Gözəl əxlaqdan sadəcə bəhs etmək yox, tətbiq etmədə iradəli olmaq

Danışmaq lazım olduqda bir çox insan bir mövzu haqqında ola biləcək ən gözəl sözləri deyir, ən doğru, ən ağıllı şəkildə davranmaq lazım olduğunu bildirir.

Bir çox insanda rast gəlinən bir xüsusiyyət var. Danışmaq lazım olduqda bir çox insan bir mövzu haqqında ola biləcək ən gözəl sözləri deyir, ən doğru, ən ağıllı şəkildə davranmaq lazım olduğunu bildirir. Gözəl əxlaq haqqında ən incə təfərrüatlarına qədər ən mükəmməl sözləri deyir. Özünün də bu ən yaxşı, ən doğru və ən mükəmməl olanı etməyi qarşısına məqsəd qoyduğunu və bunda çox qərarlı və istəkli olduğunu dilə gətirir.

Ancaq çox vaxt bu danışılanları həyata keçirmək lazım olduqda, eyni insanlar sözlərindəki istək və qərarlılığı nədənsə davranışlarına əks etdirmirlər. Bir anda ən doğru, ən yaxşı və ən mükəmməldən asanlıqla vaz keçirlər. Qısası, sözləri ilə hərəkətləri üst-üstə düşmür. Bəzən davranışlarında, sözlərində danışdıqlarından heç əsər-əlamət belə olmur.

Əslində hər insan müəyyən bir mövzuda nə etməli olduğunu, ən doğru davranışın nə olduğunu biləcək şəkildə yaradılmışdır. Allah hər insanın vicdanına ən yaxşını və ən doğrunu ilham edir. Dolayısilə hər insan hər şəraitdə edilməli olan ən gözəl davranışın nə olduğunu bilir və istədiyi təqdirdə vicdanın ona göstərdiyi bu doğruluğu sözlərinə də ən mükəmməl şəkildə əks etdirir. Ancaq insanın daxilən bildiyi bu doğruları bir də tətbiq etmə mərhələsi var. Bu məqamda insan vicdanı ilə baş-başa qalır. Çox yaxşı bildiyi doğrularla nəfsinə və mənfəətlərinə daha uyğun olan davranışlar arasından seçim etmək məcburiyyətindədir. Bir çox insan bu nöqtədə doğru olana uyğun deyil, öz istəklərinə, mənfəətlərinə uyğun davranır. İlk öncələri yaxşılıq etməkdə nə qədər istəkli, qərarlı və şövqlü olursa-olsun, tətbiq etmə anı gəldikdə bu gözəl əxlaqı tətbiq etmədə iradə göstərə bilmir. İnsanlarda olan bu əxlaq əksikliyinə dair günlük həyatın içindən bir çox nümunə vermək mümkündür. Məsələn, hər insan çətin vəziyyətdə olan birinə kömək etməli olduğunu bilir və bunu ən incə təfərrüatlarına qədər vurğulayaraq müdafiə edir. Hətta bu əxlaqı tətbiq etməyən insanları qınayır. Özü olsa, mütləq yardım edərdi deyə bildirir. Ancaq eyni şərait öz başına gəldikdə bu gözəl əxlaqda iradə və qərarlılıq göstərə bilmir.

Məsələn, avtomobildə gedərkən ehtiyatsızlıqdan bir piyadanı vurduqda, ya da bir başqasının vurub qaçdığı birini gördükdə çox sürətlə nəfs, mənfəət və vicdan mühasibatı aparır. Bu yaralı insana kömək etməyin verəcəyi zərər və təhlükələri düşünür və vicdani olaraq üzərinə düşən məsuliyyətdən yarana biləcək riskləri daha önəmli görür. Heç tərəddüd etmədən bu insanı küçənin ortasında qoyub gedir. Eyni şəkildə səmimiyyətin önəmindən bəhs etmək lazım olduqda demək olar ki, hər insan bu mövzuda önəmli açıqlamalar verir. Amma həyatlarının bir çox mərhələsində bu mövzuda da zəiflik göstərə bilirlər. Məsələn, yaxın bir dostunu qorumaq lazım olduqda, tanımadıqları bir insanın zərər görməsinə heç düşünmədən göz yumurlar. İnsanların çox vaxt qətiyyətlə danışıb, sonradan qətiyyət göstərə bilmədikləri mövzuların bir qismi də adətən özləri ilə bağlı olur.

Bəzi insanlar şəxsiyyətlərindəki, əxlaqlarındakı və davranışlarındakı yanlışlıqlar haqqında çox qəti danışırlar. Bunların yanlış olduğunu çox yaxşı bildiklərini bildirir, özlərini dəyişdirmək lazım olduğundan bəhs edirlər. Çatışmayan cəhətlərinin yerinə tətbiq edəcəkləri gözəl davranışları bütün incəliyinə kimi danışırlar. İlk fürsətdə tamamilə fərqli insan olaraq ən gözəl əxlaqı göstərəcəklərindən danışırlar. Hətta yaxınlarına bu barədə çox səmimi və ürəkdən söz verirlər. Ancaq bu məqamda da bir çox insan anlatdığı doğruları tətbiq etmə məsələsində qərarlılıq göstərə bilmir. Məsələn, hər hansı zərərli vərdişinə görə borca düşən, sahib olduğu hər şeyi itirən, ətrafında dostu və yaxını qalmayan bir insan böyük peşmançılıqla bu vərdişlərini tərk edəcəyini anladaraq insanlardan üzr istəyir. Ancaq bu vərdişlərə geri dönmə imkanı əldə etdiyi ilk andan etibarən verdiyi bütün sözləri unudub, keçmiş həyatına geri qayıdır. Eyni şəkildə əsəbi bir insan nə qədər çətin vəziyyətlə qarşılaşırsa-qarşılaşsın, əsla əsəbləşməyəcəyinə dair söz verir. Ya da çox qürurlu, özündən başqasının sözünə qulaq asmayan, hər kəsin ancaq özünə hörmət edilməsini istəyən tərs bir insan da bu pis xasiyyətini qəti şəkildə tərk edəcəyini deyir. Bunların yanlışlığını və bunun yerinə göstərilməli olan gözəl əxlaqın əhəmiyyətini dilə gətirir…

Bütün bu nümunələrdəki insanlar yanlış olan davranışlarını sadalayıb gözəl əxlaq göstərmədə nə qədər sövqlü olduqlarını səmimi şəkildə dilə gətirirlər.

Halbuki yenə tətbiq etmə anı gəldikə insanlar sanki bu səmimi söhbətləri etməmiş kimi öz xasiyyətlərini davam etdirirlər. Butün bu misallarda bəhs edilən insanların həmin davranışları tətbiq etmədəki uğursuzluqlarının çox vacib bir səbəbi var: Allah qorxusun əskikliyi.

Bir insanın pis olanı tərk edib gözəl olanı qətiyyətli şəkildə tətbiq edəcəyini təmin edəcək amil ancaq insanın Allahdan içi titrəyərək və hörmət bəsləyərək qorxub çəkinməsidir. Əks təqdirdə insanları öz mənfəətlərini tərcih etməkdən çəkindirən, nəfslərinə uyğun hərəkət etmələrindən imtina etdirə bilən heç bir güc yoxdur. Danışmaq hər insan üçün çox asandır. Hətta çox vaxt o insanı digər insanlar arasında ucaldan bir fürsətdir. Bu səbəbdən hər insan yaxşılığın nə olduğu haqqında gözəl sözlər danışa bilər. Amma mühüm olan ancaq danışan deyil, eyni zamanda da tətbiq edən insan ola bilməkdir. Allah Quranda tətbiq etmədə qərarlılıq göstərə bilməyin daha xeyirli olduğunu bu şəkildə bildirir:

Ey iman gətirənlər! Nə üçün siz etməyəcəyiniz şeyləri danışırsınız. Etməyəcəyiniz şeylərdən danışmağınız Allah tərəfindən böyük nifrətlə qarşılanır (Saff surəsi, 2-3)

Allah hər insana doğrunu ilham edir. Ancaq nəfs və şeytan doğrunu tətbiq etməkdən çəkindirmək üçün insanı bir çox bəhanələrlə aldatmağa çalışır. İnsanın yaxşı və pis arasında qərar verməli olduğu qısa bir an var. Həmin anda daxili bir səs ona «bu şəkildə et» deyə doğru olanın nə olduğunu mütləq xatırladır. Nəfs də digər tərəfdən ona «amma bu daha önəmli» deyərək insanı pis olana çağırır. İnsan həmin anda sürətlə qərar verib bu səslərdən birini seçir. Allahdan qorxan insan vicdanının səsini eşitməyə bilmir. Nəfsi nə qədər təzyiq edirsə-etsin, o an öz mənfəətlərini əzdiyinə görə nə qədər əziyyət çəksə də vicdanının səsinə tabe olur. Quranda möminlərin bu böyük Allah qorxusu və bunun nəticəsində nail olduqları gözəl əxlaq bu şəkildə xəbər verirlir.

Ey iman gətirənlər! Əgər Allahdan qorxsanız, O sizə haqla nahaqqı ayırd etmə bacarığı verər, günahlarınızdan keçər və sizi bağışlayar. Allah böyük lütf sahibidir. (Ənfal surəsi, 29)

Firuzə Həsənzadə

30 saniyə

Çox sevdiyim, çox hörmət bəslədiyim və əsərlərindən çox şey öyrəndiyim bir müəllifin vaxtla bağlı istifadə etdiyi bir bənzətmə mənə bu yazını yazmağa vadar etdi.

Çox sevdiyim, çox hörmət bəslədiyim və əsərlərindən çox şey öyrəndiyim bir müəllifin vaxtla bağlı istifadə etdiyi bir bənzətmə mənə bu yazını yazmağa vadar etdi. Sizinlə bu sətirləri bölüşmək istəyirəm:

“Vaxt mühəndisi olmalısan. 10 saniyəni, 30 saniyəni, 1 dəqiqəni belə çox yaxşı dəyərləndirmək lazımdır. Qızıl hasil edənlər qızılın tozunu da ziyan etmirlər. Vaxt qızıldan daha qiymətlidir”.

Keçmişə nisbətən vaxtın nə qədər sürətlə keçdiyinə siz də diqqət edirsiniz? Bəs ayların həftə, həftələrin gün, günlərin isə saat kimi olduğunu? Bəs bu qədər sürətli keçən vaxtımızı çox yaxşı dəyərləndirməli olduğumuzun fərqindəsinizmi?

Hər bir insana dünyada verilmiş bir zaman var. Bu hər kəsin bildiyi ancaq üzərində müfəssəl düşünmədiyi həqiqətdir. Bir qutunun içinə doldurulmuş daşları bir-bir götürməklə qutunun boş qalması kimi insanın həyatı da zamanla tükənir.

Bu qəti bir həqiqət olmasına baxmayaraq, bir çox insan zaman üzərində düşünmə ehtiyacı hiss etmir. Vaxtı yaxşı qiymətləndirmək isə belə insanların ağlına belə gəlmir. Bəzi insanlar da vaxtlarını çox yaxşı dəyərləndirirlər, ancaq məqsədləri yalnız dünyəvi ehtiraslarını təmin etmək, daha məşhur, daha sevilən, daha zəngin və ya daha gözəl biri olmaqdır.

