Rafiq ODAY.”Azdı”

Dərə də dünyanın, düz də dünyanın,
Əyri də dünyanın, düz də dünyanın,
Düzləri qalıbdı düzdə dünyanın, –
Onunçün düz olmaq istəyən azdı…

Gədənin bəy olmaq qisməti artıb,
Dosta atmaq kimi hiss, qəti artıb,
Yaraya səpilmək xisləti artıb,
Süfrədə duz olmaq istəyən azdı.

Həyatdı, hamını “döz” güləşdirir,
Əlində maşası köz güləşdirir,
Çoxları sadəcə söz güləşdirir,
Şeirdə söz olmaq istəyən azdı.

Şəfa VƏLİYEVA.”O evin tarixçəsi” (Hekayə)

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Şükufə xanım çox narahat idi. Şəhərə səs yayılmışdı ki, cümhuriyyət quranların evləri əllərindən alınır. Əslində, Şükufə xanım bu səsin yayılacağını çoxdan gözləyirdi… Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn gündən…
Bu evin Yusifbəylilərə göz dağı olacağı elə həmin gündən bəlliydi. Bəlli olan zaman da gəlməkdə gecikmək istəmirdi.
Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn günü Şükufə xanıma elə gəlmişdi ki, onunla bərabər bu ev də qardaşına ağı demişdi, ağlamışdı. Həmin gün buludlar gürşad yağdırmamışdı, yox… Bircə əlçim bulud asılmışdı düz bu həyətin üstündən, narın damlalar ahəstəcə pəncərələrin çərçivəsini döyəcləmişdi, həyətdəki nar ağacının budaqlarına sarılmışdı… Şükufə xanım ağlamışdı…Çox ağlamışdı…
Damlalar nar ağacıyla sarmaşmaqdan doymamışdı, bu evin divarlarına da sığal çəkmişdi… Sanki, o bircə əlçim bulud Kürdəmirdən bura yüyürüb, düz Qarxun kəndindən Gəncəyə qədər nəfəs dərməyib ki, Şükufə xanım tək ağlamasın…
İndi o hüzünlü gündən çox illər keçmişdi… 1930-cu ilin payızı Gəncənin Xan çinarlarının saçlarını qızılı rəngdə boyamağa başlamışdı… Amma hələ də Nəsib bəyin yazı masası, divardakı kitab rəfi yerindəydi… Şükufə xanım hər gün yazı masasının, kitab rəfindəki kitabların tozunu alır, onları bircə-bircə “Nəsibin yadigarı” deyərək əzizləyirdi. Əzizlədikcə də gah qürurunun qucağında nazlanan doğmalığına sığınır, gah da qardaşının nakamlığı ilə bərabər müəmmasıyla da ruh göynədən yoxluğuna sızlayırdı…
İndi isə… Yox! O, bu evi-Nəsibin özünün, balalarının göz açdığı bu otaqları, Nəsibin nar tingləri əkdiyi bağçanı yadların əllərinə verə bilməzdi… Buna ürəyi gəlməzdi… Buna gücü çatmazdı… Bəs, evi qorumağa gücü çatacaqdımı?! Bunu bilmirdi…
Bir də evdə qərar tuta bilmirdi artıq Şükufə xanım; otaqdan-otağa keçir, başını qaldırıb divarlara baxmağa xəcalət çəkirdi… Ona elə gəlirdi ki, bu saat, bu an “Yusifbəylilərin mülkü” deyə bütün basalaqda boy göstərən, ün salan bu ev onun ürəyindəki nigarançılığı duyur… Elə bu nigarançılıqla da hər bucaq, hər sütun, hər pəncərə şüşəsi ondan imdad diləyir ki:
-Amandı, Şükufə, qıyma bizi yad əllərə!
Şükufə xanım bir neçə gün elə bu cür; boynubükük halda hərdən evin içində gəzindi, hərdən də evin başına dolandı… Dolandıqca da ürəyində öz-özünü inandırdı ki, bu evi qoruyub saxlaya bilər! Bu evi yad əllərə verməyə bilər! Sanki, başqa biri onun beyninin içindən hökm verirdi: “Ev yad əllərə verilməməlidir! Olmamalıdır! Baş verməməlidir!”
Hökm verilirdi… Verilmişdi… Bəs, onun güzgüdə gördüyü; saçlarına dən düşmüş, arıq bir qadın bu hökmü yerinə yetirə biləcəkdimi?!
Şükufə xanım bu otaqdan-o otağa atasının əzəmətini, Nəsib bəyin gülərüz çöhrəsini, Şəfiqə xanımın gözəlliyi yansıyan xoşbəxt anlarını, Eynülhəyat xanımın saf idrakını daşıyırdı, yorulmurdu… Gah atasının onun üçün ta Tiflisdən gətirtdiyi dolaba söykənirdi, gah rəhmətlik Nəsib bəyin yazı masasına bir bacı nigarançılığı ilə tumar çəkirdi, gah da həyətə düşüb Nəsib bəyin əli dəyən hər bir ağacı gözləriylə oxşayırdı… Sentyabr günəşinin onunla gizlənqaç oynaması eyninə də gəlmirdi…O, Yusifbəylilərin mülkünü qorumaq haqqında düşünürdü…
… Yusifbəylilərin ulu babası Cavad xanın vəziri olmuşdu. Gəncənin məğrur xanı ilk göz ovunu-könül ovçusunu da Yusifbəylilərdən seçmişdi; vəzirinin bacısı, gözəlliyi şəhər qalasının divarlarını çoxdan aşmış Şükufə xanımla evlənmişdi… Elə o gözəl xan arvadının adını Yusif bəy öz sevimli qızına qoymuşdu, Yusifbəylilərin ikinci Şükufəsi də öz gözəlliyi ilə şəhərə ad sala bilmişdi… Gəncənin adlı-sanlı nəsillərindən olan Pişnamazzadələr bu gözəlliyi öz nəsil xonçalarına bəzək vermişdi; Şükufə xanımın soyadı Yusifbəyli-Pişnamazzadə olmuşdu. Və bu gün iki nəslin yükünü sısqa çiyinlərinə şərəfli yük eləmiş bir türk qadını “doğma ev” adlı ikicə kəlməni qorumaq üçün bütün gücüylə savaşırdı. Onun gücü zamanın ucsuz-bucaqsız bozqırlarından çaparaq gəlmiş bir gümana könül verən idrakındaydı.
Şükufə xanım təhsilini də bu evdə almışdı… O, təhsilini davam etdirmək üçün Gəncəni cəmi üç illiyinə tərk etmişdi; Bakıda üçillik kursda bağça müəllimliyi ixtisasına yiyələnmişdi. Hələ ötən il, 1929-cu ildə təşəbbüs göstərib uşaq evi açmışdı. Neçə gündü ürəyinə yüklənən nigarançılığı azacıq da olsa süsləməyə, dincə qoymağa ehtiyac duyduğunda uşaq evinə getdi.
Yolda qarşısına Əhməd Cavadın Çanaqqaladan gətirdiyi yetim qız uşaqlarından biri olan Güllü çıxdı. Onun əsl adı Gültən idi. Amma, hamı ona “Güllü” deyə xitab edirdi. Bu qız elə şəhərin Əttarlar küçəsində, Məşədi Minaxanımın evində böyümüşdü. Artıq on yeddi yaşı olan Güllü öz gözəlliyi və şirin ləhcəsi ilə bütün basalağın gözü olmuşdu.
Şükufə xanım ehmal-ehmal Güllüyə yaxınlaşdı, nigarançılıq yağan baxışlarını qızın qoşa hörüklərindən aşağı sürüşdürüb şirəli qazança tutmuş əllərində saxladı. Güman elədi ki, qız Çayqırağında yaşayan Çoban Kəsirgildən, ağartı almaqdan gəlir. Güllü də Şükufə xanıma görə dayanmışdı. Bunu onun parıldayan gözlərindən və təbəssüm qonan çöhrəsindən sezmək olurdu.
-Necesiz, Şükufe hanımım?-birinci qız dilləndi.
-Yaxşıyam, min şükür, Güllü qızım. –Şükufə xanım qızın təbəssümündən azca təskinlik tapdı.
-Çobanlardan süd aldım. –Güllü sentyabr günəşinə qoşulub ürəklə gülümsəyirdi.
-Yaxşı elədin, qadan alım. Yaxşıca bir südlü aş bişirsən, axşama gələrəm. Naharsızam. –Güllünün könül isidən təbəssümünün onu illərin ötəsindən bu günün bu saatına qaytardığını anlayan Şükufə xanım azca toxtadığına özü də sevindi.
-Tamam…
-Yaxşı yol, qadan alım.
Şükufə xanım yolun bundan sonrasını daha inamla addımladı. Canı canından, qanı qanından olan bu qızın ata-anası Çanaqqalada; savaşda ölmüşdülər. Əhməd Cavad savaş sonrası Çanaqqaladan Gəncəyə çox kimsəsiz qız uşaqları gətirmişdi. O qızları bircə-bircə Gəncənin adlı-sanlı adamlarına, xalqı, milləti, soy-kökü üçün yanan insanlara əmanət etmişdi. Hamı da onun əmanətinə göz bəbəyi kimi baxmışdı; Gültənlər, Ayşələr, Nəbahatlar Gəncənin köklü nəsillərinin bir övladı kimi böyüdülmüşdü. Elə o cür də, əsl gəncəli bir ailənin qızı kimi gəlin köçürülən də, evdə xüsusi müəllimlərdən təhsil alanlar da vardı.
Şükufə xanım uşaq evinə çatanacan bütün yol boyu Əhməd Cavadın canına dualar oxudu ürəyində: “Nə gözəl iş görüb, Cavad əfəndi. Savaşda ata-anasını itirən yetim qız uşaqlarını sahibsiz qoymayıb, əli çatanını gətirib bura. Ürəyimizin Çanaqqala göynərtisini bir azca susdura bilib. Zəfərlə bitdi Çanaqqala savaşı. Savaş elə savaşdı axı… Gör nə qədər Güllü yetim, kimsəsiz qalıb?! Yox, vallah, Cavad əfəndiyə bu dünyada rəhmət düşür. O, türk milləti üçün yanmağın əslini yaşayır… Elə Güllünün, Şahsevənlərdəki Mircəmil ağanın evində böyüyən Nihalın, Qazaxlardakı Şaiqənin, Bağmanlardakı Türfənin; bu qədər uşağın kimsəsiz qalmamasının savabı bəsdi Cavad əfəndiyə…”
Şükufə xanım bu fikirlərlə uşaq evinin darvazasından içəri girdi. Uşaq evi iç-içə iki iri otaqdan, bir kiçik mətbəxdən və həyətin o biri başındakı dəstəmazxanadan ibarət idi. Bina üzü çaya baxırdı. O vaxtlar bu binada Cavad xanın dəftərxanası yerləşirmiş. Sonradan uzun illər boş qalan bina bir az da baxımsız vəziyyətdəydi. Şükufə xanım bu binanın təmirə ehtiyacı olduğunu bilirdi. Lakin, hökumət nümayəndələri bu balaca azərbaycanlı uşaqlarına, Turan ağacının bu əzəmətli budağının tumurcuqlarına geniş, işıqlı, təmirli binalardan heç birini qıymamışdılar…
Şükufə xanımı uşaqların sevincqarışıq qışqırıqları qarşıladı; tərbiyəçi Naibə xanımın məlahətli səsinə məhəl qoymayan balacalar kiçik həyətdə bir-birini qovur, “Gözbağlayıcı” oynayırdılar. Şükufə xanım bu uşaqların arasında ayrı bir dünya yaşayırdı… Onun burdakı dünyasında darvazadan eşikdəki bütün problemlər qorxaq-qorxaq beyninin bir tərəfində gizlənirdi… Sanki, olub-olmazlar, hətta, olacaqlardan narahat olan, “nigarançılıq” adlı donu özünə yaraşdıran düşüncəsi bu kiçik binanın taxta darvazasına çatınca çılpaqlaşırdı… Və bu çılpaqlıqda yalnızca uşaq qayğısızlığının min bir rəngi, çaları fərəhlə, təbəssümlə qoyun-qoyuna bərraqlanırdı…
Şükufə xanım həyətin düz ortasındakı kiçik hovuzun kənarında dayandı, bir əlini hovuzun kənarındakı daşın üstünə qoydu. Qəhərinin sevincdən, yaxud gün boyu ruhunu çulğamış nigarançılıqdan qaynaqlandığını kəsdirmək istəyirdi. Baxışlarıyla gələcəyin tumurcuqlarının saçlarını sığallayır, boylarını oxşayırdı. Ürəyindən keçənlər ruhunu arındıran ümidə çevrildikcə acdığını daha da hiss edir, yorğunluğu, halsızlığı onu üstələyirdi: “Bu qızlar… Hər biri böyüyüb ana olacaqlar… Oğullar Xəlillərin, Nəsiblərin, Fətəlilərin, Həsənlərin, Aslanların yurdunda çıraq yandıracaqlar… Onların xatirəsini yaşatdıqları kimi izlərinə ayaq qoyacaq, amallarına da xidmət edəcəklər… Bu torpaq Nizamilər, Bəndərlər, Cavad xanlar, Comərd Qəssablar yetirib, yetirəcək də!”
Ürəyinin riqqətə gəldiyi həmin anda Zərrabilərdən olan Hacı Ələkbərin altı yaşlı nəvəsi Nəsib onun ətəyindən yapışdı:
-Şükufə xala, ay Şükufə xala!
-Can… Xalan qadanı alsın, can!
-Nənəm deyir ki, sənin adını Şükufə xalan qoyub. Dedi ki, sizin evdə yekə, yaxşı bir Nəsib olub. Onun adını qoyubsan mənə. Olar, sizin evə gedək? Nənəm deyir ki, o evdə yekə Nəsib çoxlu, lap çoxlu nar əkib ey…
Şükufə xanım bu balaca Nəsibin gözlərindən boylanan işığı görürdü…Gördükcə də anlayırdı ki, “Yusifbəylilərin mülkü”nü qoruyacaq gücü var! Və bu gücü ona məhz balaca Nəsibin gözündəki işıq verir!
…Həmin axşam Şükufə xanım Güllünün bişirdiyi südlü aşdan doyunca yedi. Kiçik dəftərçəsinə Əhməd Cavadın “Qoşma” kitabından köçürdüyü şeirlərdən də oxudu… Məşədi Minaxanımın şaqraq gülüşüylə köksünü ötürərək gözlərini sıxmağı bir-birini aylar, illər, fəsillər kimi ahəngdarcasına əvəz elədi… Və Şükufə xanım o axşam doğma evə inamlı addımlarla qayıtdı… O, bu evin müsadirə olunmasına izn verməyəcəkdi! Bunu bacaracaqdı!
Yeni gün “Yusifbəylilərin mülkü”nə yeni bir tarixin başlanğıcı kimi gəlmişdi… Şükufə xanım evin hər künc-bucağına əl gəzdirir, otaqları səliqəyə salırdı. Obaşdan durub həyəti də süpürmüşdü… Hələ darvazanın eşiyinə-səkiyə də su çiləyib süpürgə çəkmişdi. O, bu gün bir Yusifbəyli kimi öz ata yurdunu, bir Pişnamazzadə kimi Gəncənin ən köklü nəslinin ocağını Gəncə tarixinə yenidən qazandıracaqdı… Bu mülkü hansısa rus, yaxud erməni məmurunun ya evi, ya da iş yeri olmaqdan xilas edəcəkdi…
Gün bir boy qalxanda basalağın başı üstündəki buludlar da seyrəldi. Küçənin lap o biri başından şən uşaq gülüşləri buludlara inad səmaya yüksəldi. Şükufə xanım bişirdiyi şirin kökələri isti-isti məcməyiyə düzdü, həyətdəki kürənin qapısına yaxın yerə hər ehtimala qarşı yan-yana iki kətil qoydu. Birdən uşaqlardan hansısa nadinclik edib isti kürəyə əl basar, əlini yandırar deyə təlaşlansa da, uşaqların göyə ucalan şən səsləri onun bütün təlaşını qayğısız təbəssümünə qurban verdi. Şükufə xanım yüyürüb darvazanın hər iki tayını da açdı, rəngbərəng çiçəklərə bənzəyən uşaqları bir ana şəfqətiylə qarşılayıb onlara: “Sabahınız xeyir!”- dedi. Uşaqların səsi bir-birini üstələdi; hamısı Şükufə xanımın üstünə yüyürdü.
Naibə xanım əlindəki iri bükülünü Şükufə xanıma verəndə uşaqlar artıq məcməyidəki kökələri həvəslə, iştahla yeyirdilər. Şükufə xanım bu bükülünü ehmalca götürüb sinəsinə sıxdı. Yanağı boyu yuvarlanan iki gilə yaş onun dodaqlarından çıxan ikicə kəlməyə dünyadan böyük səmimiyyət qatırdı… Şükufə xanım Naibə xanıma əsl bacı sevgisiylə:
-Sağ ol!-dedi.
Naibə xanım da kövrəldi. Amma, o, öz təmkininə sadiq qalmağı bacardı; uşaqlara yaxınlaşıb dedi:
-Uşaqlar, şirin kökələrinizi yeyə-yeyə Nəsib bəy Yusifbəylinin kitablarına, yazı masasına baxaqmı?
Uşaqlar birağızdan:
-Həəəə!-deyə qışqırışdılar.
Naibə xanım ərklə Şükufə xanıma baxdı. Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini sadəcə gülümsədi…
…Uşaqlar Nəsib bəyin kitab rəfinə baxır, ağıllarına gələn bütün suallarla öz maraqlarının hüdudsuzluğunu ifadə edirdilər. Naibə xanım səbrlə, təmkinlə onların bütün suallarına cavab verməyə çalışır, bu uşaqların zehninə, yaddaşına əsl Nəsib bəy Yusifbəylinin obrazını “həkk edirdi”… O da bu xalqın ziyalı qadını kimi sanki, “gələcəyi görürdü”… Daxilində əmin idi ki, nə vaxtsa Nəsib bəy Yusifbəylinin əsl kimliyi üzə çıxacaq, xalq öz qeyrətli oğlunun məğrurluğunun əsl mahiyyətini anlayacaqdır… O, özü həmin günləri görməsə də, bu balaca fidanların Nəsib bəy Yusifbəylinin adıyla qürurlanacaqları günü “görürdü”, bütün varlığıyla buna inanırdı… Bu inam zamanın axarıyla qarşı-qarşıya dayandığında uzaqdan, lap uzaqlardan zəfər nəğməsinin səsi duyulurdu… Bu səs keçmişdən süzülən qaval daşının səsiydi… Bu səs gələcəkdən xəbər verən, daşlara hopan yurd sevgisinin, milli özünüdərkin əks-sədasıydı… Gələcəklə keçmiş bu uşaqların zehnində, təfəkküründə elə qovuşmalıydı ki, iyirmi üç aylıq ömrü olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin əsl anlamı əbədilik qazanmalıydı…
Uşaqların səsi Şükufə xanımın qulaqlarına “Yusifbəylilər mülkü” haqqında nəğmə kimi toxunurdu… O, sinəsinə sıxdığı bükülünü darvazanın sağ tayına söykədi, kürəxananın qarşısına qoyduğu iki kətildən birini götürüb düz bükülünün yanına gəldi. ayaqqabılarını soyunub kətilin üstünə çıxdı, əyilib bükülünü götürdü, dörd ucu bir-birinə düyünlənmiş qalın şalı açdı… Uşaq evinin ünvan lövhəsini şalın arasından tumarlaya-tumarlaya çıxardı. Onun baxışları lövhəni ümidgah kimi sevələyirdi…
…Uşaqlar həmin gün naharı da “Yusifbəylilərin mülkü”ndə elədi. Naibə xanım uşaqlara evin otaqlarını, həyətdəki kiçik bağçanı bütün gəzdirdi. Uşaqlar bu böyük evə tez isinişdilər. Tumurcuqların macəra həvəsi bu evin divarlarında elə əsrarəngiz əks-səda verirdi ki… Naibə xanımın bu evlə, Gəncənin tarixi, iyirmi üç aylıq cümhuriyyət barədə sadə dillə danışdığı əhvalatlar uşaqlara Şükufə xanımı bir neçə saatlıq da olsa unutdurmuşdu. Yalnız günortadan sonra onlar Şükufə xanımı gördülər. Yusifbəylilərin gözəl qızı gözlərindən axan yaşı dodağındakı sevincli sözlərə qatıb danışırdı ki:
-Naibə, getdim. Getdim düz idarəyə. Dedim onlara ki, uşaq evini təmirə bağlamışam. Daha uşaqlar o təmirsiz yerdə olmayacaqlar dedim. Bəribaşdan hazırladığım ərizəni də masanın üstünə qoydum ki, uşaq evini öz evimə köçürmüşəm. Kim istəsə gəlib buranın şəraitinə baxa bilər deyə şəstlə düz gözlərinin içinə baxdım. Razılaşdılar. Məşədilərdən Kazım bəy də orda işləyir axı. Sağ olsun, dedi mən o evi görmüşəm, uşaqlar üçün yaxşıdı. Razılaşdılar hamısı, ərizəmə qol çəkdilər. Hələ o erməni var ha, erməni, idarənin müdiri. Nə desə yaxşıdı?! “Ara, pılımız cibimizda qaldı ki! Remont istayırdı Şukufa xanım. Özü düzaltdı bax!”
Naibə xanım da kövrəlmişdi… Bu dəfə təmkini də yadına düşmədi. Qürurla Nəsib bəyin divardakı şəklinə baxdı…Dedi:
-Sən bunu bacardın, Şükufə xanım! Sən Nəsib bəy Yusifbəyli adlı tarix səhifəsində ağ sətir qalmağına izn vermədin! Səninlə qürur duyuram!
…Şükufə xanım Yusifbəyli-Pişnamazzadə 1943-cü ildə dünyasını dəyişəndə hələ də uşaq evinin lövhəsi iki taylı darvazanın üstündən asılmışdı… Ailə sərdabəsində dəfn olunan Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini o evin tarixçəsini yenidən yazmışdı 1930-cu ilin sentyabrında… Bu gün isə o evin ikitaylı darvazasından başlayaraq bütün divarı boyu bir nəslin adı yazılmış xatirə lövhələri yan-yana asılıb… Hər bir daşıyla Yusifbəylilərin dünənini-bu gününü “danışan” evdə Şükufə xanımın cehizlik dolabı, Nəsib bəyin yazı masası hələ də o evin qonaqlarına “tarix danışır”…

Şəfa Vəli (Gəncə)

Şəfa EYVAZ.”Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata”

Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata,
Sadəcə gülümsəmək.
Tüpürüb ağrılarına,
Səni ağrıdanlara da
Qucaq-qucaq,
buket-buket gülümsəmək.
Əllərini tutmayan
Soyuq əllərə inad,
Ürəyindən gəlməyən
Bir “salam”ı
verməyə üşənən dillərə inad
Gülümsə!
Kədər səndən böyük ki deyil…
Əslində yazdıqların
Körpə ürəyinin iniltisidi.
Yad qulağa xoş gələn
hüznlü sətirlərin
Yaralı hisslərin əsintisidi.
Bütün bunları bilən varmı ki?!
Gülümsə!
Çəkdiyin acının tərənnümünə
Bər-bəzək geydirib “şeir” deyirlər.
Bəlkə də sən başqaları-
Elə lap yadlardan yad adamlarçün
Şairsən.
Sıyrılıb doğmalıq təbəssümündən
Saxta təntənəylə
Adının yanına “şair” deyirlər.
Ya elə olsun, ya da ki belə
Bütün cəbhələrdə sən hələ təksən,
İndi nə anlamı var ki
Nə deyirlər desinlər…
Gülümsə,
Şair, gülümsə!

Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Kənddəki evimizin uğursuzluğu” (Roman)

