Gəncənin köklü nəsillərinin bir övladı kimi böyüdülmüşdü. Elə o cür də, əsl gəncəli bir ailənin qızı kimi gəlin köçürülən də, evdə xüsusi müəllimlərdən təhsil alanlar da vardı.
Şükufə xanım uşaq evinə çatanacan bütün yol boyu Əhməd Cavadın canına dualar oxudu ürəyində: “Nə gözəl iş görüb, Cavad əfəndi. Savaşda ata-anasını itirən yetim qız uşaqlarını sahibsiz qoymayıb, əli çatanını gətirib bura. Ürəyimizin Çanaqqala göynərtisini bir azca susdura bilib. Zəfərlə bitdi Çanaqqala savaşı. Savaş elə savaşdı axı… Gör nə qədər Güllü yetim, kimsəsiz qalıb?! Yox, vallah, Cavad əfəndiyə bu dünyada rəhmət düşür. O, türk milləti üçün yanmağın əslini yaşayır… Elə Güllünün, Şahsevənlərdəki Mircəmil ağanın evində böyüyən Nihalın, Qazaxlardakı Şaiqənin, Bağmanlardakı Türfənin; bu qədər uşağın kimsəsiz qalmamasının savabı bəsdi Cavad əfəndiyə…”
Şükufə xanım bu fikirlərlə uşaq evinin darvazasından içəri girdi. Uşaq evi iç-içə iki iri otaqdan, bir kiçik mətbəxdən və həyətin o biri başındakı dəstəmazxanadan ibarət idi. Bina üzü çaya baxırdı. O vaxtlar bu binada Cavad xanın dəftərxanası yerləşirmiş. Sonradan uzun illər boş qalan bina bir az da baxımsız vəziyyətdəydi. Şükufə xanım bu binanın təmirə ehtiyacı olduğunu bilirdi. Lakin, hökumət nümayəndələri bu balaca azərbaycanlı uşaqlarına, Turan ağacının bu əzəmətli budağının tumurcuqlarına geniş, işıqlı, təmirli binalardan heç birini qıymamışdılar…
Şükufə xanımı uşaqların sevincqarışıq qışqırıqları qarşıladı; tərbiyəçi Naibə xanımın məlahətli səsinə məhəl qoymayan balacalar kiçik həyətdə bir-birini qovur, “Gözbağlayıcı” oynayırdılar. Şükufə xanım bu uşaqların arasında ayrı bir dünya yaşayırdı… Onun burdakı dünyasında darvazadan eşikdəki bütün problemlər qorxaq-qorxaq beyninin bir tərəfində gizlənirdi… Sanki, olub-olmazlar, hətta, olacaqlardan narahat olan, “nigarançılıq” adlı donu özünə yaraşdıran düşüncəsi bu kiçik binanın taxta darvazasına çatınca çılpaqlaşırdı… Və bu çılpaqlıqda yalnızca uşaq qayğısızlığının min bir rəngi, çaları fərəhlə, təbəssümlə qoyun-qoyuna bərraqlanırdı…
Şükufə xanım həyətin düz ortasındakı kiçik hovuzun kənarında dayandı, bir əlini hovuzun kənarındakı daşın üstünə qoydu. Qəhərinin sevincdən, yaxud gün boyu ruhunu çulğamış nigarançılıqdan qaynaqlandığını kəsdirmək istəyirdi. Baxışlarıyla gələcəyin tumurcuqlarının saçlarını sığallayır, boylarını oxşayırdı. Ürəyindən keçənlər ruhunu arındıran ümidə çevrildikcə acdığını daha da hiss edir, yorğunluğu, halsızlığı onu üstələyirdi: “Bu qızlar… Hər biri böyüyüb ana olacaqlar… Oğullar Xəlillərin, Nəsiblərin, Fətəlilərin, Həsənlərin, Aslanların yurdunda çıraq yandıracaqlar… Onların xatirəsini yaşatdıqları kimi izlərinə ayaq qoyacaq, amallarına da xidmət edəcəklər… Bu torpaq Nizamilər, Bəndərlər, Cavad xanlar, Comərd Qəssablar yetirib, yetirəcək də!”
Ürəyinin riqqətə gəldiyi həmin anda Zərrabilərdən olan Hacı Ələkbərin altı yaşlı nəvəsi Nəsib onun ətəyindən yapışdı:
-Şükufə xala, ay Şükufə xala!
-Can… Xalan qadanı alsın, can!
-Nənəm deyir ki, sənin adını Şükufə xalan qoyub. Dedi ki, sizin evdə yekə, yaxşı bir Nəsib olub. Onun adını qoyubsan mənə. Olar, sizin evə gedək? Nənəm deyir ki, o evdə yekə Nəsib çoxlu, lap çoxlu nar əkib ey…
Şükufə xanım bu balaca Nəsibin gözlərindən boylanan işığı görürdü…Gördükcə də anlayırdı ki, “Yusifbəylilərin mülkü”nü qoruyacaq gücü var! Və bu gücü ona məhz balaca Nəsibin gözündəki işıq verir!
…Həmin axşam Şükufə xanım Güllünün bişirdiyi südlü aşdan doyunca yedi. Kiçik dəftərçəsinə Əhməd Cavadın “Qoşma” kitabından köçürdüyü şeirlərdən də oxudu… Məşədi Minaxanımın şaqraq gülüşüylə köksünü ötürərək gözlərini sıxmağı bir-birini aylar, illər, fəsillər kimi ahəngdarcasına əvəz elədi… Və Şükufə xanım o axşam doğma evə inamlı addımlarla qayıtdı… O, bu evin müsadirə olunmasına izn verməyəcəkdi! Bunu bacaracaqdı!
Yeni gün “Yusifbəylilərin mülkü”nə yeni bir tarixin başlanğıcı kimi gəlmişdi… Şükufə xanım evin hər künc-bucağına əl gəzdirir, otaqları səliqəyə salırdı. Obaşdan durub həyəti də süpürmüşdü… Hələ darvazanın eşiyinə-səkiyə də su çiləyib süpürgə çəkmişdi. O, bu gün bir Yusifbəyli kimi öz ata yurdunu, bir Pişnamazzadə kimi Gəncənin ən köklü nəslinin ocağını Gəncə tarixinə yenidən qazandıracaqdı… Bu mülkü hansısa rus, yaxud erməni məmurunun ya evi, ya da iş yeri olmaqdan xilas edəcəkdi…
Gün bir boy qalxanda basalağın başı üstündəki buludlar da seyrəldi. Küçənin lap o biri başından şən uşaq gülüşləri buludlara inad səmaya yüksəldi. Şükufə xanım bişirdiyi şirin kökələri isti-isti məcməyiyə düzdü, həyətdəki kürənin qapısına yaxın yerə hər ehtimala qarşı yan-yana iki kətil qoydu. Birdən uşaqlardan hansısa nadinclik edib isti kürəyə əl basar, əlini yandırar deyə təlaşlansa da, uşaqların göyə ucalan şən səsləri onun bütün təlaşını qayğısız təbəssümünə qurban verdi. Şükufə xanım yüyürüb darvazanın hər iki tayını da açdı, rəngbərəng çiçəklərə bənzəyən uşaqları bir ana şəfqətiylə qarşılayıb onlara: “Sabahınız xeyir!”- dedi. Uşaqların səsi bir-birini üstələdi; hamısı Şükufə xanımın üstünə yüyürdü.
Naibə xanım əlindəki iri bükülünü Şükufə xanıma verəndə uşaqlar artıq məcməyidəki kökələri həvəslə, iştahla yeyirdilər. Şükufə xanım bu bükülünü ehmalca götürüb sinəsinə sıxdı. Yanağı boyu yuvarlanan iki gilə yaş onun dodaqlarından çıxan ikicə kəlməyə dünyadan böyük səmimiyyət qatırdı… Şükufə xanım Naibə xanıma əsl bacı sevgisiylə:
-Sağ ol!-dedi.
Naibə xanım da kövrəldi. Amma, o, öz təmkininə sadiq qalmağı bacardı; uşaqlara yaxınlaşıb dedi:
-Uşaqlar, şirin kökələrinizi yeyə-yeyə Nəsib bəy Yusifbəylinin kitablarına, yazı masasına baxaqmı?
Uşaqlar birağızdan:
-Həəəə!-deyə qışqırışdılar.
Naibə xanım ərklə Şükufə xanıma baxdı. Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini sadəcə gülümsədi…
…Uşaqlar Nəsib bəyin kitab rəfinə baxır, ağıllarına gələn bütün suallarla öz maraqlarının hüdudsuzluğunu ifadə edirdilər. Naibə xanım səbrlə, təmkinlə onların bütün suallarına cavab verməyə çalışır, bu uşaqların zehninə, yaddaşına əsl Nəsib bəy Yusifbəylinin obrazını “həkk edirdi”… O da bu xalqın ziyalı qadını kimi sanki, “gələcəyi görürdü”… Daxilində əmin idi ki, nə vaxtsa Nəsib bəy Yusifbəylinin əsl kimliyi üzə çıxacaq, xalq öz qeyrətli oğlunun məğrurluğunun əsl mahiyyətini anlayacaqdır… O, özü həmin günləri görməsə də, bu balaca fidanların Nəsib bəy Yusifbəylinin adıyla qürurlanacaqları günü “görürdü”, bütün varlığıyla buna inanırdı… Bu inam zamanın axarıyla qarşı-qarşıya dayandığında uzaqdan, lap uzaqlardan zəfər nəğməsinin səsi duyulurdu… Bu səs keçmişdən süzülən qaval daşının səsiydi… Bu səs gələcəkdən xəbər verən, daşlara hopan yurd sevgisinin, milli özünüdərkin əks-sədasıydı… Gələcəklə keçmiş bu uşaqların zehnində, təfəkküründə elə qovuşmalıydı ki, iyirmi üç aylıq ömrü olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin əsl anlamı əbədilik qazanmalıydı…
Uşaqların səsi Şükufə xanımın qulaqlarına “Yusifbəylilər mülkü” haqqında nəğmə kimi toxunurdu… O, sinəsinə sıxdığı bükülünü darvazanın sağ tayına söykədi, kürəxananın qarşısına qoyduğu iki kətildən birini götürüb düz bükülünün yanına gəldi. ayaqqabılarını soyunub kətilin üstünə çıxdı, əyilib bükülünü götürdü, dörd ucu bir-birinə düyünlənmiş qalın şalı açdı… Uşaq evinin ünvan lövhəsini şalın arasından tumarlaya-tumarlaya çıxardı. Onun baxışları lövhəni ümidgah kimi sevələyirdi…
…Uşaqlar həmin gün naharı da “Yusifbəylilərin mülkü”ndə elədi. Naibə xanım uşaqlara evin otaqlarını, həyətdəki kiçik bağçanı bütün gəzdirdi. Uşaqlar bu böyük evə tez isinişdilər. Tumurcuqların macəra həvəsi bu evin divarlarında elə əsrarəngiz əks-səda verirdi ki… Naibə xanımın bu evlə, Gəncənin tarixi, iyirmi üç aylıq cümhuriyyət barədə sadə dillə danışdığı əhvalatlar uşaqlara Şükufə xanımı bir neçə saatlıq da olsa unutdurmuşdu. Yalnız günortadan sonra onlar Şükufə xanımı gördülər. Yusifbəylilərin gözəl qızı gözlərindən axan yaşı dodağındakı sevincli sözlərə qatıb danışırdı ki:
-Naibə, getdim. Getdim düz idarəyə. Dedim onlara ki, uşaq evini təmirə bağlamışam. Daha uşaqlar o təmirsiz yerdə olmayacaqlar dedim. Bəribaşdan hazırladığım ərizəni də masanın üstünə qoydum ki, uşaq evini öz evimə köçürmüşəm. Kim istəsə gəlib buranın şəraitinə baxa bilər deyə şəstlə düz gözlərinin içinə baxdım. Razılaşdılar. Məşədilərdən Kazım bəy də orda işləyir axı. Sağ olsun, dedi mən o evi görmüşəm, uşaqlar üçün yaxşıdı. Razılaşdılar hamısı, ərizəmə qol çəkdilər. Hələ o erməni var ha, erməni, idarənin müdiri. Nə desə yaxşıdı?! “Ara, pılımız cibimizda qaldı ki! Remont istayırdı Şukufa xanım. Özü düzaltdı bax!”
Naibə xanım da kövrəlmişdi… Bu dəfə təmkini də yadına düşmədi. Qürurla Nəsib bəyin divardakı şəklinə baxdı…Dedi:
-Sən bunu bacardın, Şükufə xanım! Sən Nəsib bəy Yusifbəyli adlı tarix səhifəsində ağ sətir qalmağına izn vermədin! Səninlə qürur duyuram!
…Şükufə xanım Yusifbəyli-Pişnamazzadə 1943-cü ildə dünyasını dəyişəndə hələ də uşaq evinin lövhəsi iki taylı darvazanın üstündən asılmışdı… Ailə sərdabəsində dəfn olunan Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini o evin tarixçəsini yenidən yazmışdı 1930-cu ilin sentyabrında… Bu gün isə o evin ikitaylı darvazasından başlayaraq bütün divarı boyu bir nəslin adı yazılmış xatirə lövhələri yan-yana asılıb… Hər bir daşıyla Yusifbəylilərin dünənini-bu gününü “danışan” evdə Şükufə xanımın cehizlik dolabı, Nəsib bəyin yazı masası hələ də o evin qonaqlarına “tarix danışır”…

Şəfa Vəli (Gəncə)

Şəfa EYVAZ.”Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata”

Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata,
Sadəcə gülümsəmək.
Tüpürüb ağrılarına,
Səni ağrıdanlara da
Qucaq-qucaq,
buket-buket gülümsəmək.
Əllərini tutmayan
Soyuq əllərə inad,
Ürəyindən gəlməyən
Bir “salam”ı
verməyə üşənən dillərə inad
Gülümsə!
Kədər səndən böyük ki deyil…
Əslində yazdıqların
Körpə ürəyinin iniltisidi.
Yad qulağa xoş gələn
hüznlü sətirlərin
Yaralı hisslərin əsintisidi.
Bütün bunları bilən varmı ki?!
Gülümsə!
Çəkdiyin acının tərənnümünə
Bər-bəzək geydirib “şeir” deyirlər.
Bəlkə də sən başqaları-
Elə lap yadlardan yad adamlarçün
Şairsən.
Sıyrılıb doğmalıq təbəssümündən
Saxta təntənəylə
Adının yanına “şair” deyirlər.
Ya elə olsun, ya da ki belə
Bütün cəbhələrdə sən hələ təksən,
İndi nə anlamı var ki
Nə deyirlər desinlər…
Gülümsə,
Şair, gülümsə!

Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Kənddəki evimizin uğursuzluğu” (Roman)