Zaman necə boş yerə sərf edilir gəlin birlikdə düşünək. Ömrünün heç bitməyəcəyi yanılqısına düşmüş biri vaxtını boş yerə keçirə bilər. Məsələn, televizor qarşısında saatlara oturub özünə heç bir fayda verməyən proqramları izləyə bilər. İnternetdə məqsədsiz şəkildə vaxt keçirib, fayda verməyəcək müzakirələr aparar, heç bir mənası olmayan məsələləri gündəmə gətirər. Lazımsız söhbətlərlə həm özünün, həm də başqalarının vaxtını ala bilər…

İnsanın ötən zamanı geri alması mümkün deyil. Səhvlər düzəldilə bilər, hər şey dəyişdirilə bilər, ancaq itirilən zaman, boşa yerə xərclənən vaxtı geri almaq mümkün deyil. Bu səbəbdən insan hər anında şüurunu açıq tutmaqla, nə etdiyinin tam olaraq fərqində olmaqla məsuldur. “10 saniyədən bir şey olmaz, 30 saniyə özümü sərbəst buraxsam, 1 dəqiqədən nə olar ki” demədən hər anı çox yaxşı dəyərləndirmək əsasdır. İman gətirənlər bu həqiqəti çox yaxşı bilirlər və Allahın razılığını güdərək, hər anlarını çox xeyirli işlərlə keçirirlər.

Zaman iman gətirən bir insan üçün ən böyük nemətlərdən biridir. Çünki vaxt imanlı bir insana hər an Allaha yaxınlaşması, daim gözəllik və xeyir gətirəcək işlər görməsi, gözəl əxlaq göstərməsi, fədakar olması üçün verilmişdir. Dünya həyatında hər kəs üçün müəyyən edilmiş məhdud zamanda edilən əməllər, göstərilən gözəl əxlaq insanın axirət həyatındakı yerini müəyyən edəcək bir vasitədir.

Boş yerə keçirilən, itirilən hər anla birlikdə əslində böyük bir gözəllik də itirilmiş olur. Halbuki bu çox böyük zərərdir. Hər anında savab qazana biləcəyi, özünə və insanlara faydalı olacağı anları boş yerə sərf etmiş, geri qaytara bilməyəcəyi şəkildə vaxtını itirmişdir.

Vaxtın bir xüsusiyyəti də bəzi insanları ən çox ətalətə salan, səbrini tükətən, passivləşdirən mövzulardan biri olmasıdır. Ancaq iradəli insan bu vəziyyətdən dərhal xilas ola bilər. Zaman dünyada verilən bir nemətdir və insan hər nemət kimi vaxtını necə keçirdiyindən hesaba çəkiləcək. Gün ərzində etdiyimiz hər hərəkət, söylədiyimiz hər söz, bütün niyyətlərimiz axirət günündə qarşımıza çıxacaq. Bizim bir çoxunu unutduğumuz hər incəlik bizə xatırladılacaq.

«Kəhf» surəsində Allah bu gerçəyi inkarçılardan nümunə verərək bizə bu şəkildə bildirir:

(Hər kəsin) kitabı (qarşısına) qoyulacaq və sən günahkarların orada (yazılmış) olanlardan qorxduqlarını görəcəksən. Onlar deyəcəklər: “Vay halımıza! Bu necə bir kitab imiş! O nə bir kiçik, nə də bir böyük günahı buraxmadan hamısını sayıb yazmışdır!” Onlar etdikləri əməlləri öz qarşılarında görəcəklər. Rəbbin heç kəsə haqsızlıq etməz! (Kəhf surəsi, 49)

Gülnarə Yadigarova

Təkamül lobbisinin məğlubiyyəti

Məlum olduğu kimi, qardaş ölkə olan Türkiyədə xalqın mənafeyinə istiqamətlənən bir çox islahatlar həyata keçirilir

Məlum olduğu kimi, qardaş ölkə olan Türkiyədə xalqın mənafeyinə istiqamətlənən bir çox islahatlar həyata keçirilir. Xüsusilə tibb və təhsil sahəsində edilən yeniliklərə nəzər saldıqda bu fikri söyləmək çətin olmur. Son günlərdə böyük səs-küy yaradan yeniliklərdən biri də təkamül fərziyyəsinin orta məktəb tədris planından çıxarılmasıdır. Əksər KİV-lər bunu elmə maneə törədən cəhd hesab etsə də, bu fikir sadəcə olaraq 150 ildən çoxdur ki, heç bir dəlilə əsaslanmadan aparılan təbliğatın nəticəsidir. Türkiyədə baş verən tədris planı dəyişikliyi ilə bağlı son zamanlar xüsusilə Avropanın təkamülçü mətbuatında çıxan “Türkiyə yenilədiyi tədris planında artıq təkamülə yer vermir” başlıqlı xəbərlər çox sürətli şəkildə gündəmə gəldi. Türkiyədə təkamül fərziyyəsinin dərsliklərdən çıxarılması ilə bağlı dünyada yayılan bəzi xəbərləri təqdim edirik.

http://edition.cnn.com/…/turkey-to-stop-teaching…/index.html

https://www.nytimes.com/…/turkey-evolution-high-school-curr…

http://www.newsweek.com/evolution-schools-turkey-recep-tayy…

http://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-deputy-pm-calls-th…

http://www.dailymail.co.uk/…/Turkey-stop-teaching-evolution…

https://www.rt.com/…/393821-turkey-evolution-theory-schools/

http://www.businessinsider.com/r-turkey-to-stop-teaching-ev…

http://www.bbc.com/news/world-europe-40384471

Şübhəsiz ki, bu qərar elmi nöqteyi-nəzərdən olduqca faydalı və zəruri bir addımdır. Bu mövqe qadağalar üzərində qurulmayan, olduqca azad və demokratik bir yanaşmadır. Hər tələbə, hər şagird gördüyü elmi dəlillər qarşısında doğrunun nə olduğunu başa düşmək qabiliyyətinə malikdir. Əlbəttə ki, tədrisin məqsədi həm də insanlara seçim etmək üçün əlverişli şərait yaratmaqdır. Çünki biz burada elmi dəlilləri olmayan bir fərziyyədən bəhs edirik. İllərdir davam edən təkamül təhsili, elmi dəlilləri böyük miqyasda aradan qaldırmağa yönəlmişdir. Təkamülü təkzib edən 700 milyondan artıq fosil qalığının mövcud olduğu heç bir təhsil ocağında dilə gətirilməmiş, zülalların öz-özünə meydana gəlmə ehtimalının sıfıra bərabər olduğu izah edilməmişdir. Ön plana çıxarılan məsələlər, adətən, rekonstruktiv rəsmlər və ya Hekkelin rəsmləri kimi daha sonradan saxtakarlıq olduğu başa düşülən bir qisim məşhur təkamül yalanları olmuşdur. Kembri partlayışının baş verdiyini göstərən qalıqlar həyatın yer üzündə ani başladığını sübut etdiyi üçün təkamülçülər tərəfindən düz 70 il gizlədilmişdir. Təkamülçülər illər boyu yaradılış tərəfdarlarını “geridə qalmışlıq”, “fanatizm” və “elmə qadağa qoymaqla” günahlandıraraq passivləşdirməyə çalışmışdılar. Halbuki təkamül əleyhindəki elmi sübutların təbliğ edilməməsi, gizlətmə, aldatma və qadağan etmə üzərində qurulan məsələnin məhz təkamül fərziyyəsi olduğu və təkamülün elmdən, müasirlikdən uzaq olduğu görünür. Elm təkamülü təkzib edir.

Uzun zamandır lobbi tərəfindən qorunan təkamül fərziyyəsinin İslam ölkəsi olan Türkiyədə yığışdırılması, əlbəttə, təkamül dairələrini çox yaxından maraqlandırdı. Sözügedən dairələrin xüsusi vurğuladıqları məqam isə, tədris planındakı dəyişikliklərdə ən böyük təsir sahibi Harun Yəhya və onun fəaliyyəti idi. İtaliyadan İndoneziyaya, Böyük Britaniyadan Səudiyyə Ərəbistanına qədər dünyanın ən tanınmış qəzetlərində Adnan Oktarın (Harun Yəhya) uğurlarından bəhs edilib. Xəbərlərdə, 30 ildən çoxdur ki, yaradılışı sübut edən, təkamül fərziyyəsi əleyhindəki elmi işlərindən bəhs olunan Harun Yəhyanın mübarizədə qalib gəldiyi bildirilib. İngiltərənin ən çox oxunan gündəlik qəzetlərindən The Daily Telegraphda “Türkiyədəki məktəblərdə artıq təkamül oxudulmayacaq” başlıqlı xəbərdə belə qeyd olunur: “Məşhur yaradılışçı Adnan Oktar, təkamül fərziyyəsinin İslamı yox etmək üçün Avropa tərəfindən ortaya atıldığını bildirərək bu fərziyyəyə qarşı kampaniyaya başladı”. Xəbərdə həmçinin: “İncildə yazıldığı kimi, Quranda da Adəm və Həvvanın ilk insan olduğu bildirilir”.

Norveç Fəhlə Partiyası ilə əlaqədə olan Norveç Osloda nəşr olunan gündəlik qəzet Dagsavisende çıxan “Dərs kitablarında fikirlərini yayırlar” başlıqlı xəbərdə:

“10 il əvvəl Avropadakı məktəblərə öz kitabı olan Yaradılış Atlasını göndərəndə böyük bir mübahisə yaratmışdı”. Cənubi Danimarka Universitetində din və elm sahəsində tədqiqatçı olan Hans Henrik Hjermitslev, Adnan Oktarın hələ də Müsəlman yaradılışçılığın qalası olduğunu söyləyir və əlavə edir:

“Fikirləri Avropadakı gənc və təhsilli insanlar tərəfindən dəstəklənir”.

Ümid edirik ki, qardaş ölkənin bu həlledici addımı ölkəmizdə də elmdənkənar olan bu fərziyyənin dərsliklərdən çıxarılmasına zəmin yaradacaqdır. Çünki təkamül fərziyyəsinin tədrisi ilə şagird və tələbələrə həyatın kortəbii təsadüflər nəticəsində öz-özünə əmələ gəldiyi və insanın təbii seçmə nəticəsində meydana gəlmiş heyvan növü olduğu “elmi faktlar” kimi öyrədilir. Məsələn, hələ 1994-cü ildə nəşr edilmiş “Biology, visualizing life” (Biologiya: həyatı təsvir etmək) adlı dərs kitabında deyilir:

“Siz bir heyvansınız, soxulcanlar, dinozavrlar, kəpənəklər və dəniz ulduzları ilə ortaq bir mirası bölüşürsünüz”. (George B. Johnson, Biology: Visualizing Life, Holt, Rinehart and Winston, Inc., 1994, s. 453)

Əksər insanlar təkamül fərziyyəsinin belə fikirlərlə əlaqəsinin olmadığını düşünə bilər. Lakin Darvin özü də məktublarının birində insanın heyvan növü olduğunu iddia etmişdir:

“Geridə qalmış heyvanlardan inkişaf edən insan zehninin inandığı şeylərin hər hansı bir dəyərinin və ya etibarının olub-olmadığı ilə bağlı ağlıma həmişə qorxunc şübhə gəlir. Bir meymunun zehnindəki inanclara (təbii ki, əgər varsa) kimsə güvənərdimi?” (Francis Darwin (ed.), Life and Letters of Charles Darwin (1903; 1971 reprint), c.1, s. 285)

Darvinin bu sözləri təkamülün tədrisinin nə qədər zərərli olduğunu göstərir. Darvinizm insanları boşluğa, yəni intihara, cinayətə, vəhşiliyə doğru aparan, insanlara heyvan olduqlarını təlqin edən, Yaradıcının olmadığını, hər şeyin təsadüfən meydana gədiyini aşılayan batil bir dindir. Bu nöqteyi-nəzərdən təkamül fərziyyəsinin tədrisinin cəmiyyətdəki dağıdıcı təsirini zəiflətmək və müasir elmi həqiqətləri şagirdlərə çatdırmaq məqsədilə birtərəfli darvinist təhsilə son qoyulmalıdır. Dərsliklər buna əsasən tərtib edilməli, şagirdlərə və gənclərə darvinizmin elmi cəhətdən süqutu və ideoloji arxa planı haqqında məlumat verilməlidir.