Güc-bəlayla, boğazımızdan kəsə-kəsə, hər fəslə bir paltar ala-ala özümüzə rayonların birində ev aldıq ki, yaydan-yaya gedib istirahət edək, on iki ayın heç olmasa bir ayında təmiz hava udaq, gözümüz canlı-canlı meşə görsün, dağ görsün, yağış yağanda torpaq qoxusu burnumuzdan beynimizə tüğyan eləsin, alınmadı. İlk gündən burnumuzdan gəldi. Dədəm evi ucuz alanda gərək şübhələnərdik. Ondan əvvəl gərək ev haqqında məlumat toplayardıq. Əslində, təbiətcə şübhəli xarakterə malik olduğuma yaxşı bələd olduğumdan şübhəli-şübhəli soruşmuşdum dədəmdən.
– Ay başına dönüm, dədə, dörd sot torpağın içində üç otaqlı ev niyə ucuz satılır, maraqlanmısan? O boyda rayonda nə əcəb bir nəfər qabağa düşüb almayıb? Evin köhnə sahibləri keçən il alıbsa, bu il niyə satışa çıxardılar? Nəysə gözüm su içmədi e, bu evdən.
Allah var göydə, anam da mən deyəni dedi. Məlum məsələdir, bizdə kişilər nə qədər arvadı eşitsələr də, dediklərindən dönmürlər ki, dönmürlər. Hər şey bir yana, ilk gündən bizə yaxın qonşularımızın olmadığı diqqətimdən yayınmamışdı. Meşə bizə yaxın, o biri evlər bizdən xeyli uzaq, bir-birilərinə bir o qədər yaxınıydı. Vallah, gecəylə gəlib bizi öldürsə, yaşı yetmişi haqlamış nənəm demişkən, bir köpəkoğlunun xəbəri olmayacaq.
Hər axşam qatıq içməmiş yata bilmirəm. Mədəm vərdiş eləyib, gündüzlər sodalı su içməli, axşamlar sarımsaqlı qatıq yeməliyəm. İkisinin hesabına arıqlamaqla bağlı problemim olmur. Bir saat olardı kənddəki təzə evimizə çatmışdıq. Nənəmin qoluna girib evimizdən xeyli uzaqlaşdıq. Nənəm köhnə arvadlardandır, mən bir saat piyada gəzib yoruluram, nənəm kinayəylə mənə gülür.
-Bizim yerimizdə olsaydız, neyliyərdiz?
– Allah gördü ki, bizdə sizdəki dözüm yoxdu, nə ğayrsın, texnikanı yaratdırdı. Bekarçılıqdan tez yorulanlardanıq.
– Bu evdən xoşum gəlmədi – nənəm deyəndə elə sevindim, burda yaza bilməyəcəm.
– Allah sənə şükür, evdə mən ağılda adam çıxdı.
– Səyləmə az, kopaq qızı.
Nənəm əsəbləşəndə söyüşün biri bir qəpik olur. Qınamayın, babam öləndə nənəm dulluğunun heç qırx yaşı yoxuydu.Yarım saat da getdikdən sonra uzaq qonşunun evinin qapısı ağzına gələ bilmişdik. Nənəm əllərini belində çarpazlayıb, qapını döyməyimi əmr elədi. Baxıram arvada, qınamıram e, kişisiz cavan gəlinlər, namuslarını ikinci kişi nəfəsindən uzaq tutmaq üçün, təmiz adlarını qorumaq üçün özləri də bilmədən kişiləşirlər. Nənəmi çoxdandır müşahidə edirəm, davranışları kişi davranışıdır. Baxmayaraq ki, yazıq arvad neçə dəfə kişisi üçün ağlayanda görmüşdüm.
Uzaq qonşu qapını açdı, mənə, nənəmə maraqla baxdı. Daha doğrusu, rəhmətliyin nəvəsi elə baxdı, elə bil illərdən sonra qapılarını ilk dəfə döyən biz olmuşuq. Yaşı otuz beşi keçməyən orta boy, uzun saçlarıyla diqqətimi çəkən gözəl gəliniydi.
Mən salam verdim, salamımı aldı. Nənəm – Qızım, biz o evə təzə köçmüşük – əliylə evimizin səmtini göstərdi – burda qatığı hardan ala bilərik?
Gəlin evimizə tərəfə baxdı, nənəmin sualına cavab verməmiş öz sualını verdi : – Meşəyə yaxın olan tək evə köçmüsüz?
Hərçənd əcaib sualı məni təəccübləndirmişdi.
Nənəm cavab verdi. Deyəsən, sual ona da qəribə gəlmişdi. Baxmayaraq ki, verilən sualda qeyri-adi heç nə yoxuydu. Necə izah edim, cavan gəlin sualı verəndə üz ifadəsi qəribəydi, o evdə heç kim yaşaya bilməzfason…
– Hə qızım, o evi almışıq. Bir-iki aylıq köçmüşük.
Nənəmdən olsa, ömrünü bu kənddə başa vurar. Mən yaşaya bilməzdim. Kökü kəndə bağlı şəhərli qızam, şəhər mühitinə öyrəşmişəm. Hələ sizə bir həftədən sonra alacağımız iki keçidən yazmıram. Dədəmin şəhər mühitindən iyrəndiyini bilirdim, əməlli-başlı plan cızmağından bixəbəriydim. Eybi yox, onsuzda ailəlikcə bizə plan qurmaq düşmür. Həyatımızda hər şey qəflətən olur. Adətən uğurlu olur.
– Hmm, xeyirli olsun. – ürəksiz dediyi hiss olundu. Nənəm köhnə arvadlardandır e, anam həmişə ona qırmızısifət deyir. Arvadın üzünə deməsə də.
– Nəysə ürəksiz dedin e, qızım.
– Yox xala, o evdə nə varsa, kim köçürsə, çox yaşaya bilmir.
Baxdığım qorxu filmlər yadıma düşdü, istər-istəməz ətim ürpəşdi.
– Niyə ki? – sualı özüm verdim, çiyinlərini atdı.
– Nə bilim.
– Əşşi, boş şeylərdi. Sən de görüm qatığı hardan ala bilərik?
– Qatığı biz də satırıq. Üç kiloluq qatığı yeddi manata veririk.
– Day sizin şəhərdən nə fərqiniz oldu? Şəhərə kənddən gətirib sizdən ucuz verirlər.
Nənəmim hirsinə rəğmən gəlin gülümsədi.
– Nə deyim xala, qaynanamın qoyduğu qiymətdi.
– Qaynanan evdədi?
– Rayona gedib, axşama qayıdar.
– Day əlacımız nədi? Ordan ver üç kiloluq. Axşamlar içməyəndə pis oluram.
Eh, kimin nənəsidir? Nənəm əlini atdı ipək donunun altından geyindiyi güllü alt köynəyinə, sancaqlamış bükülü dəsmalını çıxartdı. Yeri gəlmişkən, mən nənəsinin təqaüdüylə kef edən nəvələrdən deyiləm. Biz tərəfdə oğlan nəvələrinin bu barədə bəxti gətirir. Mənim nənəmin də qardaşıma pul barədə əli açıqdı. Növbə mənə çatanda, özünü kəfən pulunu oğurlatmış nənə kimi hiss edir.
Nənəm təkcə qatıq almadı, deyinə-deyinə kənd toyuğu da aldı, mənə daşıtdırdı.
Deyirəm, Nənə, zəhmət haqqı on manatdır.
– Yox bir…Səni mən saxlamışam, pul istəyirsən?
– Axı nənə, rəhmətlik qudan saxlayıb. Sən hazıra nazir olmusan axı.
Nənəm bilir ki, sözün düzünü dediyim üçün həyatımın uğursuz günlərini az yaşamamışam, yenə də alışa bilmirdi xasiyyətimə. Çox qəribədir, həyatımda etdiyim risklərdən sonra valideyinlərim, nənəm qarışıq digər qohumlar məni ciddi adam kimi qəbul eləməyə məcbur qalmışdılar. Əvvəllər arzularımı, istəklərimi dilə gətirirdim, elə də fikir verən yoxuydu. Məntiqlə idarə edə bilmədiyim hisslərimin zərbələrindən sonra ağzımı açmamış fikrimi soruşmağa başladılar. Qan qohumlarım tərəfindən kənardan bu vəziyyət necə görünürdü, bilmirəm. Mən tərəfindən adiləşmişdi. Hiss edirdim, qorxurdular. Yenidən ağılsızlıq edərəm, yenidən pərişan edərəm deyə. Ölkəmin yazılmayan qanunların gücü altında əzilən bir çox gənc kimi əlbəttə, bu dəfə sevgi xətrinə yox, gələcəyim naminə bir çox addımlar atardım. Bu dəfə könüllü razılıq və xeyir-duayla. Bu gələcəyin işidir. Bir gün yaxınlarım haqqımda oxuyacaq, bir səhvi ikinci dəfə təkrarlamayacaq qədər ağıllı olduğumu onsuzda dərk edəcəklər. Onlara, lap elə olsun nənəm, özümü sübut eləməyə nə həvəsim var, nə də vaxtım. Bəyaqdan on manat qoparda bilmədiyim nənəmin nəyinə sübut edib özümü? Arvadın fikri-zikri məndən nəticə görməkdir. Tez-tez nəticələrinin atasını söyür ki, çərxi-fələyin işini bilmək olmaz, söyürəm ki, köpəkoğlu tez gəlsin.
Gecəyə iki saat qalmış mənə diş sarımsağı xırda-xırda doğratdırdı, yarım saat kənarda saxlatdırdı ki, qatığa qatıb yeyəndə ağzından sarımsağın iyi gəlməsin. Zəhləm sarımsaq iyindən gedirdi elə. Həm də dişlərinin arasında qalmasın.
– Ay nənə, dişin protezdi, maşallah, muncuq kimi düzülüb, sarımsaq harasında qalacaq, e. İstirahətə gəlmişəm guya, sarlmsaq iyindən yediklərimi qaytaracam e, indi.
– Heş nə olmaz. Limonlu suyla yuyarsan keçər.
Çox kitab oxuyuram, di gəl, arvada söz çatdıra bilmirəm. Tərs kimi burda da bir otaqda yatdıq.
İnsafən, nənəm təkcə yatanda otaqda olmadığını hiss edərdim. Yatanacan ürəyindəki sözləri mənə deyərdi.
İki tualetimiz vardı. Biri evin içindəydi, bizdən əvvəl evi alan ailə evə əməllicə əl gəzdirmişdi. Hamam-tualet də tikmişdi. Həyətdəki tualetdə tualetlik qalmamışdı, daha çox xarabaya bənzəyirdi. Nənəmlə mən yatdığım otaqla üzbəüzüydü. Pəncərədən baxanda rahat görmək olurdu.
İsmayıl Şıxlının ” Ölülərinizi qəbirstanlıqda basdırın ” əsərini bitirdikdən sonra otağın işığını söndürdüm. Bəzi işlərdə solaxay olduğumdan yatanda da sol tərəfə yatıram. Kürəyimi nənəm tərəfə çevirdim. Təzəcə yuxuya getmişdim, nənəmən indiyəcən eşitmədiyim səsi eşitdim. Arvad elə bil boğulurdu. Pişik cəldliyiylə üzümü nənəmə tərəf çevirdim. Nənəmin gözləri bərələ qalmışdı, nəfəs ala bilmirdi.
Özümü itirsəydim, qışqırmasaydım, qaranlıq otaqda nənəmin bərələn gözləri birdəfəlik ölmüş adamın gözü kimi açıq qalacaqdı. Həyətin işığı yaxşı ki yanılı qalmışdı. Dədəmlə anam otağa necə girdilər özləri də bilmədi. Otağın işığını atam yandıranda nənəm ” Bismillah ” qışqırıb başını yastıqdan qaldırdı. Belə başa düşdüm ki, yazıq nənəm qaranlıqdan xoflanıb. Nənəm bir-neçə dəfə dərindən nəfəs almağa çalışırdı. Anam otaqdan çıxdı, çox keçməmiş bir stəkan suyla qayıtdı. Dədəm anasının qarşısında dizlərini yerə qoymuşdu, az qala uşaq kimi ağlayacaqdı. Zarafat deyil, qohumlarımızda nənəmin taylarından üç-dörd nənə ya vardı, ya yoxdu.
Dədəm suyu nənəmə öz əliylə qurtum-qurtum içirdirdi.Mən olsaydım, belə vəziyyətdə anamla mən olsaydıq, qorxumdan suyla anamı boğardım. Atamdakı təmkinlilik məndə yoxdu.
– Mama, niyə boğulurdun? Nə oldu birdən-birə?
Nənəm əlini mənə uzatdı.
– Məni niyə boğurdun?
Nitqim qurudu. Nə vaxtsa uşaqlara və qadınlara təcavüz edən nanəciblərin qatili olmaq ürəyimdən dəfələrlə keçib. Danmıram, nənəsiylə yola gedən nəvələrin sırasına məni çətin qoymaq olardı. Yenə də bu, nənəmi öldürməyi düşünməyim, ya da öldürəcəyim mənasına gəlmirdi. Atam yazıq-yazıq mənə baxırdı. Mən bilmirdim ağlayım, bilmirdim gülüm.
– Nənə, səni niyə boğum ki? – deyə bildim.
Anam qarışdı söhbətə : – Kənd yeridir, bəlkə toxunublar sənə? Qız səni niyə boğsun?
– Ay töbə, məni boğurdu.
Atam təbii nənəmə inanmadı.
– Mama, sənə toxunublar. Şəfi səni niyə boğsun?
Adım Şəfadır, bilmirəm niyə, evdəkilər də, yaxın rəfiqələr də mənə Şəfi deyirdi.
Atam deyəndən sonra nənım dərk elımişdi ki, onu boğmağım üçün ortada səbəb yoxdur. Heç olmasın da….Ağlabatan variant odur ki, hirsli başla kimsə damarını basa, təmkinli və səbrli deyilsənsə, qatil olmağın qaçılmazdır.
Valideyinlərim nənəmi sakitləşdirəndən sonra təzədən otaqdan çıxdılar, nənə-nəvə yerimizə girdik. Bizim yerimizi anam yerdə salmışdı. İşığın yanılı qalması ikimizin də istəyiydi.
Ulduzlu gecənin işıqlı otağında nə vaxt şirin yatdığımızı ikimiz də bilməmişik.
Bu dəfə boğulduğumu mən hiss elədim. İki əl boğazımdan yapışmışdı.
Gözümü açdım. Otaq zil qaranlıq, pəncərəsi açıq, məni həqiqətən kimsə boğurdu. Əllərim məni boğan əllərdən yapışmışdı, özümü ölümün bir addımlığında ölümdən xilas eləmək istəyirdim. Boğmağı bir dərd, qarnımda oturub ağırlığıyla məni gücdən salmağı bir dərdiydi. Nənəmin məni öldürəcək dərəcədə nifrət eləməyi ağlıma gəlməzdi. Çünki on səkkiz nəvənin arasında yeganə nəvəydim, onunla yola getmirdim. Digərləri necə deyərlər, nənəlik xətrinə, ya da çox istədiyindən yola verirdilər.
– Sən adımızı batırmısan. Sən adımızı batırmısan. Ölməlisən!…
Nəfəs almağım üçün əllərini boğazımda boşaltdı, mənə ” Pəncərəyə bax ” dedi. Səs özgəsinin, xırıltılı səsiydi. Artıq dəqiq bilirdim, mən nənəmin yanında öləcəm, xəbəri olmayacaq. Axı nənəm sovet arvadıdır, gərək yuxusu yüyrək ola.
Pəncərəyə baxıram, heç kim yoxdu.
Kimdi bilmirəm, üstümdən düşdü, məni boğazımı buraxmadan ayağa qaldırdı, pəncərəyəcən apardı. Çox su içdiyimdən altımı islatmamağıma özüm də təəccüblənmişdim. Naməlumun yanında çoxdan biabır olmalıydım. İstər-istəməz bağın içindəki tualetə baxmalı oldum. Normalda həyətə baxmalıydım. Tualetdə xarabalıqdan əsər-əlamət qalmamışdı. İlahi, bu nədir? Tualetin bəzəkli qapısı açıq, işıqlı, içində körpə uşaq, mənə gülümsəyir. Deyəsən, ölməmişdən əvvəl, adama havalanmaq gəlir.
– Əxlaqsız, öldürəcəm səni. – əcaib, xırıltılı səsi yenə eşitdim.
– O uşaq….O uşaq….- cümləmi heç cür tamamlaya bilmirdim.
Məni boğan kimiydisə, çox arifiydi.
– Bicindir.
Xatırladım, ailəli olanda bir dəfə hamilə qalmışdım. İki həftəlikiydi. Boşanmağa qərar verdiyim gün ürəyimin dərinliyində ana olmaq istəmirdim. Ehtiyyatsızlıqdan bətnimdəki körpəmi itirdikdən sonra anlamışdım, körpəm bətnimdə olan gündən artıq mən anaydım. Uzun müddət özümə gələ bilməmişdim. Televizorda körpələrlə bağlı reklamları gördükcə ixtiyarsız ağlayırdım. Lakin mənim uşağımın atası məlumuydu.
Həqiqətdə həyətdən pəncərəyə düşən işıqdan məni öldürmək istəyən naməlumu görməliydim, mümkün olmadı. Üzü qapqaraydı, kişi xəylağı olmağı mümkün deyildi.
Fiquruasından nağıllardakı ifritəyə bənzər varlığın mənimlə zarafat etdiyini istəmək indiyəcən arzularımın ən birincisi olmuşdu. Yaşamağın dəyərli olduğunu da o an hiss eləmişdim. Təpiklə iki qıçının arasından vurmağa çalışdım. Necə ki baxdığımız kinolarda qadın ona təcavüz edən kişini eləcə vurub belini bükdürürdü ha, bax, mən də çalışdım, alınmadı ki, alınmadı. Əvəzində iki ayağım yerdən əlini üzdü, havadan asılı qaldı. Gücüm əllərimlə əllərini boğazımdan ayırmağa çatırdı. Güclə son nəfəsimi aldığımı hiss edirdim. Son dəfə tualet tərəfə baxdım, mənə baxan körpə ağlamağa başladı. Mənim də gözümdən yaş gəlirdi. Ölməyimə ağlayırdım. İfritə boğazımdan əllərini çəkdi, yerə dəyərək sərildim. Otağın işığı yananda gözlərim yumulmuşdu.
Gözlərimi açanda evdəkilər başımın üstündəydi. Hardansa tapdıqları molla qardaş onlardan daha yaxın stulda oturub mənim üçün dua oxuyurdu. Özümü xortdayıb ölümdən qayıdanlar kimi hiss elədim. Gərək hamı şoka düşəydi, anamın ürəyi gedəydi. Yox, mənimki ölüb-dirilmək məsələsi deyildi.
-Qıza pis toxunublar – ilk eşitdiyim səs molla qardaşın səsi oldu. Molla qardaş cavanıydı, deyədim üzdən uşağa oxşayır.Rəfiqəm adama toxunan varlıqlar haqqında danışanda gülürdüm, gecə başıma gələnlərdən sonra daha hər şeyə inanmağa hazırıydım.
Yenə də danışa bilmirdim, su istəyirdim, dilim-dodağım qurumuşdu. Molla qardaş əlində ” Qurani-Kərim “, hansı surədəniydi bilmədim, dua oxumağa davam elədi.
Anama baxdım, dilimlə dodağımı islatdım. Deyirlər ha, balanı anadan yaxşı heç kim duya bilməz, vallah, düz söhbətdi. İslanmış dodağımdan anam ciyərimin yandığını başa düşdü, suyu beş saniyədə gətirdi, bir əlini kürəyimin altına saldı, bir az qaldırıb suyumu içizdirdi. Suyu içəndən sonra danışa biləcəyimi hiss elədim. Molla qardaşın dualarını bitirməyə hövsələm çatmadı
Birbaşa anamdan soruşdu.
– Məni boğan kimiydi?
Nənəm – Sənə toxunublar, bala. İşığı yandıranda yerdəydin.
– Məni qadın boğurdu. Tualetdə uşaq vardı.
Molla qardaş astaca ” Bismillahir rəhmanir rəhim ” dedi, sonra davam elədi.
-Bacı, gözünə cin-şeytan görünüb.
– Mənə adımızı batırmısan deyirdi. Bağdakı tualetdə uşaq vardı. Gözümlə gördüm.
Dədəm – Şəfi, tualetdə uşaq nə gəzir? Gözünə görünüb.
Nənəmin yadına nə düşdüsə, molla qardaşdan soruşdu.
– Söz soruşuram e, bizim evlə bağlı nəysə bilirsən?
Molla qardaş nənəmə cavab verməyə tərəddüd edirdi.
– Vallah, evlə bağlı rəvayətlər eşitmişik. Onda mən heç yoxuydum. Qoca nənəm var, ondan eşitmişəm.
Atam – Nə eşitmisən?
– Guya evin otaqlarlndan biri tamam yanıb.
– Hansı otaq? – həyəcanla soruşdum.
– Onu bilmirəm.
Molla qardaş bir az da dua oxuyandan sonra məni sabah dədəmlə öz evində gözləyəcəyini dedi. Qorxuluğumu canımdan çıxarmalıydı.
Günortadan sonra nənəmlə dünən qatıq aldığımız evə getdik. Nənəm cin-min söhbətlərinə qız vaxtından inandığı üçün bu işin axırına çıxmaq istəyirdi.
Qapını döydüm, yenə dünənki gəlin açdı. Salamlaşdıq, nənəm qaynanasını görmək istədiyini dedi. Bizi evə dəvət elədi.
Qaynanası Cəvahir nənə ( Ümumiyyətlə, nənəm yaşında, babam yaşında olanlara nənə-baba deyirəm) bizə xoşgəldim elədi, gəlini çay süfrəsi açdı, bişirdiyi gilas mürəbbəsindən də qoydu süfrəyə.
Yarım saatdır,nənəm gəlməyinin səbəbindən söhbət açmır, hövsələm daralır, arvadla gəldiyim üçün peşman oluram.
Sonunda nənəm əsl səbəbə gəldi.
– Cəvahir bacı, dünən başımıza maraqlı iş gəlib. Gecə uşağa da, mənə də toxunublar.
İlahi, otuz yaşımı tamam eləmişəm, arvad hələ də mənə uşaq deyir. Elə mənə uşaq dedikləri üçün özümü qadın kimi hiss edə bilmirəm. Və bu minvalla belə qərara gəlirəm ki, müsəlman ölkələrində valideyinlər övladlarına sərbəst qərar vermələrinə geniş imkan yaratmadığından hər birimizin görünüşü böyüyür, ruhumuz uşaq olaraq qalır. Valideyinlərimiz köçdükdən sonra ağsaqqal, ağbirçək statusunuz 100% qazanırıq. Nənəm bir gecədə başımıza gələn hadisəni bir kitablıq əsər formasında danışdı, ürəyim üzüldü. Ürəyin üzülsün, nənə. Qısa kəssənə….
Hiss elədim, gəlinin dı ürəyi sıxıldı. Ağıllı gəlindir, məni yataq otağına dəvət elədi, mən öz taleyimdən, o, öz həyatından danışdı. Sənubərin məndən on yaş kiçik olduğunu biləndə inanmamışdım. Görünüşü yaşından on dəfə çox görünürdü. Necə deyərlər, sümüyü iri qızlardandır. Yoldaşı rayonda Coğrafiyadan dərs deyir, açılan kurslarln birində də uşaq hazırlaşdırırdı. Sənubərin çoxlu kitablarl vardı. İstər Dünya Ədəbiyyatından olsun, istər yerli Ədəbiyyatdan. Sağollaşanda bir-iki kitab da verdi ki, oxuyub qaytarım.
– Arvad nə dedi sənə?
Nənəm dizinə vurub, başını yellədi.
– Zibilə düşmüşük, ay toba. Atana dedim də, dedim, evi almamış soraqlamaq lazımdır. On beş minə üç otaqlı, geniş bağı olan ev satarlar? Əməllicə poxa düşmüşük.
– Ay nənə, hövsələmi niyə daraldırsan? Düzəmməli de görüm nə dedi də…
– Evdə ruh var.
Ayaqlarım tərpənmədi. Nənəm bir az qabağa gedəndən sonra gəlmədiyimi bildi, geri boylandı.
– Az, sən niyə dayandın? Gəlsənə.
– Nənə, dəqiq evdə ruh var? Arvad dəqiq elə dedi?
– Az, səyləmə, düş qabağa.
Nənəm yanımacan gəldi, qokumdan tutub özümdən qabağa itələdi.
– Mən bilirəm neyləmək lazımdır. O mollanı çağırarıq, Quran oxuyar, keçib gedər.
– Hə də, bizdən əvvəl alan ev sahibinin ağlına gəlməyib axı. – nənəm kinayəylə dediyimi bildi.
– Nə varsa bizim yatdığımız otaqda var. Axşam qonaq otağında yatarıq.
– Mən dədəmgillə yatacam.
– Sənin başın üçün elə. Tək qoyacaqsan az, məni?
Hərdən mənə elə gəlir ki, nənəmdən olsa, əzrayılın yanına da cüt gedərik. Hara getsə əri kimi məni qoşur yanına. Hara getmək istəsəm, dədəmdən əvvəl soruşar.
– Kimlər görüşürsən? Rəfiqən kimlərdəndir? Haralıdır? – yersiz suallarından bezib o qədər yalan danışmıçam ki!…Eh nənə….
Axşam şam yeməyindən sonra dədəm balaca araq butulkasını yemək yeyə-yeyə öncə bizim, sonra şəhərdə yaşayan nəvələrinin sağlığına əlli-əlli vurandan sonra kefi kök hamımızdan tez yatmağa getmişdi. Bir az piyaniydi, amma özünü idarə edirdi. Dədəm araqdan sonra çağırı və ya pivəni içəndə özünü idarə edə bilməyən piyan adamlardan olurdu. Yeyib-içəndən sonra əsəbləşdirən olmasa, danışıb-gülürdü. Bu halı bilmirəm niyə, mənim çox xoşuma gəlirdi.
Gecə anamla yerimizi qonaq otağında saldıq. Bu otağın da işığını yanılı qoydum. Saat altıdan sonra hər ehtimala qarşı su içmədim. Tərslikdən yuxum da gəlmir, ağılsızlıqdan Sənybərdən götürdüyüm kitabı dünənki otaqda qoymuşam. Kitab oxumamış yata bilməyəcəkdim. Nənəm çoxdan yatmışdı. Doqquzuncu sinifdə oxuyanda yuxuda əzbərlədiyim ayətül-kürsünü oxuya-oxuya nənəmlə vahiməmizə səbəb olan otağın qapısına yaxınlaşdım. Otaq anamgilin yatdığı otaqla üzbəüz olduğu üçün bir az ürəkliydim. Əlimi qapının cəftəsinə yaxınlaşdırıram, cəftəyə toxunmamış əlimi çəkirəm. Qapı cırıltısının səsini eşitdim, qanım bədənimdə dondu, qorxudan üşüdüm.
Hiss edirdim kimsə arxadan mənə yaxınlaşır. O an mənim yerimdə olsaydınız, şahidi olacaqdınız, adamın ürəyinin dayanmağı nədi, az qala bədənindən çıxa. Qorxudan duamı səsli oxuya bilmədim. Mümkün deyildi, dua yadımdan çıxmışdı. ” Allah ” deyirdim, ardını gətirə bilmirdim. Beynimin düşünmək funksiyası fəaliyyətini dayandırmışdı. Dədəmin bir sözü var. Ölmək ölməkdir, canı çıxmaq nədir? Cəld geri dönüb, dünən yatdığım qapıya kürəyimi çırpdım. Qapını astaca açan dədəmdi. Mən dədəmdən, dədəm məndən qorxmuşdu. Çırpıldığım qapı açılanda ombalarım yerə dəydi və çox incitdi. Ağrımın hayından olduğum vahiməli otağın fərqində deyildim. Deməli, ağrı-acı qorxu hissini adama unutdurur. Bu vəziyyətdə gərək atam əlimdən tutub ayağa qaldırmalıydı, canıyananlıq eləməliydi, eləmədi. Ayağa qalxıb utanmadan əllərimlə ombalarımı sığallaya-sığallaya guya ağrımı yüngülləşdirmək istəyirdim. Atama baxdım, mənə yox, pəncərə tərəfə baxırdı. Bu dəfə geri dönüb atam baxan tərəfə, pəncərəyə baxdım. Baxa-baxa asta addımlarla atama tərəf getdim. Pəncərədən tualetə tərəf baxaraq ağlayan qız vardı. Əynində uzun, boz rəngdə parça, qurşağından aşağı qırmızı ləkələri vardı. Ləkələrin qan olduğu mənim ağlıma gəlmişdisə, atamın da ağlına gələrdi. Atam mən gördüklərimi görməsəydi, başımın pozulduğunu fikirləşərdim. Otaqdan çıxdım, atam qolumdan tutdu, məni özünə tərəf yaxın çəkdi. Qız ağlayırdı, bizə tərəf baxdı. İlahi, o qızın gözlərini, simasının rəngini yaza bilmirəm. Təsəvvür edin, iki gün basdırılmayan meyidin rəngi necə olar?!…
Atam bir dəfə yüngül infarkt keçirmişdi, ikinci dəfə lap güclüsünü keçirəcəyi də ağlımdan keçdi.Qızın gözlərinə fikir verdim, qapının arxasına baxdı, o da elə bil qorxurdu. Bizim gördüyümüz ruhdursa, vallah, ruhların qorxduğunu yox, qorxutduqlarını eşitmişəm. Qapının arxasındakının nə olduğu mənə maraqlıydı, di gəl, ürəkli oğul istəyirəm ( burda dədəmi nəzərdə tuturam), ürəkli qız axtarıram ( artıq özümü nəzərdə tuturam) iki addım qabağa getsin. Qız qəfildən qışqırdı, dədəmlə mən də ona qoşulub qışqırdıq. Bu zaman qapı üzümüzə çırpıldı. Dədəmlə qışqıra-qışqıra anam yatan otağa qaçdıq. Qapı açıq qaldı, biz özümüzü anamın üstündəki ədyalı çəkib, yataqda bir-birimizə sığınıb, ədyalı başımıza çəkdik ki, heç nə görməyək. Yazıq anamın qışqırmağına da fikir vermədik. Dədəmi bilmirəm, səmimi olacam, mən öz hayımdaydım. Anan ikimizin də üstünə qışqırdı.
– Nə olub sizə? Niyə qışqırırsız?
– Getmə…Bura gəl, getmə. – Dədəm kəkələyirdi.
– Hara getməyim? Dayan, su gətirim. Sənə dedim də içmə. – anam otaqdan çıxanda atam yanımdan qalxdı, anamın qolundan tutub otağa tərəf çəkib qapını örtdü.
– Ruh var. Dədəmin goruba and olsun, ruhu gördük.
Qapı açılanda atam iki saniyəlik qışqırıb susdu. Nənəmiydi, o da bizim səs-küyümüzdən səksənmişdi.
– Ə, niyə səsinizi başınıza atırsız? Ürəyim qırıldı, dedim, görən nə olub?
– Mama, ruh var. O otaqda ruhu gördük. Nənəm qapısı bağlı otağa baxdı, bizim otağın qapısını örtdü. Əliylə işarə elədi ki, səsimizi çıxartmayaq.
Ədyal başıma çəkdim. Uşaq vaxtı qorxanda əlimə ədyaldan, yorğandan nə keçsə, başıma çəkərdim. Guya təhlükədən canımı qurtarıram. Qarşı tərəfin qapısının açıldığını eşitdik. Ədyalı burnumacan çəkdim, qorxaraq qapıya baxırdım. Nənəm qulağını qapıya dirəmişdi, anam dədəmin arxasında gizlənməyə çalışırdı. Addım səslərini eşitdik. Kimsə hikkəylə qonaq otağına tərəf getdi. Qonaq otağında nəyinsə yerə düşüb sındığını eşitdik. İçimi çəkdim, sakitcə ağlamağa başladım. Həyatda iki cür ölümdən qorxmuşam. İndi də qorxuram. Belə əcaib, müəmmalı ölməkdən və …. ya da yazmıram. Hər kəsin olduğu kimi məni də sevməyənlər var. Kim bilir, bəlkə aralarında biri qatil ruhunu gəzdirir özüylə? Düşmənimin zəif tərəfimi bilməyini istəmərəm təbii.
Anam yanıma gəldi,başımı sinəsinə sıxdı. Ana qucağında ağlamaq, ürəyini boşaltmaq kimi gözəl bir şey yoxdur dünyada. Bu dünyada ana ürəyi qədər dözümlü ikinci ürək də tanımıram. Ana ürəyi dağ ürəyidir.
Addım səsləri bizim qapımıza yaxınlaşanda dayandı. Nənəm qulaqlarını qapıdan araladı, dədəm anasını qucaqladı. İndi yadıma düşəndə anlayıram ; insan bir sevgidən, bir də qorxudan bir-birinə sığınır. İkisi də mənim üçün möhtəşəmdir. Şəkil çəkənimiz olsaydı, bizim mənzərəmizi çəkərdi.
Qapımız üç dəfə döyüldü, bu dəfə qışqırmadıq. Mən daha da anama qısıldım….
Yenə addım səslərini eşitdik, qarşı tərəfin qapısı açılmağıyla çırpılmağı bir oldu, içimizi çəkdik.
O gecə dördümüz də ikinəfərlik döşəkdə bir-birimizə qısılıb, gözlərimizi qapıya zilləmişdik. Nənəmlə anamın ortasındaydım. Dədəm öz anasının yanındaydı.
– Pəncərədən qaça bilərik. – anam nə təklif etdiyini özü də bilmirdi və hamımız anamı çox yaxşı başa düşürdük.
Anamgilin pəncərəsi həyətin dəmir darvazasıyla üzbəüzüydü.
– Gecə vaxtı hara gedək? Meşə tərəfdə yaşayırıq. – dədəm cavab verdi.
– Ən yaxın qonşumuzla aramızdakı məsafə yarım saatdan çoxdu.- nənəm dilləndi. Mənim danışmağa taqətim qalmamışdı. Həm də nə danışacaqdım, vəziyyətimiz ortadaydı.
Nənəm mənə – Sən uzan yatSu da yoxdu e, uşaq içsin, özünə gəlsin.

Səhər açılana qədər, anam məni oyadana qədər yatmışam. O qorxuyla necə yatmışam, xəbərim olmayıb. Otağın qapısını birinci atam həyəcanla, qorxaraq qəfildən açdı. Heç kim yoxuydu. Qarşımızdakı otağın qapısı bağlıydı. Bir-bir otaqdan çıxdıq, növbəylə hamama keçdik, əl-üzümüzü yuduqdan sonra qonaq otağına gəldik. Gecə sındırılan gülqabıydı, anamın otuz üç illik evliliyi qədər salamat qalmışdı. Ayağımıza qırıntıları batmasın deyə addımlarımızı ehtiyatla atırdıq.
Mən yatanda ev paltarımı dəyişməmişdim, nənəmin donu stulun başındaydı. Anamla atam otaqlarında çoxdan geyinmişdilər paltarlarını. Səhər yeməyini yemək ağlımızdan da keçmirdi. Bir nəfər kimi evdən çıxdıq, atam evin qapısını bağlayırdı, mən gözümü bağdakı tualetdən çəkmirdim. Niyə gözümə körpə uşaq görünürdü? – sualını verirdim özümə?
Nənəm ümidlərini çağıracağımız molla qardaşa bağlamışdı, nədənsə hiss edirəm ki, məsələnin kökü təkcə mollalıq, dualıq deyil.
Dədəm – getdik – deyəndə, üçümüz də qabağına düşdük, dəmir darvazaya yaxınlaşanda dədəmlə birlikdə qapını açdıq. Anamla nənəm maşının arxa oturacağında oturmuşdu. Dədəmin maşını boz rəngdə 1985-ci ilin istehsalı olan Qaz 24- dür. Deyərdim dünyada ən rahat maşındır. Mən dədəmin yanında – qabaqda oturdum. Dədəm maşını qızdırdıqdan sonra sürərək həyətdən çıxartdı.Maşından düşüb darvazanı açarla bağladı.
– Hara gedirik – Anam soruşdu.
– Dünənki mollanın evinə
– Ondan əvvəl nəysə yeyək, rəngimiz-urfumuz yerinə gəlsin – nənəm haqlıydı. Adam toxqarına yaxşı fikirləşir.
– Yolda təndirlə pendir alaram. – dədəmə yemək maraqlı deyildi.
Yolda təndir, pendir, ayran almışdıq. Biz yeyirdik, dədəm yox, maşını molla qardaşın evinə aparan yolla sürürdü…
Molla qardaşn evində özündən və nənəsindən başqa insan yoxuydu, qardaş nənə himayəsində böyüyən gənc olub. Valideyinlərinin başına nə gəldiyini soruşmadığımız üçün məlumatım yoxdur. Bizi tez gözləmirdi, yenə də yaxşı qarşıladı, nənəsi də xoşgəldim elədi. Nənəsinin yüzün ipindən tutmağına heç üç il qalmamışdı. İki il neçə aysa bir əsrin nənəsi titulunu üstündə gəzdirmək ehtimalı yüzdə yüzdür. O da Allah əl gəzdirməsə. Kəndimiz işğal olunmasaydı, ya da satılmasaydı, day orasını geniş yazıb mətləbdən uzaqlaşmaq istəmirəm, nənəm kənddə yaşasaydı, siması indikindən də cavan görünərdi. Nənəmin köhnə şəkillərini anamın albomunda görmüşəm. Həqiqətən çox gözəl olub gəncliyində. Sonradan başa düşmüşdüm, babam niyə nənəmi üç dəfə qaçırdıb. Hə, hə, nənəm çox tərs qız olub. Gözəlliyinə bələd olduğundan nazlanmaq vaxtını digər qızlara nisbətən çox uzadıb. Babamla əmiuşağı olublar. Rəhmətlik kişi neçə dəfə ürəyini açıb, ” yox ” cavabından başqa cavab eşitməyib. Nənəm atasını tez itirmişdi, anasıyla qohumlar arasında tək yaşayırdı. Babam gördü ki, yox e, elçiləri çoxdu, qız əldən çıxacaq, ilk fürsətdə qaçırıb nənəmi. Nənəm də ilk fürsətdə babam onu evdə tək qoyanda ata ocağına qaçıb, iki ayağını bir başmağa dirəyib ki, mən əmioğluna arvad olmaq istəmirəm, qutardı.
Nənəmdə kürd tərsliyi, babam ondan betər tərs kürd. İkinci dəfə qaçırdı, yenə nənəm ata ocağına qaçdı. Yazıq kişi neyləsin, üçüncü dəfə qapını da, pəncərələri də bağlayandan sonra nənəm başındakı yaylığı ingilis bayrağıfason havada yellədi. Kişi qəfildən rəhmətə gedənəcən xoşbəxt yaşadılar. Babam fağır kişi olub, kimi danışdırırsan, sakit, mehriban olubdu, deyirlər. Hərçənd görməmişəm, heç bir nəvəsini görməyib kişi
Ruhu şad olsun, şəkillərdən, qohumların xatirələtindən tanıyıram babamı.
Nənəmlə molla qardaşın nənəsi ( qəribə adı vardı, xatırlaya bilmirəm) bir-biriylə dil tapdı. Ümumiyyətlə, nənəm məndən başqa hamıyla dil tapır. Burdan belə nəticə çıxır ki, problem mənim özümdədir. Bir əsrlik nənə hər şeydən danışır, evimizin sirrindən danışmır. Bircə onu deyəndə ki, ev rəhmətlik bacısının olub, hamımız təəccübləndik. Molla qardaşa baxdım, bizimkilərdən əvvəl sual verdim.
– Dünən niyə demədiz qohumunuzun evidir?
Birinci mızıldandı, nə qədər ağılsız olasan, bu sualı gözləməyəsən.
– Vallah, mən özüm də dəqiq heç nə bilmirəm.
– Kənddə tək molla sizsiz. Bizdən əvvəl evi alanlar da qapınıza gəlib, dua oxumusuz. Nənəniz yəni sizə heç nə deməyib?
Dədəm filmin maraqlı yerində kanalı dəyişdirdiyi kimi, söhbətin də maraqlı yerində araya söz saldı, gözlərini mənə ağartdı. Əlbəttə, molla cavab verməkdən yaxasını qurtardı.
Əsrlik nənə dilləndi.
– Qardaşım başqa rayonda yaşayır. Bacım ölməmişdən üç gün əvvəl evi mənə vermişdi. Mən də pula ehtiyacım vardı, satdım. Düzü, qardaşım evi satmağıma əsəbləşdi.
Nənəm – Bacın xəstəydi? – nənəm sualı ürəyimcə verdi.
– Yox, sap-sağlam arvadıydı. Xəstə niyə olur?
– Onda niyə evi sənə verdi? Bəyaq dedin ki, qızı, nəvəsi varmış. Onlara niyə vermədi, durğduğu yerdə sənə verdi? Öləcəklərini əvvəlcədən bilirdi ki? Nəysə bacı, sən bizə düzünü demirsən. İncimə e, sözümü gizlədib, nala-mıxa vuran adamlardan deyiləm. Deyək ki, mən qocalmışam, gözümə nəysə göründü. Hamımız dəli olmamışıq ha. Hamımızın gözünə göründü də o nədirsə.
Sağ ol, nənə. ” Əhməd haradadır ” filmindəki Zülümov demişkən, deputat kimi danışırsan.
Nənəmim suallarına cavab tapa bilməyən əsrlik arvad dilləndi.
– Vallah, özüm də bilmirəm evi mənə niyə verdi. Nəvəm gələr dostlarıyla dua oxuyarlar keçib gedər. Çayıızı için, soyumasın.
Dədəm çay içə-içə düşünürdü.
Molla qardaş özü kimi iki molla dostuna zəng eləmək üçün otaqdan çıxmaq istəyirdi, verdiyim suala ayağını saxladı.
– Nənə, bacınızın nəvəsi ailəliydi?
Molla qardaş nənəsiylə bir-birinə baxdılar.
– Yox, niyə ki?
– Çünki körpə uşaq da görürdüm.

Nəcibə İLKİN.Yeni şeirlər

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və
“Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Deyirlər bu gün şair günüdü

Deyirlər ki, bu gün şair günüdü,
Şairlərin hansı günü yoxdu ki?!
Əzab, həsrət, hicran, bir də qəm yükü,
Şairin yemidi, şair toxdu ki?!

Əynində vətənin şəhid köynəyi,
Gözündə kədərin dənizi yatir.
Hər gün xırda-xırda artır göynəyi,
Şairin dərd yükü göylərə çatır.

Şairə gün verib, gün ayırmayın,
Şairə pay verin, qüssədən-qəmdən.
Bütün dərdinizi şələ eyləyib,
Asın şairlərin çiyinlərindən.

Şairin sinəsi bülbül qəfəsi,
Orda fəğana bax, orda aha bax.
Dağı da əridir onun naləsi,
Qəfəsi ərimir, bir günaha bax?!

Pənahı haqq olub, haqqa arxadır,
Göydə Allahı var, yerdə sözü var.
Sözüylə baş qatıb özün toxdadır,
Şairlərin başqa nədə gözü var?”

Arzusu kəm olub, gözündə oynar,
Yanıltmaz haqqını, inamı iti.
Ağlında, sözündə, çağlayıb qaynar,
Qəlbindən tökülüb düşən ümidi.

Şair dərd bükümü, bilinməyən sədd,
Şairin bəxtində gecələr zaman.
Siz ona gün verib, işıq vermiyin,
Asın şairləri dar ağacından.

İllərin o tayı gözləyir məni

Bahar deyə-deyə dolaşdı dilim,
Qışın buz köksünə sancıldı əlim,
Bəxt da qar tutarmış, daha nə bilim….
İllərin o tayı gözləyir məni.

Dağlar əl eylədi, duman gəl dedi,
Həsrət yollarımda mənə dil dedi,
Eşqim yaşa dedi, baxtım öl dedi,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Neyləyim bu qəlbi sərxoş dünyaya,
Məni məst eyləyib saldı sevdaya,
Sirdaşım, həmdəmim oldu daş, qaya,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Xəyallar başına yığıl ha yığıl,
Dərdlərin əlində olmuşam nağıl,
Məni yaşatmadın a dünya dağıl,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Əziz MUSA.Yeni şeirlər

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

SƏNSİZ

Getmə məni ağlar qoyub, ayaq saxla dərdimə yan,
Qayıt Allahı sevirərsən,qoyma aşiqi pərişan.

Yalvarıram dön bir bax, gör məndə bir can qalıbmı,
Səndən ayrı yaşamağa yoxdu daha məndə bir can.

Təbibim ol, sərvi boylum, dərdimə gəl eylə çarə,
Xəstə könlüm istəyərmi səndən özgə dava, dərman.

Qollarımı sal boynuma, ruhum qayıtsın canıma,
Onsuz da bu sevən canım, sənə qurbandı hər zaman.

Sənsiz bilmərəm dünyada gül nədi, bağ, bağça nədi,
Gecə-gündüz səni deyib, eyləyirəm mən ah, fəğan.

Sənsiz yaşaya bilməz ki, bu dünyada Əziz Musa,
Gəl öldürüb biçarəni, axırda olma peşiman.

Allahım, şükür sənə, bir gör necə can gəlir.
Naz ilə, qəmzə ilə, can alan canan gəlir.

Gözünə sürmə çəkib, xumarlanıb baxışı,
Öldürəcək vallah məni , qaşları kaman gəlir,

Yanaqları qızılgül, dodaqları çiyələk,
Hər sözü xoş,dili bal, dişləri mərcan gəlir.

Qara gözli bəxtəvər, küsdürüb Ayı, Günü,
Sərvi boylu incə bel, gözəl mehriban gəlir.

Geyinib ipək donu, yaxasına gül düzüb,
Elə bil tər çiçəkdi, xəstəyə dərman gəlir,

Camalı, xalı qəşəng, boy-buxunu tamaşa,
Bir baxın yerişinə, çanki bir ceyran gəlir,

Əziz Musa yubanma, qurban eylə canını,
Gör necə sevimli yar, gör necə mehman gəlir.

ERMƏNİDƏN DOST OLMAZ

Nurlu sabahımız olubdu gecə.
Bu necə qismətdi , bu necə tale.
Həsrətə, hicrana biz dözək necə,
Nə vaxtdı gözümüz yol çəkir hələ.

Qalmaz belə qalmaz, vallah bu dünya,
Tanrı səsimizi eşidər bir gün,
İnan yerdə qalmaz bu tökülən qan,
Savaşı haqq olub həmişə türkün.

Şəhidə can deyər bu qanlı torpaq,
Qəbrinin üstündə lalə bitirər
Qeyrəti eyləsək döyüşdə yaraq,
Onda tanrı bizi yurda yetirər.

Haqq, divan görmədik fani dünyada.
Düşünək dərindən olub, keçəni.
Ümid bəsləməyək özgəyə, yada,
Özümüz qaytaraq doğma vətəni.

Düşmən xahiş ilə gəlməz düz yola.
Gəlin inanmayaq hər şirin sözə.
Bu dünya dağıla,qiyamət qopa,
Mənfur ermənidən dost olmaz bizə.

ÖYRƏTMƏ

Xəzana döndərmə baharı, yazı,
Az eylə nə olar bu işvə, nazı,
Niyə insafsızsan ay zalım qızı,
Mənə ayrılığı öyrətmə, nolar.

Silmə nəğmələri şirin dilimdən,
Səbri-qərarımı alma əlimdən,
Məni ayrı salma doğma elimdən,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Məni küsdürürsən sən bilə-bilə,
Sən əl götürmürsən nazından hələ,
Solur gözlərimdə bənövşə, lalə,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Həsrətin sinəmi od kimi dağlar,
Sənsiz qüssə, kədər yolumu bağlar,
Şirin xəyalların dil açıb ağlar,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar..

Həsrət çiçəkləyib,qəm çiçək açıb,
Ayrılıq çiçəyi nə göyçək açıb,
Şirin yuxularım gözümdən qaçıb,
Məni ağrılığa öyrətmə nolar.

GET DEMƏ

Qoy səni oxşayım, öpüm doyunca,
Get demə, mən getsəm, neyləyəcəkən,
Nəmli gözlərini sıxıb balınca,
Ağlayıb, sızlayıb, inləyəcəksən.

Rahat qoymayacaq xəyalım səni,
Pərişan-pərişan boylanacaqsan,
Gözlərin gəzəcək, hər yerdə məni,
Pəncərə önümdə dayanacaqsan.

Kədər dillənəndə, hicran yağanda,
Sən günəşi, ayı izləyəcəksən.
Ulduzlar sönəndə, günəş doğanda,
Sən mənim yolumu gözləyəcəksən.

Çırpına-çırpına qalacaq ürək,
Qəlbin istəyindən dönməyəcəkdir,
Köksündə alışan o arzu, istək,
Şam kimi əriyib sönməyəcəkdir.

Qollarım boynuna sarılmayacaq,
Başını köksümə sıxmayacaqsan,
Saçında ətirli gül olmayacaq,
Mehriban- mehriban baxmayacaqsan.

Get demə, unuda bilməzsən məni,
Yaşaya bilməzsən bir an da mənsiz.
Gülüm bilirsən ki, sevirəm səni,
Yaşaya bilmərəm bir an da sənsiz.

Şair-filosof Əlişad QARAQASIMLI.”Hörümçək toru”

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Hörümçək toruna düşmək istərəm.
Azalsa, qəlbimdə bir qətrə həvəs,-
Cəhənnəm odunda bişmək istərəm.

Hörümçək torundan
çox xoşum gəlir…
Onu nəğmə bilib bir ömür boyu
Gündüz də,
Gecə də oxuyuram mən.
Dosta, aşinaya məhəbbətimi
Hörümçək torundan toxuyuram mən.

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Sapları şəfəqdən, işmələri nur.
HATƏMÜL-ƏNBİYA
PEYĞƏMBƏRİMİ
O məlun qureyşijərdən
Hifz edən
Gizlədən
Qoruyan odur

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

* * *

Bütün ağrıları çəkib sinəmə,
Bir ovuc ürəyə sığışdırmışam.
Daha gözlədiyim kimsə qalmayıb,
Gözümü yollardan yığışdırmışam.

Gündüz gözü, gecə könlü yorarmış…
Gecə uzun, ulduzları saymışam.
Bu gecə nə qorxu, nə də dəhşət var,
Hamsını yuxuma qarışdırmışam.

Bəlkə məsləhətdir, alıb aparar,
Duaların ətəyindən tutmuşam.
Ha suvarsan qara daşı göyərmir,
Allah, yer üzündən çox yorulmuşam.

19.10.2017

* * *

Kəsdirdi qapını həsrət küləyi,
Özüm də bilmədim hayandan əsdi.
Mən xilas olmağı sınadım, amma
Bağladı əlimi, yolumu kəsdi.

Yaşım çoxaldıqca dərdim azalmır,
Mənim çiyinlərim yükə alışıb.
Sevinsəm sevincim iki gün qalmır,
Ruhumun özünə kədər qarışıb.

Bu payız yağışlar həmdərdim olub,
Ağlasam sakitcə yuyar üzümü.
Yıxılsam dizlərim qanamır daha
Dərdi verən Allah verir dözümü.

Nofəl ÜMİD.Yeni şeirlər

YOLUNU GÖZLƏDİM

Sən getdin, qəm aldı qoynuna məni,
Çökdürdün ömrümə dumanı, çəni.
Fələk də gətirdi saçıma dəni,
Hər gecə əllərim uzandı göyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Sən getdin, səninlə getdi bu ürək,
Həsrət acısında bitdi bu ürək,
Söndü, daşa döndü, itdi bu ürək,
Köksüm buz bağladı… Bilirsən niyə?
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Bir sevgi yaratdıq saysız, qədərsiz,
Birgə addımladıq dərdsiz, kədərsiz.
Niyə getdin axı,bu eşq bəhərsiz.
Qoymadım qəlbimə yad nəfəs deyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

“Ayrılaq” söylədin, qırıldı qolum,
Sanki son mənzilə açıldı yolum.
Nədir bu iztirab, qurbanın olum,
De, kimə dəyişdin məni, de, nəyə?!
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

ELİNDƏN GƏLƏR

Çalış, uzaq ol ki, dərdin daşından,
Gözün ağrımasın kədər yaşından.
Insana nə gəlsə davranışından,
Bir də, yersiz ötən dilindən gələr.

Bizi haqq yaradıb, gözə görünməz,
Saleh əməl könüllərdən silinməz,
Biqeyrətin soyu,kökü bilinməz,
Mərd oğul mərd kişi belindən gələr.

Çox yemək haramdır öz qədərindən,
Atdığın addımı düşün dərindən,
Şairə xoş sözlər şah əsərindən,
Bağbana bənzərsiz gülündən gələr.

Insan yerlə gəzər, xəyalı göylə,
Çətin, dar məqamda doğru söz söylə,
Hər zaman hər kəsə yaxşılıq eylə,
Pislik hər insanın əlindən gələr!

Nofəl, daha bəsdir, fikirdən əl çək!
Qəm yükü ağırdır, dözməyir ürək.
Qəhrəman oğluna dar gündə kömək,
Doğma obasından, elindən gələr.

SEVGİYƏ NAĞIL DEMƏ

Bənzətmə sevgini quru nağıla,
Qıyma ümidlərim sına,dağıla,
İnsan gərək sevgi ilə doğula,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Xoş ovqatı,səfası var sevginin,
Canı üzən cəfası var sevginin,
Çox ürəkdə yuvası var sevginin,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Sevənlərə əl uzadar əli yox,
Qəlb oxşayar,könül açar dili yox,
Bu sevginin nöqtəsi ,vergülü yox,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Həyat bir an gözlərində dəyişər,
Sevən ürək eşq atəşində bişər,
Nağıl bitər, göydən üç alma düşər,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

RAHAT OLASAN

Göy üzünün qapısını,
Döyəsən rahat olasan.
Başını Tanrı önündə,
Əyəsən rahat olasan.

Tapasan xeyir izini,
Görməyəsən şər üzünü,
Hər yerdə sözün düzünü,
Deyəsən rahat olasan.

Nahaq keçib haqq səddini,
Tapmaq olmur söz mərdini,
Özün elə öz dərdini,
Yeyəsən rahat olasan.

Görməyib ömrün sonunu,
Çaldırasan son toyunu,
Nur ətirli ağ donunu,
Geyəsən rahat olasan.

ÜRƏYİM

Tökür vərəqlərə, gizli saxlayır,
Dərdini aləmə yaymır ürəyim.
Sənsizliklə dolan səhifələri,
Ömür kitabımdan saymır ürəyim.

Həsrətdən alışıb acı dərd yeyir,
Kənardan baxana “şirindir” deyir.
Gözəllər könlümün qapısın döyür,
Heç kimi yaxına qoymur ürəyim.

Hamı dəli deyir, dəli Nofələ,
Sənsiz ağlım, huşum çətin düzələ,
Qəlbin ümidləri tükənməz hələ,
Xəyallar qurmaqdan doymur ürəyim.

Sərvər KAMRANLI.Yeni şeirlər

* * *

Soyuqluğu necə yaman üşüdür,
Ağladır ruhumu, ağladır, Allah!
Atıb ev-eşiyin o qız gedəndən,
Bağlıdır qapısı, bağlıdır, Allah!

Asılıb qalmışam dərd yaxasından,
Özüm də özümə qənim olmuşam.
Hardadı bəxt yazan… tapıb soruşun,
Görün bu taleyi ondan almışam?

İçimdə oxunmur eşqin nəğməsi,
Yox olub könlümdən sevgili çağlar.
Gəl, qayıt evinə, ay ev yiyəsi!
Nə qədər evinin divarı ağlar…

lll

Yenə də yolları geyib əynimə,
Gözüm işlədikcə uzaq gedirəm.
Hələlik dostlarla sağollaşmışam,
Özümdən özümə qonaq gedirəm!
Ora Vətənimin uca zirvəsi,
Orda ulduzlarda yaxındır yerə…
Orda bir qız ola səni sevəsi,
Hələ gəldiyini yuxuda görə.

…Özümü unudub, bənzəyib yada,
Xəyalım yol alıb, dərəyə, dağa.
Çəkdiyim qayğını qoyub Bakıda,
Gedirəm kəndimdə uşaqlaşmağa.

lll

Ayaq açıb gözlərim,
düşüb sənin dalınca.
Göz yaşlarım adını,
axşam yazır balınca.

Həsrətindən ürəyim,
dönüb dərd o tağına.
Kədər məni aparıb
salıb qəm yatağına.

Əzab yorğan əvəzi,
bürümüş məni boğur.
Gündən-günə əzabım
yeni bir əzab doğur.

… Bu gözlərim, ay Allah,
yaman gəzəyən olub.
Çıxıb evindən, vallah
qayıtmır, yolda qalıb…

lll

Daha varlığın da məni üşüdür,
Daha buz bağlayıb əlində əlim.
Bir vaxt danışardı baxışlarımız,
İndi o baxışlar laldı, gözəlim.

Alma yanaqların niyə qızarmır,
Hanı gözlərində gizli baxışlar?
Deyəsən, yamanca peşman olmusan,
Gözündən boylanır sözlü baxışlar.

