Kateqoriya: Türkiyə ədəbiyyatı

Yunus Əmrə (d.1238 Sarayköy, Milhalıççıq, Əskişəhər – ö.1321 Sarayköy, Milhalıççıq, Əskişəhər) — Anadoluda türkcə şeirin banilərindən biri^[7]; sufi; İslam filosofu; təsəvvüf və xalq şairi; Türk-İslam mütəfəkkiri. 1991-ci ildə UNESCO tərəfindən Yunus Əmrənin 750 illik yubileyi qeyd olunmuşdur.

Həyatı

Tapdıq Əmrə ilə tanış olması

Həyatı və özü haqqında çox az şey məlum olan Yunus Əmrə, Rum sultanlığının dağılmağa və Anadolunun^[10] müxtəlif yerlərində bəyliklərin yaranmağa başladığı 13-cü əsrin ortalarından^[11] Osmanlı bəyliyinin yaranmağa başlandığı 14-cü əsrin ilk rübünə qədər Mərkəzi Anadolu hövzəsində dünyaya gəlmiş və yaşamış şair və ərəndir. Yunus Əmrə, Hacı Bəktaş Vəli Dərgahında^[12] oldusa da^[13], onu “Bizim Yunus” edən mənəvi yüksəlişini Hacı Bəktaş Vəlinin özünün göndərdiyi Tapdıq Əmrə Dərgahında yaşamış və dərgahda xidmət göstərmişdir.^[14] Yunus Əmrə uzun müddət dərgahda odunçuluq fəaliyytilə də məşğul olmuşdur.^[4][15]

Digər mütəfəkkirlərlə tanış olması[redaktə | əsas redaktə]

Yunusun yaşadığı illər, Anadolunun Monqol axın və yağmaları, daxili müharibə və çəkişmələrlə, siyasi nüfuz zəifliyi, habelə qıtlıq və quraqlıqla pərişan olduğu illərdir.^[10] 13-cü əsrin ikinci yarısı, yalnız siyasi çəkişmələrin deyil, müxtəlif məzhəb və inancların, batini və mötəzili nəzərlərin də yayılmağa başladığı vaxtdır.^[10] Belə bir şəraitdə, Mövlanə Cəlaləddin Rumi^[4], Hacı Bəktaş Vəli, Ahi Əvran Vəli kimi elm və irfan əhli ilə birlikdə Yunus Əmrə, Allah sevgisi^[16], məhəbbət və gözəl əxlaqla bağlı fikirləri, İslam təsəvvüfü və s. mövzuları mənimsəmişdir.

Vəfatı[redaktə | əsas redaktə]

Yunus Əmrə, “Risalətun-Nushiyyə” adlı məsnəvisinin sonunda belə bir cümlə yazmışdır:“Sözə tarix yeddi yüz yeddi idi, Yunus canı bu yolda fidiidi.^[17]“

Bu cümləyə əsasən iddia olunur ki, Yunus Əmrə H. 707 (M. 1307/8) tarixlərində həyatda olmuşdur. Adnan Ərzi tərəfindən Bəyazid Dövlət Kitabxanasında tapılmış 7912 nömrəli əlyazmada belə qeyd edilmişdir:

“Vəfatı Yunus Əmrə
Müddəti-Ömür 82
İl 720^[17][18]“

Bu sənədə əsasən, Yunus Əmrənin H. 720-ci ildə (M. 1320-1) vəfat etdiyi və bu tarixdən 82 il əvvəl H. 648-ci ildə (M. 1240/41) doğulmuş olduğu iddia olunur.^[7]

Məzarı[redaktə | əsas redaktə]

Əsas məqalə: Yunus Əmrənin məzarı

Qaxın Oncallı kəndindəki Hacı Tapdıq və Şeyx Yunus ziyarətgahında Yunus Əmrəyə aid olduğu iddia edilən məzar

Yunus Əmrənin məzarı olduğu iddia edilən^[3] bir çox türbə və məzar vardır: Türkiyədə: Əskişəhər ilinin Mihalıççıq ilçəsinin Sarıköy kəndi (indiki Yunus Əmrə bəldəsi); Qaraman ilindəki Yunus Əmrə məscidinin həyəti; Bursa; Ağsaray ilinin Ortaköy ilçəsinin Rəşadiyə kəndi; Ünyə; Manisanın Kula ilinin Əmrə kəndi; Ərzurum ilinin Dutçu (Dutçu^[19], Tuzcu^[20] və ya Düzcü^[21]) kəndi; Sparta ilinin Gönən və ya Keçiborlu ilçəsi; Afyonkarahisar ilinin Sandıqlı ilçəsi^[22]; Sivas yaxınlığında bir yolun üstü, Toqatın Niksar ilçəsi və Azərbaycanda Qax rayonunun Oncallı kəndindəki Oğuz qəbiristanlığı.^[23]

Səyyah Övliya Çələbinin Səyahətnamə əsərində Qaraman ilə əlaqədar olaraq “Kirişçi Ata Məscidi həyətində Yunus Əmrə Həzrətlərinin məzarı vardır.”^[24] deyə yazır. Əskişəhərin Sarıköy (indiki Yunus Əmrə) kəndində Yunus Əmrənin türbəsi olduğu iddia edilən sahədəki türbə Türkiyə İstiqlaliyyət Müyaribəsi zamanı yunanlar tərəfindən uçurlsa da, 1948-ci ildə ərazidə yenidən türbə tikilməsi məqsədilə hökumətə müraciət edilmişdir.^[4] 1949-cu ildə türbə tikilməsi məqsədi ilə aparılan qazıntılarda, 15 nəfərə aid skeletlər tapılmışdı.^[24] Qazıntı aparılan sahədə skeletlərin səthə çox yaxın bir nöqtədə olması, ərazinin qədim bir qəbir yeri olduğu barədə ciddi şübhələr doğurmuşdur. Müəyyən bərpa işlərindən sonra 6 may 1949-cu ildə türbənin açılışı olmuşdur.^[4]

Bəzi tədqiqatçılar Yunus Əmrənin şeirlərində bəhs edilən 23 yaşayış məntəqəsi adından 20 dənəsinin hazırda Qaraman rayonu sərhədləri içərisində yerləşən kənd, qəsəbə, abidə adları ilə eyni olmasını Yunus Əmrənin hal-hazırda Qaraman olaraq adlandırılan ilin sərhədləri daxilindəki bölgədə yaşayıb və ölmüş ola biləcəyi iddiasını irəli sürürlər.^[24]

Yaradıcılığı

Yunus Emre: Aşkın sesi filminin afişası

İşlədiyi mövzularla Anadoluda inkişaf edən Türk ədəbiyyatının nümayəndələrindən sayılan Yunus Əmrə, yalnız xalq və təkkə poeziyasına deyil, divan şeirinə də təsir etmişdir.^[16] Heca və əruz vəznlərində yazdığı şeirlərində məhəbbəti əsas tutmuşdur.^[17] Təsəvvüflə, İslam ilə əlaqədar misralarında insanın özü, əşyalarla, Allahla olan münasibətlərini mövzusunda yazmış, ölüm, doğum, həyata bağlılıq, İlahi ədalət, insan sevgisi kimi məsələləri müzakirə etmişdir.^[17]

Əsərləri

Əsərlərinin bir neçə nüsxəsi mövcuddur: Fateh, Nuru-Osmaniyə, Yəhya Əfəndi, Qərəman, Balıqəsir, Niyazi Mısri və Bursa nüsxələri.^[25]

Divan

Yunus Əmrənin şeirləri bir Divanda toplanmışdır.^[10][17] Şeirlər əruz və heca vəznlərində yazılmışdır.^[11]

Risalətun-Nushiyyə

Əsas məqalə: Risalətun-Nushiyyə

Adının mənası “Nəsihətlər kitabı”dır. Didaktik əsərdir.^[25] Əmrə əsərin sonunda belə bir cümlə yazmışdır:“Sözə tarix yeddi yüz yeddi idi,
Yunus canı bu yolda fidiidi.^[17]“

Bu cümləyə əsasən müəllifin əsəri H. 707-ci ildə (M. 1307/8) yazmış olduğu iddia olunur.^[7][26][27] Əsər, məsnəvi tərzində yazılmış və 573 beytdən ibarətdir. Dini, təsəvvüfi və əxlaqi məzmunludur.^[28]

Əmrə sözünün mənası

Anadoluda müxtəlif ozanların, aşıq və dərvişin adında olan Əmrə sözü türkcədə “Aşiq” mənasını verir. Bu sözün İmrə anlayışı ilə əlaqəli olduğu qəbul edilir. Türk-monqol dillərində dərman, ağız, qadınlıq, işarə bildirən (Am/Əm/Em/İm) kökündən törəyən Amramaq/Əmrəməq/İmrəməq felləri “aşiq olmaq” deməkdir. Əmrə sözü də aşiq mənası daşıyır.^[29] Amrağ/Amra/Əmrə çevrilməsinə məruz qalmışdır. Anadoluda “imrəmək” və “imrənmək” feilləri bir şeyi çox sevmək, qibtə etmək, həddindən artıq istəmək mənaları daşıyır.^[30]

Mədəniyyətdə

Əsərlər

2009-cu ildə tədavülə çıxmış 200 Türk lirəsinin arxa üzündə Yunus Əmrənin porteti və VyanadakıYunus Əmrə Çeşməsinin şəkli əks olunmuşdur.^[31][32]

İskəndər Palanın Yunus Əmrədən bəhs edən Od romanının sonuncu nəşrinin üz qabığı

• “Od (Bir Yunus romanı)“, İskəndər Pala
• “Yunus Emre”, Cahit Öztelli
• “Aşka Ağlayan Derviş”, Mahmut Ulu, bioqrafik roman
• “Yunus Emre Divan ve Risaletü’n-Nushiyye”, Mustafa Tatcı
• Sarıköylü Yunus Emre, Eskişehir Valiliği, Bahattin Atak
• “Yunus Emre Divanı”, Faruk K. Timurtaş
• Bizim Yunus, Mustafa Özçelik [1], [2]
• Yunus Emre Divanı, Burhan Toprak
• “Yunus Emre Seçme Şiirler”, Fide Yayınları
• “Yunus Emre Külliyatı”, 2008
• “Antologıa Shel Shırım Sufıım Me et Yunus Emre”, Denis Ojalvo, Avram Mizrahi ve Selim Amado  (ivr.)
• “Aşkın Kandili”, Galip Argun
• Əbdülbaqi Gölpınarlı. Yunus Əmrə: Həyatı, sənəti və şerləri. 1952.
• Əbdülbaqi Gölpınarlı. Yunus Əmrə və təsəvvüf. 1961.
• Nəzihə Araz. Dərdli dolab və Yunus Əmrənin həyat hekayəsi. 1961.
• Köyxan Övliya oğlu. Anadolunun iç aydınlığı – Yunus Əmrə. 1963.

Filmoqrafiya

• Yunus Əmrə (1-ci seriya, 2-ci seriya)
• Yunus Əmrə: Eşqin Səsi (İzlə)
• Yunus Əmrə, (müəllif: İsmayıl Çorux) (1-ci hissə 2-ci hissə)
• Yunus Əmrə, (müəllif: Səmra Sandər) (izlə)
• Yunus Əmrə teleserialı YouTubedan izlə; Saytından izlə

Diskoqrafiya

• Yunus Əmrə musiqi albomu, Ruhi Su

Ədəbiyyat

• Tatcı, Mustafa (1998), Divan-ı Yunus Emre (PDF), İstanbul: Akçağ Yayınları
• Əmrə, Yunus (2004), Əsərləri (PDF), Tərtib edən: Cəlal Bəydilli (Məmmədov), Bakı: Öndər
• Quliyev, Elman (2009), Türk xalqları ədəbiyyatı (PDF) (2), Bakı: Qismət

Mövlana Cəlaləddin Balkhi (fars. مولانا جلال الدین محمد رومی Mevlānā Celāl-ed-Dīn Muhammed Balkhi; 1207, Bəlx, Əfqanıstan – 1273) — İslam və təsəvvüf dünyasında tanınmış fars^{[2][3][4][5][6]}şair, mövləvi yolunun öncülü, vəhdəti-vücud (panteizm) fəlsəfəsinin tanınmış nümayəndəsi.

Həyatı

Əsl adı Muhamməd Cəlaləddindir. Xudavəndiyar, Sultanul-Aşiqin (aşiqlər sultanı), Sultanul-Muhibbin (sevgililər sultanı) ləqəbləri ilə də tanınmışdır. Mövlana ləqəbi isə ona hələ gənc yaşlarında ikən Konyada dərs verməyə başladığı zamanlarda verilmişdir. Mövlana ləqəbini ilk dəfə ona Şeyx Sədrəddin Konyəvi vermişdir.

Mövlana Cəlaləddin Rumi (Rumi adı ona Anadoluya (o vaxtlar Anadolu “Diyari Rum” adlanırdı) yerləşib orada yaşadığı üçün, “Əfəndimiz” mənasına gələn Mövlana isə özünə qarşı duyulan böyük hörmətin əlaməti olaraq verilmişdir) indiki Əfqanıstanın Bəlx şəhərində anadan olmuşdur. Rumi o dövrün İslam mədəniyyəti mərkəzlərindən biri sayılan Bəlx qəsəbəsində müəllimlik edən və Sultan-ül Üləma (alimlər sultanı) ləqəbi ilə tanınan Bəhaəddin Vələdin oğlu idi.

Babası Əhməd Xətibi – nin oğlu Hüseyn Xətibidir. Anası əsil-nəcabətli bir ailəyə mənsub olan Möminə xatun, nənəsi Xarəzmşahlar xanədanından türk şahzadəsi Məlaikəi-Cahan Əmətullah Sultandır.

Bəhaəddin Vələd 1214–1217-ci illər arasında ailəsi ilə birgə Anadoluya köçür. Mövlana bütün ömrünü o vaxt Səlcuqların paytaxtı olan Konya şəhərində keçirir, orada da dəfn edilir. Atası Bəhaəddin Vələdin ölümündən bir il sonra, 1232-ci ildə Konyaya gələn Seyyid Bürhanəddin Mövlananın tərbiyəsi ilə məşğul olmuş və Mövlana doqquz il ona xidmət etmişdir. Rumi 38 yaşında olarkən 60 yaşlı İslam piri, dərviş Şəmsəddin (Şəms) Təbrizi ilə tanış olur. Bu tanışlıq Cəlaləddinin dünyagörüşünə dərin təsir göstərir, onun fikir dünyasını kökündən dəyişdirir. Şəmsə qeyri-adi bir məhəbbətlə bağlanmış Cəlaləddin onu tanrı səviyyəsində ilahiləşdirir. Bir gün Şəms sirli şəkildə qeyb olarkən, Cəlaləddin sarsılmış və müəlliminə olan məhəbbətini, onun itməsindən doğan kədər və həsrətini bədii əsərlərində – məsnəvilərdə, rübai və qəzəllərində ifadə etmişdir. Əslən Xorasandan olan Rumi şeirlərini ana dili olab fars dilində yazmışdır, türk dilində yalnız bir neçə şeri və farsca-türkcə müxəmməsi qalmışdır.

2007-ci ildə Mövlananın anadan olmasının 800 illiyi YUNESKO tərəfindən Dünya Mövlana İli elan edilmişdir.