Güc-bəlayla, boğazımızdan kəsə-kəsə, hər fəslə bir paltar ala-ala özümüzə rayonların birində ev aldıq ki, yaydan-yaya gedib istirahət edək, on iki ayın heç olmasa bir ayında təmiz hava udaq, gözümüz canlı-canlı meşə görsün, dağ görsün, yağış yağanda torpaq qoxusu burnumuzdan beynimizə tüğyan eləsin, alınmadı. İlk gündən burnumuzdan gəldi. Dədəm evi ucuz alanda gərək şübhələnərdik. Ondan əvvəl gərək ev haqqında məlumat toplayardıq. Əslində, təbiətcə şübhəli xarakterə malik olduğuma yaxşı bələd olduğumdan şübhəli-şübhəli soruşmuşdum dədəmdən.
– Ay başına dönüm, dədə, dörd sot torpağın içində üç otaqlı ev niyə ucuz satılır, maraqlanmısan? O boyda rayonda nə əcəb bir nəfər qabağa düşüb almayıb? Evin köhnə sahibləri keçən il alıbsa, bu il niyə satışa çıxardılar? Nəysə gözüm su içmədi e, bu evdən.
Allah var göydə, anam da mən deyəni dedi. Məlum məsələdir, bizdə kişilər nə qədər arvadı eşitsələr də, dediklərindən dönmürlər ki, dönmürlər. Hər şey bir yana, ilk gündən bizə yaxın qonşularımızın olmadığı diqqətimdən yayınmamışdı. Meşə bizə yaxın, o biri evlər bizdən xeyli uzaq, bir-birilərinə bir o qədər yaxınıydı. Vallah, gecəylə gəlib bizi öldürsə, yaşı yetmişi haqlamış nənəm demişkən, bir köpəkoğlunun xəbəri olmayacaq.
Hər axşam qatıq içməmiş yata bilmirəm. Mədəm vərdiş eləyib, gündüzlər sodalı su içməli, axşamlar sarımsaqlı qatıq yeməliyəm. İkisinin hesabına arıqlamaqla bağlı problemim olmur. Bir saat olardı kənddəki təzə evimizə çatmışdıq. Nənəmin qoluna girib evimizdən xeyli uzaqlaşdıq. Nənəm köhnə arvadlardandır, mən bir saat piyada gəzib yoruluram, nənəm kinayəylə mənə gülür.
-Bizim yerimizdə olsaydız, neyliyərdiz?
– Allah gördü ki, bizdə sizdəki dözüm yoxdu, nə ğayrsın, texnikanı yaratdırdı. Bekarçılıqdan tez yorulanlardanıq.
– Bu evdən xoşum gəlmədi – nənəm deyəndə elə sevindim, burda yaza bilməyəcəm.
– Allah sənə şükür, evdə mən ağılda adam çıxdı.
– Səyləmə az, kopaq qızı.
Nənəm əsəbləşəndə söyüşün biri bir qəpik olur. Qınamayın, babam öləndə nənəm dulluğunun heç qırx yaşı yoxuydu.Yarım saat da getdikdən sonra uzaq qonşunun evinin qapısı ağzına gələ bilmişdik. Nənəm əllərini belində çarpazlayıb, qapını döyməyimi əmr elədi. Baxıram arvada, qınamıram e, kişisiz cavan gəlinlər, namuslarını ikinci kişi nəfəsindən uzaq tutmaq üçün, təmiz adlarını qorumaq üçün özləri də bilmədən kişiləşirlər. Nənəmi çoxdandır müşahidə edirəm, davranışları kişi davranışıdır. Baxmayaraq ki, yazıq arvad neçə dəfə kişisi üçün ağlayanda görmüşdüm.
Uzaq qonşu qapını açdı, mənə, nənəmə maraqla baxdı. Daha doğrusu, rəhmətliyin nəvəsi elə baxdı, elə bil illərdən sonra qapılarını ilk dəfə döyən biz olmuşuq. Yaşı otuz beşi keçməyən orta boy, uzun saçlarıyla diqqətimi çəkən gözəl gəliniydi.
Mən salam verdim, salamımı aldı. Nənəm – Qızım, biz o evə təzə köçmüşük – əliylə evimizin səmtini göstərdi – burda qatığı hardan ala bilərik?
Gəlin evimizə tərəfə baxdı, nənəmin sualına cavab verməmiş öz sualını verdi : – Meşəyə yaxın olan tək evə köçmüsüz?
Hərçənd əcaib sualı məni təəccübləndirmişdi.
Nənəm cavab verdi. Deyəsən, sual ona da qəribə gəlmişdi. Baxmayaraq ki, verilən sualda qeyri-adi heç nə yoxuydu. Necə izah edim, cavan gəlin sualı verəndə üz ifadəsi qəribəydi, o evdə heç kim yaşaya bilməzfason…
– Hə qızım, o evi almışıq. Bir-iki aylıq köçmüşük.
Nənəmdən olsa, ömrünü bu kənddə başa vurar. Mən yaşaya bilməzdim. Kökü kəndə bağlı şəhərli qızam, şəhər mühitinə öyrəşmişəm. Hələ sizə bir həftədən sonra alacağımız iki keçidən yazmıram. Dədəmin şəhər mühitindən iyrəndiyini bilirdim, əməlli-başlı plan cızmağından bixəbəriydim. Eybi yox, onsuzda ailəlikcə bizə plan qurmaq düşmür. Həyatımızda hər şey qəflətən olur. Adətən uğurlu olur.
– Hmm, xeyirli olsun. – ürəksiz dediyi hiss olundu. Nənəm köhnə arvadlardandır e, anam həmişə ona qırmızısifət deyir. Arvadın üzünə deməsə də.
– Nəysə ürəksiz dedin e, qızım.
– Yox xala, o evdə nə varsa, kim köçürsə, çox yaşaya bilmir.
Baxdığım qorxu filmlər yadıma düşdü, istər-istəməz ətim ürpəşdi.
– Niyə ki? – sualı özüm verdim, çiyinlərini atdı.
– Nə bilim.
– Əşşi, boş şeylərdi. Sən de görüm qatığı hardan ala bilərik?
– Qatığı biz də satırıq. Üç kiloluq qatığı yeddi manata veririk.
– Day sizin şəhərdən nə fərqiniz oldu? Şəhərə kənddən gətirib sizdən ucuz verirlər.
Nənəmim hirsinə rəğmən gəlin gülümsədi.
– Nə deyim xala, qaynanamın qoyduğu qiymətdi.
– Qaynanan evdədi?
– Rayona gedib, axşama qayıdar.
– Day əlacımız nədi? Ordan ver üç kiloluq. Axşamlar içməyəndə pis oluram.
Eh, kimin nənəsidir? Nənəm əlini atdı ipək donunun altından geyindiyi güllü alt köynəyinə, sancaqlamış bükülü dəsmalını çıxartdı. Yeri gəlmişkən, mən nənəsinin təqaüdüylə kef edən nəvələrdən deyiləm. Biz tərəfdə oğlan nəvələrinin bu barədə bəxti gətirir. Mənim nənəmin də qardaşıma pul barədə əli açıqdı. Növbə mənə çatanda, özünü kəfən pulunu oğurlatmış nənə kimi hiss edir.
Nənəm təkcə qatıq almadı, deyinə-deyinə kənd toyuğu da aldı, mənə daşıtdırdı.
Deyirəm, Nənə, zəhmət haqqı on manatdır.
– Yox bir…Səni mən saxlamışam, pul istəyirsən?
– Axı nənə, rəhmətlik qudan saxlayıb. Sən hazıra nazir olmusan axı.
Nənəm bilir ki, sözün düzünü dediyim üçün həyatımın uğursuz günlərini az yaşamamışam, yenə də alışa bilmirdi xasiyyətimə. Çox qəribədir, həyatımda etdiyim risklərdən sonra valideyinlərim, nənəm qarışıq digər qohumlar məni ciddi adam kimi qəbul eləməyə məcbur qalmışdılar. Əvvəllər arzularımı, istəklərimi dilə gətirirdim, elə də fikir verən yoxuydu. Məntiqlə idarə edə bilmədiyim hisslərimin zərbələrindən sonra ağzımı açmamış fikrimi soruşmağa başladılar. Qan qohumlarım tərəfindən kənardan bu vəziyyət necə görünürdü, bilmirəm. Mən tərəfindən adiləşmişdi. Hiss edirdim, qorxurdular. Yenidən ağılsızlıq edərəm, yenidən pərişan edərəm deyə. Ölkəmin yazılmayan qanunların gücü altında əzilən bir çox gənc kimi əlbəttə, bu dəfə sevgi xətrinə yox, gələcəyim naminə bir çox addımlar atardım. Bu dəfə könüllü razılıq və xeyir-duayla. Bu gələcəyin işidir. Bir gün yaxınlarım haqqımda oxuyacaq, bir səhvi ikinci dəfə təkrarlamayacaq qədər ağıllı olduğumu onsuzda dərk edəcəklər. Onlara, lap elə olsun nənəm, özümü sübut eləməyə nə həvəsim var, nə də vaxtım. Bəyaqdan on manat qoparda bilmədiyim nənəmin nəyinə sübut edib özümü? Arvadın fikri-zikri məndən nəticə görməkdir. Tez-tez nəticələrinin atasını söyür ki, çərxi-fələyin işini bilmək olmaz, söyürəm ki, köpəkoğlu tez gəlsin.
Gecəyə iki saat qalmış mənə diş sarımsağı xırda-xırda doğratdırdı, yarım saat kənarda saxlatdırdı ki, qatığa qatıb yeyəndə ağzından sarımsağın iyi gəlməsin. Zəhləm sarımsaq iyindən gedirdi elə. Həm də dişlərinin arasında qalmasın.
– Ay nənə, dişin protezdi, maşallah, muncuq kimi düzülüb, sarımsaq harasında qalacaq, e. İstirahətə gəlmişəm guya, sarlmsaq iyindən yediklərimi qaytaracam e, indi.
– Heş nə olmaz. Limonlu suyla yuyarsan keçər.
Çox kitab oxuyuram, di gəl, arvada söz çatdıra bilmirəm. Tərs kimi burda da bir otaqda yatdıq.
İnsafən, nənəm təkcə yatanda otaqda olmadığını hiss edərdim. Yatanacan ürəyindəki sözləri mənə deyərdi.
İki tualetimiz vardı. Biri evin içindəydi, bizdən əvvəl evi alan ailə evə əməllicə əl gəzdirmişdi. Hamam-tualet də tikmişdi. Həyətdəki tualetdə tualetlik qalmamışdı, daha çox xarabaya bənzəyirdi. Nənəmlə mən yatdığım otaqla üzbəüzüydü. Pəncərədən baxanda rahat görmək olurdu.
İsmayıl Şıxlının ” Ölülərinizi qəbirstanlıqda basdırın ” əsərini bitirdikdən sonra otağın işığını söndürdüm. Bəzi işlərdə solaxay olduğumdan yatanda da sol tərəfə yatıram. Kürəyimi nənəm tərəfə çevirdim. Təzəcə yuxuya getmişdim, nənəmən indiyəcən eşitmədiyim səsi eşitdim. Arvad elə bil boğulurdu. Pişik cəldliyiylə üzümü nənəmə tərəf çevirdim. Nənəmin gözləri bərələ qalmışdı, nəfəs ala bilmirdi.
Özümü itirsəydim, qışqırmasaydım, qaranlıq otaqda nənəmin bərələn gözləri birdəfəlik ölmüş adamın gözü kimi açıq qalacaqdı. Həyətin işığı yaxşı ki yanılı qalmışdı. Dədəmlə anam otağa necə girdilər özləri də bilmədi. Otağın işığını atam yandıranda nənəm ” Bismillah ” qışqırıb başını yastıqdan qaldırdı. Belə başa düşdüm ki, yazıq nənəm qaranlıqdan xoflanıb. Nənəm bir-neçə dəfə dərindən nəfəs almağa çalışırdı. Anam otaqdan çıxdı, çox keçməmiş bir stəkan suyla qayıtdı. Dədəm anasının qarşısında dizlərini yerə qoymuşdu, az qala uşaq kimi ağlayacaqdı. Zarafat deyil, qohumlarımızda nənəmin taylarından üç-dörd nənə ya vardı, ya yoxdu.
Dədəm suyu nənəmə öz əliylə qurtum-qurtum içirdirdi.Mən olsaydım, belə vəziyyətdə anamla mən olsaydıq, qorxumdan suyla anamı boğardım. Atamdakı təmkinlilik məndə yoxdu.
– Mama, niyə boğulurdun? Nə oldu birdən-birə?
Nənəm əlini mənə uzatdı.
– Məni niyə boğurdun?
Nitqim qurudu. Nə vaxtsa uşaqlara və qadınlara təcavüz edən nanəciblərin qatili olmaq ürəyimdən dəfələrlə keçib. Danmıram, nənəsiylə yola gedən nəvələrin sırasına məni çətin qoymaq olardı. Yenə də bu, nənəmi öldürməyi düşünməyim, ya da öldürəcəyim mənasına gəlmirdi. Atam yazıq-yazıq mənə baxırdı. Mən bilmirdim ağlayım, bilmirdim gülüm.
– Nənə, səni niyə boğum ki? – deyə bildim.
Anam qarışdı söhbətə : – Kənd yeridir, bəlkə toxunublar sənə? Qız səni niyə boğsun?
– Ay töbə, məni boğurdu.
Atam təbii nənəmə inanmadı.
– Mama, sənə toxunublar. Şəfi səni niyə boğsun?
Adım Şəfadır, bilmirəm niyə, evdəkilər də, yaxın rəfiqələr də mənə Şəfi deyirdi.
Atam deyəndən sonra nənım dərk elımişdi ki, onu boğmağım üçün ortada səbəb yoxdur. Heç olmasın da….Ağlabatan variant odur ki, hirsli başla kimsə damarını basa, təmkinli və səbrli deyilsənsə, qatil olmağın qaçılmazdır.
Valideyinlərim nənəmi sakitləşdirəndən sonra təzədən otaqdan çıxdılar, nənə-nəvə yerimizə girdik. Bizim yerimizi anam yerdə salmışdı. İşığın yanılı qalması ikimizin də istəyiydi.
Ulduzlu gecənin işıqlı otağında nə vaxt şirin yatdığımızı ikimiz də bilməmişik.
Bu dəfə boğulduğumu mən hiss elədim. İki əl boğazımdan yapışmışdı.
Gözümü açdım. Otaq zil qaranlıq, pəncərəsi açıq, məni həqiqətən kimsə boğurdu. Əllərim məni boğan əllərdən yapışmışdı, özümü ölümün bir addımlığında ölümdən xilas eləmək istəyirdim. Boğmağı bir dərd, qarnımda oturub ağırlığıyla məni gücdən salmağı bir dərdiydi. Nənəmin məni öldürəcək dərəcədə nifrət eləməyi ağlıma gəlməzdi. Çünki on səkkiz nəvənin arasında yeganə nəvəydim, onunla yola getmirdim. Digərləri necə deyərlər, nənəlik xətrinə, ya da çox istədiyindən yola verirdilər.
– Sən adımızı batırmısan. Sən adımızı batırmısan. Ölməlisən!…
Nəfəs almağım üçün əllərini boğazımda boşaltdı, mənə ” Pəncərəyə bax ” dedi. Səs özgəsinin, xırıltılı səsiydi. Artıq dəqiq bilirdim, mən nənəmin yanında öləcəm, xəbəri olmayacaq. Axı nənəm sovet arvadıdır, gərək yuxusu yüyrək ola.
Pəncərəyə baxıram, heç kim yoxdu.
Kimdi bilmirəm, üstümdən düşdü, məni boğazımı buraxmadan ayağa qaldırdı, pəncərəyəcən apardı. Çox su içdiyimdən altımı islatmamağıma özüm də təəccüblənmişdim. Naməlumun yanında çoxdan biabır olmalıydım. İstər-istəməz bağın içindəki tualetə baxmalı oldum. Normalda həyətə baxmalıydım. Tualetdə xarabalıqdan əsər-əlamət qalmamışdı. İlahi, bu nədir? Tualetin bəzəkli qapısı açıq, işıqlı, içində körpə uşaq, mənə gülümsəyir. Deyəsən, ölməmişdən əvvəl, adama havalanmaq gəlir.
– Əxlaqsız, öldürəcəm səni. – əcaib, xırıltılı səsi yenə eşitdim.
– O uşaq….O uşaq….- cümləmi heç cür tamamlaya bilmirdim.
Məni boğan kimiydisə, çox arifiydi.
– Bicindir.
Xatırladım, ailəli olanda bir dəfə hamilə qalmışdım. İki həftəlikiydi. Boşanmağa qərar verdiyim gün ürəyimin dərinliyində ana olmaq istəmirdim. Ehtiyyatsızlıqdan bətnimdəki körpəmi itirdikdən sonra anlamışdım, körpəm bətnimdə olan gündən artıq mən anaydım. Uzun müddət özümə gələ bilməmişdim. Televizorda körpələrlə bağlı reklamları gördükcə ixtiyarsız ağlayırdım. Lakin mənim uşağımın atası məlumuydu.
Həqiqətdə həyətdən pəncərəyə düşən işıqdan məni öldürmək istəyən naməlumu görməliydim, mümkün olmadı. Üzü qapqaraydı, kişi xəylağı olmağı mümkün deyildi.
Fiquruasından nağıllardakı ifritəyə bənzər varlığın mənimlə zarafat etdiyini istəmək indiyəcən arzularımın ən birincisi olmuşdu. Yaşamağın dəyərli olduğunu da o an hiss eləmişdim. Təpiklə iki qıçının arasından vurmağa çalışdım. Necə ki baxdığımız kinolarda qadın ona təcavüz edən kişini eləcə vurub belini bükdürürdü ha, bax, mən də çalışdım, alınmadı ki, alınmadı. Əvəzində iki ayağım yerdən əlini üzdü, havadan asılı qaldı. Gücüm əllərimlə əllərini boğazımdan ayırmağa çatırdı. Güclə son nəfəsimi aldığımı hiss edirdim. Son dəfə tualet tərəfə baxdım, mənə baxan körpə ağlamağa başladı. Mənim də gözümdən yaş gəlirdi. Ölməyimə ağlayırdım. İfritə boğazımdan əllərini çəkdi, yerə dəyərək sərildim. Otağın işığı yananda gözlərim yumulmuşdu.
Gözlərimi açanda evdəkilər başımın üstündəydi. Hardansa tapdıqları molla qardaş onlardan daha yaxın stulda oturub mənim üçün dua oxuyurdu. Özümü xortdayıb ölümdən qayıdanlar kimi hiss elədim. Gərək hamı şoka düşəydi, anamın ürəyi gedəydi. Yox, mənimki ölüb-dirilmək məsələsi deyildi.
-Qıza pis toxunublar – ilk eşitdiyim səs molla qardaşın səsi oldu. Molla qardaş cavanıydı, deyədim üzdən uşağa oxşayır.Rəfiqəm adama toxunan varlıqlar haqqında danışanda gülürdüm, gecə başıma gələnlərdən sonra daha hər şeyə inanmağa hazırıydım.
Yenə də danışa bilmirdim, su istəyirdim, dilim-dodağım qurumuşdu. Molla qardaş əlində ” Qurani-Kərim “, hansı surədəniydi bilmədim, dua oxumağa davam elədi.
Anama baxdım, dilimlə dodağımı islatdım. Deyirlər ha, balanı anadan yaxşı heç kim duya bilməz, vallah, düz söhbətdi. İslanmış dodağımdan anam ciyərimin yandığını başa düşdü, suyu beş saniyədə gətirdi, bir əlini kürəyimin altına saldı, bir az qaldırıb suyumu içizdirdi. Suyu içəndən sonra danışa biləcəyimi hiss elədim. Molla qardaşın dualarını bitirməyə hövsələm çatmadı
Birbaşa anamdan soruşdu.
– Məni boğan kimiydi?
Nənəm – Sənə toxunublar, bala. İşığı yandıranda yerdəydin.
– Məni qadın boğurdu. Tualetdə uşaq vardı.
Molla qardaş astaca ” Bismillahir rəhmanir rəhim ” dedi, sonra davam elədi.
-Bacı, gözünə cin-şeytan görünüb.
– Mənə adımızı batırmısan deyirdi. Bağdakı tualetdə uşaq vardı. Gözümlə gördüm.
Dədəm – Şəfi, tualetdə uşaq nə gəzir? Gözünə görünüb.
Nənəmin yadına nə düşdüsə, molla qardaşdan soruşdu.
– Söz soruşuram e, bizim evlə bağlı nəysə bilirsən?
Molla qardaş nənəmə cavab verməyə tərəddüd edirdi.
– Vallah, evlə bağlı rəvayətlər eşitmişik. Onda mən heç yoxuydum. Qoca nənəm var, ondan eşitmişəm.
Atam – Nə eşitmisən?
– Guya evin otaqlarlndan biri tamam yanıb.
– Hansı otaq? – həyəcanla soruşdum.
– Onu bilmirəm.
Molla qardaş bir az da dua oxuyandan sonra məni sabah dədəmlə öz evində gözləyəcəyini dedi. Qorxuluğumu canımdan çıxarmalıydı.
Günortadan sonra nənəmlə dünən qatıq aldığımız evə getdik. Nənəm cin-min söhbətlərinə qız vaxtından inandığı üçün bu işin axırına çıxmaq istəyirdi.
Qapını döydüm, yenə dünənki gəlin açdı. Salamlaşdıq, nənəm qaynanasını görmək istədiyini dedi. Bizi evə dəvət elədi.
Qaynanası Cəvahir nənə ( Ümumiyyətlə, nənəm yaşında, babam yaşında olanlara nənə-baba deyirəm) bizə xoşgəldim elədi, gəlini çay süfrəsi açdı, bişirdiyi gilas mürəbbəsindən də qoydu süfrəyə.
Yarım saatdır,nənəm gəlməyinin səbəbindən söhbət açmır, hövsələm daralır, arvadla gəldiyim üçün peşman oluram.
Sonunda nənəm əsl səbəbə gəldi.
– Cəvahir bacı, dünən başımıza maraqlı iş gəlib. Gecə uşağa da, mənə də toxunublar.
İlahi, otuz yaşımı tamam eləmişəm, arvad hələ də mənə uşaq deyir. Elə mənə uşaq dedikləri üçün özümü qadın kimi hiss edə bilmirəm. Və bu minvalla belə qərara gəlirəm ki, müsəlman ölkələrində valideyinlər övladlarına sərbəst qərar vermələrinə geniş imkan yaratmadığından hər birimizin görünüşü böyüyür, ruhumuz uşaq olaraq qalır. Valideyinlərimiz köçdükdən sonra ağsaqqal, ağbirçək statusunuz 100% qazanırıq. Nənəm bir gecədə başımıza gələn hadisəni bir kitablıq əsər formasında danışdı, ürəyim üzüldü. Ürəyin üzülsün, nənə. Qısa kəssənə….
Hiss elədim, gəlinin dı ürəyi sıxıldı. Ağıllı gəlindir, məni yataq otağına dəvət elədi, mən öz taleyimdən, o, öz həyatından danışdı. Sənubərin məndən on yaş kiçik olduğunu biləndə inanmamışdım. Görünüşü yaşından on dəfə çox görünürdü. Necə deyərlər, sümüyü iri qızlardandır. Yoldaşı rayonda Coğrafiyadan dərs deyir, açılan kurslarln birində də uşaq hazırlaşdırırdı. Sənubərin çoxlu kitablarl vardı. İstər Dünya Ədəbiyyatından olsun, istər yerli Ədəbiyyatdan. Sağollaşanda bir-iki kitab da verdi ki, oxuyub qaytarım.
– Arvad nə dedi sənə?
Nənəm dizinə vurub, başını yellədi.
– Zibilə düşmüşük, ay toba. Atana dedim də, dedim, evi almamış soraqlamaq lazımdır. On beş minə üç otaqlı, geniş bağı olan ev satarlar? Əməllicə poxa düşmüşük.
– Ay nənə, hövsələmi niyə daraldırsan? Düzəmməli de görüm nə dedi də…
– Evdə ruh var.
Ayaqlarım tərpənmədi. Nənəm bir az qabağa gedəndən sonra gəlmədiyimi bildi, geri boylandı.
– Az, sən niyə dayandın? Gəlsənə.
– Nənə, dəqiq evdə ruh var? Arvad dəqiq elə dedi?
– Az, səyləmə, düş qabağa.
Nənəm yanımacan gəldi, qokumdan tutub özümdən qabağa itələdi.
– Mən bilirəm neyləmək lazımdır. O mollanı çağırarıq, Quran oxuyar, keçib gedər.
– Hə də, bizdən əvvəl alan ev sahibinin ağlına gəlməyib axı. – nənəm kinayəylə dediyimi bildi.
– Nə varsa bizim yatdığımız otaqda var. Axşam qonaq otağında yatarıq.
– Mən dədəmgillə yatacam.
– Sənin başın üçün elə. Tək qoyacaqsan az, məni?
Hərdən mənə elə gəlir ki, nənəmdən olsa, əzrayılın yanına da cüt gedərik. Hara getsə əri kimi məni qoşur yanına. Hara getmək istəsəm, dədəmdən əvvəl soruşar.
– Kimlər görüşürsən? Rəfiqən kimlərdəndir? Haralıdır? – yersiz suallarından bezib o qədər yalan danışmıçam ki!…Eh nənə….
Axşam şam yeməyindən sonra dədəm balaca araq butulkasını yemək yeyə-yeyə öncə bizim, sonra şəhərdə yaşayan nəvələrinin sağlığına əlli-əlli vurandan sonra kefi kök hamımızdan tez yatmağa getmişdi. Bir az piyaniydi, amma özünü idarə edirdi. Dədəm araqdan sonra çağırı və ya pivəni içəndə özünü idarə edə bilməyən piyan adamlardan olurdu. Yeyib-içəndən sonra əsəbləşdirən olmasa, danışıb-gülürdü. Bu halı bilmirəm niyə, mənim çox xoşuma gəlirdi.
Gecə anamla yerimizi qonaq otağında saldıq. Bu otağın da işığını yanılı qoydum. Saat altıdan sonra hər ehtimala qarşı su içmədim. Tərslikdən yuxum da gəlmir, ağılsızlıqdan Sənybərdən götürdüyüm kitabı dünənki otaqda qoymuşam. Kitab oxumamış yata bilməyəcəkdim. Nənəm çoxdan yatmışdı. Doqquzuncu sinifdə oxuyanda yuxuda əzbərlədiyim ayətül-kürsünü oxuya-oxuya nənəmlə vahiməmizə səbəb olan otağın qapısına yaxınlaşdım. Otaq anamgilin yatdığı otaqla üzbəüz olduğu üçün bir az ürəkliydim. Əlimi qapının cəftəsinə yaxınlaşdırıram, cəftəyə toxunmamış əlimi çəkirəm. Qapı cırıltısının səsini eşitdim, qanım bədənimdə dondu, qorxudan üşüdüm.
Hiss edirdim kimsə arxadan mənə yaxınlaşır. O an mənim yerimdə olsaydınız, şahidi olacaqdınız, adamın ürəyinin dayanmağı nədi, az qala bədənindən çıxa. Qorxudan duamı səsli oxuya bilmədim. Mümkün deyildi, dua yadımdan çıxmışdı. ” Allah ” deyirdim, ardını gətirə bilmirdim. Beynimin düşünmək funksiyası fəaliyyətini dayandırmışdı. Dədəmin bir sözü var. Ölmək ölməkdir, canı çıxmaq nədir? Cəld geri dönüb, dünən yatdığım qapıya kürəyimi çırpdım. Qapını astaca açan dədəmdi. Mən dədəmdən, dədəm məndən qorxmuşdu. Çırpıldığım qapı açılanda ombalarım yerə dəydi və çox incitdi. Ağrımın hayından olduğum vahiməli otağın fərqində deyildim. Deməli, ağrı-acı qorxu hissini adama unutdurur. Bu vəziyyətdə gərək atam əlimdən tutub ayağa qaldırmalıydı, canıyananlıq eləməliydi, eləmədi. Ayağa qalxıb utanmadan əllərimlə ombalarımı sığallaya-sığallaya guya ağrımı yüngülləşdirmək istəyirdim. Atama baxdım, mənə yox, pəncərə tərəfə baxırdı. Bu dəfə geri dönüb atam baxan tərəfə, pəncərəyə baxdım. Baxa-baxa asta addımlarla atama tərəf getdim. Pəncərədən tualetə tərəf baxaraq ağlayan qız vardı. Əynində uzun, boz rəngdə parça, qurşağından aşağı qırmızı ləkələri vardı. Ləkələrin qan olduğu mənim ağlıma gəlmişdisə, atamın da ağlına gələrdi. Atam mən gördüklərimi görməsəydi, başımın pozulduğunu fikirləşərdim. Otaqdan çıxdım, atam qolumdan tutdu, məni özünə tərəf yaxın çəkdi. Qız ağlayırdı, bizə tərəf baxdı. İlahi, o qızın gözlərini, simasının rəngini yaza bilmirəm. Təsəvvür edin, iki gün basdırılmayan meyidin rəngi necə olar?!…
Atam bir dəfə yüngül infarkt keçirmişdi, ikinci dəfə lap güclüsünü keçirəcəyi də ağlımdan keçdi.Qızın gözlərinə fikir verdim, qapının arxasına baxdı, o da elə bil qorxurdu. Bizim gördüyümüz ruhdursa, vallah, ruhların qorxduğunu yox, qorxutduqlarını eşitmişəm. Qapının arxasındakının nə olduğu mənə maraqlıydı, di gəl, ürəkli oğul istəyirəm ( burda dədəmi nəzərdə tuturam), ürəkli qız axtarıram ( artıq özümü nəzərdə tuturam) iki addım qabağa getsin. Qız qəfildən qışqırdı, dədəmlə mən də ona qoşulub qışqırdıq. Bu zaman qapı üzümüzə çırpıldı. Dədəmlə qışqıra-qışqıra anam yatan otağa qaçdıq. Qapı açıq qaldı, biz özümüzü anamın üstündəki ədyalı çəkib, yataqda bir-birimizə sığınıb, ədyalı başımıza çəkdik ki, heç nə görməyək. Yazıq anamın qışqırmağına da fikir vermədik. Dədəmi bilmirəm, səmimi olacam, mən öz hayımdaydım. Anan ikimizin də üstünə qışqırdı.
– Nə olub sizə? Niyə qışqırırsız?
– Getmə…Bura gəl, getmə. – Dədəm kəkələyirdi.
– Hara getməyim? Dayan, su gətirim. Sənə dedim də içmə. – anam otaqdan çıxanda atam yanımdan qalxdı, anamın qolundan tutub otağa tərəf çəkib qapını örtdü.
– Ruh var. Dədəmin goruba and olsun, ruhu gördük.
Qapı açılanda atam iki saniyəlik qışqırıb susdu. Nənəmiydi, o da bizim səs-küyümüzdən səksənmişdi.
– Ə, niyə səsinizi başınıza atırsız? Ürəyim qırıldı, dedim, görən nə olub?
– Mama, ruh var. O otaqda ruhu gördük. Nənəm qapısı bağlı otağa baxdı, bizim otağın qapısını örtdü. Əliylə işarə elədi ki, səsimizi çıxartmayaq.
Ədyal başıma çəkdim. Uşaq vaxtı qorxanda əlimə ədyaldan, yorğandan nə keçsə, başıma çəkərdim. Guya təhlükədən canımı qurtarıram. Qarşı tərəfin qapısının açıldığını eşitdik. Ədyalı burnumacan çəkdim, qorxaraq qapıya baxırdım. Nənəm qulağını qapıya dirəmişdi, anam dədəmin arxasında gizlənməyə çalışırdı. Addım səslərini eşitdik. Kimsə hikkəylə qonaq otağına tərəf getdi. Qonaq otağında nəyinsə yerə düşüb sındığını eşitdik. İçimi çəkdim, sakitcə ağlamağa başladım. Həyatda iki cür ölümdən qorxmuşam. İndi də qorxuram. Belə əcaib, müəmmalı ölməkdən və …. ya da yazmıram. Hər kəsin olduğu kimi məni də sevməyənlər var. Kim bilir, bəlkə aralarında biri qatil ruhunu gəzdirir özüylə? Düşmənimin zəif tərəfimi bilməyini istəmərəm təbii.
Anam yanıma gəldi,başımı sinəsinə sıxdı. Ana qucağında ağlamaq, ürəyini boşaltmaq kimi gözəl bir şey yoxdur dünyada. Bu dünyada ana ürəyi qədər dözümlü ikinci ürək də tanımıram. Ana ürəyi dağ ürəyidir.
Addım səsləri bizim qapımıza yaxınlaşanda dayandı. Nənəm qulaqlarını qapıdan araladı, dədəm anasını qucaqladı. İndi yadıma düşəndə anlayıram ; insan bir sevgidən, bir də qorxudan bir-birinə sığınır. İkisi də mənim üçün möhtəşəmdir. Şəkil çəkənimiz olsaydı, bizim mənzərəmizi çəkərdi.
Qapımız üç dəfə döyüldü, bu dəfə qışqırmadıq. Mən daha da anama qısıldım….
Yenə addım səslərini eşitdik, qarşı tərəfin qapısı açılmağıyla çırpılmağı bir oldu, içimizi çəkdik.
O gecə dördümüz də ikinəfərlik döşəkdə bir-birimizə qısılıb, gözlərimizi qapıya zilləmişdik. Nənəmlə anamın ortasındaydım. Dədəm öz anasının yanındaydı.
– Pəncərədən qaça bilərik. – anam nə təklif etdiyini özü də bilmirdi və hamımız anamı çox yaxşı başa düşürdük.
Anamgilin pəncərəsi həyətin dəmir darvazasıyla üzbəüzüydü.
– Gecə vaxtı hara gedək? Meşə tərəfdə yaşayırıq. – dədəm cavab verdi.
– Ən yaxın qonşumuzla aramızdakı məsafə yarım saatdan çoxdu.- nənəm dilləndi. Mənim danışmağa taqətim qalmamışdı. Həm də nə danışacaqdım, vəziyyətimiz ortadaydı.
Nənəm mənə – Sən uzan yatSu da yoxdu e, uşaq içsin, özünə gəlsin.

