Bakı Peşəkarlar Akademiyasının təsisçisi Gülər Hüseynovanın müəllifi olduğu “METODİKA və PEDAQOGİKA” adlı kitabı “İlin kitabı” seçildi.

Qeyd edək ki, sözügedən kitab Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən keçirilən Müəllimlərin İşə Qəbulu (MİQ) və Sertifikasiya imtahanları üçün nəzərdə tutulub.

Bolqarıstanın Yunanıstanın Saloniki şəhərindəki Baş Konsulluğunun himayəsi, Bakı Slavyan Universitetinin Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofiya Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin tərəfdaşlığı və Küstendil meriyası, “Presto” musiqi evi və “Bratstvo 1869” icma mərkəzinin təşkilatçılığı ilə IV “Struma səhnələri” beynəlxalq festivali keçirilir. Builki festivalda Azərbaycan, Almaniya, Yaponiya, Bolqarıstan, Yunanıstan, Kamboca, İsveçrə, Çin və digər ölkələrin nümayəndələri konsert, teatr və bədii emalatxanalarını, sərgilərini təqdim ediblər. Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzi festivalda “Qızılgül – Azərbaycan-bolqar dostluğunun rəmzi” mövzusunda rəsm sərgisini nümayiş etdirib.

Bu barədə AZƏRTAC-a Mərkəzdən məlumat verilib.

Festivalın direktoru Nadejda Dimitrova sərgini açaraq Mərkəzin festivalın yaxın tərəfdaşı olduğunu qeyd edib və qurumun dəstəyini yüksək qiymətləndirib.

Mərkəzin müdiri Sofiya Şıqayeva-Mitreska sərginin yaranma ideyasından danışıb. O bildirib ki, bu sərgi mart ayında Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzi ilə Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin birgə həyata keçirdiyi “Bahar paralelləri: Azərbaycan-Bolqarıstan” layihəsinin bir hissəsidir. Həmin layihədə qızılgül rəsmləri Azərbaycanda yerləşən “Uni Kids Club” studiyasının uşaqları tərəfindən çəkilib. Sofiya Şıqayeva-Mitreska layihənin digər hissəsi haqqında məlumat verərək, onun xarıbülbül gülünə və nar çiçəyinə həsr edildiyini, rəsmlərin bolqar uşaq və tələbələri tərəfindən çəkildiyini söyləyib.

Sərginin açılışından sonra uşaqlar üçün xaribülbül formasında kompozisiya yaratmaq üçün ustad dərsi keçirilib.

Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin təşəbbüsü ilə reallaşan rəsm sərgisi Azərbaycan və bolqar xalqlarının bir-birinin adət-ənənələri və mədəniyyətləri ilə qarşılıqlı tanışlığına töhfə verən bir layihədir. Festival çərçivəsində nümayiş edilən rəsmlər və ustad dərsləri Küstendil şəhərinin sakinlərinin və qonaqlarının böyük marağına səbəb olub.

Mənbə: https://azertag.az/

Fevralın 2-də Bakıdakı Rus evində İkinci Dünya müharibəsinin ən mühüm və şiddətli Stalinqrad döyüşündə qələbənin qazanılmasının 80 illiyi qeyd olunacaq.

Bu barədə AZƏRTAC-a Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzində məlumat verilib.

Bu əlamətdar hadisə münasibətilə Qələbə Muzeyi tərəfindən təqdim olunan materiallar əsasında “Stalinqradın buz ilgəyi” adlı sərginin açılışı olacaq.

Bakıdakı Rus evinin bədii klubu tərəfindən təşkil olunacaq “Qəhrəmanlar haqqında şeirlər” adlı tədbirdə klubun gənc üzvləri Stalinqrad döyüşü və İkinci Dünya müharibəsindəki qələbəyə həsr olunmuş əsərlər səsləndirəcəklər.

Mənbə: https://azertag.az

Dekabrın 12-də Milli Kitabxanada Ümummilli lider Heydər Əliyevin Anım Günü münasibətilə tədbir keçirilib. Tədbiri Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov açaraq iştirakçıları salamlayıb. Sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Direktor bildirib ki, 12 dekabr tarixində Müstəqil Azərbaycanın qurucusu və memarı, görkəmli dövlət xadimi, xalqımızın xilaskarı Ulu Öndər Heydər Əliyevin vəfatından 19 il ötür. Direktor vurğulayıb ki, Ulu Öndərin hakimiyyətə gəlməsi ölkəmizdə əmin-amanlıq, sabitlik yaratdı, hərc-mərcliyə, xaosa son qoydu və quruculuq mərhələsi başladı.

Tarixə Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu, dahi siyasətçi və böyük şəxsiyyət kimi daxil olan Ulu Öndər Heydər Əliyevin şərəfli ömür yolundan, Vətən qarşısında xidmətlərindən və müstəqilliyi dövründə Azərbaycana layiqincə rəhbərlik etməsindən danışan natiq, onun həmçinin Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafına və mədəni sərvətlərimizin mühafizə olunaraq gələcək nəsillərə çatdırılmasına böyük diqqət və qayğısını da qeyd edib. Vurğulayıb ki, Ulu öndərimiz ikinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başladığı ilk illərdə – yəni 1995-1997-ci illərdə 4 dəfə Milli Kitabxanaya gələrək kitabxananın problemləri ilə maraqlanmış və ciddi çətinliklər dövrlərini yaşayan bu mədəniyyət məbədinin fondlarının zənginləşdirilməsi üçün tədbirlər görməyi tapşırmışdır.

O söyləyib ki, Ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi siyasi xəttin layiqli davamçısı olan cənab prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi, müzəffər Azərbaycan ordusunun iştirakı ilə 30 ilə yaxın işğal altında olan torpaqlarımız düşmən tapdağından azad olundu və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan bu gün regionda lider ölkəyə çevrilib.

Öz xalqını zamanın mürəkkəb tarixi-siyasi sınaqlarından uğurla çıxarmış və ardıcıl mübarizə apararaq onu müstəqilliyə qovuşdurmuş qüdrətli şəxsiyyətin irsinin təbliği istiqamətində Milli Kitabxananın da öz üzərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirdiyini söyləyən direktor son olaraq vurğulayıb ki, Azərbaycan xalqı, Müstəqil Azərbaycan Dövləti durduqca, yaşadıqca Ulu Öndərin əziz xatirəsi daim xatırlanacaq, heç vaxt unudulmayacaqdır.