Əsərləri

• Məsnəvi
• Divan-i Kəbir
• Fihi ma-fih
• Məcaşi-Səba
• Məktubat

İstinadlar

1. ↑ https://www.kokanshakti.com/2019/12/what-do-i-know-about-rumi.html
2. ↑ http://www.encyclopedia.com/topic/Jalal_ad-Din_Rumi.aspx
3. ↑ http://www.museumstuff.com/learn/topics/Jalal_ad-Din
4. ↑ http://www.1902encyclopedia.com/R/RUM/jalal-ad-din-rumi.html
5. ↑ ^ C.E. Bosworth/B.G. Fragner, “Tādjīk”, in Encyclopaedia of Islam, Online Edition: “… In Islamic usage, eventually came to designate the Persians, as opposed to Turks […] the oldest citation for it which Schaeder could find was in verses of Djalāl al-Dīn Rūmī …”
6. ↑ ^ Ritter, H.; Bausani, A. “ḎJ̲alāl al- Dīn Rūmī b. Bahāʾ al-Dīn Sulṭān al-ʿulamāʾ Walad b. Ḥusayn b. Aḥmad Ḵh̲aṭībī .” Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. Excerpt: “known by the sobriquet Mawlānā (Mevlânâ), Persian poet and founder of the Mawlawiyya order of dervishes

Kahramanmaraş’ta 1947 yılında doğdu. İlk ve orta öğrenimini Kahramanmaraş’ta tamamladı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden 1974 yılında mezun oldu. Mezuniyet sonrası Kahramanmaraş’ta pratisyen doktor olarak meslek hayatına başladı. Askerlik görevi sonrasında Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinde biyokimya bölümünde ihtisas yaptı. Mecburi hizmetini Çorum, Elbistan ve Kahramanmaraş Devlet Hastanelerinde tamamladı. 1984’ten sonra Kahramanmaraş’ta özel laboratuvar çalıştırmaya başladı. Bu görevi 2008 yılının Eylül ayına kadar devam etti. Bu tarihten sonra Kahramanmaraş’ta bir özel hastanede çalışmaya başladı. O günden beri aynı hastanede laboratuvar sorumlu doktoru ve baştabip olarak görev yapmaktadır. Oğuz Paköz evli, dört çocuk babasıdır. İki yıl (bir dönem) Türk Ocağı başkanlığında bulundu. Rauf Denktaş’ın Kahramanmaraş’ı ziyareti onun başkanlığı dönemindedir. Dört defa Tabip Odası başkanı seçildi. Kahramanmaraş Meslek Odaları Birliğinin kurucuları arasında yer aldı ve uzun süre başkanlığını yaptı. Yine aynı dönemde Güney İlleri Tabip Odaları Birliği’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. Oğuz Paköz 2002 yılında kurulanKahramanmaraş Kültür ve Sanat Evi (KÜSEV)Derneğinin kurucularındandır ve bu derneğin kurulduğu günden beri başkanıdır. Bu derneğin yayın organı olan sanat ve edebiyat dergisi Alkış Dergisinin dernek adına sahipliğini ve başyazarlığını on sekiz yıldıryapmaktadır.
Yayınlanmış Eserleri: Kılgı (Deneme), Var Varanın (Deneme), Sür Sürenin (Manzum Hikaye), Bombalar Öldürmez Sevgiyi (Hikaye), Türkülerle giden İlbey (Hikaye), (İlk Çıngı İlk Çılgınlık) Maraş Destanı (Destan), Ahırdağı Destanı (Destan), Maraş Senin Nazın Var (anı ve İnceleme), Kurtlar Köyünün Görkemlisi (Roman)

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Irak temsilcisi

Anne Sevgisi

ŞİİR : Esat ERBİL

NOT : Nekadarda Annem Vefat etmiş ve Allahın rahmetine kavuşmuştur, hayattayken ona bu Şiiri yazdım ve Müzisyet arkadaşlarımda güfteye bir güzel beste yaptılar, Anneler günü münasebetiyle Tüm Türk Dünyasının annelerine armağan ediyorum. Derin sevgi ve saygılarımla.

Uzun gecelerde bana bakardın,
O, şirin uykudan yatmaz kalkardın,
Ninniler okurken üstüm örterdın,

Nakarat … Anne, anne can anne
Ben sana kurban anne
Yüreğim çırpınıyor
Adında her an anne.

Beni büyütmede acılar çektin,
Mutlu yarınlara fidanlar diktin,
Dünyada ezildin belini büktün,

Nakarat … Anne, anne can anne
Ben sana kurban anne
Yüreğim çırpınıyor
Adında her an anne.

Seni seveceğim başım tacısan,
Tüm dayılarıma şirin bacısan,
Biz hastalanirken tek sen acısın,

Nakarat … Anne, anne can anne
Ben sana kurban anne
Yüreğim çırpınıyor
Adında her an anne.

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Irak temsilcisi

Ağ Olmaz Kara Bahtım

Ezelden yazılıptır ağ olmaz kara bahtım
Aşk gögünde yıldızken ey vah ne erken aktım
Bir daha geri dönmez geçen mutlu günlerim
Felekte acımadan yıktı sultanlık tahtım
Ağlama sen gözlerim feryad etme ay gönül
İhtiyar oldun ama kalmıştır hale vaktım

Neşeli Aşk

Bir kaş altı bakışla aşkına daldırdı yar
Bu zavallı gönlümü figana saldırdı yar
Yerimde rahat iken sevdaya kandırdı yar
Bırakmaz gönlüm seni aşkımın tek varısın

Gülüşün hayalimde geceler getmez oldu
Zaman anı saymaktan saatler bitmez oldu
Bir teselli aradım gözlerim yatmaz oldu
Bırakmaz gönlüm seni kalbimin tek yarısın

Seni seveni günden kalbim öyle yanırı
Seni değil bir insan belki melek sanırı
Yalanıda söylesen gönül sana kanırı
Bırakmaz gönlüm seni ömrümün baharısın

Bir çılgına dönmüşüm yar sevdanın yüzünden
Yolumdan çıkmam amma sevda yolun düzünden
İçim umut doludur neşeside gözünden
Bırakmaz gönlüm seni bağımın tek berisin

Sağlıkla Yaşa

20-27 Ocak 2006 tarihinde Ankara’da
düzenlenecek olan “Şairler Vicdanında DOĞRAMACI”
konulu şiir şöleni münasebeti ile

Irak Türkmenlerinin önderi sayılan
prof.Dr.Sayın İhsan DOĞRAMACI
olan bu büyük adam için yazılmıştır.

Her yerde duyulur bilginin sesi
Bilkenti yaptırdı aslan yuvası
Bunlara şahittir Erbil kalesi
Doğdu doğuşunda bir parlak yıldız
Dünya biliminde yansıtıyor iz

Sensin Türkmenlerin parlak çırağı
Sensin milletimin şansı, yüz ağı
Elinde yükseldi Türkmen bayrağı
Seninle her zaman gurur duyarız
Düşmanların gözün her an oyarız

Doğramacı bin yıl sağlıkla yaşa
Dünyaca bellidir Türkmensin paşa
Yardımın çıkmıştır Erbil’de başa
Sen yücelttin bizi bu duruşunla
Ezdik düşmanları kılıc, kurşunla

Demircioğlunun sözleri düzdü
Çaresiz gönlüne dertleri yüzdü
Hangi kalem kara şansımı çizdi
Kaftan kafa çıkmış adı hocamın
Sonsuz ışığıdır zülmet gecemin.

Sen Her Zaman Ulusun

Sen her zeman olusun
Senindir çöl minaresi
Nesrin erbilde senindir
Senindir fuat şeh mustafa
Cercis ali bahçeçide senindir
Senindir kemal letif
Senindir ömer akbas
Adnan terzi de senindir
Kale gibi yüce minare gibi
Herzaman başın yüksektir
İçten yaralı yüzün güler
İlhanlı serçuklu atebegler
Kara koyunlu ak koyunlu ve
Celairiler nesliyiz
Yılmaz evladıyız bizler.

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi

KÜÇƏ MIZDƏN

Sənin həsrətinlə a kövrək maral,
Yanan küçəmizdən keçirəm indi .
Mənimlə danişan xatirələrdən,
Dinən küçəmizdən keçirəm indi.

Dərd çalır, ğəm çalır sazının simi,
Əl vursan ağlıyar kövrəkdir himi,
Sənin eşqin kimi, ürəyın kimi,
Donan küçəmizdən keçirəm indi.

Qaldı bu küçədə nəyim var nəyim,
Sınan telli sazım, ağlıyan neyim,
Bir gün əllərində şair üurəyım,
Sınan küçəmizdən keçirəm indi.

Dözdüm hər zülümə dedim qədərdi,
Kimlər bu küçədən gəlib gedrdi,
Mənim keçirdiyim əzabı, dərdi,
Qanan küçəmizdən keçirəm indi.

“Əndəlib” dərd gəzir döşümün üstə,
Daşım dayanmadı daşımın üstə,
Dönüb ağ buluda başımın üstə,
Qonan küçəmizdən keçirəm indi.

MƏN SƏNİ UNUDA BİLMƏDİM GÜLÜM

Sən məni unutdun xeyrin olsun,
mən səni unuda bilmədim gülüm!
Yazıram sevənlər oxusun bilsin,
mən səni unuda bilmədim gülüm!

Hələ yadımdadı ilk baharıdı,
Əl çatmaz zirvələr tala qarıdı,
Səni ilk gördüyüm birgün varıdı
O günü unuda bilmdim gülüm!
mən səni unuda bilmədim gülüm!

Duymadım baharı, itirdim yayı,
Keçdi ömrüm günüm keçdi havayı!
Unutdum hər şeyi səndən savayı,
Tək səni unuda bilmədim gülüm!

Ey mənim ömrümün amanın kəsən!
Mənim günlərimə şəriksən nəsən?
Gecədə gündüzdə ürəyimdəsən,
mən səni unuda bilmədim gülüm!

İçim için-için qaynayır mənım,
Həsrətin içimdə oynayır mənim,
Bir misirə dilimdə göynəyir mənim-
«Mən səni unuda bilmədim gülüm»

Sevgilim ömrü, günü unutdum,
Səhəri, axşamı, danı unutdum,
Belə fikr eləmə səni unudum,
Mən səni unuda bilmədim gülüm!

ANAMIN ƏLLƏRİ

Üzümə toxandı bir gül yarpağı
Ay ana əllərin yadıma düşdü
Yarpaqlar bəzədi bağçanı, bağı
Ay ana əllərin yadıma düşdü

Saldığın ağacın gülü danişdi
Çaldığın laylanın dili danişdi
O alma naqqışlı xali danişdi
Ay ana əllərin yadıma düşdü

Anasız bu dünya ahdı, azardı
Nə yaxşı dünyada analar vardı
Qızım qollarını buynuma sardı
Ay ana əllərin yadıma düşdü

Enişlər, yoxuşlar üzümə durdu
Ağrılar, acılar ömrümü yurdu
Sənsiz keçən ömür ağır ömürdü
Ay ana əllərin yadıma düşdü

Alışan ocağam, qovrulan sacam
Yüx olan varlığam dağılan gücəm
Əlin ver əlimə sənə möhtacam
Ay ana əllərin yadıma düşdü

KƏSMƏ ŞİKƏSTƏ

Yox əzzim çağırıb yox əzzim deyib
Mənimlə ağladı kəsmə şikəstə
Bəlkə də, mənimlə köhnə tanışdı
Məni qucaqladı kəsmə şikəstə

Əzzim deyə-deyə ketdi əzizlər
Qurtardı tükəndi bitdi əzizlər
Onun nəvasiylə yatdı əzizlər
Yenə də çağladı kəsmə şikəstə

Yordu ilim ayım günüm könlümü
Dərdlərə, ğəmlərə ğənim könlümü
“Əndəlib” yenədə mənim könlümü
Özünə bağladı kəsmə şikəstə

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Ne Güzel Şehirsin Konya

Sanayiyle, tarımıyla öndesin
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.
Mevlâna’nın gösterdiği yöndesin
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.

Meram bağın huzur verir insana
Alaaddin Tepesi’nden baksana
Yapay Göl’e dere olup aksana
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.

Selçukludan beri ismin dillerde
Sendeki güzellik yok hiç illerde
Taht kurmuşsun bütün her illerde
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.

Hazreti Mevlâna büyük bir dahi
Binlerce yetişmiş burada ahi
Sevgiyle kırılmış toprağın sahi
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.

Münevver’de geldi gezdi her yanı
Hem güneşi gördü hem doğan tanı
Unutamam inan artık bu anı
Ne güzel şehirsin sen böyle Konya.

Münevver Düver

Wie schöne Stadt Konya

Mit der Industrie, der Landwirtschaft
bist du, schöne Stadt Konya.
Die Richtung des Mevlana
bist du, schöne Stadt Konya.

Eine Person mit dem Band des Friedens, namens Meram
Schauen Sie sich Aladdin an
Fleiß wie ein Künstlicher See mit dem Akzent
bist du, schöne Stadt Konya.

die Sprachen der Name der Seltschuken
Innerhalb derer keine Schönheit in den Provinzen ist
Hab den Thron von allen Provinzen gebaut
Das bist du, schöne Stadt Konya.

Selbst Mevlana, eine großer Mann
schulte Tausende hier erwachsen
Die wahre Liebe des Bodens ist gebrochen
Das bist du, schöne Stadt Konya.

Münevver’ kam und tourte auf allen Seiten,
Die sich aus sowohl der Sonne und die Natur verbunden fühlt
Ich glaube, ich kann diesen Moment jetzt nicht vergessen
Dich, du schöne Stadt Konya.

Düver Münevver
Çeviri: Aibek Kochkorov- Kırgızistan

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Sevgi, saygı, inanç ile örülmüş,
Kalpten kalbe giden yoldur anneler.
Her iki dünyada kutsal görülmüş,
Cennet bahçesinde güldür anneler.

Onulmaz dertlerin tek ilacıdır;
Her zaman, her yerde hep baş tacıdır;
Kâbe’yi görmeden onlar hacıdır;
Zümrüttür, yakuttur, laldır, anneler.

Sevgi, şefkat pınarıdır gözleri,
Kalbe ılık ılık akar sözleri,
Sütlerinden temiz olur özleri,
Renk renk çiçek yüklü daldır anneler.

Gönül sarayının güzel sultanı,
Anneler kanatsız melektir tanı,
Harika onlarla günün her anı,
Arı kovanında baldır anneler.

HARİKA UFUK
ADANA, 12 MAYIS 2010
ANNELER GÜNÜ

NOT 1: Bu şiir 14.05.2018 tarihinde Edebiyat Evi Sitesinde “Yıldızlı Yazı” olarak seçildi.