Səhər açılana qədər, anam məni oyadana qədər yatmışam. O qorxuyla necə yatmışam, xəbərim olmayıb. Otağın qapısını birinci atam həyəcanla, qorxaraq qəfildən açdı. Heç kim yoxuydu. Qarşımızdakı otağın qapısı bağlıydı. Bir-bir otaqdan çıxdıq, növbəylə hamama keçdik, əl-üzümüzü yuduqdan sonra qonaq otağına gəldik. Gecə sındırılan gülqabıydı, anamın otuz üç illik evliliyi qədər salamat qalmışdı. Ayağımıza qırıntıları batmasın deyə addımlarımızı ehtiyatla atırdıq.
Mən yatanda ev paltarımı dəyişməmişdim, nənəmin donu stulun başındaydı. Anamla atam otaqlarında çoxdan geyinmişdilər paltarlarını. Səhər yeməyini yemək ağlımızdan da keçmirdi. Bir nəfər kimi evdən çıxdıq, atam evin qapısını bağlayırdı, mən gözümü bağdakı tualetdən çəkmirdim. Niyə gözümə körpə uşaq görünürdü? – sualını verirdim özümə?
Nənəm ümidlərini çağıracağımız molla qardaşa bağlamışdı, nədənsə hiss edirəm ki, məsələnin kökü təkcə mollalıq, dualıq deyil.
Dədəm – getdik – deyəndə, üçümüz də qabağına düşdük, dəmir darvazaya yaxınlaşanda dədəmlə birlikdə qapını açdıq. Anamla nənəm maşının arxa oturacağında oturmuşdu. Dədəmin maşını boz rəngdə 1985-ci ilin istehsalı olan Qaz 24- dür. Deyərdim dünyada ən rahat maşındır. Mən dədəmin yanında – qabaqda oturdum. Dədəm maşını qızdırdıqdan sonra sürərək həyətdən çıxartdı.Maşından düşüb darvazanı açarla bağladı.
– Hara gedirik – Anam soruşdu.
– Dünənki mollanın evinə
– Ondan əvvəl nəysə yeyək, rəngimiz-urfumuz yerinə gəlsin – nənəm haqlıydı. Adam toxqarına yaxşı fikirləşir.
– Yolda təndirlə pendir alaram. – dədəmə yemək maraqlı deyildi.
Yolda təndir, pendir, ayran almışdıq. Biz yeyirdik, dədəm yox, maşını molla qardaşın evinə aparan yolla sürürdü…
Molla qardaşn evində özündən və nənəsindən başqa insan yoxuydu, qardaş nənə himayəsində böyüyən gənc olub. Valideyinlərinin başına nə gəldiyini soruşmadığımız üçün məlumatım yoxdur. Bizi tez gözləmirdi, yenə də yaxşı qarşıladı, nənəsi də xoşgəldim elədi. Nənəsinin yüzün ipindən tutmağına heç üç il qalmamışdı. İki il neçə aysa bir əsrin nənəsi titulunu üstündə gəzdirmək ehtimalı yüzdə yüzdür. O da Allah əl gəzdirməsə. Kəndimiz işğal olunmasaydı, ya da satılmasaydı, day orasını geniş yazıb mətləbdən uzaqlaşmaq istəmirəm, nənəm kənddə yaşasaydı, siması indikindən də cavan görünərdi. Nənəmin köhnə şəkillərini anamın albomunda görmüşəm. Həqiqətən çox gözəl olub gəncliyində. Sonradan başa düşmüşdüm, babam niyə nənəmi üç dəfə qaçırdıb. Hə, hə, nənəm çox tərs qız olub. Gözəlliyinə bələd olduğundan nazlanmaq vaxtını digər qızlara nisbətən çox uzadıb. Babamla əmiuşağı olublar. Rəhmətlik kişi neçə dəfə ürəyini açıb, ” yox ” cavabından başqa cavab eşitməyib. Nənəm atasını tez itirmişdi, anasıyla qohumlar arasında tək yaşayırdı. Babam gördü ki, yox e, elçiləri çoxdu, qız əldən çıxacaq, ilk fürsətdə qaçırıb nənəmi. Nənəm də ilk fürsətdə babam onu evdə tək qoyanda ata ocağına qaçıb, iki ayağını bir başmağa dirəyib ki, mən əmioğluna arvad olmaq istəmirəm, qutardı.
Nənəmdə kürd tərsliyi, babam ondan betər tərs kürd. İkinci dəfə qaçırdı, yenə nənəm ata ocağına qaçdı. Yazıq kişi neyləsin, üçüncü dəfə qapını da, pəncərələri də bağlayandan sonra nənəm başındakı yaylığı ingilis bayrağıfason havada yellədi. Kişi qəfildən rəhmətə gedənəcən xoşbəxt yaşadılar. Babam fağır kişi olub, kimi danışdırırsan, sakit, mehriban olubdu, deyirlər. Hərçənd görməmişəm, heç bir nəvəsini görməyib kişi
Ruhu şad olsun, şəkillərdən, qohumların xatirələtindən tanıyıram babamı.
Nənəmlə molla qardaşın nənəsi ( qəribə adı vardı, xatırlaya bilmirəm) bir-biriylə dil tapdı. Ümumiyyətlə, nənəm məndən başqa hamıyla dil tapır. Burdan belə nəticə çıxır ki, problem mənim özümdədir. Bir əsrlik nənə hər şeydən danışır, evimizin sirrindən danışmır. Bircə onu deyəndə ki, ev rəhmətlik bacısının olub, hamımız təəccübləndik. Molla qardaşa baxdım, bizimkilərdən əvvəl sual verdim.
– Dünən niyə demədiz qohumunuzun evidir?
Birinci mızıldandı, nə qədər ağılsız olasan, bu sualı gözləməyəsən.
– Vallah, mən özüm də dəqiq heç nə bilmirəm.
– Kənddə tək molla sizsiz. Bizdən əvvəl evi alanlar da qapınıza gəlib, dua oxumusuz. Nənəniz yəni sizə heç nə deməyib?
Dədəm filmin maraqlı yerində kanalı dəyişdirdiyi kimi, söhbətin də maraqlı yerində araya söz saldı, gözlərini mənə ağartdı. Əlbəttə, molla cavab verməkdən yaxasını qurtardı.
Əsrlik nənə dilləndi.
– Qardaşım başqa rayonda yaşayır. Bacım ölməmişdən üç gün əvvəl evi mənə vermişdi. Mən də pula ehtiyacım vardı, satdım. Düzü, qardaşım evi satmağıma əsəbləşdi.
Nənəm – Bacın xəstəydi? – nənəm sualı ürəyimcə verdi.
– Yox, sap-sağlam arvadıydı. Xəstə niyə olur?
– Onda niyə evi sənə verdi? Bəyaq dedin ki, qızı, nəvəsi varmış. Onlara niyə vermədi, durğduğu yerdə sənə verdi? Öləcəklərini əvvəlcədən bilirdi ki? Nəysə bacı, sən bizə düzünü demirsən. İncimə e, sözümü gizlədib, nala-mıxa vuran adamlardan deyiləm. Deyək ki, mən qocalmışam, gözümə nəysə göründü. Hamımız dəli olmamışıq ha. Hamımızın gözünə göründü də o nədirsə.
Sağ ol, nənə. ” Əhməd haradadır ” filmindəki Zülümov demişkən, deputat kimi danışırsan.
Nənəmim suallarına cavab tapa bilməyən əsrlik arvad dilləndi.
– Vallah, özüm də bilmirəm evi mənə niyə verdi. Nəvəm gələr dostlarıyla dua oxuyarlar keçib gedər. Çayıızı için, soyumasın.
Dədəm çay içə-içə düşünürdü.
Molla qardaş özü kimi iki molla dostuna zəng eləmək üçün otaqdan çıxmaq istəyirdi, verdiyim suala ayağını saxladı.
– Nənə, bacınızın nəvəsi ailəliydi?
Molla qardaş nənəsiylə bir-birinə baxdılar.
– Yox, niyə ki?
– Çünki körpə uşaq da görürdüm.