Ramiq Vəliyev

“Şizofren”in səbəbi

Vüsal Məmmədov “Facebook” sosial şəbəkəsində paylaşdığı son statuslarının birində namaz qılan insanları “şizofren” adlandırıb

“Şizofren”in səbəbi

Tanınmış jurnalistlərdən biri olan, eyni zamanda ölkədə ateistliyi ilə önə çıxan Vüsal Məmmədov “Facebook” sosial şəbəkəsində paylaşdığı son statuslarının birində namaz qılan insanları “şizofren” adlandırıb. Buna öz etirazlarını bildirənlər də oldu, səssiz qalanlar da. Mən də bir müsəlman, namaz qılan insan kimi, bu sözün hədəfi olduğumu hesab edirəm. Buna görə də özümü məsul bilib Vüsal Məmmədovun bu təhqirinə cavab vermək və sözlərinin arxasında yatan psixoloji səbəblərə işıq tutmaq istəyirəm.

Onu da qeyd edim ki, bu, Vüsal Məmmədovun ilk belə çıxışı deyil. Tez-tez İslamı, dini dəyərləri, ümumiyyətlə Allah inancını təhqir etmək məqsədi ilə (Allahı tənzih edirəm) lətifələr paylaşır və müxtəlif fikirlər səsləndirirdi. Lakin bu sonuncu statusu ilə həm qanuni, həm etik, həm də bütün insani sərhədləri daha da tapdaladı. Vüsal Məmmədov köhnə, batil ateizm dininin təmsilçisi olaraq İslam dinini qəbul etməyə bilər. Hətta sevməsə belə, bu ona bütün müsəlmanları təhqir etmək hüququ vermir. İslamdakı namaz ibadətini bəyənməyə də bilər, təndiq də etmək istəyər, lakin təhqir etmək artıq ciddi insanın atacağı addım deyil. Təhqir etmək Azərbaycan qanunvericiliyinə də ziddir. Azərbaycan Konstitusiyasının 57-ci maddəsinin 2-ci bəndinin sonuncu cümləsi belədir: “təhqir və böhtan tənqid sayıla bilməz”. Bu sözü sərf edərkən bu xalqın ölkə başçısı daxil olmaqla hamısı deyilə biləcək qədər böyük əksəriyyətinin müsəlman olduğunu və namaz qıldığını da unutmamaq lazım idi.Vüsal Məmmədov bu sözü sərf edərkən, sözün hədəfində ölkəmizdəki namaz qılan hər kəsin olduğunu unutmamalıdır. Vüsal Məmmədov bəyənməyə də bilər, sevməyə də bilər. Lakin bu ölkədə İslam dini yaşanır, bu xalq müsəlmandır. Vüsal Məmmədov bu ölkənin vətəndaşıdırsa, ölkəsinin və xalqının dəyərlərinə hörmət etməlidir. Onun bütün səylərinə baxmayaraq, Azərbaycanda İslam dininin və onun yayılmasının qarşısı alına bilməz. Mövzu ilə bağlı ulu öndərimiz Heydər Əliyevin bir sözünü qeyd etmək istəyirəm:

“Biz bir dövlət kimi İslam dininin son dövrdə geniş və çox sürətlə inkişaf etməsini bəyənirik və bundan sonra da Azərbaycan Respublikasında, müstəqil Azərbaycanda hər bir insanın sərbəst olaraq öz dini adət-ənənələrinə xidmət və onlardan istifadə etməsinə bütün imkanları yaradacağıq. Nəinki imkanlar yaradacağıq, biz İslam dininin inkişafı üçün dövlət tərəfindən lazımi tədbirlərin hamısını görəcəyik. Çünki biz yaxşı bilirik ki, İslam Azərbaycan xalqının, bütün İslam aləminə mənsub olan insanların, məxluqun ən yüksək mənəviyyat mənbəyidir.”1

Ulu öndərimizin bu sözünü ona görə xatırlatdım ki, Vüsal Məmmədov İslama qarşı mübarizə aparmaqla bu ölkədə nəyə qarşı mübarizə apardığının fərqində olsun. Əgər özü fərqindədirsə, onda insanlar da görsünlər. Vüsal Məmmədov qarşısına qoyduğu vəzifənin nə qədər çətin olduğunu bir daha görsün deyə cənab prezidentimizin İslam dinini necə böyük şövqlə qoruduğuna və sahib çıxdığına diqqət etməli, eləcə də cənab Prezidentimizin bu sözlərini yaxşı-yaxşı oxumalıdır:

“Biz müqəddəs dinimizə – İslama sadiq olan xalqıq. Biz İslam dəyərlərini dünyada təbliğ etməliyik. Bu məqsədlə Azərbaycan çox böyük işlər görür – həm Azərbaycan dindarları, həm Azərbaycan dövləti. Biz öz dinimizi həm təbliğ etməliyik, həm də əsassız hücumlardan qorumalıyıq.”2

“Ancaq, əfsuslar olsun ki, İslam dininə qarşı aparılan çirkin təbliğat kampaniyası hələ də davam edir. Biz bu yalan, böhtan üzərində qurulmuş kampaniyaları dağıtmaq üçün öz təbliğat işimizi daha da güclü şəkildə aparmalıyıq. Eyni zamanda, bizim birliyimiz, yəni İslam dünyasının birliyi, birləşməsi bu kampaniyanı aparanlara ən gözəl cavab ola bilər.”3

“Biz, əlbəttə, müsəlman ölkəsiyik, cəmiyyət öz ənənələrinə, dininə sadiqdir. İslam sülh dinidir. Bizim milli və dini dəyərlərimiz bütün məsələlərin həllinə məhz bu cür sülh yolu ilə yanaşma tələb edir.”4

Vüsal Məmmədov, gördüyün kimi, cənab Prezidentimiz Azərbaycanın müsəlman ölkəsi olduğunu qeyd edir, eyni zamanda Azərbaycan Dövləti və dindarları olaraq İslam dininə qarşı çirkin kampaniya aparanların qarşısında mübarizə aparılacağını bildirir. Sənin İslam dininə qarşı fəaliyyətlərini nəzərə alsaq, cənab prezidentin bu çıxışında öz yerini açıq-aydın görə bilərsən.

İndi isə məqalənin ikinci hissəsinə, yəni Vüsal Məmmədovun bu “çirkin kampaniyasının” psixoloji səbəblərinə baxaq. Ateizm elmi olaraq çökdürüldüyü və heç bir elmi əsasının qalmadığı, eləcə də ateizmin “elmi dayağı” olan təkamül fərziyyəsinin artıq süqut etdiyi üçün Vüsal Məmmədovun son dövrlərdə düşdüyü psixoloji vəziyyəti təxmin etmək çətin deyil. Çünki təkamül fərziyyəsinin artıq dünya miqyasında süquta uğrayıb və heç elmi əsası olmadığı məlum olub. Üstəlik, Azərbaycanda da təkamül fərziyyəsi tamamilə gözdən düşüb, buna görə də əhalinin böyük hissəsi ateizmdən uzaqlaşaraq dinə, İslama və elmə yönəlib. Bütün bunlar da Vüsal Məmmədovun psixologiyasına yaxşı təsir etməyib. Təkamül fərziyyəsinə qarşı aparılan elmi mübarizələrə cavab verə bilməməsindan, çarəsizliyin verdiyi əsəbdən, həmçinin psixoloji gərginlikdən qaynaqlanan bu təhqir metodlarını anlamaq çətin deyil. Adətən bir fikrin yanlış olduğuna əminsənsə, bundan əlavə elmi dəlillər də varsa, təhqirə ehtiyac duymazsan, əlindəki dəlilləri təqdim edərək normal formada fikrini bildirərsən. Lakin fikrini ifadə etmək üçün təhqir seçilibsə, bu o deməkdir ki, “mən məğlub oldum, verə biləcəyim heç bir elmi cavabım yoxdur”.

Qısası, Vüsal Məmmədovun öz fikrini təhqirlə ifadə etməsi onu göstərir ki, o, təkamül fərziyyəsinə qarşı aparılan elmi mübarizədə məğlub olub. Elmi dəlillərə cavab verə bilmədiyi üçün də bu cür acizanə yollara əl atır.

Buna görə də hesab edirəm ki, Vüsal Məmmədov bu təhqirə görə Azərbaycan xalqından və bütün müsəlmanlardan üzr istəməli, bundan sonra daha məsuliyyətli davranıb fikirlərini daha məqbul çərçivədə çatdıracağına söz verməlidir.

Eyni zamanda, Vüsal Məmmədova tövsiyə edirəm ki, çalışdığı televiziya kanalı olsun, idarə etdiyi xəbər saytı olsun, ümumilikdə dövlətimizin yaratdığı geniş imkanların ona verdiyi şəraiti müsəlman ölkəsində ateizm təbliğatına xidmət edərək deyil, ölkənin, dövlətin hədəflərinə xidmət edərək keçirsə daha faydalı olar.

1) (Əliyev R.Y. «Heydər Əliyev, din və mənəvi dəyərlər», Bakı, 1998. səh. 6.)

2) Prezident İlham Əliyevin Bakıdakı Əjdərbəy məscidinin əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra açılışındakı nitqindən. 22 dekabr 2011-ci il

3) Prezident İlham Əliyevin Bakıdakı Əjdərbəy məscidinin əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra açılışındakı nitqindən. 22 dekabr 2011-ci il

4) Prezident İlham Əliyevin “Rossiya-24” informasiya telekanalına müsahibəsindən. 28.11.2014

Savalan Məmmədli

“Zülüm və Yoxsulluq Mehdiyyət Dövründə Sona Çatacaqdır”

Dünya miqyasında kasıblığı inkişaf etdirən xüsusi bir təşkilat var. Böyük dövlətlərin irəli gələnləri, məşhur kapitalistlərin, bir çox mərkəz bankın dəstəyi ilə bu əldə edilir. İqtisadi böhran, kasıblıq xüsusi qrumlar tərəfindən həyata keçirilir. Mehdiyyət dövründə isə bu qrupların və qrumların fəaliyyəti durdurulacaqdır.