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Her şeyin içinin boşaltıldığı bir zaman tünelinden geçiyoruz.
22 hece taşları 5. yıl 50. sayı on5nisan2019
wuw
wuw
dışta tutarsak, genel olarak özsüz bir şiir. İnsanlığın ortak değerlere ilişkin düşünsel bir altyapıdan yoksun ne yazık ki. Bu da şairlerin yeterince okumadıklarını, geçmiş kültürden, özellikle şiir birikiminden
yeterince beslenmediklerini gösteriyor: Dolayısıyla formunu ve özünü kaybetmiş bir şiir, şiir olmaktan
öte bir söz yığınından ibaret kalıyor. Okura bir estetik tat vermiyor. Okurun hayalini harekete geçirecek,
okurla şiir arasında ünsiyet oluşturacak bir yapıya sahip değil günümüz şiiri. Hayatla bağı zayfı. Şair ne
kendi içine ne de dışına yolculuk yapıyor. Böyle bir yolculuğa çıkmış olsa mutlaka birimizin kapısının
önünden geçecektir.
Dünya dilleri arasında Arapça, Farsça ve Fransızca ile birlikte Türkçe de şiir diline en yakın dillerden
biri olduğu hâlde, günümüz şiirinde âdeta kekeme bir dil haline sokuldu Türkçe. Bir Yahya Kemal’in, bir
Necip Fazıl’ın, bir Nazım Hikmet’in, bir Cahit Sıtkı Tarancı’nın, bir Ziya Osman Saba’nın, bir Behçet Necatigil’in şiirindeki Türkçenin tadına günümüz şiirinde de varma hakkı yok mu şiir okurunun?
Görüldüğü gibi konu, bir yıllığın sınırlı sayfalarda sığmayacak boyutta; enine boyuna tartışılması, izlenmesi gereken bir konu. Yukarıda kısaca değindiğimiz hususları daha bir somutlaştırmak ve örnekleme
açısından 2018’de bazı dergilerde yayımlanan şiirlerden bölümler alacağım.
“Masada makas mor/ Kerpetenle manipülasyon/ Malulen kısır kusursuz kısıt/ Korkak marjinal/ Tutmadan sakal tıraşına/ Cinsiyetleri hadım etmek gibiyim”
“Beni kör bir bıçaktan oydular/ sona eleştiriler sana/ keskin keskin soluklarla/ bir kervan göçmüş de/
boynundaki uçmaktan/ aşağıyyyya sarkan dünyaya/ hayretimi mazur gör/ öksürüp ökşurup kendi dileyen/
bir veremliyim belleğinden gizlenen/ ölüm kafa yorulacak bir şey değil/ değil ölüm kafa yorul: ancak şey bir/
ölüm: kafa karış tr an bir şey” (Arif Ay’a katılmıyorum.)
“Annem dua ederken gözlerini kapatıyordu/ Dünyaya/ Dara düşünce Allah’a sarılıyordu/ Nur üstüne
nur/ Pırıl pırıl inci mercan/ Ziyadesiyle temizdi/ Göğsünde Allah sevgisi” (Arif Ay’a burada katılmadım.)
“Rabbim, ben bir musalla gördüm babamın yüzünde/dua etmiyordu, sövüyordu elinde sigarası/ kimsesi
yok babamın ama insan olarak o yüzden/insan olarak kimsesi olmaz babaların biliyorum/biliyorum Rabbim, babam da biliyor çok günah/kendi kendine konuşuyor, sövüyor bu da günah/ama sen, Rabbim yine de
kimsesi olmayan/ babaları lütfen koru.” (Arif Ay’a kısmen katılmıyorum. Son iki dize dokundu.)
“Çayın kandırma kuvvetini bulduğumuz doğrudur hakim/ bey/ Şekerli ve demli içtiğimizde/ Bozuk
bir pusula olsak da/ Allah’ı bulduğumuz da/ Sahi Allah demişken/ Sen hiç Allahsız bir dilenci gördün mü
hakim bey?”
“Şair aşka yaya yürür/ Kaldırım taşlarına gölgesi düşen esrik saçları şehrin/ Dudaklarından şair ipliği
getirir tebessüm/ Yoğurt lafa tutulunca olur ayran/ Kız istemeye giden şaire/ Kelimelere değip yere düşen çiçekler şahit/ Hukuk kuralları doldurmaz batarya/ Kadınlar şiirden anlayınca anne olurlar/ Bunu anlamaz
gözleri yarı yolda kalan/ Kafka’nın sırtında uyuyan kifayetsiz kafiye” (Arif Ay’a katılıyorum.)
Bunlar Arif Ay’ın inceledikleri dergiler ve şiir kitaplarındaki şairlerin karın gurultularından bazıları.
Şiir Yıllığını baştan sona okuduğumda buna benzer yüzlerce artçı gurultunun altını çizmiştim ama sözü
uzatmanın bir manası olmaz düşüncesiyle alıntılamaktan vazgeçtim. Bunun yerine Arif Ay’ın “Seçilen
Şiirler”inden bize dokunan “Dize Seçki”leri ile yazımızı sürdürelim istedim.
“Kırgınlık mı yorgunluk mu/ Hangisi daha ağır” Abdulkadir Budak, “Unut kalbim her şeyi, bundan
böyle,/ Sînede yarım bırakılmış bir heyecan kalır.” Abdurrahman Alkan, “zaman kargaşasında eriyip gidiyoruz/ kara bulutların soluğuna karışıyor sesimiz” Arzu K. Ayçiçek, “aşk da eskidir işte kumların tarihi
kadar/ taş parça parça yumuşar/ kalp damla damla erir” Bahtiyar Aslan, “bu karamsar imge yakışır mı bu
şiire?” Celâl Soycan, “Dayandık duvarına nihayet karanlığın/ Kılıçları göz görmüyor artık/ Ne zor söylemek
bunu biliyorum” Cengizhan Orakçı, “Biz onu dilsiz cerenlere dil veren sesinden duymuştuk” Cevat Çapan,
“Damla damla bir türkü yayıldı ilkin/ İlkin bir gül kokusu düştü evlere” Emrehan Parlak, “Dertlerimi
söylesem birinin ruhu acır” Enis Akın, “Gerçi bütün çekmeceler dolu olsa da/ Ali’yi anlatmaya yeter mi
hurufat” Faruk Uysal, “Ölümden sonraya hazırla beni” Fatma Şengil Süzer, “Ninem daha gelinken düşürmüş saç bağını/ Hangi türküyü söylese sözleri hep kırışık” Gökhan Akçiçek, “Şiir senin kırlarında toplanır!”
Haydar Ergülen, “Kopar gider can bedenden ve yavru kuş yuvadan/ Senden öyle bir ayrılışla ayrılacağım”
Hicabi Kırlangıç, “hep aynı kırık camdan baktık sokağa/ hep aynı yerden kanadı dizimiz” Hülya Sezen,
“Nice yokuşu inip çıka yoruldu gölgem,/ usandırdı hergünü kopyalayıp yaşamak.” Hüseyin Atabaş, “Ölünce
tam öleceksin yaşayacaksan tek nefes/ Yarım dünya olmaz yeni içindeki çekirdekten” Hüseyin Atlansoy,
“Gözünü toprak doyuracak şimdi gözü açık gidenin/ Göze toprak, yüze toprak tadına doyumsuz toprak”
Hüseyin Karaca, “Gecenin kolları gibi ağaçlar, Karanlığı renklendirir yapraklar… /Sensizlik bitimsiz şarkıdır…/Sensizlik çözümsüz sorudur…/ Sensizlik sonsuz med cezirdir.” İbrahim Eryiğit, “Geceden gelmişsin,
yıldız gibisin” İbrahim Tenekeci, “dağın arkası dağ/ ötesi herkesin şehri” İbrahim Yolalan, “Doğdum bay-
on5nisan2019 hece taşları 5. yıl 50. sayı 23
wuw
wuw
rak asmılşar kerpiçten damımıza/ Anam geçindi bildim yurt dediğin mezardır” İsmail Kılıçarslan, “ayrılığı
taşıdım nereye gitsem/ susarak bekleyen iki ele benzedim/ birbirine yabancı iki ele…” İzzet Göldeli, “Yine de
bir dağ doğuruyor içinde gökyüzü/ Sulardan aynalardan saklasan da yüzünü!” Mehmet Aycı, “Bu kış uzun
sürecek diyor balkona konan serçe/ uzundüşler kur, dizeler örtmez üstünü” M. Mahzun Doğan, “dağıttım
kırdım döktüm/dökülen bir içim var demek ki” Mehmet S. Fidancı, “belki seküler aşklardan biri çarpar/
rüyalarında bile incinen bana” Mehmet Narlı, “ölümü yaklaştırıyor bütün yollar/ yollar yollara çıkıyor yollar hep ölüme” Mehmet Solak, “Köy kabristanına defnettiler kalbimi” Mehmet Yıldız, “Bir kuzey ülkesine
gitmek istiyorum/ Oturup bir ulu ağacın gölgesinde/ Uzak rüzgârları anlamak için” Metin Celâl, “Her aşk
kendi toprağının rengini alır” Metin Fındıkçı, “Zahmet sarmadan, tutmuyor yeryüzünde rahmet.” Metin
Erol, “Ölüm böyle bir şey işte/ Giremez ölü odasına çocuklar” Mustafa Özçelik, “Yağmuru seven/ Yağmurla
konuşan Allah’ım/ Bulutlar gönder bize” Mustafa Ruhi Şirin, “Kuşlar göçüp gidince yalnız kaldı gökyüzü”
Nihat Hayri Azamat, “Çok sevmişken ölelim olsun hayat güzel” Nurettin Durman, “Göğsümü ateşle dolduran bu çağ/ Yıkılsın, yıkılsın artık bir akşam/ Bir çöplüğün sonsuz karanlığına” Nurullah Genç, “yüzüm
artık toprağa benziyor… /yüzüğün taşı nedensiz kırılınca anladım/dünyanın ilk gününün bahar olduğunu”
Orhan Tepebaş, “Sanki kuşların içinde kuşlar koşuyor/ Sanki kanatların içinde kanatlar” Osman Serhat
Erkekli, “Yaprak ölse de ağaç ölmüyor” Osman Serhat, “Şimdi sen sustuğun için/ Sustuğunu sanıyorsun her
şeyin” Özcan Ünlü, “Bulutlar dağlardan öte yük taşır” Recep Garip, “tanrım, söylenmemiş sözlerimiz için
vaktimiz var mı biraz” Selçuk Küpçük, “Sahipsiz mısralarda unutulan zarif bir imgeyim ben/ Satır aralarına gömdüm kimsesizliğimi” Semra Kızmaz, “Hangi yana seslensen sus’ta bir çığlık kopar…/ Son gülüşüm
lütfen zarif olsun Allah’ım” Serap Kadıoğlu, “içimden susuyorum kana kana” Serdar Kacır, “unutmanın
kardeşi, bir sözün eskimesi” Şadi Kocabaş, “karnı çiçek tozu dolu bahar” Şakir Kurtulmuş, “Düpedüz
ustasını yere gömerler/üstünü örterler yalnızlığının” Şemsettin Ünlü, “Bunca sevgini son ânı mıydı burası”
Turgay Fişekçi, “martıların çığlıklarıyla uyanıyorum/ elimle itip alnıma düşen bulutu/ bana kalan günlerimi sayıyorum” Tuğrul Tanyol, “gel gülümseyen bir adam yap bu kırgın yüreklerden” Vefa Taşdelen, “Söylemiştin yalnız yatanın yalnız öleceğini/ sadece bunu yazdım solduran günlüğüme.” Veysel Çolak, “Acele iç
acele çalış acele yaşa/ Öl acele” Vural Kaya, “elimde bir tek/ yokluğun kaldı” Yusuf Çotuksöken.
Sadece bana dokunan dizeleri almaya çalıştım. Arif Ay’ın seçmiş olduğu şiirlerden bana dokunmayanları elbette bir başkasına dokunabilir. Şayet bir başkasına da dokunmazsa acıyalım o şairin haline.
Gelelim tekrar tekrar okuyup şiir budur dediğim hem gönlümü her ruhumu dinginleştiren şiirlere:
“ben yoksam/ sinede bu ateş neyin nesi/ ellerimi yakan ne/ ben varsam eğer/ senin yanışın niye” Arif
Ay, “Bir yanımız dağ, bir yanımız deniz/ Deriz ve devam ederiz yürümeye/ Geçmez aklımızın ucundan yaşamak telaşı/ Eksilerek azalarak yarılarız yolu/ Eksilerek azalarak yol yarılar bizi/ Yerimiz yok atlaslarda,
ismimiz gelip geçici/ Kalbimiz ne çok mülteci….” Burhan Sakallı, “Börek açan ev süpüren saksılara çiçek
eken/ Bir tetiği en güzel yerinden çeken de sensin/ Bir söküğü en güzel yerinde diken de/ Kara çığırtıları susturuyor senin sesin” Cengizhan Genç, “Üç kere öptüm sözcükleri/ Terledim, yine öptüm/ Bir içerden bir dışardan öptüm… Kim sever kış sürgününü/ Günlerin azabı yığıldıkça birbiri üstüne/ Allı turnalar geçmiyor
çoktandır türkülerden/ Dünya! Ne kadar da benzettin kendine beni” İsmail Karakurt, “Denizin üstü gemi/
dümeninde dolunay/ geminin altı deniz/ ambar dolu mülteci/ Ay çalındı geceden/ Denizin üstü karanlık/
beşi bebek, yetmiş çocuk/ karanlığın altı dehliz/ arkadaşları kara balık/ Ay çalındı gemiden/ Denizin üstü
soğuk/ sınırı dikenli tel/ denizin altı oyuk/ alın yazıları ecel/ Ay çalındı denizden” Refik Durbaş, “Ninova
tabletleri okunmaz demeyin kolay okunur/ Anlatır görene yok oluşunu asurun ya da nemrut ateşlerinin/
Eskici pazarında satılır gibi tarih çöplüğünde kalakalırlar öyle/ Yazılır çizilir derlenir toparlanır dünya halini öğüten eski değirmen….. Seninse bombaların var, mermilerin çok, silahların var oğlu var/ Ama çınlar
bir söz gelip dayanınca bıçağın dayandığı yere/ Çınlar dünyanın en ince uğultusu, görürsün sen yaklaşıp
geleni/ Biz çok inandık göğün orduları var ve Allah mülkü her yanda/ Ve Allah bizimle, varsın şeytan seninle olsun; amerika seninle/ Tamam anladık kıyamete kadar mühlet aldın, bağır hiç durma/ Şarlatanlık yap
takla at, çoğalt insanlık pazarında ölmümün kappazanını/ Ya biz ne yapalım dünya garipliğinde ne gelsin
elimizden…” Seyfettin Ünlü.
Bir şiirin sancısı, bir kitabın doğumu elbette birden bire olmuyor. Bir “Molla Kasım” sizin gönül teri
döktüğünüz şiirleri şiirden saymıyor, nefsinizi okşamıyor olabilir ama kıssadan hisse çıkarmanıza vesile
olabilir. Eğer bir Molla Kasım’a ihtiyaç duyarsanız Arif Ay’ın bunu nefsine yontmadan hakkıyla yapar.
Öncelikle böyle bir yıllığın hazırlanması biraz da tohumdan mutfağa, mutfaktan sofraya doğru uzun
bir emek gerektiren bir çalışma. Arif Ay’ın bu titiz çalışmasıyla birlikte bir yaraya neşter vurması biraz da
şairlerin iç hesaplaşmalarına bir vesile olur düşüncesindeyim. Bu vesile ile bir yılın dökümü sayabileceğim bir şiir seçkisi okumuş oldum. Selam olsun kalbimize ve ruhumuza dokunan şairlere…

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Derinsel bir kişiliğe sahip şair Arif Eren’in ilk kitabı, “Bu Kent Sende Kalsın (1965) “ dışındaki dört şiir kitabını onu
tanıdıktan sonra okudum.Konuşurken şiirsel bir anlatısı var Eren’in.İçindeki edebiyat sevgisinin büyüklüğü sanki bakışlarına
yansımış gibi. Zaman zaman sizi bırakıp gidiyor bakışları. Sonrasında çok daha dirilikle geliyor karşınıza. Umut ettiği ortamı
bulamamışlığın verdiği bir de tedirginlik var üzerinde. Hep bir özlem olup büyümüş gittikçe. Okumayı sevmiş, kendi
dünyasında bir çevreyi çok istemiş durmuş hep. Çoğu kez yalnızlığının bir köşesinde kurmuş o dünyayı.

Eren dostlarını seçerken çok ölçülü hareket ediyor.Kendisini daha da büyük yalnızlıklara götürmeyecek dostluklar kurmak
istiyor bu yüzden.Dostluğumuzun ilk başlangıcında hep tedirgin gördüm onu.Sonrasında rahatladı,genişletti dostluk
sofrasını.Haksız da bulamadım onu bu konuda.Yazarlar kendi dünyalarını ortaya koyarken, kuralcıdırlar
seçimlerinde.Bunu,dünyalarını hep dingin tutmak için yaparlar.Arif Eren’in yapıtlarını onu tanıdıktan sonra okudum desem
yanlış olmaz sanırım.

Yurt Tespihi, şairin ikinci yapıtı.Mayıs 1975’te basımı yapılmış. İlk sayfayı çevirdiğinizde “Sevgi Yürekte Büyür “ adlı şiiri
çıkıyor karşınıza. Şiirde özdeki sevginin anlamı yansıdığınca,derinselliği kendi gördüğünce çıkıyor yuvasından.

“Karanlığın tanı sevgidir/ Işık diyenler çirkinleştiriyor dünyayı /Yüreklere işlemiş renk körlüğü /Güzellik kanda değil,güldedir.