Yaman dəyişmisən yaman, a zalım,
Beləcə tanıya bilmirəm səni.
Nə ola, bu görüş sonuncu olsun,
Özüm də qınaya bilmirəm səni.

lll

Ana ol, balan da sevgilim olsun,
Əzizlə, qoy sevinc qəlbinə dolsun.
Küləyin saçına xəfifcə dalsın,
Sən də saçlarına örpək taxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Darıxsa, yol çəkib gözləri dolsa,
Həsrətim gözündən gülüşü alsa.
Fikri xəyalımın izində qalsa,
Dost olub dərdinə şərik çıxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Günəşin istisi yandırsa onu,
Geydirsin günəşə buludlar donun.
Görsən soyuq oldu, üşüyür canı,
Qəlbini qızdırıb, gün tək yaxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Kənan AYDINOĞLU.”Mən köçəndə bu dünyadan vaxtım, zamanım danışar”

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.

Mən köçəndə bu dünyadan vaxtım, zamanım danışar, 
Saz Qorqudun yadigarı neyim, kamanım danışar. 

Nələr gördüm, nələr dedim tariximə yazılıbdı,
Hər sözümü, hər kəlməmi yaşanan anım danışar. 

Ölümə məhkumam mən də bir gün Haqqa qovuşacam, 
Qiyamətdə Haqq önündə ruhum və canım danışar. 

Günah, savab qazanmışam hamı kimi mən də axı, 
Damarda qaynayıb, daşan ələqim-qanım danışar. 

Kitab kimi qalaq-qalaq yığılıb üst-üstə qalan, 
Dərd-sərimi ömrü boyu sökülən danım danışar. 

Bakı şəhəri. 22 mart 2018-ci il. 

Beynəlxalq Muğam Mərkəzində VIII Şairlər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib

İyunun 6-da Beynəlxalq Muğam Mərkəzində VIII Şairlər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirə dünyanın müxtəlif ölkələrindən qələm adamları, eyni zamanda, Milli Məclisin deputatları, ədəbi ictimaiyyətin nümayəndələri qatılıb.

Azərbaycanın və Türkiyənin dövlət himnlərinin ifası ilə başlayan mərasimdə bu il anadan olmasının 110 illik yubileyinin qeyd edildiyi Mikayıl Müşfiqin həyat və yaradıcılığına dair film göstərilib.

Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq Yazıçısı Anar layihənin səkkiz ildir davam etməsini ədəbiyyatın və mütaliənin təbliği baxımından müsbət hal kimi dəyərləndirib. Anar bildirib ki, Şairlər Gününün nakam şair Müşfiqin xatirəsinə həsr olunmasının xüsusi mənası var: “Biz dünən Müşfiqin xatirəsini yad etmək üçün dənizə gül səpdik. Bir möcüzənin şahidi oldum. Biz geri qayıdanda dənizə səpdiyimiz qərənfillər üzü Nargin adasına sarı gedirdilər. Sanki bizim hörmət və ehtiramımızı Nargində qətlə yetirilən bütün nakam taleli insanlara, o cümlədən Müşfiqə aparırdılar”.

Layihənin rəhbəri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Xəyal Rza Şairlər Günü haqqında geniş məlumat verib. O bildirib ki, layihəyə təkcə Azərbaycanda deyil, bir sıra ölkələrdə də böyük maraq var. Hər il dünyanın müxtəlif ölkələrindən gələn qələm sahibləri Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti haqqında ətraflı məlumat alır, azərbaycanlı yazıçıların yaradıcılığı ilə yaxından tanış olurlar.

Milli Məclisin deputatı Jalə Əliyeva, Qənirə Paşayeva, Türkiyə Elmi və Ədəbi Əsər Sahiblərinin Peşə Birliyinin sədri Mehmet Nuri Parmaksız və başqaları tədbir haqqında fikirlərini bölüşüb, Şairlər Gününün təşkilini yüksək qiymətləndiriblər.

Sonda builki “Mikayıl Müşfiq” mükafatları sahiblərinə təqdim edilib.

Mənbə: http://www.azertag.az

Gənc yazar İntiqam Yaşarın “Evdə yoxam” şeirlər kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək

.10 iyun 2018-ci il tarixində saat 13:40-da Azərbaycan Milli Kitabxanasının nəzdindəki “Açıq kitabxana”da yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, gənc yazar İntiqam Yaşarın “Evdə yoxam” adlı yeni şeirlər kitabının imza törəni keçiriləcək. Kütləvi informasiya nümayəndələrinin, ictimaiyyət nümayəndələrinin, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərinin, müəllifin yazar dostlarının da iştirakı gözlənilir. İştirak etmək istəyən hər kəs dəvətlidir.

Azərbayanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti

Rafiq ODAY.Yeni şeirlər

ÖMÜR NAĞIL MİSALI – AYLAR, İLLƏR QANADLI

Şəxsiyyətinə hörmət, qələminə rəğbət bəslədiyim,
mənimçün doğma və dəyərli insan olan Adilə Nəzərə

Yenə dost dediklərin öz qınına çəkildi,
Günün namərd əliylə göy əskiyə büküldü,
Zülmətlə çarpışan dan gözlərində söküldü,
Açıldı bir sabah da, salam, sabahın xeyir.

Ömür nağıl misalı – aylar, illər qanadlı,
Ürəyini verdiyin ürəyini qanatdı,
Sən günahdan qaçındın, günah sənə can atdı,
“Gözəl şairə” adlı ulu günahın xeyir.

Tərs düşdü güneylərin, qüzeylərin qarışdı,
Tanrı qisməti deyib, taleyinlə barışdın,
Sorğu-suala çəkdin özünü, hey soruşdun:
Heç yandımı halına bir uzaq, yaxın? – Xeyir!

Həyatdı, kimlərisə qəlbə yaxın eyləyər,
Nisgil fürsət buldumu – qəlbə axın eyləyər,
Sanki mərmı partlayar, qəlpə axın eyləyər,
Üstünə qoşun-qoşun gələn bu axın xeyır,

Bir şeytan bir baxışı azı yüzə döndərər,
Digəri bir dastanlıq şeirə, sözə döndərər,
Ahın dağları dələr, daşı toza döndərər,
Köksün dağlanmadımı bu ahdan, ahın xeyir.

Başını dik tutmaqla, namərdə ibrət etdin,
İnan – yoxla, bu sözə həmişə diqqət etdin,
Bu qısaçıq ömründə neçə ömür qət etdin,
Çoxuna örnək olan bu gözəl çağın xeyir,
Salam, Adilə Nəzər, salam, sabahin xeyir!

SƏNƏ SÖZ VERDİYİM ŞEİR

İstedadlı şairə, mənimçün çox doğma olan Adilə Nəzərə

Neçə gündü qələmin ucunda
əsim-əsim əsir,
titim-titim titrəyirdi
sənə söz verdiyim şeir.
Bir əlçim bulud kimi,
Bir sınıq umud kimi,
Dünyanın pərsəng daşı kimi,
Bir damla göz yaşı kimi,
Kəsdirmişdi vərəqin başının üstünü.
Sanki ağ vərəqə düşüb
qara taleli olacağından,
Ömürlük bir küncdə
qalacağından qorxurdu.
Qorxurdu ömrünün
azlığından,
Fikirlərin
dayazlığından,
Kağızın məsum-məsum
üzünə baxan
bəyazlığından.

Sanki
əgər üzümü qara edəcəksənsə,
mənə toxunma,
İncitmə hisslərin, duyğuların
pak ruhunu deyirdi…
…Bir tərəfdən də
“yaz”, “yaz” deyən ilhamım
içimdə üsyan qaldırmışdı.
Şeir başa çatanda
göz yaşlarım artıq
ovcumu doldurmuşdu.
Bu bir ovuc göz yaşını
şərbət kimi çəkdim başıma,
Sonra da son nöqtəni qoyub,
Yol aldım
Pərən-pərən düşmüş
Arzularımın,
ümidlərimin dalınca –
üzü sonsuzluğa doğru…

Azərbaycanda VIII Şairlər Günü qeyd olunacaq

Gənc Şairlər Birliyinin və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı, İLESAM (Türkiyə Elm və Ədəbi Əsər Sahibləri Birliyi), TURKPA (Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyası), Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Milli Kİtabxanası, TİKA, Azərkitab – Kitab Təbliğatı Mərkəzi, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin təşkilati dəstəyilə may-iyun aylarında Azərbaycanda VIII Şairlər Günü qeyd olunacaq.

Bu il Şairlər Günü mayın 29-da Tbilisidə Zəlimxan Yaqub və Alıkul Osmanovun xatirəsini anmaqla start götürəcək, daha sonra bölgələrdə silsilə tədbirlərlə davam edəcək: mayın 30-da Şamaxıda Fikrət Sadıq və Rauf Parfinin (Sabir Poeziya Günləri çərçivəsində), mayın 31-də Gəncədə Nigar Rəfibəyli və Nigar Binti Osmanın, iyunun 1-də Şəmkirdə Əhməd Cavad və Mehmet Akif Ersoyun, iyunun 2-də Tovuzda Mikayıl Azaflı və Cambul Cabayevin, iyunun 4-də Sumqayıtda Əli Kərim, Qabil və Abdurrahim Karakoçun, iyunun 6-da Bakıda – Beynəlxal Muğam Mərkəzində Mikayıl Müşfiqin, iyunun 7-də Beyləqanda Mücirəddin Beyləqani və Abdulhamid Süleyman Çolpanın, iyunun 8-də Şabranda Xaqani Şirvaninin əziz xatirəsinə həsr olunacaq.
Bu barədə AYB-nin mətbuat xidmətinin, həmçinin layihənin rəhbəri, şair Xəyal Rza məlumat verib: “Şairlər Günü bütövlükdə poeziyaya, həm də milli şeirimizin çox sevilən nümayəndələrinə olan hörmətimizin təzahürüdür. Tədbirdə Türkiyədən dəvət olunmuş tanınmış şairlər, ədəbiyyat və sənət adamları iştirak edəcəklər.
Bölgələrdə təşkil ediləcək tədbirlərdə Azərbaycan şairləri ilə yanaşı Türk Dünyasından – Türkiyə, Türkmənistan, Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğızıstandan olan şairlərin də xatirələri anılacaq”.

Xalq şairi Nəriman HƏSƏNZADƏ.Seçmə şeirlər

TƏLƏSMƏ

Dedim mən sevirəm, dedi sevginən,
Dedim qoşa gəzək, dedi tələsmə.
Dedim bağ içidi, dedi seyr elə,
Dedim bir gül üzək, dedi tələsmə.

Dedim bir vədə ver, xəyala varma,
Dedi zəhmət çəkib özünü yorma.
Dedim, qadan alım, dedi yalvarma,
Dedim onda küsək, dedi tələsmə.

Dedim mən aşiqəm al yanağına,
Dedi bülbül qonar gül budağ

MƏNİ BAYRAQ KİMİTUTUN YUXARI

Mənim həyatımın nə mənası var,
sizin üzünüzdə gülüş olmasa.
Babamın yadigar bir duası var:
səngər nəyə gərək döyüş olmasa.

Həyatın əzəli qanunu budur,
bağı dolaşırlar bağ bağ olanda.
Hər torpaq dünyada
məmləkət olmur,
parça var – yaşayır bayraq olanda.

İnsanlar olubdu dünyada bir vaxt,
kimidən ad qalıb, kimidən əsər.
Dibçəkdə bəslənən palıdlara yox,
çöldə – ağaclara meşə deyiblər.

Çətindir keçilən ömür yolları,
yaşamaq özü də istəyir hünər.
Məni bayraq kimi tutun yuxarı,
sizə lazım olsam… o parça qədər.

HAYANDA DURUM Kİ, GÖRƏSƏN MƏNİ?

Elə dayanırsan, elə baxırsan,
Elə bil qarşında quru bir daşam.
İpək saçlarını bir vaxt oxşayan
Elə bil hardasa mən olmamışam.

Səni dostlarımla, tanışlarımla,
Mən tanış edərdim nə vaxtsa bir-bir.
İndi özgələri yad ehtiramla,
Deyirlər tanış ol… –
Nə qəribədir?!

Yuxuda görərdin nə vaxtsa hər dəm,
Yolumu gözlərdin yollardan uzaq.
Mən sənin yuxundan çıxıb gəlmişəm,
Bu da bir yuxudur,
gəl, tanış olaq.

Qoluna girərdim… bu, yadındadır,
gedərdik… yolumuz , arzumuz şərik.
Qolum qollarının lap yanındadır,
toxunsa… biz indi üzr istəyərik.

Hayanda oldumsa səhər, ya axşam,
Aradın sən məni, gördün sən məni.
İndi gözlərinin qabağındayam,
Hayanda durum ki,
görəsən məni?!.

***

Bir yol ayrıcına bənzəyir həyat,
Yaramaz həyatın üstündə əsmək.
Cəsarət istəyir, bir də ehtiyat,
Nə ləngimək olar, nə də tələsmək.

Ehtiyat elədim orda ki, bir vaxt,
Cəsarət hər şeyə, məncə, dəyərdi.
Cəsarət göstərdim orda ki, ancaq,
Adi bir ehtiyat bəs eləyərdi.

Bu dünya qəribə bir əyləncədir,
Dünya sərt, mən bəzən uşaqxasiyyət.
Yaşadım, bilmədim bu dünya nədir,
Bilmədim, dünyada nədir səadət.

Kədərim dünyanın vecinə deyil,
Sevincim necə bəs, düşürmü yada?
Bəlkə dünya üçün, bu – heç nə deyil,
Nə qədər sevinc var, qəm var dünyada.

Dünya sərgisində göründüm, yetər,
Həqiqət dedim mən ”yalan dünya”ya,
Dünyanı əyləncə hesab edənlər,
Əylənib baxsınlar bir an dünyaya.

Xalq şairi Zəlimxan YAQUB.Seçmə şeirlər

ÇƏKƏR

Görüş var bir ömrü versən də azdır,
Görüş var getməyə adam can çəkər.
Görüş var şadlığı sığmır illərə,
Görüş var fərəhi bircə an çəkər.

Yaşasan ən şirin arzuyla, kamla,
Sevincin sel olar, dərdinsə damla.
Ürəkdən verilən xoş bir salamla
Əli əl isidər, qanı qan çəkər.

Ayrılıq həyatda hər şeydən çətin,
Min bir əzabı var bir məhəbbətin.
Gəlməsən yandırar məni həsrətin,
Gələrsən, nazını Zəlimxan çəkər.

AĞRI

Nələr çəkdik, dünya, sənin əlindən,
Sinəmizin düyünü çox, dağı çox.
Bəxtimizin ağlığına inanma,
Saçımızın qarası çox, ağı çox.

Canımızı dərdin odu yandırır,
Zodduların gücü, zodu yandırır.
Dilimizi dedi-qodu yandırır,
Ömrümüzə qənim çoxdu, yağı çox.

Su istədi yananların bağrı, su,
Ağrı Vətən, ağrı Torpaq, ağrı Su,
Qananların ürəyinin ağrısı,
Nadanların ürəyinin yağı çox!

QALARDIM

Dağlar mənə gəl-gəl desə ürəkdən,
Gəlib elə bu yerlərdə qalardım.
Təbiətlə sevincimi, dərdimi
Bölüb, elə bu yerlərdə qalardım.

Nəfəsimdə yaşadardım ətrini,
Əzizlərdim çiçəklərin xətrini.
Ömrün-günün qiymətini, qədrini
Bilib, elə bu yerlərdə qalardım.

Nə gözəldi bu dağların lalası,
Mən getsəm də, könlüm burda qalası.
Sevsə məni bir zalımın balası,
Ölüb elə bu yerlərdə qalardım.

GÖZƏL DÜNYA, GÖZƏLLƏRĠN VAR OLSUN!

Gülüşündə güllər açdı könlümüz,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Vurğunu da, yorğunu da biz olduq,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Ürəyi var – ürəklərin nəşəsi,
Toxunarsan, pul-pul olar şüşəsi,
Könül verib könül almaq peşəsi,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Fərhadına yetişməsə Şirinlər,
Qartal susar, pələng ağlar, şir inlər.
Dayaz olmaz məhəbbəti dərinlər,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Neçə dəfə pəncərədən daş gəlib,
Neçə dəfə xumar gözdən yaş gəlib,
Sevən kəslər Allaha da xoş gəlib,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Qız çiçəkdir, o çiçəkdə şeh mənəm,
Qız çəməndir, o çəməndə meh mənəm,
Gözəlliyə beş-on günlük mehmanam,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

Əcəl ömrü zəmi kimi biçsə də,
Bir qurtuma şərbət bilib içsə də,
Vaxtlı-vaxtsız Zəlimxanlar köçsə də,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!

BÜTÖV AZƏRBAYCAN DÜNƏNDƏ QALDI

Bütün yaralılar baş-başa versə,
Yoxdu mənim kimi yaralanmışı.
Allahın özü də ovuda bilməz,
Yurdundan, elindən aralanmışı.

Qara günlərimin rəngi ağ olmaz,
Belə düyün olmaz, belə dağ olmaz.
Yazıyla, pozuyla yaşatmaq olmaz
Fələk dəftərində qaralanmışı.

Xoşbəxtlik nə səndə, nə məndə qaldı,
Nə candan sevinən bir bəndə qaldı,
Bütöv Azərbaycan dünəndə qaldı,
Bu gün mənə çatıb paralanmışı.

QAÇQINLIQ

Bu necə ömürdü, bu necə gündü,
Köhləndən aralı, yəhərdən qaçaq.
Meh başa həsrətdi, şeh də ayağa,
Düşmüşük axşamdan, səhərdən qaçaq.

Hanı o gülyanaq, o gül dostlarım,
Mənim can dostlarım, könül dostlarım.
Yanağı kül olmuş, a kül dostlarım,
Qaçaq, bu tüstüdən, zəhərdən qaçaq.

Hərəmiz bir səmtə, bir yerə qaçdıq,
Gah xeyrə qurşandıq, gah şərə qaçdıq.
Kənddən baş götürüb şəhərə qaçdıq,
Qorxuram indi də şəhərdən qaçaq.

02.11.2007

MƏNİMKİ SÖZ QƏSRİ, SÖZ QALASIDI

Yoxdu yaş qorxusu sevilənlərə,
Doxsanın içində, yüzün içində.
Ürəyin nə qədər arzuları var,
Nə qədər istək var gözün içində.

Nə naxış gərəkdi, nə zər, daşıma,
Tale yazdığını yazar daşıma.
Söz olsun yaraşıq məzar daşıma,
Siz məni basdırın sözün içində,

Mənimki söz qəsri, söz qalasıdı,
Söz Babək qalası, Bəzz qalasıdı.
Qalsa Zəlimxandan söz qalasıdı,
Yatanda kəfənin, bezin içində.

Xalq şairi Bəxtiyar VAHABZADƏ.Seçmə şeirlər

BƏXTİYARAM MƏN
Səninlə

Ömrün payızında sevdim, sevildim,
Elə bilirəm ki, ilk baharam mən.
Arxanca sürünən kölgənəm sənin,
Harda qərar tutsan, orda varam mən.

Mey olsan, yanında bir qədəh ollam,
Gül olsan, çətrini öpən meh ollam.
Ot olsan, bir anda dönüb şeh ollam.
Dağ olsan, zirvənə yağan qaram mən.

Başımı qoyaram gündə yüz kərə
Bir yol ayağını basdığın yerə.
Eşqindir ucaldan məni göylərə,
Bu eşqin gücünə minnətdaram mən.

Sevgiyə hədd qoymaq, düzü günahdır,
Cahilin hər işi, sözü günahdır.
Eşqi günah saymaq özü günahdır,
Kim deyir, eşqimdə günahkaram mən?

Özün bir aləmsən, eşqin bir aləm,
Sən olan könüldə nə kədər, nə qəm!
Sənsiz bu dünyanın ən bədbəxtiyəm,
Səninlə dünyada bəxtiyaram mən.

Dekabr, 1962

SƏN GETDİN

Sən getdin, elə bil dünya boşaldı
Yaz da köçüb getdi, yeri boş qaldı,
Bahar ürəyimi sənsiz qış aldı,
Mən yaza vurğunam, qışı neylərəm?

Eşqimi aparıb sən getdin demək,
Eşqsiz bir könül nəyimə gərək?
Soyuq daşa döndü o gündən ürək
Sinəmdən asılan daşı neylərəm?

Həmişə ayrıyıq, gecə-gündüzük,
Birimiz təpəyik, birimiz düzük.
Üstünün qaşıyla tanmar üzük,
Əgər üzük yoxsa, qaşı neylərəm?

Niyə yaşayıram, mən niyə sənsiz?
Nə yerə baxmaram, nə göyə sənsiz.
Mən ki, kor olmuşam hər şeyə sənsiz,
Kor gözün üstündə qaşı neylərəm?

Mart 1967

SƏNİN DİLİNDƏN

İllərlə bir eşqin cövrünü çəkdik –
Ayrılsaq, gün sönər, il qınar bizi.
Eniş-yoxuşunu bir ötdüyümüz
Yollara nə deyək, yol qınar bizi.

Sən dedin, başlanan qurtarsın gərək!
Mən dedim, doymayır arzudan ürək!
Birgə əkdiyimiz gülü dərməsək
Tikanlar əl çalar, gül qmar bizi.

Bəs deyil bu ələm, bu kədər mənə.
Elədin dünyanı sən hədər mənə.
Gözəl sözlər dedin nə qədər mənə,
Gəl indi danlama, dil qınar bizi.

Çox çəkə bilmədik nazını eşqin,
Qış gəlib, yaşadıq yazını eşqin.
Yamanca sındırdıq sazını eşqin,
Bilmədik, axırda tel qınar bizi.

Dedin ki, eşqimlə bəxtiyaram mən.
Dedin ki, dönmərəm qəlbin səsindən.
İndiysə çəkinib el tənəsindən
Deyirsən, ayıbdır, el qınar bizi.

İyul 1967

BAKIYLA TƏBRİZİN ARASINDAYAM

Mənim qismətimdir alatoranlıq
Gecəylə gündüzün arasındayam,
Qurulur içimdə mizan-tərəzi,
O gözlə, bu gözün arasındayam.

Yollar ayrıcında çox talanmışam,
Fikirlər əlində haçalanmışam.
Təpədən qorxmuşam, düzü danmışam,
İndi dağla düzün arasındayam.

İlişib qalmışam qəm çalasmda,
Bir gözəl tilsimin daş qalasında,
Həmişə qapılar astanasında
Bayırla dəhlizin arasındayam.

Bəxtiyar, sinəndən neçə “mən” keçir
Biri dərdli keçir, biri şən keçir,
Məftilli çəpərlər sinəmdən keçir.
Bakıyla Təbrizin arasındayam.

May 1969

QOCALMIR

Qocaldır insanı, qocaldır zaman;
Ürəyin atəşi, közü qocalmır.
Dağları, daşları qocaldan zaman,
Bilmirəm, bəs niyə özü qocalmır?

Getdi baharımız, yer qışa qaldı.
Düzlər qara qaldı, yağışa qaldı.
Bizimki bir quru baxışa qaldı,
Neyləyək arzunun gözü qocalmır.

Bəxtiyar, düşünək biz dərin-dərin.
Xəyallar möhtəşəm, arzular şirin.
Əsl sənətkarın, əsl şairin
Özü qocalsa da, sözü qocalmır.

1965

Xalq şairi Vaqif SƏMƏDOĞLU.Seçmə şeirlər

Günəşli yay günündə…

Günəşli yay günündə
göylərə qalxıb,
buludlarda yolunu azan,
və
qarlı-şaxtalı qış günündə
yuvasını tapan
göyərçin kimiyəm.

Uşaqlıqda azıb,
bir bağlı yuva qarşısında
durmuşam neçə ildir.
Dimdiyimdən
qan damır yerə…

1986

Gəmiyə baxa-baxa…

Gəmiyə baxa-baxa
dənizi də yadımdan çıxartdım.
Gəmiyə baxa-baxa
unutdum gördüklərimi,
tanıdıqlarımı.

Yadıma görmədiyim limanlar düşdü.
Qəribə dillər
dəydi qulaqlarıma.
Bir tanış insan üzü gördüm
gəmiyə baxanda.
Gəmiyə baxa-baxa qaldım…

1986

Şeir yazdığım zaman

Şeir yazdığım zaman
baxma gözlərimə, baxma
Əllərimə də baxma,
sən Allah, baxma
Qaç evdən, get.
hara istəyirsənsə,gülüm,
gəz, dolan aləmi, utanma,
qorxma elin sözündən,
aldat məni,
heç sıxma ürəyini.

Ancaq, gülüm.
baxma mənə,
şeir yazdığım vaxt, baxma…

1982

Bütün pəncərələr yumulmuş gözdür

Bütün pəncərələr yumulmuş gözdür.
Bu evlər, küçələr deyilmiş sözdür.
Yaralı buluddan
yağan yağışdan
günah yumasa da
bir az bağışlar…

Bəlkə bizdən bir az
yan keçər bu gün,
həyalı söyüşlər, doğma qarğışlar.
Və quşlar,
və quşlar qəfəsə vurğun,
İlahi, çox sağ ol.
Yenə də heysizəm, yenə də yorğun…

1993

Bacım bayquş, gözlərini ver mənə

Bacım bayquş, gözlərini ver mənə
Gecə düşüb, qaranlıqdır görmürəm,
Gündüzlər də bu dünyanı seyr edib,
Abadlıqdır, viranlıqdır, görmürəm.

Bacım bayquş, ovun bir baxışladı,
Allah səni gecəyə naxışladı,
Mənə də bir ömür-gün bağışladı,
Əbədidir, bir anlıqdır, görmürəm.

Bacım bayquş, zülmətdə çıxdım yola,
Neçə kərə yıxılmışdım az qala,
Qurban olum, ulayanda bərk ula,
Səsə gedim, dumanlıqdır, görmürəm.

1995

Xalq şairi Süleyman RÜSTƏM.Seçmə şeirlər

SÜLEYMANA GÖSTƏRİN!

Cənublu qardaşlarıma

Qırx il var ki, görməmişəm Təbrizi,
Ordan mənə bir nişana göstərin.
Özünüzü hər bu taya gələndə,
Ayrılıqdan bağrı qana göstərin.
Əlinizdə hər nə varsa oralı
Şair könlü pərişana göstərin.
Sinəsinə həsrət dağı çəkilmiş,
Hamınızdan nigarana göstərin.
Yaşarsa da bu görüşdən gözləri
Onun kimi yana-yana göstərin.
Heç olmazsa cansız kino lentada
Təbrizini Süleymana göstərin.
Sizin üçün böyük “günah” olsa da
Mən imansız müsəlmana göstərin!

HƏSRƏTİMİN YAŞI

Həsrətimin yaşı çoxdur yaşımdan,
Hicran dərdli bir insanam, a dostlar!
Bu həsrəti soruşun göz yaşımdan
Ayrılıqdan bağrı qanam, a dostlar!

Döyüşlərdə mərd oğullar itirən,
Bağçaları qara güllər bitirən,
Dumalarla mənə xəbər yetirən
O sahildən nigaranam, a dostlar!

Mən nə çörək, nə şan-şöhrət acıyam,
Nə məhəbbət, nə hürriyyət acıyam.
Vahid vətən, vahid millət acıyam,
Cənub dərdli Süleymanam, a dostlar!

AZADIM

Oğlumun ad gününə

Sən mənim göz bəbəyimsən, öz adımsan, Azadım,
Doğru yollarda qolumsan, qanadımsan, Azadım.

Şerimin mənbəyisən, çeşməsisən, gulşənisən,
Ən ağır gündə əyilməz poladımsan, Azadım.

Sən qaranlıq gecədə sönməz işıqsan gözümə,
Bu məhəbbət dolu qəlbimdə odumsan, Azadım.

Belə xoşbəxt ola bilməzdi Süleyman Rüstəm,
Sən canımsan, ciyərimsən, Azadımsan, Azadım!

OĞUL

Bu sözüm əfsanə yox, yalnız həqiqətdir, oğul
Millətə namusla xidmət, bir səadətdir, oğul…

Dostluğa, qardaşlığa and içmisən, əhsən sənə
Aldığın bu yaxşı addım, ömrə zinətdir oğul.

Andına sadiq vətənpərvərliyində möhkəm ol,
Andı pozmaq məncə dəhşətdən də dəhşətdir oğul,

Qoy vüqarın qol-qanad açsın, baharın lalələr,
Millətin çünki qızıl bayraqlı millətdir, oğul.

Mən Süleyman Rüstəməm, eldir, vətəndir, varlığım,
Can evimdə ən böyük nemət bu sərvətdir, oğul.

QIZIM ƏZİZƏYƏ

Evimizə gələndə məhəbbət gətir, qızım…
Öz hüsnünə bənzəyən təravət gətir, qızım!

Uzun illər boyunca bu həyat yollarında,
Adımıza, adına şan-şöhrət gətir, qızım!

Kasıbın olduğundan süfrəmizdə hər nə var,
Bizə ürəyin kimi bir dövlət gətir, qızım!

Gəl, qızım bəxtimizin çırağı ol ömürlük,
Həqiqət dünyamıza həqiqət gətir qızını!

Sən əzizdən əzizsən bizim üçün, Əzizəm,
Süleymanın evinə səadət gətir, qızım!

Əməkdar mədəniyyət işçisi Aşıq ŞƏMŞİR.Seçmə şeirlər

KƏLBƏCƏR

Xəstələrə dərman olan,
Təbib bulaqlı Kəlbəcər
İstisuyu səda salan,
Səsli-soraqlı Kəlbəcər.

Qədir bilən, yol saxlayan,
Dostlar üçün gül saxlayan.
Yayda ağır el saxlayan,
Sərin yaylaqlı Kəlbəcər.

Gözündə var əhdi-vəfa,
Eyşi-işrət, zövqü-səfa.
Gələn burda tapar şəfa,
Boyük sınaqlı Kəlbəcər.

Yaxşı keçir hər əhvalı,
Yadındadı dost xəyalı.
Çaylar kimi axır balı,
Sarı qaymaqlı Kəlbəcər.

Murov, Qonur, Dəlidağa,
Xəstə gələn çıxır sağa.
Tamam beş ay yaylanmağa
Olur qonaqlı Kəlbəcər.

Şəmşir üçün yandırdı şəm,
Qoymadı ki, haldan düşəm.
Döşlərindən süd əmmişəm,
Ana qucaqlı Kəlbəcər.

KİMİ

Namərd sənin qulluğunda qul olar,
öz işi düzəlib bitənə kimi.
İrişə-irişə üzünə gülər,
əli bir tərəfə çatana kimi.

Dostunu tanımaz nadan sərsəri,
Bu, elin sözüdür nə vaxtdan bəri.
Qoy sellər aparsın nanəcibləri,
Bax dalınca gözdən itənə kimi.

Xoryatın ox sözü qəlbimə dəydi,
Büküb qamətimi qəddimi əydi.
Bildirçin də bir ay payızda bəydi,
Darı sünbülündə yetənə kimi.

Şəmşir gərək mərd ocağın qalasın,
Hər kəs çəkər öz dilinin bəlasın.
Qoy səni şir yesin, şir parçalasın,
Tülkü kölgəsində yatana kimi.

OĞLUYAM

Qartal düşüncəli, şair xəyallı,
Tərlan yuva salan dağlar oğluyam.
Anam İstisudu, atam Dəlidağ,
Murov, Lülpar, Qonur, Qoşqar oğluyam.

Lalədi, nərgizdi evim, eşiyim,
Köynəyim sıx meşə – qoymur üşüyüm.
Qərənfildi, qızılgüldü beşiyim,
Buz bulaqlı göy yaylaqlar oğluyam.

Bədənim Ərgünəş, Gülüstan, Çilgəz,
Vüqarım Şah dağı – əl çata bilməz.
Məkanım Çalbayır, oylağım Kəpəz,
Min çiçəkli bir laləzar oğluyam.

Cəvahirdi Azərbaycan torpağı,
Qızıl, gümüş – hər sərvətin yatağı.
Uca zirvələrin lalə bayrağı,
Şəmşirəm, nə gözəl diyar oğluyam.

BEH MƏNƏ

Bu gün çəmənzara qonaq gəlmişəm,
Nərgiz verdi yarpağında şeh mənə.
Yelpik çaldı dan yerinin qanadı,
Sərin-sərin əsdi səhər meh mənə.

Öpdüm yasəməni, sevdim lalanı,
Göy meşəli, gül bulaqlı talanı.
Dedim arılarım sizdən bal alı,
Gülümsünüb süsən dedi: bəh mənə.

Məni el yetirib, elə aşiqəm,
Dərd bilənə, əhli-hala aşiqəm.
Bilirsənmi niyə gülə aşiqəm,
Bunlar çoxdan vermişdilər “beh” mənə.

Bu səbəbdən vurulmuşam çiçəyə,
Torpağının qəhrin unudum niyə?
Bağça bəsləmişəm can deyə-deyə,
Nə lazımdı ayaq basım lehmənə?!

Təbim bülbül kimi bağa bağlıdı,
Elin meyli yaz yaylağa bağlıdı.
Şəmşirəm, çox sözüm dağa bağlıdı,
Kim deyər ki, bu nə sözdü, eh, mənə.

MƏNİ
(təcnis)

Olmadı qismətim ata-anadan,
Gəzmədi ya bibi, ya xala məni.
Ürəyimi yaralama, a nadan,
Az yapış sinəmdən yaxala məni.

Qoy işləsin, nə çərximi dayandır,
Əlin saxla, insaf eylə, dayan, dur.
Ya rəhmə gəl, yandırırsan da yandır,
Alışdır odlara yax ala məni.

Nə gözəldir bu dağlarda mənzərə,
Ver naməni sizin mələk Mənzərə.
Sərrafısan müştəri ol mən zərə,
Sal qızıl teştinə, yaxala məni.

Yollarında var uçurum yarğanım,
Söylə nədir sənin meylin yar, qanım.
Müjganınla az axıtsan, yar, qanım,
Həna et ya ələ, ya xala məni.

Şəmşirəm, sevirəm mərdi, mən əri,
Gözləyirəm namus, qeyrət, mən arı.
Sən çiçəkdə şirin balsan, mən arı,
Qondur yanağına, ya xala məni…

Şair Bəhmən VƏTƏNOĞLU.Seçmə şeirlər

BƏHMƏN VƏTƏNOĞLU (Bəhmən KalıĢ oğlu Abbasov – 1932 -2004)

BƏHMƏN

Bu mənəm, a qardaş, tanımadınmı?
Könlü dərdli, dili nalalı Bəhmən.
İndi yurdsuz qalıb, yuvasız qalıb,
Gördüyün o yurdlu-yuvalı Bəhmən.

Qəzalar, qədərlər əyibdi məni,
Dərdim öz içimdən yeyibdi məni.
Zaman zindanında döyübdü məni,
Yoxdu o əzəlki havalı Bəhmən.

Gələcək nəsilə şirin nağılam,
Bir də bu dünyaya çətin doğulam.
Daha nə vətən var, nə də oğulam,
İndi mən olmuşam Bəlalı Bəhmən

BİLƏR

Nədir yar həsrəti, vüsal həsrəti,
Həsrətdən titrəyən dodaqlar bilər.
Ülvi məhəbbəti, nurlu isməti,
Həyadan qızaran yanaqlar bilər.

Bülbülsüz şöhrəti olmaz gülün də,
Çəmənsiz bəzəyi yoxdu çölün də.
Alışan, közərən şair əlində,
Qələm nələr çəkir varaqlar bilər.

Bəhmən, nə gəzirsən itən çağında,
Min bir xatirə var ötən çağında.
Ömrün yetmişinə yetən çağında,
Sən niyə cavansan? – O dağlar bilər.

ÇƏTİNDİ

Allahın evinə yol tapıb iblis,
İnsanların dolanmağı çətindi.
Bir arxın başını yüz div kəsibdi,
Bostanların sulanmağı çətindi.

Daha rüşvət alır o fələk kişi,
O da öz vaxtında görməyir işi.
Qalıb qiyamatə yazın gəlişi,
Axarların bulanmağı çətindi.

Qışda qar tapılmır, yayda qış girir,
Vaxtın qaş-qabağı yeri süpürür.
Biz kibrit çəkirik şeytan üfürür,
Ocaqların qalanmağı çətindi.

Dəbə minib gədə-güdə peşəsi,
Bu dərd olub qəlbimizi deşəsi.
Arzuların, ümidlərin şüşəsi,
Elə sınıb calanmağı çətindi.

Dost aranı kəsdi getdi, a Bəhmən
Xəzan yeli əsdi getdi, a Bəhmən.
Şadlıq, sevinc küsdü getdi, a Bəhmən
Qəm evinin talanmağı çətindi.

DARIXDIM

Axşam da qəribdi, mən də qəribəm,
Nələr ürəyimdən keçdi, darıxdım.
Zalım ayrılığın kamil ovçusu,
Ox atdı sinəmi deşdi, darıxdım.

Nə kövrək saatdı, nə kövrək andı,
Nəfəsim təngidi, ürəyim yandı.
Kəpəzdən bir çəngə bulud boylandı,
Xəyal uzaqlara uçdu, darıxdım.

Qoy yazım varağı qalmasın ağı,
Kim çəkər həsrəti Bəhmən sayağı.
Çox da müqəddəsdi Gəncə torpağı,
Kəlbəcər yadıma düşdü, darıxdım.

MƏN OLMALIYAM

Qartal o zirvədən belə en, belə,
İnsanam, zirvədə mən olmalıyam.
Günəş yandıranda ana torpağı,
Duman olmalıyam, çən olmalıyam.

Zirvədən salıbdı yolu babalar,
fikri kamal ilə dolu babalar.
Müqəddəs yaşayıb ulu babalar,
Mən də fitnələrdən gen olmalıyam.

Kədər toy gətirməz, düyün gətirməz,
Sükunət dünyaya bir ün gətirməz.
Ağlamaq heç kimə ağ gün gətirməz,
Nə qədər həyat var, şən olmalıyam.

***

Zahirdə üzümə dost deyə-deyə,
Yağı düşmən saldı məni nə qala.
Dərdimi göylərə bülənd eylədi,
Belə yüksək nə bürc olar, nə qala.

Bu vətəndir torpağından el əmən,
Mən elinəm, qurban olum elə mən.
Öz-özümə od tutdum ki, elə mən,
Ocağıma nə kösöv qoy, nə qala.

Bəhmən, dərdi ürəyindən at, ayə,
Kədərini ilə qoyma, at aya.
Fərsiz övlad göz dağıdır ataya,
Şüursuzdan nə qalıbdı, nə qala.!?

Şair ŞÜCAƏT.Seçmə şeirlər

SÜCAƏT (Sücaət Yunus oğlu Əhmədov – 1946-2002)

DAĞLAR

Mən gedirəm qürbət elə,
Sağ-salamat qal, a dağlar.
Halallıq ver, qoy qalmasın
Ürəyimdə xal, a dağlar.

Hanı məndə dözüm sənsiz,
Sönəcəkdir közüm sənsiz.
Qan tökəcək gözüm sənsiz
Olacağam lal, a dağlar.

Dostum – yarım keçir gendən,
Dərdim artır günü-gündən.
Məni qəmdən, qəmi məndən,
Al, a dağlar, al, a dağlar.

Günəş gəzib yorulanda,
Sazın simi qırılanda,
Göydə qartal vurulanda,
Məni yada sal, a dağlar.

Qayaları ələ döndər,
Cığırları telə döndər,
Sücaəti külə döndər,
Bir “Kərəmi” çal, a dağlar.

KİMİ

Kaş rəssam olaydım, elə rəssam ki,
Çəkəydim bəxtimi olduğu kimi.
Yazmaqla nə olsun, onda görəydim,
Arzumu-eşqimi olduğu kimi.

Eşqimin tufanın, boranın, yazın,
Solmuş çiçəklərin, yox olmuş izin.
Çəkəydim gözlərin sevdiyim qızın,
Süzülüb xəyala daldığı kimi.

Sücaət, mənalı yaşa, yarat, an,
Vəfasıza ağrı gizlət, yara dan.
Salmasın heç kəsi bir də yaradan,
Məni nəzərindən saldığı kimi.

ANAMIN

Deyin, dustaqları buraxacaqlar,
qoy qəm bozartmasın üzün anamın.
Deyin, qırılacaq zülmün zənciri,
birtəhər başını yozun anamın.

Zəhər gizlənibmiş aşımın altda,
Bir dərya var imiş qaşımın altda…
Yastıq daşa dönür başımın altda,
Burda hardan alım dizin anamın?

Taleyi şil-şikəst, fikri sağ oldum,
Sevinci bir zərrə, dərdi dağ oldum.
Gah əsir, gah xəstə, gah dustaq oldum,
Qoymadım quruya gözün anamın.

Talanmış ömürdü, gündü, neyləyim,
Baxtımın çırağı söndü neyləyim.
Sevinci fəğana döndü, neyləyim,
Söhbəti nəğmədən həzin anamın.

Sücaət, etdilər talan ömrümü,
Kor olsun daşlara çalan ömrümü.
Talanan talanıb, qalan ömrümü
Ömrünün üstünə yazın anamın.