Direktor müavini, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ədibə İsmayılova çıxış edərək bildirib ki, qədirbilən xalqımız 12 dekabrı tarixə öz adını əbədi həkk etmiş, dahi siyasi xadim olan, həyat və fəaliyyəti hər bir Azərbaycan vətəndaşının qürur mənbəyinə çevrilmiş Ulu öndər Heydər Əliyevin anım günü kimi böyük minnətdarlıq hissi ilə qeyd edir. Ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illər tariximizə intibah, milli tərəqqi, milli oyanış, müstəqil dövlət quruculuğu dövrü kimi daxil olan Ulu öndər daim ölkəni irəliyə aparmaq uğrunda çalışıb.

Direktor müavini qeyd edib ki, bildiyimiz kimi 2023-cü il mayın 10-da Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri, görkəmli siyasi və dövlət xadimi Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 ili tamam olur və Cənab Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin 29 sentyabr tarixli sərəncamı ilə 2023-cü il Azərbaycanda “Heydər Əliyev İli” elan edilib və Azərbaycan Milli Kitabxanası da ilə töhfə olaraq çoxsaylı layihələrin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.

Daha sonra tədbir iştirakçıları təşkil olunmuş sərgiyə baxış keçiriblər. Sərgidə kitabxananın fondlarında qorunan dahi şəxsiyyətin həyatının müxtəlif dövrlərini əks etdirən kitablar, sənədlər, fotolar nümayiş olunub.

Sonda Milli Kitabxanada Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş guşədə xalqımızın böyük oğlunun xatirəsi bir daha yad edilib.

• Mənbə: https://culture.gov.az/

Mədəniyyət naziri Anar Kərimov noyabrın 18-də Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının katibi, tanınmış kinorejissor Oleq Səfərəliyevlə görüşüb.

Rejissoru 70 illik yubileyi münasibətilə təbrik edən nazir onun milli kino sənətinin inkişafındakı xidmətlərini, xüsusilə çoxillik pedaqoji fəaliyyətini vurğulayaraq sənətkara ən xoş arzularını çatdırıb. Bildirib ki, yubilyar sənətkar “Murad-Sad”, “Canlı yayım”, “Kilsə”, “Müdriklərlə söhbətlər”, “Ka-De-Bo”, “Qorxu mağarası”, “Əlvida, cənub şəhəri” və s. bədii və sənədli filmləri ilə Azərbaycan kinematoqrafiyasına töhfələr verib.

Görüşdə həmçinin Prezident İlham Əliyevin müvafiq fərmanı ilə yeni yaradılmış Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin gələcək fəaliyyəti barədə fikir mübadiləsi aparılıb və agentliyin ölkəmizdə kino sənayesinin inkişafına töhfə verəcəyinə əminlik ifadə olunub.

Sonda nazir yubileyi münasibətilə Oleq Səfərəliyevə möhkəm cansağlığı və yaradıcılıq uğurları arzulayıb, Mədəniyyət Nazirliyinin fəxri fərmanı və “Şuşa – 270” xatirə nişanını sənətkara təqdim edib.

Oleq Səfərəliyev səmimi qəbula və sənətinə göstərilən diqqətə görə nazir Anar Kərimova öz təşəkkürünü bildirib.

Mənbə: https://culture.gov.az/

Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumlarının rəhbərlərinin şəhər və rayonlarda vətəndaşların qəbulu cədvəlinə əsasən, mədəniyyət naziri Anar Kərimov tərəfindən noyabrın 29-da saat 10:00-da Yevlax şəhər Heydər Əliyev Mərkəzində (Yevlax şəhəri, Nizami prospekti 61) Yevlax və Mingəçevir şəhərlərindən, eləcə də Bərdə və Tərtər rayonlarından olan vətəndaşları qəbul edəcək.

Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, vətəndaşlar noyabrın 25-dək nazirliyin info@culture.gov.az elektron poçt ünvanı, (012) 493-74-24 telefon nömrəsi vasitəsi ilə və “Whatsapp” xidmətinə (0 777 147 147) müraciət etməklə qəbula yazıla bilərlər.

Mənbə: https://azertag.az

Tanrı mələklərinin
mənnən olmaz işləri.
ruhlara tərgitdirir
bəd olan vərdişləri,

Fəryadı odan çıxır
yerdə ev yıxanların,
gözlərindən qan axır
Haqqa xor baxanların,

Allah adamlarıyla
onların işi olmur,
bilirlər-belələri
mərddi,nakişi olmur

Tanrının mələkləri–
burdan suçsuz gedənlər,
Dərgahda da sevilir
yerdə qəlbən sevənlər,

Tanrının mələkləri
ruhlara elm öyrədir,
həlbət görən olub ki,
Dərgahdan söhbət gedir…

2010-cu ildə nəşrə başlayan və bu ildən fəaliyyətini “Ozan dünyası” Aşıq Yaradıcılığının Təbliği İctimai Birliyinin nəşri kimi davam etdirən “Ozan dünyası” jurnalının növbəti nömrəsi işıq üzü görüb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, ənənəsinə sadiq qalan jurnalın bu nömrəsində ozan-aşıq sənətinə və görkəmli ustad aşıqlara həsr olunmuş elmi və elmi-publisistik yazılar yer alıb. Oxucular bu nömrədə Aşıq Ələsgər yaradıcılığına həsr olunmuş iki elmi məqalə – professor Vidadi Orucovun “Aşıq Ələsgər fəlsəfəsində kamil insan tərbiyəsi” və Moskvada yaşayıb fəaliyyət göstərən professor Ələddin Allahverdiyevin “Milli-mədəni sərvətlər xəzinəmizə misilsiz töhfələr bəxş etmiş dahi sənətkar”, Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun ustad aşıq Kamandar Əfəndiyev haqda vaxtilə yazdığı “Bu gün hər dəqiqə onun yeri görünür”, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Yaqut Bahadurqızının “Şirvan bülbülü – Aşıq Şakir Hacıyev”, gənc tədqiqatçı Araz Yaquboğlunun “Aşıq Abbasəli Nəzərov” kimi məqalələri, eləcə də ustad aşıqlarımızın həyat və yaradıcılıqlarından bəhs edən digər yazılar və onların poetik yaradıcılıq nümunələri ilə tanış ola biləcəklər.

Jurnalın baş redaktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğludur.

Nə vaxtdır ki,ümidsiz,gümansızam sabaha,
Arzuların canına məndən əsər qalmayıb.
Allahın ümidinə yaşayıram hələ də,
Bu kor qalmış bəxtimin gözləri açılmayıb.

Hey cəm olur sinəmdə çarpazlaşır dərdlərim,
Hicran hələ zövq alır həsrətinin dadından.
Xəyalının kölgəsi kəsir başım üstünü,
Ümidsizəm ümidsiz o sevdiyin qadından.