“Bu dizelerde oluşturduğu sevginin
Dörtlüğünde Türkçenin güzelliğini, kalıcılığını, akıcılığını son derece anlamlı bir anlatımla ortaya koyuyor. Aynı zamanda
şiirlerindeki dil yenileşmesi de sıcacıktır Eren’in.Yürek Sıkıntısı adlı şiirinde:
“Gurub daldan düşecek bir nar/ Birazdan aralanır kapısı akşamın /Yürekte sıkıntı, dalda isak, gölde kurbağa /O bitmez
feryada tekrar başlarlar /Üç sesten söylenir hüzün”
Sıkıntısını doğayla paylaşır.İçindeki hüznü seriverir doğanın kucağına.Böylece sıkıntısının büyüklüğünü, derinlerden geldiğini
koyar önünüze. İkinci kitabında serbest olan seslenişi, üçüncü kitabında biraz daha ölçüye, uyuma yönlenmiştir.Kişiliğindeki
ağırlık ve kuralcılık sanki şiirlerine de yansımıştır Eren’in.
Dördüncü kitabı Görkemli Denge’de daha bir genişlik, daha bir özgürce anlayış ortaya çıkar.Özlemleri vardır ; hem
koşullarının yoksunluğunu, hem tutkularının sınırını bilmek için.Bir arının balını yapmak için, binlerce kez çiçeklere konuşu
gibidir Eren’in şiirsel yanı.Şiirinin kozasını örerken içinde kalmayı düşünmez.Onca,kozanın her yönüyle seçkin olması
önemlidir.
“Üşüyen çocukların,yaşlıların,hastaların/ Gözlerim üşüyor bakınca gözlerine”
“Gözlerimin uyku perdesini açtırdı tren düdüğü/ Pencereden birkaç ev ve raylar gözlerimin gördüğü/ Bulunduğum
kompartımanda herkes uyuyor/ Onlara veda etmek mümkün olmuyor/ İstasyonda inecekleri indirip gitti tren /Bu yolculardan
biriydi Arif Eren”
Arif Eren,yukarıdaki ayrı ayrı dizelerde de görüldüğü üzere söyleyeceklerini bir çırpıda ve herkes gibi söylemez.Dizelerinde
gördüğümüz bir başkalıktır.Olgunlaştırılmıştır anlatımlar.Ham bir sunu, onun da kaçtığı bir noktadır.Ele aldığı konularda yeni
açmış bir düşünce gibi gelir yanı başınıza.Sözcüklerin her biri kelebek kanadı olur sanki. “Renk yarışında görürsün çiçekleri/
Birbirinden taze,birbirinden alımlı/
Kırlarda seyrana çıkan güzellerin /Burcu burcu çiçek kokar elleri”
Yukarıdaki dizelerinde bu duygulan nasıl da yaşatır size.Bir anda o kırlarda bulursunuz kendinizi.Belki de bir çiçek merhaba
der yaklaşıp.Eren; her şeyin yerli yerine oturduğu, ölçülü,simetrik,sarsıntısız,doğal bir aydınlığa,aklın ve uygarlığın doğayla
pekiştirilen düzenine,yozlaşıp bozulan toplum yaşamındaki düzene öylesine içten uzanır ki,okudukça bütünleşir,kol kola
girersiniz sözcüklerinde.
Havuz şiirinde,doğal yaşamın düzen içerisindeki seyrini aktarırken yine o havuzda insanın bozukluğa uğrayışım,bir alabalık
örneklemesiyle doğadaki giz dolu yaşamı ustaca sergiler size.
“Bu havuzun berrak suyunda /Alabalıklar huzur içinde gezinir /Bir başkasına benzemekten çekinir/ Ayrı bir üslupta yüzer
/Hiçbirinin melezlik yok soyunda/
Havuzun suyu aynı,dağ gölü gözüyle /Gene de has yavrular üretmek /Bir köşeli hüzün demek/ Sevincin olur onları yüzerken
görmek /Dünya gözüyle/
Havuzlar yapılıyor büyüklü küçüklü /Rasgele sularla doluyor artık /Ustadan nasip almayan çıraklık /Her suda yaşamaz
alabalık/ Onun suyu saf köpüklü”
Kitabının sonunda yer verdiği Selimiye adlı şiirinde Selimiye’yi bir nesir anlatımıyla şiirleştirip,yansıtır bize. Şair bu şiirinde
aynı zamanda iç dünyasındaki inanç örüntüsünü de İslam’ın güzelliğinde adeta Selimiyeleştirir.Arif Eren’in şiirindeki değişimi
izlerken,dil beğenisinin bu değişime paralel gittiğine tanık oluyoruz.Kelimeler onun için yaşanmış durumların çağrışımları
olmaktan çok,yaşanmış durumların yansıyışlarıdır.Eren kelimeleri aklıyla kavradığı için,öztürkçeyi de korkusuzca kullanıyor.
Arif Eren’in son kitabı,“Zaman Yerinde Durmaz” 2006 yılında baskıdan çıkmış.Otuz yedi şiirden oluşan yapıtta,içinde
yaşamımızın sürüklenip gittiği “zaman” ilk konu olarak alınmış.Sonra yine “zaman” sürdürmüş etkisini.Dünyadaki
yaşam,ölümlerin ardındaki insan,insan yaşamındaki değer yargısı,anıların içinden seslenişler,insanca yapı,mutlu olabilmek,öz
değerlerin kaybı,yalnızlık,yürek yalnızlığı,dostluk,doğa aşkı,Kahramanmaraş üzerine, Afganlıların özgürlük savaşı,Eren’in bu
kitabındaki konularını oluşturmuş.Zaman geçtisi ile başlayıp,genelde yalnızlığı işledikten sonra ölüme uzanış gerçeği ile son
bulmuş.Yazın insanı,sanatçı denince çoğu kez yalnızlık akla gelir.Yazar bu yalnızlığında üretkendir.Bu yalnızlığında daha
ötelere taşır kendini,yılmadan. Sanatçı yalnızlığını büyütürken,o yalnızlıkta da büyür durmadan.Bakınız,Eren bir yalnızlık
şiirinde nasıl da etkili bir sesleniş yapıyor köşesinden.Ama öyle bir köşe ki orası,gün hep pırıl pırıl parlıyor.Gök ve yer
kucaklamış düşünceyi…
“Düşün ki şairsin yeni şiirlerin var/
13.05.2019 Yalçın Yücel – Biyografya
www.biyografya.com/biyografi/4960 4/5
İnsanları sağır bir yerde/ Kime okursun/
Yağmadıktan sonra neye yarar /Diyelim ki gökyüzünde bulutsun”
Şairin kendisini gizlemesine de karşıdır Eren.Mademki güzel sözleri,dizeleri döküyorsa şair,o zaman okunmalı,anlaşılmalı
diyor.Bulut yağmadıktan sonra bulut olmuş neye yarar elbet.Yazın insanı ve sanatçı da bir bulut gibi ürettikleri ile kucaklamalı
toplumu.Yazarı, sanatçıyı ölümsüzleştiren de geride kalan yazıları,resimleri değil midir?
“Harer,dilimde sıraya girdiler arkası arkasına /Sana bir hoş geldin demek için”
Sözcüğüyle şiir unutulur mu dersiniz?Belki yıllar ötesinde bir edebiyat dergisinde,belki de gelecekte yazılacak denemelerde
yer alacaktır bu sözcükler.Ses ipine asılan sözler belki de hep gülümseyecek Arif Eren’si bir bakışla ufkunuzdan.Bir şey var ki,
Eren’in son kitabının son sayfasındaki “Şimdiden Allahaısmarladık.”sözüne güle güle demeyeceğim, diyemeyeceğim
elbet.Güzel ve özlü şiirlerini sağlamca uzanan ipine daha nice yıllar asman dileğiyle,düşünce diline sağlıklar Arif Eren.
Yalçın YÜCEL
(İnceleme-Eleştiri, Arif Eren Hayatı Eserleri Şiirleri yapıtında yer aldı.)

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

AFGAN GÜNEŞİ TEKRAR BÜYÜYECEK

Gökten Hindikuş dağlarına
Paraşütler gibi iniyor kar.
Bu dağlarda
Özgürlüğe musallat tırtılla
Özgürlüğü can-evinde saklayan
Afganlı mücahitlerin savaşı var.

Hindikuş dağlarının göklerinde
Ufaldı güneş,
Ay’a hasret kaldı gözler.
Napalm bombası, makineli sesi ve tank paletleri
Tedirgin etti kurdu-kuşu,
Tedirgin olmadı mücahitler.

Miramşah ve diğer gerilla kamplarında
Dalkılıç gibi yiğitler
Nöbet tutmaktan
Gözleri unutmuş uykuyu,
Düşman askerinin bir sesi duyulsa,
Ateş kusacak ellerindeki tüfekler.

Bu savaş ustaları, emperyalist düşmanı
Ganimet silahlarla vuruyorlar cephede.
Kışın
Kan dondurucu soğuğunda
Yürekleri ve tetik çeken parmakları
İmanla ısınıyor kardan siperlerde.

Bir gün Hindikuş dağlarının göklerinde
Yine büyüyecek güneş,
Görünecek dolunay
İnancıyla bileğli yiğitler,
Dağlardan vatan topraklarına
Seller gibi inecekler…

BİR KUŞTUR ZAMAN

Yüzde kaşlar nasıl yakışmışsa gözlere,
Dil konuşurken öyle olmalı kelimeler.
İnsan yüreği yufkadır,
Kırılır kötü sözlere.

Kökü derinde olan sabrın
Sonunda hep hayır vardır.
Zaman ufkundan güneş gibi
Bir gün doğar, beklenen yarın.

Aceleyle tanış olmak niye?
Belirli bir zaman sonra,
Yeşil ekin değirmende un olur,
Sabır en iyi sermaye.

Sorguya çekmeli insan kendini
Vicdanıyla baş başa kaldığı an.
Hatanın tekrarına izin yok,
Kafesten çıkan bir kuştur zaman…

BU KENT SENDE KALSIN

Sen, evinde olacaksın
Bir kış gecesi
İstasyonda tren
Kalkış saatini beklerken.
Gene yedi kat gökyüzü
Yırtılır gibi gürleyecek
Ve yağmur yağacak.
Biliyorum, bu kentten giderken
Gölgem bile
Yanımda olmayacak.

Bir geceleyin terk edeceğim
Bu kenti.
Arkamdan ne el sallanacak,
Ne de yanımda biri olacak.
Gelişim gibi
Yine yalnız gideceğim bu kentten.
Kendi kendinle
Bir başına kaldığın zaman,
Yüreğindeki sevda bulutu
Yağmur gibi çiseleyecek gözlerinden.

Aradan yıllar geçecek,
Çoluk-çocuğa karışacaksın.
Bir gün
O şarkı söylenirken,
Yüreğinde
Bir sızı duyacaksın,
İçinden
Bizim şarkımızdı bu diyeceksin.
Kiminle olursan ol
Kendini yalnız hissedeceksin…

DÜŞÜNCE YOLCUSU

Gözlerimin gölünde fırtına var
İki yana sallanır durur kirpiklerim
Bir şeyden ürken ceylanlar gibi
Uyku suyunu içmez gözbebeklerim.

Bitmek bilmeyen düşünce yolunda
Bir yolcuyum tan atana dek
Nice ovalar, dağlar aştım
Sevinç ve hüzün çiçekleri devşirerek.

Kimi ovalar şenlik içinde
Yüz görümü ister kozalar
Bir düğün sevinci yaşattı bana
Telli duvaklı pamuklar.

Kimi ovalarda bir hüzün sessizliği
Talihini ağartmamış kara toprak
Yağmur bulutlarından umut kesince
Mümkün olmaz buraları sulamak.

Kurak topraklar gibi dilim dilim
Dilimlendi yüreğimde duygular
Biliniz ki insanı insan değil
İnsanı vicdanı sorgular…

GÜZ DÜŞÜNCELERİ

Yaprakların sararınca benizleri,
Azalır damarlarında özsu,
Çözülmeye başlar kımıl kımıl.
Dalları sımsıkı tutan elleri
Boşlukta sallanırken tutunmak için,
Bulamazlar incecik bir dal,
Tanrı’sız insanlara benzer halleri.

Rüzgârın elinde dişli işkencelere
Acımasız sürüklenirken yapraklar,
Unutulmuştur dallar tarafından,
Bir seyir bile olmayacaklar serçelere.
Bu yapraklardan daha kötü
Bir ölüm ve diriliş var
Tanrı bilmezlere…

Şair ve yazar. 20 Kasım 1938’de Kahramanmaraş’ta doğdu. İlk ve ortaokulu burada okudu. İlköğretmen Okulu ve
Erzurum Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünü bitirdikten (1963) sonra Karaman Lisesi, Bursa Kız Öğretmen Lisesi, Bursa
Anadolu Lisesi, Kahramanmaraş Kız Meslek Lisesi, Ticaret Lisesi ve Eğitim Enstitüsünde Türkçe ve edebiyat öğretmenliği
yaptı. Ocak 1993’de kendi isteği ile emekli oldu.
İlk şiiri 1964’de Konya’da Şair Feyzi HalIcı’nın çıkardığı ve yayımını daha sonra Ankara’da sürdürdüğü Çağrı dergisinde
yer aldı. Sonra; Hisar, Varlık Yıllığı, Türk Edebiyatı, Millî Kültür, Dolunay, Yeni Edebiyat Yaprağı, Defne, Ilgaz, Elif, Toprak, Tepe
Edebiyatı, Seviye, Kültür ve Sanat, Doğuş Edebiyat, Palandöken, Harman, Çınar, Genç Kardelen, Alkış, Güneysu, Kırağı gibi
çeşitli kir ve sanat dergilerinde şiir ve yazıları yayımlandı.
Ocak 2016 yılında iki aylık olarak yayına başlayan Mevsimler e-dergisinin sahibi ve genel yayın yönetmeni olan Arif
Eren’in şiir ve yazıları Mevsimler dergisinde yayımlıyor.
2005 yılında Antalya Şair, Ozan, Yazar ve Ressamlar Kültür Derneği (ANŞOYAD) tarafından 2. Şairler Buluşması’nda
“Yılın Akdeniz Büyük Şiir Ödülü”ne layık görüldü.
2014’de Sütçü İmam Üniversitesi tarafından Türk edebiyatına, Kahramanmaraş kültür ve sanatına yaptığı katkılardan
dolayı ” Takdir Ödülü” ile ödüllendirildi.
“Ortada net bir fotoğraf var ve bu fotoğrafa göre Arif Eren şiire sadık bir şairdir. Az ama öz yazar, gündemdeki konu
şiir oldu mu antenlerine çarpan her sesi süzgeçlerden geçirir, kalıplara döker ve çok titiz çalışır. Şairin yalın bir dili var.
Toplumcu yanı, eğitimci yanı, her eserinde ön plana çıkar. Toplumun her kesimiyle ılık bir diyalog kurmaya yeterli bir
Türkçeyle şiiri kanatlandırır.” (Bahaeddin Karakoç)
“Şiirin yapısını derinlemesine incelediğimizde benzer sesli kelimelerle şiirde iç ahenk sağlandığını
görüyoruz. Aliterasyonlardan yararlanmak, şairin belirgin bir özelliği…” (Şevket Bulut)
Şiirlerinin Yer Aldığı Antolojiler:
Ajans Türk Şiir Antolojisi (Haz. Necdet Evliyagil, 1966, Değişik yıllar), Resimli Malazgirt Şiirleri Antolojisi (Haz. M. Göktürk
Uytun, 1971), Şiir Burcunda Çocuk Antolojisi (Haz. H. Özbay, B. Karakoç, M. Taşcı, 1993), Dolunay Şiir Güldestesi (Haz.
Bahaettin Karakoç, 1993), Kahramanlık Destanları ve Türküleri Antolojisi (Haz. Cevdet Alperen, 1993), Dolunay Sevda Şiirleri
Antolojisi (Haz. Ramazan Avcı, Mine Tuygun, 1997), Şiirlerle Öğretmen Antolojisi (Haz. Cevdet Alperen), Maraşlı Şairler,
Yazarlar, Alimler (Haz. Cemil Çiftçi, 2000), Dünyanın Bütün Çiçekleri – Öğretmen Şiirleri Antolojisi (Haz. Mustafa Özçelik,
2006), Kahramanmaraşlı Şairler Antolojisi, (Haz. Ramazan Avcı, 2008), Şiirlerle Kahramanmaraş Antolojisi (Haz. Ramazan
Avcı, 2008), Türk Edebiyatında Maraşlılar (Haz. Yaşar Alparslan – Yrd. Dr. Lüt Alıcı – Serdar Yakar, 2009), Dilimiz Yunus Söyler
(Haz. Mustafa Özçelik, 2012), Şairlerin Dilinden Kahramanmaraş (Haz. Ramazan Avcı, 2013), Akdeniz’in Altın Kenti
Kahramanmaraş (2014), Karacaoğlan’dan Günümüze Kahramanmaraşlı Şairler (Haz. Ramazan Avcı, 2015).
ESERLERİ (Şiir):
Bu Kent Sende Kalsın (1965), Yurt Tesbihi (1975, 2. Baskı 1977, MEB tarafından tavsiye edildi), Hayatı Huzura
Ayarlamak (1985), Görkemli Denge (1996), Zaman Yerinde Durmaz (2006), Arif Eren Hayatı-Sanatı- Şiirleri (2010).
KAYNAKÇA: İhsan lşık / Yazarlar Sözlüğü (2. Bas., 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001) – Türkiye Edebiyatçılar ve
Kültür Adamları Ansiklopedisi (Cilt 3, 2006), İlhan Geçer / Bu Kent Sende Kalsın (Ilgaz dergisi, Mayıs 1996), İrfan Ünver
Nasrattinoğlu / Arif Eren’in Yurt Tesbihi (Arif Eren Hayatı- Sanatı- Şiirleri, 2010, s. 29), Şevket Bulut / “Arif Eren’in Mayın Gibi
Kuşattı Kar Şiiri” (Kırağı dergisi, 15.4.1996), Sevinç Çokum / Görkemli Denge (Türkiye gazetesi, 18.04.1996), Hasan Hüsrev /
Arif Eren Bey (Türk Edebiyatı, Ağustos 1996), Arif Eren Özel Sayısı: Bahahettin Karakoç / Görkemli Denge – Nuhuz Olcay Kılıç
/ “Kendini Bilmez Öze Uzak Olanlar”), Tebernüş / Arif Eren’le Şiir Üzerine – Yaşar Faruk İnal / Yurt Tesbihi, Ahmet Beyoğlu /
Arif Eren / (Kültür Dünyası, Eylül 1998), Abdülkadir Güler / Arif Eren ve Görkemli Denge (Çağrı dergisi, Ağustos 1998),
Ramazan Avcı / Selimiye’yi Abideleştiren Şiir Selimiye (Yeni Ortam gazetesi), Cevdet Alperen / Arif Eren Hakkında Genel Bilgi
(Bir Tebessüm dergisi, 2 Haziran 2002), Osman Aytekin / Nefesimiz Gül Bahçesi, 2010), Mustafa Özçelik / Görkemli Denge
(Arif Eren’in Hayatı – Sanatı – Şiirleri, 2010, s.80), Arif Eren Bilgi Teyidi (Kasım 2017).