Nəcibə İLKİN.Yeni şeirlər

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və
“Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Deyirlər bu gün şair günüdü

Deyirlər ki, bu gün şair günüdü,
Şairlərin hansı günü yoxdu ki?!
Əzab, həsrət, hicran, bir də qəm yükü,
Şairin yemidi, şair toxdu ki?!

Əynində vətənin şəhid köynəyi,
Gözündə kədərin dənizi yatir.
Hər gün xırda-xırda artır göynəyi,
Şairin dərd yükü göylərə çatır.

Şairə gün verib, gün ayırmayın,
Şairə pay verin, qüssədən-qəmdən.
Bütün dərdinizi şələ eyləyib,
Asın şairlərin çiyinlərindən.

Şairin sinəsi bülbül qəfəsi,
Orda fəğana bax, orda aha bax.
Dağı da əridir onun naləsi,
Qəfəsi ərimir, bir günaha bax?!

Pənahı haqq olub, haqqa arxadır,
Göydə Allahı var, yerdə sözü var.
Sözüylə baş qatıb özün toxdadır,
Şairlərin başqa nədə gözü var?”

Arzusu kəm olub, gözündə oynar,
Yanıltmaz haqqını, inamı iti.
Ağlında, sözündə, çağlayıb qaynar,
Qəlbindən tökülüb düşən ümidi.

Şair dərd bükümü, bilinməyən sədd,
Şairin bəxtində gecələr zaman.
Siz ona gün verib, işıq vermiyin,
Asın şairləri dar ağacından.

İllərin o tayı gözləyir məni

Bahar deyə-deyə dolaşdı dilim,
Qışın buz köksünə sancıldı əlim,
Bəxt da qar tutarmış, daha nə bilim….
İllərin o tayı gözləyir məni.

Dağlar əl eylədi, duman gəl dedi,
Həsrət yollarımda mənə dil dedi,
Eşqim yaşa dedi, baxtım öl dedi,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Neyləyim bu qəlbi sərxoş dünyaya,
Məni məst eyləyib saldı sevdaya,
Sirdaşım, həmdəmim oldu daş, qaya,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Xəyallar başına yığıl ha yığıl,
Dərdlərin əlində olmuşam nağıl,
Məni yaşatmadın a dünya dağıl,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Əziz MUSA.Yeni şeirlər

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

SƏNSİZ

Getmə məni ağlar qoyub, ayaq saxla dərdimə yan,
Qayıt Allahı sevirərsən,qoyma aşiqi pərişan.

Yalvarıram dön bir bax, gör məndə bir can qalıbmı,
Səndən ayrı yaşamağa yoxdu daha məndə bir can.

Təbibim ol, sərvi boylum, dərdimə gəl eylə çarə,
Xəstə könlüm istəyərmi səndən özgə dava, dərman.

Qollarımı sal boynuma, ruhum qayıtsın canıma,
Onsuz da bu sevən canım, sənə qurbandı hər zaman.

Sənsiz bilmərəm dünyada gül nədi, bağ, bağça nədi,
Gecə-gündüz səni deyib, eyləyirəm mən ah, fəğan.

Sənsiz yaşaya bilməz ki, bu dünyada Əziz Musa,
Gəl öldürüb biçarəni, axırda olma peşiman.

Allahım, şükür sənə, bir gör necə can gəlir.
Naz ilə, qəmzə ilə, can alan canan gəlir.

Gözünə sürmə çəkib, xumarlanıb baxışı,
Öldürəcək vallah məni , qaşları kaman gəlir,

Yanaqları qızılgül, dodaqları çiyələk,
Hər sözü xoş,dili bal, dişləri mərcan gəlir.

Qara gözli bəxtəvər, küsdürüb Ayı, Günü,
Sərvi boylu incə bel, gözəl mehriban gəlir.

Geyinib ipək donu, yaxasına gül düzüb,
Elə bil tər çiçəkdi, xəstəyə dərman gəlir,

Camalı, xalı qəşəng, boy-buxunu tamaşa,
Bir baxın yerişinə, çanki bir ceyran gəlir,

Əziz Musa yubanma, qurban eylə canını,
Gör necə sevimli yar, gör necə mehman gəlir.

ERMƏNİDƏN DOST OLMAZ

Nurlu sabahımız olubdu gecə.
Bu necə qismətdi , bu necə tale.
Həsrətə, hicrana biz dözək necə,
Nə vaxtdı gözümüz yol çəkir hələ.

Qalmaz belə qalmaz, vallah bu dünya,
Tanrı səsimizi eşidər bir gün,
İnan yerdə qalmaz bu tökülən qan,
Savaşı haqq olub həmişə türkün.

Şəhidə can deyər bu qanlı torpaq,
Qəbrinin üstündə lalə bitirər
Qeyrəti eyləsək döyüşdə yaraq,
Onda tanrı bizi yurda yetirər.

Haqq, divan görmədik fani dünyada.
Düşünək dərindən olub, keçəni.
Ümid bəsləməyək özgəyə, yada,
Özümüz qaytaraq doğma vətəni.

Düşmən xahiş ilə gəlməz düz yola.
Gəlin inanmayaq hər şirin sözə.
Bu dünya dağıla,qiyamət qopa,
Mənfur ermənidən dost olmaz bizə.

ÖYRƏTMƏ

Xəzana döndərmə baharı, yazı,
Az eylə nə olar bu işvə, nazı,
Niyə insafsızsan ay zalım qızı,
Mənə ayrılığı öyrətmə, nolar.

Silmə nəğmələri şirin dilimdən,
Səbri-qərarımı alma əlimdən,
Məni ayrı salma doğma elimdən,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Məni küsdürürsən sən bilə-bilə,
Sən əl götürmürsən nazından hələ,
Solur gözlərimdə bənövşə, lalə,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Həsrətin sinəmi od kimi dağlar,
Sənsiz qüssə, kədər yolumu bağlar,
Şirin xəyalların dil açıb ağlar,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar..

Həsrət çiçəkləyib,qəm çiçək açıb,
Ayrılıq çiçəyi nə göyçək açıb,
Şirin yuxularım gözümdən qaçıb,
Məni ağrılığa öyrətmə nolar.

GET DEMƏ

Qoy səni oxşayım, öpüm doyunca,
Get demə, mən getsəm, neyləyəcəkən,
Nəmli gözlərini sıxıb balınca,
Ağlayıb, sızlayıb, inləyəcəksən.

Rahat qoymayacaq xəyalım səni,
Pərişan-pərişan boylanacaqsan,
Gözlərin gəzəcək, hər yerdə məni,
Pəncərə önümdə dayanacaqsan.

Kədər dillənəndə, hicran yağanda,
Sən günəşi, ayı izləyəcəksən.
Ulduzlar sönəndə, günəş doğanda,
Sən mənim yolumu gözləyəcəksən.

Çırpına-çırpına qalacaq ürək,
Qəlbin istəyindən dönməyəcəkdir,
Köksündə alışan o arzu, istək,
Şam kimi əriyib sönməyəcəkdir.

Qollarım boynuna sarılmayacaq,
Başını köksümə sıxmayacaqsan,
Saçında ətirli gül olmayacaq,
Mehriban- mehriban baxmayacaqsan.

Get demə, unuda bilməzsən məni,
Yaşaya bilməzsən bir an da mənsiz.
Gülüm bilirsən ki, sevirəm səni,
Yaşaya bilmərəm bir an da sənsiz.

Şair-filosof Əlişad QARAQASIMLI.”Hörümçək toru”

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Hörümçək toruna düşmək istərəm.
Azalsa, qəlbimdə bir qətrə həvəs,-
Cəhənnəm odunda bişmək istərəm.

Hörümçək torundan
çox xoşum gəlir…
Onu nəğmə bilib bir ömür boyu
Gündüz də,
Gecə də oxuyuram mən.
Dosta, aşinaya məhəbbətimi
Hörümçək torundan toxuyuram mən.

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Sapları şəfəqdən, işmələri nur.
HATƏMÜL-ƏNBİYA
PEYĞƏMBƏRİMİ
O məlun qureyşijərdən
Hifz edən
Gizlədən
Qoruyan odur

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

* * *

Bütün ağrıları çəkib sinəmə,
Bir ovuc ürəyə sığışdırmışam.
Daha gözlədiyim kimsə qalmayıb,
Gözümü yollardan yığışdırmışam.

Gündüz gözü, gecə könlü yorarmış…
Gecə uzun, ulduzları saymışam.
Bu gecə nə qorxu, nə də dəhşət var,
Hamsını yuxuma qarışdırmışam.

Bəlkə məsləhətdir, alıb aparar,
Duaların ətəyindən tutmuşam.
Ha suvarsan qara daşı göyərmir,
Allah, yer üzündən çox yorulmuşam.

19.10.2017

* * *

Kəsdirdi qapını həsrət küləyi,
Özüm də bilmədim hayandan əsdi.
Mən xilas olmağı sınadım, amma
Bağladı əlimi, yolumu kəsdi.

Yaşım çoxaldıqca dərdim azalmır,
Mənim çiyinlərim yükə alışıb.
Sevinsəm sevincim iki gün qalmır,
Ruhumun özünə kədər qarışıb.

Bu payız yağışlar həmdərdim olub,
Ağlasam sakitcə yuyar üzümü.
Yıxılsam dizlərim qanamır daha
Dərdi verən Allah verir dözümü.

Nofəl ÜMİD.Yeni şeirlər

YOLUNU GÖZLƏDİM

Sən getdin, qəm aldı qoynuna məni,
Çökdürdün ömrümə dumanı, çəni.
Fələk də gətirdi saçıma dəni,
Hər gecə əllərim uzandı göyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Sən getdin, səninlə getdi bu ürək,
Həsrət acısında bitdi bu ürək,
Söndü, daşa döndü, itdi bu ürək,
Köksüm buz bağladı… Bilirsən niyə?
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Bir sevgi yaratdıq saysız, qədərsiz,
Birgə addımladıq dərdsiz, kədərsiz.
Niyə getdin axı,bu eşq bəhərsiz.
Qoymadım qəlbimə yad nəfəs deyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

“Ayrılaq” söylədin, qırıldı qolum,
Sanki son mənzilə açıldı yolum.
Nədir bu iztirab, qurbanın olum,
De, kimə dəyişdin məni, de, nəyə?!
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

ELİNDƏN GƏLƏR

Çalış, uzaq ol ki, dərdin daşından,
Gözün ağrımasın kədər yaşından.
Insana nə gəlsə davranışından,
Bir də, yersiz ötən dilindən gələr.

Bizi haqq yaradıb, gözə görünməz,
Saleh əməl könüllərdən silinməz,
Biqeyrətin soyu,kökü bilinməz,
Mərd oğul mərd kişi belindən gələr.

Çox yemək haramdır öz qədərindən,
Atdığın addımı düşün dərindən,
Şairə xoş sözlər şah əsərindən,
Bağbana bənzərsiz gülündən gələr.

Insan yerlə gəzər, xəyalı göylə,
Çətin, dar məqamda doğru söz söylə,
Hər zaman hər kəsə yaxşılıq eylə,
Pislik hər insanın əlindən gələr!

Nofəl, daha bəsdir, fikirdən əl çək!
Qəm yükü ağırdır, dözməyir ürək.
Qəhrəman oğluna dar gündə kömək,
Doğma obasından, elindən gələr.

SEVGİYƏ NAĞIL DEMƏ

Bənzətmə sevgini quru nağıla,
Qıyma ümidlərim sına,dağıla,
İnsan gərək sevgi ilə doğula,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Xoş ovqatı,səfası var sevginin,
Canı üzən cəfası var sevginin,
Çox ürəkdə yuvası var sevginin,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Sevənlərə əl uzadar əli yox,
Qəlb oxşayar,könül açar dili yox,
Bu sevginin nöqtəsi ,vergülü yox,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Həyat bir an gözlərində dəyişər,
Sevən ürək eşq atəşində bişər,
Nağıl bitər, göydən üç alma düşər,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

RAHAT OLASAN

Göy üzünün qapısını,
Döyəsən rahat olasan.
Başını Tanrı önündə,
Əyəsən rahat olasan.

Tapasan xeyir izini,
Görməyəsən şər üzünü,
Hər yerdə sözün düzünü,
Deyəsən rahat olasan.

Nahaq keçib haqq səddini,
Tapmaq olmur söz mərdini,
Özün elə öz dərdini,
Yeyəsən rahat olasan.

Görməyib ömrün sonunu,
Çaldırasan son toyunu,
Nur ətirli ağ donunu,
Geyəsən rahat olasan.

ÜRƏYİM

Tökür vərəqlərə, gizli saxlayır,
Dərdini aləmə yaymır ürəyim.
Sənsizliklə dolan səhifələri,
Ömür kitabımdan saymır ürəyim.

Həsrətdən alışıb acı dərd yeyir,
Kənardan baxana “şirindir” deyir.
Gözəllər könlümün qapısın döyür,
Heç kimi yaxına qoymur ürəyim.

Hamı dəli deyir, dəli Nofələ,
Sənsiz ağlım, huşum çətin düzələ,
Qəlbin ümidləri tükənməz hələ,
Xəyallar qurmaqdan doymur ürəyim.

Sərvər KAMRANLI.Yeni şeirlər

* * *

Soyuqluğu necə yaman üşüdür,
Ağladır ruhumu, ağladır, Allah!
Atıb ev-eşiyin o qız gedəndən,
Bağlıdır qapısı, bağlıdır, Allah!

Asılıb qalmışam dərd yaxasından,
Özüm də özümə qənim olmuşam.
Hardadı bəxt yazan… tapıb soruşun,
Görün bu taleyi ondan almışam?

İçimdə oxunmur eşqin nəğməsi,
Yox olub könlümdən sevgili çağlar.
Gəl, qayıt evinə, ay ev yiyəsi!
Nə qədər evinin divarı ağlar…

lll

Yenə də yolları geyib əynimə,
Gözüm işlədikcə uzaq gedirəm.
Hələlik dostlarla sağollaşmışam,
Özümdən özümə qonaq gedirəm!
Ora Vətənimin uca zirvəsi,
Orda ulduzlarda yaxındır yerə…
Orda bir qız ola səni sevəsi,
Hələ gəldiyini yuxuda görə.

…Özümü unudub, bənzəyib yada,
Xəyalım yol alıb, dərəyə, dağa.
Çəkdiyim qayğını qoyub Bakıda,
Gedirəm kəndimdə uşaqlaşmağa.

lll

Ayaq açıb gözlərim,
düşüb sənin dalınca.
Göz yaşlarım adını,
axşam yazır balınca.

Həsrətindən ürəyim,
dönüb dərd o tağına.
Kədər məni aparıb
salıb qəm yatağına.

Əzab yorğan əvəzi,
bürümüş məni boğur.
Gündən-günə əzabım
yeni bir əzab doğur.

… Bu gözlərim, ay Allah,
yaman gəzəyən olub.
Çıxıb evindən, vallah
qayıtmır, yolda qalıb…

lll

Daha varlığın da məni üşüdür,
Daha buz bağlayıb əlində əlim.
Bir vaxt danışardı baxışlarımız,
İndi o baxışlar laldı, gözəlim.

Alma yanaqların niyə qızarmır,
Hanı gözlərində gizli baxışlar?
Deyəsən, yamanca peşman olmusan,
Gözündən boylanır sözlü baxışlar.

Yaman dəyişmisən yaman, a zalım,
Beləcə tanıya bilmirəm səni.
Nə ola, bu görüş sonuncu olsun,
Özüm də qınaya bilmirəm səni.

lll

Ana ol, balan da sevgilim olsun,
Əzizlə, qoy sevinc qəlbinə dolsun.
Küləyin saçına xəfifcə dalsın,
Sən də saçlarına örpək taxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Darıxsa, yol çəkib gözləri dolsa,
Həsrətim gözündən gülüşü alsa.
Fikri xəyalımın izində qalsa,
Dost olub dərdinə şərik çıxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Günəşin istisi yandırsa onu,
Geydirsin günəşə buludlar donun.
Görsən soyuq oldu, üşüyür canı,
Qəlbini qızdırıb, gün tək yaxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Kənan AYDINOĞLU.”Mən köçəndə bu dünyadan vaxtım, zamanım danışar”

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.

Mən köçəndə bu dünyadan vaxtım, zamanım danışar, 
Saz Qorqudun yadigarı neyim, kamanım danışar. 

Nələr gördüm, nələr dedim tariximə yazılıbdı,
Hər sözümü, hər kəlməmi yaşanan anım danışar. 

Ölümə məhkumam mən də bir gün Haqqa qovuşacam, 
Qiyamətdə Haqq önündə ruhum və canım danışar. 

Günah, savab qazanmışam hamı kimi mən də axı, 
Damarda qaynayıb, daşan ələqim-qanım danışar. 

Kitab kimi qalaq-qalaq yığılıb üst-üstə qalan, 
Dərd-sərimi ömrü boyu sökülən danım danışar. 

Bakı şəhəri. 22 mart 2018-ci il. 

Beynəlxalq Muğam Mərkəzində VIII Şairlər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib

İyunun 6-da Beynəlxalq Muğam Mərkəzində VIII Şairlər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirə dünyanın müxtəlif ölkələrindən qələm adamları, eyni zamanda, Milli Məclisin deputatları, ədəbi ictimaiyyətin nümayəndələri qatılıb.

Azərbaycanın və Türkiyənin dövlət himnlərinin ifası ilə başlayan mərasimdə bu il anadan olmasının 110 illik yubileyinin qeyd edildiyi Mikayıl Müşfiqin həyat və yaradıcılığına dair film göstərilib.

Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq Yazıçısı Anar layihənin səkkiz ildir davam etməsini ədəbiyyatın və mütaliənin təbliği baxımından müsbət hal kimi dəyərləndirib. Anar bildirib ki, Şairlər Gününün nakam şair Müşfiqin xatirəsinə həsr olunmasının xüsusi mənası var: “Biz dünən Müşfiqin xatirəsini yad etmək üçün dənizə gül səpdik. Bir möcüzənin şahidi oldum. Biz geri qayıdanda dənizə səpdiyimiz qərənfillər üzü Nargin adasına sarı gedirdilər. Sanki bizim hörmət və ehtiramımızı Nargində qətlə yetirilən bütün nakam taleli insanlara, o cümlədən Müşfiqə aparırdılar”.