Bu qrumlar başda İngiltərə dərin dövləti olmaqla dünyada ölkələri özlərindən asılı vəziyyətə salaraq, kreditlə siyasəti yönləndirirlər. Zəif dövlətləri faiz dərəcəsi yüksək olan borc bataqlığına tələyərək özlərindən asılı vəziyyətə salırlar. İnkişafları yüksək olan ölkələri təsir altına sala bilmədikdə, müxtəlif siyasi oyunlarla daxildən parçalayaraq bütün sərvətlərinə əl qoyurlar. İç savaş çıxardırlar və ya özlərinin təşkilatlığı ilə yaranan terrorçu qruplarını bəhanə edib girdikləri ölkələrdən oğurladıqları qızılları isə İngiltərə mərkəzi bankında saxlayırlar. Bu pulların bir qismi yenidən silahlara, savaşlara, terrorçulara, radikal qruplara istifadə edilir, ajanlarına, şəxsi məqsədlər üçün planlarına yönləndirilir, digər qismi isə sadəcə banklarda dondurulur.

Digər bir problem İsrafçılıq

Dünyada milyardlarla ərzaq zibilliyə atılır, insanlar isə buna dur deyə bilmirlər, hətta bu barədə çox az fikirləşirlər. Və hətta özləri artıq israfçılığı gündəlik həyatlarının bir hissəsi kimi yaşayırlar. Bu isə yenə öz növbəsində insanların dini dəyərlərdən uzaq düşməsi ilə baş verir. Dini-insani-vicdani dəyərlərin unudulması şeytanın insanlara təsir etmə gücünün artması ilə mümkün olur. Rəbbimiz Quranda israfçılıq şeytanın qardaşlarındandır deyə bildirir. Bu nə məna kəsb edir? Yəni israfçılıq əxlaqı ilə insanlar özlərinə ən yaxın şeytanı görürlər, onun istədiyi tərzdə yəni israf edərək onun istəyini doyuzdururlar. Bir-birilərinə isə yaxınlıqları, sevgiləri bu səbəbdən azalır və dünyada yardımlaşmayan insanların sayı çox sürətlə artır. Hər kəsə yetəcək və artacaq nemətlər şeytan tərəfindən, beləcə insanların öz əlləri ilə məhv edilir. Nəticədə bütün insanlığa və dünyaya vurulan maddi və mənəvi ziyan artır.

Xəsis olmaq, Hərislik etmək

Xəsislik haramdır. Allahın əmanət verdiyini yığmaq, xeyir işlərə sərf etməmək Qurana uyğun deyil.(Adnan Oktar)

Rəbbimiz Quran-i Kərimdə ümumiyyətlə pulu yığıb saxlamağı qadağan etmişdir. Çünki bu zaman iqtisadiyyat lazım olduğu səviyyəyə çatmır, bəzi bədniyyətli qruplar üçün fürsət yaranmış olur ki, bunların nəticəsində bütün yer üzündə aclıqdan əziyyət çəkən insanların vəziyyəti göz qabağındadır. Yəni insanlar Allahın buyruqlarından uzaqlaşdıqca şeytani sistemlərdən asılı vəziyyətə düşür və səfalət artmış olur. İnsanlarda vicdan, mərhəmət, qayğı, fərdakarlıq hissləri zəifləyir, üstəlik insanları daha da mənəvi yöndən zəiflədən xüsusi təbliğat sayəsində dünyanın qəddar yer olduğuna inanırlar. Güclünün zəifi əzdiyi dünyada əzən və əzilən əslində insanların özləri olur. İnsanları dünyadakı nemətlərin hər kəsə çatacaq şəkildə olmadığına inandırırlar. Halbuki buna inandırmağa çalışan qüvvələrin özləri insanların sərvətlərini, dünyanın təbii ehtiyatlarını sözün əsl mənasında talan edirlər. Məsələn dünyada su ehtiyatları kifayət qədər deyil deyənlərin özləri çox yaxşı bilir ki, sadə golf sahələrinin otlarına sərf olunan su ehtiyatı bütün Afrikanın içəcəyi su qədərdir. Futbolda transfer olunmuş oyunçulara milyonlarla pul verilməsi normal, acından ölən insanlara yardım etmək üçün isə ayrılan vaxt və verilən pullar anormal göstərilir deyil, bilərkdən heç bəhsi də açılmır, əksinə saatlarla boş-boş futbol taktikalarından söhbət edilir. Sosial medyanı, televiziya aləmini bilərəkdən insanlara mənfi təsir edəcək, onları pasivləşdirəcək şəkildə qururlar.

Dünyada bu dələduz sistemə tezliklə Mehdi son qoyacaq inşaAllah. İnsanların ruzilərini lazımsız yerlərdə dövr etdirən, insanları materyalistləşdirən, kapitalistləşdirən, insanlığın sonunu gətirəcək əxlaqı yayan bu alçaqlıqlar qısa zamanda duracaq.

Pis vərdişlər, Aludəçilik

Əxlaqi dəyərlər zəiflədikcə yerlərini pis vərdişlər tutur. Hətta insanlar onlara fizikən və maddi olaraq da ziyanlı olan içki və siqaretlərin aludəsi olurlar. Qeyd edək ki, tütün və içki ticarəti dünyada 18-ci əsrdən başlayaraq İngiltərə dərin dövləti tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. Əsarətləri altına saldıqları ölkələrdə tütünçülüklə həm torpaqlar zəbt edilmiş, həm də əhalisi işləməyə məcbur buraxılmış, üstəlik sağlamlıqları da korladılmışdır.

Bildiyimiz kimi, tütün və spirtli içkilər beyinə çox mənfi təsir edir. Tütünlə, içkilərlə insanların beyinləri keyləşdirilir. Bunlar bir növ onların siyasətlərinin bir hissəsidir. İngiltərə tarix boyu millətlər üzərində hakimiyyət qurmasını həm də tütün və içki bazarını inkişaf etməklə də əldə etmişdir.

• İnsanları öz bədənlərinin əsirinə çeviriblər.
• Düşünmə bacarıqlarını, duyğularını zəiflədiblər.
• Və kifayət qədər böyük pullar insanlığa heç bir xeyiri olmayan sahədə əsr edilmiş, insanlar canları bahasına bir daha məğlub vəziyyətə düşüblər.

Hal-hazırda dünyada dəccalın sistemi işləyir və insanlar buna örgəşiblər. Bir məsəl var alışılmışlıq, qudurmuşluqdan pisdir. Alışılmışlıq qlobal mənəvi böhran deməkdir. Çünki bu zaman baş verən ən vicdansız və ağıla-sığmaz hadisələr insanlar tərəfindən normal hal kimi davam etməyə məhkum buraxılır. Bir sözlə insan dəyişmədən dünya dəyişməz. İnsanları oyadacaq, mənəvi dünyalarını dirildəcək olan isə elmin şahı Hz.Mehdidir. Mehdiyyətin gücü ilə ifşa olunan bütün bu qrumların fəaliyyəti fitnəsi zəifləmiş olacaq. Necə ki, onlar dünyadakı ruzini, yaxşılığı tərsinə çevirib insanlığın zərərinə istifadə edirdilərsə, onların sistemi Hz. Mehdi tərəfindən tərsinə əvvəlki halına qaytarılıb insanlığın xeyrinə çalışacaq.

Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in bir hədisində bu belə izah edilmişdir, Mehdi dövründə o qədər bolluq olacaq ki, insanlara paylanılan var dövlətin çoxluğundan insanlar mənim daha heç nəyə ehtiyacım yoxdur deyəcək. Hər kəs varlı və yaxşı yaşayacaq.
Bəs bu necə olacaq? Bir çox insan bunu qeyri-mümkün hal kimi qəbul edir, demək asandır deyirlər.

Demək deyil, əməl etmək çətin deyil. Milyardlarla ərzaq israf olunmadıqda düşünün kasıblıq olarmı, milyardlarla pul silahlara, savaşlara sərf edilmədikdə, nə miqrant problemi olar, nə şəhərlər alt-üst olar, nə də aclıq-səfalət, imkansızlıq.

Quranın əmrinə uyğun olaraq, ehtiyacdan artıq qalan- ehtiyyacı olanlar üçün sərf edilməlidir əmrinə tabe olan insanlar olsa milyonlar yığılıb saxlanılmaz, kasıb bir insan tək başına buraxılmaz dərhal hər cür yardım əli uzadılar. Hər yerin inkişaf etməsi üçün səy göstərilər, dünyanın hər yeri bağlıq-baxçalıq və cənnət kimi olar.

Dəccalın məqsədi dünyayı cəhənnəmə çevirməkdir. Hz.Mehdi isə əksinə dünyanı Cənnət kimi edəcəkdir. O günlər gələcək inşaAllah. Amma 2023-ci ilə qədər bir çox böyük hadisələr baş verəcək, bütün dünya artıq dəccalı tanıyıb, ona dur deyəcək.

CİDDİ MƏSƏLƏLƏR QEYRİ-CİDDİ HALA SALINIRSA, VAXTIN GƏLMƏSİ BƏS EDİR Kİ, DÜZLƏ SƏHVİN HARADA OLMASI HƏR KƏS TƏRƏFİNDƏN QƏBUL EDİLSİN.

“Hər xəbərin reallaşacağı bir zaman vardır. Yaxında siz də həqiqəti biləcəksiniz.” (Ənam surəsi, 67)

Xəyalə SƏFƏROVA.”Əsəbləri cilovlamağın ən zövqlüyolu…”

Səhər yuxudan durduğunuzandan etibarən əsəbinizə hakim olabilmirsiniz? Yoldaşınıza, dostunuza, hətta yolda rastgəldiyiniz insanlara hirslənib özünüzdən çıxırsınız? Hər gün bu narahatlıq verən hissləri yaşayıb heç bir şəkildə həll yolu tapa bilməmiş ola bilərsiniz. Ancaq həll yolu həm çox asan, həm də çox zövqlüdür… Əsəbsizi daxilənnarahat etdiyi kimi, birmüddət sonra sağlamlığınızı da pozmağa başlayacaq. Aparılan təqdiqatlar nəticəsində əsəbin zehni və fiziki bir çox mənfi təsirlərə yolaçdığı məlum olmuşdur. Bağışlayıc ıolmamaq, əsəbləşmək insanda psixoloji gərginlik yaradır. Bu gərginlik isə birmüddət sonra ürək ritminin artmasına, ürək xəstəliklərinə səbəb olan hormonal dəyişikliklərə, nevroloji pozuntulara vəya yaddaşıni tməsinə səbəb olur. Hormonlarda baş verən nizamsız dəyişikliklər isə immunsistemi pozuntuları başdaolmaqla, şəkər xəstəliyi, yüksək təzyiq kimi xəstəliklərə səbəb olur. Başağrısı, təzyiq, dəriproblemi, mədə və tənəffüs problemləri kimi fiziki problemlərlə yanaşı kefinizinolmaması, daima gərgin olmağınız kimi duyğusal problemləri dəyaşamağa başladıqda gücünüz dahada qırılır… Bəzi insanların üzərində durmadığı bir sirrvar. Ruhumuz, bədənimiz bütün hüceyrələrimiz Allahın nəzarətindədir. Allah unudulduqda hüceyrələr bədənə hücum etməyə başlayır. Allahı düşündükdə, hər hadisəni Allahın yaratdığı qədər çərçivəsində baş verdiyini düşündükdə isə nə əsəb qalar, nə də kədər. Çünki əsəbin səbəbi baş verən hadisələrin mənfi olduğunu düşünməkdir.Halbuki qədər daxilində baş verən hərşey xeyirlə və hikmətlə yaradılır. Allahin isanların mənfi kimi gördükləri hadisələri xeyirlə yaratdığını «Bəqərə» surəsinin 216-cı ayəsində bu şəkildə bildirmişdir. «…Olabilsinki, sevmədiyiniz bir şey sizin üçün xeyirli, sevdiyiniz bir şey isə sizin üçün zərərli olsun. Allah bilir, sizisə (bunu) bilmirsiniz». Bu dünyada Allahın sizi imtahan etmək üçün yaratdığı hərhadisə hələ siz doğulmadan öncə qədərinizdə yazılmışdı. Qüsursuz yaradılmış qədərə qarşı ən gözəl davranış Allahın razı olacağı şəkildə qarşılıq vermək olar. Allahın insanlara tövsiyə etdiyi gözəl əxlaq xüsusiyyətlərindən bəziləri- əsəbini boğmaq,əsəbləşmək əvəzinə təvəkkül etmək, səbir göstərmək, əfvedici,sevgi dolu olmaq, vicdanlı və Qurana uyğun ədalətli qərar qəbul etməkdir. Rəbbimiz bir ayədə bağışlamağı bu şəkildə tövsiyə etmişdir. “Sən bağışlama (yolunu) tut, yaxşı işgörməyi əmr et və cahillərdən üz döndər”. (Ərafsurəsi, 199) Əsəb, gərginlik, narahatlıq, depressiya kim iinsanı mənəvi olaraq narahat edən hisslərin düzəlməsi üçün uzun müddətli psixoloji müalicə almağınıza ehtiyac yoxdur. Sizə mənfi kimi görünən hadisələr qarşısında bir dəqiqə qədəri düşünüb «bu hadisəni Allah yaradır» deyə qəlbinizdən keçirdikdə Allahın sonsuz gücü və ağlına təslim olub daima xoşbəxt yaşayarsınız İnşaAllah…..