Xalq şairi Məmməd ARAZ.”Əlvida, dağlar!”

Bəlkə bu yerlərə bir də gəlmədim,
Duman, salamat qal, dağ, salamat qal.
Dalımca su səpir yoxsa buludlar? –
Leysan, salamat qal, yağ, salamat qal!

Qıy vuran qartallar yox oldu çəndə,
Nərgizlər saraldı şehli çəməndə.
Ey qaragöz pəri, dalımca sən də
Boylan, salamat qal, bax, salamat qal!

Gəldim, qarşıladı güllər-çiçəklər,
Gedirəm, əl edir boz biçənəklər.
Nidamı çaylara dedi küləklər:
Bulan, salamat qal, ax, salamat qal!

Dağların pələngi, şiri də sənsən,
Şairi də sənsən, şeri də sənsən.
Varı, bərəkəti, xeyri də sənsən,
Çoban, salamat qal, sağ-salamat qal!

Xalq şairi Osman SARIVƏLLİ.Seçmə şeirlər

SÖYLƏ

Dərdim çoxdur, dərdin alım, ay aşıq,
Al sazı, bu dərdi hər yana söylə.
Əqildən kəm olan duymaz, anlamaz,
Mənim sözlərimi qanana söylə.

Adamı oynatmaq insanlıq deyil,
Eşqi hiss etməmək cavanlıq deyil,
Mənim şikayətim divanlıq deyil,
Nə sultana söylə, nə xana söylə.

Həmişə əlində saxla cilovu,
Yalnız ovçu bilər oylağı, ovu.
Kim oda düşməyib duymaz alovu,
Məhəbbət oduna yanana söylə.

Haqq olur… – mən hara, bu ilqar hara,
Düşmüşəm nə edim, yoxdur bir çara.
İşdir, yolun düşdü qarlı dağlara,
Haray çək, ahımı dumana söylə.

Tapılmaz eləsi bizim zamanda,
O təkdir, heç misli yoxdur cahanda.
Bəlkə bir gün gördüm toyda, nişanda
Unutma ərzimi bir mana söylə.

El ağzı fal olar, bunu sal yada,
Sirri dosta vermə, söyləmə yada.
Xeyir xəbər olsa eldə, obada,
Qayıdıb gələndə Osmana söylə.

DƏRDİN ALIM

Çiçəklərdən səni könlüm,
Dilər keçər, dərdin alım.
Xəyalın tez-tez yanımdan
Gülər keçər, dərdin alım.

Dağ başını aldı duman,
Körpə quzu anasından
azıb ayrı düşsə, bir an
Mələr keçər, dərdin alım.

Demə: dünya bir qəfəsdir,
Mahnılarım quru səsdir,
Eşq, sevda bir həvəsdir,
Gələr keçər, dərdin alım.

Bahar çağı səhər erkən,
Göy çəməndə gəzəndə sən,
Bilirsənmi ürəyimdən
Nələr keçər, dərdin alım?!.

Xalq şairi Hüseyn ARİF.Seçmə şeirlər

VAR MƏNİM

Yığılmır yollardan fikrim, xəyalım,
Görən bu yollarda kimim var mənim?
Sazda Kərəmiyə qoşulan səsim,
Kamanda inləyən simim var mənim.

Kəsilib qapıdan gedib-gələnim,
Yox mətləb qananım, qədir bilənim.
Dumanlar içində yorğun köhlənim,
Tufanlar qoynunda gəmim var mənim.

Hüseyn, nə oldu qönçə niyyətim?
Daşlara toxundu ilk məhəbbətim.
Özgəni güldürən sözüm-söhbətim,
Özümü ağladan qəmim var mənim.

YAş 60-A ÇATANDA

Dağ başına qar gəlir,
Yollar izlər dar gəlir.
Dünən düşündüklərin
Bu gün sənə dar gəlir,
Yaş 60-a çatanda.

Dərədən duman keçir,
Keçir, nə yaman keçir.
Dünən “gəl-gəl” deyənlər
Bu gün səndən yan keçir –
Yaş 60-a çatanda.

Ağrılar cana keçir,
Baхmayır, qana keçir.
Хəyalından uşaqlıq,
Könlündən ana keçir –
Yaş 60-a çatanda…

ANALAR

Elə ki, balalar gəlir dünyaya,
O gündən hey ölçüb-biçir analar.
Mahnı da oxuyur, şeir də deyir,
Bəstəkar analar, şair analar.

Dözür hər əzaba o bilə -bilə.
Yaşayır, sirrini salmadan dilə.
Vaxt olur, qaldırıb ağını belə,
Şərbət əvəzinə içir analar.

Unudub illərin yorğunluğunu,
Həyatda dincliyi, evdə yuxunu:
Sevincin azını, qəmin çoxunu,
Yükün ağırını seçir analar.

Özüm də bilmirəm, Hüseyn, niyə?
Başımın tüstüsü çəkilir göyə.
Torpağım anasız qalmasın deyə
Torpağın qoynuna köçür analar.

SƏNİ UNUDA BİLMƏRƏM

Ay dolanar, il dolanar
Səni unuda bilmərəm.
Könül yanar, can odlanar
Səni unuda bilmərəm.

Yaz üzülə, payız keçə,
İstər gündüz, istər gecə,
Neçə gözəl gəlib keçə,
Səni unuda bilmərəm.

Gözün saxladı sözümü,
Gözün ovladı gözümü;
Unutmayınca özümü,
Səni unuda bilmərəm…

ŞEİR DEYİLMİ?!

Məndən təzə şer xəbər alan dost,
Bəs yazın gəlməsi şer deyilmi?!
Gəzməyə çıxanda – çölün, çəmənin
Üzünə gülməsi şer deyilmi?!

Yenə gözüm qalıb bağçada, bağda,
Min-min gül açıldı aranda, dağda.
Eyvana əyilən çarpaz budaqda
Bülbülün nəğməsi şer deyilmi?!

Seyr elə hüsnünü göydə durnanın.
Qayada kəkliyin, göldə sonanın.
Aynabənd otaqda gəlin anamın
Şirin laylay səsi şer deyilmi?!

Dərədə moruq dər, döşdə çiyələk.
Gah yağış xoş gəlir, gah sərin külək.
Yaş ötür, doymayır dünyadan ürək, –
Yaşamaq həvəsi şer deyilmi?!

Kim deyir şerin meydanı dardır?
Sonu görünməyən bir ilk bahardır.
Neçə ki, həyat var şer də vardır,-
Həyatın nəfəsi şer deyilmi?!

Xalq şairi Səməd VURĞUN.”Yada sal məni”

Aşıq Şəmşir, Dəlidağdan keçəndə,
Kəklikli dağlardan xəbər al məni.
Ceyran bulağından qızlar içəndə,
Saz tutub, söz qoşub yada sal, məni.

Hay vurub, qıy vurub, səs sal dağlara,
Gözəllər oylağı göy yaylaqlara.
Mənim bu dərdimi de oylaqlara –
Sinəmdən oxladı bir maral məni.

O ceyran baxışlı baxdı uzaqdan,
Canımı odlara yaxdı nahaqdan.
Yüz il də dolanıb keçsə o vaxtdan,
Unutmaz aləmdə əhli-dil məni.

Gəlmişəm gəzməyə sizin dağları,
Baxım yaylaqlara doyunca barı…
Bu yerə şairin düşdü güzarı,
Gözəl qarşıladı xoş iqbal məni.

Bəxt məni bu yerə qonaq göndərdi,
Gedirəm, yamandır ayrılıq dərdi.
Demə, Səməd Vurğun gəldi-gedərdi,
Unutmaz bu oba, bu mahal məni…

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

* * *

Göz yaşını görə bilmir bu millət,
bizim şüşüələrin iç üzü kirli,
bizim şüşələrin üstü qapalı…
silsək də iç üzünü…
qoymayacaqlar görməyə
dünyanın o üzünü…

..Bizim fərqimiz…

Bilmirəm bəlkə də bir gün
səni unudacağam,
Ancaq içimdə ölən duyğularım bir də göyərməyəcək.
Sən uzaqda – göylərin, lap dərinliyində
parlayan bir ulduzsan
Mənsə o ulduza həsrətlə baxan
bir qızam.
Sən göydən məhəbbətlə enən
qar dənəciyi,
Mən onu əlimdə saxlamağa çalışan uşaq.
Sən məndən uzaqda yaşanmış keçmiş,
Mən hələ yaşanacaq gələcəyəm.
Bizi bir-birimizdən indi ayırır.
Sevgilim,imkansız oldu sevgimiz,
Ya çox uşaq olduq,
ya da çox böyük,
Doya-doya yaşamadıq onu biz
Doya-doya yaşamadıq onu biz…

_2007_

Gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın şeiri “Dergizan” antologiyasında çap olunub

Görkəmli Azərbaycanlı ədəbiyyatşünas Mir CƏLAL

Paşayev Mir Cəlal Əli oğlu — yazıçı, ədəbiyyatşünas, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Əməkdar Elm xadimi (1969), Lenin komsomolu mükafatının fəxri laureatı (1968), filologiya elmləri doktoru (1947), professor (1948).

Mir Cəlal Paşayev 1908-ci ildə İranın Ərdəbil ostanının Əndəbil kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarında atası Gəncəyə köçdüyündən uşaqlığı burada keçmişdir. 1918-ci ildə atası vəfat etmiş, böyük qardaşının himayəsində yaşamışdır. 1918–1919-cu illərdə xeyriyyə cəmiyyətinin köməyi ilə ibtidai təhsil almışdır. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Gəncə Darülmüəlliminə daxil olmuşdur (1924–1928). Tələbə təşkilatının, sonra isə şəhər tələbə həmkarlar təşkilatının sədri seçilmişdir (1926–1927).

Kazan Şərq Pedaqoji İnstitutunun ədəbiyyat şöbəsində (1930–1932), Azərbaycan Dövlət Elmi-Təqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirməklə yanaşı, müəllimlik etmişdir (1932–1935). “Füzulinin poetikası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası (1940), “Azərbaycanda ədəbi məktəblər” mövzusunda doktorluq dissertasiyası (1947) müdafiə etmişdir.

Onun ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair araşdırmaları, xüsusilə məşhur “Ədəbiyyatşünaslığın əsasları” dərsliyi Azərbaycan filoloji mühitində diqqətəlayiq yer tutur. Ədibin “Klassik irs və müasirləri”mizə dair məqalələri, monoqrafik tədqiqatları, “Azərbaycanda ədəbi məktəblər” mövzusunda yazdığı doktorluq dissertasiyası, “Füzuli sənətkarlığı”, “Cəlil Məmmədquluzadə realizmi haqqında” və sair bu kimi əsərləri onun ədəbi-nəzəri düşüncə ilə ardıcıl və sistemli şəkildə məşğul olmasını təsdiqləyən çox ciddi faktlardır.

1928-ci ildən ədəbi fəaliyyətə başlamışdır. “Kommunist” qəzetində şöbə müdiri, “Gənc işçi” qəzetində məsul katib, həm də Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutunda elmi işçi olmuşdur (1932–1935). Azərbaycan Dövlət Universitetində dosent, 1948-ci ildən professor kimi fəaliyət göstərmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri olmuşdur (1961-ci ildən).

Sovet yazıçıları briqadası tərkibində Ağ dəniz – Baltik kanalında yaradıcılıq ezamiyyətində (1935), Moskvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə (1940, 1950, 1960), SSRİ yazıçılarının II, III, IV qurultaylarında (1954, 1959, 1967) olmuşdur.

Mükafatları

“Qafqazın müdafiəsinə görə”, “Əmək igidliyinə görə” (1944) medalları, “1941–45-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində fədakar əməyinə görə” (1948), “Qırmızı əmək bayrağı” (1967), “Oktyabr inqilabı” (1978) və iki dəfə “Şərəf nişanı” (1950, 1958) ordenləri, iki dəfə Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı və “Qabaqcıl maarif xadimi” nişanı ilə təltif olunmuşdur. 1978-ci il sentyabrın 28-də vəfat etmiş, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. Bakı küçələrindən birinə onun adı verilmişdir.

Heydər Əliyev fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın babasıdır.

Kitabları

Sağlam yollarda (oçerklər). Bakı: Azərnəşr, 1932, 46 səh.
Boy (novellalar və oçerklər). Bakı: Azərnəşr, 1935, 123 səh.
Dirilən adam. Bakı: Azərnəşr, 1936, 204 səh.
Bostan oğrusu. Bakı: Azərnəşr, 1937, 46səh.
Axundun iştəhası. Bakı: Azərnəşr, 1938, 63səh.
Gözünaydın. Bakı: Azərnəşr, 1939, 477 səh.
Füzulinin poetik xüsusiyyətləri. Bakı: Azərb. SSR EA nəşri, 1940, 96 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1940, 258 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Azərbaycan LKGİM nəşri, 1940, 258 səh.
Xalqın ürək sözü. Bakı: Azərnəşr, 1941, 18 səh.
Vətən (hekayələr). Bakı: Azərnəşr, 1942, 38 səh.
İlyas. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1942, 24 səh.
İsrafil. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1942, 26 səh.
Şərbət. Bakarı. Bakı: Azərnəşr, 1943, 12 səh.
Vətən yaraları. Bakı: Azərnəşr, 1943, 12 səh.
Həyat hekayələri. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1945, 156 səh.
İki rəssam. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1947, 12 səh.
Yeni kəndin adamları. Bakı: Azərnəşr, 1948, 44 səh.
İlk vəsiqə. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1949, 24 səh.
Söyüd kölgəsi. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1951, 20 səh.
Təzə şəhər. Bakı: Azərnəşr, 1951, 264 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 201 səh.
Sadə hekayələr. Bakı: Azərnəşr, 1955, 224 səh.
Fitnə. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1955, təkrar nəşri: 1962, 1966.
Yaşıdlarım. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1955, 226 səh.
Yuxu və külək. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1956, 12 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1956, 500 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1957, 532 səh.
Yolumuz hayanadır. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1957, 247 səh.
İnsanlıq fəlsəfəsi. Bakı: Azərnəşr, 1961, 408 səh.
Bir gəncin manifesti. Yaşıdlar. Bakı: Azərnəşr, 1964, 452 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Azərnəşr, 1965, 452 səh.
Söyüd kölgəsində. Bakı: Maarif, 1965, 42 səh.
Gülbəsləyən qız. Bakı: Azərnəşr, 1965, 334 səh.
C.Məmmədquluzadənin realizmi haqqında. Bakı: ADU nəşriyyatı, 1966, 70 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə), I c. Bakı: Azərnəşr, 1967, 519 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə), II c. Bakı: Azərnəşr, 1967, 499 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə). III c. Bakı: Azərnəşr, 1968, 526 səh.
Seçilmiş əsərləri (dörd cilddə). IV c. Bakı: Azərnəşr, 1968, 474 səh.
Gülüş bədii silah kimi. Bakı: ADU nəşri, 1968, 40 səh.
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı (dərslik). Bakı: Maarif, 1969, 348 səh. (şərikli).
Kərpickəsən. Bakı: Gənclik, 1969, 12 səh.
Şəfəqdən qalxanlar. Bakı: Gənclik, 1972, 272 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1972, 280 səh. (şərikli).
Klassiklər və müasirləri. Bakı: Azərnəşr, 1973, 296 səh.
Silah qardaşlan (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1974, 293 səh.
Xeyir və Şər. Bakı: Gənclik, 1976, 19 səh.
Dağlardiləgəldi. Bakı: Gənclik, 1978, 176 səh.
Dahi söz ustası. Bakı: Yazıçı, 1978, 90 səh.
Dirilən adam. Bakı: Yazıçı, 1978, 414 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Gənclik, 1980, 256 səh.
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1982, 428 səh.(şərikli).
Yaşıdlar (roman və hekayələr). Bakı: Azərnəşr, 1984, 374 səh.
Bir gəncin manifesti. Bakı: Yazıçı, 1984, 224 səh.
Ləyaqət (hekayələr və povest). Bakı: Yazıçı, 1984, 360 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1986, 463 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1987, 445 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasiarı (dərs vəsaiti). Bakı: Maarif, 1988, 279 səh.

Filmoqrafiya

Bir ailə (film, 1943)
Mətbuat fədaisi (film, 2007)
Üç zirvənin fatehi (film, 2008)

Görkəmli ədəbiyyatşünas Pənah XƏLİLOV

Pənah Xəlilov (tam adı: Pənah İmran oğlu Xəlilov; 1 iyul 1925) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1963-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1969), professor (1971).

Həyatı

Pənah Xəlilov 1925-ci il iyulun 1-də Gürcüstanın Borçalı rayonunun Sadaxlı kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini kənddə almışdır. 1934-cü ildə ailəlikcə Gəncəyə köçdüklərindən M.Ə.Sabir adına 5 saylı şəhər orta məktəbində oxumuş, ADU-nun filologiya fakültəsini bitirib (1943-1948), orada Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının aspirantı (1948-1951), sonra həmin kafedrada baş müəllim, dosent (1951-1969), SSRİ xalqları ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri (1969-1989) olmuşdur. 1948-ci ildən fəal ədəbi yaradıcılığa başlamışdır. Ədəbi tənqid, ədəbiyyatşünaslıq və bədii tərcümə ilə məşğul olmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatı və keçmiş SSRİ xalqları ədəbiyyatı sahəsində ixtisaslaşmışdır. “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi” (üç cilddə) və “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi oçerkləri” (rusca) kitablarının müəlliflərindən biridir. Azərbaycan yazıçılarının VI qurultayında idarə heyətinə seçilmişdir.

Əsərləri

Sovet ədəbiyyatının son nailiyyətləri. Bakı: Azərtədrisnəşr, 1964, 156 səh.
Azərbaycan sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1966, 436 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). I c. Bakı: Maarif, 1966, 409 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). II c. Bakı: Maarif, 1968, 401 səh.
Sovet ədəbiyyatı (dərsliyə əlavə). Bakı: Maarif, 1970, 139 səh. (şərikli)
Dostluğun gücü. Bakı: Gənclik, 1972, 34 səh.(şərikli)
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1972, 280 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). I c. Bakı: Maarif, 1975, 416 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). II c. Bakı: Maarif, 1977, 360 səh.
Nəsrimizin üfüqləri. Bakı: Yazıçı, 1982, 182 səh.
Ədəbiyyat. Bakı: Maarif, 1983, 232 səh.(müştərək, bu (X sinif üçün) dərsliyin yenidən işlənmiş və təkmilləşdirilmiş 12-ci nəşridir).
Sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1985, 232 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1988, 279 səh. (şərikli)
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi. Bakı: Gənclik, 1993, 172 səh.
Türk xalqlarının və Şərqi slavyanların ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1994, 429 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi (II nəşri). Bakı: Universitet nəşri, 2001, 241 səh.
Ukraynanın böyük kobzarı. Bakı: Azərnəşr, 1964, 45 səh.
Ədəbiyyat dərslərində milli məfkurə təbliğinin imkan və üsulları (elmi-metodik vəsait). Bakı: Maarif, 1977, 30 səh.
Əhməd Yəsəvi. Bakı: Azərnəşr, 1998, 43 səh.
Əli və Nino problemləri. Bakı: Nurlan, 1999, 32 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud”. Bakı: Elm, 1999, 166 səh.
Nizami Gəncəvi və SSRİ xalqları ədəbiyyatı (məqalələr toplusu). Bakı: ADU nəşri, 1986, 75 səh.

Tərcümələri
(ruscadan)

Üç qardaş. Bakı: Gənclik, 1972, 4 səh.
Ağıllı qız. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Bir uşaq şəhəri necə xilas elədi. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Qızıl alma. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Dombra nə dedi? Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Yarı qulağın nağılı. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Kəndlilər ağanı təbrik etdilər. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Çöl qazları. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Sehirli dəyirman. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Beş kökə. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Ərik çəyirdəyi. Bakı: Gənclik, 1982, 5 səh.
İki Peters. Bakı: Gənclik, 1982, 13 səh.
Kəndli və tamahkar pan. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Dabbağ Kiril. Bakı: Gənclik, 1983, 11 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası, 50 cilddə) IV c. I kitab. Bakı: Gənclik, 1983, 518 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (II kitab). Bakı: Gənclik, 1985, 567 səh.
Herodot. Tarix (I hissə). Bakı: Azərnəşr, 1986, 326 səh.
Herodot. Tarix (9 kitabda). Bakı: Azərnəşr, 1994, 640 səh.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin gənclər üzrə katibi Rəşad MƏCİD

Rəşad Məcid (tam adı Məcidov Rəşad Müseyib oğlu) — yazıçı, jurnalist, “525-ci qəzet”in baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, Azərbaycan Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının üzvü.

Rəşad Məcid 1964-cü ildə Ağcabədi rayonunda anadan olub. 1979-cu ilədək Ağdam şəhərində yaşayıb, həmin vaxtdan Bakıya köçüb. 1988-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. 1985-ci ildən “Elm və həyat” jurnalında korrektor kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb, sonra 1990-cı ilədək həmin jurnalın müxbiri işləyib. 1990-1991-ci illərdə Azərbaycan Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzində sədr müavini vəzifəsində çalışıb. 1991-1992-ci illərdə əvvəlcə “Ədalət” qəzetində, sonra isə “Azərbaycan” qəzetində baş redaktorun birinci müavini olub. 1992-ci ildə “525-ci qəzet”i təsis edib. 1993-cü ildə “Azərmətbuatyayımı” İstehsalat Birliyinin rəisi olub. 1994-1995-ci illərdə Azərbaycan Tərcümə Mərkəzində məsul katib vəzifəsində çalışıb. 1995-ci ildən “525-ci qəzet”in baş redaktorudur.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Həsən bəy Zərdabi adına mükafatına layiq görülüb.

2004-cü ildə Azərbaycan Yazıçılarının XI qurultayında Birliyin gənclərlə iş üzrə katibi seçilib.

Bakı Mətbuat Klubunun həmtəsisçisi, Dünya Qəzetçilər Assosiasiyasının (WAN) və Dünya Redaktorlar Forumunun (WEF) icraçı üzvüdür.

Ölkə mətbuatında bədii və publisistik yazılarla çıxış edir. 1993-cü ildə “Hələ ki vaxt var” adlı şeirlər, 2004-cü ildə “10 sentyabr” adlı hekayələr kitabı çapdan çıxıb.

Kitabları Redaktə
“Hələ ki vaxt var” (şeirlər). 1993-cü il
“10 sentyabr” (hekayələr). Bakı: Azərbaycan Tərcümə Mərkəzi, 2004-cü il, 408 səh.
“Əlvida və salam”. 2009-cu il
“Dəlicəsinə”. Bakı: Təhsil, 2014-cü il
“Çiyələk qadın”. Bakı: Yazıçı, 2014-cü il
“Bir də gəlməyəcək…”. Bakı: Təhsil, 2015-ci il
“Cığıraçan”. Bakı: Vektor, 2015-ci il
Filmoqrafiya Redaktə
Ümid işığı (film, 2014) (əsərin müəllifi)
İstinadlar

Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru Nizami CƏFƏROV

Nizami Cəfərov (Nizami Qulu oğlu Cəfərov; d. 21 sentyabr, 1959) — Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, filologiya elmləri doktoru (1992), professor (1994), əməkdar elm xadimi (2000), AMEA-nın həqiqi üzvü (2017)[1], Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Dünya Alpaqut Federasiyasının Prezidenti, BDU-nun ümumi dilçilik kafedrasının müdiri (2001—2015)[2]

Həyatı

Nizami Cəfərov 1959-cu 21 sentyabrda Ağstafa rayonunun Zəlimxan kəndində anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirmişdir.

1985-ci ildən Azərbaycan EA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi işçisi olmuşdur. 1987-ci ildən “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin şöbə müdiri, 1991-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin Türkologiya kafedrasının müəllimi, professoru, Filologiya fakültəsinin dekanı vəzifələrində çalışmışdır. 2000-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiridir.

Cəfərov Nizami Qulu oğlu elmi nəticələrinə və təhsil quruculuğuna görə 11 fevral 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür[3].

Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.

Azərbaycan Respublikası (II (2000-ci il), III (2005-ci il) və IV çağırış (2010-cu il) Milli Məclisinin deputatıdır. Parlamentin Mədəniyyət Komitəsinin sədridir. Azərbaycan-Türkiyə parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri, Azərbaycan-Qazaxıstan, Azərbaycan-Qırğızıstan, Azərbaycan-Küveyt parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının üzvüdür.

Evlidir, 2 övladı var.

Yaradıcılığı Redaktə
Tədqiqatları Azərbaycan dilində sadə cümlənin struktur-semantik inkişafı, XVIII əsr Azərbaycan ədəbi dili, Azərbaycan türkcəsinin milliləşməsi və Azərbaycanşünaslığın əsasları və inkişafı tarixinə, qədim türk və türk xalqları ədəbiyyatı tarixi və müasir ədəbi proseslə bağlı problemlərə həsr olunmuşdur.

Çox sayda elmi əsərin, o cümlədən 5 monoqrafiyanın müəllifidir. Əsərləri Türkiyə və İranda da nəşr edilmişdir.

Rus, ingilis və fars dillərini bilir.

Əsərləri Redaktə
Füzulidən Vaqifə qədər (Monoqrafiya), Bakı, 1991
Azərbaycan türkcəsinin milliləşməsi tarixi (Monoqrafiya), Bakı, 1995
“Bəxtiyar Vahabzadə” Bakı, Azərnəşr-1996. 80 səh. şəkilli
Eposdan Kitaba (Monoqrafiya), Bakı, 1999
Azərbaycanşünaslıq məsələləri (Monoqrafiya), Bakı, 2001
Azərbaycanlılar: etnokulturoloji birliyin siyasi-ideoloji üfüqləri (Monoqrafiya), Bakı, 2001.
“Professor Sadıq Tural”. Bakı, 2006. (Nazir Əhmədli ilə birlikdə)
Türk xalqları ədəbiyyatı,4 cilddə: I cild (Qədim dövr), II cild (Orta dövr), III cild (Yeni dövr). Bakı: Çaşıoğlu, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi, 2007.
Filmoqrafiya Redaktə
Susmuş vicdan (film, 2010)
İstinadlar Redaktə
AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlüyünə keçirilən seçkilərin nəticələri açıqlanıb
VƏZİFƏLİ KAFEDRA MÜDİRLƏRİ (azərb.)
“Məmmədəmin Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universiteti müəllimlərinə fəxri adların verilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI” (azərb.). https://e-qanun.az.+11 fevral 2000. Arxivləşdirilib: [1] saytından 27 fevral 2016 tarixində. https://web.archive.org/web/20160227070958/http://e-qanun.az/framework/89. İstifadə tarixi: 27 fevral 2016.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri Məhərrəm QASIMLI

Məhərrəm Qasımlı (azərb. Qasımlı Məhərrəm Paşa oğlud. 1958, Tovuz rayonu, Alakol) — Filologiya elmləri doktoru, professor, AMEA Ədəbiyyat İnstitutunun direktor müavini, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri (03.03.2016-indi),[1] ədəbiyyatşünas, folklorşünas, şair.

Məhərrəm Qasımlı 1958-ci ildə Tovuz rayonunun Alakol kəndində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya ixtisasını bitirmişdir.

AMEA-nın Ədəbiyyat institutunda işləyir. İnstitutun folklor şöbəsinin müdiridir. 1992-ci ildən Ədəbiyyat institutunda elmi işlər üzrə direktor müavini təyin olunub.

1994-cü ildən “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” oncildliyi hazırlayanlardandır. 2003-cü ildən nəşr olunan “Folklor və etnoqrafiya” jurnalının baş redaktorudur.[2]

2008-ci ildə “Novruz” ensiklopediyasını hazırlamışdır və onun baş elmi redaktorudur. 2010-cu ildə Türkiyədə “Ozan-aşık sanatı” adlı kitabı çap olunub.

Orxan Paşa təxəllüsü ilə şeirlər də yazır. “Sənə sözüm var” (2004) adlı şeirlər kitabı çap olunub.

“Ozan-Aşıq” ensiklopediyası üzərində işləyir.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin I katibidir.

Azərbaycanda 250-dən çox elmi məqalələri və 2 monoqrafiyası çapdan çıxmışdır.

Xaricdə isə 20 məqaləsi çıxmışdır.

Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin 1-ci katibi çalışmışdır.2016-cı ildə Birliyinin sədri seçilmişdi.

Respublika Dövlət mükafatı laureatı

“Əməkdar elm xadimi” fəxri adı — 03.11.2015[3]

Kitabları

“Aşıq sənəti”. Bakı, “Ozan”, 1996.
“Sənə sözüm var” 2004,
“Ozan-aşık sanatı” 2010, Türkiyə.

Məqalələri

Ozan-aşıq keçidi. Bakı, “Qobustan” jurnalı., 1991, №3
“Ustad”, “Ədəbiyyat qəzeti”, 22 fevral 1991-cı il, №8.
“Manas” dastanının anlatılış özəllikləri. Ankara, “Turk dünyası” dərgisi, 1995, №4
Azərbaycan türklərində ad anlayışı. Azərbaycan interneyşel. dər. Vaşinqton, 1999, №11
Aşıq sənətində informatik yük və repertuar problemləri. Bakı, 2001, Elmi əsərlər, №3-4
Bayatılarımızın heyrət heykəli: Sarı Aşıq //Ədəbiyyat qəzeti.- 2015.- 5 sentyabr.- S.20-21.

Xalq şairi Nəriman HƏSƏNZADƏ.”Qadına məktub”

Sizin qızınızla görüşürük biz,
Gedirik gah yolla, gah kənar izlə.
Bunu mən bilirəm, siz bilmirsiniz,
O gəlir sizin öz icazənizlə.

Tələbə yoldaşı, rəfiqəsi var,
İşi də çox olur, bəzən dərsi də
Mənəm qızınızın, necə deyərlər –
“tələbə yoldaşı”, “rəfiqəsi” də

Mən başa düşürəm siz anasınız
Ürəyə sığışmır adi həyəcan
O,evə dönüncə nigaransınız
Evdə olanda da mənəm nigaran.

Bir ömür mənzili uzun, ya qısa…
Məhəbbət, doğmalıq – hansı qədimdir?
O sızin adicə qızınızdısa,
O mənim yeganə səadətimdir.

Siz də heyransınız, mən də bir qıza
Kimin qapısından o girməlidir?
Dünya elədir ki, biri tapırsa,
Biri… təbiidir itirməlidir.

Duruluq rəmzidir sizin qızınız
Gözündən oxunur qəlbi, istəyi
Sizin bu sevdada uduzmağınız
Sizin borcunuzdur, mənim qismətim.

Sizin adınıza hörmət,ehtiram
Qadın qarşısında baş əyir aləm
Mən də baş əyirəm,vidalaşıram-
Qızınız gələcək,mən getməliyəm.

Xalq şairi Zəlimxan YAQUB.Qəzəllər

ÖLDÜRÜR

Bu şeir Ağdaş rayonunda, böyük şairimiz Maqsud
Şeyxzadənin anadan olmasının 85 illiyi ilə bağlı
məclisdə xanəndə Ağaxan Abdullayevin ilahi dərəcədə
gözəl çıxışından sonra yazılmışdır.

Ellər, məni ürəyimdən axıb gedən qan öldürür,
Muğam adlı bir sehrkar, səs adlı bir can öldürür.

Nə dünənin həsrətində, nə sabahın eşqindəyəm,
Məni bu gün yaşadığım müqəddəs bir an öldürür.

Atəş kimi qarsaladı “Segah”ın fəryadı məni,
Bu atəşdən yayınmağa yoxdu bir imkan, öldürür.

Bu nə səsdi, bəlkə bu gün həzrəti Davud dirilib,
Heyranların heyranıyam, məni bu heyran öldürür.

Allah belə ölümləri duyanlara çox görməsin,
“Şüştər” bu gün verib yenə qətlimə fərman, öldürür.

Məni sevən dostuma bax, çevrilib cəlladım olub,
Vallah, Zəlimxan ölməzdi, onu Ağaxan öldürür.

GƏTİRƏ

Bu şeir qarmonçalan Rəhmanın filarmoniyada
keçirilən yaradıcılıq gecəsində oxunmuşdur.

Çəkilə zülmət gecələr, vaxt üzümə dan gətirə,
Azadlığın səhər yeli cansıza da can gətirə.

Gözlədiyim o günləri öz vaxtında gətirməsə,
Qorxum budur, həsrət mənim gözlərimə qan gətirə.

Görüş yeri Təbriz ola, sevdamız bir dəniz ola,
Bu görüşlər ömrümüzə ən istəkli an gətirə.

Vurğun ilə Şəhriyarın səsi gələ qulaqlara,
Bir millətin tarixinə şərəf verə, şan gətirə.

Seyid, Cabbar şad xəbərə məzarından baş qaldıra
Qarabağdan məclisimə şikəstəni Xan gətirə.

Durna kimi səf-səf ola Azərbaycan gözəlləri,
Elin bayram günlərinə gül dərə, reyhan gətirə.

Kamil yenə qaboy çala, yandıra Habil kamanı,
Uzaq yollar yaxın ola, qarmonu Rəhman gətirə.

Ulu Tanrı, eşit məni, rəhm elə Rəhmanımıza
Bəlkə, onun barmaqları dərdlərə dərman gətirə.

Haqqın səsi bayraq ola, Bakı, Təbriz qucaqlaşa,
Bu xoş günün müjdəsini xalqa Zəlimxan gətirə.

Xalq şairi Bəxtiyar VAHABZADƏ.Qəzəllər

* * *

Yenə bağlar o bağlardır, fəqət bağda gülüm yoxdur,
Gülüm yoxdur, bu dünyada ayım yoxdur, ilim yoxdur.

Zaman dönməz öz hökmündən… Biz ayrıldıq, tez ayrıldıq,
Dilim bar verməz, ay dostlar, deyəm ki, sevgilim yoxdur.

Çiçəklərdən, küləklərdən mən allam ətrini yarın,
Dilək ölməz, ürək ölməz, sevənlərcin ölüm yoxdur.

Gülüm əğyar qılıncıyla sevərkən ayrı düşdük biz,
Bu həsrətdən, bu möhnətdən daha müdhiş zülüm yoxdur.

Sevib yandım, külək qalxdı, külüm sovruldu əflakə,
Məni gərmə bu dünyada odum söndü, külüm yoxdur.

Ağac yansa, fəğan eylər, deyər öz dərdini aşkar,
Deməkçün dərdimi yarə, bəmim varsa, zilim yoxdur.

Səninlə Bəxtiyaram mən, ayım sənsən ilim sənsən,
Bu dünyada mənim sənsiz ayım yoxdur, ilim yoxdur.

Oktyabr, 1961

***

Bu qədər saldı məni həsrət, amandan-amana
Könlüm axırda mənim düşdü gümandan-gümana.

Neçə alim yazıb öz dərdini izhar elədi,
Aşiqin dərdi fəqət keçdi zamandan-zamana

Dərdü-qəmdən usanıb düşdü könül hicr oduna,
Eləyək indi şikayətmi yamandan-yamana?!

Səni gördükdə mən ancaq belə dil-dil ötürəm,
Boşalır göydə buludlar da dolandan-dolana…

Demərəm görməmişəm mən səni çoxdandı, gülüm,
Görürəm surətini yalqız olandan-olana…

Könlümün üstə düşən kölgələr əlan silinir,
Başımın üstünə sən kölgə salandan-salana.

Neçə yol vədə verib əhdə vəfa qılmadı yar,
Bəxtiyar! Qəlbin axır düşdü talandan-talana.

Sentyabr, 1963

***

Ağlar ürəyim, səs gələr, ah-azar görünməz.
Gözdən yaş axar, qaynağı zinhar, görünməz.

Ruzgar yenə tüğyan eləyir dalda, budaqda
Toz-torpağı gördük, niyə ruzgar görünməz?

Tonqal yanır, atəş görünür, atəşi yaxmış,
Əl gizli səbəb, gizli səbəbkar görünməz.

İllər üzərindən yön alıb yol gedirik biz
İllər görünür, bəs niyə yollar görünməz.

Qəmdən şad olursansa, könül mülkünə sən bax,
Güllər açılıb, amma o gülzar görünməz.

Bəxtin mənə yar olduğunu çoxları söylər,
Bəxtim görünür, bəs niyə dildar görünməz?

Avqust, 1970

* * *

Daş ürəklərdə yanıb daşları sındırdı muğam.
Haqqa düşmən olanı haqqa tapındırdı muğam.

Nə güman eyləmisən ondakı tilsimləri sən,
“Kürü ahıyla qurutdu”, “salı yandırdı” muğam.

Onun hər guşəsi bir xatirə, bir canlı kitab,
Keçilən yolları hərdən bizə andırdı muğam.

Su çilər kinli ürəklərdə qəzəb tonqalına,
Neçə qəsdin önünü kəsdi, dayandırdı muğam.

O – ürək yanğısı, göz yaşları, bir çəngə bulud,
Oyadıb yaddaşı, vicdanı utandırdı muğam.

Dəfn edin siz məni Zabul segahın mayəsinə,
Deyirəm, bəlkə, məni bir gün oyandırdı muğam.

Çox kitablar oxudum, zənn elədim bəxtiyaram,
Mənə çox mətləbi ahəstəcə qandırdı muğam.

1974

Rus şairlərindən çevirmələr – Xalq yazıçısı Anardan

Aleksandr PUŞKİN
QURANA BƏNZƏTMƏ

Yer hərəkətsizdir yaranan andan,
Göylərin tağını sən saxlayırsan
Ey böyük Yaradan, ulu Yaradan!

Sellər göylərdən axıb məhv edərdi həyatı
Əgər sən olmasaydın,
Günəş işıqlandırmazdı hər səhər kainatı
Əgər sən olmasaydın.

Yaradana dua qılaq,
O möhtəşəmdi, güclüdü, mükərrəmdi,
Küləklərə hökm edəndi O,
Bürkü gündə buludları göndərəndi O,
Mərhəmətlidi, fəzilətlidi.
Həzrət Məhəmmədə
Müqəddəs Quranı O nazil etdi.
Onun yoluyla qoşub
işığa yetdik.

(Bu şeirinin altında Puşkin qeyd edir ki, yerin hərəkətsiz olması fiziki cəhətdən yanlışdısa, poetik obrazın özü əzəmətlidir)

FAZİL XANA

Bizim sərt Şimala düşübdü yolun,
Bu yeni hünərin mübarək olsun.
O yerlərdə çox qısadır bahar,
Amma Hafizlə Sədini xatırlayırlar.

Gecə diyarıdır yurdumuz bizim,
Gecələri uzun, qaranlıq, gizlin.
Əlvan Şərq əfsanələriylə
Bəzə bizim diyarı,
Şimal qarlarında qalsın qoy izin.

(Puşkinlə yolda rastlaşan Azərbaycan şairi Fazil xan Şeyda)

HAFİZDƏN

(Fərhad bəyə)

Döyüş şöhrətinə uyma, ey cavan,
Qarabağlılarla savaşa girdiyin zaman.
Bilirəm ki, əcəl qarşına çıxmaz,
Əzrayıl da görüb yaraşığını
canına qıymaz.
Amma qorxuram ki, cənglər içində
qeyb edəsən bir gün bu məlahəti,
utancaq rəftarı, saf məhəbbəti.

Mixail LERMONTOV

Ayrıldıq, amma ürəyimdə
Saxlamışam şəklini,
Qəlbim yenə isinir
Yada salanda səni.

Bəlkə yenə sevdalarla başımı qatım,
Qəlbimdəki o şəkli bəs hara atım?
Tərk olunmuş məbəd də – məbəddir yenə,
Yıxılan bütlər də bütdülər mənə.

Darıxıb üzülürəm, əl verməyə kimsə yox,
Qəlbim ümidsizliyə qapılan zaman
Nəyi arzulayım? Nə olsun arzular hədsiz çoxdur çox,
İllər ötüb gedir, ömrün gözəl illəri,
Bir də geri gönməyən həftələri, günləri.
Sevmək? Bəs kimi sevmək?
Müvəqqəti sevgi kimə gərəkdi?
Əbədi sevgi də olmur heç bir vaxt,
Ən çılğın sevgi də keçib gedəndi.

Öz içinə baxıb nə görəcəksən?
Keçmişdən qalmayıb əsər-əlamət,
Nə sevinc, nə əzab, nə dərd, nə möhnət.

Ehtiraslar necə? Onlar da solacaq, itib ötəcək,
Şüurun əmriylə çıxıb gedəcək.