Layihənin rəhbəri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Xəyal Rza Şairlər Günü haqqında geniş məlumat verib. O bildirib ki, layihəyə təkcə Azərbaycanda deyil, bir sıra ölkələrdə də böyük maraq var. Hər il dünyanın müxtəlif ölkələrindən gələn qələm sahibləri Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti haqqında ətraflı məlumat alır, azərbaycanlı yazıçıların yaradıcılığı ilə yaxından tanış olurlar.

Milli Məclisin deputatı Jalə Əliyeva, Qənirə Paşayeva, Türkiyə Elmi və Ədəbi Əsər Sahiblərinin Peşə Birliyinin sədri Mehmet Nuri Parmaksız və başqaları tədbir haqqında fikirlərini bölüşüb, Şairlər Gününün təşkilini yüksək qiymətləndiriblər.

Sonda builki “Mikayıl Müşfiq” mükafatları sahiblərinə təqdim edilib.

Mənbə: http://www.azertag.az

Gənc yazar İntiqam Yaşarın “Evdə yoxam” şeirlər kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək

.10 iyun 2018-ci il tarixində saat 13:40-da Azərbaycan Milli Kitabxanasının nəzdindəki “Açıq kitabxana”da yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, gənc yazar İntiqam Yaşarın “Evdə yoxam” adlı yeni şeirlər kitabının imza törəni keçiriləcək. Kütləvi informasiya nümayəndələrinin, ictimaiyyət nümayəndələrinin, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərinin, müəllifin yazar dostlarının da iştirakı gözlənilir. İştirak etmək istəyən hər kəs dəvətlidir.

Azərbayanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti

Rafiq ODAY.Yeni şeirlər

ÖMÜR NAĞIL MİSALI – AYLAR, İLLƏR QANADLI

Şəxsiyyətinə hörmət, qələminə rəğbət bəslədiyim,
mənimçün doğma və dəyərli insan olan Adilə Nəzərə

Yenə dost dediklərin öz qınına çəkildi,
Günün namərd əliylə göy əskiyə büküldü,
Zülmətlə çarpışan dan gözlərində söküldü,
Açıldı bir sabah da, salam, sabahın xeyir.

Ömür nağıl misalı – aylar, illər qanadlı,
Ürəyini verdiyin ürəyini qanatdı,
Sən günahdan qaçındın, günah sənə can atdı,
“Gözəl şairə” adlı ulu günahın xeyir.

Tərs düşdü güneylərin, qüzeylərin qarışdı,
Tanrı qisməti deyib, taleyinlə barışdın,
Sorğu-suala çəkdin özünü, hey soruşdun:
Heç yandımı halına bir uzaq, yaxın? – Xeyir!

Həyatdı, kimlərisə qəlbə yaxın eyləyər,
Nisgil fürsət buldumu – qəlbə axın eyləyər,
Sanki mərmı partlayar, qəlpə axın eyləyər,
Üstünə qoşun-qoşun gələn bu axın xeyır,

Bir şeytan bir baxışı azı yüzə döndərər,
Digəri bir dastanlıq şeirə, sözə döndərər,
Ahın dağları dələr, daşı toza döndərər,
Köksün dağlanmadımı bu ahdan, ahın xeyir.

Başını dik tutmaqla, namərdə ibrət etdin,
İnan – yoxla, bu sözə həmişə diqqət etdin,
Bu qısaçıq ömründə neçə ömür qət etdin,
Çoxuna örnək olan bu gözəl çağın xeyir,
Salam, Adilə Nəzər, salam, sabahin xeyir!

SƏNƏ SÖZ VERDİYİM ŞEİR

İstedadlı şairə, mənimçün çox doğma olan Adilə Nəzərə

Neçə gündü qələmin ucunda
əsim-əsim əsir,
titim-titim titrəyirdi
sənə söz verdiyim şeir.
Bir əlçim bulud kimi,
Bir sınıq umud kimi,
Dünyanın pərsəng daşı kimi,
Bir damla göz yaşı kimi,
Kəsdirmişdi vərəqin başının üstünü.
Sanki ağ vərəqə düşüb
qara taleli olacağından,
Ömürlük bir küncdə
qalacağından qorxurdu.
Qorxurdu ömrünün
azlığından,
Fikirlərin
dayazlığından,
Kağızın məsum-məsum
üzünə baxan
bəyazlığından.

Sanki
əgər üzümü qara edəcəksənsə,
mənə toxunma,
İncitmə hisslərin, duyğuların
pak ruhunu deyirdi…
…Bir tərəfdən də
“yaz”, “yaz” deyən ilhamım
içimdə üsyan qaldırmışdı.
Şeir başa çatanda
göz yaşlarım artıq
ovcumu doldurmuşdu.
Bu bir ovuc göz yaşını
şərbət kimi çəkdim başıma,
Sonra da son nöqtəni qoyub,
Yol aldım
Pərən-pərən düşmüş
Arzularımın,
ümidlərimin dalınca –
üzü sonsuzluğa doğru…

Azərbaycanda VIII Şairlər Günü qeyd olunacaq

Gənc Şairlər Birliyinin və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı, İLESAM (Türkiyə Elm və Ədəbi Əsər Sahibləri Birliyi), TURKPA (Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyası), Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Milli Kİtabxanası, TİKA, Azərkitab – Kitab Təbliğatı Mərkəzi, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin təşkilati dəstəyilə may-iyun aylarında Azərbaycanda VIII Şairlər Günü qeyd olunacaq.

Bu il Şairlər Günü mayın 29-da Tbilisidə Zəlimxan Yaqub və Alıkul Osmanovun xatirəsini anmaqla start götürəcək, daha sonra bölgələrdə silsilə tədbirlərlə davam edəcək: mayın 30-da Şamaxıda Fikrət Sadıq və Rauf Parfinin (Sabir Poeziya Günləri çərçivəsində), mayın 31-də Gəncədə Nigar Rəfibəyli və Nigar Binti Osmanın, iyunun 1-də Şəmkirdə Əhməd Cavad və Mehmet Akif Ersoyun, iyunun 2-də Tovuzda Mikayıl Azaflı və Cambul Cabayevin, iyunun 4-də Sumqayıtda Əli Kərim, Qabil və Abdurrahim Karakoçun, iyunun 6-da Bakıda – Beynəlxal Muğam Mərkəzində Mikayıl Müşfiqin, iyunun 7-də Beyləqanda Mücirəddin Beyləqani və Abdulhamid Süleyman Çolpanın, iyunun 8-də Şabranda Xaqani Şirvaninin əziz xatirəsinə həsr olunacaq.
Bu barədə AYB-nin mətbuat xidmətinin, həmçinin layihənin rəhbəri, şair Xəyal Rza məlumat verib: “Şairlər Günü bütövlükdə poeziyaya, həm də milli şeirimizin çox sevilən nümayəndələrinə olan hörmətimizin təzahürüdür. Tədbirdə Türkiyədən dəvət olunmuş tanınmış şairlər, ədəbiyyat və sənət adamları iştirak edəcəklər.
Bölgələrdə təşkil ediləcək tədbirlərdə Azərbaycan şairləri ilə yanaşı Türk Dünyasından – Türkiyə, Türkmənistan, Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğızıstandan olan şairlərin də xatirələri anılacaq”.

Xalq şairi Nəriman HƏSƏNZADƏ.Seçmə şeirlər

TƏLƏSMƏ

Dedim mən sevirəm, dedi sevginən,
Dedim qoşa gəzək, dedi tələsmə.
Dedim bağ içidi, dedi seyr elə,
Dedim bir gül üzək, dedi tələsmə.

Dedim bir vədə ver, xəyala varma,
Dedi zəhmət çəkib özünü yorma.
Dedim, qadan alım, dedi yalvarma,
Dedim onda küsək, dedi tələsmə.

Dedim mən aşiqəm al yanağına,
Dedi bülbül qonar gül budağ

MƏNİ BAYRAQ KİMİTUTUN YUXARI

Mənim həyatımın nə mənası var,
sizin üzünüzdə gülüş olmasa.
Babamın yadigar bir duası var:
səngər nəyə gərək döyüş olmasa.

Həyatın əzəli qanunu budur,
bağı dolaşırlar bağ bağ olanda.
Hər torpaq dünyada
məmləkət olmur,
parça var – yaşayır bayraq olanda.

İnsanlar olubdu dünyada bir vaxt,
kimidən ad qalıb, kimidən əsər.
Dibçəkdə bəslənən palıdlara yox,
çöldə – ağaclara meşə deyiblər.

Çətindir keçilən ömür yolları,
yaşamaq özü də istəyir hünər.
Məni bayraq kimi tutun yuxarı,
sizə lazım olsam… o parça qədər.

HAYANDA DURUM Kİ, GÖRƏSƏN MƏNİ?

Elə dayanırsan, elə baxırsan,
Elə bil qarşında quru bir daşam.
İpək saçlarını bir vaxt oxşayan
Elə bil hardasa mən olmamışam.

Səni dostlarımla, tanışlarımla,
Mən tanış edərdim nə vaxtsa bir-bir.
İndi özgələri yad ehtiramla,
Deyirlər tanış ol… –
Nə qəribədir?!

Yuxuda görərdin nə vaxtsa hər dəm,
Yolumu gözlərdin yollardan uzaq.
Mən sənin yuxundan çıxıb gəlmişəm,
Bu da bir yuxudur,
gəl, tanış olaq.

Qoluna girərdim… bu, yadındadır,
gedərdik… yolumuz , arzumuz şərik.
Qolum qollarının lap yanındadır,
toxunsa… biz indi üzr istəyərik.

Hayanda oldumsa səhər, ya axşam,
Aradın sən məni, gördün sən məni.
İndi gözlərinin qabağındayam,
Hayanda durum ki,
görəsən məni?!.

***

Bir yol ayrıcına bənzəyir həyat,
Yaramaz həyatın üstündə əsmək.
Cəsarət istəyir, bir də ehtiyat,
Nə ləngimək olar, nə də tələsmək.

Ehtiyat elədim orda ki, bir vaxt,
Cəsarət hər şeyə, məncə, dəyərdi.
Cəsarət göstərdim orda ki, ancaq,
Adi bir ehtiyat bəs eləyərdi.

Bu dünya qəribə bir əyləncədir,
Dünya sərt, mən bəzən uşaqxasiyyət.
Yaşadım, bilmədim bu dünya nədir,
Bilmədim, dünyada nədir səadət.

Kədərim dünyanın vecinə deyil,
Sevincim necə bəs, düşürmü yada?
Bəlkə dünya üçün, bu – heç nə deyil,
Nə qədər sevinc var, qəm var dünyada.

Dünya sərgisində göründüm, yetər,
Həqiqət dedim mən ”yalan dünya”ya,
Dünyanı əyləncə hesab edənlər,
Əylənib baxsınlar bir an dünyaya.

Xalq şairi Zəlimxan YAQUB.Seçmə şeirlər

ÇƏKƏR

Görüş var bir ömrü versən də azdır,
Görüş var getməyə adam can çəkər.
Görüş var şadlığı sığmır illərə,
Görüş var fərəhi bircə an çəkər.

Yaşasan ən şirin arzuyla, kamla,
Sevincin sel olar, dərdinsə damla.
Ürəkdən verilən xoş bir salamla
Əli əl isidər, qanı qan çəkər.

Ayrılıq həyatda hər şeydən çətin,
Min bir əzabı var bir məhəbbətin.
Gəlməsən yandırar məni həsrətin,
Gələrsən, nazını Zəlimxan çəkər.

AĞRI

Nələr çəkdik, dünya, sənin əlindən,
Sinəmizin düyünü çox, dağı çox.
Bəxtimizin ağlığına inanma,
Saçımızın qarası çox, ağı çox.

Canımızı dərdin odu yandırır,
Zodduların gücü, zodu yandırır.
Dilimizi dedi-qodu yandırır,
Ömrümüzə qənim çoxdu, yağı çox.

Su istədi yananların bağrı, su,
Ağrı Vətən, ağrı Torpaq, ağrı Su,
Qananların ürəyinin ağrısı,
Nadanların ürəyinin yağı çox!

QALARDIM

Dağlar mənə gəl-gəl desə ürəkdən,
Gəlib elə bu yerlərdə qalardım.
Təbiətlə sevincimi, dərdimi
Bölüb, elə bu yerlərdə qalardım.

Nəfəsimdə yaşadardım ətrini,
Əzizlərdim çiçəklərin xətrini.
Ömrün-günün qiymətini, qədrini
Bilib, elə bu yerlərdə qalardım.

Nə gözəldi bu dağların lalası,
Mən getsəm də, könlüm burda qalası.
Sevsə məni bir zalımın balası,
Ölüb elə bu yerlərdə qalardım.

GÖZƏL DÜNYA, GÖZƏLLƏRĠN VAR OLSUN!

Gülüşündə güllər açdı könlümüz,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Vurğunu da, yorğunu da biz olduq,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Ürəyi var – ürəklərin nəşəsi,
Toxunarsan, pul-pul olar şüşəsi,
Könül verib könül almaq peşəsi,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Fərhadına yetişməsə Şirinlər,
Qartal susar, pələng ağlar, şir inlər.
Dayaz olmaz məhəbbəti dərinlər,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Neçə dəfə pəncərədən daş gəlib,
Neçə dəfə xumar gözdən yaş gəlib,
Sevən kəslər Allaha da xoş gəlib,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Qız çiçəkdir, o çiçəkdə şeh mənəm,
Qız çəməndir, o çəməndə meh mənəm,
Gözəlliyə beş-on günlük mehmanam,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Əcəl ömrü zəmi kimi biçsə də,
Bir qurtuma şərbət bilib içsə də,
Vaxtlı-vaxtsız Zəlimxanlar köçsə də,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

BÜTÖV AZƏRBAYCAN DÜNƏNDƏ QALDI

Bütün yaralılar baş-başa versə,
Yoxdu mənim kimi yaralanmışı.
Allahın özü də ovuda bilməz,
Yurdundan, elindən aralanmışı.

Qara günlərimin rəngi ağ olmaz,
Belə düyün olmaz, belə dağ olmaz.
Yazıyla, pozuyla yaşatmaq olmaz
Fələk dəftərində qaralanmışı.

Xoşbəxtlik nə səndə, nə məndə qaldı,
Nə candan sevinən bir bəndə qaldı,
Bütöv Azərbaycan dünəndə qaldı,
Bu gün mənə çatıb paralanmışı.

QAÇQINLIQ

Bu necə ömürdü, bu necə gündü,
Köhləndən aralı, yəhərdən qaçaq.
Meh başa həsrətdi, şeh də ayağa,
Düşmüşük axşamdan, səhərdən qaçaq.

Hanı o gülyanaq, o gül dostlarım,
Mənim can dostlarım, könül dostlarım.
Yanağı kül olmuş, a kül dostlarım,
Qaçaq, bu tüstüdən, zəhərdən qaçaq.

Hərəmiz bir səmtə, bir yerə qaçdıq,
Gah xeyrə qurşandıq, gah şərə qaçdıq.
Kənddən baş götürüb şəhərə qaçdıq,
Qorxuram indi də şəhərdən qaçaq.

02.11.2007

MƏNİMKİ SÖZ QƏSRİ, SÖZ QALASIDI

Yoxdu yaş qorxusu sevilənlərə,
Doxsanın içində, yüzün içində.
Ürəyin nə qədər arzuları var,
Nə qədər istək var gözün içində.

Nə naxış gərəkdi, nə zər, daşıma,
Tale yazdığını yazar daşıma.
Söz olsun yaraşıq məzar daşıma,
Siz məni basdırın sözün içində,

Mənimki söz qəsri, söz qalasıdı,
Söz Babək qalası, Bəzz qalasıdı.
Qalsa Zəlimxandan söz qalasıdı,
Yatanda kəfənin, bezin içində.

Xalq şairi Bəxtiyar VAHABZADƏ.Seçmə şeirlər

BƏXTİYARAM MƏN
Səninlə

Ömrün payızında sevdim, sevildim,
Elə bilirəm ki, ilk baharam mən.
Arxanca sürünən kölgənəm sənin,
Harda qərar tutsan, orda varam mən.

Mey olsan, yanında bir qədəh ollam,
Gül olsan, çətrini öpən meh ollam.
Ot olsan, bir anda dönüb şeh ollam.
Dağ olsan, zirvənə yağan qaram mən.

Başımı qoyaram gündə yüz kərə
Bir yol ayağını basdığın yerə.
Eşqindir ucaldan məni göylərə,
Bu eşqin gücünə minnətdaram mən.

Sevgiyə hədd qoymaq, düzü günahdır,
Cahilin hər işi, sözü günahdır.
Eşqi günah saymaq özü günahdır,
Kim deyir, eşqimdə günahkaram mən?

Özün bir aləmsən, eşqin bir aləm,
Sən olan könüldə nə kədər, nə qəm!
Sənsiz bu dünyanın ən bədbəxtiyəm,
Səninlə dünyada bəxtiyaram mən.

Dekabr, 1962

SƏN GETDİN

Sən getdin, elə bil dünya boşaldı
Yaz da köçüb getdi, yeri boş qaldı,
Bahar ürəyimi sənsiz qış aldı,
Mən yaza vurğunam, qışı neylərəm?

Eşqimi aparıb sən getdin demək,
Eşqsiz bir könül nəyimə gərək?
Soyuq daşa döndü o gündən ürək
Sinəmdən asılan daşı neylərəm?

Həmişə ayrıyıq, gecə-gündüzük,
Birimiz təpəyik, birimiz düzük.
Üstünün qaşıyla tanmar üzük,
Əgər üzük yoxsa, qaşı neylərəm?

Niyə yaşayıram, mən niyə sənsiz?
Nə yerə baxmaram, nə göyə sənsiz.
Mən ki, kor olmuşam hər şeyə sənsiz,
Kor gözün üstündə qaşı neylərəm?

Mart 1967

SƏNİN DİLİNDƏN

İllərlə bir eşqin cövrünü çəkdik –
Ayrılsaq, gün sönər, il qınar bizi.
Eniş-yoxuşunu bir ötdüyümüz
Yollara nə deyək, yol qınar bizi.

Sən dedin, başlanan qurtarsın gərək!
Mən dedim, doymayır arzudan ürək!
Birgə əkdiyimiz gülü dərməsək
Tikanlar əl çalar, gül qmar bizi.

Bəs deyil bu ələm, bu kədər mənə.
Elədin dünyanı sən hədər mənə.
Gözəl sözlər dedin nə qədər mənə,
Gəl indi danlama, dil qınar bizi.

Çox çəkə bilmədik nazını eşqin,
Qış gəlib, yaşadıq yazını eşqin.
Yamanca sındırdıq sazını eşqin,
Bilmədik, axırda tel qınar bizi.

Dedin ki, eşqimlə bəxtiyaram mən.
Dedin ki, dönmərəm qəlbin səsindən.
İndiysə çəkinib el tənəsindən
Deyirsən, ayıbdır, el qınar bizi.

İyul 1967

BAKIYLA TƏBRİZİN ARASINDAYAM

Mənim qismətimdir alatoranlıq
Gecəylə gündüzün arasındayam,
Qurulur içimdə mizan-tərəzi,
O gözlə, bu gözün arasındayam.