O sevdiyin qadının kədər qırıb belini,
O yuxa ürəyi də Çin Səddinə bürünüb.
O sevdiyin qadının buraxandan əlini,
İşıqlı sabahlardan qaranlığa sürünüb.

Yolların sinəsində üşüyür yoxluğunla,
Didərgin bir sevginin nəfəsini daşıyır.
Puç olmuş gəncliyilə bu vəfasız həyatda,
Allahın ümidinə yalan,gerçək yaşayır.

AZƏRTAC

10 Mart – Milli Teatr Günüdür

10.03.2022 [09:00]MƏDƏNİYYƏT

Bu gün milli teatrımız 149 illiyini qeyd edir

Bakı, 10 mart, AZƏRTAC

Azərbaycan teatr sənəti qədim və zəngin tarixi yol keçib. 1873-cü il martın 10-da Bakı realnı məktəbinin teatr həvəskarları truppası tərəfindən M.F.Axundzadənin “Sərgüzəşti-vəziri-xani Lənkəran” komediyası nümayiş etdirilib. Bu tamaşa ilə Azərbaycanda milli teatrın əsası qoyulub. Bu şərəfli işdə Həsən bəy Zərdabi və Nəcəf bəy Vəzirov mühüm rol oynayıb. Milli teatrın inkişafında məşhur xeyriyyəçi-mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin böyük xidməti olub. O, Bakı şəhərində ilk teatr binası inşa etdirib. Nəticədə Azərbaycan səhnəsinin Cahangir bəy Zeynalov, Hüseynqulu Sarabski, Mirzağa Əliyev, Hüseyn Ərəblinski, Ülvi Rəcəb, Abbas Mirzə Şərifzadə, Mustafa Mərdanov, Məmmədrza Şeyxzamanov, Ağasadıq Gəraybəyli, Əliağa Ağayev, Lütfəli Abdullayev, Nəsibə xanım Zeynalova, Mərziyə xanım Davudova kimi yüzlərlə siması yetişib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, uzun və şərəfli tarixi yol keçmiş Azərbaycan teatrının inkişafında son illərdə yeni mərhələ başlayıb. Bu inkişaf özünü, ilk növbədə, teatrların maddi-texniki bazasının müasir dünya standartlarına uyğun möhkəmləndirilməsində, kollektivlərin yaradıcılıq axtarışlarının bəhrəsi olaraq yeni maraqlı tamaşaların hazırlanmasında, nüfuzlu Qərb, o cümlədən Avropa teatrları ilə təcrübə mübadiləsinin genişləndirilməsində və s. göstərir.
Şübhəsiz, teatrlarımızın yeni inkişaf yoluna çıxmasında ölkəmizə rəhbərliyinin bütün dövrlərində daim mədəniyyət və incəsənətin böyük hamisi kimi bu sahədə çalışanların sonsuz rəğbətini qazanmış Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin xidmətləri misilsizdir. Ulu Öndərin bu siyasəti hazırda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Məhz Prezident İlham Əliyevin bilavasitə təşəbbüsü ilə son illərdə ölkədə teatr sənətinin inkişafı ilə bağlı bir sıra fundamental dövlət sənədləri qəbul olunub.
2006-cı ildə Azərbaycanda “Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilib. Bu qədim yaradıcılıq sahəsinin çağdaş inkişaf mərhələsini əks etdirən Qanunda dövlətin teatr sənətinə xüsusi əhəmiyyət verməsi rəsmən bəyan edilib. 2007-ci ildə Prezident İlham Əliyev teatr sənəti ilə bağlı daha bir mühüm sənəd – “Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb. 2009-cu il mayın 18-də isə dövlət başçısı “Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə” Dövlət Proqramını təsdiq edib.
Azərbaycan teatrının 10 illik inkişaf perspektivlərini müəyyənləşdirən Dövlət Proqramı öz fəaliyyəti ilə milli-mədəni sərvətə çevrilən teatrımızın zəngin bədii irsinin və yaradıcılıq ənənələrinin qorunması, Avropa mədəniyyətinə inteqrasiya olunması, teatrların maddi-texniki bazalarının modernləşdirilməsi, teatr binalarının dünya standartlarına uyğun təmiri, informasiya və maliyyə resurslarından səmərəli istifadə edilməsi və repertuarın günün tələblərinə uyğun formalaşdırılması məqsədlərinə xidmət edib.
Dövlət Proqramı çərçivəsində Bakıda keçirilən beynəlxalq teatr konfransları da mühüm hadisə kimi dəyərləndirilməlidir. Proqram çərçivəsində Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla, S.Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram, Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar, Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram, Mingəçevir, Ağdam və Füzuli Dövlət Dram teatrlarının binalarında yüksək səviyyədə təmir-bərpa və yenidənqurma işləri aparılıb. Daxili imkanlar hesabına Dövlət Pantomima Teatrının binasının bir hissəsi bərpa edilərək tamaşaçıların ixtiyarına verilib.
Hüseyn Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Musiqili Dram Teatrının 40 il ərzində həll olunmayan bina problemi köklü şəkildə öz həllini tapıb. Görülmüş işlər nəticəsində Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının binası dünya standartlarına uyğun təmir edilərək istismara verilib. Son illərdə onlarla sənət adamına dövlətimizin başçısının sərəncamları ilə yüksək fəxri adlar verilib. Hər il 100 nəfər istedadlı sənət adamı Prezident təqaüdünə layiq görülür. Yüzlərlə insanın mənzil və digər problemləri həll olunur. Hər il Azərbaycan sənəti qarşısında fövqəladə böyük xidmətləri olan şəxslər ömürlük təqaüd alanlar siyahısına daxil edilirlər.
Ötən illər ərzində Azərbaycan teatrları dünyanın bir çox ölkəsində keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə ölkəmizi layiqincə təmsil ediblər. Həmçinin Azərbaycana xarici ölkələrdən teatr kollektivi qastrol səfərinə gəlib. Eyni zamanda, xarici dövlətlərdən 30 nəfər tanınmış rejissor, baletmeyster, xoreoqraf, teatr rəssamı tamaşa hazırlamaq üçün ölkəmizə dəvət olunub.
Teatr sənətinin inkişafı yalnız dövlət teatrları şəbəkəsi ilə izah olunmur. Bu gün artıq ölkəmizdə özəl sektor və biznes münasibətlərindən faydalanaraq, yeni prodüser mərkəzləri yaranır. Cəmiyyətdə teatra olan marağın artması yeni teatr fəaliyyəti formalarının yaranmasına səbəb olur. Bu, həm də teatrla bağlı qəbul olunmuş qanun və digər dövlət sənədlərinin işlək mexanizminə dəlalət edir. Bu baxımdan yeni teatr formalarının ən müasir nümunəsi kimi maraqlı layihələrlə çıxış edən “ÜNS” Yaradıcılıq Səhnəsinin fəaliyyətini qeyd etmək olar.
Hər zaman sənət adamlarına diqqət və qayğı ilə yanaşan Prezident İlham Əliyevin 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamı ilə ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” təsis edilib. Sərəncama əsasən milli mədəniyyətin inkişafında və ölkənin mədəni həyatında milli teatrın əhəmiyyəti və rolu nəzərə alınaraq hər il martın 10-u Azərbaycan Respublikasında “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilməsi qərara alınıb. Həmin tarix ölkəmizin hər yerində silsilə tədbirlərlə qeyd olunur.
Azərbaycan teatrının uğurları hələ qarşıdadır. İnanırıq ki, bu gün yaranmasının 149-cu ildönümünü qeyd edən Azərbaycan teatrı qarşıdakı illərdə bir-birindən maraqlı səhnə əsərləri ilə daha böyük uğurlara imza atacaq.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının əməkdaşı, Azərbaycanın istedadlı xanım şairəsi ynur QAFARLININ “Boynubükük arzular”, “Bizdən bizə kim düşə?” adlı şeirləri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Bilecik şəhərində fəaliyyət göstərən “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət dərgisinin 110-cu sayında Azərbaycan dilində dərc olunub. 