Şair. 1962, Topaktaş köyü / Afşin / Kahramanmaraş/ doğumlu. Osmaniye Ticaret Lisesi (1980) mezunu. Osmaniye’de
askerî bir komutanlıkta sivil memur olarak çalıştı.
İlk şiiri (Bir Söyleyebilsem), 1979 yılında Kelebek gazetesinde yer almıştı. Diğer ürünlerini Güneysu, Erciyes, Mina,
Dolunay, Palandöken, Karçiçeği, Kardelen, Türk Edebiyatı, Millî Kültür, Genç Dost, Tepe Edebiyat, Harman, Çınar,
Gündönümü, Çırağı dergileri ile Hergün, Millet, Ortadoğu, Bayrak, Türkiye, Zaman, Millî Gazete, Akit, Yeni Düşünce
gazetelerinde yayımladı.
ESERLERİ (Şiir):
Hüzünlerin Düğünü (1980), Külüngün Taşlara Çizdiği Nakış (1993).
KAYNAK: İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009).

Şair ve yazar, dergi yönetmeni. 1 Kasım 1953, Kahramanmaraş doğumlu. Şair ve yazar Şevket Yücel (1930-2001)’in
oğludur. İlk, orta ve lise öğrenimini doğduğu kentte yaptı. 1973 Adana Eğitim Enstitüsü Matematik Bölümünde eğitimini
sürdürdü. 1977 yılında ise Kahramanmaraş MYO makine-motor bölümünden mezun oldu. 1978-79 Kahramanmaraş’ta ki
okullarda öğretmen olarak görev aldı. 1979-80 askerliğini yedek subay olarak İstanbul’da yaptı. Askerlik dönüşü Dokumacılar
Un Fabrikasında müdür olarak çalıştı. 1981 Devlet Su İşleri XX. Bölge Müdürlüğü’nde teknik personel olarak çalışmaya
başladı. Yirmi beş yıl makine işletme şe olarak çalıştıktan sonra, 2006 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.
Yalçın Yücel, ortaokul öğrenciliği yıllarında başlayan yazma uğraşına, lise öğrenciliği yıllarında resim çalışmalarını da
ekledi. İlk yazıları 2002 yılında Adana’da çıkan Söylem dergisinde yayımlandı. Daha sonra aynı derginin yönetiminde de yer
aldı. Alkış, Zeytin Dalı, Edebiyat Yaprağı, Ekin Sanat, Öğretmen Dünyası, Sarı Zeybek ve Yorum Edebiyat Sanat Eki, Avrupa
Olay, Edik, Usare, Güzlek, Mevsimler gibi dergilerde ve Azerbaycan Kültür ve Edebiyat Portalı’nda şiir, deneme, öykü ve
eleştiri yazıları yer aldı.
2010 yılında, Kahramanmaraş Ekspres gazetesinin genel yayın yönetmenliğini yaparak; bu gazeteye kültür, sanat ve
edebiyat ağırlıklı bir nitelik kazandırdı. Bunun ardından birer yıl ara ile iki şiir kitabı yayımladı. 2013 yılında Yorum Gazetesi
edebiyat / sanat ekinin genel yayın yönetmenliğini yapmaya başladı. Bir dönem Kahramanmaraş Kültür Sanat Evi’nin ve Alkış
dergisinin yönetiminde de görev aldı. 2015 yılında Döş Cebim ve Çocuklar Bir Başka Güzel adlı iki şiir yapıtı daha yayımlandı.
2015 Usare dergisinin (Edebiyat-sanat) yayın yaşamını başlattı. 2016 Güzlek dergisini (Edebiyat-Sanat) çıkardı. Türkiye
Yazarlar Birliği üyesi olan Yücel halen bu iki derginin genel yayın yönetmenliğini de yürütmektedir.
Yalçın Yücel, Kahramanmaraş’ta ikamet etmekte olup, Selma Yücel ile evli; Pelin, Yeşim, Batur Kutay adlarında da üç
çocuk babasıdır.
ESERLERİ (Şiir):
Yaşamı Aralamak (2011),
İçimde Üşüyor Günlerim (2012),
Döş Cebim (2015),
Çocuklar Bir Başka Güzel (2015).
KAYNAKÇA: Adil Bozkurt / Çok Başlıklı Bir Irmak (Alkış Dergisi, Sayı: 64, 2012), Osman Nuri Poyrazoğlu (Şair Yalçın
Yücel’den İki Yapıt (Öğretmen Dünyası, Sayı: 2012), Bilgi Formu ve Teyidi (2014, 2017), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2017).

Şair ve yazar. 23 Temmuz 1955, Adana doğumlu. Eserlerinde “Harika” mahlasını kullandı. Adana I. İnönü İlkokulu, Ziya
Paşa Ortaokulu ve Adana Kız Öğretmen Okulunu bitirdikten sonra İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümünde
yüksek öğrenimini tamamladı. Çeşitli okullarda sınıf öğretmenliği, Türk dili ve edebiyatı ve Türkçe öğretmenliği yaparak 2004
yılında emekli oldu. Sonraki yıllarda özel dershanede eğitimci olarak çalıştı. Şiir, resim, el sanatları, müzik, çocuk kitapları ve
senaryo yazımı ilgi alanları oldu. Çeşitli derneklerde çalışmalar yaptı. Özgür Pencere, Tema, İLESAM, Çukurova Halk Ozanları
Kültür ve Araştırma Derneği, Çukurova Edebiyatçılar Derneği, Adana Kültür Sanat Derneği üyesidir Bekâr, Sena Morkal, Seda
Morkal adında iki çocuk annesidir.
Yazı ve şiirleri Adana Milli Eğitim Bülteni, Yeni Adana, Adana Yenigün, Doruk gazeteleri ile Söylem, Aykırısanat,
İmgelem, Lâl, Ankara Ekin Sanat, Alternatif Sanat, Ardıç Kuşu, Çukurovadan Dünyaya Kadirli dergilerinde ve çeşitli
antolojilerde yayımlandı.
Pek çok şiiri bestelendi. Karslı Murat Çobanoğlu adına düzenlenen yarışmada şiir dalında Âşık Kahraman ödülünü
alarak Türkiye ikincisi oldu (2006), aynı aşık adına düzenlenen bir başka yarışmada Adanalı Kul Mustafa Onur Ödülünü aldı
(2007). Karslı Murat Çobanoğlu adına düzenlenen bir diğer yarışmada Âşık Şenlik ödülüne değer görüldü ve ‘Muamma’
dalında Türkiye birincisi oldu (2008).
ESERLERİ (Şiir):
Çiçek Açtı Yalnızlığım (2005), Canım Türkiyem (2008).
KAYNAKÇA: Turuncu Antoloji (2008), Ankara Rüzgârı Antolojisi (haz. Ahmet Eroğlu, 2008), İhsan Işık / Resimli ve Metin
Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (c. 11i 2009)

Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-azşcom) Türkiye temsilcisi Gülten ERTÜRK (Gülten SULTAN) ANNEMİZİN DOĞUM GÜNÜNÜ KUTLUYORUZ! DUDAKLARINDAN GÜLÜŞ, YANAKLARINDAN TEBESSÜM ESKİK OLMASIN! BAŞARILAR DİLİYORUZ! YÜCE ALLAH SİZİ KORUSUN! İnşAllah! AMİN!

HOCALI ŞEHİTLERİNE

Karabağ karalar bağladı bu gece
Analar, babalar, evlatlar
Bir başka ağladı bu gece
Kör kurşunlarla gelinlik kızların
Feryat, figanları yürekleri dağladı bu gece

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türk’ümün Türk’ten başka sesini duyan

Körpe kuzularım ana rahminde
Dünya yüzünü görmeden
Semaya yükseldiler
Kefensiz mezarsız idiler
Uykuda uyanık rüya gibi
Yüzlerce can şehitlik mertebesine erdiler
Bir Türk’ün canı dünyaya değerdi
Dağlık Karabağ şu an nasıl bir yerdi?
Buz kesti dağ, taş
Yürekler buna dayanmaz
Vicdansız ermeni soyu
İnsanlıktan çıkmış anlamaz

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türkümün Türk’ten başka sesini duyan

Altı yüz on üç Türk’üme kıydılar bu gece
Gözleri dönmüş soysuzlar
Yüzlerce canı diri diri yaktılar bu gece
Onlar ki İbrahim misali atılırken ateşe
Cennetteki ebedi evlerine baktılar bu gece

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türkümün Türk’ten başka sesini duyan

Vahşetin bu kadarı da olmaz
Türk’üm ahın hiçbir zaman yerde kalmaz
Daha dün gibi içimizde sızın
Anan, bacın, kardeşin, gelinlik kızın
Unutmadık, unutmayacağız, unutturmayacağız
Katliamı yapan soysuzları nefretle
Hocalı şehitlerimizi milletçe her daim rahmetle anacağız

Göz Yaşartanım

Efkarlandı deli gönül daraldı
Sana daldım yine göz yaşartanım…
Aşkın kanununda bu bir kuraldı
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Neler geldi neler geçti gözümden
Pek çok yaşlar döktüm bu can özümden
Ne olursa olsun dönmem sözümden
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Sensiz dolaşmıyor damarda kanım
Dinmiyor nedense acır sol yanım
Göğüs kafesimde sen benim canımmm
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Sensizlik duygusu beni kemirir
Hüznün bile bana mutluluk verir
Buzlu dağım seni görünce erir
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Azrail geldi de gelemem dedim
Ben yari görmeden ölemem dedim
Onsuz hiç bir zaman gülemem dedim
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

03 02 2007

Gözüm Dalıyor

Özlemler büyüdü kocaman oldu
Sevgi şelalemse hâlâ çağlıyor
Sensiz geçen günler hasretle doldu
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Beni hatıralar sana bağlıyor
Güldüğüme bakma özüm çağlıyor
Bıraktığın izlerse yürek dağlıyor
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Sordun mu kendine sebep neydi?
Düğümlenen kalbim çözüm ariyor
Gururun seni de beni de yendi.
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Bir sürpriz yapıp ta gel ne olursun
Yalnızlık ağ misali beni sarıyor
Boş bekleyen gölüm seninle dolsun
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Geçmişe döneriz elbet dilersen
Her kimle konuşsam seni soruyor
Gül yerine diken getir istersen
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Gülten ERTÜRK(GÜLTENSULTAN)

Ümummilli lider Heydər Əliyevin düşüncəsində türk dünyasının görkəmli dövlət xadimlərinə, unudulmaz şəxsiyyətlərə, mütəfəkkirlərə xüsusi bir ehtiram var idi. O, böyük Atatürkün şəxsiyyətinə və irsinə, xid-mətlərinə də yüksək sayğılar bəsləyirdi. Çağdaş müstəqil Azərbaycanın qurucusu Heydər Əliyev Türkiyə Cümhuriyyətinin yaradıcısı Mustafa Kamal Atatürkün dövlətçilik təcrübəsini Azərbaycanın milli dövlət quruculuğu prosesində daim xatırlamışdır. Atatürk Mərkəzini yaratmaq fikri də bütün türklərin mütəfəkkir insanına zamanında gördüyü işlərə görə cəmiyyətimizdə minnətdarlıq hissinin ifadəsidir. Türk dövlətlərində bu tipli mərkəzlərin yaradılması ideyası çoxdan mövcud olsa da, ilkin olaraq dövlət qurumu kimi Azərbaycanda gerçəkləşmişdir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev Atatürkə, Türkiyəyə və türk dünyasına ehtiramının əlaməti olaraq, 9 mart 2001-ci il tarixli sərəncamla qardaş Türkiyə ilə tarixi, milli-mənəvi, mədəni bağlılığımızın inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan bir təsisat – Azərbaycanda Atatürk Mərkəzini yaratmışdır. Mərkəzin fəxri sədri Azərbaycan Respublikasının Prezidentidir. Prezidentin sözügedən sərəncamında və mərkəzin əsasnaməsində bu birmənalı şəkildə vurğulanır. Atatürk Mərkəzin yaradılması zərurəti konkretdir. Bu mənada, sərəncamda qeyd olunduğu kimi, təsisat «Türk dünyasının böyük öndəri, Türkiyə Cümhuriyyətinin banisi və ilk prezidenti Mustafa Kamal Atatürkün türk tarixində tutduğu mühüm yeri nəzərə alaraq, Atatürk irsinin, ümumiyyətlə, türk tarixi və mədəniyyətinin daha dərindən öyrənilməsi və təbliğ olunması məqsədi» daşıyır.

Mərkəzin fəaliyyəti ilə tanışlıqdan aydın olur ki, qurum ictimai fikri türk dünyası və Atatürklə bağlı tarixi hadisələrə, tədqiqata, yeni münasibətlərə yenidən yönəltməyi istiqamət olaraq seçmişdir. Burada türk dünyasının tarixi, mədəniyyəti və bu sferaya daxil ola biləcək digər məsələlər araşdırılır və nəşr olunur.