Yollar ayrıcında çox talanmışam,
Fikirlər əlində haçalanmışam.
Təpədən qorxmuşam, düzü danmışam,
İndi dağla düzün arasındayam.

İlişib qalmışam qəm çalasmda,
Bir gözəl tilsimin daş qalasında,
Həmişə qapılar astanasında
Bayırla dəhlizin arasındayam.

Bəxtiyar, sinəndən neçə “mən” keçir
Biri dərdli keçir, biri şən keçir,
Məftilli çəpərlər sinəmdən keçir.
Bakıyla Təbrizin arasındayam.

May 1969

QOCALMIR

Qocaldır insanı, qocaldır zaman;
Ürəyin atəşi, közü qocalmır.
Dağları, daşları qocaldan zaman,
Bilmirəm, bəs niyə özü qocalmır?

Getdi baharımız, yer qışa qaldı.
Düzlər qara qaldı, yağışa qaldı.
Bizimki bir quru baxışa qaldı,
Neyləyək arzunun gözü qocalmır.

Bəxtiyar, düşünək biz dərin-dərin.
Xəyallar möhtəşəm, arzular şirin.
Əsl sənətkarın, əsl şairin
Özü qocalsa da, sözü qocalmır.

1965

Xalq şairi Vaqif SƏMƏDOĞLU.Seçmə şeirlər

Günəşli yay günündə…

Günəşli yay günündə
göylərə qalxıb,
buludlarda yolunu azan,
və
qarlı-şaxtalı qış günündə
yuvasını tapan
göyərçin kimiyəm.

Uşaqlıqda azıb,
bir bağlı yuva qarşısında
durmuşam neçə ildir.
Dimdiyimdən
qan damır yerə…

1986

Gəmiyə baxa-baxa…

Gəmiyə baxa-baxa
dənizi də yadımdan çıxartdım.
Gəmiyə baxa-baxa
unutdum gördüklərimi,
tanıdıqlarımı.

Yadıma görmədiyim limanlar düşdü.
Qəribə dillər
dəydi qulaqlarıma.
Bir tanış insan üzü gördüm
gəmiyə baxanda.
Gəmiyə baxa-baxa qaldım…

1986

Şeir yazdığım zaman

Şeir yazdığım zaman
baxma gözlərimə, baxma
Əllərimə də baxma,
sən Allah, baxma
Qaç evdən, get.
hara istəyirsənsə,gülüm,
gəz, dolan aləmi, utanma,
qorxma elin sözündən,
aldat məni,
heç sıxma ürəyini.

Ancaq, gülüm.
baxma mənə,
şeir yazdığım vaxt, baxma…

1982

Bütün pəncərələr yumulmuş gözdür

Bütün pəncərələr yumulmuş gözdür.
Bu evlər, küçələr deyilmiş sözdür.
Yaralı buluddan
yağan yağışdan
günah yumasa da
bir az bağışlar…

Bəlkə bizdən bir az
yan keçər bu gün,
həyalı söyüşlər, doğma qarğışlar.
Və quşlar,
və quşlar qəfəsə vurğun,
İlahi, çox sağ ol.
Yenə də heysizəm, yenə də yorğun…

1993

Bacım bayquş, gözlərini ver mənə

Bacım bayquş, gözlərini ver mənə
Gecə düşüb, qaranlıqdır görmürəm,
Gündüzlər də bu dünyanı seyr edib,
Abadlıqdır, viranlıqdır, görmürəm.

Bacım bayquş, ovun bir baxışladı,
Allah səni gecəyə naxışladı,
Mənə də bir ömür-gün bağışladı,
Əbədidir, bir anlıqdır, görmürəm.

Bacım bayquş, zülmətdə çıxdım yola,
Neçə kərə yıxılmışdım az qala,
Qurban olum, ulayanda bərk ula,
Səsə gedim, dumanlıqdır, görmürəm.

1995

Xalq şairi Süleyman RÜSTƏM.Seçmə şeirlər

SÜLEYMANA GÖSTƏRİN!

Cənublu qardaşlarıma

Qırx il var ki, görməmişəm Təbrizi,
Ordan mənə bir nişana göstərin.
Özünüzü hər bu taya gələndə,
Ayrılıqdan bağrı qana göstərin.
Əlinizdə hər nə varsa oralı
Şair könlü pərişana göstərin.
Sinəsinə həsrət dağı çəkilmiş,
Hamınızdan nigarana göstərin.
Yaşarsa da bu görüşdən gözləri
Onun kimi yana-yana göstərin.
Heç olmazsa cansız kino lentada
Təbrizini Süleymana göstərin.
Sizin üçün böyük “günah” olsa da
Mən imansız müsəlmana göstərin!

HƏSRƏTİMİN YAŞI

Həsrətimin yaşı çoxdur yaşımdan,
Hicran dərdli bir insanam, a dostlar!
Bu həsrəti soruşun göz yaşımdan
Ayrılıqdan bağrı qanam, a dostlar!

Döyüşlərdə mərd oğullar itirən,
Bağçaları qara güllər bitirən,
Dumalarla mənə xəbər yetirən
O sahildən nigaranam, a dostlar!

Mən nə çörək, nə şan-şöhrət acıyam,
Nə məhəbbət, nə hürriyyət acıyam.
Vahid vətən, vahid millət acıyam,
Cənub dərdli Süleymanam, a dostlar!

AZADIM

Oğlumun ad gününə

Sən mənim göz bəbəyimsən, öz adımsan, Azadım,
Doğru yollarda qolumsan, qanadımsan, Azadım.

Şerimin mənbəyisən, çeşməsisən, gulşənisən,
Ən ağır gündə əyilməz poladımsan, Azadım.

Sən qaranlıq gecədə sönməz işıqsan gözümə,
Bu məhəbbət dolu qəlbimdə odumsan, Azadım.

Belə xoşbəxt ola bilməzdi Süleyman Rüstəm,
Sən canımsan, ciyərimsən, Azadımsan, Azadım!

OĞUL

Bu sözüm əfsanə yox, yalnız həqiqətdir, oğul
Millətə namusla xidmət, bir səadətdir, oğul…

Dostluğa, qardaşlığa and içmisən, əhsən sənə
Aldığın bu yaxşı addım, ömrə zinətdir oğul.

Andına sadiq vətənpərvərliyində möhkəm ol,
Andı pozmaq məncə dəhşətdən də dəhşətdir oğul,

Qoy vüqarın qol-qanad açsın, baharın lalələr,
Millətin çünki qızıl bayraqlı millətdir, oğul.

Mən Süleyman Rüstəməm, eldir, vətəndir, varlığım,
Can evimdə ən böyük nemət bu sərvətdir, oğul.

QIZIM ƏZİZƏYƏ

Evimizə gələndə məhəbbət gətir, qızım…
Öz hüsnünə bənzəyən təravət gətir, qızım!

Uzun illər boyunca bu həyat yollarında,
Adımıza, adına şan-şöhrət gətir, qızım!

Kasıbın olduğundan süfrəmizdə hər nə var,
Bizə ürəyin kimi bir dövlət gətir, qızım!

Gəl, qızım bəxtimizin çırağı ol ömürlük,
Həqiqət dünyamıza həqiqət gətir qızını!

Sən əzizdən əzizsən bizim üçün, Əzizəm,
Süleymanın evinə səadət gətir, qızım!

Əməkdar mədəniyyət işçisi Aşıq ŞƏMŞİR.Seçmə şeirlər

KƏLBƏCƏR

Xəstələrə dərman olan,
Təbib bulaqlı Kəlbəcər
İstisuyu səda salan,
Səsli-soraqlı Kəlbəcər.

Qədir bilən, yol saxlayan,
Dostlar üçün gül saxlayan.
Yayda ağır el saxlayan,
Sərin yaylaqlı Kəlbəcər.

Gözündə var əhdi-vəfa,
Eyşi-işrət, zövqü-səfa.
Gələn burda tapar şəfa,
Boyük sınaqlı Kəlbəcər.

Yaxşı keçir hər əhvalı,
Yadındadı dost xəyalı.
Çaylar kimi axır balı,
Sarı qaymaqlı Kəlbəcər.

Murov, Qonur, Dəlidağa,
Xəstə gələn çıxır sağa.
Tamam beş ay yaylanmağa
Olur qonaqlı Kəlbəcər.

Şəmşir üçün yandırdı şəm,
Qoymadı ki, haldan düşəm.
Döşlərindən süd əmmişəm,
Ana qucaqlı Kəlbəcər.

KİMİ

Namərd sənin qulluğunda qul olar,
öz işi düzəlib bitənə kimi.
İrişə-irişə üzünə gülər,
əli bir tərəfə çatana kimi.

Dostunu tanımaz nadan sərsəri,
Bu, elin sözüdür nə vaxtdan bəri.
Qoy sellər aparsın nanəcibləri,
Bax dalınca gözdən itənə kimi.

Xoryatın ox sözü qəlbimə dəydi,
Büküb qamətimi qəddimi əydi.
Bildirçin də bir ay payızda bəydi,
Darı sünbülündə yetənə kimi.

Şəmşir gərək mərd ocağın qalasın,
Hər kəs çəkər öz dilinin bəlasın.
Qoy səni şir yesin, şir parçalasın,
Tülkü kölgəsində yatana kimi.

OĞLUYAM

Qartal düşüncəli, şair xəyallı,
Tərlan yuva salan dağlar oğluyam.
Anam İstisudu, atam Dəlidağ,
Murov, Lülpar, Qonur, Qoşqar oğluyam.

Lalədi, nərgizdi evim, eşiyim,
Köynəyim sıx meşə – qoymur üşüyüm.
Qərənfildi, qızılgüldü beşiyim,
Buz bulaqlı göy yaylaqlar oğluyam.

Bədənim Ərgünəş, Gülüstan, Çilgəz,
Vüqarım Şah dağı – əl çata bilməz.
Məkanım Çalbayır, oylağım Kəpəz,
Min çiçəkli bir laləzar oğluyam.

Cəvahirdi Azərbaycan torpağı,
Qızıl, gümüş – hər sərvətin yatağı.
Uca zirvələrin lalə bayrağı,
Şəmşirəm, nə gözəl diyar oğluyam.

BEH MƏNƏ

Bu gün çəmənzara qonaq gəlmişəm,
Nərgiz verdi yarpağında şeh mənə.
Yelpik çaldı dan yerinin qanadı,
Sərin-sərin əsdi səhər meh mənə.

Öpdüm yasəməni, sevdim lalanı,
Göy meşəli, gül bulaqlı talanı.
Dedim arılarım sizdən bal alı,
Gülümsünüb süsən dedi: bəh mənə.

Məni el yetirib, elə aşiqəm,
Dərd bilənə, əhli-hala aşiqəm.
Bilirsənmi niyə gülə aşiqəm,
Bunlar çoxdan vermişdilər “beh” mənə.

Bu səbəbdən vurulmuşam çiçəyə,
Torpağının qəhrin unudum niyə?
Bağça bəsləmişəm can deyə-deyə,
Nə lazımdı ayaq basım lehmənə?!

Təbim bülbül kimi bağa bağlıdı,
Elin meyli yaz yaylağa bağlıdı.
Şəmşirəm, çox sözüm dağa bağlıdı,
Kim deyər ki, bu nə sözdü, eh, mənə.

MƏNİ
(təcnis)

Olmadı qismətim ata-anadan,
Gəzmədi ya bibi, ya xala məni.
Ürəyimi yaralama, a nadan,
Az yapış sinəmdən yaxala məni.

Qoy işləsin, nə çərximi dayandır,
Əlin saxla, insaf eylə, dayan, dur.
Ya rəhmə gəl, yandırırsan da yandır,
Alışdır odlara yax ala məni.

Nə gözəldir bu dağlarda mənzərə,
Ver naməni sizin mələk Mənzərə.
Sərrafısan müştəri ol mən zərə,
Sal qızıl teştinə, yaxala məni.

Yollarında var uçurum yarğanım,
Söylə nədir sənin meylin yar, qanım.
Müjganınla az axıtsan, yar, qanım,
Həna et ya ələ, ya xala məni.

Şəmşirəm, sevirəm mərdi, mən əri,
Gözləyirəm namus, qeyrət, mən arı.
Sən çiçəkdə şirin balsan, mən arı,
Qondur yanağına, ya xala məni…

Şair Bəhmən VƏTƏNOĞLU.Seçmə şeirlər

BƏHMƏN VƏTƏNOĞLU (Bəhmən KalıĢ oğlu Abbasov – 1932 -2004)

BƏHMƏN

Bu mənəm, a qardaş, tanımadınmı?
Könlü dərdli, dili nalalı Bəhmən.
İndi yurdsuz qalıb, yuvasız qalıb,
Gördüyün o yurdlu-yuvalı Bəhmən.

Qəzalar, qədərlər əyibdi məni,
Dərdim öz içimdən yeyibdi məni.
Zaman zindanında döyübdü məni,
Yoxdu o əzəlki havalı Bəhmən.

Gələcək nəsilə şirin nağılam,
Bir də bu dünyaya çətin doğulam.
Daha nə vətən var, nə də oğulam,
İndi mən olmuşam Bəlalı Bəhmən

BİLƏR

Nədir yar həsrəti, vüsal həsrəti,
Həsrətdən titrəyən dodaqlar bilər.
Ülvi məhəbbəti, nurlu isməti,
Həyadan qızaran yanaqlar bilər.

Bülbülsüz şöhrəti olmaz gülün də,
Çəmənsiz bəzəyi yoxdu çölün də.
Alışan, közərən şair əlində,
Qələm nələr çəkir varaqlar bilər.

Bəhmən, nə gəzirsən itən çağında,
Min bir xatirə var ötən çağında.
Ömrün yetmişinə yetən çağında,
Sən niyə cavansan? – O dağlar bilər.

ÇƏTİNDİ

Allahın evinə yol tapıb iblis,
İnsanların dolanmağı çətindi.
Bir arxın başını yüz div kəsibdi,
Bostanların sulanmağı çətindi.

Daha rüşvət alır o fələk kişi,
O da öz vaxtında görməyir işi.
Qalıb qiyamatə yazın gəlişi,
Axarların bulanmağı çətindi.

Qışda qar tapılmır, yayda qış girir,
Vaxtın qaş-qabağı yeri süpürür.
Biz kibrit çəkirik şeytan üfürür,
Ocaqların qalanmağı çətindi.

Dəbə minib gədə-güdə peşəsi,
Bu dərd olub qəlbimizi deşəsi.
Arzuların, ümidlərin şüşəsi,
Elə sınıb calanmağı çətindi.

Dost aranı kəsdi getdi, a Bəhmən
Xəzan yeli əsdi getdi, a Bəhmən.
Şadlıq, sevinc küsdü getdi, a Bəhmən
Qəm evinin talanmağı çətindi.

DARIXDIM

Axşam da qəribdi, mən də qəribəm,
Nələr ürəyimdən keçdi, darıxdım.
Zalım ayrılığın kamil ovçusu,
Ox atdı sinəmi deşdi, darıxdım.

Nə kövrək saatdı, nə kövrək andı,
Nəfəsim təngidi, ürəyim yandı.
Kəpəzdən bir çəngə bulud boylandı,
Xəyal uzaqlara uçdu, darıxdım.

Qoy yazım varağı qalmasın ağı,
Kim çəkər həsrəti Bəhmən sayağı.
Çox da müqəddəsdi Gəncə torpağı,
Kəlbəcər yadıma düşdü, darıxdım.

MƏN OLMALIYAM

Qartal o zirvədən belə en, belə,
İnsanam, zirvədə mən olmalıyam.
Günəş yandıranda ana torpağı,
Duman olmalıyam, çən olmalıyam.

Zirvədən salıbdı yolu babalar,
fikri kamal ilə dolu babalar.
Müqəddəs yaşayıb ulu babalar,
Mən də fitnələrdən gen olmalıyam.

Kədər toy gətirməz, düyün gətirməz,
Sükunət dünyaya bir ün gətirməz.
Ağlamaq heç kimə ağ gün gətirməz,
Nə qədər həyat var, şən olmalıyam.

***

Zahirdə üzümə dost deyə-deyə,
Yağı düşmən saldı məni nə qala.
Dərdimi göylərə bülənd eylədi,
Belə yüksək nə bürc olar, nə qala.

Bu vətəndir torpağından el əmən,
Mən elinəm, qurban olum elə mən.
Öz-özümə od tutdum ki, elə mən,
Ocağıma nə kösöv qoy, nə qala.

Bəhmən, dərdi ürəyindən at, ayə,
Kədərini ilə qoyma, at aya.
Fərsiz övlad göz dağıdır ataya,
Şüursuzdan nə qalıbdı, nə qala.!?

Şair ŞÜCAƏT.Seçmə şeirlər

SÜCAƏT (Sücaət Yunus oğlu Əhmədov – 1946-2002)

DAĞLAR

Mən gedirəm qürbət elə,
Sağ-salamat qal, a dağlar.
Halallıq ver, qoy qalmasın
Ürəyimdə xal, a dağlar.

Hanı məndə dözüm sənsiz,
Sönəcəkdir közüm sənsiz.
Qan tökəcək gözüm sənsiz
Olacağam lal, a dağlar.

Dostum – yarım keçir gendən,
Dərdim artır günü-gündən.
Məni qəmdən, qəmi məndən,
Al, a dağlar, al, a dağlar.

Günəş gəzib yorulanda,
Sazın simi qırılanda,
Göydə qartal vurulanda,
Məni yada sal, a dağlar.

Qayaları ələ döndər,
Cığırları telə döndər,
Sücaəti külə döndər,
Bir “Kərəmi” çal, a dağlar.

KİMİ

Kaş rəssam olaydım, elə rəssam ki,
Çəkəydim bəxtimi olduğu kimi.
Yazmaqla nə olsun, onda görəydim,
Arzumu-eşqimi olduğu kimi.

Eşqimin tufanın, boranın, yazın,
Solmuş çiçəklərin, yox olmuş izin.
Çəkəydim gözlərin sevdiyim qızın,
Süzülüb xəyala daldığı kimi.

Sücaət, mənalı yaşa, yarat, an,
Vəfasıza ağrı gizlət, yara dan.
Salmasın heç kəsi bir də yaradan,
Məni nəzərindən saldığı kimi.

ANAMIN

Deyin, dustaqları buraxacaqlar,
qoy qəm bozartmasın üzün anamın.
Deyin, qırılacaq zülmün zənciri,
birtəhər başını yozun anamın.

Zəhər gizlənibmiş aşımın altda,
Bir dərya var imiş qaşımın altda…
Yastıq daşa dönür başımın altda,
Burda hardan alım dizin anamın?

Taleyi şil-şikəst, fikri sağ oldum,
Sevinci bir zərrə, dərdi dağ oldum.
Gah əsir, gah xəstə, gah dustaq oldum,
Qoymadım quruya gözün anamın.