Qətl törətmək, təcavüz etmək, oğurluq etmək seçiminə hörmət!

Zövq üçün insan həyatına qəsd etməyi biz nə üçün qətl adlandırırıq?

Çatdırmaq istədiyim fikrin aydın olması üçün mövzuya bir az fərqli yöndən başlayıb nəticəyə gəlməyə çalışacam. Gəlin belə bir hadisənin olduğunu təsəvvür edək; hansısa bölgədə bir qatil tutulur. Qatil uzun müddətdir ki, bu qəsəbədəki yüzlərlə insanı gizli-gizli qətl edirmiş, polis də nəhayət ki, qatili tuta bilir. Qatil məhkəmədə, müdafiəsində çıxış edir:” Hər kəsin bir həyat tərzi var, fikirlərə, seçimlərə hörmətlə yanaşmaq lazımdır. Biz azad, demokratik cəmiyyətdə yaşayırıq, hər kəsin seçim azadlığı var. Mən insan öldürməkdən zövq alıram. Mən də sizin kimi insanam, bu həyat da mənim seçimimdir, necə ki, mən sizin həyat tərzinizi, seçiminizi qəbul edirəm, necə ki, siz cəmiyyətdəki fərqli fikirləri qəbul edirsiniz, buna azadlıq deyirsiniz, insan öldürmək də mənim seçimimdir, mənim azad yaşamaq hüququmdur, siz məni həbs etməklə mənim hüququmu əlimdən alırsınız, mənim seçimimə hörmət etmirsiniz”. Dediyi sözlər ilk baxışdan bəzilərinə məntiqli görünə bilər, amma həm məntiqsiz, həm də haqsızdır. Zövq üçün insan həyatına qəsd etməyi biz nə üçün qətl adlandırırıq? Dini qaynaqlara görə Allah bizə insan öldürməyin çirkin əməl olduğunu bildirdiyi üçün, qadağan etdiyi üçün. Qanuni olaraq isə yenə sahib olduğumuz insani, mənəvi və elə məhz dini dəyərlər əsasında öyrənərək tərtib etdiyimiz qanunlara görə insan həyatını qanuni istisnalar xaric toxunulmaz sayırıq. Hal-hazırda dünyada istisnasız bütün ölkələrin qanunvericiliyində səbəbsiz yerə, zövq üçün insan öldürmək cinayət hesab edilir və cəza tətbiq edilir.

Bu yuxarıda çəkdiyim nümunənin indi başqa bir variantını təsəvvür etməyinizi istəyim. Hansısa bir qəsəbədə uşaqlara təcavüz edən birinin nəhayət ki, tapılaraq tutulduğunu təsəvvür edin. Bu cinayətkar da məhkəməsində, yuxarıdakı digər cinayətkarın səsləndirdiyi ifadəni qətl deyil, təcavüz nümunəsi ilə eyni cür dediyini təsəvvür edin. Bunu kimsə qəbul edə bilər? Uşaqlara təcavüz etmə azadlığı, uşaqlara təcavüz etmə seçiminə hörmət! Aydındır ki, ağlı yerində olan heç kimin, normal yanaşa biləcəyi bir düşüncə tərzi deyil.

Bu misalı eyni ilə oğurluq edən biri üçün də düşünə bilərsiniz. Yenə yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bu əməl də, istisnasız bütün dünya ölkələrinin qanunvericiliyinə görə cinayət sayılır və cəza tətbiq edilir.

Gördüyümüz kimi, bu cür şəxslərin etdikləri şeylər onların məntiqi ilə seçim haqqı, yaxud fikir azadlığı və s. kimi şərh oluna bilər, amma bu dünyada insan müəyyən dəyərlərə sahibdir. Sahib olduğumuz insani dəyərlərə görə tərtib etdiyimiz qanunlara görə isə bu cür əməllər seçim azadlığı deyil, başqasının yaşamaq hüququna qəsddir, başqasının yaşamaq hüququna təcavüzdür, dolayısı ilə cinayətdir.

İndi gələk bu yazımın mövzusu olan əmələ – homoseksuallığa. Homoseksuallığın mahiyyət etibarı ilə nə olduğunu hamı bilir. Qısa olaraq cinsi münasibətdə sərhəd tanımayan, heç bir əxlaqi norma tanımayan bir qrup insan deyə bilərik. Bu, ilk olaraq insana elə gələ bilər ki, cinsi münasibətdir, hər kəs necə istəyir, kiminlə istəyir münasibətdə ola bilər, onların haqqlarıdır, kimə nə. Lakin məsələ bu cür bəsit deyil.

Fikrimi belə bir nümunə ilə izah edim. Bir narkoman təsəvvür edin. Narkotikadan zövq alır, ama narkotik zərərlidir və ölümcüldür. Qanuni olaraq da qadağandır.

Homoseksual biri öz həyatını onsuz da istədiyi kimi yaşayacaq. Şəxsi olaraq özü necə istəyirsə, elə də yaşayacaq. Lakin homoseksuallığın təbliğ edilməsi zərərli bir əmələ çevrilir. Çünki homoseksuallıq zərərli bir şeydir. Aparılan elmi araşdırmalar göstərir ki, homseksualların, demək olar ki, hamısı QİÇS xəstəsidir. QİÇS xəstəliyinin də dərəcəsi artarsa, ölümcül bir xəstəlik sayılır. Amerika Birləşmiş Ştatları hər il QİÇS – lə mübarizə üçün 24 milyard dollar maddi vəsiat ayırır. Yəni bu insanlar ölümcül xəstəlik daşıyıcısıdırlar. Bundan əlavə, homoseksuallıq dövlətlərin, cəmiyyətlərin əsası olan sağlam ailə prinsipini zədələyən təhlükəli bir amildir. Eyni zamanda, gənclərin psixoloji, mənəvi olaraq depressiyaya düşməsinə, intihara meyillənməsinə, narkotik vasitələrə aludə olmalarına səbəb olan bir yoldur. Aparılan araşdırmalara görə homoseksualların böyük əksəriyyəti cinayətə və intihara meyilli olurlar. Cəmiyyət üçün, insanlıq üçün təhlükə sayılacaq bu halın təbliğ edilməsi dövlət quruluşlarının, cəmiyyətlərin sağlam əsasına ciddi təhlükədir.

Müxtəlif araşdırma şirkətlərinin araşdırmalarına əsasən dünya miqyasında homoseksuallara milyonlarla uşaq verilir. Təkcə Amerikada homoseksual cütlüklərlə yaşayan 94627, vaildeynlərində biri homoseksual olan 6-14 milyon arası uşaq var. Faktiki göstəricilərə əsasən bu uşaqların böyük əksəriyyəti homoseksual “ata – anaları” tərəfindən cinsi istismara məruz qalıb. İndi mənim bu yazıya başlayarkən verdiyim misalı yenidən düşünün. Normalda uşağa təcavüz ağır cinayətdir və o şəxsə cinayətkar deyilir. Ama bunu homoseksuallar edəndə buna seçim haqqı deyilə bilir. Bu həqiqətən də təhlükəli haldır. Milyonlarla uşaq bu azğın məntiqdəki insanlara əmanət edilib, bu uşaqların hamısı təcüvüz təhlükəsi ilə üzbəüzdürlər. Həm də sadəcə təcavüz deyil, o uşaq normal şəkildə böyüyə bilməz təbii ki. O cür ailələrdə böyüyən uşaqların çox böyük əksəriyyəti əxlaqi olaraq çökmüş bir şəkildə, potensial cinayətə meyilli bir fərd olaraq böyüyəcəklər. Dolayısı ilə yaxın gələcəkdə məhv olmuş bir gənclikdə dünya qarşımıza çıxmasını istəmiriksə, bu cinayətə lazımi münasibəti göstərməliyik.

Homoseksuallıq genetik deyil, xəstəlik deyil. Aparılan elmi araşdırmalara əsasən heç bir homoseksuallıq geni aşkarlanmayıb. Uşaq dünyaya ya kişi, ya da qadın olaraq gələ bilər. Eyni zamanda homoseksuallıq bütün dinlərdə qəti şəkildə haramdır. Allahın heç bəyənmədiyi bir əməldir. Dinlərin doğru olduğu elmi olaraq isbat edildiyinə görə, dinlər haqq olduğuna görə heç bir inanclı insanın homoseksuallığın təbliğinə laqeyd qalması mümkün ola bilməz. Homoseksuallıq seçimdir. Lakin bunun necə bir seçim olduğunu bu yazının başında verdiyim nümunələrlə müqayisə edin. “Hər seçim haqlıdır, seçimlərə hörmət etmək lazımdır”, – fikrinin yanlışlığını yazının başlığında vermişəm. Homoseksuallıq cinayət sayını, uşaq təcüvüzünü, narkotik istifadəsinin yayılmasını, gənclərin yanlış yollara getməsini, əxlaqi olaraq çökmələrini və intihara meyl etmələrini təmin edən bir sistemdir. Dolayısı ilə bu seçimin doğurduğu nəticə hər cür əxlaqsızlığın və cinayətin yayılmasının önünü açmaqdır.