Ulu öndər 4 iyul, 2001-ci il tarixli digər bir sərəncamla görkəmli türkoloq alim, tədqiqatçı, prof. dr. Nizami Cəfərovu bu mərkəzə müdir təyin etmişdir. O vaxtdan etibarən mərkəzdə görkəmli türkolq-alimin rəhbərliyi ilə bir sıra ürəkaçan işlər görülmüşdür. Atatürk Mərkəzinin müdiri sıradan bir elm adamı, millət vəkili deyil, o, Azərbaycanda və Türk dünyasında kifayət qədər nüfuz qazanmış türkoloq-alim, ictimai xadimdir. Onun elmi araşdırmaları və kitabları dünya türkoloqları, tədqiqatçılar üçün impulsveriçi örnək kimi həmişə diqqət mərkəzindədir. Ulu öndər Heydər Əliyev rəsmi görüşlərin birində Atatürk Mərkəzinin yaradılması münasibətilə demişdi: «Çox məmnunam ki, mənim təşəbbüsümlə Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi artıq fəaliyyət göstərməkdədir. O zamanlar mənə Beynəlxalq Atatürk Sülh Mükafatı verilərkən düşündüm ki, belə bir qurumu yaratmaq gərəkdir və buna da böyük ehtiyac varmış. Mən çox böyük bir professoru o mərkəzə başqan təyin etdim. O, bizim parlamentin millət vəkilidir. Onlara çox gözəl və tarixi bir bina verdim».

Mərkəzdə türk dünyasının tarixi, mədəniyyəti və bu sferaya daxil ola biləcək digər məsələləri araşdırmaq da nəzərdə tutulmuşdur. Bu elm, mədəniyyət ocağında ictimai fikri türk dünyası və Atatürklə bağlı tarixi hadisələrə, araşdırmalara, gəlişən münasibətlərə yenidən yönəltmək də bir istiqamət olaraq seçilmişdir.

Atatürk irsi, Türk dünyasının tarixi və mədəniyyəti yayınlarda
2001-ci ildən bu yana, əsasnaməsi təsdiq olunduqdan sonra mərkəz kifayət qədər məhsuldar fəaliyyətə başladı. Bu məhsuldarlığın miqyasını xarakterizə edən, cəmiyyətə göstərən tədbirlər, nəşrlər böyük bir ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Hazırda mərkəz Atatürk, atatürkçülük, türk xalqlarının ədəbiyyat və mədəniyyət nümunələrinin araşdırılması və yayınlanması işilə, keçirdiyi elmi konfrans və simpoziumlarla öz vəzifəsini layiqincə həyata keçirməkdədir.

Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü, millət vəkili, professor Nizami Cəfərovun rəhbərliyi ilə mərkəz öz fəaliyyəti dövründə türk dünyası və atatürkçülüklə bağlı cəmiyyətin ehtiyac duyduğu məsələləri həmişə diqqətdə saxlamışdır. Bu sahədə nəzərəçarpacaq elmi tədqiqatlar aparılmış, zəruri ədəbiyyatların (72 adda kitab və 24 sayda «Bülleten») nəşri reallaşdırılmış və bu proses indi də davam etdirilir. Azərbaycan Türkiyə münasibətlərinə dair ayrı-ayrı nəşrlərin çapı Azərbaycan və Türkiyə oxucusu üçün yeni və təqdirəlayiq ədəbiyyatlardır. (Atatürk Mərkəzinin nəşrlərinin ümumi siyahısı ayrıca verilmişdir).

Fəaliyyətimizin digər göstəricisi və yayınlayıcısı olan «Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi Bülleteni»ləri hər rüb ardıcıl olaraq nəşr olunmuşdur (cəmi 24 say). Burada Mərkəzin özünün keçirdiyi və iştirak etdiyi çoxsaylı tədbirlər, görüşlər, konfranslar, müşavirələr, təqdimatlar, elmi əməkdaşların araşdırma materialları və digər uyğun yazılar əksini tapır. Bu baxımdan, Atatürk Mərkəzinin təşəbbüsü ilə keçirilən, yaxud mərkəz müdirinin, onun müavininin və kollektivin iştirak etdiyi tədbirləri də xüsusilə qeyd etmək yerinə düşər. Mərkəzin konfrans salonunda 300-dək görüş, təqdimat, elmi konfrans və simpoziumlar keçirilmişdir ki, bunların əksəriyyəti bilavasitə prof. dr. Nizami Cəfərovun təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə baş tutmuşdur.

Hazırda Atatürk, onun silahdaşları, Türk dünyası tarixi, mədəniyyəti ilə əlaqədar, böyük şəxsiyyətlərimiz, dövlət qurucularımız haqqında yeni kitabların hazırlanması işi davam etdirilir. Bütün bunlar isə Azərbaycanda kütləvi oxucunu, həmçinin elmi ictimaiyyəti türkçülüyün, atatürkçülüyün müxtəlif aspektləri, bütün dünyada tanınan böyük türklərin həyat və fəaliyyəti ilə tanışlığa geniş imkan yaratmaqdır. Və əsas məqsədlərdən biri də odur ki, Azərbaycan cəmiyyəti tərkib hissəsi olduğu türk dünyasının şanlı dövllətçilik tarixini dərindən öyrənsin və xalqlarımızın böyük şəxsiyyətlərini tanısın, onlarla fəxr etsin.

***

Azərbaycan dövləti olaraq, beynəlxalq əlaqələrimizdə Türk dünyası faktoruna da böyük önəm verilir. Türk dünyası və Türkiyənin timsalında münasibətlərimiz xalqlarımızın tarixi, etimoloji, mədəni-mənəvi birliyindən rişələnir və yeni çağda ümummilli lider Heydər Əliyevin «Biz bir millət, iki dövlətik» — milli-ideoloji məzmunu böyük olan tarixi kəlamı anlamını və formasını almışdır.

Prezident İlham Əliyev tarixi bağlılığı möhkəm olan xalqlarımızın çağdaş əlaqələrinə milli aspektdən, Heydər Əliyev kursuna sədaqət nümayiş etdirməklə, türk dünyasına diqqətin milli, ideoloji konturlarını müəyyənləşdirmişdir: «Biz ümumi kökləri olan bir xalqıq, bir dilimiz, bir dinimiz var. Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlər həmişə dostluq və qardaşlıq kimi səciyyələndirilmişdir. Əsrlər boyu bizi ayırmaq is-təsələr də, bu cəhdlər nəticə verməmişdir. İndi də heç bir qüvvə bizi ayırmaq iqtidarında deyil. Azərbaycanın dost və qardaş münasibətinə daha böyük ehtiyacı var».

Bu yanaşma bir qədər geniş, həm də konkret anlamda Prezident İlham Əliyevin Türkiyə ilə birlikdə türk dünyasına, türk xalqlarına, ümumi etnik-mədəni dəyərlərimizə doğma münasibətidir. Və dövlətimizin başçısının bu kimi baxışları Atatürk Mərkəzinin beynəlxalq fəaliyyətinin ideya istiqamətində mühüm şərt ola-raq götürülür. Fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində Atatürk Mərkəzi Azərbaycanın, Türkiyənin, Türk dünyasının əsas Atatürk mərkəzləri, elmi, mədəni qurumlarla səmərəli əməkdaşlıq qurmuş və hazırda özünün beynəlxalq əlaqələrinin miqyasını daha da genişləndirməyə çalışmışdır. Ötən 6 il ərzində prof. dr. Nizami Cəfərovun təmsilçiliyi ilə mərkəzin beynəlxalq tədbirlərdə, konfranslarda iştirakını xüsusilə əhəmiyyət daşıyan məsə-lələr sırasında qeyd etmək lazımdır:

Istanbul şəhərinə Türk dövlət və topluluqları Dostluq və işbirliyinin qurultayı — «Azərbaycanşünaslığın metodoloji problemləri» mövzusunda məruzə (2002).
Türkiyənin Istanbul və Ankara şəhərlərində olmuş. Türkiyə Böyük Millət Məclisində, Türkiyənin Nazirlər Kabinetində, Istanbul şəhər bələdiyyəsində, Atatürk Kültür Dil və Tarix Yüksək Qurumunda görüşlər və müzakirələr (2002).
Quzey Kıbrıs Türk Cumihuriyətinin müstəqilliyi ilə əlaqədar Lefkoşa şəhərində dövlət şənlikləri və Osmanlı dövlətinin 721 illiyi münasibəti ilə əlaqədar Biləcik şə-hərində bayram tədbirləri (2002).
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 85 və ümummilli lider Heydər Əliyevin 80 illik yubileyi ilə əlaqədar Tür-kiyənin Izmir şəhərində keçirilən tədbirləri, Türkiyənin Adana şəhərində «Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığı» konfrası (2003).
Türkiyənin Ankara şəhərində ezamiyyətdə olmuş-dur. Atatürkün anım günü və Antalya şəhərində mədə-niyyət tədbirləri (2004).
Türkiyədə qondarma «erməni soyqırmı»məsələsinə həsr olunmuş tədbir, Istanbulda keçirilən Atatürk qu-rumlarının ümumi toplantısı (2005).
Şimali Kipr Türk Cumhiriyyətinə səfər, Lefkoşda Azərbaycan nümayəndəliyinin açılışı (2005).
Türkiyənin Qazi Universitetində «1915-ci il erməni məsələsi» mövzusunda elmi simpozium (2005).
Istanbulun Boğaziçi Universitesində Heydər Əliye-vin anım günü münasibətilə elmi tədbir (Prezidentin Icra Aparatının şöbə müdiri Əli Həsənovla. 2005).
Türkiyənin Antaliya şəhərində «Dialoq Avrasiya» təşkilatının 7-ci ümumi iclası (2006).
Türkiyəyə işgüzar səfər (2006).
Qırğız Respublikasının paytaxtı Bişkekdə Şimali Kipr Respublikasının problemlərinə həsr olunmuş tədbir (2006).
Ukraynanın Kiyev şəhərində Dialoq Avrasiya Platformasının «Xalqların bir-birinə yaxınlaşmasında təhsilin və medianın rolu» mövzusunda toplantı (2007).
Türkiyənin Ankara şəhərində «İCANAS -38» Beynəlxalq Asiya və Şimali Afrika Araşdırmaları konqresi (2007).
Qırğızıstanın Bişkek şəhərində «I Uluslararası Böyük Türk Dili Qurultayı» (İhsan Doğramacının şərəfinə). «Genel olaraq Türkiyə türkcəsi» mövzusunda məruzə (2007).
Bu kimi tədbirlərdə prof. dr. Nizami Cəfərov mərkəzi layiqincə təmsil etmiş, nəticə olaraq bir sıra beynəlxalq səviyyəli qurumlarla ikitərəfli əməkdaşlıq və elmi tədqiqat işlərinin mübadiləsində anlaşma əldə olunmuşdur.

Bu gün, elə sonrakı dövrlər üçün də Atatürk Mərkəzinin perspektivə nəzərdə tutduğu, dəqiqliklə əməl etdiyi digər doğal prioritet istiqamət də aydın və birmənaladır – Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin türk dünyasında qarşılıqlı əlaqələrin yaradılması və zənginləşməsi sahəsində xidmətlərini işıqlandırmaq, bu sahədə digər türk respublikalarında aparılan işləri araşdırmaq.

Cəmiyyətə bəllidir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev öz fəaliyyəti ilə xalqının yüksəlişi, türk dünyasının birliyi, qardaşlığı yolunda ali məqsədlərə xidmət edir. Və türk dünyasının müasir liderlərindən biri olmaq şərəfini qazanmış şəxsiyyətlərdəndir. Bu mənada, Nizami Cəfərovun Atatürk Mərkəzində həyata keçirdiyi siyasət və bu siyasi düşüncədən irəli gələn əsas prinsip belədir – mərkəz Azərbaycan dövlətinin siyasətini, müstəqillik uğrunda mübarizəsini, Heydər Əliyevin yaratdığı ənənələri təbliğ etməli, Azərbaycanın türk dünyasında nüfuzunun yüksəldilməsi işində öz köməyini göstərməlidir, və şübhəsiz göstərir də.

Mustafa Kemal Paşa (Osmanlı Türkçesi: مصطفى كمال پاشا), Soyadı Kanunu’ndan (1934) sonra Atatürk[3] (19 Mayıs 1881[2], Selanik – 10 Kasım 1938, İstanbul), Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923’ten 1938’e değin görev yapmış kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı, mareşal ve daha evvelinde bir Osmanlı subayı.

Atatürk, I. Dünya Savaşı sırasında bir ordu subayıydı. Savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisini takiben Türk Kurtuluş Savaşı’ndaki Türk Ulusal Hareketi’ne önderlik etmiştir. Kurtuluş Savaşı sürecinde Ankara Hükûmeti’ni kurmuş, askeri eylemleriyle İtilaf Devletleri tarafından gönderilen askeri güçleri bozguna uğratmış ve Türkleri zafere götürmüştür. Atatürk daha sonra eski Osmanlı İmparatorluğu’nu modern ve seküler bir ulus devletine dönüştürmek için politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel reformlar başlatmıştır. Liderliği altında binlerce yeni okul inşa edildi. İlköğretim ücretsiz ve zorunlu hale getirildi. Kadınlara sivil eşitlik ve politik haklar verildi. Köylülerin sırtına yüklenen ağır vergiler azaltıldı.[4][5]

Bu makale serisinin bir parçasıdır
Mustafa Kemal Atatürk
MustafaKemalAtaturk oval.png
Özel Hayatı[göster]
Askerî kariyeri[göster]
Atatürk Devrimleri[göster]
Atatürkçülük[göster]
Ayrıca[göster]
Galeri: Resim, Ses, video
g t d
Türk Orduları Başkomutanı olarak Sakarya Meydan Muharebesi’ndeki başarısından dolayı 19 Eylül 1921 tarihinde “Gazi” unvanını almış ve mareşalliğe yükselmiştir.[5] Halk Fırkası’nı kurmuş ve ilk genel başkanı olmuştur.[6] 1938 yılındaki vefatına kadar arka arkaya 4 kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı olmuştur.[5]

Atatürk tarihte oynadığı önemli rolden dolayı pek çok yazar ve tarihçi tarafından incelenmiş ve hakkında 379 eser yazılmıştır. Bu yönüyle hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi arasında yer almaktadır. Ayrıca dünyada ilk kez ve tek örnek olmak üzere, Birleşmiş Milletler’in UNESCO örgütü tarafından, kendisinin 100. doğum yılı olması sebebiyle ve tüm ülkelerin oy birliğiyle 1981 yılı “Atatürk Yılı” olarak kabul edilmiştir. Dergilerinin Kasım 1981 sayısında da, Atatürk ve Türkiye konusu ele alınmıştır.