Talanmış ömürdü, gündü, neyləyim,
Baxtımın çırağı söndü neyləyim.
Sevinci fəğana döndü, neyləyim,
Söhbəti nəğmədən həzin anamın.

Sücaət, etdilər talan ömrümü,
Kor olsun daşlara çalan ömrümü.
Talanan talanıb, qalan ömrümü
Ömrünün üstünə yazın anamın.

Xalq şairi Məmməd ARAZ.”Əlvida, dağlar!”

Bəlkə bu yerlərə bir də gəlmədim,
Duman, salamat qal, dağ, salamat qal.
Dalımca su səpir yoxsa buludlar? –
Leysan, salamat qal, yağ, salamat qal!

Qıy vuran qartallar yox oldu çəndə,
Nərgizlər saraldı şehli çəməndə.
Ey qaragöz pəri, dalımca sən də
Boylan, salamat qal, bax, salamat qal!

Gəldim, qarşıladı güllər-çiçəklər,
Gedirəm, əl edir boz biçənəklər.
Nidamı çaylara dedi küləklər:
Bulan, salamat qal, ax, salamat qal!

Dağların pələngi, şiri də sənsən,
Şairi də sənsən, şeri də sənsən.
Varı, bərəkəti, xeyri də sənsən,
Çoban, salamat qal, sağ-salamat qal!

Xalq şairi Osman SARIVƏLLİ.Seçmə şeirlər

SÖYLƏ

Dərdim çoxdur, dərdin alım, ay aşıq,
Al sazı, bu dərdi hər yana söylə.
Əqildən kəm olan duymaz, anlamaz,
Mənim sözlərimi qanana söylə.

Adamı oynatmaq insanlıq deyil,
Eşqi hiss etməmək cavanlıq deyil,
Mənim şikayətim divanlıq deyil,
Nə sultana söylə, nə xana söylə.

Həmişə əlində saxla cilovu,
Yalnız ovçu bilər oylağı, ovu.
Kim oda düşməyib duymaz alovu,
Məhəbbət oduna yanana söylə.

Haqq olur… – mən hara, bu ilqar hara,
Düşmüşəm nə edim, yoxdur bir çara.
İşdir, yolun düşdü qarlı dağlara,
Haray çək, ahımı dumana söylə.

Tapılmaz eləsi bizim zamanda,
O təkdir, heç misli yoxdur cahanda.
Bəlkə bir gün gördüm toyda, nişanda
Unutma ərzimi bir mana söylə.

El ağzı fal olar, bunu sal yada,
Sirri dosta vermə, söyləmə yada.
Xeyir xəbər olsa eldə, obada,
Qayıdıb gələndə Osmana söylə.

DƏRDİN ALIM

Çiçəklərdən səni könlüm,
Dilər keçər, dərdin alım.
Xəyalın tez-tez yanımdan
Gülər keçər, dərdin alım.

Dağ başını aldı duman,
Körpə quzu anasından
azıb ayrı düşsə, bir an
Mələr keçər, dərdin alım.

Demə: dünya bir qəfəsdir,
Mahnılarım quru səsdir,
Eşq, sevda bir həvəsdir,
Gələr keçər, dərdin alım.

Bahar çağı səhər erkən,
Göy çəməndə gəzəndə sən,
Bilirsənmi ürəyimdən
Nələr keçər, dərdin alım?!.

Xalq şairi Hüseyn ARİF.Seçmə şeirlər

VAR MƏNİM

Yığılmır yollardan fikrim, xəyalım,
Görən bu yollarda kimim var mənim?
Sazda Kərəmiyə qoşulan səsim,
Kamanda inləyən simim var mənim.

Kəsilib qapıdan gedib-gələnim,
Yox mətləb qananım, qədir bilənim.
Dumanlar içində yorğun köhlənim,
Tufanlar qoynunda gəmim var mənim.

Hüseyn, nə oldu qönçə niyyətim?
Daşlara toxundu ilk məhəbbətim.
Özgəni güldürən sözüm-söhbətim,
Özümü ağladan qəmim var mənim.

YAş 60-A ÇATANDA

Dağ başına qar gəlir,
Yollar izlər dar gəlir.
Dünən düşündüklərin
Bu gün sənə dar gəlir,
Yaş 60-a çatanda.

Dərədən duman keçir,
Keçir, nə yaman keçir.
Dünən “gəl-gəl” deyənlər
Bu gün səndən yan keçir –
Yaş 60-a çatanda.

Ağrılar cana keçir,
Baхmayır, qana keçir.
Хəyalından uşaqlıq,
Könlündən ana keçir –
Yaş 60-a çatanda…

ANALAR

Elə ki, balalar gəlir dünyaya,
O gündən hey ölçüb-biçir analar.
Mahnı da oxuyur, şeir də deyir,
Bəstəkar analar, şair analar.

Dözür hər əzaba o bilə -bilə.
Yaşayır, sirrini salmadan dilə.
Vaxt olur, qaldırıb ağını belə,
Şərbət əvəzinə içir analar.

Unudub illərin yorğunluğunu,
Həyatda dincliyi, evdə yuxunu:
Sevincin azını, qəmin çoxunu,
Yükün ağırını seçir analar.

Özüm də bilmirəm, Hüseyn, niyə?
Başımın tüstüsü çəkilir göyə.
Torpağım anasız qalmasın deyə
Torpağın qoynuna köçür analar.

SƏNİ UNUDA BİLMƏRƏM

Ay dolanar, il dolanar
Səni unuda bilmərəm.
Könül yanar, can odlanar
Səni unuda bilmərəm.

Yaz üzülə, payız keçə,
İstər gündüz, istər gecə,
Neçə gözəl gəlib keçə,
Səni unuda bilmərəm.

Gözün saxladı sözümü,
Gözün ovladı gözümü;
Unutmayınca özümü,
Səni unuda bilmərəm…

ŞEİR DEYİLMİ?!

Məndən təzə şer xəbər alan dost,
Bəs yazın gəlməsi şer deyilmi?!
Gəzməyə çıxanda – çölün, çəmənin
Üzünə gülməsi şer deyilmi?!

Yenə gözüm qalıb bağçada, bağda,
Min-min gül açıldı aranda, dağda.
Eyvana əyilən çarpaz budaqda
Bülbülün nəğməsi şer deyilmi?!

Seyr elə hüsnünü göydə durnanın.
Qayada kəkliyin, göldə sonanın.
Aynabənd otaqda gəlin anamın
Şirin laylay səsi şer deyilmi?!

Dərədə moruq dər, döşdə çiyələk.
Gah yağış xoş gəlir, gah sərin külək.
Yaş ötür, doymayır dünyadan ürək, –
Yaşamaq həvəsi şer deyilmi?!

Kim deyir şerin meydanı dardır?
Sonu görünməyən bir ilk bahardır.
Neçə ki, həyat var şer də vardır,-
Həyatın nəfəsi şer deyilmi?!

Xalq şairi Səməd VURĞUN.”Yada sal məni”

Aşıq Şəmşir, Dəlidağdan keçəndə,
Kəklikli dağlardan xəbər al məni.
Ceyran bulağından qızlar içəndə,
Saz tutub, söz qoşub yada sal, məni.

Hay vurub, qıy vurub, səs sal dağlara,
Gözəllər oylağı göy yaylaqlara.
Mənim bu dərdimi de oylaqlara –
Sinəmdən oxladı bir maral məni.

O ceyran baxışlı baxdı uzaqdan,
Canımı odlara yaxdı nahaqdan.
Yüz il də dolanıb keçsə o vaxtdan,
Unutmaz aləmdə əhli-dil məni.

Gəlmişəm gəzməyə sizin dağları,
Baxım yaylaqlara doyunca barı…
Bu yerə şairin düşdü güzarı,
Gözəl qarşıladı xoş iqbal məni.

Bəxt məni bu yerə qonaq göndərdi,
Gedirəm, yamandır ayrılıq dərdi.
Demə, Səməd Vurğun gəldi-gedərdi,
Unutmaz bu oba, bu mahal məni…

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

* * *

Göz yaşını görə bilmir bu millət,
bizim şüşüələrin iç üzü kirli,
bizim şüşələrin üstü qapalı…
silsək də iç üzünü…
qoymayacaqlar görməyə
dünyanın o üzünü…

..Bizim fərqimiz…

Bilmirəm bəlkə də bir gün
səni unudacağam,
Ancaq içimdə ölən duyğularım bir də göyərməyəcək.
Sən uzaqda – göylərin, lap dərinliyində
parlayan bir ulduzsan
Mənsə o ulduza həsrətlə baxan
bir qızam.
Sən göydən məhəbbətlə enən
qar dənəciyi,
Mən onu əlimdə saxlamağa çalışan uşaq.
Sən məndən uzaqda yaşanmış keçmiş,
Mən hələ yaşanacaq gələcəyəm.
Bizi bir-birimizdən indi ayırır.
Sevgilim,imkansız oldu sevgimiz,
Ya çox uşaq olduq,
ya da çox böyük,
Doya-doya yaşamadıq onu biz
Doya-doya yaşamadıq onu biz…

_2007_

Gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın şeiri “Dergizan” antologiyasında çap olunub

Görkəmli Azərbaycanlı ədəbiyyatşünas Mir CƏLAL

Paşayev Mir Cəlal Əli oğlu — yazıçı, ədəbiyyatşünas, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Əməkdar Elm xadimi (1969), Lenin komsomolu mükafatının fəxri laureatı (1968), filologiya elmləri doktoru (1947), professor (1948).

Mir Cəlal Paşayev 1908-ci ildə İranın Ərdəbil ostanının Əndəbil kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarında atası Gəncəyə köçdüyündən uşaqlığı burada keçmişdir. 1918-ci ildə atası vəfat etmiş, böyük qardaşının himayəsində yaşamışdır. 1918–1919-cu illərdə xeyriyyə cəmiyyətinin köməyi ilə ibtidai təhsil almışdır. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Gəncə Darülmüəlliminə daxil olmuşdur (1924–1928). Tələbə təşkilatının, sonra isə şəhər tələbə həmkarlar təşkilatının sədri seçilmişdir (1926–1927).

Kazan Şərq Pedaqoji İnstitutunun ədəbiyyat şöbəsində (1930–1932), Azərbaycan Dövlət Elmi-Təqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirməklə yanaşı, müəllimlik etmişdir (1932–1935). “Füzulinin poetikası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası (1940), “Azərbaycanda ədəbi məktəblər” mövzusunda doktorluq dissertasiyası (1947) müdafiə etmişdir.

Onun ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair araşdırmaları, xüsusilə məşhur “Ədəbiyyatşünaslığın əsasları” dərsliyi Azərbaycan filoloji mühitində diqqətəlayiq yer tutur. Ədibin “Klassik irs və müasirləri”mizə dair məqalələri, monoqrafik tədqiqatları, “Azərbaycanda ədəbi məktəblər” mövzusunda yazdığı doktorluq dissertasiyası, “Füzuli sənətkarlığı”, “Cəlil Məmmədquluzadə realizmi haqqında” və sair bu kimi əsərləri onun ədəbi-nəzəri düşüncə ilə ardıcıl və sistemli şəkildə məşğul olmasını təsdiqləyən çox ciddi faktlardır.

1928-ci ildən ədəbi fəaliyyətə başlamışdır. “Kommunist” qəzetində şöbə müdiri, “Gənc işçi” qəzetində məsul katib, həm də Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutunda elmi işçi olmuşdur (1932–1935). Azərbaycan Dövlət Universitetində dosent, 1948-ci ildən professor kimi fəaliyət göstərmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri olmuşdur (1961-ci ildən).

Sovet yazıçıları briqadası tərkibində Ağ dəniz – Baltik kanalında yaradıcılıq ezamiyyətində (1935), Moskvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə (1940, 1950, 1960), SSRİ yazıçılarının II, III, IV qurultaylarında (1954, 1959, 1967) olmuşdur.

Mükafatları

“Qafqazın müdafiəsinə görə”, “Əmək igidliyinə görə” (1944) medalları, “1941–45-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində fədakar əməyinə görə” (1948), “Qırmızı əmək bayrağı” (1967), “Oktyabr inqilabı” (1978) və iki dəfə “Şərəf nişanı” (1950, 1958) ordenləri, iki dəfə Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı və “Qabaqcıl maarif xadimi” nişanı ilə təltif olunmuşdur. 1978-ci il sentyabrın 28-də vəfat etmiş, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. Bakı küçələrindən birinə onun adı verilmişdir.

Heydər Əliyev fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın babasıdır.

Kitabları

Sağlam yollarda (oçerklər). Bakı: Azərnəşr, 1932, 46 səh.
Boy (novellalar və oçerklər). Bakı: Azərnəşr, 1935, 123 səh.
Dirilən adam. Bakı: Azərnəşr, 1936, 204 səh.
Bostan oğrusu. Bakı: Azərnəşr, 1937, 46səh.
Axundun iştəhası. Bakı: Azərnəşr, 1938, 63səh.
Gözünaydın. Bakı: Azərnəşr, 1939, 477 səh.
Füzulinin poetik xüsusiyyətləri. Bakı: Azərb. SSR EA nəşri, 1940, 96 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1940, 258 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Azərbaycan LKGİM nəşri, 1940, 258 səh.
Xalqın ürək sözü. Bakı: Azərnəşr, 1941, 18 səh.
Vətən (hekayələr). Bakı: Azərnəşr, 1942, 38 səh.
İlyas. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1942, 24 səh.
İsrafil. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1942, 26 səh.
Şərbət. Bakarı. Bakı: Azərnəşr, 1943, 12 səh.
Vətən yaraları. Bakı: Azərnəşr, 1943, 12 səh.
Həyat hekayələri. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1945, 156 səh.
İki rəssam. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1947, 12 səh.
Yeni kəndin adamları. Bakı: Azərnəşr, 1948, 44 səh.
İlk vəsiqə. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1949, 24 səh.
Söyüd kölgəsi. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1951, 20 səh.
Təzə şəhər. Bakı: Azərnəşr, 1951, 264 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 201 səh.
Sadə hekayələr. Bakı: Azərnəşr, 1955, 224 səh.
Fitnə. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1955, təkrar nəşri: 1962, 1966.
Yaşıdlarım. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1955, 226 səh.
Yuxu və külək. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1956, 12 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1956, 500 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1957, 532 səh.
Yolumuz hayanadır. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1957, 247 səh.
İnsanlıq fəlsəfəsi. Bakı: Azərnəşr, 1961, 408 səh.
Bir gəncin manifesti. Yaşıdlar. Bakı: Azərnəşr, 1964, 452 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Azərnəşr, 1965, 452 səh.
Söyüd kölgəsində. Bakı: Maarif, 1965, 42 səh.
Gülbəsləyən qız. Bakı: Azərnəşr, 1965, 334 səh.
C.Məmmədquluzadənin realizmi haqqında. Bakı: ADU nəşriyyatı, 1966, 70 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə), I c. Bakı: Azərnəşr, 1967, 519 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə), II c. Bakı: Azərnəşr, 1967, 499 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə). III c. Bakı: Azərnəşr, 1968, 526 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə). IV c. Bakı: Azərnəşr, 1968, 474 səh.
Gülüş bədii silah kimi. Bakı: ADU nəşri, 1968, 40 səh.
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı (dərslik). Bakı: Maarif, 1969, 348 səh. (şərikli).
Kərpickəsən. Bakı: Gənclik, 1969, 12 səh.
Şəfəqdən qalxanlar. Bakı: Gənclik, 1972, 272 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1972, 280 səh. (şərikli).
Klassiklər və müasirləri. Bakı: Azərnəşr, 1973, 296 səh.
Silah qardaşlan (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1974, 293 səh.
Xeyir və Şər. Bakı: Gənclik, 1976, 19 səh.
Dağlardiləgəldi. Bakı: Gənclik, 1978, 176 səh.
Dahi söz ustası. Bakı: Yazıçı, 1978, 90 səh.
Dirilən adam. Bakı: Yazıçı, 1978, 414 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Gənclik, 1980, 256 səh.
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1982, 428 səh.(şərikli).
Yaşıdlar (roman və hekayələr). Bakı: Azərnəşr, 1984, 374 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Yazıçı, 1984, 224 səh.
Ləyaqət (hekayələr və povest). Bakı: Yazıçı, 1984, 360 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1986, 463 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1987, 445 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasiarı (dərs vəsaiti). Bakı: Maarif, 1988, 279 səh.

Filmoqrafiya

Bir ailə (film, 1943)
Mətbuat fədaisi (film, 2007)
Üç zirvənin fatehi (film, 2008)

Görkəmli ədəbiyyatşünas Pənah XƏLİLOV

Pənah Xəlilov (tam adı: Pənah İmran oğlu Xəlilov; 1 iyul 1925) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1963-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1969), professor (1971).

Həyatı

Pənah Xəlilov 1925-ci il iyulun 1-də Gürcüstanın Borçalı rayonunun Sadaxlı kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini kənddə almışdır. 1934-cü ildə ailəlikcə Gəncəyə köçdüklərindən M.Ə.Sabir adına 5 saylı şəhər orta məktəbində oxumuş, ADU-nun filologiya fakültəsini bitirib (1943-1948), orada Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının aspirantı (1948-1951), sonra həmin kafedrada baş müəllim, dosent (1951-1969), SSRİ xalqları ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri (1969-1989) olmuşdur. 1948-ci ildən fəal ədəbi yaradıcılığa başlamışdır. Ədəbi tənqid, ədəbiyyatşünaslıq və bədii tərcümə ilə məşğul olmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatı və keçmiş SSRİ xalqları ədəbiyyatı sahəsində ixtisaslaşmışdır. “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi” (üç cilddə) və “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi oçerkləri” (rusca) kitablarının müəlliflərindən biridir. Azərbaycan yazıçılarının VI qurultayında idarə heyətinə seçilmişdir.

Əsərləri

Sovet ədəbiyyatının son nailiyyətləri. Bakı: Azərtədrisnəşr, 1964, 156 səh.
Azərbaycan sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1966, 436 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). I c. Bakı: Maarif, 1966, 409 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). II c. Bakı: Maarif, 1968, 401 səh.
Sovet ədəbiyyatı (dərsliyə əlavə). Bakı: Maarif, 1970, 139 səh. (şərikli)
Dostluğun gücü. Bakı: Gənclik, 1972, 34 səh.(şərikli)
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1972, 280 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). I c. Bakı: Maarif, 1975, 416 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). II c. Bakı: Maarif, 1977, 360 səh.
Nəsrimizin üfüqləri. Bakı: Yazıçı, 1982, 182 səh.
Ədəbiyyat. Bakı: Maarif, 1983, 232 səh.(müştərək, bu (X sinif üçün) dərsliyin yenidən işlənmiş və təkmilləşdirilmiş 12-ci nəşridir).
Sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1985, 232 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1988, 279 səh. (şərikli)
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi. Bakı: Gənclik, 1993, 172 səh.
Türk xalqlarının və Şərqi slavyanların ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1994, 429 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi (II nəşri). Bakı: Universitet nəşri, 2001, 241 səh.
Ukraynanın böyük kobzarı. Bakı: Azərnəşr, 1964, 45 səh.
Ədəbiyyat dərslərində milli məfkurə təbliğinin imkan və üsulları (elmi-metodik vəsait). Bakı: Maarif, 1977, 30 səh.
Əhməd Yəsəvi. Bakı: Azərnəşr, 1998, 43 səh.
Əli və Nino problemləri. Bakı: Nurlan, 1999, 32 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud”. Bakı: Elm, 1999, 166 səh.
Nizami Gəncəvi və SSRİ xalqları ədəbiyyatı (məqalələr toplusu). Bakı: ADU nəşri, 1986, 75 səh.