Homoseksuallıqla bağlı əhəmiyyətli bir məqamı da unutmamaq lazımdır. Homoseksuallıq dünya miqyasında çox aktiv şəkildə təbliğ edilir. Homoseksuallar üçün xüsusi günlər təyin edilir, bu günlər başda İngiltərə, Amerika olmaqla bir sıra dövlətlər səfirlik, konsulluq binalarından öz ölkə bayraqlarından da böyük homoseksuallıq bayrağı asır, sosial şəbəkələrdə rəsmi dövlət hesabı səhifələrindən bu bayraqları paylaşırlar. Eyni zamanda dövlət başçıları homoseksuallarla şəkillər çəkdirir, rəsmi prezident səhifələrindən qürurla paylaşırlar, hər ölkədə, hamısı İngiltərəyə bağlı olmaqla, yeni-yeni homoseksuallıq təşkilatları açılır, dövlət məmurları, millət vəkilləri homoseksuallardan seçilir, homoseksuallığı dəstəkləməyən insanlar vacib postlara gətirilmir və s. Sənət dünyasında da homoseksuallıqla bağlı kliplər çəkilir, ən tanınmış müğənnilər homoseksual edilir, mümkün hər cür vasitə ilə homoseksuallıq qlobal bir şəkildə təbliğ edilir. Hətta diqqət etmisinizsə, ən çox istifadə edilən bir çox sosial şəbəkədə homoseksuallıq əleyhinə heç bir paylaşıma icazə verilmir. Bu nümunələri uzada bilərəm, əsas etibarı ilə, vəziyyət budur ki, hal – hazırda milyardlarla dollar vəsait ayrılaraq dünya səviyyəsində homoseksuallıq təbliğatı aparılır. Bəs homoseksallığın təbliğatı dünya üçün, ailə quruluşu üçün, sağlam cəmiyyət üçün, dövlət sistemi üçün təhlükəli olduğu halda niyə təbliğ edilir?

Çünki homoseksuallığın təbliğatı təbii ki, təsadüfi və spontan deyil. Bir neçə gün öncə dünya qaçqınlar günü idi, eyni zamanda homoseksuallıqla bağlı bir gün idi. Dünya qaçqınlar günü kiminsə yadına düşdü? İngiltərə, Amerika səfirliyinin sosial şəbəkə hesabları qaçqınlarla bağlı heç bir paylaşım etmədiyi halda, əsl ölümcül vəziyyətdə olan, həyatda qalmağa çalışan, kömək gözləyən qaçqınlar olduğu halda, onları yadan salan olmadı, lakin müəyyən bəzi çevrələr dünyanı ehtiyacı homoseksuallıq imiş kimi homoseksuallıq təbliğatı ilə məşğul oldu.

Qeyd etdiyim kimi homoseksuallığın təbliği təsadüfi və spontan deyil. Homoseksuallıq İngilis Dərin Dövləti tərəfindən dünya dövlətlərinin zəiflədilməsi, ailə bağlarının, cəmiyyətlərin çökməsi, dini dəyərlərə bağlı olan əxlaqi dəyərlərin çökməsi və öz inancları formasında olan, yəni materialist bir zehniyyətdəki azğın, sapqın bir cəmiyyət modelinin qurulması hədəfi icra olunur.

Homoseksuallıqla bağlı təbliğat ümumi planın sadəcə bir qoludur. İngilis Dərin Dövlətinin yaxın yüzillikdəki ingilis “alimləri” Tomas Maltusun, Tomas Hukslinin, Herberd Spencerin, Çarlz Darvinin ortaya atdığı heç bir elmi əsası olmayan, elmi olaraq çürük fərziyyədən qaynaqlanan darvinist inancı tətbiq edilməyə davam edir. İnsan öldürmək üçün, insan sayını azaltmaq üçün mümkün hər yola əl atılır. Səbəbsiz yerə müharibələr törədilir, münaqişə ocaqları yaradılır, labarotoriyada viruslar hazırlanıb insanlara yoluxdurularaq və s. yollarla insan sayının azaldılması istiqamətindəki İngilis Dərin Dövlətinin sahib olduğu klassik darvinist inanc tətbiq edilir. Homoseksuallıq da bu inancın tətbiq edilməsinin bir hissəsidir. Homoseksuallığın məqsədlərindən biri də, əsas etibarı ilə haqq dinlərə qarşı mübarizə aparmaq, ailə sistemini pozaraq əhalinin sayının azaltmaq, eyni zamanda materialist inanca görə ibtidai dövrdəki insani münasibətlər kimi, yəni azğın, sapqın münasibət sistemini, yeni xaotik dünya sistemini yenidən dünyaya hakim etməkdir. Bu qeyd etdiyim şeylər şəxsi fikirlərim, yaxud düşüncələrim deyil, materialist ideoloqların əsərlərində fəxrlə yazdıqlarıdır. Yəni ideologiyalarının bu cür olduğu əsərlərində sabit faktdır, hal-hazırdakı təbliğatın arxasında İngilis Dərin Dövləti adlı qaranlıq bir qurumun dayandığı da sabit bir faktdır. Homoseksuallığı təbliğ edən şəxslər də, qurumlar da, qurumların maliyyə dəstəyi də, təşkilatlar da, bu təşkilatların rəhbərləri də hara tabedir, bəlli olan şeylərdir. Bunlar bir az araşdırma edilərək əldə edilə biləcək faktiki məlumatlardır.

Bu yazıda çalışdım ki, məsələni hərtərəfli nəzərə çatdırım. Homoseksuallığın təbliğstı hər dövlət və cəmiyyət üçün olduğu kimi, bizim dövlətimiz və cəmiyyətimizin də sağlamlığına, bütövlüyünə böyük təhlükədir. Gənclərimizin sağlam böyüməsi, sağlam cəmiyyətimizin, güclü dövlət quruluşunun olması üçün ölkəmizdə və dünyada homoseksuallığın təbliğatına laqeyd qalmamalıyıq.

Savalan Məmmədli

Elmlə din bir yerə gələ bilərmi?

İctimai rəyə açılmış “Coğrafiya” dərslikləri sürətlə Azərbaycan mediasının gündəminə çevrildi. Dərsliyin bəzi paraqraflarında coğrafi məlumatları Quran ayələri müşayiət edir.

İctimai rəyə açılmış “Coğrafiya” dərslikləri sürətlə Azərbaycan mediasının gündəminə çevrildi. Dərsliyin bəzi paraqraflarında coğrafi məlumatları Quran ayələri müşayiət edir. Gündəmi ayaq üstə saxlayan tərəf isə ateist, darvinist düşüncəni mənimsəmiş, sosial şəbəkənin bir neçə tanınmış üzüdür. Onlarla əlaqədar olan media da bu bir neçə şəxsin fikirləri vasitəsilə ictimai rəy yaratmağa çalışır. İstəyirəm ki, məsələnin kökünə enib fundamental bir sual verim: elmlə din bir yerə gələ bilərmi?

Sualın cavabını praktiki yöndən, tarixi gedişata nəzər salaraq araşdıracağam. Elmə öz möhürünü vuran simaların dini kimliyi olub-olmadığına baxaq. Bir elm sahəsi üzrə bünövrə sayılan ideyaları irəli sürən, bu sahənin istinad mənbəyi sayılan əsərin müəllifinə, adətən, həmin elmin “bani”si və ya “ata”sı deyilir. Çox maraqlıdır ki, araşdırdığımız zaman görürük ki, istənilən elm sahəsinin və istənilən elm sahəsinin ayrı-ayrı budaqlarının baniləri Allaha dərindən inanan dindar şəxslərdir. Bir çox bu cür alimin bioqrafiyasını oxuyan şəxs elə biləcək ki, ömrünü Allahın varlığının, təkliyinin təbliğinə həsr etmiş bir şəxsiyyətin həyatını oxuyur. Onlardan bir neçəsini təqdim edəcəyəm:

1– Nyutonu məktəbdə keçdiyimiz fizika kursundan yaxşı tanıyırıq. Onun almalarla olan hekayəsini də bilirik. İsaak Nyuton klassik fizikanın və riyazi analizin atası qəbul edilir. Alimin ilk işləri optikaya aid idi: işığın yayılma, əksolunma və səpələnmə təbiətini kəşf etmiş, güzgülü teleskop düzəltmiş, bu gün “Nyuton halqaları” adlanan fenomeni müşahidə etmiş, işıq dalğasının uzunluğunu hesablamışdır. Onun “Başlanğıclar” adlı böyük əsəri (1713) özündən qabaqkı elmi müşahidələri ümumiləşdirmiş, ilk dəfə Yer və göy mexanikasının vahid sistemini yaratmışdır. Elə bununla da, klassik fizikanın əsası qoyulmuşdur. Nyutonun 3 qanunu bizə tanışdır. Bu qanunlar mərkəzi qüvvələrin təsiri ilə cisimlərin hərəkətini tədqiq edir. Ümumdünya cazibə qanunu Nyutonun adını daşıyır. Onun nailiyyətlərini daha da çox sadalamaq olar. Lakin bunlar belə Nyutonun, sözün əsl mənasında, düha olduğunu demək üçün kifayətdir.

Bəs onun dinə münasibəti necə idi? Elə az öncə bəhs etdiyimiz, klassik fizikanın əsası olan “Başlanğıclar”ın üçüncü fəslində Nyuton bu sözləri yazır:

“Günəşin, planetlər və kometlərin bu ən gözəl sistemi ancaq ağıllı bir Varlığın göstərişi və hökmranlığından doğa bilərdi… Bu Varlıq hər şeyə hakimdir, dünyanın ruhu kimi yox, hər şeyin Rəbbi kimi; elə bu hakimiyyətə görədir ki, ona “Hər şeyə qadir Rəbb”, yaxud “Kainatın Hökmranı” deyirik. …Hakim Allah əbədi, əzəli, tamamilə mükəmməl olan Varlıqdır”.

2– Qaliley haqqında danışılanda bəziləri bunu düşünür: Qaliley alim olub, Kilsə Qalileyi təqiblərə məruz qoyub, ona görə də din elmə qarşıdır. Sadəlöhv və nisbətən savadsız insanı asanlıqla inandırmaq olar. Sağlam düşüncəli insan isə buradakı məntiqi pozuntunu dərhal hiss edər. Ancaq gəlin biz Qalileyin özünün nə düşündüyünə baxaq. Qaliley “Böyük Hersoqinya Kristinaya məktub”unda belə yazır:

“Allah Müqəddəs Kitabdakı ifadələrdə olduğu kimi, təbiətin gedişatında da çox gözəl aşkar olunur… Bizə ağıl, düşüncə və dərrakə bəxş edən Allahın bizi bunların istifadəsindən çəkindirdiyinə inana bilmərəm”.

Qaliley Allaha səmimi inanan dindar şəxs idi. Qaliley elmlə din arasında heç bir uyğunsuzluq görmürdü. Uyğunsuzluq Kilsə doktrinalarında idi.

Qalileo Qaliley müasir fizikanın banisi hesab olunur. Qalileyin işləri bu gün elm dünyasındakı bir neçə “elmi inqilab”dan biri kimi qəbul edilir. 1609-cu ildə Qaliley üçqat, daha sonra 32 qat böyüdən teleskop qurmuşdur. Bunun vasitəsilə Yupiterin dörd peykini, Ay səthindəki dağları, Günəşin fırlanmasını və ondakı ləkələri, Veneranın səfhələrini kəşf etmişdir. Qalileyin həyatı və yaradıcılığı elmlə dinin vəhdətinə əyani, praktiki nümunədir.