Soyuq-soyuq baxsan ətrafa hətta
Çox boş və mənasız şeymiş həyat da…

Nikolay NEKRASOV

Dünən axşam altıda
küçəyə çıxdığım vaxt
gördüm qamçılayırlar
cavan kəndli qadını,
Çıqqırın çıxarmırdı
Eşidilirdi yalnız amansız şallaq səsi,
Qamçıların nəğməsi.
– Bax – İlham Pərisinə bu zaman söylədim mən
Sənin doğma bacındır, incidilən, döyülən.

Afanasi FET

Sənə heç nə demədim
Niyə təlaşlanasan axı?
Susduğum məsələyə işarə də vurmadım
Onsuz da biləcəkdin bunları əvvəl-axır.

Gecənin çiçəkləri bütün günü yatırlar,
Amma meşənin üstə günəş qalxanda birdən
Ləçəklərin açırlar,
Mən də hiss eləyirəm ürəyimi beləcə
Çiçəkləyir qəfildən.

Xəstə, yorğun ürəyim hey əsir, hey titrəyir
Əsib coşan mehlərdən,
Sənə demədim bunu
Gizli saxladım səndən.

Pıçıltı, xəfif kədər,
Bülbülün cəh-cəh səsi,
Yuxulu bulaqların gümüşü titrəməsi.
Gecə işıqları, sonsuz kölgələr
Sevimli sifətin dəyişən zaman
Nələr gəlir ağla, ah nələr, nələr..
Göydə buludların dumanlı ağı
Gözlədiyim sübhün ilk şəfəq çağı.

Məndən aralanma, əzizim, heç vaxt
Bircə an belə,
Səninlə xoş keçir günlərim mənim
Məndən uzaqlaşma heç zaman belə.

Biri o birinə bu qədər yaxın
Heç kim ola bilməz. Bir bunu düşün.
Kədərlə başını əyib aşağı
Məndən uzaqlaşma, bir saat, bir gün.

Dağlara qızıl səpib
Sakitcə sönür axşam,
Hava da sərinləşdi,
Uyu, uyu, balacam.

Bülbüllər ötüb susdu,
Toranlıq düşür müdam,
Uyu, uyu, balacam.

Simlər bir-bir titrədi,
Ehtiras keçib gedir.
Yalnız qəlbimdə səssiz,
Xısın pıçıldayacam.
Uyu, uyu, balacam.

Yuxularından danış
Söylə necəydi yuxu?
Sözlərə sığmırlarsa
Oxu yuxularını
Nəğmə tək mənə oxu.

Boris PASTERNAK

HEFSİMAN BAĞI

Uzaq ulduzların sayrışmasıyla
Yolun dolayları işıqlanırdı.
Dağın ətəyində Kedron axırdı
Yollar Zeytun dağının başına dolanırdı.

Çəmənlik yarıda parçalanırdı,
Göydə Süd yoluna keçirdi ardı.
Gümüşüyə çalan zeytunlar da ki
Sanki bu boşluqda addımlayırdı.

Kiminsə sahəsi, bağıyda bura,
Tələbələrin qoyub üzü divara
Söylədi: tək qaldım həsrət qəlbimlə,
Siz də oyaq qalın, olun mənimlə.

Birovuz şeylərdən əl çəkən təkin
Artıq gərəyi yox müqavimətin,
Ataraq qüdrəti və möcüzəni
Adi bir insandı – hamımız kimi.

Viranəlik yurdu, yoxluq diyarı,
Kainat da boşdu bu gecə yarı
Heçsizliyə təslim olmuş çağ idi,
Həyat yeri yalnız bir bu bağ idi.

Zülmət boşluğuna baxdığı zaman
Əcəl piyaləsi yan keçsin deyə,
Dualar edirdi Ataya hər an.

Təsiri altında bu duaların
Keçdi o tayına uca divarın
Torpağın üstünə sərilmişdilər
Oyaq qala bilməyən yuxulu tələbələr.

Onları oyatdı: – Mənimlə birgə
Həyat sürməyiniz – Tanrı qisməti,
Yoxsa unutdunuz bu həqiqəti
İnsan oğlunun da vaxtı bitməkdə,
Özünü düşmənə təslim etməkdə.

Bunu demişdi ki, hardansa birdən
Qullar, sərsərilər çıxdı qəfildən,
Məşəllər, qılınclar qabaqlarında
Öndə də İuda – xəyanət öpüşü dodaqlarında.

Pyotr qılıncla birinin qulağın kəsdi,
Amma səs ucaldı: eləmə, bəsdi.
Dəmirlə davanı həll etmək olmaz
Heç vaxt heç zaman
Qılıncı qınına sal, ey insan.

Məgər ki, Atam mənim
qanadlı mələkləri buraya göndərməzdi
həm də – saysız-hesabsız.
Başımdan bir tük də heç qoparmadan
Düşmən qeyb olardı izsiz-soraqsız.

Fəqət həyat kitabı gəlib o yerə çatdı,
O yer müqəddəslərdən qat-qat daha qudsaldı.
Yazılanlar artıq gələcək başa,
Məqamı çatdı artıq əzəli Əmrin,
Qoy, icra olunsun bu Hökm də. Amin!

Görürsən əsirlər masal kimidir
Yürüyə-yürüyə alışa bilər.
Bu müdhiş əzəmət, qüdrət yolunda
Könüllü sonluğa razısa əgər
İnsan oğlu hər cür əzaba dözər,

Çarmıxa çəkilib qəbrə gedəcəm,
Üç gün sonra isə zühur edəcəm.
Çaylarla bərələr üzüb gedən tək
karvanlar sayağı yüzillər də ki,
Mənim hüzuruma axıb gələcək.

Tərcüməçinin qeydi: İncil əfsanəsinə görə, Hefsiman bağında Həzrət İsanı xəyanətkar İuda öpüşüylə düşmənlərə nişan verib, tanıdıb. Çarmıxa çəkilib məzara gömülən peyğəmbər üç gün sonra zühur etmişdir. Başqa şeirlərlə birlikdə “Doktor Jivaqa” romanında verilən “Hefsiman bağı” silsilənin son şeiridir.

Mənbə: ayb.az

Qulu AĞSƏS.”Bir may səhəri…”

zün dağ başına qoyan şəhərin
ayağın xan kəndi yuyurdu
kürəyinin təri
cıdırda soyuyurdu.
Girməzdi
dumanına gün işığı
havasına çay qaşığı.
Qayaları sərxoş idi
adamları tay-tuş idi
küçələri taykeş idi.
Qəbirüstü yazıları
nəğmə kimi oxunurdu
kolda-kosda tələf olan
qurd-quşu gül qoxuyurdu.
Kim idi qalxan o boyda dağı? –
yağışdan sallanıb enirdi qonağı.
…Dağın dizləri əsdi bir may səhəri
gözünün yaşı ayağının suyuna qarışdı şəhərin…

Mənbə: ayb.az

Mir Cəlalın xatirəsinə həsr olunan hekayə müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb

Mayın 23-də İçərişəhərdəki “Ədibin Evi”ndə Mir Cəlalın xatirəsinə həsr olunan hekayə müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb. Müsabiqə müasir Azərbaycan ədəbi prosesinin və hekayə janrının inkişafına təkan vermək məqsədilə keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirdə Xalq Yazıçısı, müsabiqənin münsiflər heyətinin sədri Elçin görkəmli yazıçı və ədəbiyyatşünas alim Mir Cəlal Paşayevin zəngin yaradıcılığından, elmi və pedaqoji fəaliyyətindən və nəcib insani keyfiyyətlərindən söhbət açıb. Bildirib ki, böyük ədib və alim, görkəmli pedaqoq Mir Cəlal Paşayev müdrik insan, nəcib şəxsiyyət idi. Yazıçının müxtəlif janrlarda olan bədii əsərləri həm mövzu zənginliyi, həm də dil və üslub xüsusiyyətləri ilə diqqəti cəlb edir, böyük maraq doğurur.
Elçin qeyd edib ki, ictimai fikrin formalaşmasında və inkişafında böyük xidmətləri olan Mir Cəlal Paşayev XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassiklərindən biridir, böyük əsərlər, romanlar yazmasına baxmayaraq, hekayə janrı onun yaradıcılığında mühüm yer tutur. “Ədəbiyyatımızda hekayə janrının ötən əsrin ortalarında tam şəkildə formalaşmasında, aparıcı janrlarından birinə çevrilməsində görkəmli ədibin xüsusi rolu olub. Bu rol ikili səciyyə daşıyırdı. Mir Cəlal müəllim bir tərəfdən ədəbiyyatşünas alim kimi hekayə janrının mahiyyətini, xüsusiyyətlərini açıb göstərir, onun tədqiqi və təbliği ilə məşğul olurdusa, digər tərəfdən, özü hekayələr yazırdı. Bu mənada yazıçı hekayə janrının yüksək bədii-estetik səviyyəyə çatmasında mühüm rol oynayıb”, – deyə Elçin vurğulayıb.
Ədəbi mühit barədə fikirlərini bölüşən münsiflər heyətinin sədri müsabiqəyə təqdim olunan hekayələrin ölkəmizdə bu janra olan maraqdan xəbər verdiyini qeyd edib, gənclərin dünyagörüşünün genişlənməsi və yaradıcılıq qabiliyyətinin püxtələşməsində mütaliənin böyük rolundan söz açıb.
“Ədibin Evi”nin əməkdaşı Elnur İmanbəyli məlumat verib ki, bu müsabiqədə yaş fərqi qoyulmasa da, iştirak edənlərin əksəriyyətini gənclər təşkil edib. Səkkiz ay davam edən müsabiqəyə altı dildə 389 hekayə, o cümlədən bölgələrdən 15 hekayə təqdim olunub. Müsabiqə iştirakçıları arasında 165 məktəbli, habelə 20 əcnəbi vətəndaş var. Qaliblər Xalq Yazıçısı Elçinin sədrliyi ilə tanınmış yazıçı və tənqidçilərdən ibarət münsiflər heyəti tərəfindən müəyyənləşdirilib.
Sonra müsabiqənin qaliblərinə diplom və pul mükafatı təqdim olunub. İki nəfər ikinci, altı nəfər isə üçüncü yerə layiq görülüb. Qaliblər arasında ölkəmizin tanınmış qələm sahibləri ilə yanaşı, bu sahədə yeni addım atan gənclər, hətta məktəblilər də yer alıb.
Tədbirdə “Azərbaycan” jurnalının baş redaktoru İntiqam Qasımzadə, “Mədəniyyət” telekanalının direktor müavini, Əməkdar İncəsənət Xadimi İlham Rəhimli, Xalq Şairi Nəriman Həsənzadə, Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru, akademik Kamal Abdulla, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Rəşad Məcid görkəmli yazıçı Mir Cəlalın alim və müəllim kimi şəxsi keyfiyyətlərindən, yaradıcılığının özünəməxsusluğundan danışıb, onunla bağlı xatirələrini bölüşüblər. Qeyd edilib ki, müsabiqəyə təqdim edilən 389 hekayənin hər biri böyük sevgi ilə yazılıb və gənclərin hekayə janrına müraciət etmələri onların ədəbiyyata, mütaliəyə olan marağından irəli gəlir.
Alimin ailəsi adından oğlu, “ADA” Universitetinin rektoru, professor Hafiz Paşayev çıxış edərək tədbirin təşkilində zəhməti olan hər kəsə təşəkkürünü bildirib. Bu cür tədbirlərin milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasına, ədəbi mühitin formalaşmasına müsbət təsiri olduğunu vurğulayıb.
Görkəmli yazıçının oğlu, Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru, akademik Arif Paşayev belə müsabiqələrin mütəmadi keçirilməsini təklif edib.

Mənbə: azertag.az

VIII Şairlər Günü Şabran Mədəniyyət Evində

8 iyun 2018-ci il tarixində saat 15:00-da VIII Şairlər Günü ilə bağlı Şabran Mədəniyyət Evində Xaqani Şirvaninin əziz xatirəsinə həsr olunan tədbir keçiriləcək. Kütləvi informasiya nümayəndələrinin, ictimaiyyət nümayəndələrinin, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərinin də iştirakı gözlənilir. İştirak etmək istəyən hər kəs dəvətlidir.

Mənbə: ayb.az

VIII Şairlər Günü Beyləqan Mədəniyyət Evində

7 iyun 2018-ci il tarixində saat 15:00-da VIII Şairlər Günü ilə bağlı Beyləqan Mədəniyyət Evində Mücirəddin Beyləqaninin əziz xatirəsinə həsr olunan tədbir keçiriləcək. Kütləvi informasiya nümayəndələrinin, ictimaiyyət nümayəndələrinin, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərinin də iştirakı gözlənilir. İştirak etmək istəyən hər kəs dəvətlidir.

Mənbə: ayb.az

Şair-publisist Xəyal RZA.Yeni şeirlər

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının sədr müavini

APAR MƏNİ

Ey ruhumun qibləgahı, mənim sevgi uman yerim,
Ey əqidəm, dinim mənim, ən şərəfli iman yerim,
Köməyinə sığınmışam, təkcə sənsən güman yerim,
Bu həsrətdən, əziyyətdən, tənhaliqdan qopar məni.
Ya məhəbbət nəsib eylə, ya yanına apar məni!

Qapıları bağlamısan, pəncərəni açıq saxla,
Hər sınaqdan keçirmisən, yenə sına, yenə yoxla,
Az versən də qaneyəm mən, aram yoxdur elə çoxla,
Mən bu dərddən çox qorxuram, köpək kimi qapar məni.
Ya məhəbbət nəsib eylə, ya yanına apar məni!

Gecə-gündüz yola baxdım, bu gözlərim yolda qaldı,
Dua etdim hər an sənə, könlüm onu xəbər aldı,
Denən səndən ötrü ölən, bir biçarə gənc Xəyaldı,
Sən adımı söylə ona, necə olsa tapar məni.
Ya məhəbbət nəsib eylə, ya yanına apar məni!

AXI BELƏ DEMƏMİŞDİN?!

Üz döndərib getməmişdin, sanırdım ki, dönəcəksən,
Şirin, dadlı xatirəni anırdım ki, dönəcəksən,
Uzun zaman keçdiyini danırdım ki, dönəcəksən,
Bilirəm ki, son sözünü bilə-bilə deməmişdin,
Qayıt daha, çox gec oldu, axı belə deməmişdin?!

Zaman ötür, ötənlərsə, ömrümüzdən gedir, anla,
Qayıt geri, mənim kimi bu zamanı qına, danla,
Ürəyimsən söyləmişdin, ürək ayrı olmaz canla,
Həyatın xoş anlarını verək yelə deməmişdin,
Qayıt daha, çox gec oldu, axı belə deməmişdin?!

Uşaq kimi alışmışam, sənsiz həyat nəyə lazım,
Aparmısan ilhamımı, necə deyim, necə yazım,
Yaşım keçir, qocalıram, çoxu gedib, qalıb azım,
Istəməzdin bu Xəyalın nakam ölə, deməmişdin?
Qayıt daha, çox gec oldu, axı belə deməmişdin?!

AYRILIQ NƏĞMƏSİ

Kədərin qucağında, sənə nəğmə qoşmuşam,
Ayrılıq adlandırıb, dinlədirəm hər kəsə.
Sən demə dəmirmişəm, sən demə bir daşmışam,
Məhəl belə qoymuram hər çağrıya, hər səsə.

Pəncərəmə çırpılan yağış damlalarından,
Soyuq divarlarımdan bəhs eləyir bu bəstə.
Gözlərimin bətnindən doğuş damlalarından,
Bir şərab düzəldmışəm, bir qədəh də sən istə.

Gecənin sükutunu nəqarətə salmşam,
Ayrılıq mahnısının ən sevilən yeridir.
Dan yeri sökülürmü, mat-məətdəl qalmışam,
Mənmi çox dinləmişəm, yoxsa saat geridir?

Indi yatmaq vaxtıdır, artıq səhər açılır,
Gedim yıxılım yatım, gecə məni gözləyir.
Dostum olmayan günəş, yavaş-yavaş saçılır,
Ayrılıq nəğməsicün ay günəşi izləyir.

DƏNİZ

Qəm-qüssə solumda, kədər sağımda,
Vüsalım görünmür həsrət bağımda,
Bəxtə bax, kimsəsiz bu dərd dağında,
Əllərim qoynumda qalmışam dəniz.

Zamanı ötürüb, vaxtı ötürüb,
Qəlbimdə dözülməz kədər bitirib,
Nəyim var idisə, inan, itirib,
Meylimi ölümə salmışam dəniz.

Yarına xəyanət edənə baxıb,
Arxaya dönmədən gedənə baxıb,
İslanmış yaylığı gözümə sıxıb,
Önündə xəyala dalmışam dəniz.

Şeytana, caduya, şərər uymayıb,
Yalanı hər zaman bilmişəm ayıb,
Eşqdən, məhəbbətdən hələ doymayıb,
Sevgidən min ilham almışam dəniz.

Qəmimiz qoşadır, dərdimiz qoşa,
Yaşa bu dünyada, barı sən yaşa,
Bizi saymayanlar etsin tamaşa,
Tək sənin həmdəmin olmuşam dəniz!

KAŞ…

Bu həyat ömrümdə yellər əsdirib,
Dərdlərin qoynunda yaşamışam mən.
Kədərlə ömürlük kəbin kəsdirib,
Sən görən sevinci boşamışam mən.

Bu fani dünyanın mənası nədir,
Yıxıla-yıxıla öyrəndim şükr.
Fələklə dostluğum bir bəhanədir,
Günümü göy rəngli əsgiyə bükür.

Hərdən zarafatla sözlər atardın,
“Nədəndir insanlar belə tez ölür?”
Sən ölüb, canını yaxşı qutardın,
Mən nələr çəkirəm bir Allah bilir.

Belə tez getməkdə bildiyin vardı,
Bir ömür yaşadın mənimlə o vaxt.
Indi çox deyirəm, axı nolardı,
Kaş mən də öləydim səninlə o vaxt.

SƏNİ SEVƏN ÜRƏYİMDƏN

Qara qanlar axır yenə,
Səni sevən ürəyimdən.
Şər qüvvələr baxır yenə,
Səni sevən ürəyimdən.

Bəxtim gülən zaman, getdin,
Bir vermədin aman, getdin,
Yaman gəldin, yaman getdin,
Səni sevən ürəyimdən.

Kimi baxdı, gülüb keçdi,
Kimi dərdi bilib keçdi,
Tale isə silib keçdi,
Səni sevən ürəyimdən.

Bu nə həyat, bu nə gündü,
Gözün aydın, üzüm döndü,
Gücün çatır soruş indi,
Səni, sevən ürəyimdən!

De, kim idi çəkdi aldı,
Ah-naləsin tökdü, aldı,
Bir daşınmaz yükdü, aldı,
Səni sevən, ürəyimdən!

ÜMİD OĞRULARI

Əsəcək insafsız payız küləyi,
Səni budağımdan qoparacaqdır.
Sürüyüb ardınca ümidlərimi,
Qaranlıq dünyaya aparacaqdır!

Sənə oxşayacaq səndən olanlar,
Qoşulub küləyə qaçacaq hamı.
Kimsəsiz görənlər, tənha görənlər,
Yada salmayacaq bu bəxtikamı.

Istidə kölgəmə sığınanlarım,
Soyuqda qolumu sındıracaqlar..
Donacam, onlarsa qızınmaq üçün,
Məni acımadan yandıracaqlar.

Qocalıb düşəcəm ədən-ayaqdan,
Beləcə bir ömür ötüb keçecək.
Yeni bir ümidim cücərən kimi,
Ümid oğruları onu biçəcək

ÜRƏYİMƏ DƏYMƏ

Gülüm, ürəyimə dəymə bu axşam,
Hər sözdən inciyib, qırıla bilər.
Küsər, bağışlamaz birdən ömürlük,
Çəkdiyi cəfadan yorula bilər.

Axı daşdan deyil, dəmirdən deyil,
Bilmirsən nə qədər çətindir ona.
Kədərə, qüssəyə salarsa meyl,
Ömrü əbədilik yetişər sona.

Yumruğum boydadı, nələrə dözür,
Dünyanın dərdi var içində vallah.
Elə hər kəs onu incidir, əzir,
Bu qədər əzabı götürməz Allah.

Yamanca kövrəkdir bu son zamanlar,
Eyhamlı kəlmələr xətrinə dəyir.
Qanıma susayan pislər, yamanlar,
Yüz qram qanımı sümürür, yeyir.

Gülüm, ürəyimə dəymə bu axşam,
Üzmə çox, incitmə, küsdürmə belə.
Hər kəsdən xəbərsiz fala baxmışam,
Yaşamaq istəyir bu yazıq hələ.

Mənbə: azyb.az

Fidan ABABSOVA.”Ümid tükənəndə səndə bitirsən”

Ümid tükənəndə səndə bitirsən
dağılır iç düünyan qəlbin daş olur
Nə acı çəkərsinən yaxşı bilirsən
o xoşbəxt günlərin gözdə yaş olur.

Ruhun incik düşür baxdıqca səndə
ətrafda hər nə var yadlaşır bir an
Bu qədər acıya tab gələn sinə
ürək olsa belə o da bir insan..

Bəl kə də, doğrunu yalnış sanarkən
bir anlıq xoşbətlik dadmaq üçünmüş
Sənin yaddaşında izi qalarkən
onun gözlərində çoxdan kiçilmiş.

Nə deyim taleyin yazısıdır bu
mən poza bilmərəm qismət kədəri
Ömrümdən çaldığın saf sevgidir o
boşuna günahkar saydım illəri.

Şəfa VƏLİYEVA.”Ədəbiyyatın “adqoydusu”, yaxud zombilərin yaradılış resepti”

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Ədəbiyyat termin olmazdan öncə də vardı. O, hər insanla birgə doğulurdu. Amma adamlara ad qoyulurdu, o adsızlığıyla böyüyürdü. Hər yeni gün ayrı donda, ayrı formada həyatımızda boy verirdi.

Bir gün adı “layla”ydı, səhərisi “oxşama”… Əkin tarlalarında “holavar”dı, yaylaqlarda “sayaçı sözləri”… Toyda “mahnı” olurdu, vayda “ağı”ya dönürdü. Hə, ədəbiyyat insan düşüncəsinin həyata nisbətində buqələmundu. İndi də elədi… Artıq adı olsa da yenə buqələmunluğuna sadiqdir. Axı, həyata adaptasiya olmağa məhkumdur.

İnsanlara heç vaxt qara fondakı ağ nöqtə maraqlı olmayıb çünki. Bunun xüsusilik olduğunun fərqində olublar. Amma bu xüsusiliyi ya lənətləyiblər, ya da ondan qorxublar. Yalnız bəzi adamlar bu ağ nöqtəni anladan sözlər söylədikdən sonra yavaş-yavaş maraqlanmağa başlayıblar ki, “bu ağ nöqtə, görəsən, əslində nədir?” Elə bu sualla da o bəzi adamların arxasına düşüblər, başına toplaşıblar. Həmin adamların bəzisinin söylədikləri xoşlarına gəlib; başına sığal çəkib, adına hörmət ediblər. Bəzisinin söylədiklərisə xoşlarına gəlməyib; onu birliklərindən qovub, çöllərə salıblar, adını “dərviş” qoyublar, ya da daş-qalaq eləyib, insanın zülm eləmək qabiliyyətinin yaşatdığı dəruni ehtirasdan həzz alıblar.

Xoşlarına gələn söylənənlər ağ nöqtəyə “ağ nöqtə” deməyib. Axı, ağ nöqtə olduğunu hamı onsuz da görürdü. Bəzi adamlar ağ nöqtəni “işıqlı gələcəyin müjdəçisi”, “zülmət saçlı gecənin qoynundakı sevgi ulduzu” kimi sözlərlə elə ahəngdarcasına anladırdılar ki… İnsanlar yavaş-yavaş beyinlərinin içində hansısa xoş, ülvi duyğunun tərpəndiyini, oyandığını hiss edirdilər. Bu, onlara xoş gəlirdi… Elə həmin xoşluqla da bəzi adamların söylədiklərinə həvəslə, maraqla qulaq asırdılar.

Beləcə, ədəbiyyat terminoloji ünvanına doğru yol başlayırdı… Və bu yol minilliklər boyunca uzanırdı. İndi də uzanır…

İkinci minilliyi tamamlamışıq, ədəbiyyatı öz adıyla tanıyırıq, sevib-sevməmək də əlimizdədir. Bizimlə birgə doğulan ədəbiyyata valideynlərimizin canının-qanının qarışdığını dərk edirik. Artıq ağ nöqtənin elmi, bədii, fəlsəfi, sosial, ictimai, informativ, primitiv, estetik, etik və sair və ilaxır aspektdən izahını verməyə qadirik. Lakin zülm eləmək qabiliyyətinin yaşatdığı dəruni ehtiras hələ bizim genlərimizdə özünü axtarışdadır. Elə buna görə də qəfildən, üçüncü minilliyin başlanğıcında ədəbiyyatda “zorlama” prosesi “bumm” elədi.

Bu proses ədəbiyyata ad qoyulduğu gündən başlamışdı. Nə vaxt ki, ədəbiyyat elm kimi qəbul edildi, öyrədilməyə, öyrənilməyə başladı, ədəbiyyatın özülünü idrakında, ruhunda yaradan o bəzi adamlar anlamalıydı növbəti döngədə nələr olacağını…

Demək, onlar anlamamışdılar. Yaxud anlamaq istəməmişdilər. Məsuliyyəti öz üzərlərinə götürmək istəməmişdilər. Ədəbiyyatın faciəvi aqibətini növbəti zaman döngəsinə – övladlarına ötürmüşdülər. Təbii, burda “özünüqoruma instinkti”ni müdafiə etmək labüddür. Lakin ədəbiyyatı çərçivələrə salıb, qanun-qaydalara bölüb, terminologiyanın məngənəsində sıxanlar “təbii” sözünü çoxdan quylamışdılar.

Həmin quyunun kənarında da bir ağac vardı, bir də onun köklərini gəmirən iki siçan. Eynilə “Kəlilə və Dimnə”də anladılan kimi. O siçanlar ağacın kökünü gəmirdikcə, arı yuvasından süzülən baldan barmaq-barmaq dadmaq “həyat eşqi” adlanırdı.

“Zorlama prosesi” ağ nöqtə haqqında bütün deyilmişləri inkarla təzahür etdi ilk dəfə. Çünki daha ağ nöqtə haqqında deyilməmiş xoş söz yoxuydu. İndi də başlandı, bəd sözlərin dilə gətirilməyinə. Bu da ədəbiyyatı çirkinləşdirməkdən başqa heç nəyə yaramadı. Beləcə, zövqsüzlük yarandı…

Prosesin ikinci mərhələsi bir addım öndəkini aşağılamaqla davam etdi. Bir vaxtlar ağ nöqtə haqqında ən xoşagəlimli sözləri söyləmiş bəzi adamların nəvələri babalarının adının əvvəlində çirkin sözlər yazmaqdan çəkinmədilər. Bu, onların öz-özlərinə qarşı etdiyi mərhəmətsizlikdi…

Üçüncü mərhələdə ədəbiyyat termininə sığınan kəlmələrin əksəriyyəti insan hisslərinin adını dəyişdirməyə meyilləndi. Bir vaxtlar insanların beynində oyanan xoş duyğulardan birinin adı “sevgi” idi… İndi ölüb-öldürməyin, asıb-kəsməyin, sevgidən məhrum olan hər şeyin adına “sevgi” deyilirdi. Bu da sevgisizliyin özüydü…

Atalara sadiqliyin yeganə əlaməti onların hər şeyi “üçdən deməsi”nin lazımi məqamda “qızıl qayda” olmasıdı. Və üçüncü mərhələdə hər şey yenidən ilkə – birinci mərhələyə qayıtdı. Bu dövrilik üçüncü minilliyə başlayan insanın şüurundan yaşamına hopdu…

Bu gün mən də yazıram… O da, o birisi də yazır… Yazılanları gün-gün, an-an müqayisə etdikcə zövqsüzlüyün, mərhəmətsizliyin, sevgisizliyin bir-birinə olan ədasından başqa heç nəyi tapa bilmirik. Ümumiyyətlə, heç axtarmırıq da…

Əgər ağ nöqtə haqqında deyilən bütün “sizlik”lər bu günün insanının xoşuna gəlirsə, demək, yeni ictimai formasiyanın astanasındayıq. Demək, ədəbiyyatdakı ədəbsizliyimizlə zombiləri yaratmağa nail oluruq… Hətta, nail olmuşuq…

Gəncə, 21 mart 2018

Şəfa VƏLİYEVA.”Keçən günün son kadrıdı”

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

keçən günün son kadrıdı
islanmış balıncım…
ovcumdakı göz yaşının
rəngi bir az narıncı…

igid adsız olmazdı…
duyğularım qorxan oldu…
eşq canımdan can almazdı…
aldı..
adı canan oldu…

gün üzündə ay haləsi
eşqdi, sevdam…
burax,
qoy ruhumdan
bir mələk öpsün…
bəlkə darıxmaq keçdi…
keçdi…
sevdam…

Şəfa EYVAZ.”Şuşam, bəyazlamış saçlarına qara bağlamış anam…”

Şuşam, bəyazlamış saçlarına qara bağlamış anam…
Ağlama… göz yaşını görə bilmir bu millət…
Ağlama! Öz göz yaşlarında bərq vuran Şuşam,
Bundan sonra da olacaq “sülh nağılları”,
dəyişərmi bir günə…
20 ilə dəyişməyən xislət?!

Göz yaşını görə bilmir bu millət,
bizim şüşüələrin iç üzü kirli,
bizim şüşələrin üstü qapalı…
silsək də iç üzünü…
qoymayacaqlar görməyə
dünyanın o üzünü…

Ağlama Şuşam… lal olub oturmuşuq nə yazıq…
sənin anım günün də gəlib keçir adi günlər kimi…
mahnılı, çalğılı… hər gün kimi sıradan…
Sülh deyib aldanmışıq iyrənc rəngli yalana…
guya ki, “kiş deməklə donuz çıxacaqmış darıdan…”

Şəfa EYVAZ.”Səndən sonra”

Səndən sonra
tutunduğum sevgilər
çürük ağac budağı çıxdılar,
əl dəyməmiş
sındılar, töküldülər…
Səndən sonra
yan aldığım limanlar
bütün gəmilərə bağlı çıxdılar.
Səndən sonra
bir də üzü gülmədi
qürub vaxtı günəşin.
Səndən sonra
daha əvvəlki olmadı
yazdığım şeirlərim…
Səndən sonra…
Səndən əvvəl
nə vardı ki?!
nə olaydı səndən sonra???

Gənc yazar Kənan AYDINOĞLU Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv qəbul olunub

18 may 2018-ci il tarixində saat 12:00-da Azərbaycan Yazıçılar Birliyində AYB-yə yeni üzv qəbul edilən üzvlərə üzvlük vəsiqələrinin təqdimetmə mərasimi keçirilib. Tədbirdə Azərbaycan Yazıçılar Birliyin sədri, Xalq yazıçısı Anar, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri Xəyal Rza, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qəbul Komissiyasının sədri Məlahət xanım Qənbərqızı, KİV nümayəndələri, Azərbaycan Televiziyasının və İctimai Televiziyanın, “525-ci qəzet”in əməkdaşları iştirak ediblər.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Xalq yazıçısı Anar ilk öncə tədbir iştirakçılarını salamlayıb. Gənc xanım yazarlara üzvlük vəsiqələrini təqdim edən Xalq yazıçısı Anarın bu addımı tədbir iştirakçıları tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə yeni üzv qəbul edilən gənc və orta nəslin mümayəndələrinə üzvlük vəsiqələrini Xalq yazıçısı Anar təqdim edib, hər birinə yeni-yeni uğurlar arzulayıb.

Xalq yazıçısı Anar Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri, gənc yazar Kənan Aydınoğluna da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzvlük vəsiqəsini təqdim edib.

Qeyd edək ki, bundan öncə Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, şair-jurnalist Kənan Aydınoğlu Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinə üzv qəbul olunmuşdu.

Kamran MURQUZOV,
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

Şəfa VƏLİYEVA.”Söylənti”(Qaravəlli )

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Mən idim, bir də kompyuterim. Oturmuşduq üz-üzə… O, mənə baxırdı, mən də ona. Bilirdim ki, darıxıb mənimçün. Elə mən də istəyirdim, oturub bir şedevr əsər yazam. Çoxdandı yazmırdım. Yazmırdım da, deyəndə ki, bir az yekəxanalıq çıxır, yazırdım əslində, ağlıma nə gəldi-gəlmədidöşəyirdim ey… Kompyuterin ekranında barmaq boyda təmiz yer qalmamışdı yazılı faylların əlindən. Amma, di gəl ki, nə sirrdisə,bütün fayllarda cızma-qaralarım bir abzas boyundaydı. Ha qulağından tutub uzatmaq istəyirdim, uzamırdı boyları… “Qulağı uzatmaq” ifadəsi sizə elə-belə gəlməsin ha, bizim kənddə adət idi ataların oğullara deməsi:
-Qulağını çəkib uzadaram eşşək qulağı kimi!

Hə, bizim kənddə atalar oğullarını belə sevələyirdi…

Sözüm-söhbətim bitdi… İndi nə yazım bax, bu əhvalatın arxasınca, mat qalmışam…

-Dünya eşqi başa vurdu, hal qalmadı bədəndə,

Dünya eşqi daşa vurdu, daş olmadı Asibəndə…

Səs pəncərənin altından gəlirdi. Özümü təpdim pəncərəyə. Aralıqda gəzib ondan-bundan papiros dənəsi, yarım litrlik araq istəyən şair Asibəndə yenə bizim binanın həyətinə gəlmişdi. Harda yaşadığı, yeri-yurdu məlum deyildi.Əsl adıTanrıqulu idi.Özü demişdi, vallah. Kərim ağanın kəraməti haqqı, hə, düz deyirəm. Bu şairin adı Tanrıqulu, təxəllüsü Asibəndə idi. Bir də görürdün kimsə yazığı gəlib, ona yarım litrlik bir araq alıb verib. O da şüşəni qoltuğuna vurub dayanıb tində. Bar-bar bağırır:

-Kimin könlü çəkir, bəri başdan gəlsin incilərimə, dürr-sədəflərimə qulaq assın. Bir azdan gedəcəyəm Tanrıyla haqq-hesab eləməyə!

“İnci, dürr-sədəf” şeirlərinə deyirdi. “Tanrıyla haqq-hesab eləməyə!”-deyəndə də xüsusi bir ədaylaqoltuğundakı şüşəyə sığal çəkərdi… Basalağın kişisi-oğlanı, bekarı-avarası yığılardı onun başına. Bildiyi bütün dillərin sözlərini bir-birinə qatırdı söylədiklərində…

-Ey bimar edən canımı, nöşş tökdün didəm yaşını?

Şərabtəkaxıtdın qanımı, prosta ki, mən ləbinün əyyaşı…

Yaman uzun olur Asibəndənin söyləntiləri. Mən yadımda qalanı yazıram. Axı, mən heç vaxt onun solo çıxışlarında tamaşaçı olmamışam. Elə arada-bərədə pəncərədən bir az boylanıb qaçmışam içəri ki, oturum kompyuterimin qabağında… Yazıçıyam axı.

Qəfil ağlıma gələnə baxın ey… Kül mənim yazıçı başıma ki, Asibəndənin söyləntilərinə qulaq asanlardan heç biri məni tanımır bu şəhərdə. Tanıyırlar ey,“Minayənin kirəkeşi” kimi, day yazıçı kimi yox …

Bir dəfə də Asibəndə qəfil pəncərəyə baxanda görmüşdü məni. Başını tezcə aşağı salıb susmuşdu bir az. Mən də pəncərədən çəkilmişdim. Deyəsən, şair tutmuşdu ki, mən onu dinləyirəm. Səsini elə ucaltmışdı ki, yuxarıdakı qonşu söyməyə başlamışdı:

– Avara köpəkoğlu, avara! Qoymaz başımız-beynimiz dincəlsin! Yenə gəlib sülənir, ondan-bundan dilənir!

Sonuncu qafiyələnməyə gülmüşdüm. Amma, Asibəndənin o gün mənimçün ucadan nə söylədiyini eşitməmişdim.

Deyəsən, bu gün şairə heç kim araq almamışdı. Yaman bikef-bikef, asta səslə söylənə-söylənə eləcə həyəti dolaşırdı. Mən də dodaqlarımın ucunda kinayə, baxışlarımda dağdan ağır maraq ona baxırdım. Qəfil başını qaldıranda onunla göz-gözə gəldik. Bir şairin baxışlarında nə ola biləcəyini heç vaxt xəyal etməmişdim… Heç indi də bilmirəm şair baxışı necə olur. Amma Asibəndə ilə baxışlarımız toqquşanda gözlərim heç nə görmürdü. Təkcə qulaqlarımda güyültü vardı…

– Biz axı günləri böyüdüb ay düzəltdik… Ayların qulağını dartışdıra-dartışdıra il də qondardıq… Amma insanıq nəhayətində… Bezirik hər şeydən… Elə bezdiyimiz üçün də ili başlı-başına buraxdıq. O da ki, sağ olsun, qohumbazlıqda bir dənəymiş ki… Bax, bax, yenə gəlib yığılıblar yaddaşımın xatirə qonaqlığına. Bir vur-çatlasındı ki, orda… Yeyib-içmək, rəqs etmək, gülmək… Hələ “fatihə” oxuyub ağlayanları demirəm. Qəribədi onlar…

– Kimlər?
– İllər də, sağ olmuş, illər. Yarım saatdı danışıram, ay Rasif, qulaq ver!

Rasif qonşununon altı yaşlı oğlu idi. Hazırlıqdan gələndə dayanmışdı şairin yanında. Mən onun hazırlıqdan gəldiyini qoltuğundan az qala sürüşüb yerə düşən “Azərbaycan dili” test kitabçasından anladım.

Pəncərədən çəkildim, gəlib sinə-sinə kompyuterimin qarşısında oturdum. Hiss edirdim ki, kompyuterim mənə bir az qəribə baxır. Sanki, soruşur:

– Hə, noldu? Nəsə tapdın yazmağa?

Başımı buladım… Tanrıqulu Asibəndənin Tanrıyla necə haqq-hesab çəkdiyini düşündüm. Görəsən, doğrudanmı,Tanrısına bəndəlik etmək istəməyən asi bir qulun da Tanrı yanında haqq-hesab çəkməyə haqqı vardı? Sözlər dilimdə dolaşıq düşmüşdü.

Evdə bir məndim, bir də kompyuterim…Üz-üzə oturmuşduq… Sükut bizə hökm etdiyi an pəncərənin altından fısıltıya oxşar bir nəfəs eşidildi. Ardınca da şüşənin divara dəyən cingiltisi… Elə bil kimsə, qab sındırırdı. Və birdən ani qışqırıqdan səksənib pəncərəyə cumdum. Asibəndə içib boşaltdığı yarımlitrlik araq şüşəsini düz mənim pəncərəmin altında sındırmışdı. İki əlini göyə uzatsa da, başını sinəsinə əymişdi. Elə bilöz sinəsiylə, sinəsinin altındakı ürəklə danışırdı:

– Tanrı, insafın olsun,

Adam unudularmı?!

***

Evdə bir məndim, bir də kompyuterim… Bir-birimizdən küsmüşdük… Çünki, onu insan yaratmışdı, mənim isə yaradanımdan hesab soracaqhaqqım günahlarımın altında qalmışdı…

Şəfa Vəli.Gəncə-2018

(AYB, DGTYB üzvü, AGİN-in “İlin gənci” mükafatı laureatı)
Добавил ATILLA Сегодня, 08:00 Просмотров: 13

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

Körpəm

Oturub önümdə
muncuq gözlərində həyat işığı
Çiçəklərdən daha gözəl bir körpə.
Baxır minbir sualla,
Kədər çökmüş üzümə.
Gizlətməyə çalışsam, alınarmı?!
Bilmirəm…

Baxıb üzündəki məsum suala,
Çalışıram az da olsa gülməyə,
İnanmadın bilirəm,
inanma, körpəm…
Ağrılar asanca yox olub getmir,
Böyüyüncə sən də öyrənəcəksən…

Gizlədə bilmirəm indi gözümü,
Mənim kədərimə şahid olursan…
Dilim susa bilər…
ruhum kirimir.
Tələsmə böyüməyə
Uşaq qal, körpəm,
Böyümək həmişə sevinc gətirmir…

Tanrıdan bir dilək haqqım olsaydı əgər,
Yəqin bu dünyadan qəmi alardım…
Yığıb xoş anları, xoşbəxt günləri,
Körpə əllərinə bağışlayardım…

İndi ağrıları sıxıb dişimə,
Üzünə dodaqla gülümsəyirəm.
Gözlərim gülmədi bunu bilirsən,
Bilirsən və qarşılıq vermirsən körpəm…
Gül körpəm, qəhqəhələrin dünyaya dönsün,
gül ki, gülüşlərin dərman kimidi…
gül ki, mənim yorulmuş ruhum,
bəlkə gözlərinə baxıb kiridi…

11.05.2018

***

Çoxmu maraqlıdır səndən sonra nəyim var?!
Qarışıq yuxularım var,
çılğın səksəkələrim.
Yollarda ilişib qalan yorğun
baxışlarım var,
yerli-yersiz uşaqca ümidlərim.