“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi

AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda görkəmli ədəbiyyatşünas-alim, AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Abbas Zamanovun anadan olmasının 110 illiyinə həsr edilmiş elmi sessiya keçirilib.

Sessiyanı AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş direktoru, akademik İsa Həbibbəyli açaraq bildirib ki,  “biz ustad müəllimlərimizi mütəmadi olaraq xatırlayırıq, yubileylərini keçirib, kitablarını çap edirik. Belə müəllimlərimizdən olan Abbas Zamanovun yubileyinin keçirilməsi ilə bağlı həm Humanitar Elmlər Bölməsinin, həm də institutunuzun Elmi Şurasının qərarı var. Abbas Zamanov böyük tədqiqatçı, mükəmməl ədəbiyyat tarixçisidir. Sabir, Mirzə Cəlil haqqında yazdığı elmi əsərlər bu gün də istinad mənbəyidir. Mənbəşünas alimdir, arxivlərdə işləyib, yazıçıların məzarını axtarıb tapıb. Namizədlik işinin yüksək səviyyədə olmasına görə birbaşa doktorluq dərəcəsi alıb. Onun yazılarında ideologiya yoxdur, sovet dövrünü təbliğ etməyib, vətəndaşlıq mövqeyi də çox güclüdür. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ermənistana verilməsi təklifinə çox sərt reaksiya verib, onun belə sərt cavabından sonra məsələ gündəlikdən çıxarılıb.

Abbas müəllim Naxçıvan Dövlət Universititetində mənə dərs deyib, onunla birlikdə teatra getmişik. Gənc alimlərə “Uğurlu yol” yazmaqdan zövq alırdı. Özü uşaq evində böyüməsinə baxmayaraq, çox iradəli, mövqeyindən dönməyən, məsuliyyətli və nikbin adam idi. Həmişə hal-əhval tutulanda “Şikayətlənməyə əsas yoxdur” – deyən Abbas müəllim vətəndaş alimliyin brendidir”.

Akademik Rəfael Hüseynov “Azərbaycan diasporu quruculuğunda Abbas Zamanovun rolu” adlı məruzə edərək qeyd edib ki,  “Mən “Vaxtdan uca” kitabımda üç şəxsiyyətin “necəsən?” sualına cavabını xüsusi qeyd etmişəm. Ərtoğrul Cavid “Dünənkindən pis, sabahkından yaxşı”, Əkrəm Cəfər “Ürəyin istəyən kimi”, Abbas Zamanov “Şikayətlənməyə əsas yoxdur” cavabını verirmiş. Abbas müəllim çətin həyat yolu keçsə də, heç zaman şikayətlənmədi, gördüyü bütün işləri vicdanının hökmü ilə həyata keçirdi. 1968-ci ildən Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinə direktor təyin edildi və o illərdən, demək olar ki, diasporsayağı işlər görməyə başladı. Cənubi Azərbaycan yazarları haqqında bilgilər paylaşırdı. Dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlılar arasında əlaqələrin qurulmasında iştirak edirdi. Böyük azərbaycançılar dəstəsi formalaşdırmışdı. Onun yaratdığı “Vətən” cəmiyyəti sonralar Diaspor Komitəsinin yaranmasına səbəb oldu”.

Professor Qəzənfər Paşayev “Abbas Zamanov və beynəlxalq əlaqələr” mövzusunda məruzəsində vurğulayıb ki, “doğrudan da, Abbas müəllim böyük şəxsiyyət olub. Ədəbi əlaqələr sərhəd bilmir, fədakar insanların sayəsində yaranır. Belə fədakarlardan biri də Abbas müəllimdir. O, təmənnasız təbliğatçı idi. Bir çox ədəbi əlaqələrin qurulmasında sistemli şəkildə məşğul olub. Mən xoşbəxtəm ki, onunla yaxşı münasibətim olub”.

Sonra filologiya elmləri doktorları, professorlar Şirindil Alışanlı “Klassik ədəbi irs Abbas Zamanovun araşdırmalarında” və Tahirə Məmməd “Milli kimlik uğrunda ziyalı mübarizəsi” mövzularında məruzə ediblər.

Abbas Zamanovun nəvəsi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Gülgün Əliyeva “Yaddaşlardan silinməyən alim” adlı məruzə edərək, ailəsi adından elmi sessiyanın təşkilatçılarına və iştirakçılarına təşəkkürünü çatdırıb.