3– Maykl Faradey klassik sahə nəzəriyyəsinin, elektronika, elektromaqnit nəzəriyyəsi və elektrokimyanın banisidir. Dövrünün daha bir düşünən beyni – bu dəfə XIX əsrdən. Faradey cərəyanlı naqil ətrafında maqnitin və maqnit ətrafında cərəyanlı naqilin fırlanmasını müşahidə etmişdir. Sonrakı tədqiqatları elektromaqnit induksiyasının kəşfi ilə nəticələnmişdir. Faradey bu gün kimyanın diqqət mərkəzində olan elektroliz hadisəsini öyrənmiş və onun qanunlarını vermişdir. Fizikaya qüvvə xətləri anlayışını daxil etmiş, maqnit sahəsində işığın polyarlaşma müstəvisinin dönməsini göstərmişdir. Bu gün bir çox fiziki hadisə, qanun və vahidlər Faradeyin adı ilə bağlıdır – elektrik tutumunun vahidi farad, Faradey effekti, Faradey ədədi və s.

Verdiyi töhfələri ixtisarlarla qeyd etdiyimiz bu insanın həyatında elmin yeri çox aydın görünür. Bəs Faradeyin həyatında din necə rol oynayıb? Cavab budur: din Faradeyin həyatında mərkəzi rol oynayıb. Maykl Faradey bütün qəlbiylə Allaha iman edən dindar idi. Faradey elmə verdiyi xidmətlərinə görə İngiltərə cəngavərliyinə layiq görülmüşdü. Lakin var-dövlət yığmağın və dünyəvi nemətlərin ardınca qaçmağın Müqəddəs Kitaba zidd olduğunu bilərək bunu rədd etmişdi. O, “axıracan sadə cənab Faradey” kimi qalmağı üstün tutduğunu deyirdi. O, London Kral Cəmiyyətinə iki dəfə prezidentlik təklifini də rədd etdi.

Din və elmin ayrılmaz olduğunu Faradey 1854-cü ildə “Zehni təlim” üzrə verdiyi mühazirədə İncildən sitat gətirərək təsvir edir:

“Mən inanıram ki: “Dünyanın yaradılışından bəri Allahın gözə görünməyən xüsusiyyətləri, yəni əbədi qüdrəti və ilahiliyi Onun yaratdıqları vasitəsilə üzə çıxır””.

İndi sual yaranır: şagirdlərə Nyutonun “Başlanğıclar” əsərini oxumağa icazə varmı? Şagirdlər Qalileyin həyat yolunu özlərinə nümunə götürə bilərlərmi? Şagirdlər Faradeyin mühazirələrində iştirak edə bilərlərmi?

Sualların cavabı çox açıqdır: əlbəttə! Çünki din ilə elmin arasında heç vaxt uyğunsuzluq olmayıb. Elə isə ateist, darvinistlər arasında düşən vəlvələnin, çaxnaşmanın səbəbini elmi yox, ideoloji aspektlərdə axtarmaq lazımdır.

Rafət Əlizadə

Mənalı həyat yaşamağın yolu

İnsan ömrü çox uzun görünsə də, həqiqətən, çox qısadır. Doğuluruq, həyatımızın bir qismi xatırlamadığımız uşaqlıq və yeniyetməlik dövründən ibarət olur, sonra ali təhsil, iş həyatı və ya ailə həyatı …

İnsan ömrü çox uzun görünsə də, həqiqətən, çox qısadır. Doğuluruq, həyatımızın bir qismi xatırlamadığımız uşaqlıq və yeniyetməlik dövründən ibarət olur, sonra ali təhsil, iş həyatı və ya ailə həyatı … İnsan keçmişə baxanda çox uzun görünən həyatından sadəcə bir neçə şey xatırlayır, gündəlik həyat insanı fiziki və zehni olaraq məşğul edir, günlərin necə keçdiyinin fərqinə belə varmır. Bu məqalədə xatırlatmaq istədiyim odur ki, neçə yaşda olmağınıza baxmayaraq, həyatınızı boş şeylərlə keçirməyin və sizə verilən ömrü ən gözəl şəkildə dəyərləndirin, çünki bizim bir də bu həyata qayıtmaq imkanımız olmayacaq.

“Mənalı həyat” necə olur? Bu sualı insanlara versək, hər kəs özünə görə fərqli cavab verəcək: kiminə görə mənalı yaşamaq ali təhsil almaq, kiminə görə ailə həyatı qurmaq, kiminə görə səyahət etmək, kiminə görə isə karyerasında yüksək yerlərə gəlməkdir. Bu nümunələrin sayını istənilən qədər artıra bilərik, ancaq görünən odur ki, nə ailə həyatı quranlar, nə səyahət edənlər, nə də yüksək vəzifə tutanların hamısı həyatlarından razı deyil və istədikləri kimi mənalı həyat yaşaya bilmirlər. O zaman insan özünə sual verməlidir, mənalı və gözəl həyat yaşamaq üçün nə edə bilərəm? Mənə verilən qısa həyatı necə faydalı keçirə bilərəm?

İnsanı ən çox sıxan məqsədsiz yaşamaqdır. İnsan hər şeydən öncə kim olduğunu, dünyaya nə üçün gəldiyini dərk etməlidir. Bir insan dünyaya gəliş səbəbini anlasa, ona verilən hər saniyəni ən gözəl tərzdə dəyərləndirərək sonsuz axirət həyatı üçün yaşayar. Bir də ölüm hər birimizə çox yaxındır, qoca, gənc, uşaq, qadın, kişi fərq etmir, bu gün yaşayırıq, sabah da mütləq yaşayacağıq deyə zəmanətimiz yoxdur. Ona görə həyatı uzun görüb mənasız yaşamamalıyıq, çünki hər şeyin hesabı var, etdiklərinə görə ya peşman olmaq, ya da sonsuz sevinmək imkanı var.

Bəli, biz dünyaya Allahın rizasına uyğun yaşamaq üçün gəlmişik, həyatımızın da məqsədi bu olmalıdır. Allahı sevmək, Onun sevgisini hiss etmək, Allahı tanımaq, Allahın verdiyi nemətlərə görə şükür etmək dünyada insanın dada biləcəyi ən gözəl nemət və zövqdür. Hər şey Allahı sevəndə gözəl olur, hər şey imanla dəyərli olur. Bəzi insanlar dünyaya təsadüfən gəldiyini, dünyada məqsədsiz yaşamaq haqqının olduğunu və öldükdən sonra da tamamilə yox olacağını düşünür. Buna görə də əlindən gələni edir ki, həyatı yaddaqalan və mənalı keçsin. Ancaq Allah unudularaq yaşanılan həyat sıxıntıdan başqa insana bir şey verməz. Belə yaşamaq necə çətin və sıxıntlı olar?! Bir çox insan ona görə xoşbəxt ola bilmir, halbuki Allah insanı sonsuz yaradıb, biz neçə on il burada yaşadıqdan sonra əsil həyatımız olan axirətə gedəcəyik inşaAllah. Etdiyi əməllərə görə axirətdə hesab verəcəyini bilən insan isə əsla zamanını boşuna keçirməz.

Yaxşı əməl sahibi olub özünü Allaha təslim edən şəxs ən möhkəm dəstəkdən yapışmış olar. Bütün işlərin sonu Allaha qayıdır. (Loğman surəsi, 22)

Elnur RƏSULOĞLU.”Əliağa Kürçaylının lirik poemaları” (Məqalə)

Hamı şeir yaza bilər, amma poema qələmə almağı hər şair bacarmır.

Bir çoxumuza yaxşı məlumdur ki, XII əsrdə yaşayıb-yaratmış Əfzələddin Xaqaninin (1126-1199) yarı xatirə, yarı səfərnamə səciyyəsi daşıyan, şairin Şirvanşahlar sarayında gördüyü zülm və ədalətsizliklərə qarşı dərin etirazını bildirdiyi, müasirlərindən, qohumlarından, dostlarından, uşaqlıq və təhsil illərindən söhbət açdığı, nəcib insani sifətləri təbliğ etdiyi və böyük Nizami Gəncəvinin (1141-1209) “Xəmsə” toplusuna daxil olan “Sirlər xəzinəsi”nə (1174-1175) bənzədilən “Töhfətül-İraqeyn” (“İki İraqın töhfəsi”) əsəri Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində ilk poemadır.
Mərhum tənqidçi-alim Abbas Hacıyevin (1933-2011) fikrincə, poemalar məzmununa, quruluşuna, ideyasına, təhkiyə və ahənginə görə müxtəlif tiplərə – lirik, epik və dramatik poemalara ayrılır.
Əsərlərində sarayların iç üzünü açmış, şah və hakimlərə qarşı kəskin tənqidi münasibət bildirmiş Xaqani Şirvanidən üzü bəri bugünkü günümüzədək ədəbiyyatımızda çoxlu sayda poema yazılsa da, bu janrın inkişaf dövrü iyirminci yüzilliyə, daha dəqiq desək, 1920-1991-ci illərə təsadüf edir. Ədəbiyyatşünaslar tərəfindən Azərbaycan ədəbiyyatının sovet dövrü kimi xarakterizə edilən bu mərhələdə epik poeziya yollarında inamlı addımlarla irəliləmiş Əliağa Kürçaylının (1928-1980) poemaları da xüsusi yer tutur. O, yazılı ədəbiyyatın bu janrına elə yaradıcılığının ilk illərindən meyil göstərmiş, ömrünün axırına qədər bu sahədəki axtarışlarını davam etdirmişdir.
Ə.Kürçaylının müxtəlif illərdə nəşr edilmiş və kitablarında yer almış 25 poemasından yalnız üçü lirik səpkilidir. Bu əsərlərdə epik poemalara xas olan süjet xətti, konkret hadisələr və konkret obrazlar görünmür.
İnsan əməyini tərənnüm edən, zəhmət adamlarının həyatından, duyğu və düşüncələrindən söz açan “Bakılı Kolumb” poeması (1970-1971) keçən əsrin 50-70-ci illərində aktual olan əmək mövzusunda qələmə alınmışdır. Kürçaylının bu maraqlı və oxunaqlı epik poeziya nümunəsinin giriş hissəsində şairin lirik poema kimi dəyərləndirdiyi əsər qəhrəman dəniz neftçilərimizə ithaf olunmuşdur. Poema hər birini 10 misra təşkil edən 15 şeir parçasından ibarətdir. Dənizlər allahı Neptunun adı çəkilən əsərdə müəllif dəniz neftçilərinin ağır əməyini tərənnüm edir, onların axtarışlarını, Kolumb inadını alqışlayır.
Əməkdar incəsənət xadimi Əliağa Kürçaylının “Həyatın dolayları” kitabında (Bakı, “Azərnəşr”, 1973) layiqli yerini tutmuş “Bakılı Kolumb”da şair sərbəstdir, fikrini, hiss və duyğularını heç bir çərçivəyə, qəlibə salmadan ifadə edir.
Ana məhəbbəti mövzusunda yazılan “Ana” (1973-74) əsəri sırf lirik poemadır.
Ə.Kürçaylının gözəllik ilahəsi Afroditanın adı keçən “Ana” poeması bu mövzuda qələmə alınmış digər epik poeziya nümunələrindən təbii ki, konkret hissi-emosional təqdimi ilə seçilir. Əsərdə göstərilən qadın Kürçaylının öz doğma anasıdır. Bu ananın özünəməxsus dünyası, mənəvi aləmi, həyata, insanlara öz baxışı var. Müəllif məhz bu özünəməxsusluğu bədii tədqiqat obyektinə çevirir.
İlk dəfə şairin “Dünya ovcumdadır” kitabında (Bakı, “Gənclik” nəşriyyatı, 1976) çap edilən poemada təsirli, bir ana qəlbinin böyüklüyündən söz açan səhnələr az deyildir.
Əliağa Kürçaylının 1976-cı ildə yazdığı və 4 bölmədən ibarət “Adi adam” poemasında adından da göründüyü kimi, adi insanların mənalı həyatından danışılır. Əsərdə konkret bir obraz, real şəxsiyyət təsvir olunmur. Bu epik poeziya nümunəsi lirik planda qələmə alınmışdır.
Ə.Kürçaylının şeir və poemalarının toplandığı, Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülən “Bütövlük” kitabında (Bakı, “Yazıçı” nəşriyyatı, 1978) dərc edilmiş “Adi adam” poeması haqqında öncə söylədiklərimizə yeni bir fikir əlavə etmək çətindir. Lirik səpkili bu əsər müəllifin lirik planda yazdığı epik poeziya nümunələri ilə müqayisədə diqqəti o qədər də cəlb etmir.
Kürçaylının lirikası onun bənzərsiz bir şair olduğunu təsdiq etdiyi halda, lirik poemaları müəllifin həyata, cəmiyyət hadisələrinə dərindən bələd olduğunu sübut edir.