Çoxmu maraqlıdır səndən sonra necədi həyat?!
Dumanlı səhərlər var, yağışlı günlər
Şəhərin üstünü almış qara buludlar.
Fikirli başlayan mənasız günlər,
Birdə səni xəyal edən üzgün axşamlar.

2015

Çıxıb getmək var… bacarsan

Çıxıb getmək var bir də
Ətrin hopmuş bu şəhərdən.
Həsrətli baxışları
yığıb küncdən, bucaqdan
kimsəsiz döngələrdən.
Sıxmaq var susqunluğu
Dişlərində qəhərdən.
Çıxıb getmək var bir də
bu şəhərdən,
Gedə bilsən…

Çıxıb getmək var
səndən,
Sənə bağlı xatirələrdən.
Ömür dediyin uzun deyil,
Düşüncənin bir yerində
bütün bağlar qırılır…

Yenidən sevmək üçün
gücü yetmir ürəyin
qopub səndən, özündən
yeni liman axtarsın…

Çıxıb getmək var,
amma
getməyin də növü var.
Unudulmaq itkidir,
Unutmaqsa intihar!
Çıxıb getmək var,
Çıxıb getmək… bacarsan.

2015-2018

Tənhalar

Kimsəsiz bir adadır,
Bu dünyada tənhalar.
Sağı-solu sevgidi.

Sevgiyə addım atmaq,
Tənhalığa ölümdü.
Mübarizə istəyir,
Yeni ömrə başlamaq.

Kimsəsiz bir adadır,
Bu dünyada tənhalar.
Sağı-solu sevgidi.
Sevgi bəzən qazancdır,
Sevgi bəzən itkidir…
Bu dünyada sevginin
Çoxluğu da qorxudu.
İnsan bəzən lap elə
Sevgidən də boğulur…

04.05.2018

Sən yağış deyilsən ki?!

Yenə yağış yağır,
Sən düşürsən yadıma.
“Necəsən, əzizim?
Bayırda deyilsən ki?!”

Yenə yağış yağır,
Bürünüb plaşıma,
Səni düşünürəm…
Görəsən, sənə soyuq deyil ki?

Yenə yağış yağır,
Yadıma, yaddaşıma.
Yağışdan qoxun gəlir,
Sən yağış deyilsən ki?!

06.06.2016

İlahə İMANOVA.”Elçi zanbaqlar” (Povestinin davamı)

*******
İnsan təbiəti belədir. Bir neçə gün xoş sürprizlərə öyrəşəndə, sonra gözlərin qapıda qalır, yenə də nə isə gözləyir, ümid edirsən. Bu gözləntilər bəzən o qədər çox və sənin özündən güclü olur ki, hisslərin məngənəsində aciz, çarəsiz qalırsan.
Bu gün həmişəki adi, sıradan günlərdən biri olaraq davam etməkdə idi. Hər gün təkrarlanan işlər canımı sıxmaqda idi. Əslində isə, canımı sıxan yeknəsəqlik deyil, gözlədiyim fərqliliyin baş verməməsi idi.
Günortadan xeyli keçməsinə baxmayaraq, deyəsən, bu gün unudulmuşdum. Üç gün ardıcıl aldığım zanbaqlar məndə nastalji hissləri oyatmış, keçmişin xoş xatirələrini canlandırmışdı içimdə. Hər dəfə dəhlizdə addım səsləri eşidəndə, qapı açılanda qeyri-ixtiyari otağa daxil olan katibəmin əlinə baxırdım. Əllərini boş görəndə, etiraf edim ki, üzülürdüm.
Özümü on doqquz–iyirmi yaşlı həmin tələbə qız kimi hiss etməkdə idim bu gün. Saysız-hesabsız qayğılarının içində özünü xoşbəxt hiss edən o qız üçün darıxırdım. Güzgüdən boylanan, gözlərimin içinə baxaraq gülümsəyən həmin şən, çılğın qıza, hətta bu gün paxıllığım belə tuturdu. Bir insanın digərlərinə olan həsədini anlaya bilərəm, amma bir insanın özünə, öz keçmişinə, xoşbəxt xatirələrinə özünü qısqanmaq hissini anlamayacaq qədər üzgün idim bu gün.

…Rauf gələcəyi günü bilərəkdən xəbər etməmiş, mənə sürpriz etmək istəmiş və buna da nail olmuşdu.
Həmin axşam narın yağış yağmasına baxmayaraq, yenə də dənizkənarı ilə gəzinir, içimdə gah dənizlə, gah da Raufla söhbətləşirdim. Dəfələrlə darıxdığımı pıçıldayır, öz-özümə təsəlli verib onun da mənim üçün darıxdığını söyləyirdim.
─Xanım qız! Deyirəm, bəlkə axşamın bu saatında, özü də belə havada tək gəzib dolanmayasız… Bəlkə sizə yoldaşlıq edim, tənhalığınızı bölüşüm…
Təklifə bax! Cəsarətə bax! Əsəbi halda geri çevrilib payını verməyə hazırlaşırdım ki, yerimdə donub qaldım. Bir anlığa nə edəcəyimi, nə deyəcəyimi bilmədim. Təklifi edən bir başqası deyil, səsini dəyişən Raufun elə özü idi. Budur, qarşımda idi. İki aylıq ayrılıqdan sonra yenə də gözlərimin içinə baxıb gülümsəyirdi.
─Rauf!–deyərək boynuna sarıldım. Ayların həsrəti bu anın sevincinə qarışıb göz yaşlarımla yanaqlarımdan üzüaşağı süzüldü.
─Başımın bəlası! Bilsən ki sənin üçün nə qədər darıxmışam!–deyərək belimi qucaqladı, bir qədər fırlayıb yerə qoydu. Nəzərlərini üzümdən çəkmədən bir əli ilə saçlarımı, yanaqlarımı oxşayır, digər əli ilə ovcundakı əlimi sıxırdı.
İllərin həsrətliləri kimi bir-birimizə sarılmışdıq. Yağan yağışı belə unutmuşduq. Hər kəsi unutmuşduq. Dəniz, səma, yağan yağış, mən və Rauf… Bütün dünyanın fövqündə idik.
Zamanın dayanmasını, bu anın heç bitməməsini arzu edirdim. Raufun ürək döyüntülərini, isti nəfəsini hiss edirdim. Sevdiyim insanın qolları arasında olmaq xoşbəxtliyin ən son həddi idi mənim üçün. Sevirdim! Sevildiyimi də bilirdim. Sevginin nə olduğunu da, ayrılığın, həsrətin nə olduğunu da, acısı kimi, vüsalının da şirinliyini Rauf yaşatmışdı mənə. Əllərinin saçlarımdakı, yanaqlarımdakı tumarı, ovcumdakı hərarəti, üzümə toxunan isti nəfəsi ruhumun dilə gəlib “Səni sevirəm” deyə hayqırmaq istəyini artırırdı.
Raufun hündürdən dediyi sözlərin kimlərinsə diqqətini çəkəcəyindən ehtiyat edirdim. O isə buna əhəmiyyət vermir, daha da səsini yüksəldirdi:
─Qoy hamı eşitsin: Bu qızı sevirəm! Başımın bəlası! Səni sevirəm! Səni çooox sevirəm!
Sevinc göz yaşlarım yağan yağışın damlaları ilə yanağımdan çənəmə süzülürdü. Heç vaxt olmadığım qədər xoşbəxt idim.
Əllərini islanmış saçlarımda gəzdirib gah belimi qucaqlayır, gah da əlimdən, üzümdən, alnımdan öpürdü. Yanımızdan ötüb keçənlərin diqqətini çəkdiyimizi gördükdə isə, üzünü onlara tutub “Başımın bəlasıdır! Sevirəm onu!” deyirdi. Utandığımdan, xəcalətdən gizlənməyə yerim də olmadığından tez başımı köksünə sıxır, üzümü gizlətməyə çalışırdım.
İslanmışın yağışdan nə qorxusu, deyirlər. Bir kənara çəkilmək, daldalanmaq heç birimizin ağlına gəlməmişdi. O qədər xoşbəxt idik ki, bir-birimizdən başqa heç nə düşünə bilməmişdik. Raufun öz sevgi etirafları ilə diqqətini çəkə bildiyi orta yaşlarında bir rus qadın əlindəki çətiri bizə verib tələsik uzaqlaşdığı an tamamilə islandığımızın fərqinə varmışdıq.
Çətir tutmağın elə də bir əhəmiyyəti qalmamışdı. Onsuz da islanmışdıq. Buna baxmayaraq, Rauf çətirdən imtina etmək fikrində deyildi.
Şəhərin gecə mənzərəsi, tutqun səma, dənizdən əsən xəfif meh, yağan yağış və biz…
Heç vaxt əlimi buraxmayacağına əmin olduğum insanın nəzərləri üzümdə gəzir, nəfəsi boynuma toxunurdu. Raufun pıçıltı ilə dediyi:
─Səni çox sevirəm!–sözlərini eşitdiyim an qeyri-ixtiyari gözlərimi yumdum. İlk dəfə dodaqlarıma toxunan dodaqların hərarəti bütün varlığımı titrətməkdə idi. İncə və zərif toxunuş qəlbimin dərinliklərinə qədər işləyirdi. Sanki bir yuxu idi. Bu yuxudan ayılmaq, bu yağmurlu gecənin bitməsini istəmirdim.

*******
Yenə də soyuq, tənha ev… Qapını açıb içəri girdiyim dəqiqədən divarlar məni sıxmağa başlamışdı. Xatirələrim, düşüncələrim də getdikcə artan pərişanlığımın əsl səbəbi idi. Mətbəxə keçib çaydanın altını yandırdım. Soyuducunu açıb dünən axşamdan bişirdiyim dolmadan bir neçəsini ağzıma atdım. Bu gün heç nə yeməsəm də, heç iştaham da yox idi.
Özümə çay süzüb divanda oturdum. Bir az fikirlərimi dağıtmaq üçün televizoru yandırdım. Rəsmi xəbərlər, əyləncə verilişləri sevgidən bəhs edən melodram və seriallar kimi maraqsız idi. Televizoru söndürüb pultu bir kənara qoydum.
Fincanı əlimdə tutub necə fikrə dalmışdımsa, az qala isti çayı üstümə dağıdacaqdım. Yerlə-göy arasında idim bu an. Düşünür, keçmiş xatirələri beynimdə canlandırır, gah özümü qınayır, gah da özümə haqq qazandırırdım.

Həmin gün bir yerdə oturub şam etməyi Rauf özü mənə təklif etmişdi. Təklifini qəbul edərkən, çox ciddi bir mövzudan söz açacağını düşünmüşdüm. Hətta, fikrimdən mənə evlənmə təklifi edəcəyini keçirtmişdim. Restorandakı romantik ab-hava, həzin musiqi bu cür düşünməyimə əsas verirdi.
Adətən danışıb-gülən, məzəli söhbətlərlə kefimi açan, zarafatından qalmayan Rauf bu gün çox sakit və susqun idi. Arabir gözlərimin içinə baxıb gülümsəyir, sonra yenə də nəzərlərini yayındırırdı. Üzündəki ifadə yorğunluq ifadəsindən daha çox gərgin olduğundan xəbər verirdi. Əlindəki çəngəli gah sağa, gah sola fırlayırdı. İş gününün sonu olmasına baxmayaraq, iştahası olana bənzəmirdi heç.
─Rauf! –dözməyib dilləndim.
Başını qaldırıb üzümə baxdı, gülümsədi:
─Ay caan!
─Yaxşısan? –soruşdum.
Özünü gülümsəməyə vadar etdiyi sönük baxışlarından hiss olunurdu. Bir anlıq üzümdə gəzən nəzərləri yenidən boşqaba yönəldi.
Əlini tutub soruşdum:
─Rauf, nəsə olub? –Başını yellədi. –Evdə salamatçılıqdı?
─Şükür, –deyib susdu yenə.
─Bəs işdə? Hər şey qaydasındadır?
Əlimi dodaqlarına yaxınlaşdırdı:
─Hər şey yaxşıdır, canım.
─Bəs niyə beləsən? –sualım deyəsən onu çətin vəziyyətə saldı. Cavabını gözləməyə səbrim çatmadığından sözümə davam etdim, –Cismin burdadır, ruhun isə başqa bir yerlərdə dolaşmaqdadır. Burda deyilsən, Rauf…
Əlimi ovcunda sıxıb tumarladı, təkrar dodaqlarına yaxınlaşdırdı:
─Bağışla, canım, həqiqətən bir az yorğunam, çox gərgin bir gün yaşamışam. Sən narahat olma amma… Yaxşı?
Gözlərinin içinə baxmağa çalışsam da, hər dəfə yayındırdığı nəzərləri deyə bilmədiyi, amma əslində çox ciddi bir problemi olduğunu üzündən oxumağım üçün kifayət edirdi.
Başını qaldırıb üzümə, daha sonra qarşımdakı dolu boşqaba nəzər saldı.
─Xoşuna gəlmədisə, başqa nə isə sifariş verək.
─Yox, iştaham yoxdu, –dedim.
Əli ilə öz boşqabını da geri itələyib:
─Düzü, elə mənim də iştaham yoxdu, –dedi və bir müddət yenə də gözlərini bir nöqtəyə zilləyib susdu.
Mən də susurdum. Deyiləcək sözümüz yox idi bu gün. Gözlədiyim, xəyal etdiyim hər şeyin əksi ilə qarşılaşdığımdan həm pərt, həm də üzgün idim.
─Gedək səni evə ötürüm, gecdir, –deyib üzümə baxmadan ayağa qalxdı.
Əlavə bir söz demədən ayağa qalxdım. Özlüyümdə işində bir problemi olduğunu düşünüb, mənimlə bölüşmək istəməməsinin səbəbini zabit xarakterindən irəli gələn susqunluqla izah etməyə çalışırdım. Bir anlıq təyinatının istəmədiyi bir yerə verilməsini, məndən ayrılacağını düşündüyü üçün üzgün olduğunu fikrimdən keçirtdim. Ürəyimdən keçən “Səninlə dünyanın ən ucqar nöqtəsinə də gedərəm, yetər ki sən əlimi buraxma” sözlərini dilimə gətirməyə çəkinirdim nədənsə.
Məni evə ötürərkən də yolboyu susmuş, tək-tük ifadələri nəzərə almasaq, demək olar ki danışmamışdı.
Həmişə ayrıldığımız ağacın altında ayaq saxladı. Qucaqlayıb başımı sinəsinə sıxdı. Saçlarımın qoxusunu içinə çəkib, yanaqlarımı barmaqları ilə sığalladı:
─Əslində bu gün sənə fərqli bir gün yaşatmaq, yadda qalan, xoş sürpriz etmək istəyirdim. Bağışla, düşündüyüm kimi olmadı.
─Eybi yox, narahat olma, hər şey yaxşıdır,–pərtliyimi hiss etdirməməyə çalışdım, –Yanımda olduğun hər saniyə mənim üçün yadda qalandır.
Bir neçə dəfə əlini cibinə salıb geri çəkdiyini hiss etdim. Bəlkə də evlənmə təklifi etmək üçün aldığı nişan üzüyünü gizlətməkdə məqsədi bu münasibətlərə indi hazır olmaması idi. Bəlkə də haqlı idi, zamanı deyildi, tələsirdik.
Əlimi ovcundan buraxmadan alnımdan öpdü:
─Nə olur, olsun, inan mənə! Güvən mənə! Heç vaxt hisslərimə şübhən olmasın! Əmin ol ki, sənə görə hər şeyi gözə ala bilərəm!
Bu gün ilk dəfə idi ki, gözlərimin içinə baxırdı. Dediyi sözlərin səmimiliyinə, sevgisinə şübhəm yox idi.
Beləcə, daha çox sükutdan ibarət olan gecəmizi başa vurduq…
Hələ də yaddaşımdan silinməyən, xatirəmdə dərin iz buraxan həmin gün, Raufun gərgin, narahat halı, susqunluğu həyat hekayəmin ən kədərli bölümünün ilk səhifəsi idi.

*******
Bu gün anamın doğum günü idi. Səhər-səhər valideynlərimi ziyarət edib, məzarları üstünə gül qoydum. Ruhlarına fatihə oxuyub, bir qədər ürəyimdə dərdləşdim. Həm uğurlarımdan, həm də tənhalığımdan danışıb, darıxdığımı, onlara nə qədər ehtiyacım olduğunu pıçıldadım.
Əvvəllər tez-tez onları ziyarət etsəm də, sonralar işlərimin çoxluğundan ayda bir dəfə gedə bilirdim. Doğrusu, son zamanlar tez-tez getmək də istəmirdim heç. Bilirdim ki, valideynlərimin ruhu mənə görə narahatdır. İşlərimin yaxşı olmasına baxmayaraq, şəxsi həyatımı qaydaya sala bilmədiyim üçün özümü günahkar hesab edirdim. Məzar daşından boylanan baxışlarının qarşısında belə davam gətirə bilmirdim. Elə bilirdim, indicə anam dil açıb məni danlayacaq, sözünün sonunda da “Sən düzəlmədin də!” deyib məzəmmətlə başını yelləyəcək. Darıxırdım onlar üçün.
Qızlar atalarını daha çox sevir, deyirlər. Atamın münasibəti, məni daha çox sevib-əzizləməyi bacımın qısqanclığına səbəb olurdu. Mən isə atanın, həmçinin nənənin sevimlisi olmaqdan zövq alırdım, düzü. Diqqət mərkəzində olmağı uşaqlıqdan xoşlayırdım.
Xeyir-duasını aldığım nənəmin vəfat etdiyini geri döndüyüm gün öyrənmişdim. Hələ Almaniyada olduğum zaman evə zəng edərkən bir neçə dəfə anamdan, bacımdan nənəmi soruşmuş, onunla danışmaq istədiyimi bildirsəm də, uzaqda olduğum üçün bilərəkdən məndən bu xəbəri gizlətmiş, üzülməyimi, dərslərimdən yayınmağımı istəməmişdilər. Hər nazımı çəkən, şıltaqlıqlarıma göz yuman, dəcəllik etdiyim zaman anamın qarşısına keçib məni onun əlindən alan nənəmin yoxluğu məni hədsiz sarsıtmışdı. Hər səhər, hər axşam üzündən öpdüyüm, qanım qara olanda başımı dizinin üstünə qoyduğum nənəmi gah mətbəxdə, gah öz otağında axtarırdım. Saatlarla oturduğu divanın küncünə qısılar, kürəyinə saldığı tirmə şalı burnuma tutar, hopub qalmış qoxusunu içimə çəkmək istəyirdim.
Bir gecə yatıb bir səhər yuxudan oyanmayan anamı isə işlərimin yoluna düşməyə başladığı bir zamanda itirdim. Hər dəfə ailə qurmağımdan, nəvə sahibi olmaq istədiyindən söz açsa da, qulaqardına vurar, mövzunu dəyişərdim. Arzusunu gözündə qoyduğum anam, yəqin ki hələ də məndən incikdir.
Gərgin və sıxıntılı bir günü dörd divar arasında başa vurmamaq üçün işə getməyə qərar verdim. Fikirlərimi dağıtmaq, keçmişin acı xatirələrindən xilas olmaq üçün iş ən gözəl vasitə idi.

İşə qayıdarkən gün yarı olmuşdu.
Katibəmə mənə qəhvə hazırlamağı tapşırıb qapının dəstəyini burdum. Ayağımı içəri qoyduğum an dörd bir tərəfə düzülmüş çiçəklər dərhal nəzərimi cəlb etdi. Bütün buketlərin sarı çiçəklərdən ibarət olması eyni ünvandan göndərildiyindən xəbər verirdi. Çiçəklərin kimdən olduğunu bilmək üçün üstündəki vizitkaya deyil, masamın üstündəki kiçik zanbaq dəstəsinə nəzər salmaq kifayət idi. Altı sarı zanbağın arasına yerləşdirilmiş tünd çəhrayı zanbaq sahibinin əvəzindən danışa, gizli mətləblərə aydınlıq gətirə bilərdi.

Hər səhər, hər axşam dibçəkdəki zanbaqlarıma nəzər salar, səbirsizliklə sonuncu–yeddinci zanbağın açacağı günü gözlərdim. Bəzən isə onun heç vaxt açmayacağını da fikrimdən keçirirdim.
Həmin səhər də yuxudan ayılan kimi çarpayıdan sıçrayıb pəncərənin qarşısına yaxınlaşdım. Budur, sonuncu zanbaq bu səhər açmışdı. Artıq solan digər zanbaqların yanında daha gözəl, təravətli, zərif görünən bu çiçək özünün sarı rəngi ilə könlümü oxşaya bilmişdi. Sarı rəng ayrılıq, bəzən nifrət anlamına gəlsə də, mənim üçün günəşin rəngi idi: şəfəq və nur idi. Sevindiyimdən zanbağın ləçəklərini, yarpaqlarımı sığallayıb, barmaqlarımla oxşayıb, hətta dodaqlarımı belə toxundurmuşdum. Ayın yeddisi, həftənin bazar günü açan bu yeddinci zanbağa rəmzi məna verməyə də çalışmışdım. Münasibətlərimizə xeyir-dua almış qədər xoşbəxt hiss edirdim özümü. Sevincimi bölüşmək üçün Raufa mesaj yazıb, sonuncu zanbağın açdığını bildirdim. “Gözün aydın! Nəhayət ki!” cavabını aldım.
Elə həmin axşamkı görüşdə Rauf əlimi ovcunda sıxıb əzizləyərkən qəfil xatırlayıb soruşdu:
─Doğrudan, demədin, axı, sonuncu zanbağın nə rəng açdı…
Tez dilləndim:
─Sarı rəngdədir. Elə gözəldir ki! Sanki günəşin özüdür!
Təəccüblə üzümə baxdı:
─Sarı? Sarı rəngi xoşladığını bilmirdim.
─Sarı rəng ayrılıqdı deyirlər… Amma bu fərqlidir. Həftənin bazar günü, ayın yeddisi, yeddinci zanbağım…Görürsən, hamısı yeddidir.
─Rəmzlərə inanırsan? Simvolikaya çox da qapılma!
─Yeddi rəqəmi müqəddəsdir! Bilirsən, nə düşünürəm?
─…
Ona ağzını açmağa imkan verməyib sözümü bitirdim:
─Bu yeddilərdə bir məna var! Allah özü münasibətlərimizə xeyir-dua verib. Günəşin bir parçasını bizə elçi olaraq göndərib.
Başını bulayıb sözlərimə güldü. Dedi:
─Məncə bir qədər şişirtdin… Sənə elə gəlmir?
Başımı yellədim:
─Yox! Əgər ürəkdən inansaq, belə də olacaq!
Saçlarımı, yanaqlarımı sığalladı, üzümü əlləri arasına aldı:
─Sən deyən olsun! Sənə inanıram. Sən də mənə inan! Həmişə inan və zərrə qədər də şübhən olmasın!
Artıq ikinci dəfə eşitdiyim bu söz mənə qəribə gəlməyə başlamışdı. Bu sözləri deməyi, həm də vurğulamağı səbəbsiz deyil, düşünürdüm. Soruşmağa çəkinir, həm də hər şeyi özündən eşitmək istədiyim üçün üstünə getmək, məcbur edib sıxışdırmaq istəmirdim. Özü isə, görünür, hər hansı bir söhbətə bu gün hazır deyildi. Ən doğru qərar zamana buraxmaq idi…

Bir zamanlar sarı rəngə günəşin rəngi kimi dəyər vermişdim. Bu gün isə sarıya bürünən otağım məni qıcıqlandırır, üzdüyü qədər də əsəbləşdirirdi. Nifrət edirdim sarı rəngə. Kədərli xatirələrlə açdığım səhəri həyəcan və əsəblə başa vurmaq istəmirdim.
Əsəbi halda katibəni səslədim:
─Elə bu dəqiqə bütün buketləri–hamısını rədd edin otağımdan! Üstündə vizitkası olmayan, kimdən olduğu bəlli olmayan heç bir gül dəstəsini də otağıma gətirməyin bundan sonra!
Qızın təəccüb dolu nəzərlərini üzümdə hiss edərkən hövsələdən çıxdığımı, hisslərimə hakim ola bilmədiyimin fərqinə vardım. Katibə buketlərin hamısını qucağına alarkən masamın üstündəki kiçik zanbaq dəstəsi ilə sayının yeddi olduğu nəzərimdən qaçmadı. Qucaq dolu çiçəklə masama yaxınlaşıb əlini zanbaqlara uzatmaq istəyən qız bir anlıq ayaq saxladı, nə düşündüsə geri addım atdı. Sakitcə otaqdan çıxdı.
Başımı masanın üstünə qoydum. Ürəyim boşalıncaya qədər ağlamaq istəyirdim. Qeyri-ixtiyari əlimi güldanın içindəki zanbaqlara toxundurdum. Onları ovcumun içində əzmək, qırmaq, ayağımın altında tapdamaqla hisslərimin, sevgimin heyfini almaq istəyirdim. Ovcumda sıxa, əzə bilmədikdə isə hönkürüb ağladım. Altı sarı zanbağın arasından mənə boylanan zərif çəhrayı zanbaq mənə mənim özümü xatırladırdı. Gözlərimdən axan göz yaşı yanaqlarımdan süzülüb şeh damcısı kimi əlimdə tutduğum çəhrayı zanbağın ləçəyində qaldı.
Sarı çiçəklərdən ibarət hər böyük buket ayrılığımızın bir ilinə işarə idi. Yalnız zanbaqlardan ibarət olan kiçik gül dəstəsi də aradan yeddi ilə yaxın zaman ötdüyündən xəbər verirdi. İllər əvvəl rəngarəng altı zanbağın arasında bitən sarı gülün ayrılacağımıza işarə olduğunu anlamaq, qəbul etmək istəməmişdim. Bu gün isə altı sarı zanbağın arasındakı çəhrayı çiçək yoxsa bir sevgi etirafı idi?
Bu axşam hava çox küləkli və soyuq idi. Dənizdən əsən yel, yağan leysan yağış belə məni çəkindirmirdi. Ağlayıb ürəyimi boşaltmaq üçün ən münasib zaman idi. Yanaqlarımdan süzülən yağış suları əslində göz yaşlarımı gizlədirdi. İçin-için ağlamaq üçün uzun zaman idi belə fürsətim olmamışdı.

…Son bir həftədə Rauf çox fikirli və dalğın görünürdü. Üzündən oxunan gərginliyi ciddi problemlərlə üzləşdiyini bəlli edirdi. Əsəbiliyini, dilxorluğunu asan olmayan zabit həyatının qayğıları ilə əlaqələndirir, hər dəfə içindəkiləri mənimlə bölüşmək istəməməsinin səbəbini də buna bağlayırdım. Əslində isə, susqunluğu işinin məsuliyyət və öhdəliklərindən deyil, təbiətindən irəli gəlirdi. Nə gizlədim, bəzən inciyirdim. Amma sonra özümü danlayır, əksinə söz danışan olmadığına, bəziləri kimi sızlamağı xoşlamadığına, təkbaşına hər işin öhdəsindən gəlmək istəyi kimi əsl kişi xarakterinə xas cəhətlərinə görə daha çox heyran olurdum ona. Mümkün qədər anlayışlı davranmağa çalışarkən, ailəsində hər hansı bir narahatçılığın olduğunu çox az ehtimal edirdim.
Bir axşam mənə dediyi:
─Səndən bir söz soruşacam, səmimi cavab ver: Əgər təyinatımı başqa bir şəhərə, rayona alsam, mənimlə gedərsən?–sözlərindən sonra gərginliyinin səbəbinin yalnız işi ilə bağlı olduğuna heç bir şübhəm qalmadı.
Düşünmədən:
─Hə, gedərəm, –demişdim.
Yaş fərqimiz, bəlkə də yaşadığı həyat tərzi ona görə bilmədiyim, görmək istəmədiyim gerçəkləri daha aydın göstərirdi. Məndən daha təcrübəli və dərin dünyagörüşünə sahib olan zabit asanlıqla vaz keçilməsi mümkün olmayan dəyərləri daha yaxşı anladığından sualının ciddiyyətini də dərk edirdi:
─Bəlkə sənə indi tələsik cavab vermək asan gəlir. Əslində çox ciddi sualdır. Seçim edərkən kimdənsə, nədənsə vaz keçməli olacaqsan. Bunu anlayırsan? Razılıq versən, daha “sən” və “mən” olmayacaq, “biz” olacaq. “Biz” uğruna təhsilini yarımçıq buraxıb, ailəndən ayrıla biləcəksən?
Düşünmədən, tələsik dediyim sözlərin ciddiliyini, məsuliyyətini yalnız indi anlayıb başımı aşağı salıb susdum. Ən yüksək balla Bakı Slavyan Universitetinin Beynəlxalq münasibətlər və tərcümə fakultəsinə qəbul olarkən çox böyük ümidlərim, xəyallarım vardı. İndi bir anın içində bir neçə ay tanıdığım insana görə bütün arzu və istəklərimdən imtina etməyə dəyərdimi?Həyatımda kiminsə olduğunu hiss etsə də, nədənsə üzümə vurmayan, hisslərimi, sirlərimi ona açıb danışacağım günü gözləyən anamı, az qala mənimlə nəfəs alan nənəmi qoyub gedə biləcəkdim?
Arzu və istəklərimdən asanlıqla vaz keçmək çətin olduğu kimi sevdiyim insanı itirmək qorxusu ilə də qarşı-qarşıya idim. Həmin an içimə dolan şübhələr də məni narahat etməyə başlamışdı. Öz-özümə düşünürdüm:
─İllərin zəhməti, əziyyəti bahasına tələbə adı qazandın. Adından, soyadından başqa heç nə bilmədiyin yaraşıqlı bir zabitə görə bütün arzu və istəklərindən vaz keçməyə dəyərmi, Afət?! Bəlkə səni aldadır… Heç yeddi ay deyil tanışsız…Dünənə qədər qınadığın qızlar kimi toysuz, nikahsız tanımadığın, bilmədiyin bir insana qoşulub qaçacaqsan? Sən başını götürüb getdikdən sonra yaxınların qohum-əqrəbanın, qonum-qonşunun dilində qalacaq. Kiməsə görə ailənə, əzizlərinə rəzalət hissini yaşatmağa dəyərmi?
Araya çökən sükutu Rauf pozdu. Sanki fikirlərimi oxuyurmuş kimi içimdəki narahatlıqları da hiss edib şübhələrimə, fikirlərimə aydınlıq gətirdi:
─Səndən nə istədiyimin fərqindəyəm. Həyatımda olmağını istərkən nələri qurban verəcəyini, hansı dəyərlərdən, arzu və istəklərindən imtina etməyə vadar etdiyimi də gözəl anlayıram. Əgər gələcəyini mənimlə görürsənsə, həmişə bir yerdə olmağımızı və heç vaxt ayrılmamağımızı istəyirsənsə, qərarını qətiləşdir, münasibətlərimizi rəsmiləşdirək. Hərbçi olduğum üçün ləngitməyəcəklər, ərizə ilə müraciət etdiyimiz günün səhəri nikahımızı kəsəcəklər.
Bir qədər əvvəl haqqında yanlış düşündüyüm üçün gözlərinə baxmağa utandım, nəzərlərimi döşəməyə dikdim. Barəsində necə pis düşünə bilərdim, axı. Məgər, bir insanı tanımaq üçün illər lazımdır? Qarşındakı insanın dürüstlüyünə, səmimiyyətinə şübhən olmadıqdan sonra, sadəcə qəlbin, ruhunla onu hiss etmək kifayət idi. Həmin an içimdəki səs Raufa inanmağı, heç vaxt ona şübhə etməməyi pıçıldayırdı mənə.
─Razıyam, –dedim,– Səninlə dünyanın hər yerinə gedərəm, yetər ki, yanımda ol, inamımı, etibarımı qırma!
Əlimi dodaqlarına yaxınlaşdırıb öpdü:
─Bizlərdə belə bir deyim var: Mən də zabit şərəfim üstünə and içirəm ki, heç vaxt ümidlərini, inamını qırmayacam! Etibarını, güvənini sındırmayacam! Sənə, sevgimə sadiq qalacam, xəyalımdan belə xəyanət keçməyəcək!
Gülüb:
─Deyəsən axı, qərar verməyə tələsdim bir az,–dedim. Təəccüblə üzümə baxarkən bəlkə də fikrimdən vaz keçdiyimi düşünmüşdü. Həmin an bir az onu gərgin vəziyyətdə saxlamaq istəsəm də, qərarımdan daşındım, –Əsas məsələni unutdum… Demək ki, bütün həyatımı hərbi nizamnaməyə uyğun yaşamalı olacam…
Ciddi və sərt təbiəti ilə seçilməsinə baxmayaraq, dəcəlliyimə, ərköyünlüyümə dözürdü, bəzən isə şıltaqlıqlarım kefini açırdı.
─Bax da! Nikah bağlamadan sözünü geri götürə bilərsən, hələ vaxt var…
─Yaxşı fikirdir! Bir daha təklifinizi düşünərəm, –deyib güldüm.
─Bütün yollar Romaya apardığı kimi, bütün fikir və düşüncələrin də onsuzda gec, ya tez səni mənimlə bərabər nikah masasına oturdacaq, xeyri yoxdur! –deyə göz vurdu.

Həyatın qəribə təzadları var. Həyatda nəyisə əldə etmək üçün bəzən nə qədər səy etsən, arzuna çatmaq üçün nə qədər çox xəyal qursan, ümidsizliyə düçar olarsan, istədiyini əldə edə bilmərsən. Bəzən isə heç nə arzu etməz, xəyal da qurmazsan, ya da mübarizə aparmaqdan usanıb istəklərindən imtina edərsən ki, şans özü arxasıyca qaçıb yorulduğun həmin kəpənək kimi gəlib çiyninə qonar.
Arzu və xəyallarımdan əl çəkməyə qərar verdiyim gecənin səhəri dekanlığa çağırıldım. Savadına görə dəyərləndirdiyim, tələbələrlə gözəl rəftarına görə sevdiyim, insanlığına heyran olduğum dekanımız məni gülərüzlə qarşılayıb oturmağa yer göstərdi. Çox uzatmadan dekanlığa çağırılmağımın səbəbini açıqladı:
─Bilirsən ki, Universitetimizin digər ölkələrin elm, təhsil, mədəniyyət müəssisələri ilə sıx münasibətləri var. Tələbələrimiz müntəzəm olaraq Avropanın, həmçinin MDB ölkələrinin ali məktəblərində təşkil olunan konfranslarda, seminarlarda iştirak edir, təcrübə keçir, təhsillərini davam etdirirlər. Hər il bir çox dövlətlərin ali təhsil müəssisələri ilə tələbə mübadiləsi edir, yetirmələrimizin təhsilini artırmaq məqsədi ilə başqa ölkələrdə dil təcrübəsi keçməyinə zəmin yaradırıq. Bu il də Universitetimizin ən savadlı gəncləri arasından bir neçəsini seçmişik. Sənin adını da öz siyahımıza əlavə etmişik. Polyak dilindən əlavə alman dilini də gözəl mənimsədiyin üçün qərara aldıq ki, təhsilini davam etdirmək üçün səni Almaniyanın Tübingen Universitetinə göndərək.
Doğrusu həmin an nə deyəcəyimi bilmədim. Donub qalmışdım. Bu cür təklifi xəyal belə etməmişdim. Başqa vaxt olsa, sevindiyimdən dekanımızın boynuna sarılar, mənə göstərdiyi etimada, verdiyi dəyərə görə necə minnətdarlıq edəcəyimi bilməzdim. Nitqim qurumuşdu. Başımı aşağı salıb təşəkkür edib, yoxsa təklifdən imtina etməyi düşünürdüm. İki od arasında qalmış insanlar kimi hiss edirdim özümü. Dünən Raufa verdiyim sözü xatırlayaraq, bir neçə dəfə təklifdən imtina etmək istədim. Lakin nədənsə dekanımızın nurani, gülərüz simasına, ümid dolu gözlərinə baxınca onu qırmağa cəsarətim çatmadı bu an.
─Həftə sonu yola düşürsüz. Hazırlaşmaq üçün bir neçə gününüz var. İnanıram ki, sənə olan bütün ümidlərimizi doğruldub, böyük nailiyyətlər əldə edəcəksən.
Mənə böyük ümidlər bəsləyən dekanımıza sadəcə gülümsəyə bildim.
Həmin gün nə Raufa, nə də evdəkilərə bu xəbəri deyə bildim. Dalğın halda gəzib dolanır, taleyin ironiyasını–həyatımın ən vacib qərarını qəbul etməyə hazır olduğum bir anda Almaniyada təhsili davam etdirmək kimi qəfil təklifin gəlməsini düşündükcə fikirlərim daha da qarışırdı. Bu həyatımın ən böyük şansı idi. Və mən anlayışlı şəkildə bu şansımdan imtina edirdim.
Həyatımda ən uzun və ən gərgin gecəm idi. Səhərə qədər gözümü yummadım. Hər şeyi ölçüb-biçir, bir daha heç vaxt qarşıma çıxmayacaq bu şansdan imtina edərkən hisslərimin ağlıma güc gəldiyini, hətta, nə vaxtsa peşman belə olacağımı da anlayırdım.
İçimdə qəribə bir sıxıntı hiss edirdim…
Həmin səhər mənə doğma olan bu məkana son dəfə imiş kimi baxır, əzizindən ayrılmağa hazırlaşırmış kimi gördüyüm, nəzər saldığım hər şeylə vidalaşırdım sanki. Baxdığım, toxunduğum hər şeyi xatirəmə yazmağa çalışırdım.
Qapı üzümə açıldığı zaman dekanlığın qarşısında olduğumu fərq etdim. Dünəndən bəri fikir və düşüncələr varlığıma hakim kəsildiyindən ayaqlarımın məni nə zaman və necə bura çəkib gətirdiyini hiss etməmişdim.
─Afət! Qapıda dayanma, qızım, gəl içəri,–deyərək dekan məni içəri dəvət etdi. Başımı aşağı salıb susurdum. Mehriban və nurani üzlü yaşlı dekan gülümsəyərək sözünə davam etdi, –Artıq biletləriniz də sifariş verilib. Getdiyiniz gün sizə təqdim edəcəyik.
─Asəf müəllim, elə mən də sizinlə bu barədə danışmaq istəyirdim.
─Buyur,qızım, dinləyirəm səni.
─Əslində bu təklif mənim üçün o qədər gözlənilməz oldu ki! Xəyal belə edə bilməyəcəyim bir şansla üzləşməyin sevincini yaşamaqdan gözəl hiss ola bilməz…
─Savadına, bacarığına, mühakimə və nitq qabiliyyətinə bələd olduğum üçün ilk ağlıma gələn ad sən oldun…
Mənə bu qədər dəyər verən insanın gözlərinin içinə baxa bilmirdim:
─Təşəkkür edirəm, professor. Sizin etimadınızı qazanmaq mənim üçün şərəfdir, həqiqətən. Mənə verdiyiniz dəyərə görə də Sizə hədsiz minnətdaram. Amma… çox üzgünəm… Mən bu təklifdən imtina etməli olacam.
─Anlayıram, –deyən dekan təəssüf hissi ilə köksünü ötürdü, –Bir çox Azərbaycan ailəsində qızlarımızın xaricdə təhsil almasına qarşı çıxırlar. Mən valideynlərinlə görüşüb bunun sənin, həmçinin dövlətimizin, təhsilimizin gələcəyi üçün nə qədər vacib olduğunu onlara izah edə, razı sala bilərəm. Elə bu gün atanla görüşümüzü təşkil et.
Dekanın sözləri, diqqət və qayğısı məni kövrəltdi. Güclə eşidiləcək tərzdə:
─Atam hələ biz uşaq olanda rəhmətə gedib, –deyə bildim.
─Bacın, qardaşın?
─Bacım ərdədir. Anam və nənəm…
─Aydındır…
Təklifdən imtina etdiyimə görə dekanımız mənim özüm qədər üzülmüşdü. Onun təəssüf dolu baxışları hələ də gözümün önündədir.
─Bax, qızım, həftə sonuna qədər vaxt var. Adını siyahıdan çıxarmıram. Düşün, bir daha ananla danış. Son günə qədər təklifim qüvvədə olacaq.
Minnətdarlıq edib dekanlıqdan çıxdığım an qərarımın qəti və dəyişməz olduğuna əmin idim…

Sanki içimdəki təlatümləri hiss edirmiş kimi dəniz də fırtına qopartmaqda idi. Küləyin vıyıltısı səsimi batırırdı:
─Mənə yaşatdıqların az idi? Yenə niyə gəldin? Nə istəyirsən məndən? Niyə həyatımı yaşamağa imkan vermirsən?! Nifrət edirəm sənə!!!
─Çünki səni sevirəm! –qəfil güclü bir əl qolumdan yapışdı, qarşıma keçib gözlərimin içinə baxdı, –Səni dəli kimi sevirəm! Sənsiz yaşaya bilmirəm…
Bu bir həftə ərzində Raufun məni izlədiyinə əmin idim. Bu gün də heç şübhəsiz ki məni izləmişdi.
Baxışlarımdakı nifrət, qəzəb, dartınıb əlindən xilas olmaq istəyim ona təsir etmirdi:
─Məni sevdiyinə əminəm! Etiraf et ki, hələ də məni sevirsən!
─Həddindən çox xəyallar qurursan! Sənə elə gəlmir?
─Bilirəm, dəli kimi sevirsən məni. Bilirəm ki, bütün bu illər ərzində məni bir an belə unutmamısan.
İstehza ilə güldüm:
─Özündən müştəbeh olmusan! Belə deyildin, illər səni dəyişib.
─İstəməyərəkdən məni düşündüyünü öz dilinlə etiraf etdin,–deyib gülümsədi.
─Yadıma belə düşmürdün!
─Yalan! Zibilə atdırdığın günahsız sarı çiçəklər suallarıma cavabın idi: unuda bilmədiyin sevgindən doğan pərişanlığın idi.
Özlüyümdə hər addımımdan xəbərdar olduğunu düşünüb anladım ki, bu izləmələr bəlkə də bir həftədən daha uzun müddət davam etmişdir.
─Sevgin kimi göndərdiyin çiçəklər də mənə gərəksizdir! Çəkil, get, bir daha da qarşıma çıxma! –deyərək əsəbi halda əlini itələdim.
─Heç vaxt dinləməyi bacarmadın! Qaçıb getmək daha asandır, elə? O vaxt da məni dinləmək istəmədin. Amma… bu gün məni dinləyəcəksən!
Əsəblərimə hakim ola bilmirdim:
─Axı, nə deyəcəksən? Deməyə sözün də var? Ümumiyyətlə, nə üzlə qarşıma çıxmısan?
─Deyəcəyim və dinləməli olduğun çox söz var!
─Səni dinləmək istəmirəm! Deyəcəklərin mənə maraqsızdır!
Dartınıb əlindən xilas olmağa çalışdıqca daha bərk qolumdan tutur, getməyimə icazə vermirdi. Hər zaman özümdən daha təmkinli hesab etdiyim zabit səsini yüksəldib bağırdı:
─İstəsən də, istəməsən də bu gün məni dinləməli olacaqsan, Afət xanım! İndi, elə burada hər şey aydınlaşmadan heç yerə getməyəcəksən!
Küləyin səsinə qarışan bağırtısı, səsindəki hiddəti bir anlıq məni susmağa məcbur etdi.