Gülnar Səma

Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu,

İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi

Azərbaycan Aşıqlar Birliyində yeni dastanların səhnəyə hazırlanması layihəsinə start verilib.
Bu barədə AZƏRTAC-a məlumat verən Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu bildirib ki, Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illiyi münasibətilə ilk olaraq bu ölməz şairin “Leyli və Məcnun” əsəri əsasında hazırlanmış eyniadlı dastanın səhnələşdirilməsi nəzərdə tutulur. Heydər Əliyev Fondu, AzTV və Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin birlikdə həyata keçirdikləri layihə çərçivəsində dastanı respublikamızın tanınmış aşıqlarından Əməkdar mədəniyyət işçiləri Solmaz Kosayeva və Samirə Əliyeva, eləcə də Qələndər Zeynalov, Kəmalə Qubadlı, Əli Tapdıqoğlu və Elman Talıstanlı söyləyəcəklər. Leyli obrazında gənc istedadlı aşıq Məhsəti Cabbarlı, Məcnun rolunda isə Şəhriyar Qaraxanlı çıxış edəcəklər.
Aşıq Ələsgərin 200 illik yubileyi münasibətilə hazırlanan “Aşıq Ələsgərlə Şeyx Qaranın görüşü” dastanı aşıq Arif Salmanoğlunun, “Qəmkeş Allahverdinin Aşıq Şəmşirlə görüşü” dastanı isə aşıqlardan Fəxri mədəniyyət işçisi Nizami Şirinov və Təbriz Axundovun ifasında təqdim olunacaq.
Elman Talıstanlı və Babək Şakirlinin ifasında isə “Ordubadlı Kərəm” dastanının geniş auditoriyaya təqdim olunması nəzərdə tutulur.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, zərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın “Yarpaq ayrılığı” adlı şeiri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahmaranmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən Kahramanmaraş Sanat ve Kültür Evi yayın organı “Alkış” üçaylıq mədəniyyə, ədəbiyyat və sənət dərgisinin 117-ci sayında işıq üzü görüb.

“Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin Azərbaycan təmsilcisinin Başkanı, şair-publisist Rafiq Odaydır. Koordinatoru isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Baş redaktoru və Azərbaycanın Mədəniyyət və Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, şair-publisist, tərcüməçi-jurnalist, gənc yazar Kamran Murquzovdur.

Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Şəfa Vəliyevanın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” dərgisində (Tokat şəhəri) 40-cı sayımda “Ən sadə şəkil” hekayəsi dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.

Evimdə nə gülüş var,
Nə şadlıq var,
Nə də kədər.
Həmsöhbətim olub indi
Gözüyaşlı xatirələr…

*Bu şeir Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur

Bir yaşıl çəməndə açdım səhəri,
Çiçəklər qızardı yanaqlarımda.
Dinlədim çayları, şəlaləriŞ
Sevinib dincəldi qulaqlarım da.

Dərələr, təpələr üzümə güldü,
Bilmədim haradan, haraya gəldim.
Elə bil çiynimdən yük götürüldü,
Elə bil yenidən dünyaya gəldim.

Ürkdü dağ keçisi şimşək çaxanda,
Torpaq naxış-naxış, göy naxış-naxış.
Ürək yorulanda, can darıxanda
Dədə-baba dağlar yaxşı ki, varmış.

*Bu şeir Xalq şairi Hüseyn ArifinH 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı

---

Özümə inanardım
Sənə inana bilsəm…
Məhəbbətdə yanardım,
Səninlə yana bilsəm…

Unut… Unutduğum tək,
Adın dilim əzbəri…
İnanmadığın gerçək
Ürəyimin sözləri…

İtirək gülə-gülə
İkimizin xətrinə…
Tapmayaq bilə-bilə
Qataq şeir sətrinə…

Könül daha usandı
Həsrətdən sevinməkdən…
Unut… Elə asandı,
Hey gözə görünmək də…

Nə var, bu da dərddimi
Onsuz gülüşün qaça?!
Unudan namərddimi?
Namərddi asta qaçan…

2013

Ukrayna (ukr. Україна) — Şərqi Avropada dövlət. Parlament-prezident respublikasıdır. Şimaldan Belarus, qərbdən Polşa,Macarıstan, Slovakiya, Moldova və Rumıniya, şərqdən Rusiyala həmsərhəddir. Cənubdan Qara dənizə çıxır.

Əhali[redaktə | əsas redaktə]

 Əsas məqalə: Ukrayna əhalisiUkrayna əhalisinin milli tərkibi-2001 sa.Əhali sıxlığı

2010-cu il oktyabrın 1-ə Ukraynanın əhalisi 45 822 214 nəfər idi.

Ondan şəhər əhalisi — 31 444 122 nəfər və ya 68,6%, kənd əhalisi — 14 378 092 nəfər və ya 31,4% təşkil edir.

1 fevral 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən Ukrayna əhalisi 45539.1 min nəfərdir.^[1]

Mədəniyyəti[redaktə | əsas redaktə]

Ukraynada idman sürətlə inkişaf edir, ən inkişaf etmiş növlərindən biri də futboldur. Milli komanda 2006-cı il dünya çempionatında dörddə bir finala qədər irəliləməyi bacarıb. Klub futbolu da heç də zəif deyil, Donetsk şəhərinin Şaxtyor Donetsk klubu 2009-cu il UEFA Kubokunun qalibidir. Ukrayna futbolunun dünyaya bəxş etdiyi ən böyük ulduz Andrey Şevçenkodur. Avropanın tanınmış klublarında oynamış Şevçenko bir çox titulların sahibidir. Hazırda Ukrayna milli komandasının baş məşqçisidir.

2004-cü il Avroviziya mahnı müsabiqəsində Ukraynanı “Wild Dances” mahnısı ilə Ruslana təmsil etmiş və 280 xalla qalib olmuşdu.

Ədəbiyyatı[redaktə | əsas redaktə]

XVIII əsrin sonlarında İvan Kotlyarevskinin “Eneida” poeması Ukrayna ədəbi dilinin və ədəbiyyatının başlanğıcı hesab olunur. XIX əsrin ortalarında parlayan Taras Şevçenko yaradıcılığı ilə Ukrayna ədəbiyyatında böyük bir mərhələ oldu və poeziya ilə bərabər nəsr və dramaturgiyanın da inkişafına təkan verdi. XX əsrin əvvəllərində Ukrayna ədəbiyyatı Avropa modernizminin təsirinə məruz qalır. Bu dövrün parlaq nümayəndəsi Lesya Ukrainka yaradıcılığa dünya ədəbiyyatının obrazlarını gətirdi.

Bütövlükdə keçmiş SSRİ-də olduğu kimi, Ukraynada da Oktyabr inqilabından sonra ədəbi proses xüsusi dramatizmi və mürəkkəbliyi ilə yadda qaldı. Sosializm realizmi janrı yazıçıları sərt çərçivəyə salmasına baxmayaraq, Ukrayna yazıçıları bu gün də aktuallığını itirməyən əsərlər yaratdılar. Pavlo Tıçina, Maksim Rılski, Vladimir Sosyura, Aleksandr Dovjenko və Oles Qonçarın əsərləri belələrindəndir.