1839’da Kocacık’ta doğduğu sanılan[7] babası Ali Rıza Efendi, aslen Manastır’a bağlı Debre-i Bâlâ’dandır.[8] Babasını ailesi 14-15. yüzyılda Anadolu’dan bölgeye göç etmiş olan Kocacık Yörüklerindendir.[7][8][9][10][11] Bazı kaynaklara göre ise babasının ailesi Arnavutlardandır.[12][13][14][15] Annesinin kökeni ise Karaman’dan Rumeli’ye gelen Türkmenlerdendir.[16] Ailesi ile Selanik’e göç eden Ali Rıza Bey,[17] burada gümrük memurluğu ve kereste ticareti yaptı.[18] Ali Rıza Bey ayrıca 93 Harbi (1877-78) esnasında yerel birliklerde teğmenlik yapmıştı.[19]

Ali Rıza Bey, 1871 yılında, 1857 yılında Selanik’in batısındaki Langaza’da çiftçi bir ailede doğan[19][20] Zübeyde Hanım’la evlenmişti.[21] Mustafa Kemal Atatürk, bu çiftin çocuğu olarak rumî 1296 (miladî 1881) yılında Selanik’te doğmuştur. Samsun’a çıktığı 19 Mayıs tarihini doğum günü kabul etmiştir.[22] Fatma, Ömer, Ahmet, Naciye ve Makbule adlı beş kardeşinin ilk dördü küçük yaşta hayatını kaybetmiştir.[23][24]

Öğrenim çağına gelen Mustafa’nın hangi okula gideceği konusunda annesi ile babası arasında anlaşmazlık çıkmıştı. Annesi Mustafa’nın Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebine gitmesini istiyor, babası ise o dönemki yeni yöntemlerle eğitim yapan seküler[19] Mektebi Şemsi İbtidai’nde (Şemsi Efendi Mektebi) okumasını istiyordu. En sonunda önce mahalle mektebine başlayan Mustafa, birkaç gün sonra Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti.[25] Atatürk, okul seçimindeki bu kararı için hayatı boyunca babasına minnettarlık duymuştur.[19] 1888 yılında babasını kaybetti.[26] Bir süre Rapla Çiftliği’nde annesinin üvey kardeşi[19] Hüseyin’in yanında kalıp hafif çiftlik işleriyle uğraştıktan sonra -eğitimsiz kalacağından endişe eden annesinin isteğiyle-[19] Selanik’e dönüp okulunu bitirdi.[27] Bu arada Zübeyde Hanım, Selanik’te gümrük memuru olan Ragıp Bey ile evlendi.[28]

Şimdi müze olan Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi’ndeki ev 1870’te Rodoslu müderris Hacı Mehmed Vakfı tarafından yaptırılmış ve 1878’de yeni evlenen Ali Rıza Bey tarafından kiralanmıştır ancak o öldükten sonra Mustafa ve ailesi bu evden yanındaki 2 katlı, 3 odalı ve mutfaklı daha küçük eve taşınmışlardır.[29]

Mustafa, seküler bir okul olan ve bürokrat yetiştiren[19] Selânik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydoldu. Ancak muhitindeki askerî öğrencilerin üniformalarından da etkilenerek[19] -annesinin karşı çıkmasına rağmen-[19] 1893 yılında Selânik Askerî Rüştiyesi’ne girdi. Bu okulda matematik öğretmeni Yüzbaşı Üsküplü Mustafa Sabri Bey, ona anlamı mükemmellik, olgunluk olan “Kemal” adını verdi.[30] Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Bey (Yücekök), özgürlük düşüncesiyle genç Mustafa Kemal’in düşünce yapısını etkiledi. Mustafa Kemal Kuleli Askerî İdadisi’ne girmeyi düşündüyse de ona ağabeylik yapan Selânikli subay Hasan Bey’in tavsiyesine uyarak Manastır Askerî İdadisi’ne kaydoldu. 1896-1899 yıllarında okuduğu Manastır Askerî İdadisi’nde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal’in tarihe olan merakını güçlendirdi.[31] Bu tarihte başlayan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’na gönüllü olarak katılmak istediyse de hem idadi öğrencisi olduğu için hem de 16 yaşında olduğundan dolayı cepheye gidememiştir. Bu okulu ikincilikle bitirdi.[32] 13 Mart 1899’da[33] [34] İstanbul’da Mekteb-i Harbiye-i Şahane’ye girdi. Birinci sınıfı 27., ikinci sınıfı 11., üçüncü sınıfı 1902’de mülazım (bugünkü ismiyle Teğmen) rütbesiyle 549 kişi arasından piyade sınıf sekizincisi (1317 – P.8) olarak bitirdi.[32] Akabinde Erkan-ı Harbiye Mektebi’ne (Harp Akademisi) devam ederek 11 Ocak 1905’te ”kurmay yüzbaşı” rütbesiyle mezun oldu.[35]

Askerlik (1905-1918)
Erken dönem

Kıdemli Yüzbaşı
Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal, mezuniyetinin ardından merkezi Şam’da bulunan 5.Ordu’ya staj amacıyla gönderildi. Bu stajında piyade, süvari ve topçu sınıflarında görev aldı.1905-1907 yılları arasında Şam’da Lütfi Müfit Bey (Özdeş) 5. Ordu emrinde görev yaptı. İlk stajı 5. Ordu’ya bağlı 30’uncu Süvari Alayı’nda gerçekleşti.[36] Bu dönemde düşük rütbeli stajyer bir kurmay subay olarak Suriye’nin çeşitli bölgelerindeki isyanlarla ilgilenen Mustafa Kemal, “küçük savaş” (gerilla savaşı) üzerine tecrübe kazandı. İsyanlarla uğraştığı dört aydan sonra Şam’a döndü. 1906 Ekim ayında Binbaşı Lütfi Bey, Dr. Mahmut Bey, Lüfti Müfit (Özdeş) Bey ve askerî tabip Mustafa Cantekin ile ‘Vatan ve Hürriyet’ adlı bir cemiyeti kurduktan sonra ordudan izinsiz Selânik’e gitti. Selânik Merkez Komutan Muavini Yüzbaşı Cemil Bey (Uybadın)’in yardımıyla karaya çıktı ve orada cemiyetinin şubesini açtı. Bir süre sonra arandığını öğrendi ve ona ağabeylik yapan Albay Hasan Bey, Yafa’ya dönüp oranın komutanı Ahmet Bey’e Mısır sınırında Bîrüssebi’ye gönderildiğini bildirmesini önerdi. Ahmet Bey de Mustafa Kemal’i Bîrüssebi’ye tayin etti ve bir süre sonra topçu staj için tekrar Şam’a gönderildi.[37] 20 Haziran 1907’de Kolağası (kıdemli yüzbaşı) oldu ve 13 Ekim 1907’de 3.Ordu’ya kurmay olarak atandı[35] ancak Selânik’e vardığında ‘Vatan ve Hürriyet’in şubesinin İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne ilhak edildiğini öğrendi. Bu yüzden kendisi de 1908 Şubat ayında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu (Üye numarası: 322)[38]. 22 Haziran 1908’de Rumeli Doğu Bölgesi Demiryolları Müfettişliğine atandı.[35]

23 Temmuz 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Aralık 1908 sonlarında[39] İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından toplumsal ve siyasal sorunları ve güvenlik problemlerini incelemek üzere bugünkü Libya’nın bir parçası olan Trablusgarp’a gönderildi. Burada 1908 Devrimi’nin fikirlerini Libyalılara yaymaya ve buradaki nüfusun farklı kesimlerinden gelenleri Jön Türk politikasına kazanmaya çalıştı.[40] Bu siyasi görevin yanı sıra bölge halkının güvenliği ile de ilgilendi. Kentin dışında yapılan bir savaş tatbikatında Bingazi Garnizonu’na önderlik ederek askerlere modern taktikler öğretti. Bu tatbikat süresince isyana meyilli Şeyh Mansur’un evini sararak bölgede sistem karşıtı başka güçlü kişilere örnek olması amacıyla onu kontrol altına aldı. Ayrıca hem kentli insanları hem de kırsal bölge insanlarını korumak için bir yedek ordu planlamaya başladı.[39][41]

13 Ocak 1909’da 3. Ordu’ya bağlı Selânik Redif Fırkası’nın Kurmay Başkanı oldu ve 13 Nisan 1909’da Meşrutiyet’e karşı 3. Ordu’ya bağlı Taşkışla’da konuşlanmış 2. ve 4. Avcı Taburları’nın isyanıyla başlayan, diğer birliklerin katılımıyla genişleyen 31 Mart Ayaklanması’nı bastırmak üzere Selânik ve Edirne’den yola çıkarak Mirliva Mahmut Şevket Paşa komutasında 19 Nisan 1909’da İstanbul’a girecek olan Hareket Ordusu’na bağlı birinci kademe birliklerinin kurmay başkanı oldu. Daha sonra 3. Ordu Kurmaylığı, 3. Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığı, 5. Kolordu Kurmaylığı, 38. Piyade Alayı Komutanlığı görevlerinde bulundu.[35][39]

Stuart Kline’ın Türk Havacılık Kronolojisi kitabına göre[42], Mustafa Kemal, 1910 yılında Fransa’da düzenlenen Picardie Manevraları’na katıldı. Burada yeni üretilen uçakların deneme uçuşuları yapılıyordu. Ali Rıza Paşa, bu uçuşlardan birine katılmak isteyen Mustafa Kemal’i önledi. Ve akabinde uçuş yapan o uçak dönüş esnasında yere çakıldı.[43] Bazı kaynaklar tarafından, bu hikâyeye dayanarak Atatürk’ün uçağa binmekten korktuğu iddia edilse de kitabın yazarı Kline, Atatürk’ün olaydan sonra 3 defa uçağa bindiğinden bahseder.[44]

Mustafa Kemal, dönüşünün ardından 27 Eylül 1911’de İstanbul’da Genelkurmay Karargâhı’nda görev aldı.[45]

Trablusgarp Savaşı
Ayrıca bakınız: Trablusgarp Savaşı

Trablusgarp Savaşı’nda, Mustafa Kemal
İtalyanlar’ın Trablusgarp’a saldırısıyla 19 Eylül 1911’de başlayan Trablusgarp Savaşı’nda, 27 Kasım 1911’de Binbaşı[35] olan Mustafa Kemal, Binbaşı Enver Bey, Fuat (Bulca), Nuri (Conker) ve Binbaşı Fethi (Okyar) gibi diğer İttihatçı subaylarla birlikte 18 Aralık 1911’de hareket etti.[46] Mustafa Kemal ile grubu, Mısır’da Kahire[47] ve İskenderiye üzerinden Bingazi’ye gitti. 19 Ekimde İskenderiye’den yola çıktıktan bir süre sonra bir hastalık geçirdi.[48] 22 Aralık’ta Tobruk yakınında zafer kazandı. Derne’deki 16 – 17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralanıp bir ay hastanede tedavi gördü ve 6 Mart’ta Derne Komutanlığı’na getirildi.[49] Aynı yılın eylülünde başlayan barış görüşmelerine rağmen çatışmalar sürerken, Karadağ’ın 8 Ekim’de Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi ve Balkan Savaşları’nın başlaması nedeniyle barışa razı olunmasıyla Mustafa Kemal ve diğer subaylar İstanbul’a geri döndüler.

Balkan Savaşları
Ayrıca bakınız: Balkan Savaşları
Balkan Savaşları başladığında Trablusgarp’ta görev yapan Derne Komutanı Mustafa Kemal ve Binbaşı Nuri Bey, bu savaşlarda görev almak istediler.[50] Mustafa Kemal, dönemin Osmanlı Harbiye Nezareti Enver Bey’in de izni ile 24 Ekim 1912’de Trablusgarp’tan ayrılmıştır.[50] 24 Kasım 1912’de karargâhı Bolayır’da bulunan Bahr-i Sefit Boğazı (Akdeniz Boğazı) Kuvayi Mürettebesi Harekât Şubesi Müdürlüğü’ne atandı.[51] Osmanlı ordusu burada general Stilian Georgiev Kovachev komutasındaki Bulgar 4. Ordusuna yenildi. Haziran 1913’de başlayan İkinci Balkan Savaşı’nda komutası altındaki birliklerle Dimetoka ve Edirne’ye girdi.

27 Ekim 1913’te Sofya askerî ataşeliğine atanarak yakın arkadaşı Sofya sefiri (elçisi) Fethi Bey (Okyar)’in altında çalıştı.[52] Ek görev olarak Belgrad ve Çetine askerî ataşeliğini de yürüttü.[52] Bu görevde iken 1 Mart 1914’te yarbaylığa (kaymakam) yükseldi.[52]

Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-azşcom) Türkiye temsilcisi Gülten ERTÜRK (Gülten SULTAN) ANNEMİZİN DOĞUM GÜNÜNÜ KUTLUYORUZ! DUDAKLARINDAN GÜLÜŞ, YANAKLARINDAN TEBESSÜM ESKİK OLMASIN! BAŞARILAR DİLİYORUZ! YÜCE ALLAH SİZİ KORUSUN! İnşAllah! AMİN!

HOCALI ŞEHİTLERİNE

Karabağ karalar bağladı bu gece
Analar, babalar, evlatlar
Bir başka ağladı bu gece
Kör kurşunlarla gelinlik kızların
Feryat, figanları yürekleri dağladı bu gece

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türk’ümün Türk’ten başka sesini duyan

Körpe kuzularım ana rahminde
Dünya yüzünü görmeden
Semaya yükseldiler
Kefensiz mezarsız idiler
Uykuda uyanık rüya gibi
Yüzlerce can şehitlik mertebesine erdiler
Bir Türk’ün canı dünyaya değerdi
Dağlık Karabağ şu an nasıl bir yerdi?
Buz kesti dağ, taş
Yürekler buna dayanmaz
Vicdansız ermeni soyu
İnsanlıktan çıkmış anlamaz

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türkümün Türk’ten başka sesini duyan

Altı yüz on üç Türk’üme kıydılar bu gece
Gözleri dönmüş soysuzlar
Yüzlerce canı diri diri yaktılar bu gece
Onlar ki İbrahim misali atılırken ateşe
Cennetteki ebedi evlerine baktılar bu gece

Uyan Türk’üm uyan!
Hocalıda katliam var
Tüm dünya sağır ve dilsiz
Yok ki Türkümün Türk’ten başka sesini duyan

Vahşetin bu kadarı da olmaz
Türk’üm ahın hiçbir zaman yerde kalmaz
Daha dün gibi içimizde sızın
Anan, bacın, kardeşin, gelinlik kızın
Unutmadık, unutmayacağız, unutturmayacağız
Katliamı yapan soysuzları nefretle
Hocalı şehitlerimizi milletçe her daim rahmetle anacağız

Göz Yaşartanım

Efkarlandı deli gönül daraldı
Sana daldım yine göz yaşartanım…
Aşkın kanununda bu bir kuraldı
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Neler geldi neler geçti gözümden
Pek çok yaşlar döktüm bu can özümden
Ne olursa olsun dönmem sözümden
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Sensiz dolaşmıyor damarda kanım
Dinmiyor nedense acır sol yanım
Göğüs kafesimde sen benim canımmm
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Sensizlik duygusu beni kemirir
Hüznün bile bana mutluluk verir
Buzlu dağım seni görünce erir
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

Azrail geldi de gelemem dedim
Ben yari görmeden ölemem dedim
Onsuz hiç bir zaman gülemem dedim
Sende kaldım yine göz yaşartanım…

03 02 2007

Gözüm Dalıyor

Özlemler büyüdü kocaman oldu
Sevgi şelalemse hâlâ çağlıyor
Sensiz geçen günler hasretle doldu
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Beni hatıralar sana bağlıyor
Güldüğüme bakma özüm çağlıyor
Bıraktığın izlerse yürek dağlıyor
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Sordun mu kendine sebep neydi?
Düğümlenen kalbim çözüm ariyor
Gururun seni de beni de yendi.
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Bir sürpriz yapıp ta gel ne olursun
Yalnızlık ağ misali beni sarıyor
Boş bekleyen gölüm seninle dolsun
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Geçmişe döneriz elbet dilersen
Her kimle konuşsam seni soruyor
Gül yerine diken getir istersen
Yoldamısın yoksa gözüm dalıyor

Gülten ERTÜRK(GÜLTENSULTAN)

Ah Ölüm

Yalancı dünyaya konup göçenler
Ne söylerler ne bir haber verirler
Üzerinde türlü otlar bitenler
Ne söylerler ne bir haber verirler

Kiminin başında biter ağaçlar
Kiminin başında sararır otlar
Kimi masum kimi güzel yiğitler
Ne söylerler ne bir haber verirler

Toprağa gark olmuş nazik tenleri
Söylemeden kalmış tatlı dilleri
Gelin duadan unutman bunları
Ne söylerler ne bir haber verirler

Yunus derki gör taktirin işleri
Dökülmüştür kirpikleri kaşları
Başları ucunda hece taşları
Ne söylerler ne bir haber verirler

Çağırayım Mevlam Seni

Dağlar ile taşlar ile
Çağırayım Mevlâm seni
Seherlerde kuşlar ile
Çağırayım Mevlâm seni

Sular dibinde mâhiyle
Sahralarda âhû ile
Abdal olup yâhû ile
Çağırayım Mevlâm seni

Gök yüzünde İsâ ile
Tûr dağında Mûsâ ile
Elimdeki asâ ile
Çağırayım Mevlâm seni

Derdi öküş Eyyûb ile
Gözü yaşlı Ya’kûb ile
Ol Muhammed mahbûb ile
Çağırayım Mevlâm seni

Hamd ü şükrullah ile,
Vasf-ı Kulhüvallah ile
Daima zikrullah ile,
Çağırayım Mevlam seni

Bilmişim dünya halini
Terk ettim kıyl ü kâlini
Baş açık ayak yalını
Çağırayım Mevlâm seni

Yûnus okur diller ile
Ol kumru bülbüller ile
Hakkı seven kullar ile
Çağırayım Mevlâm seni

Ben bende değil, sende de hem sen, hem ben,
Ben hem benimim, hem de senin, sen de benim,
Bir öyle garip hale bugün geldim ki
Sen ben misin, bilmiyorum, ben mi senim.