Qeyd. Bu yazı hazırlanarkən əlavə və dəyişikliklər edilməklə Sevda Əlican qızı Əliyevanın “Ə.Kürçaylının poetik dünyası” monoqrafiyasından (Bakı, “Azərnəşr”, 1998, səh. 156, 161-162, 192-193, 197-198) geniş şəkildə istifadə olunmuşdur.

Hikmət MƏLİKZADƏ.”Vətənə bağlılıq atadan qalır” (Məqalə)

Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü

İstedadlı şair Ədalət Bədirxanovun «Gül bayramı» poeması barədə qısa qeydlər

Ənənəvi dəyişilmə ədəbiyyatın struktur cəhətidir. Möhtəşəm ucalıqlar bu dəyişilmədə ədəbiyyat fövqünün yüksək məqamı kimi diqqət çəkir. SÖZün aşağı qatlarında böyük müstəvilər axtarmaq da bu məqama qalxa bilmək təsiri verir. Əbəs yerə deyil ki, söz boxçasında zaman gerçəkləri həyat fəlsəfəsi qədər önəmli olan dövlətsevər şair Ədalət Bədirxanovun poeziyasında da yüksəlişə ciddi-cəhdlər sezirik. Zənnimizcə, bədii-ictimai hissi total təfəkkürə əsaslanan şairin mental dəyərlərə örnəklik nümunəsi kimi dəyər verməsi də bu kontekstdən irəli gəlir. Səmimi deyək ki, onun ümummilli lider Heydər Əliyevin əziz xatirəsinə həsr etdiyi «Gül bayramı» poeması da bu yöndə zəruri, səciyyəvi məğzlər kəsb edir. Yaxşı haldır ki, poemada obraz və motivlər təmiz əxlaqda təcəlladadır…
Əslində, poema Heydər Əliyev siyasi uğurlarına bir ehtiramdır. Müəllif əsər boyu dünya şöhrətli müdrik və uzaqgörən siyasətçi, ötən əsrin və yaşadığımız XXI əsrin nadir şəxsiyyətlərindən olan ümummilli lider Heydər Əliyevin çoxcəhətli titanik, bəşəri, beynəlxalq aləmdə əks-səda doğuran siyasi-ictimai fəaliyyətini sanki təhlil etmək məqsədi güdür, Heydər Əliyev kimi unversal siyasətçilərin sözün həqiqi mənasında çox az olduğunu diqqətə çatdırır.

…Vətəni özünə bir yuva sandı,
Xalqa arxalandı, xalqa inandı.
Onun zəhmətinin bəhrəsidir ki,
Müstəqil, suveren, ölkə yarandı…

Müəllif sanki bir daha isbat etmək cəhdindədir ki, ulu öndərimiz öz həyatı boyu gərgin çalışaraq mükəmməl siyasi və ictimai təcrübə qazanıb və bu təcrübə bugünkü Azərbaycan Respublikasının yaranmasında və dövlətçiliyin möhkəmlənməsində özünü qabarıq göstərir.
«Hər gül bir qönçədir, sevgi payıdır» deyən şair söz hikmətində zaman gerçəkliyi ehtiva edir, dürüst məqamların səmərəsini inam və etiqadda eyni müstəvi üzərinə çıxarır. Ümumiyyətlə, onun Heydər Əliyev şəxsiyyətinə verdiyi dəyər varlıqda bir təşəkkül gerçəyi tapmaqdır: biz bunu poemada fəal faktor kimi sezə bilirik.

…Baba unudulmur köçdüyü gündən,
Köçən yadda qalır əməlləriynən.
İnsan var, ömrünü özü yaşadır,
İnsan var, ucalan heykəlləriynən…

Bu misralarda şair insanın varlıq kodeksini öz orbitində axtarır, düşüncələrimizi adi həyat içində qeyri-həyata sövq edir. Bu mənada, poemanı obrazlar aləminə və məntiqi zahirinə görə bütövlükdə həyat və cəmiyyət üçün real ekoloji, texnoloji və mədəni zəmin hesab etmək mümkündür. O mənada ki, Heydər Əliyev siyasi cəhdləri ilə miqyassız fəlakətləri görməyi, qarşısını almağı bacardı. Bu kodeks poemada Baş Obrazın zamanın narahatlığını dərk edən, buna bir əncam qılan varlıq kimi təzahür etdiyinə işarət vurur.
«Gül bayramı» poeması ekstremal şəraiti həyat-tale çıxıntısı olan poemadır. Şair əsər boyu obyektiv idealizmin daşıyıcısı olmaq şansını saxlayır, ictimai fikir və düşüncəsini materializmə zidd tutmur. Buna görə məqsədini inkar ziddiyyətindən qurtarır. Onun əsərdəki bütün təqdimetmələri şəxsiyyətitəsdiqdir. Və təbii ki, qurub-yaradan, həyatını kütlə üçün təhlükələrdə qoyan bir dahinin unudulması həm yolverilməzdir, həm də mümkünsüz…

Hansı bir səhnəyə nəzər salırsan,
Orda bir fəlsəfi fikir tapırsan.
Sən ey ana vətən, ey Azərbaycan,
Sən bütün dünyanın marağındasan.

Dünya ilə ünsiyyət hər ölkə başçısına müyəssər deyil. Müəllif bu kodeksə də poemada ictimai məna verib, obrazını duyğuda, poetik hissdə təzahür edən ictimai mülahizələrlə süsləyib. Və təbii ki, ölkəmizin dünyanın marağında olmasını Heydər Əliyevin uğurlu siyasi cəhdləri ilə isbatlayır. Bu da o anlama gəlir ki, sadə hissdən ədəbi zərurətə cığır aça bilmək Ədalət Bədirxanovun ədəbi meylləridir. Bu meyllərdə həyata baxış, gerçəkliyə inanma kimi hisslər oxucu diqqətini özünə çəkə bilir. Bu kodeksləri müəllifin dövlətə vətəndaş sevgisi kimi də qəbul etmək olar.

Torpaq övladını aldı qoynuna,
Bayraq da baş əydi doğma oğluna.

***
Vətənə bağlılıq atadan qalır,
Xalq vəkalət verdi İLHAM oğluna.

***
Oyan nə yatmısan, oyan yenidən,
İLHAMA ilham ver, sevinsin vətən.
Bəşəri varlıqsan, yerin görünür,
Xalqın sevdasını özün bilirsən!

Poemadakı ədəbi hisslərin bir ünvanı var – Heydər Əliyev ucalığı. Müəllif Baş Obrazının poetik-ictimai məğzini gerçək Vətən amili kimi mənalandırır, oxucunu real hislərə kökləyir və hazırkı rahatlığımızı insanlıq dərki kimi verir. Bu ədəbi ampulada poema bir həyat qaynarlığı da qazanır. Doğrudan da, «Vətənə bağlılıq atadan qalır». Xalqın Heydər Əliyev siyasətinə inamının cənab İlham Əliyevə vəkalət kimi təqdimi bu qaynarlığın bir göstəricisidir. Bu anlamda müəllifin «Bəşəri varlıqsan, yerin görünür, Xalqın sevdasını özün bilirsən!» deməsi çox inandırıcıdır.
Əlbəttə, Heydər Əliyevin yoxluğu ağır dərddir. Lakin onun ardıcılları bu qorxunu içimizdən çıxarmağa müvəffəqdir. Müəllif məhz bu zərurətdən çıxış edərək ölkə başçısının hazırkı siyasi cəhdlərini alqışlayır.
Poemanı bir yaddaş tarixi də hesab edə bilərik. Ədalət Bədirxanov burada reallığa varid olmağın yolunu fəlsəfi uyarlıqla xarakterizə edir, insanı qeyri-yanaşma girdabından çıxarır və onu ictimai varlıq qayəsində kamil özünüdərk kimi təsvirə çəkir.
Poemada bir qabarıq nüans da diqqətimizdən qaçmır: müəllif zahirdə məsum görünən dünyanın daxildə yalançı və zülmkar olduğu qənaətinə gəlir və bu prosesdə əxlaqi dəyəri üstün meyar kimi səciyyələndirir.
Bir sözlə, poemada ümummilli lider Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi, müdrikliyi, apardığı islahatların həyatiliyi və faydalılığı əhatəli şəkildə xarakterizə edilir, bu gerçək prosesin təkcə respublikamızda deyil, bütün dünyada geniş əks-səda doğurdığı qürurla vurğulanır.
Poemada Heydər Əliyevin köhnəliyə, ədavətə qarşı ciddi mübarizə aparması, bütün sahələrdə ciddi keyfiyyət dəyişiklikləri etməsi də ədəbi çalarlar kimi əks edir. Həmçinin, belə qənaətə gəlirik ki, azadlıq, müstəqillik həm ayrıca bir vətəndaş üçün, həm də bütöv xalqlar, millətlər üçün ən müqəddəs, ən şirin nemətdir. Elə Ədalət Bədirxanovun da poemada gəldiyi əsas qənaət budur: xalqların və millətlərin taleyində, formalaşmasında, dünyadakı yerinin müəyyənləşdirilməsində tarixi şəxsiyyətlərin, dahi siyasətçilərin və müdrik dövlət başçılarının müstəsna rolu danılmazdır. Bəşəriyyətin yetirdiyi Heydər Əliyev kimi nadir dühalar isə özləri bütöv bir salnamə, tarix yaratmağa qadir olurlar. Ulu öndərin Azərbaycanın müdrik rəhbəri kimi çoxşaxəli fəaliyyəti, vətən və xalq qarşısındakı ölçüyəgəlməz misilsiz xidmətləri dahi şəxsiyyətlərin tarixin gedişində həlledici rol oynadıqlarını əyani şəkildə təsdiqləyən ən dəyərli nümunələrdəndir.
Bəli, doğrudan da Vətənə bağlılıq atalardan qalıb… Və Ədalət Bədirxanovun poemasında bu ənənəvi proses təkcə öz poetik çıxışlarını tapmır, həm də ictimai-bəşəri zərurət kimi örnəklik qazanır.