“Altmışıncılar” kimi tanınan Vasili Stus, Lina Kostenko, Vasili Simonenko, Qriqori Tyutyunnik, Dmitri Pavlıçko, İvan Draç və başqaları yeni yaradıcılıq formaları axtarır, orijinal əsərlər yaradırdılar.

Müasir Ukrayna ədəbiyyatı deyəndə isə ilk növbədə yeni düşüncə nümayəndələri olan Yuri Andruxoviç, Aleksandr İrvanes, Oksana Zabujko, Nikolay Ryabçuk, Sergey Jadan, Vasili Şklyar və başqaları yada düşür.

Maarifçiliyi[redaktə | əsas redaktə]

Bütövlükdə müasir Ukraynanın təhsili Sovet dövründəki təhsildən xeyli fərqlənir. Sovet sistemində bağça, orta məktəb, texnikum və ali məktəb olduğu halda Ukraynada dəyişiklik edilərək, məktəbəqədər təhsil, orta məktəb və ali məktəb olan yeni sistem yaradıldı. Bununla da Ukrayna təhsili Avropa təhsilinə bir qədər də yaxınlaşdı. Təhsilin inkişaf etməsinin əsas səbəblərindən biri özəl məktəblərin yaradılmasıdır. Belə məktəblərin yaradılması ölkənin gələcəyinin güclü bünövrəsi oldu.

Ərazi[redaktə | əsas redaktə]

Ukrayna Qara və Azov dənizlərin sahilində yerləşir. O, şimal-şərqdə Rusiya, şimalda Belarus, qərbdə Polşa, Slovakiya və Macarıstan, cənub-qərbdə Rumıniya, Moldaviya və tanınmamış Dnestryanı ilə sərhədləri var. Ərazisində Krım Muxtar Respublikası, 24 vilayət və 2 xüsusi statuslu şəhər yerləşir.

Volın
vilayətiRivne
   vilayəti

Jitomir
vilayətiKiyev
vilayəti

Xmelnitski
vilayəti

Ternopil
   vilayəti

    İvano
-Frankivsk
     vilayəti

Zakarpatya
      vilayəti

Çernivtsı
vilayəti

Vinnitsa
vilayətiÇerkası
vilayəti

Kirovoqrad
vilayəti

Nikolayev
vilayəti

Poltava
vilayəti

Çerniqov
vilayəti

Sumı
vilayəti

Xarkov
vilayəti
Dnepropetrovsk
vilayəti

Odessa
   vilayəti

Herson
vilayəti

Zaporojya
vilayətiDonetsk
vilayəti

Krım MR

Luqansk
vilayəti

Lvov
vilayəti

Azaq
dəniziQara dənizDneprRusiyadaBelarusSlov.Mac.PolşaRumıniyaMold.DMR•Kiyev•Sevastopol

Şəhərləri[redaktə | əsas redaktə]

Ukrayna şəhərlərinin siyahısı

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

 Əsas məqalə: Ukrayna tarixi

Ukrayna adı əski slavyan dilində “sərhəd ölkəsi” mənasını verir. Paytaxt şəhəri olan Kiyev 9-cu yüzilliyə qədər Xəzər xaqanlığının bir parçası idi. 16-cı əsrin ortalarında Zaparojiya bölgəsində yaşayan bəzi qruplar birlik yaratmışdılar. Özlərinə Kazak adını verən bu döyüşçü insanlar 1648-ci ildə Boqdan Xmelnitskinin rəhbərliyi ilə Polşaya qarşı böyük üsyana qalxdılar və nəticədə Ukrayna dövləti olan Kazak Atamanlığını qurdular. I Dünya Müharibəsindən sonra 1919-cu ildə Ukrayna Sovet Sosialist Respubilikası quruldu. 8 dekabr 1991-ci ildə Belorusiya, Rusiya və Ukrayna SSRİ-nin müstəqil dövlətlərə parçalanması barədə qərar verdilər və bununla da Ukrayna müstəqil dövlət oldu.

Müasir Ukrayna[redaktə | əsas redaktə]

Ukrayna – Mərkəzi-Şərqi Avropada yerləşən aqrar-sənaye ölkəsidir. Sərhədlərinin uzunluğu 7590 kilometr, ərazisi 603,7 min kvadrat kilometr, əhalisi isə 2001-ci il hesablamalarına görə təxminən 50 milyon nəfərdir. Paytaxtı Kiyev şəhəri, dövlət dili ukraynca, milli valyutası qrivnadır. 2014-cü ildə Ukraynaya aid olan Krım Muxtar Respublikası Rusiya Federasiyası tərəfindən anneksiyaya uğrayaraq Rusiyanın tərkib Krım Respublikası çevrilmişdir. Ölkənin cənub-şərqində Rsuiya tərəfində dəstəklənən separatçı və qondarma Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikası Ukrayna Respublikasına qarşı terror–vətəndaş müharibəsi aparırlar.

İqtisadiyyatı[redaktə | əsas redaktə]

 Əsas məqalə: Ukrayna iqtisadiyyatı

Təsərrüfatı mürəkkəb sahə və ərazi quruluşuna malikdir. Yanacaq-energetika kompleksi kömür, yerli neft-qaz və ən çox kənardan aldığı neft-qaz yanacağına əsaslanır. Donbas iri daş kömür rayonudur. Çoxlu istilik elektirik stansiyaları və bir neçə AES-ləri vardır. Çernobıl AES-də baş verən qəza ölkə iqtisadiyyatına çox böyük zərər vurmuşdur. Metallurgiya kompleksi yerli dəmir filizləri və kömür əsasında inkişaf edir. İri mərkəzləri Donbas (kömür hasilatı), Azov sahili (nəqliyyata yaxınlıq) və Dnepryanı (filiz mərkəzi). Maşınqayırma metal tutumlu və əmək tutumlu sahələrlə təmsil olunub. Ağır maşınqayırma Donbasda, Xarkovda, dəqiq maşınqayırma Ukraynanın qərb və cənub mərkəzlərində, şəkər çuğunduru yığan maşınlar Ternopolda, traktorlar Xarkovda, avtomobillər Lvovda, Zaporojyedə, Lutskda yerləşir. Gəmiqayırma Xerson və Nikolayevdədir. Kimya sənayesi inkişaf etmişdir. Güclü yeyinti sənayesinə malikdir, yerli k/t məhsullarını emal edən-unüyütmə, şəkər, bitki yağı, ət-süd və meyvə konservləri və s. istehsal olunur. Bu müəssisələr k/t rayonlarında yerləşirlər. Tikinti materialları sənayesi yüksək səviyyədə inkişaf etdirilir, zəngin xammala əsaslanır.