Axşamın bu saatında, özü də belə bir yağışlı havada dəniz kənarındakı bütün kafelər kimi burada da bir neçə işçidən başqa heç kim gözə dəymirdi. Zəif işıqlandırılmış zal, az qala eşidilməyən həzin musiqi, içəridəki sakitçilik həqiqətən insanın ruhuna dinclik gətirirdi.
İllər sonra yenidən Raufla üzbəüz oturmuşdum. Gözlərinin içinə baxmamaq üçün nəzərlərimi yayındırır, pəncərədən çölə baxır, hələ də kəsmək bilməyən leysan yağışı izləyirdim.
İradəmin ziddinə olaraq məcbur gətirmişdi məni bura. Özüm qədər tərs və inadkar birini, görünür, bu axşam dinləmək məcburiyyətində idim.
Qarşısındakı isti qəhvədən bir neçə qurtum içdi. Fincanı qarşıma çəkib:
─Soyutma, isti-isti iç. Nə qədər soyuq canına təsir etməyib, iç, –dedi.
Payızın soyuğu həqiqətən canıma hopmuşdu. Hələ tam qurumayan saçlarımın nəmini hiss etdikcə bir az da üşüdürdüm. Dəfələrlə yağışdan daldalandığımız kafelərdə isti çay, qəhvə sifariş verib saatlarla beləcə üz-üzə oturub şirin-şirin söhbət edərdik. Bu gün isə bayaqdan bəri bir kəlmə də kəsməmişdim.
Raufun nəzərlərini üzümdə hiss etdikcə, eyni zamanda həm nostalji hisslər yaşayır, həm də əsəbləşirdim.
─Daha uşaq deyilsən! Odur ki, iki yetkin insan kimi söhbət edə bilərik. Ən azından bir-birimizi dinləyə bilərik.
Fincanı əlimə aldım. Bir qurtum içdim:
─Yaxşı. Buyur, səni dinləyirəm.
Rauf barmağını fincanın ağzında gəzdirib söhbətə necə başlayacağını düşünürdü bəlkə.
─Həmişə o günü xatırlayıram. Sənə “Məni dinlə! İcazə ver, hər şeyi izah edim…” deyərək nə qədər dil tökdüm. Dinləmədin. Məni dinləsəydin, mənə inanıb güvənsəydin, bu gün həyatımız tamamilə başqa cür olardı. Sən isə, nə məni dinlədin, nə də mənə inandın. Güvənmədin mənə…
Gözlərim yol çəkirdi. Bu qədər yaxın ikən bu qədər uzaq olan insanın səsi uzaqlardan gəlirdi sanki. Pəncərədən süzülən yağış damlalarından nəzərlərimi ayırmırdım.

…Bu gün olduğu kimi soyuq və yağışlı noyabr günü idi. Xəyallarımdakı sevgi dünyamın dəniz qumundan düzəldilən, elə dənizin göz yaşım tək şor suları ilə dağılan qəsr kimi ümidlərimin, arzularımın məhv olduğu soyuq noyabr günü… Ruhumu üşüdən həmin gün…
Bir qız üçün sevgi xəyalları qurmaq daha asandır. Bütün varlığımızla sevərkən, qarşımızdakı insanı həddindən artıq ideallaşdırır, hər sözünə inanıb tamamilə etibar etməyə başlayırıq. Bəzən ruhumuzun bir parçası, elə özümüz hesab edirik. Sevir, sevildiyimizə də özümüzü inandırmağa çalışırıq, adi diqqəti,qayğını da ilahi eşq kimi qəbul edirik. Bir gün isə yuxudan ayılır, xəyalımızdan keçənlərin sadəcə bir ilğım olduğunu anlayırıq.
O gün səhərdən bütün işlərim tərs gedirdi. Yuxudan durandan hər şeyi əlimdən saldığım, bir neçə tələbə yoldaşımla mübahisə etməyim azmış kimi, günün sonunda daha böyük sürprizlə qarşılaşacağımdan xəbərsiz idim.
Universitetin qapısından çıxarkən bir qadın mənə yaxınlaşdı:
─Afət, sənsən?
İlk dəfə gördüyüm qadına gülümsəyib:
─Bəli, mənəm.
Qadın sınayıcı nəzərləri ilə məni başdan-ayağa süzdükdən sonra dilləndi:
─Mən Raufun anasıyam.
Raufun anası ilə belə qəfil görüşəcəyimi düşünmədiyim üçün bir qədər özümü itirdim. Doğrusu, həmin an çaşqınlıqla bərabər içimdə sevinc hissi də yaşadım. Özlüyümdə, Raufun barəmdə ailəsi ilə danışdığını, fikrinin ciddi olduğunu xəyal edirdim. Əlbəttə, əgər belə olmasaydı, anası nə üçün bura qədər gəlib mənimlə görüşmək istəyəydi ki.
─Vaxtın varsa, səninlə bir az söhbət etmək istərdim, –qadın dedi.
Qarşımda dayanan ağbənizli, ala gözlü qadına baxdıqca, Raufun gözəllik və yaraşığını anasından aldığını düşünürdüm öz-özümə. Son dərəcə gözəl, xanım-xatın qadında kübarlıq dərhal hiss olunurdu. Zövqlü bir xanım olduğu da geyim tərzindən bəlli idi.
─Əlbəttə, buyurun, –deyə cavab verərkən, yəqin ki bütün qızların keçirdiyi həyəcanı hiss etməkdə idim.
Bir neçə addım atıb, bir qədər aralıda dayanmış avtomobilə yaxınlaşdı. Başının hərəkəti ilə mənə də keçib əyləşməyi işarə etdi. Cinayət işlərinə çox baxan anamdan və nənəmdən fərqli olaraq, ağlıma heç bir pis fikir gətirmədən, çəkinmədən avtomobilə əyləşdim. Görünür, əvvəlcədən təlimatlandırılmış sürücü, mən oturduqdan sonra qapını bağlayıb uzaqlaşdı.
Raufun anası ilə üz-üzə idik. Baxışlarından mənə münasibətini anlaya bilmirdim. Üzündəki xəfif təbəssümün mənə olan xoş münasibətindən, yoxsa ki, sadəcə kübarlığından irəli gəldiyini ayırd etmək çətin idi. Ilk dəfə gördüyü qıza qarşı, bəlkə də elə belə olmalı idi münasibəti, nə bilim.
─Görürəm, ağıllı qıza bənzəyirsən. Odur ki, düşünürəm, bir-birimizi çox gözəl başa düşəcəyik. Barəndə də hər şeydən xəbərim var: Ailə vəziyyətindən tutmuş, getdiyin ünvanlara qədər hər şeydən məlumatlıyam. Raufla aranızdakı münasibətləri də bilirəm…
Sözlərinə bilərəkdən fasilə verdi bəlkə də.
Başımı aşağı salıb susur, həyəcandan əllərimin, ayaqlarımın əsdiyini hiss edirdim. Həmin an mənə elə gəldi ki, nəfəsim daralır. Bəlkə də avtomobilin pəncərələrinin bağlı olduğundan sıxılmağa başlayırdım. İçimdə qəribə hiss vardı. Və bu hiss mənə bu söhbətin düşündüyüm kimi davam etməyəcəyini söyləyirdi.
─Raufu qınamıram, gözəl qızsan, cazibənə uyub. Səninlə münasibətləri kəsmək istəmədiyindən də, görünür, sənə nişanlı olduğunu, hər iki ailənin artıq toy hazırlıqlarına başladığını bilərəkdən söyləməyib… Bəlkə də həqiqəti deməyə cəsarəti çatmayıb…
Deməyə sözüm yox idi. Qulaqlarımın eşitdiyinə inanmaq istəmirdim hələ də. Mən nələr eşidirdim! Aylardan bəri görüşdüyüm, bütün varlığımla səmimiyyətinə inandığım insan inamımdan, etibarımdan necə istifadə edə, məni necə aldada bilərdi.
Qadın çantasından çıxartdığı şəkli mənə uzatdı. Əlimə alıb gah şəklə, gah da qadının üzünə nəzər saldım. Heç vaxt Raufun hisslərinə, sevgisinə şübhə etmədiyimdən, ailəsi ilə bərabər bir masa arxasında yanaşı oturduğu incə və zərif üz cizgilərinə sahib son dərəcə gözəl qızın üzündəki xoşbəxt təbəssümünü görüncə, ilk dəfə qısqanclıq hissi keçirtdim.
─Keçən yay Raufun qaynının toyunda çəkilmiş şəkildir. Özünü həmin qızın yerinə qoy. Yəqin ki, sən də barmağında üzüyünü gəzdirdiyin nişanlının soyuq münasibəti ilə üzləşmək, özgə birisi ilə gün keçirtməyini istəməzdin. Başqa birisinin bədbəxtliyi üzərində xoşbəxtlik qurulmaz. Ağıllı, savadlı qızsan, Rauf kimi oğlanlar hələ qarşına çox çıxacaq.
─…
─Raufla münasibətlərinizə son qoy! Belə hər ikiniz üçün yaxşıdır. Rauf səninlə gün keçirə bilər, amma heç vaxt sənə evlənməyəcək! Nə mən, nə də atası ailəmizə soxulmaq istəyən bir qızı gəlin kimi qəbul etməyəcəyik!
Hələ heç vaxt özümü bu qədər alçaldılmış, təhqir olunmuş hiss etməmişdim. Daha çox qadının son sözlərinə, yoxsa ki sarsılan inam və etibarıma üzüldüyümü bilmirdim.
─Narahat olmayın, xanım, Rauf bu gündən sonra bir daha heç vaxt üzümü görməyəcək! –deyib avtomobildən endim.
Arxama baxmadan qaçmaq, uzaqlaşmaq istəyirdim. Keçdiyimiz yollardan, ayaqlarının izi qalan cığırlardan bir daha keçməmək üçün heç vaxt getmədiyim yollardan, küçələrdən addımlayırdım. Onu mənə xatırladan, bağlayan hər şeyi məhv etmək, dağıtmaq, ümidlərim kimi qırmaq, alçalmış qürurum kimi sındırmaq istəyirdim. Eyni səmaya, eyni dənizə baxmaq, eyni şəhərin havasını belə udmaq istəmirdim.
Bütün günü yağan yağış kəsənə bənzəmirdi, arada daha da bərkiyirdi. Yalnız bu şəhərə deyil, ömrümə, xəyallarıma, arzularımın üstünə yağırdı leysan tək.
─Yaxşısız, xanım? –yaxınlaşan polis nümayəndəsi soruşdu. Görünür, axşamın bu saatında, yağışlı, küləkli belə bir havada bayaqdan bəri tək-tənha dəniz kənarında olmağım, nəzərlərimi eyni nöqtəyə zilləyib dayanmağım diqqətini çəkmişdi.
Əvvəllər o qədər də diqqətimi çəkməyən bir məqam –sahildən aralanan gəminin fiti sanki bir işarə idi mənə. Nəzərlərimi uzaqlaşan gəmidən ayırıb polisin üzünə baxdım:
─Hər şey bundan sonra yaxşı olacaq! Hər şey dəyişəcək!
Özlüyündə qəribə təsir bağışlayan qızın nədən bəhs etdiyini anlamayan polis başını yelləyib əlavə bir söz demədən aralandı. Hiss edirdim ki, özümə qəsd edə biləcəyimdən ehtiyat etdiyi üçün kənardan məni izləyir.
Gec idi. Yəqin ki, anam da narahat qalmışdı məndən. Barmaqlarımın ucu ilə yanaqlarımdan yağış sularına qarışan göz yaşlarımı sildim:
─Dənizim! Gözəl, doğma olduğun qədər də amansız və qəddarsan! Hər gün neçə-neçə insan sənin sularında qərq olur. Kimilərini özün udursan, kimiləri isə cəmiyyətin amansız qanunlarına, sərt qaydalarına dözməyib ümidsizlik içərisində bilərəkdən özünü qərq edir. Heç vaxt intihar edənləri anlamasam da, bu gün anladım ki, insan ümidləri öldüyü gün ölür. Dənizim! Bu gün mən də arzularımı, ümid və xəyallarımı ruhumla bərabər sularında qərq edib gedirəm. Nə incilər, nə xəzinələr qoruyub saxladın dərinliklərində. Al, qoy ruhum göz yaşlarımla, nakam sevgimdən doğan xəyal və arzularımla bərabər qiymətli inci,mirvari kimi sənə əmanətim olsun, özündə saxla. Ruhsuz cismimi götürüb gedirəm bu şəhərdən. Əgər bir gün qayıtsam, özümü yenidən doğulmuş kimi hiss edib xoşbəxt ola biləcəyimə əmin olsam, hamısını səndən geri alacam.
Qapıdan içəri ayağımı basar-basmaz anamın səsi eşidildi:
─De, gəldi əzizxələf nəvən!
Əlində oxlov, unlu əlləri ilə dəhlizə çıxıb həmişəki kimi deyinməyə başladı:
─Saatdan xəbərin var? Hardasan bu saata qədər? Evin-eşiyin yoxdur sənin?!
İki balaca otaqdan ibarət evimizin mətbəxi də olduqca darısqal olduğundan anamla nənəm çox zaman yerdən süfrə salar, elə oturaq vəziyyətdə qutab, düşbərə hazırlar, dolma bükər, küftə tutardılar.
Havalar soyumağa başlayandan həm ətə qənaət etmək üçün, həm də xoşladığım üçün çox zaman anam düşbərə bükərdi. Necə deyərlər, həm canımız qızırdı, həm də gündə ət almağa imkanı olmayan kasıb ailə üçün bundan daha münasib, daha dadlı təam tapılmazdı.
Qəfil boynuna sarılıb üzündən öpməyim, deyəsən, anamı çaşdırdı. Nə isə demək istədi. Susdu.
Gəncliyində kəndin ən gözəl qızı hesab edilən nənəmin də əlindən, yanaqlarından öpüb birbaş yataq otağına getdim. Çarpayıma uzanıb yorğanı başıma çəkdim. İsti nəfəsim soyuq yatağımı qızdırsa da, üşüyürdüm. Üşüyən tərk edib gedən ruhumun boş qalmış cismi idi. Dörd səmtə əsən küləklərin dolaşıb tüğyan etdiyi tərk edilmiş bütün məbədlərə bənzəyən boş qalmış cismimi heç səhra günəşinin özü də isindirə bilməzdi indi.
─Nolub? Xəstələnmisən? Sənə diyəndə ki, day yay döyül, üzü qışa gedir, küləkli, yağışlı havalarda az gəz bu küçələri, qulaq asmırsan ki mənə!
Anamın susmağını istəyirdim. Onun nəinki iradlarını, hətta xoş sözlərini belə dinləyəcək halda deyildim indi.
─Gözlə, indi isti bir zoğallı çay gətirim.
Anam sinini dolabçanın üstünə qoyarkən nəzəri telefona sataşdı:
─Telefonun səsini almısan? Zəng gəlir sənə.
Doqquz buraxılmış zəng, yeddi oxunmamış mesaj ekranda görünürdü. Telefonu əlimə aldım. Düyməsini sıxıb, söndürdüm. Bir kənara atıb yenidən yorğanı başıma çəkdim. Hərəkətlərim anama qəribə görünsə də, heç bir sual vermədi.

Yaxşı deyirlər ki, heç vaxt “Heç vaxt!” demə. Bir neçə gün əvvəl qərarımın qəti olduğuna əmin olduğum qədər bu gün də fikrimdə qəti idim.
─Asəf müəllim, mən çox düşündüm və qəti qərara gəldim. Təhsilimi Almaniyada davam etdirmək, dövlətimə, xalqıma faydalı olmaq istəyirəm, –deyərkən ağsaçlı dekan sevindiyindən alnımdan öpdü.
─Bilirdim ki, fikrindən dönəcəksən. Hər bir savadlı, bacarıqlı, istedadlı gənc Azərbaycanın gələcəyi deməkdir! Hamımız üçün xeyirli olsun!

Bir çoxlarının yerimdə olmaq istədiyi, bəlkə hətta ürəklərində həsəd aparıb, bəxtəvər belə adlandırdığı mən, əvvəlkindən daha artıq deyib-gülməyimə, şən görünməyimə, dodaqlarıma saxta təbəssüm taxmağıma baxmayaraq, çox gərgin və fikirli idim. Şəhərdən, ölkədən qaçmaq istərkən, özümdən heç yerə qaça bilməyəcəyimi anlasam da, artıq günləri, hətta saatları sayırdım.
Ümidlərimi itirdiyim gün sanki güvən hissimi də itirmişdim. Dalğın olduğumdan arxamdan gələnin ayaq səslərini, hənirtisini eşitməmişdim. Odur ki, qəfil qolumdan birisi tutunca diksindim. İçimə dolan qorxu, qaranlıq küçənin xofu bütün varlığıma hakim kəsildi.
─Yenə qorxutdum səni? –deyə gülümsəyən Rauf əlimi ovcuna aldı.
Kobud şəkildə əlimi çəkdim.
─Hə, qorxutdun.
Güldü:
─Sən ki həmişə ürəkli qız olmusan! Nədən qorxdun?
─…
─Sən özün bir bəlasan! Səndən qorxmaq lazımdır! Düşünmürəm ki, məndən başqa kiminsə sənə yaxınlaşmağa hünəri çata, cürət edə bilə.
Həmişə zarafatla dediyi sözlər indi məni qıcıqlandırırdı:
─Elədirsə, o zaman sən də məndən uzaq ol! Başına bəla olmayım!
─Gecdir, sən artıq başımın bəlasısan! –gülümsəyib təkrar əlimi tutdu.
Özümdən asılı olmadan əsəbi şəkildə:
─Toxunma mənə! –dedim.
Çox az hallarda adımı deyərdi. Üzündəki təbəssüm bir anın içində çəkildi. Ciddi görkəm aldı. Soruşdu:
─Afət! Nə olub? Nə baş verir?
Nəzərlərimi yayındırır, üzünə baxmaq istəmirdim:
─Heç nə.
─O zaman bu nə soyuqluqdur? Dünəndən bəri də nə zənglərimə, nə mesajlarıma cavab vermisən. Bu gün də bütün günü telefonun sönülü olub. Narahat qaldım, növbəmi uşaqlarla dəyişib səni görməyə gəldim.
Susurdum…Həqiqətləri üzünə çırpmaq, hər şeydən xəbərdar olduğumu bildirmək, ürəyimdən keçənləri demək istəsəm də, susurdum… Şikarını parçalamağa hazırlaşan, pusquda durmuş pələng kimi idim, məqamımı gözləyirdim. Gözlərimin içinə baxaraq mənə utanmadan yalan söyləyən zabitin əynindəki mundirə nəzər saldıqca zabit şərəfinə and içdiyini xatırlayaraq həm qəzəblənir, həm də içimdə istehza ilə gülürdüm. Mənim üçün müqəddəs olan dəyərlərə bu qədər dəyərsiz yanaşan bir insandan daha nələr gözləyə biləcəyimi düşünürdüm.
─Başımın bəlası, nə olub axı, sənə? Niyə susursan? Məni gördüyünə sevinmədin?
Üzündəki günahsız ifadəni, mülayim təbəssümünü gördükcə, mehriban səsini eşitdikcə bir insanın nə qədər saxta ola biləcəyini, riyakarlığının son həddini ağlıma sığışdıra bilmirdim. Əllərinin toxunuşu belə məndə ikrah hissi yaradırdı.
─Yox! Bir daha qarşıma çıxma! Səni görmək istəmirəm! Bir dəfəlik həyatımdan yox ol!
Sanki sözlərimdən diksindi. Heç nə anlamayaraq qeyri –ixtiyari:
─Nə? –dedi, –Nə dedin?
─Düz eşitdin. Qarşıma çıxdığın, səni tanıdığım günə lənət olsun! Sənə baxdıqca ikrah hissi duyuram.
Qürurunu, mənliyini alçatdığıma baxmayaraq, əsəblərinə hakim olmağı bacaran zabit təmkinini pozmamağa çalışırdı:
─Bu nə sözlərdir dilə gətirirsən? Öz dediyini özün eşidirsən?Dediyin sözlərin fərqindəsən?
─Deyə biləcəyim ən yumşaq ifadələrdir. Riyakarlığına, şərəfsizliyinə layiq sözlər tapa bilmirəm.
Üzünün ifadəsi kimi, səsi də dəyişildi həmin an:
─Afət! Həddini aşırsan!
Fərqinə varmadan səsimi yüksəltmişdim:
─Həddimi aşsam, nə olacaq? İç üzünü göstərəcəksən? Göstər! İç üzünü tanıdım, daha betərləri ilə məni təəccübləndirə biləcəyini düşünürsənsə, buyur.
─Səni tanıya bilmirəm, Afət…
─Mən isə səni yaxşı tanıdım, Rauf!
─Anlaya bilmirəm… Bir gecədə necə bu qədər dəyişdin? Nə baş verdi? Mənə qarşı kəskin dəyişilən münasibətinin səbəbini izah et, mən də öz qəbahətimin, günahımın nə olduğunu bilim. Bilərəkdən, bilməyərəkdən etdiyim səhvlərimə görə də səndən üzr istəyim.
Dözməyib əsəbimdən güldüm:
─Səhv? Qəbahət? İki qızın hissləriylə birdən oynamaq səhv adlanır?
─İki?–təəccüblə üzümə baxdı,–Həyatımda yalnız sən varsan! İkincisi yoxdur!
─İlahi! Səmimiliyinə inandığım, dəyər verdiyim insan gözlərimin içinə baxaraq həyasızcasına nə yalanlar söyləməyə qadirmiş! Sən necə insansan, Rauf?! Axı, mən səni necə tanıya bilmədim!
─Peşman olacağın sözləri dilinə gətirmə, Afət!
Hisslərimə hakim ola bilməyib əsəbimdən ağladım. Hirslə bağırdım:
─Artıq peşmanam! Səni tanıdığıma, sənə inandığıma, səni sevdiyimə peşmanam!
─Afət!
─Mən hər şeyi bilirəm. Nişanlı olduğunu, hər iki evdə toy hazırlıqları getdiyini bilirəm! İki qızın hissləriylə oynayacaq qədər şərəfsiz birisən! Sənə nifrət edirəm!!!
─…
Gözlərimin içinə baxmağa cəsarəti çatmadığı üçün baxışlarını yerə dikib susan Raufa hələ də inanmaq istəyirdim. Özümü nə qədər ələ almağa çalışsam da, bacarmadım. Hönkürüb ağladım. Göz yaşlarında boğulsam da, səsimi yüksəltməyə özümdə güc tapdım:
─Niyə susdun? Susma! İnkar et! Nişanlı olmadığını söylə! Bütün dediklərimi təkzib et, yalan olduğuna inandır məni!
─Sakitləş, mən sənə hər şeyi izah edəcəm,–deyərək əlimdən tutmağa çalışdı.
─Nəyi izah edəcəksən? Başqa bir qızın barmağında sənin üzüyünü gəzdirdiyini inkar edəcəksən?!
Divara sıxışdırılmış müqəssirlər kimi həqiqətləri etiraf etməkdən savayı əlacı qalmadı.
─Yox, … etməyəcəm…
Son ana qədər Raufa inanmaq istəyirdim. Özümü aldatmağa çalışırdım. Anasının bizi ayırmaq üçün bu yalanları uydurduğuna özümü inandırmaq istəyirdim. Sevdiyim insanın yalanlarını qəbul etmək, həqiqətləri görməkdən daha asan gəlirdi mənə. Məhv olan arzularımın, yıxılan xəyal dünyamın səsi üzünə vurduğum şillə ilə diksindirdi, silkələyib oyatdı məni.
Geriyə baxmadan, hönkürüb ağlaya-ağlaya qaçarkən Raufdan deyil, əslində, elə özümdən qaçırdım. Mənim üçün bitmiş münasibətlərin son həddinə gəlib çıxmışdım. Yanağında buraxdığım əlimin izi ilə bu sevginin ayrılıq fərmanını verib, möhürünü də basmışdım.
Arxamca qaçıb gələn Raufun məni tutub saxlamaq cəhdləri boş idi. Var gücümlə qaçmaqdan dizlərimdə taqət qalmamışdı. Təngnəfəs idim. Qolumdan yapışıb dartdı:
─Afət! Məni dinlə! Hər şey sənin düşündüyün kimi deyil! Bilmədiyin çox şey var… İcazə ver sənə hər şeyi izah edim… Qulaq as mənə! Mənə inan, mən hər şeyi yoluna qoymağa çalışacam. Sadəcə zaman ver! Səni çox sevirəm! Sənin də məni sevdiyini bilirəm. Bu şəkildə münasibətlərimizə son qoya bilməzsən! Evlənəcəyim qız varsa, o da sən olacaqsan!
Yanaqlarıma süzülən göz yaşlarım, pıçıltı ilə dediyim sözlər vidamız oldu:
─Bir daha məni axtarma! Bir daha qarşıma çıxma! Bitdi…

Hələ orta məktəbdə oxuyarkən “İnsan və cəmiyyət” dərsində müzakirəyə çıxarılan məhəbbət mövzusu ilə bağlı mənim də fikrimi bilmək istəyən tarix müəllimimizə “Ən böyük sevgilər həyatda olmur, yalnız bədii ədəbiyyatda, filmlərdə olur. Leyli və Məcnun, Romeo və Cülyetta aramızda yaşasaydılar, kim bilir, bir müddət sonra ayrılardılar bəlkə” –deyə cavab vermişdim. Və yekun olaraq, özüm üçün belə bir qənaətə gəlmişdim ki, eşq zirvəsinə yüksələn hər sevginin yolu ayrılıq və ölümdən keçir.
Sevirdim… Həyatımda ilk dəfə sevirdim… Bütün varlığımı, ruhumu bu sevgiyə təslim etmişdim. Hər kəs sevməyi bacarmır, sevməyi bacarmaq fərqli ürək sahibi olmaqdır, deyirlər. Sevə bilmək bacarığımı özümdə kəşf etdiyimə görə, ən azından bu hissi anlamağıma, yaşamağıma, həmçinin həyata gözlərimi açıb, insanların xislətini aşkarlamağıma səbəbkar olan Raufa minnətdar idim. Sayəsində, həyatın şilləsini dadıb sadəlövh birindən bir daha insanlara inanmayacaq, güvənməyəcək bir insana çevrilməkdə idim.
Yorğun olduğumu, başımın ağrıdığını bəhanə edərək, yatağıma uzanıb yorğanı başıma çəkmişdim. Anam, nənəm ağladığımdan xəbər tutmasınlar deyə, üzümü göz yaşlarımdan islanmış yastığımda gizlədirdim. Eh, kimi aldadırdım! Aldatmaq istəyən də, aldanan da elə özüm idim.

Ertəsi günü Raufla qarşılaşmamaq üçün axırıncı dərsdən icazə alıb evə getdim. Yazıb- yazmayacağını maraq etdiyimdən telefonu yandırsam da, mesajları oxuyub heç birinə cavab yazmır, zənglərə isə cavab vermirdim; ikinci zəngdən sonra isə söndürüb sanki kiminsə görəcəyindən ehtiyat etdiyim üçün ya çantamda, ya da yastığımın altında gizlədirdim. Təsadüfən pəncərəyə yaxınlaşan zaman Raufun qonşu evin divarına söykənib nəzərlərini pəncərəmizdən ayırmadığının da şahidi olmuşdum. Bir anlıq beynimdən inad etdiyim üçün qapını döyüb evə gələ və anamın yanında belə məndən hesab sora biləcəyi fikri keçdiyindən ehtiyat etdim, lakin sonra heç vaxt buna cəsarəti çatmayacağına özümü inandırdım.

Son bir neçə gündə mühazirələr mənə daha ağır gəlirdi, heç on dəqiqə keçməmiş yorulur, diqqətim yayınırdı. Nə qədər diqqətimi toplamağa çalışsam da, əlimdə deyildi. Hətta ən sevdiyim fənlər belə mənə maraqsız görünməyə başlamışdı. Dərs başlamadan onun bitməsini, günün sonunu gözləyirdim. Əsəblərim çox gərgin idi. Son günlər baş verənlər, dünən axşam anamla aramızdakı çətin söhbət, bir yandan da hələ ölkəni tərk etməmiş duymaqda olduğum həsrət qəlbimə təsirsiz keçməmişdi.
Tənəffüs olsa da, çox zaman auditoriyadan çıxmazdım. Bufetə də nadir hallarda düşərdim.
Tələbə yoldaşım otağa daxil olub dedi:
─Afət! Bu xanım deyəsən səni axtarır.
Qapı ağzında dayanmış qızı heç vaxt həyatda görmədiyimə baxmayaraq, dərhal tanıdım. Bu həmin qız idi. Şəkildə gördüyüm, Raufa qısqandığım qızı nə vaxtsa qarşımda görəcəyimi ağlıma belə gətirməzdim.
Səsi də özü qədər incə və lətafətli idi:
─Salam. Afət xanım sizsiz? Sizinlə söhbət etmək istərdim. Mən…
Kim olduğunu söyləməsinə imkan verməyib sözünü kəsdim:
─Aşağı düşək.
Rahat söhbət edə bilmək üçün pilləkənlərlə bufetə endik. Ən axırdakı masalardan birini seçdim. Çay və şokolad sifariş verib qızla üzbəüz keçib oturdum.
Allahın əhvalının ən xoş vaxtında xəlq etdiyi bu qızın gözəl üz cizgilərinə, uzun və sıx kirpiklərinin arasından bir cüt ulduz kimi parlayan qara gözlərinə, uzun saçlarına nəzər saldıqca onun zərifliyinə, incəliyinə qızlığımla heyran qalırdım. Etiraf edim ki, hətta içimdə ona qarşı bir həsəd də baş qaldırdı. Özlüyümdə düşünür, özümlə onu müqayisə edir, vaz keçilməyəcək bu gözəllikdən Raufun imtina etməyəcək qədər ağılsız olmadığını anlayırdım. Başını aşağı salıb susan qıza, nədənsə birdən yazığım gəldi. Rəqibinin qarşısına çıxıb öz qürurunu, mənliyini alçaldan bir qızın mənə nə deyə biləcəklərini ehtimal edirdim.
─Sizi dinləyirəm.
─Mən…
─Kim olduğunuzu söyləməyə ehtiyac yoxdur. Bilirəm…
Sözə necə başlayacağından çəkinən qızın qarşısında özümü ailə dağıdan biri kimi günahkar hiss etməyə başlayırdım. Qeyri-ixtiyari barmağına nəzər saldım. Üzük taxmamışdı.
─Sizinlə görüşmək öz qərarımdır. Raufun bundan xəbəri yoxdur.
─Aydındı…Arxayın olun.
─Raufla aranızdakı münasibətlər məni narahat etdiyi üçün görüşmək və hər şeyi aydınlaşdırmaq istədim.

Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Hakim əmi, azadlıq” (Hekayə)