Tərcümələri
(ruscadan)

Üç qardaş. Bakı: Gənclik, 1972, 4 səh.
Ağıllı qız. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Bir uşaq şəhəri necə xilas elədi. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Qızıl alma. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Dombra nə dedi? Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Yarı qulağın nağılı. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Kəndlilər ağanı təbrik etdilər. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Çöl qazları. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Sehirli dəyirman. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Beş kökə. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Ərik çəyirdəyi. Bakı: Gənclik, 1982, 5 səh.
İki Peters. Bakı: Gənclik, 1982, 13 səh.
Kəndli və tamahkar pan. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Dabbağ Kiril. Bakı: Gənclik, 1983, 11 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası, 50 cilddə) IV c. I kitab. Bakı: Gənclik, 1983, 518 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (II kitab). Bakı: Gənclik, 1985, 567 səh.
Herodot. Tarix (I hissə). Bakı: Azərnəşr, 1986, 326 səh.
Herodot. Tarix (9 kitabda). Bakı: Azərnəşr, 1994, 640 səh.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin gənclər üzrə katibi Rəşad MƏCİD

Rəşad Məcid (tam adı Məcidov Rəşad Müseyib oğlu) — yazıçı, jurnalist, “525-ci qəzet”in baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, Azərbaycan Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının üzvü.

Rəşad Məcid 1964-cü ildə Ağcabədi rayonunda anadan olub. 1979-cu ilədək Ağdam şəhərində yaşayıb, həmin vaxtdan Bakıya köçüb. 1988-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. 1985-ci ildən “Elm və həyat” jurnalında korrektor kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb, sonra 1990-cı ilədək həmin jurnalın müxbiri işləyib. 1990-1991-ci illərdə Azərbaycan Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzində sədr müavini vəzifəsində çalışıb. 1991-1992-ci illərdə əvvəlcə “Ədalət” qəzetində, sonra isə “Azərbaycan” qəzetində baş redaktorun birinci müavini olub. 1992-ci ildə “525-ci qəzet”i təsis edib. 1993-cü ildə “Azərmətbuatyayımı” İstehsalat Birliyinin rəisi olub. 1994-1995-ci illərdə Azərbaycan Tərcümə Mərkəzində məsul katib vəzifəsində çalışıb. 1995-ci ildən “525-ci qəzet”in baş redaktorudur.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Həsən bəy Zərdabi adına mükafatına layiq görülüb.

2004-cü ildə Azərbaycan Yazıçılarının XI qurultayında Birliyin gənclərlə iş üzrə katibi seçilib.

Bakı Mətbuat Klubunun həmtəsisçisi, Dünya Qəzetçilər Assosiasiyasının (WAN) və Dünya Redaktorlar Forumunun (WEF) icraçı üzvüdür.

Ölkə mətbuatında bədii və publisistik yazılarla çıxış edir. 1993-cü ildə “Hələ ki vaxt var” adlı şeirlər, 2004-cü ildə “10 sentyabr” adlı hekayələr kitabı çapdan çıxıb.

Kitabları Redaktə
“Hələ ki vaxt var” (şeirlər). 1993-cü il
“10 sentyabr” (hekayələr). Bakı: Azərbaycan Tərcümə Mərkəzi, 2004-cü il, 408 səh.
“Əlvida və salam”. 2009-cu il
“Dəlicəsinə”. Bakı: Təhsil, 2014-cü il
“Çiyələk qadın”. Bakı: Yazıçı, 2014-cü il
“Bir də gəlməyəcək…”. Bakı: Təhsil, 2015-ci il
“Cığıraçan”. Bakı: Vektor, 2015-ci il
Filmoqrafiya Redaktə
Ümid işığı (film, 2014) (əsərin müəllifi)
İstinadlar

Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru Nizami CƏFƏROV

Nizami Cəfərov (Nizami Qulu oğlu Cəfərov; d. 21 sentyabr, 1959) — Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, filologiya elmləri doktoru (1992), professor (1994), əməkdar elm xadimi (2000), AMEA-nın həqiqi üzvü (2017)[1], Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Dünya Alpaqut Federasiyasının Prezidenti, BDU-nun ümumi dilçilik kafedrasının müdiri (2001—2015)[2]

Həyatı

Nizami Cəfərov 1959-cu 21 sentyabrda Ağstafa rayonunun Zəlimxan kəndində anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirmişdir.

1985-ci ildən Azərbaycan EA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi işçisi olmuşdur. 1987-ci ildən “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin şöbə müdiri, 1991-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin Türkologiya kafedrasının müəllimi, professoru, Filologiya fakültəsinin dekanı vəzifələrində çalışmışdır. 2000-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiridir.

Cəfərov Nizami Qulu oğlu elmi nəticələrinə və təhsil quruculuğuna görə 11 fevral 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür[3].

Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.

Azərbaycan Respublikası (II (2000-ci il), III (2005-ci il) və IV çağırış (2010-cu il) Milli Məclisinin deputatıdır. Parlamentin Mədəniyyət Komitəsinin sədridir. Azərbaycan-Türkiyə parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri, Azərbaycan-Qazaxıstan, Azərbaycan-Qırğızıstan, Azərbaycan-Küveyt parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının üzvüdür.

Evlidir, 2 övladı var.

Yaradıcılığı Redaktə
Tədqiqatları Azərbaycan dilində sadə cümlənin struktur-semantik inkişafı, XVIII əsr Azərbaycan ədəbi dili, Azərbaycan türkcəsinin milliləşməsi və Azərbaycanşünaslığın əsasları və inkişafı tarixinə, qədim türk və türk xalqları ədəbiyyatı tarixi və müasir ədəbi proseslə bağlı problemlərə həsr olunmuşdur.

Çox sayda elmi əsərin, o cümlədən 5 monoqrafiyanın müəllifidir. Əsərləri Türkiyə və İranda da nəşr edilmişdir.

Rus, ingilis və fars dillərini bilir.

Əsərləri Redaktə
Füzulidən Vaqifə qədər (Monoqrafiya), Bakı, 1991
Azərbaycan türkcəsinin milliləşməsi tarixi (Monoqrafiya), Bakı, 1995
“Bəxtiyar Vahabzadə” Bakı, Azərnəşr-1996. 80 səh. şəkilli
Eposdan Kitaba (Monoqrafiya), Bakı, 1999
Azərbaycanşünaslıq məsələləri (Monoqrafiya), Bakı, 2001
Azərbaycanlılar: etnokulturoloji birliyin siyasi-ideoloji üfüqləri (Monoqrafiya), Bakı, 2001.
“Professor Sadıq Tural”. Bakı, 2006. (Nazir Əhmədli ilə birlikdə)
Türk xalqları ədəbiyyatı,4 cilddə: I cild (Qədim dövr), II cild (Orta dövr), III cild (Yeni dövr). Bakı: Çaşıoğlu, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi, 2007.
Filmoqrafiya Redaktə
Susmuş vicdan (film, 2010)
İstinadlar Redaktə
AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlüyünə keçirilən seçkilərin nəticələri açıqlanıb
VƏZİFƏLİ KAFEDRA MÜDİRLƏRİ (azərb.)
“Məmmədəmin Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universiteti müəllimlərinə fəxri adların verilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI” (azərb.). https://e-qanun.az.+11 fevral 2000. Arxivləşdirilib: [1] saytından 27 fevral 2016 tarixində. https://web.archive.org/web/20160227070958/http://e-qanun.az/framework/89. İstifadə tarixi: 27 fevral 2016.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri Məhərrəm QASIMLI

Məhərrəm Qasımlı (azərb. Qasımlı Məhərrəm Paşa oğlud. 1958, Tovuz rayonu, Alakol) — Filologiya elmləri doktoru, professor, AMEA Ədəbiyyat İnstitutunun direktor müavini, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri (03.03.2016-indi),[1] ədəbiyyatşünas, folklorşünas, şair.

Məhərrəm Qasımlı 1958-ci ildə Tovuz rayonunun Alakol kəndində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya ixtisasını bitirmişdir.

AMEA-nın Ədəbiyyat institutunda işləyir. İnstitutun folklor şöbəsinin müdiridir. 1992-ci ildən Ədəbiyyat institutunda elmi işlər üzrə direktor müavini təyin olunub.

1994-cü ildən “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” oncildliyi hazırlayanlardandır. 2003-cü ildən nəşr olunan “Folklor və etnoqrafiya” jurnalının baş redaktorudur.[2]

2008-ci ildə “Novruz” ensiklopediyasını hazırlamışdır və onun baş elmi redaktorudur. 2010-cu ildə Türkiyədə “Ozan-aşık sanatı” adlı kitabı çap olunub.

Orxan Paşa təxəllüsü ilə şeirlər də yazır. “Sənə sözüm var” (2004) adlı şeirlər kitabı çap olunub.

“Ozan-Aşıq” ensiklopediyası üzərində işləyir.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin I katibidir.

Azərbaycanda 250-dən çox elmi məqalələri və 2 monoqrafiyası çapdan çıxmışdır.

Xaricdə isə 20 məqaləsi çıxmışdır.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin 1-ci katibi çalışmışdır.2016-cı ildə Birliyinin sədri seçilmişdi.

Respublika Dövlət mükafatı laureatı

“Əməkdar elm xadimi” fəxri adı — 03.11.2015[3]

Kitabları

“Aşıq sənəti”. Bakı, “Ozan”, 1996.
“Sənə sözüm var” 2004,
“Ozan-aşık sanatı” 2010, Türkiyə.

Məqalələri

Ozan-aşıq keçidi. Bakı, “Qobustan” jurnalı., 1991, №3
“Ustad”, “Ədəbiyyat qəzeti”, 22 fevral 1991-cı il, №8.
“Manas” dastanının anlatılış özəllikləri. Ankara, “Turk dünyası” dərgisi, 1995, №4
Azərbaycan türklərində ad anlayışı. Azərbaycan interneyşel. dər. Vaşinqton, 1999, №11
Aşıq sənətində informatik yük və repertuar problemləri. Bakı, 2001, Elmi əsərlər, №3-4
Bayatılarımızın heyrət heykəli: Sarı Aşıq //Ədəbiyyat qəzeti.- 2015.- 5 sentyabr.- S.20-21.

Xalq şairi Nəriman HƏSƏNZADƏ.”Qadına məktub”

Sizin qızınızla görüşürük biz,
Gedirik gah yolla, gah kənar izlə.
Bunu mən bilirəm, siz bilmirsiniz,
O gəlir sizin öz icazənizlə.

Tələbə yoldaşı, rəfiqəsi var,
İşi də çox olur, bəzən dərsi də
Mənəm qızınızın, necə deyərlər –
“tələbə yoldaşı”, “rəfiqəsi” də

Mən başa düşürəm siz anasınız
Ürəyə sığışmır adi həyəcan
O,evə dönüncə nigaransınız
Evdə olanda da mənəm nigaran.

Bir ömür mənzili uzun, ya qısa…
Məhəbbət, doğmalıq – hansı qədimdir?
O sızin adicə qızınızdısa,
O mənim yeganə səadətimdir.

Siz də heyransınız, mən də bir qıza
Kimin qapısından o girməlidir?
Dünya elədir ki, biri tapırsa,
Biri… təbiidir itirməlidir.

Duruluq rəmzidir sizin qızınız
Gözündən oxunur qəlbi, istəyi
Sizin bu sevdada uduzmağınız
Sizin borcunuzdur, mənim qismətim.

Sizin adınıza hörmət,ehtiram
Qadın qarşısında baş əyir aləm
Mən də baş əyirəm,vidalaşıram-
Qızınız gələcək,mən getməliyəm.

Xalq şairi Zəlimxan YAQUB.Qəzəllər

ÖLDÜRÜR

Bu şeir Ağdaş rayonunda, böyük şairimiz Maqsud
Şeyxzadənin anadan olmasının 85 illiyi ilə bağlı
məclisdə xanəndə Ağaxan Abdullayevin ilahi dərəcədə
gözəl çıxışından sonra yazılmışdır.

Ellər, məni ürəyimdən axıb gedən qan öldürür,
Muğam adlı bir sehrkar, səs adlı bir can öldürür.

Nə dünənin həsrətində, nə sabahın eşqindəyəm,
Məni bu gün yaşadığım müqəddəs bir an öldürür.

Atəş kimi qarsaladı “Segah”ın fəryadı məni,
Bu atəşdən yayınmağa yoxdu bir imkan, öldürür.

Bu nə səsdi, bəlkə bu gün həzrəti Davud dirilib,
Heyranların heyranıyam, məni bu heyran öldürür.

Allah belə ölümləri duyanlara çox görməsin,
“Şüştər” bu gün verib yenə qətlimə fərman, öldürür.

Məni sevən dostuma bax, çevrilib cəlladım olub,
Vallah, Zəlimxan ölməzdi, onu Ağaxan öldürür.

GƏTİRƏ

Bu şeir qarmonçalan Rəhmanın filarmoniyada
keçirilən yaradıcılıq gecəsində oxunmuşdur.

Çəkilə zülmət gecələr, vaxt üzümə dan gətirə,
Azadlığın səhər yeli cansıza da can gətirə.

Gözlədiyim o günləri öz vaxtında gətirməsə,
Qorxum budur, həsrət mənim gözlərimə qan gətirə.

Görüş yeri Təbriz ola, sevdamız bir dəniz ola,
Bu görüşlər ömrümüzə ən istəkli an gətirə.

Vurğun ilə Şəhriyarın səsi gələ qulaqlara,
Bir millətin tarixinə şərəf verə, şan gətirə.

Seyid, Cabbar şad xəbərə məzarından baş qaldıra
Qarabağdan məclisimə şikəstəni Xan gətirə.

Durna kimi səf-səf ola Azərbaycan gözəlləri,
Elin bayram günlərinə gül dərə, reyhan gətirə.

Kamil yenə qaboy çala, yandıra Habil kamanı,
Uzaq yollar yaxın ola, qarmonu Rəhman gətirə.

Ulu Tanrı, eşit məni, rəhm elə Rəhmanımıza
Bəlkə, onun barmaqları dərdlərə dərman gətirə.

Haqqın səsi bayraq ola, Bakı, Təbriz qucaqlaşa,
Bu xoş günün müjdəsini xalqa Zəlimxan gətirə.

Xalq şairi Bəxtiyar VAHABZADƏ.Qəzəllər

* * *

Yenə bağlar o bağlardır, fəqət bağda gülüm yoxdur,
Gülüm yoxdur, bu dünyada ayım yoxdur, ilim yoxdur.

Zaman dönməz öz hökmündən… Biz ayrıldıq, tez ayrıldıq,
Dilim bar verməz, ay dostlar, deyəm ki, sevgilim yoxdur.

Çiçəklərdən, küləklərdən mən allam ətrini yarın,
Dilək ölməz, ürək ölməz, sevənlərcin ölüm yoxdur.

Gülüm əğyar qılıncıyla sevərkən ayrı düşdük biz,
Bu həsrətdən, bu möhnətdən daha müdhiş zülüm yoxdur.

Sevib yandım, külək qalxdı, külüm sovruldu əflakə,
Məni gərmə bu dünyada odum söndü, külüm yoxdur.

Ağac yansa, fəğan eylər, deyər öz dərdini aşkar,
Deməkçün dərdimi yarə, bəmim varsa, zilim yoxdur.

Səninlə Bəxtiyaram mən, ayım sənsən ilim sənsən,
Bu dünyada mənim sənsiz ayım yoxdur, ilim yoxdur.

Oktyabr, 1961

***

Bu qədər saldı məni həsrət, amandan-amana
Könlüm axırda mənim düşdü gümandan-gümana.

Neçə alim yazıb öz dərdini izhar elədi,
Aşiqin dərdi fəqət keçdi zamandan-zamana

Dərdü-qəmdən usanıb düşdü könül hicr oduna,
Eləyək indi şikayətmi yamandan-yamana?!

Səni gördükdə mən ancaq belə dil-dil ötürəm,
Boşalır göydə buludlar da dolandan-dolana…

Demərəm görməmişəm mən səni çoxdandı, gülüm,
Görürəm surətini yalqız olandan-olana…

Könlümün üstə düşən kölgələr əlan silinir,
Başımın üstünə sən kölgə salandan-salana.

Neçə yol vədə verib əhdə vəfa qılmadı yar,
Bəxtiyar! Qəlbin axır düşdü talandan-talana.

Sentyabr, 1963

***

Ağlar ürəyim, səs gələr, ah-azar görünməz.
Gözdən yaş axar, qaynağı zinhar, görünməz.

Ruzgar yenə tüğyan eləyir dalda, budaqda
Toz-torpağı gördük, niyə ruzgar görünməz?

Tonqal yanır, atəş görünür, atəşi yaxmış,
Əl gizli səbəb, gizli səbəbkar görünməz.

İllər üzərindən yön alıb yol gedirik biz
İllər görünür, bəs niyə yollar görünməz.

Qəmdən şad olursansa, könül mülkünə sən bax,
Güllər açılıb, amma o gülzar görünməz.

Bəxtin mənə yar olduğunu çoxları söylər,
Bəxtim görünür, bəs niyə dildar görünməz?

Avqust, 1970

* * *

Daş ürəklərdə yanıb daşları sındırdı muğam.
Haqqa düşmən olanı haqqa tapındırdı muğam.

Nə güman eyləmisən ondakı tilsimləri sən,
“Kürü ahıyla qurutdu”, “salı yandırdı” muğam.

Onun hər guşəsi bir xatirə, bir canlı kitab,
Keçilən yolları hərdən bizə andırdı muğam.

Su çilər kinli ürəklərdə qəzəb tonqalına,
Neçə qəsdin önünü kəsdi, dayandırdı muğam.

O – ürək yanğısı, göz yaşları, bir çəngə bulud,
Oyadıb yaddaşı, vicdanı utandırdı muğam.

Dəfn edin siz məni Zabul segahın mayəsinə,
Deyirəm, bəlkə, məni bir gün oyandırdı muğam.

Çox kitablar oxudum, zənn elədim bəxtiyaram,
Mənə çox mətləbi ahəstəcə qandırdı muğam.

1974