(Farsça, Hüseyin Rıfat)

Göz gamın ne olduğunu bilseydi,
gökyüzü bu ayrılığı çekseydi,
padişah bu acıyı duysaydı;
göz gece demez gündüz demez ağlardı,
gökler yıldızlara, güneşle, ayla
gece demez gündüz demez ağlardı.
padişah bakardı ününe,
tacına, tahtına, tolgasına, kemerine,
gece demez gündüz demez ağlardı.

Gül bahçesi güzün geleceğini duysaydı,
uçan kuş avlanacağını bilseydi,
gerdek gecesi bu özlemi görseydi;
gül bahçesi hem güle hem dala ağlardı,
uçan kuş uçmaktan vazgeçer ağlardı,
gerdek gecesi öpüşmeye, sarılmaya ağlardı.

Zaloğlu bu zülmü görseydi,
ecel bu çığlığı duysaydı,
cellâdın yüreği olsaydı;
Zaloğlu savaşa, yiğitliğe ağlardı,
ecel bakardı kendine ağlardı,
cellât, yüreği taş olsa, ağlardı.

Kumru, başına geleceği duysaydı,
tabut, içine gireni bilseydi,
hayvanlarda bir parça akıl olsaydı;
kumru selviden ayrılır ağlardı,
tabut omuzda giderken ağlardı
öküzler, beygirler, kediler ağlardı.

Ölüm acılarını gördü tatlı can,
koyuldu işte böyle ağlamaya.
Olanlar oldu, gitti dostum benim.
şu dünya bir altüst olsa, aülasa yeri var.
öylesine topraklar altında kalmışım.

Ey Balçık Dünya

Seni bildim bileli,
ey balçık dünya,
başıma nice belâlar geldi,
nice mihnet, nice dert.
Seni sırf belâdan ibaret gördüm,
seni sırf mihnetten, dertten ibaret.

İsa’nın yurdu değilsin sen,
yayıldığı yersin eşeklerin.
Nerden tanıdım seni bilmem ki,
nerden parçası oldum bu yerin,

Bana vermedin bir yudum tatlı su,
sofranı yaydın yayalı.
Elimi ayağımı bağladın gitti,
elimin ayağımın farkına varalı.

Bırak da bir ağaç gibi
yerin altından çıkarıp ellerimi
sevgilinin havasıyla sarmaşdolaş olayım,
uzayıp gideyim bâri.

Ey çiçek, dedim çiçeğe,
dedim, bu küçük yaşta sen,
neden ihtiyar oldun bu kadar,
dedim, nasıl oldu bu böyle?

Çocukluktan kurtuldum, dedi çiçek,
sabah rüzgârını tanıyalı,
hep yukarlara doğru çıkar
yukarlardan gelmiş bir ağaç dalı.

Şunu da söyledi çiçek:
Madem aslımı tanıdım,
madem yersizlik âlemi aslım,
artık bana tek bir şey düşecek:
Yücelip aslıma gitmek.

Sus yerter artık,
var git yokluğa haydi,
yoklukla yok ol.
Git, yokluklardan tanı
yokluktan var olanı.

Hikmet – 1

Bismillah deyip beyan ederek hikmet söyleyip
Taleb edenlere inci, cevher saçtım ben işte.
Riyazeti sıkı çekip, kanlar yutup
‘İkinci defter’ sözlerini açtım ben işte.

Sözü söyledim, her kim olsa cemale talip
Canı cana bağlayıp, damarı ekleyip,
Garip, yetim, fakirlerin gönlünû okşayıp
Gönlü kırık olmayan kişilerden kaçtım ben işte.

Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol
Öyle mazlum yolda kalsa, yoldaşı ol
Mahşer günü dergahına yakın ol
Ben-benlik güden kişilerden kaçtım ben işte.

Garip, fakir, yetimleri Rasul sordu
O gece Mirac’a çıkıp Hakk cemalini gördü
Geri gelip indiğinde fakirlerin halini sordu
Gariplerin izini arayıp indim ben işte.

Ümmet olsan, gariplere uyar ol
Ayet ve hadisi her kim dese, duyar ol
Rızk, nasip her ne verse, tok gözlü ol
Tok gözlü olup şevk şarabını içtim ben işte.

Medine’ye Rasul varıp oldu garip
Gariplikte sıkıntı çekip oldu sevgili
Cefa çekip Yaradan’a oldu yakın
Garip olup menzillerden geçtim ben işte.

Akıllı isen, gariplerin gönlünü avla
Mustafa gibi ili gezip yetim ara
Dünyaya tapan soysuzlardan yüzünü çevir
Yüz çevirerek derya olup taştım ben işte.

Aşk kapısını Mevlâm açınca bana değdi
Toprak eyleyip ‘Hazır ol! ‘ deyip boynumu eğdi
Yağmur gibi melâmetin oku değdi
Ok saplanıp yürek, bağrımı deştim ben işte.

Gönlûm katı, dilim acı, özüm zalim
Kur’an okuyup amel kılmıyor sahte alim
Garip canımı harcayayım, yoktur malım;
Haktan korkup ateşe düşmeden piştim ben işte.

Altmış üçe yaşım ulaştı, geçtim gafil;
Hakk emrini sıkı tutmadım, kendim cahil;
Oruç, namaz kazaya bırakıp oldum ergin;
Kötüyû izleyip iyilerden geçtim ben işte.

Vah ne yazık, sevgi kadehini içmeden,
Çoluk-çocuk, ev-barktan tam geçmeden
Suç ve isyan dûğümünü burada çözmeden
Şeytan galip, can verirkende şaştım ben işte.

İmanıma çengel vurup kıldı gamlı,
Mürşid-i kamil Hazır ol! ‘ deyip saçtı korku
Lânetli şeytan benden kaçıp korkusuz gitti kirli
Allah’a hamd olsun, iman nuru açtım ben işte.

Mürşid-i kamil hizmetinde gidip yürüdüm;
Hizmet kılıp göz yummadan hazır durdum;
Yardım etti, Şeytanı kovalayıp sûrdüm;
Ondan sonra kanat çırpıp uçtum ben işte.

Garip, fakir, yetimleri sevindiresin;
Parçalayıp aziz canını eyle kurban;
Yiyecek bulsan, canın ile misafir
Hak’tan işitip bu sözleri dedim ben işte.

Garip, fakir, yetimleri her kim sorar,
Râzı olur o kulundan Allah.
Ey habersiz, sen bir sebep, kendisi saklar;
Hak Mustafa öğüdünü işitip dedim ben işte.

Yedi yaşta Arslan Baba ya verdim selâm;
‘Hak Mustafa emanetini eyleyin armağan’
İşte o zamanda binbir zikrini eyledim tamam
Nefsim ölüp lâ-mekâna yükseldim ben işte.

Hurma verip, başımı okşayıp nazar eyledi
Bir fırsatta âhirete doğru sefer eyledi
‘Elveda’ deyip bu âlemden göç eyledi
Medreseye varıp, kaynayıp coşup taştım ben işte.

Sünnet imiş, kâfir de olsa, verme zarar
Gönlü katı, gönül inciticiden Allah şikayetçi;
Allah şahid, öyle kula ‘Siccin’ hazır
Bilgelerden işitip bu sözü söyledim ben işte.

Sünnetlerini sıkı tutup ümmet oldum:
Yer altına yalnız girip nura doldum;
Hakk’a tapanlar makamına mahrem oldum,
Bâtın mızrağı ile nefsi deştim ben işte.

Nefsim beni yoldan çıkarıp hakir eyledi
Çırpındırıp halka ağlamaklı eyledi
Zikr söyletmeyip şeytan ile dost eyledi;
Hazırsın deyip nefs başını deldim ben işte.

Kul Hoca Ahmed, gaflet ile ömrün geçti;
Vah ne hasret, gözden, dizden kuvvet gitti;
Vah ne yazık, pişmanlığın vakti yetişti;
Amel kılmadan kervan olup göçtüm ben işte.

(Hoca Ahmed Yesevi’ye [1093-1166] ait bu şiir Çağatay Türkçesi orijinal metninden Türkiye Türkçesine Dr. Hayati Bice tarafından aktarılmıştır.)

Ahir Zaman Şeyhleri

Durmaz keramet satar
Ahir zaman şeyhleri
Her gün battıkça batar,
Ahir zaman şeyhleri

Farzı geriye atar,
Nafile oruç tutar,
Dini paraya satar,
Ahir zaman şeyhleri

Beline kuşak bağlar,
Sözleri yürek dağlar
Para toplarken ağlar,
Ahir zaman şeyhleri

Ağlaması göz boyar,
Her gün ayağı kayar,
Kendini adam sayar,
Ahir zaman şeyhleri

Başına sarık sarar,
Kendine mürit arar,
İlmi yok neye yarar,
Ahir zaman şeyhleri

Dünyaya kucak açar,
Zoru görünce kaçar,
Her yere küfür saçar,
Ahir zaman şeyhleri

Şeyhlik ulu bir iştir,
Hakka doğru gidiştir
Yaklaşılmaz ateştir,
Ahir zaman şeyhleri

Salih şeyhler nerdedir,
Kötüler her yerdedir,
Hak yoluna perdedir,
Ahir zaman şeyhleri

Her Sabah Seyran Gezerken

Her sabah her sabah seyran gezerken
Iras geldim selvi boylu fidana
Top top olmuş kirpiklerin bölünmüş
Hoş benzettim samur kaşlar kemana

Al yanağın elmas m’ola kar m’ola
Çapraz vurmuş düğmeleri dar m’ola
Acap mislin şu cihanda var m’ola
İnsem gitsem Hindistan’a Yemen’e

Eliftir kirpiği İra’dır kaşı
Bu güzellik sana Mevla bağışı
Arasam cihanda bulunmaz eşi
Hiç mislin gelmemiş devr-i zamana

Dadaloğlu’m der de hupların hası
Ferhat’ın Şirin’i Mecnun Leyla’sı
Aklım eğlencesi gönlüm yaylası
Bir yel esti başımdaki dumana

Dinleyin Ağalar Bir Söz Edeyim
BeğenAntolojimYorumlarPaylaşTweetlePaylaş
Dinleyin ağalar bir söz edeyim
Bir güzel beni dilinen kandırdı
Söz verdi de geri döndü sözünden
Kötüleri üstümüze güldürdü

Devşir hey sevdiğim simlerin kuşan
Deli olur senin sevdana düşen
Dostum nerde deyi sorup sormaşan
Muhabbeti ara yerden kaldırdı

Senin için geyeceğim alları
Irak idi yakın ettim yolları
Heves güves yetirdiğim gülleri
Korkuyorum bir soysuza yoldurdu

Dadaloğlu’m der ki bakın halime
Değirmen dönüyor çeşmim seline
İnanman güzelin tatlı diline
Çokça beni serseriye yeldirdi

Ağacın Eyisi Özünden Olur

Ağacın eyisi özünden olur
Yiğidin eyisi sözünden olur
İl için ağlayan gözünden olur
Ağlama hey gözü yaşın sevdiğim

Yavrı keklik gibi kaynar eğlenir
Mis kokulu yağlar ile yağlanır
Sabah akşam türlü yazma bağlanır
Eğip geçer yeşil başın sevdiğim

Karacaoğlan der ki hoşça salınsın
Dursun yol üstünde bacı alınsın
Çözüver düğmeni göğsün görünsün
Nokta nokta benli döşün sevdiğim

Bir Kız Bana Emmi Dedi

Değirmenden geldim beygirim yüklü
Şu kızı görenin del’olur aklı
On beş yaşında kırk beş belikli
Bir kız bana emmi dedi neyleyim

Birem birem toplayayım odunu
Bilem dedim bilemedim adını
Albıstan yanaklı Türkmen kadını
Bir kız bana emmi dedi neyleyim

Bizim ilde urum olur uc olur
Sızılaşır bozkurtları aç olur
Bir yiğide emmi demek güç olur
Bir kız bana emmi dedi neyleyim

Karac’oğlan der ki n’olup n’olayım
Akan sularınan ben de geleyim
Sakal seni makkabınan yolayım
Bir kız bana emmi dedi neyleyim

Yine Tuttu Gavur Dağı Boranı

Yine tuttu Gavur Dağı boranı
Hançer vurup acarladın yaramı
Sana derim Mıstık Paşa öreni
İçindeki bunca beyler nic’oldu

Çınar sana arka verip oturan
Pöhrenk ile sularını getiren
Yoksulların işlerini bitiren
Samur kürklü koca beyler nic’oldu

Tavlasında arap atlar beslenir
Konağında baz şahinler seslenir
Duldasında nice yiğit yaslanır
Boz-kır atlı yüce beyler nic’oldu

Gidip Kar-Beyaz’dan sular getiren
Dört yanında meyvaların bitiren
Çınar sana arka verip oturan
Havranalı büyük beyler nic’oldu

Feneri de deli gönül feneri
Atları da dolanıyor kenarı
Sana derim Küçük Ali öreni
Sana inip konan beyler nic’oldu

Sabahaca kandilleri yanardı
Soytarılar fırıl fırıl dönerdi
Ha deyince beş yüz atlı binerdi
Sana inip konan beyler nic’oldu

Mıstık Paşa gitmiş odası yaslı
Hatunları vardı hep turna sesli
Toptop zülüflü de İstanbul fesli
Usul boylu hatunların nic’oldu

Saçı altın bağlı fesler sırmalı
Lahuri şal giymiş gümüş düğmeli
Gözleri kudretten siyah sürmeli
Mor belikli güzellerin nic’oldu

Derviş Paşa yaktı yıktı illeri
Soldu bütün yurdumuzun gülleri
Karalar giydik de attık alları
Altınızın geçmek akça tunc’oldu

Ağlayı ağlayı Dadal’ım söyler
Vefasız dünyayı şu insan n’eyler
Bir yiğidi bir kötüye kul eyler
Şimd’en geri yaşaması güç oldu

Alırım Kız Seni Komam İllere

Oturmuş ak gelin taşın üstüne
Taramış zülfünü kaşın üstüne
Bir selam geldi başım üstüne
Alırım kız seni komam illere

Bir taş attım karlı dağlar ardına
Yuvarlandı düştü yarin yurduna
Ben yeni de düştüm sevda derdine
Alırım ahdımı komam illere

Atımın kuyruğu cura saz gibi
Divana vurmuş da ergen kız gibi
Alarmış yanağı bahar yaz gibi
Getirin kır atım göçem illere

Dadaloğlu der de oldum kastana
Gelip geçer selam verir dost bana
Göçeyim mi bilmem Namrun üstüne
Çekilem mi kahpe Bulgar illere

Bir ayrılık bir yoksulluk

Vara vara vardım ol kara taşa
Hasret ettin beni kavim kardaşa
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

Nice sultanları tahttan indirdi
Nicesinin gül benzini soldurdu
Nicelerin gelmez yola gönderdi
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

Karacoğlan der ki kondum göçülmez
Acıdır ecel şerbeti içilmez
Üç derdim var birbirinden seçilmez
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

Elif

İncecikten bir kar yağar,
Tozar Elif, Elif deyi…
Deli gönül abdal olmuş,
Gezer Elif, Elif deyi…

Elif’in uğru nakışlı,
Yavrı balaban bakışlı,
Yayla çiçeği kokuşlu,
Kokar Elif, Elif deyi…

Elif kaşlarını çatar,
Gamzesi sineme batar.
Ak elleri kalem tutar,
Yazar Elif, Elif deyi…

Evlerinin önü çardak,
Elif’in elinde bardak,
Sanki yeşil başlı ördek
Yüzer Elif, Elif deyi…

Karac’oğlan eğmelerin,
Gönül sevmez değmelerin,
İliklemiş düğmelerin,
Çözer Elif, Elif deyi…