Gah birinci mərtəbədə yaşayan qonşusu – təxminən yaşı qırxı keçmiş qarınlı, üzü azca tüklü, qalın dodaqlı, burnu incə, uzunboylu yekəpər kişiyə, gah blokun çıxacağına, gah da bir az cəsarətini toplasa evinə; üçüncü mərtəbəyə aparacaq pilləkənlərə baxırdı. Anası onu çörək almağa göndərmişdi. Daha doğrusu, atası işə gecikdiyi günlər on yaşlı Nilufər onun əvəzinə yaşadığı beşmərtəbəli binanın altındakı marketdən çörək, artıq qalan pulla özünə şokolad, ya da saqqız alardı. Bir həftədən çoxdu çörək almağa könülsüz gedirdi. Hər səhər qorxduğu yekəpər qonşusu onu blokun ağzında qarşılayırdı. “Dayı” dediyi yekəpər o biri qonşular kimi baxmırdı ona…
Qonşu binada cavan gəlin var, qaranlıq düşənəcən tək yaşayır. Gecənin bir vaxtından sonra yenidən tənha qalırdı. Hər gün otağının pəncərəsindən və ya həyətdə rəfiqələriylə oynayanda, o cavan gəlini kimsə bahalı maşınla evinə gətirəndə görürdü Nilufər. Həyətdəki kişilər bu yekəpər kişi kimi baxırdı o gəlinə. Bu baxışlar o baxışlara çox bənzəyirdi. Yaşıdlarından bir az hündür olan Nilufər günlərcə onu gözləyən yekəpərin yanından keçəndə, kobud əliylə onun hələ yetişməmiş sinəsini koftasının üstündən əlləməyə çalışması qızı iyrəndirmişdi. Yekəpərin bir əli şalvarının cibində, bir əli qız uşağının sinəsində, qarnında gəzirdi. Qolsuz köynəyinin yaxasının üç düyməsini əvvəlcədən açıb tüklü sinəsini qıza göstərir, təzə düzəltdirdiyi dişlərini ağardırdı.
-Günorta gəl bizə, dayı sənə qonaqlıq versin. Xalidə xalan da evdə olacaq, qorxma…
Yazıq qız özünü yekəpərin əlindən bacardığı qədər tez xilas edər, çörəyi alandan sonra küçədən kiminsə binaya girməsini gözləyərdi ki, o adamla daxil olub, tez evlərinə qaça bilsin.
Nilufər iki daşın arasında qalmışdı. Anasına “Çörək almaq istəmirəm” desəydi, çox sual verəcəkdi. Atası neçə dəfə deyəndə eşitmişdi “Anası tərsdi”…
Bu gün yenə atası işə gecikmiş, yenə çörəyi Nilufər almalıydı. Anasından pulu aldıqdan sonra evdən çıxdı, qapını astaca örtməyə çalışdı, alınmadı. Unutmuşdu, seyf qapıydı, avtomatik özü bağlanır, açarın yoxdursa, kimsə içəridən açmalıdır.
Aşağı mərtəbədən qapının açılıb-örtüldüyünü eşidən qızcığaz qorxdu, pulu şalvarının cibinə qoyub qapını döydü. Elə bildi, yekəpər kişi gəlib qolundan dartacaq, evinəcən sürüyəcək. Uşaq yaddaşı güclü olur. Yekəpərin indiyəcən etdiklərini gözünün qabağına gətirəndə, qorxu vücudunu titrədirdi. Yasəmən qapını açdı, qızını əliboş gördü.
-Hələ çörək almamısan?
-Yadımdan çıxıb, pul içəridə qalıb.
-Göyərti də alarsan. – Yasəmən mətbəxə keçdi.
Hamamla mətbəx yanbayan olduğundan Nilufər üçün hamamda anasını gizlicə güdmək asanıydı. Anası eyvana paltarları sərməyə çıxanda mətbəx qapısını astaca örtdü, dovşan bəzəyi vurulmuş evdə geyindiyi şəpşəpinin birini götürüb evin qapısını açdı. Şəpşəpini qapıyla bağlanan yerin arasına qoydu. Asta addımlarla ikinci mərtəbəyəcən düşdü. Birinci mərtəbədən yenə açılıb-bağlanan qapı səsini eşitdi. Deyəsən, yekəpər onun aşağı düşməsindən əlini üzmüşdü. Nilufər yekəpəri yaşadıqları binaya yaraşdırmırdı. Bir gün qəfildən yekəpərin yoxa çıxması ən böyük diləyidir. Qızcığaz üç pilləkən də aşağı düşdü. Dili ağzında titrəyə-titrəyə ürəyində Allaha yalvarırdı. Əllərini iki döşünün arasında yumruq formasında birləşdirmişdi. Yekəpərin qapısı qonşu qapısıyla üz-üzəydi. Qapının yanına çatdı, nəfəs almağı saxladı. Dabanını qaldırıb pəncəsinin üstündə qapının yanından keçməyə çalışdı. Neçə il həbsdə yatmış, azadlığı həsrətlə gözləyən məhbus kimi hiss elədi özünü. Niyyəti baxışları qədər qorxulu olan yekəpərin ucbatından uşaq düşüncəsini də itirmişdi. Yaşıdlarıyla oynamaq da istəmirdi.
Qapı açıldı, yekəpər qonşu qapı ağzında göründü.
-Sabahın xeyir, gözəlim. – Kobud səsiylə getmək istəyən uşağın ayaqlarını dayandırmağa məcbur etdi.
Qorxu elə hissdir ki, ya getmək istəyərsən, gedə bilmərsən, ya elə bilərsən ayaqların yerli-dibli yoxdur, ya da ürəyinin dayanmasını arzulayarsan.
Nilufər yekəpərə baxdı. Qız onun gözlərində niyyətini, o, isə qızın gözlərində qorxunu oxudu.
Nilufər ayaqlarını tərpədə bilmirdi. Göz bəbəkləri böyümüşdü. Əclaf yenə dişlərini ağartmış, yenə ağzında dili göbəyiylə birlikdə səssiz hərəkət edirdi. Bu dəfə yekəpər istəyini bir az da qabartdı. Astaca qıza yaxınlaşdı, kobud əlləriylə uşağın çanağını sığalladı.
-Pambıqdır. Bu dəfə səni buraxmayacam. – deyib qəfildən qızın belini qucaqladı, hərəkətsiz ayaqlarını yerdən göyə qaldırdı.
Qorxusu Nilufəri qışqırmağa sövq etdi. Necə qışqırdı, qızcığaz özü də anlamadı, yekəpər də… Hər dəfə qıza toxunanda hədələmək susması üçün birinci silahıydı. Bunu gözləmirdi, cəld qızı yerə atdı, evinə girib qapısını bağladı. Qızın iki qıçının arasından boz şalvarının islandığı açıqca bilinirdi. Hər səhər Nilufər anasının tapşırığıyla iki stəkan su içirdi. Rahatladıqca qız döşəməyə baxır, sidiyi beton pilləkəndən pilləkənə süzülürdü. Ayağa çətinliklə qalxdı, axsayırdı. Axsaya-axsaya pilləkənləri bir-bir yuxarı çıxdı. Evin qapısı bağlanmamışdı. Qapının ağzına gələndə dizləri büküldü, taqəti qalmamışdı, səsli ağladı. Yasəmən qızının səsinə mətbəxdən çıxdı. Şəpşəpini ayağıyla kənara çəkib qapını tam açdı. Qızını yerdə görəndə həyəcandan dili-dodağı əsdi.
-Nili, sən niyə yerdəsən? Nə olub?
Nilufər anasına cavab verəcək halda deyildi. Anası onu ayağa qaldırmaq üçün qolundan tutdu.
-Hamama keç. Sakitləş, ağlama.
Nilufər anasıyla hamama keçdi, qızının axsadığını görən ananın ağlına pis heç nə gəlmədi.
-Harda yıxılmısan?
Nilufər yenə cavab vermirdi. İslatdığı şalvarına baxırdı. Yasəmən hamamdan çıxdı, bir qədər keçdikdən sonra əlində iki dərman, bir stəkan suyla qayıtdı.
-Bunu iç, özünə gəl. Rəngin-urfun da qaçıb.
Nilufər anasının dediklərini edirdi. Onun istəyiylə şalvarını, güllü tumanını çıxartdı. Ana suyla qızını beldən aşağı yuduqdan sonra məhrəbanı belinə doladı. Mətbəxə keçdilər. Qız stulda oturana qədər ağlayırdı, danışa bilmirdi. Yasəmənin narahatçılığı artırdı. Qızı yıxıldığına görə ağlayana oxşamırdı.
-Qızım, nə oldu axı? De görüm kim qorxudub səni?
Qız susduqca ana təmkinini pozmamağa çalışırdı, suallarını təkrarladı.
-Nili, mənə bax. Bax mənə… Nə olub? Kimdən qaçmısan?
Qız anasının gözlərinə, sonra sağa əyilib evin qapısına baxdı. Bağlı olub-olmadığını dəqiqləşdirmək istəyirdi.
-A-na…
-Haycan
Nilufər anasını qucaqlayıb başını qarnının üstünə qoydu, yenidən ağladı. Yasəmənin hövsələsi daralırdı.
-Qızım, nə olub? Qorxma, danış. Atanı çağıracam, qorxma.
Yasəmən qızının gözlərinə baxdı.
-Anan qurban, de görüm nə olub?
Nilufər içini çəkə-çəkə dedi:
-Ana, aşağıdakı dayı məni …
Anası gözlərini bərəltdi:
-Hansı dayı? – Qızının cümləsini bitirməyinə hövsələsi çatmadı…
Yasəmən ərinin axşam gəlməsini gözləyə bilmədi. Aşağı düşüb “Şərəfsiz” dediyi qonşusunun da payını verə bilməzdi. Qızının adına söz gələ bilərdi. Şəhərdə insanlar arasında baş verənlər tez unudulur, bilirdi. Yenə də olmaz. Heç kim qızının başına gələnlərdən xəbər tutmamalıdır. Adamı ikisi istəyəndə, üçü istəmir. Bax, o üçü heç vaxt heç nəyi unutmayacaq. Lap istəməyən üç adam da hər şeyi başa düşdü. Yasəmən qadınıydı, yekəpərə güc gələ bilməzdi.
Ev telefonuyla ərini yığdı. Əvvəlcə sakit, sonra ağlayaraq danışır, üstəlik, yumruğuyla sağ budunu yüngülcə döyəcləyirdi.
Nilufər başqa şalvarı əynində, yatağında əyləşmiş düşünürdü. Daha ağlamırdı. Atasının onu danlayıb-danlamayacağını fikirləşirdi. Anasına deməkdə düz hərəkətmi elədi? Bəs deməsəydi? Qonşudakı gəlini gözünün qabağına gətirdi… Xəyalında ancaq o canlanırdı.
Bir saat keçməmişdi, Nilufərin atası binaya daxil oldu. Birinci mərtəbədə ayağını saxladı. Yekəpərin qapısının ağzındakı döşəməyə baxdı. Döşəmədən qızının sidiyi hələ də qurumamışdı Qan atanın başına vurdu. Pilləkənləri bir-bir qalxdı, evinin qapısını ara vermədən döyürdü. Yasəmən qapını açan kimi yalvarmağa başladı. .
-Qurban olum, Turan…
Turan qoluyla arvadını itələdi.
-Çəkil.
Mətbəxə keçib stolun üstündən bıçağı götürdü. Qapının ağzında Yasəmən qabağını kəsdi.
-Qurban olum, Turan, qoy o bıçağı yerə. Sonra hamı biləcək, qızımızın adına söz gələcək.
-Düzünü de, qıza toxunub eləməyib? Bax ha, Yasəmən, mənə yalan danışma. Düzünü de.
Turan suallarına ürəyinəyatan cavab eşitmək istəyirdi. Qızı otağında ona baxırdı. Turanın gözü qızına sataşdı, susdu. Nilufər ağlayırdı. Atasından utanırdı, yenə də gözlərinə dik baxmaya bilmirdi. Yasəmən ərini sakitləşdirmək, bıçağı əlindən almaq üçün danışırdı.
-Qurban olum, tutaq ki, onu öldürdün. Hə, nə olacaq? Sən türməyə düşəcəksən, hamı biləcək. Sonra bizi barmaqla göstərəcəklər. Mən sabah o vırılmışın arvadıyla danışaram. Ya onlar köçər, ya da biz. Qonşu binada yaşayan gəlini də deyirlər pis yola çəkiblər. Hamımız ona ağzımıza gələni demirikmi? İstəyirsən qızımız da onun kimi olsun?
Turan qızına baxıb susurdu, gələcəkdə onu hansı fəlakətlərin gözləyəcəyini gözünün qabağına gətirdi. Qızını qonşuluqdakı gəzəyən gəlinin yerinə qoydu. Yekəpərin onun qolundan tutub evinə apardığını, qızının gülüşlərini təsəvvür elədi. Təsəvvür elədi və iyrəndi.
-Nə danışırsan, az sən? Çəkil qabağımdan.
-Yalvarıram əlini mundarın qanına bulama.
-Öldürməyəcəm, başa salacam. Ya o, ya biz.
-Onu başa salmaq olar? Ayı boydadır.
Nilufər xəyalında yekəpərlə atasını müqayisə elədi. Atası ortaboy, qoldan elə də güclü kişi deyildi. Yekəpərin dərsini necə verəcəkdi? Atası anasının yalvarışlarına məhəl qoymadı, əlində bıçaq evdən çıxdı. Anası onun arxasınca qaçdı. Seyf qapının örtülməsiylə qızcığazın çömbəlib dizinin üstündə oturması bir oldu. Baş barmağının dırnağını yeyərək qapının o tərəfində baş verənlərin nəticəsini gözləməyə başladı.
Turan qonşusunun qapısını yumruqlayırdı.
-Aç qapını, ay oğraş. Aç… Şərəfsiz…
Yasəmən onu sakitləşdirmək üçün əliylə ağzını yumurdu.
-Ay Turannn…. Sus, camaatdan ayıbdı.
Turan arvadının əlini itələdi
-Səndə çəkil o tərəfə.
Qapı açıldı, yekəpər qonşu evdən çıxdı. Arvadı da qapı ağzında dayandı.
-Nə olub ə? Meşədəsən?
Turan bıçağı yekəpərin qaraciyərinə vurdu. Bir zərbədən nəfəs almağı çətinləşdi. Turan üç-dörd iri addım geri, blokun qapısınacan getdi.
-Nə iş gördün, Turan? – Yasəmən əlləri havada yekəpərə baxırdı, Yekəpərdən əvvəl onun siması meyid rəngi almışdı.
Yekəpər bıçağın sapından yapışdı. Bıçağı çıxarmağa çalışırdı, bacarmadı, sağ böyrü üstə bağıraraq yerə sərildi. Ağzından axan qan qurumamış sidiyin üstünə axdı. Gözləri sidik izinə, axan qanına baxa-baxa qaldı, əbədi bir nöqtəyə zilləndi.
Yekəpərin arvadı barmaqlarıyla çənəsini sıxıb qışqırmağa başladı. Gözlərini Turana zilləyib:
-Qatil… Qatiiil… – qışqırırdı.
İndiyəcən ona xoş gün göstərmədiyi ərinin yoxluğuna görə fəryadı onu eşidənləri yavaş-yavaş meyidin ətrafına yığdı. Turan qaçmamışdı. Hamı kimi polisin gəlməyini gözləyirdi…
Nilufər otağında ədyalını başına çəkib üzünü gizlətməyi özünə çıxış yolu bilirdi. Yorulmuşdu, evlərinə gələn qonşular onu soruşur, qohum-əqrabalar üzünə yazıq-yazıq baxırdılar. Təsəlli etmək üçün deyilən xoş sözlərin, yekəpərin arxasınca oxunan lənətlərin heç birini səmimi qəbul eləmirdi. Axı birinci mərtəbədən onun qapısı ağzından keçən yeganə uşaq o olmamışdı. Bəlkə onların da qızları əlləşdirilib, oğlanlarına toxunulub?
Kişilərin atasını “namus qəhrəmanı” adlandırması Nilufəri iyrəndirmişdi. Xəbərlərə baxa bilmirdi, kanallardakı aparıcılar atasından danışırdılar. Sosial şəbəkədə atasının şəkilləri paylaşılırdı. Qadınlar anasına atasının şəkillərini göstərirdi, elə bil hamısı anasının qatil əriylə fəxr etməsini bərk-bərk tapşırırdı. Ana-bala yaxşı bilirdi, söhbətlər hakimin atasına verdiyi cəzaya qədər davam edəcək, sonra başqa yerlərdə başqa hadisələr olacaq, atası o hadisələrin içində unudulacaqdı…
Məhkəməyəcən Nilufər uşaq ola bilmədi, çünki uşaq kimi düşünə bilmirdi. Niyyəti həyata keçmişdi, yekəpər dünən torpağa tapşırılmışdı, qorxusu da qalmamışdı. Saçları dümağ olmuş yaşlı hakim onu səslədikdən sonra üzünə baxa bilmişdi. Hakim üzünə gülümsəyirdi.
-Qızım, baş vermiş hadisəni bizə danışa biləcəksən?
Hakim qarşısındakı qızcığaza qarşı həssasıydı. Qızın gələcəyi üçün jurnalistlərin məhkəmədə iştirak etməyinə qadağa qoymuşdu. Jurnalistlər yenə də məhkəmə binasının qarşısında gözləyirdilər.
Nilufər susurdu. Hakim sualını təkrarladı.
-Qızım, özünü yaxşı hiss edirsən?
Nilufər kövrəldi.
-Yaxşıyam, hakim əmi.
“Hakim əmi” deməyi hakimin də xoşuna gəldi.
Nilufər sağ tərəfdə əli qandallanmış atasına, sonra anasına baxdı. İkisinin də gözləri ağlamaqdan qızarmışdı. Neçə gündür anası yemək yeməyi yadından çıxartmışdı. Onsuz da incə xanımıydı, beli ərə getməyən qızın belindən seçilmirdi. İndi bir dəri, bir sümük qalmışdı.
Nilufər hakimə baxdı.
-Sizdən bir xahişim olacaq, hakim əmi.
-Buyur, qızım.
-Hakim əmi, icazə verin, jurnalistlər də burda olsunlar.
Hər kəs təəccübləndi.
-Mən jurnalistlərə sənə görə icazə vermədim.
-Xahiş edirəm, hakim əmi.
Hakim yanındakı köməkçilərə baxdı, sonra qapının ağzında dayanan nəzarətçiyə göstəriş verdi
-Juranlistləri çağırın.
-Çox sağ olun. – Nilufər neçə gündür az sonra danışacaqlarını əzbərləmişdi
Jurnalistlər gəldi, televiziyadan gəlmiş iki operator kameranı qoşdu. Hər kəs balaca qızın nə danışacağını səbirsizliklə gözləyirdi. Nilufər hakimə baxdı.
-Peşmanam, hakim əmi.
Hakim maraqla qıza baxdı. Nilufər davam elədi.
-Anama o adamın elədiklərini deməyə peşmanam. Hakim əmi, siz mənim atamı türməyə salsaz, anamla tək qalacam. Heç kim bizi axtarmayacaq, maraqlanmayacaq. Kaş, anama heç nə deməyəydim.
-Sonra necə oldu dedin?
-O adam hər gün qabağımı kəsirdi. O adamın baxışlarından qorxurdum. Məni hədələyirdi. O gün məni məcbur evinə aparmaq istəyirdi. Qışqırdım, Hakim əmi. Qorxdu, evinə girdi. Yenə də anama danışmaq istəmirdim. Qorxumdan danışdım. Anama danışmasaydım, nə olacaqdı, bilirsinizmi?
-Nə olacaqdı? – hakim soruşdu.
-Neçə gündür bizə gələnlərin hamısı atamı tərifləyir. Atam təriflənirsə, deməli, yaxşı adamdır, hə hakim əmi?
-Atan səni çox istəyir, qızım.
Nilufər sualını təkrarladı.
-Atam yaxşı insandı, hakim əmi?
-Atan səni çox istəyirsə, deməli, yaxşı insandı.
Nilufər hakimin cavabını təsdiqlədi.
-Mənim atam doğrudan yaxşı insandır, hakim əmi. Sinif yoldaşımın atası kimi oğlu olmadığına görə anamla dalaşmır.
Nilufər bir qədər susduqdan sonra davam elədi.
-Hakim əmi, bizim həyətdə bir qadın yaşayır. Anam deyir, o qadın uşaq olanda yoldan çıxardıblar. Qonşuların hamısı ona pozğun deyir.
Zalda adamlar arasında pıçhapıç başladı. Hakim zaldakılara səsləndi.
-Sakit… Davam elə, qızım.
-Hakim əmi, anama deməsəydim, böyüyəndə mənə də pozğun deyəcəkdilər. Qonşular, bu gün atama qəhrəman deyənlər, sussaydım, gələcəkdə ona pozğunun atası deyəcəkdilər. Mən indi uşağam. Anam işləmir. Bizim evdə təkcə atam işləyirdi. Siz atamı türməyə salsaz, anamla mənim halım necə olacaq, hakim əmi?
Hakim də kövrəlmişdi.
-Belə danışmağı sənə kim öyrədib, qızım?
-Bizə gələnlər pozğun qonşudan danışırlar, hakim əmi. Yalvarıram, hakim əmi, atamı azad eləyin.
Nilufərin ayaqları əsirdi. Hiss edirdi danışa bilməyəcək. Onun titrəməsi hakimin nəzərindən qaçmadı.
-Əyləşə bilərsən, qızım.
-Mənə söz verin, hakim əmi, atamı tutmayacaqsız. Atam yaxşı insandır. Hamı atama “yaxşı insan” deyir.
Zalda əyləşmiş mərhum yekəpərin arvadı da ağlayırdı. Uşağın dedikləri qəlbinə toxunmuşdu. Birdən kimisi təlaşla ayağa qalxdı, kimisi oturduğu yerdə boğazını uzadaraq “baaa” … “boooy” … “ədə qoymayın” … səs-səsə verdilər.
Turanla arvadı “qızım” qışqırdılar. Yasəmən qızının yanına qaçdı. Hakimlə köməkçiləri də ürəyi getmiş Nilufərin yanına gəlmək üçün ayağa qalxdılar.
Nilufər gözlərini açanda məhkəmə zalında deyildi. Hakimin otağındaydı, yanında ata-anası…
Atasına sarılmaq üçün qollarını ona tərəf uzatdı. Turan qızını bağrına basdı, qızı boynuna qollarını sarıdı…
İlk dəfə bu ölkədə möcüzə baş vermişdi… Rüşvətdən işıq surətiylə uzaq, ölünün günahkar, öldürənin günahsız olduğu sübut olunmuşdu.
Nilufərlə yaşıd bir-neçə qonşu qızları da Yekəpərin baxışlarından valideyinlərinə, valideyinləri də növbəti məhkəmədə hakimə söyləmişdilər.
Hakim əmi Turanın azadlığa çıxmasına qərar vermişdi. Mərhumun arvadı şikayətini geri götürmüş, əksinə, o kişidən yaxşı gün görmədiyini, əlinə çox pul keçəndə gecə evə özündən çox kiçik qadınları gətirdiyini etiraf eləmişdi.
Gələn qadınların arasında xatırladığı təkcə on dörd yaşında qadın həyatı yaşamağa məhkum edilmiş uşağıydı.

Şəfa EYVAZ.Yeni şeirlər

***

sən, küçə tinində
boynunu buran qadın.
elə gözəlsən ki…
küçə işıqları belə
çəkir paxıllığını.
sənin işığındı bu yola düşən
hər kəs dönüb baxır.
küçə işığından parlaq təbəssümünə…
sən, küçə tinində
tənha ürəyini kiridən qadın
baxma, bu insanlar
heyran-heyran baxır
gözəlliyinə…
hər baxış təkliyinə
tuşlanmış oxdu,
boş ver, yaşa qəmini
sənin gözlərini görən ki yoxdu…

***

Mənə dözüm ver, qoca dünya, dözüm,
Mən dözə bilmirəm dərdinə sənin.
Kim dözüm itirib?
axtarım, gəzim,
Mən dözə bilmirəm dərdinə sənin.
Hər adamın öz yükü var çiynində,
Söz qananın söz yükü var çiynində,
Mən qəribin duz yükü var çiynində,
Mən dözə bilmirəm dərdinə sənin.
Bu dərzinin iynəsi nə, sapı nə?
Dərdi biçib tərs geydirib əynimə.
Dar biçilib, boğuluram içində
Mən dözə bilmirəm dərdinə sənin.
Buz tutur getdikcə dodağım, gözüm,
Öz tüstümə boğuluram mən özüm.
Mənə dözüm ver, qoca dünya, dözüm…
Dözmək istəyirəm dərdinə sənin!

Mən

Mənə ümid verib yarıda qoydun…
İçimdə dağıldı arzularım da…
Gözü yolda qaldı yetim ümidin…
Bir də bu ümidə bələnmərəm mən.
Qəlbimdə boy verən güllərim solub,
Həsrətdən yük tutan gözlərim dolub..
Bulud olub, yağış olub, qar olub
Keçdiyin yollara çilənmərəm mən.
Doğma gözdən yad baxışla gülümsə…
Diri cana qənim gəlmiş ölümsən.
Lap ac olsam, evsiz olsam, sürünsəm…
Səndən eşq-məhəbbət dilənmərəm mən.

***

Yağırsan, yağışım
Damla-damla
Göy üzündən,
Gözlərimdən,
Baxışımdan…
Yağırsan, yağışım
İsladırsan həzin-həzin
Yer üzünü,
Göy üzünü,
Üst-başımı…
Yağırsan, yağışım
Silirsən pəncərəmdən
Əl izimi,
Ad yazımı,
Naxışımı…
Yağırsan, yağışım
Gözləmirsən yığam gedəm
Bu yağışlı yer üzündən
Taleyimi,
Ürəyimi,
Ruhumu…

***

Bütün şəhər Sənə bənzəyən insanlarla doludu…
Və mən indi Sənə bənzəyən üzlər arasında
tamamilə tənhayam,
Bilirsənmi?
Bir həsrətə dözə bilməzkən
Hər saniyə Səninlə üz-üzə gəlmək…
İntihar etmiş məsumiyyətin
Göy üzündə asılı qalan
Son iniltisini duymaq kimidi…

***

Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata,
Sadəcə gülümsəmək.
Tüpürüb ağrılarına,
Səni ağrıdanlara da
Qucaq-qucaq,
buket-buket gülümsəmək.
Əllərini tutmayan
Soyuq əllərə inad,
Ürəyindən gəlməyən
Bir “salam”ı
verməyə üşənən dillərə inad
Gülümsə!
Kədər səndən böyük ki deyil…
Əslində yazdıqların
Körpə ürəyinin iniltisidi.
Yad qulağa xoş gələn
hüznlü sətirlərin
Yaralı hisslərin əsintisidi.
Bütün bunları bilən varmı ki?!
Gülümsə!
Çəkdiyin acının tərənnümünə
Bər-bəzək geydirib, “şeir” deyirlər.
Bəlkə də sən başqaları –
Elə lap yadlardan yad adamlarçün
Şairsən.
Sıyrılıb doğmalıq təbəssümündən
Saxta təntənəylə
Adının yanına "şair" deyirlər.
Ya elə olsun, ya da ki belə
Bütün cəbhələrdə sən hələ təksən,
İndi nə anlamı var ki?
Nə deyirlər, desinlər…
Gülümsə,
Şair, gülümsə!

Qorxu…

Qorxaq doğulduq bu həyata…
qorxaq.
daha gözümüz açılmadan
üsyan etdik həyata, qorxularla
səsimizlə…
qorxduq həyatın bizə hazırladıqlarından…
bəlkə daha doğular-doğulmaz,
əl-ayağımıza vurulan buxovlar qorxutdu bizi…
həyat bu olsa gərək…
bizi azadlıqdan ayıran bələk.
bəlkə də.
Qorxaq doğulduq həyata…
yetmədi, qorxaq böyüdük…
uşaqkən əllərimizə vurdular
öyrənmək istədiyimizə toxunduğumuzda,
istiyə toxunduq… oddan qorxduq,
yıxıldıq, yeriməkdən…
həyata ilk addımlar atdığımızda.
Qorxaq doğulduq həyata…
qorxduq.
qarşımıza çıxan təpələri dağ sandıq,
kiçicik baryerləri yüksək divarlar…
öyrəndik lazımsızları gözümüzdə böyütməyə
beləcə aldandı gözlərimiz də…
qorxaq böyüdük…
Qorxmamaq lazımdı halbuki…
qorxmamaq.
barmağımızı çatdıra bildiyimizə həyatımızla tutunmaq
savaşa bilmək əllərimizi yandıran odla,
mübarizə aparmaq dizimizi sıyıran
daşla-torpaqla…
yenmək qorxularımızı
irəliyə addımlamaq, ancaq irəli
hətta bəlkə həyatımız bahasına…
bacarmadıq…
Biz həyata qorxaraq doğulduq…
qorxaraq böyüdük…
qorxaraq öləcəyik
Əcəl adlı zəngin son sədasından…
nə idi qorxu, qorxmaq?!
Bəlkə də qorxmaq, qorunmaqdı yox olmaqdan…
kim bilir???

Şəfa VƏLİYEVA.”Şimşək ana” (Hekayə)

Göyə baxmaqdan qorxurdu. Qara buludların bir-birinin üstünə şığımasını, qılınclarını siyirib xartıltıyla bir-birinin ürəyinə saplamasını yağan palçıqlı leysandan, hər yarım dəqiqədən bir qulaqları titrədən gurultudan bilmək olurdu onsuz da… Addımını daha tez atmaq üçün sulu palçığın ortasından aradabir qabaran kiçik daşlar axtarırdı. Gah tapırdı, gah da qaloşunun içinə dolan zığlı suyun şappıltısını eşidirdi. Qarşısına çıxan adamlar üzü kəndə doğru qaçırdı. Hər kəs öz canını götürmüşdü çiyninə yük kimi. Eşikdə qalan mal-qoyun kiminsə eyninə gəlmirdi bu qaramtıl havanın qorxunc ağuşunda.

Sonuncu evin damı bir daha ildırım işığında parlayıb yoxa çıxandan sonra bulağın yoluna döndü. Bədənindən axan yağış suyundan eymənmək yadına düşmürdü. Bircə saat bundan əvvəl, günlü-günəşli bir havada on üç yaşlı qızıyla səkkiz yaşlı oğlunu bulağa su gətirməyə göndərmişdi. Onlara söz vermişdi ki, yenicə cərrahi əməliyyatdan çıxmış on bir yaşlı qızının sarığını dəyişmək üçün gələn həkimi yola salıb arxalarınca bulağın yolunu tutacaq.

Həkim gəlməmişdi. Xəstə qız əlini sarığın üstündən yarasına qoyub yenicə gözünü doldurmuşdu ki, göylər ondan qabaq hönkürməyə başlamışdı. Bu hönkürtü ana ürəyinin dörd yerə bölünmüş sevgisinin tarazlığını poza bilməmişdi. Beş yaşlı sonbeşik qızının papağını başına qoyub xəstənin yorğanının altına soxmuşdu. Qapının arxasından asdığı qolsuz nimtənəsini çiyninə atmış, bir tərəfi sökülməyə başlayan yaşıl yaylığının ucunu boğazının altında düyünləmişdi. Dünən şehli qımılıqda cücə axtaranda içi yaş olmuş qaloşunu gecədən pilləkənin böyrünə söykəmişdi ki, yel çəksin qurusun. Onu da tələsik ayağına keçirtmişdi. Üzünə çırpılan palçıqlı damlalardan yanağını da qırışdırmadan bulağın səmtinə yönəlmişdi…

Ayağı hər sürüşdüyündə ana ürəyi bir daha mətinləşirdi. Balalarını getdikcə tündləşən qaranlığın qoynundan çəkib almaq üçün ana sevgisi insan acizliyini yenirdi. Qayalıq döngəyə çatanda buludların gurultusu arasında qulağına ulaq səsi də çatmışdı. Hansı tərəfdən gəldiyini anşırda bilməsə də dizlərini gərmişdi. Onun bulağa çatmağa can atdığı qədər damlalar torpaqda yayxanmağa həvəslənmirdi. Kürəyinin arasından üzüaşağı sellənən yağış ananın balalarını qorumaq eşqini söndürməyi düşünməyə də cəsarət etmirdi.

Döngədən sonra yol üzüaşağı idi. Qaloşun içində ayağı, getdikcə lehməyə dönən palçıqda da qaloşu qərar tuta bilmirdi, sürüşürdü. Buludların toqquşan qılınclarından çıxan çınqıllar ətrafı bir anlıq işıldadanda döngənin aşağısından gələn ulağı gördü; belində bir cüt su bidonu çatılmış ulağın boğazındakı çatını tanıyanda sevindi. Bu çatını böyük qızı ot kəndirindən hörmüşdü. Kəndin bütün ulaqlarının boğaz çatısından tək fərqi arasına qəşəng görünsün deyə qatılmış birqat qırmızı ip idi. Məhz bu qırmızı ip onun canına can qatmış, üzüaşağı daha sürətlə yüyürmək istəməsinə səbəb olmuşdu. Heç beş-altı addım atmamışdı ki, eşşəyin arxasınca gələn, bir əlində qırmızı polimer vedrə tutmuş, o biri əliylə də qardaşının qolundan yapışmış qızını gördü. Bir-birinə ətcə sərçə balaları kimi sığınmışdılar sanki…

Dayandı… Gözlərini balalarından çəkib göylərə baxdı qorxmadan. Sağ-salamat, islanmalarına, paltarları sırıl-sıxlam olmasına baxmayaraq, su bidonlarını doldurmadan evə gəlmək istəməyən bacı-qardaş ildırımın düşə biləcəyi ən qorxulu yerdən-hündür çinarla göy qayanın arasından çıxmışdılar. Daha buludların cəngi onu qorxutmurdu.

İki balasının əlindən tutaraq bəzəkli çatılı ulağın arxasınca kəndə girəndə pəncərələrdən boylananların yadına çöldə qoyduqları mal-qoyun, toyuq-cücə düşmüşdüsə də, ani parlayıb yox olan işıqdan qorxduqlarından fikirlərindən bircə kəlmə “Heyf!” keçmişdi boynunu bükərək…

Yalnız o…

Yalnız o, qorxmurdu daha buludların döyüş cəngisindən… Çaxan şimşəkdən…

Şimşək onun özü idi!

Kənan AYDINOĞLU.Nuryüzlüm, Aylinim, Çooook tatlım ilə ilgili şeirlər

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

Güllərin nazını çəkən AYLİNİM!!!

Nuryüzlüm, Aylinim, çoooook tatlım için

Bu gözəl dünyanın rəsmin tabloya,
Rəssamtək flrçayla çəkən AYLİNİM!!!
Sevgi toxumunu həyatı boyu,
Torpağa arpatək əkən AYLİNİM!!!
Gül-çiçək nazını çəkməsin deyə,
Güllərin nazını çəkən AYLİNİM!!!

Bakı şəhəri. 16 aprel 2018-ci il.

Güllərdən Sən çələng toxuyanımsan

Nuryüzlüm, Aylinim, çoooook tatlım için

Nuryüzlüm, Aylinim, Çok tatlım benim,
Gülü, çiçəkləri qoxuyanımsan.
İncə gülüşünlə şirin sözün var,-
Yurdunda nəğmələr oxuyanımsan.
Sən hələ körpəsən, körpə olsan da,
Güllərdən Sən çələng toxuyanımsan.

Bakı şəhəri. 16 aprel 2018-ci il.

Güllü bağçalarda gül dərənimsən

Nuryüzlüm, Aylinim, çoooook tatlım için

Yazın ilk günündə Aylinim mənim,
Güllü bağçalarda gül dərənimsən.
Dərib çiçəkləri Sən dəstə-dəstə,
Yaylığın üstünə Sən sərənimsən.
Nigarım, Həcərim Sənə heyrandı,
Çəblibel yurdunda Sən ərənimsən.

Bakı şəhəri. 17 aprel 2018-ci il.

Kənan AYDINOĞLU.”Gərək Sumqayıta qayıdam bir də”

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

Yenə pəncərədən boylanıram mən,
Şehli çəmənlərdi yadıma düşən.
Hər günü açılmaz sirlərlə dolu,
Doğru əməllərdi adıma düşən.

Halal süfrələrdən şükürlər olsun,
Yediyim çörək də olmayıb qənim.
Gənclik çağlarımın ən xoşbəxt anı,
Doğma Sumqayıtda yaşanıb mənim.

Qəzetdə yazılar çıxanda mənim,
Sevincim dünyaya sığışammadı.
Bir vaxtlar ovuca sığışan sözlər,
Ağac kölgəsinə yığışammadı.

Bəndəyəm, günah və savab qazandım,
Mən də Haqq yolunu azdım, İlahi!
İlk sevgi şerimi mən öz ömrümdə,
Doğmam Sumqayıtda yazdım, İlahi!

Məscidə inandım, kilsəni gördüm,
Çıxmadı qarşıma pələng də, şir də.
Köhnə xatirəni təzələməkçün,
Gərək Sumqayıta qayıdam bir də.

Sumqayıt şəhəri. 28 aprel 2018-ci il.

Şəfa VƏLİYEVA.”Qapıların nağılı” (Esse)

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Biri vardı, biri yoxdu, bir qız vardı. O qız qapıları sevərdi. Özü də “Şərqin qapısı” Azərbaycanda dünyaya gəlmişdi… O, Gülnar Səmanın “Turanın qapıları” şeirini öz-özünə söyləməyi və qürrələnməyi də xoşlayırdı…

Azərbaycan da “Şərqin qapısıdır”
Hər gəlib-gedənin gedişi düşür…
Şərqə girmək istəsən,
Bu qapını açmalı…

Qız hər qapıya ayrıca ad qoymuşdu… Hələ balacaydı, hələ əli qapının dəstəyinə çatmırdı açıb-örtməyə, amma hər gün nənəsindən eşidirdi bütün qapıların qırxıncı qapıya aparan yolun bələdçiləri olduğunu… Hər il bir yaş daha böyüyürdü, hər il də qapıları ayrı hisslə, ayrı maraqla sevirdi…
Bir gün bu qız misraların arasıyla qırxıncı qapıya tərəf getməyə başladı. Getdikcə də hər qapıda bir ayrı şairin sirrinə-sehrinə düşdü…
Gah eşitdi ki: “Döymə hər bağlı qapını, Keçmə hər açıq qapıdan”. Gah da kimsə qulağına pıçıldadı: “Sən də bir yol sına baxtı, Aç qapını,ört qapını.” Qız başladı ətrafına boylanmağa… Bu sehrli nəğməni kimin pıçıldadığını axtarırdı. Tapmaqda gecikmədi… Şair Saqif Qaratorpaq dərvişanə bir halda eşq qapısı ilə dua qapısı arasında get-gəldəydi… Dodaqlarından tökülən pıçıltılar hər iki qapıya ünvanlanırdı:

Dərdin bacadan düşəndə
Sən astaca çıx qapıdan.

Qız elə burdaca dayanıb onun pıçıltılarına qulaq asmaq istəyirdi. Arxasını girdiyi qapının çərçivəsinə söykədi. Gözlərini bərk-bərk yumdu. Elə bu vaxt həzin bir meh açıq qapıdan içəri təpildi, onun saçlarını qarışdırdı. Qızın yadına Saqif Qaratorpağın nə vaxtsa yazdığı bir şeir düşdü: “Bir gözəl gecikib keçələ getsə, Yaylığı qapının arasındadır…” Yox! O, gecikməyəcəkdi! Gecikə bilməzdi!
Qaçaraq özünü növbəti qapıya çatdırdı…
Burda Tərlan Saleh adlı bir şairin ikicə misrası onu gözləyirdi: “Bağlar ağın açdığı Kitabı qara qapı.” Qız qorxdu… Bütün qorxusunu ürəyinə yük etdi, cəsarətini son damlasınacan qanına hopdurdu və özünü yenə irəliyə atdı…
Qapını açar-açmaz bir güzgüylə üz-üzə gəldi. Güzgüdən ona baxan qızın baxışlarında qorxuyla bərabər küskünlük də vardı. Nədən və niyə küsdüyünü yadına salmaq istədi. Bütün xatirələrini fikrən bir-birinə qatdı-qarışdırdı. Qırış-qırış oldu xatirələri… Bu qırışıqlığın içində tək ütülü olan Safa Rashidin şeirinin alabəzək lentləri-misraları idi…

Bir qadın tanıdım tək qalmış ada,
Bir qadın tanıdım taledən küskün…

Bu qadının da dərdlərini “hər gün güzgü danışır”… Səfa Rəşid onu müşahidə etdikcə ən gözəl şeirlərin ən dərdli qadınlara yazıldığını anlayır… Və qadınların qapını ümidlərinin səcdəgahına çevirdiyini şeiriyyətə “qonaq edir”:

Getdikcə kiçilən gözlərini də
Gecələr yatanda qapıda qoyur…

Qız “yatanda gözlərini qapıda qoyan” qadının halına ağlayır… Göz yaşını kimdənsə gizlətməyə ehtiyac duymur. Elə ağlaya-ağlaya da növbəti qapını açır…
Burda rastına Habil RzaNur Mustafayevun köhnə taxta qapıya yazılmış bir bənd şeiri çıxır. O, gah qapıya, gah da üstündə yazılmış şeirə baxır… Baxır… Ucadan oxuyur:

Bu gecənin ağrısı,
bu küçəyə sığışmaz.
Kiriməz ayaqlarım,
qapınızdan yığışmaz..

Şeir bir aşiqin sevdiyinin qapısı ağzındakı sərxoş əzabını anladır… Anlatdıqca da nağılımızın qəhrəmanı olan qızı hüznün ənginliyindən eşqin ən dərinliyinə yuvarlayır…
Bu köhnə taxta qapını açmaq üçün itələmək də lazım gəlmir. Cəftəsinin biri qırıq olduğundan hərdən-hərdən ahəstəcə açılıb örtülür… Qız aram-aram açıq qapıdan keçir. Rəngli donunun bir parçası ilişib qapının ətəyində qalır. Geri dönüb baxdığında qırıq taxtaya ilişmiş əlvan bir çərpələng görür sanki…
Hüzünlə yellənən qapının özünə çərpələng oğurlamasını seyr etdikcə Ülvi Bahadırın səsi uzaqlardan əks-səda verir:

Qaranlıqda çərpələng uçuran qız
Yorma özünü…

Qız da hüzünlənir…Hüznünü sevməyə başlayır… Sevdikcə də böyüməyin əslində nə olduğunu dərk edir… Ülvi Bahadurun səsinə səs verir…

Bu çərpələngin gülüşü o ulduza çatan deyil
Biz tanrının qapısının kar vaxtına tuş gəlmişik…
Burax çərpələngi…
Üzülsün üzü səmaya…
Sənsə əyil…laap əyil…
Qulağını tut yerə…
Bəlkə Tanrının sarayının arxa qapısı açıqdı?..

“Bəlkə Tanrı sarayının arxa qapısı açıqdı?..” Dilində əzbər edir bu sualı… Cavabını axtara-axtara geridə qoyur qırıq taxta qapını…
Növbəti qapını itələyir… Aça bilmir. Hiss edir ki, daha qapı açmağa gücü qalmayıb. Acizanəliyini etiraf etməkçün geriyə dönmək var… Və bu geri dönüş qız üçün bütün arzuların qətlinə fərman vermək olacaq…Yox! O, geri dönə bilməz axı! Doğma arzuların qatili olmaqdansa üzü irəliyə-naməlumluğa qaçmaq daha yaxşı olardı…
Qız bir də qapını açmağa cəhd edir. Yenə qapı açılmır. Əllərini səbr daşı edib Qoşqar Qaraçaylının misralarında qapı bağlayanın kim olduğunu axtarır:
Bu qapını üzümə,
Kim bağladı görəsən?
Məni qapı dalında,
Kim saxladı görəsən?

Ağlına həyatın bütün rəngləri gəlir; gah yadlara gəlir gümanı, gah da doğmalar şübhə pərdəsi arxasından boylanır…Hiss edir ki, bu şübhələr beynində böyüyür, böyürür, az qalır bütün ruhunu sarsın. Daha qapını açmağa cürət eləmir. Boynunu bükür…

Bu qapının dalında,
Ölməyə can yox məndə…
Bu qapıdan keçməyə,
Daha güman yox məndə…

Lakin Tanrı öz yazdığı qismətdən qaçmağa bəndəsinə imkan vermir. Osman Fermanoglunun misralarını qızın düşkün ruhuna “səmt ağacı” kimi “göndərir”…

Nə yaxşı, Tanrı əlindən
Keçir aləmin qapısı.

Qız bütün qüvvəsiylə qapının dəstəyini bir də çəkir. “Tarraqqq…!-qapı açılır. Qızın ayağı suya toxunur. Sanki, yenidən cəsarətlənir. Anlayır ki, şair yalan demir…

Ayaq altından nəm çəkir
Dərdin, sitəmin qapısı.

Açılmaq istəməyən qapını bağlamağı qərara alır qız. Qoy elə öz bəxtinə könül verərək yaşasın bu qapı. Axı, Rufat Axundlu deyir ki:

Yola sal, arxamca su at,
Sonra bağla qapını!

Demək, bu qapı gedənləri yola salmaq üçünmüş…
“Qoca dünya, sənə gəldim keçərək dar qapıdan…” Növbəti qapının açarı bu sehrli misra idi…Və qız Refail Agahın bu misrasına sığınaraq iki qapı arasındakı bir udumluq-bir ömürlük məsafəni gözüyumulu keçir. Qarşısındakı qapının sonuncu olmadığını da bilir. Əslində, “son” özü nədirsə, ona yaxın durmağa da ürək eləmir… Geriyə boylanır. Arxasında qalan bütün qapılara və bütün misralara ehtiramla baş əyir. Axı, Allahşükür Ağa “Ölməklə sağ olmağın arasında nazik bir qapı” olduğunu çoxdan “kəşf edib”…
Olumla ölümün arasındakı bu kiçik qapıdan keçməyin də adı şairlikdi, əslində… Və qız ehtiramına layiq bildiyi bütün qapılara vəd edir:

Dayanın, bir dəqiqə,
Yenə gedirəm
Sizə şeir gətirməyə
Burda olun,
Bir saata qayıdıram.

Və gedir… Daha bir qapını açır. Bu qapını heç vaxt bağlamayacağını da yaxşı bilir. Axı, o, bura, məhz bura qayıtmalıdır. Söz verdiyi o şeiri gətirməlidir…
Ay keçir, il dolanır… Nağıl dili yüyrək olur axı… Və bir gün həmin açıq qapının arxasından bulud-bulud bir səs yayılır səmalara… Nağılımızın qəhrəmanı əllərini qapıya uzatmış halda misra-misra öz əfvini diləyir açıq qapıdan…

Səni döydüm yüz kərə,
Şillə, yumruq…
Təpiklə…
Neynim ki, gedənlərə
Baxan gözüm tətikdə…

İndicə başlayacaq
Yollara qəfil hücum…
Gözlərimdən yağacaq
Duzlu su udum-udum…

Bilirəm ki, günahı
Səndə axtarmaq günah…
Gedişlərin son "ah"ı
Məni ovutmayacaq…

Başıbatmış ayrılıq
Baltadı…
Mən də sapı…
Gəl, bu dərdli yalnızı
Bağışla, açıq qapı…

Şəfa Vəli (Gəncə-2018)