Kənd təsərrüfatı həm bitkiçilik və həm də heyvandarlıq sahələri yaxşı inkişaf etdirilmişdir. Əkin yerlərinin yarısından çoxunu dənli bitkilər tutur. Buğda əkinləri geniş yayılıb. 2006-cı ildə ölkədə 32 mln ton taxıl istehsal olunmuşdur. Şəkər çuğunduru becərilməsinə və şəkər tozu istehsalına görə dünyada qabaqcıl yerlərdə durur-22 mln. t. şəkər çuğunduru, 2,6 mln.t. şəkər tozu istehsal edir (2006-cı il). Əsas əkinləri meşə-çöl və qismən də çöl zonalarında yerləşir. Heyvandarlıq əsasən südlük-ətlik istiqamətdə və donuzçuluq, quşçuluq, qoyunçuluq və b. inkişaf etdirilir. Zakarpatye və cənub rayonları meyvəçlik və üzümçülük yerləşir. Nəqliyyatın bütün sahələri inkişaf etmişdir. Odessa, Xerson, Mariopul kimi limanları vardır.

Hökuməti[redaktə | əsas redaktə]

Ukrayna unitar parlament-prezident respublikasıdır.

Əsas hakimiyyət orqanları: Prezident: Vladimir Zelenski Parlamentin spikeri: Andrey Parubiy Hökumət: Ukrayna nazirlər kabineti, Ali qanunverici orqan: Ukrayna Ali Radası 2008-ci ildə Ali Radaya daxil olan partiyalar:Yuliya Timoşenko bloku, Bizim Ukrayna, Reqionlar partiyası, Ukrayna kommunist partiyası, Litvin bloku.

Dövlət tərəfindən təsdiq olunmuş rəsmi bayramlar[redaktə | əsas redaktə]

• 1 yanvar — Yeni il.
• 7 yanvar — İsa peyğəmbərin doğum günü.
• 22 yanvar — Ukrayna günü.
• 8 mart — Beynəlxalq qadınlar günü.
• 1,2 may — Həmrəylik günü.
• 8 may — Barışıq günü.
• 9 may — İkinci Dünya Müharibəsində qələbə günü.
• 28 iyun — Ukraynanın Konstitusiya günü.
• 24 avqust — Müstəqillik günü.
• 14 oktyabr — Ukraynanın müdafiəsi günü.

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

• Государственный комитет статистики Украины : Численность и состав населения Украины по итогам Всеукраинской переписи населения 2001 года Arxivləşdirilib 2009-04-27 at the Wayback Machine
• State Statistics Committee of Ukraine : The distribution of the population by nationality and mother tongue (2001 census) Arxivləşdirilib 2009-06-18 at the Wayback Machine
• Государственный комитет статистики Украины : Регионы Украины
• Photos of Ukraine.  (ing.)  (rus.)

GEDƏYDİN…

Sən gedənnən ömür olub üzücü,
sevdiyimə gərək peşman edəydin?
bu tərəfdən yol salanda,gözucu,
heç olmazsa bir az baxıb gedəydin,

Yaşamaqda ürək həsrət çəkərək,
ayrılığın zindanına çökərək,
özgələrə tapşırmağa nə gərək?
komamızı özün yıxıb gedəydin,

Gəncliyimdən tək xatirə qalma-sən,
mən dözərəm,amma gülüm, solma sən!
sellərimdə ən sonuncu damla-sən;
ürəyimdən özün sıxıb gedəydin,

Qorunarsan baharımda, qışımda,
ayrılığın uçrumları qarşımda,
qara bulud timsallısan başımda,
qalmaqdansa,gərək yağıb gedəydin,

Qayıdarsan,o da olar bir anlıq,
səni alar yuxumdakı qaranlıq,
sənsiz ömür pərən-pərən, dağınıq;
ətəyinə məni yığıb gedəydin…

SOYUQLAŞDIN…

Soyuqlaşdın,dünya kimi havan dəyişib,
belə getsə-durna kimi uçub gedəcəm,
eşitmişəm,gülüm,yenə yuvan dəyişib!
mən səninlə hankısına köçüb gedəcəm?

Bir-bir sənə bağlandığım tellər qırılır,
baxanı yox!-bəslədiyin güllər qırılır,
çooox uzandı bu ayrılıq,illər qırılır,
bu sevginin hər şeyindən keçib gedəcəm.

Qapın-qıfıl sırğalıdır,pəncərə bağlı,
pozmzq olmur,ahd-peyman min cürə bağlı,
getsin hər şey Cəhənnəmə,mən-cərə bağlı,
düyünləri inadımla açıb gedəcəm!

Bundan sonra söz olacaq qüssələrinki,
dəyişmişik;nə sən o san,nə mən həminki,
sən özgəyə qismət oldun,mən özgəninki,
tutub-zorla aparsan da qaçıb-gedəcəm.

Deməmişdik:” bu ülfəti edək yarımçıq”,
boy vermədi-eşqin gülü gödək,yarımçıq,
şərəfimə qaldırdığın qədəh yarımçıq!!
bəs demişdin:”Sağlığına içib gedəcəm…”

“SƏNİNLƏ” kitabından

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Mənə bir şeir yaz sevgi ünvanlı,
Yaz ki, darıxmışam, ölmüyüm sənsiz.
Mənə bir şeir yaz, lap Məcnun kimi,
Ol, dəli-divanə, bilmiyim sənsiz.

Mənə bir şeir yaz, başı havalı,
Gözündən süzülən yaşı havalı,
Qayası havalı, daşı havalı,
Hər yana səs salsın, gülmüyüm sənsiz.

Yaz ki, çox darıxıb, görüş yerimiz,
Od tutub alışır, çataq birimiz,
Aramızda qalan gizli sirrimiz,
Açılıb bükülsə gəlmiyim sənsiz.

Mənə bir şeir yaz, amma gizlicə,
Doyunca ağlayım, gülüm bu gecə,
Sıxıb ürəyimin üstə beləcə,
Yuxuya getməyə qalmıyım sənsiz.

AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Elm günü”nə həsr olunmuş “Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı: nailiyyətlər və vəzifələr” mövzusunda elmi sessiya keçirilib. Sessiyanı giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli açaraq elmlə məşğul olan insanları bu gün münasibətilə təbrik edərək Ədəbiyyat İnstitutunda son illərdə görülmüş işlər və hər bir şöbənin fəaliyyəti haqqında ətraflı çıxış edib. İnstitutun direktoru akademiyanın Humanitar Elmlər Bölməsinin digər institutları ilə müqayisədə Ədəbiyyat İnstitutunun elmlər və fəlsəfə doktorlarının kəmiyyət etibarı ilə daha çox olduğunu deyib. On cildlik ədəbiyyat tarixinin üç cildinin artıq çap olunduğunu, 2021-ci ildə yeddi cildinin çapının nəzərdə tutulduğunu bildirib.

Akademik İsa Həbibbəyli Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsi tərəfindən hazırlanan “Molla Nəsrəddin” ensiklopediyası”nın nəşrini ədəbiyyatşünaslıq qarşısında böyük töhfə adlandırıb. Erkən yeni dövr və ortaq başlanğıc şöbəsi tərəfindən Xaqani Şirvaniyə, Ədəbi tənqid şöbəsi tərəfindən Məmmədcəfər Cəfərova aid monoqrafiyaları, Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsi tərəfindən iki cildlik nəzəriyyə kitablarının çapını yüksək qiymətləndirib. “Nəsimi ili” ilə əlaqədar olaraq 2019-cu ildə Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsində əsaslı işlər görüldüyünü, “Böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsimi” monoqrafiyasının çapını xüsusi qeyd edib. Folklor şöbəsinin Aşıq Ələsgərin 200 illik yubileyinə hazırlıq prosesi, Asiya xalqları ədəbiyyatı şöbəsinin şöbəsinin Çin, Pakistan, Hindistan və başqa ölkələrlə bağlı kitablar hazırlaması təqdir edilib. Dünya ədəbiyyatı, Türk xalqları ədəbiyyatı, Uşaq ədəbiyyatı, Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı, Erkən yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı, Sovet dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı, Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı şöbələrinin fəaliyyəti və çapdan çıxmış kitabları haqqında məlumat verib. “Ədəbiyyatşünaslıq plyus” yaradıcılıq birliyi tərəfindən “Plyus bədii yaradıcılıq” ədəbi almanaxlarının, “Elmi informasiya və tərcümə” şöbəsi tərəfindən hazırlanmış “Biblioqrafik göstərici” kitablarının ardıcıl nəşr olunmasından söz açıb. Bunlardan başqa onlarla Beynəlxalq Elmi Konfranslara ev sahibliyi edildiyini, əməkdaşların çoxlu sayda konfranslarda çıxışlarını qeyd edib. Otuza yaxın ölkəylə ədəbi münasibətlər istiqamətində imzalanmış müqavilələr, Prezidentin Sərəncamları istiqamətində görülmüş böyük işlər haqqında məlumat verib.

Sonra Ədəbiyyat İnstitutunun direktor müavini, filologiya elmləri doktoru, dosent Əlizadə Əsgərli həmkarlarını təbrik edərək “Azərbaycan ədəbiyyatında istiqlal mövzusu”nda məruzə ilə çıxış edib. Ədəbiyyat İnstitutunun direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı “Azərbaycanda “Nizami Gəncəvi ili” və Ədəbiyyat İnstitutunun tədbirləri” haqqında ətraflı məlumat verərək görülmüş və görüləcək işlərdən bəhs edib. İnstitutunun Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Tahirə Məmməd “Ədəbiyyat nəzəriyyəsi müasir mərhələdə” mövzusunda məruzə edərək şöbənin altı elmlər doktoru və beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş dörd fəlsəfə doktorunun olduğunu, “Poetika.izm” jurnalının nəşrinə məsul şöbə olduqlarını diqqətə çatdırıb.

İnstitutun elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Həsənli “Türk xalqları ilə qarşılıqlı ədəbi əlaqələrimizin yeni mərhələsi (Ədəbiyyat İnstitutunun nümunəsində)” məruzəsində institutda bu istiqamətdə Türk xalqları ədəbiyyatı və Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbələrinin fəalliyyət göstərdiyini vurğulayıb. “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının bir sıra beynəlxalq indekslərə daxil olduğunu və bir neçəsinə də müraciət olunduğunu, həmin jurnalda məqalələrin əksəriyyətinin türk xalqları ədəbiyyatına aid olduğunu bildirib. 2020-ci ildə bir sayı Özbəkistan ədəbiyyatına həsr olunan jurnalın bu il bir sayının Abay Kunanbayevə həsr olunacağını deyib. Məruzədə Türkiyə, Özbəksitan, Tükmənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tatarıstan, Qaraçay və digər türk respublikalarının ədəbiyyatı istiqamətində institutda aparılmış araşdırmalar haqqında geniş məlumat verilib.

Ədəbiyyat İnstitutunun Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru İsmixan Osmanlı “Azərbaycan-Tatarıstan ədəbi əlaqələri” mövzusunda çıxış edib. İnstitutunun Təhsil şöbəsinin müdiri, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov “Azərbaycan-Polşa ədəbi əlaqələri”ndən bəhs edən məruzəsində bu sahədə əldə olunan nəticələr və qarşıda duran vəzifələr barəsində danışıb.

Gülnar Səma

Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu,

İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi

ANA

Pək cocuğdum, yerə gömdülər səni,
Həyata qanadsız atdılar məni.
Bax, necə pozulub ömür gülşəni,
Həyat sənsiz mənə zindandır, ana!

Qoynunda bəslənir gözəl diləklər,
Layiqdir səcdəyə sənə mələklər,
Nerdəsən, gözlərim həp səni bəklər,
Bax evladın nasıl giryandır, ana!

Sən bir günəş idin, doğdum da, batdın,
Yazıq evladını qəmlərə atdın.
Bir cavab ver, hanki murada çatdın
Torpaqlarda neçə zamandır, ana!

Bir ah çəksəm sənsiz, qopmazmı tufan?
Əzizim anacan, gözüm anacan!
Yumuq gözlərini aç da bir oyan,
Şimdi zaman başqa zamandır, ana!

Yıxılıb payinə öpmək istərəm,
Analıq mehrini görmək istərəm,
Səni görmək üçün ölmək istərəm,
Təsəlim ah ilə fəğandır, ana!

DAĞLAR

Binələri çadır- çadır
Çox gəzmişəm özüm, dağlar!
Qüdrətini sizdən aldı
Mənim sazım, sözüm, dağlar!

Maral gəzər asta – asta,
Enib gələr çeşmə üstə.
Gözüm yolda, könlüm səsdə,
Deyin, necə dözüm, dağlar?

Hər obanın bir yaylağı,
Hər tərlanın öz oylağı;
Dolaylarda bahar çağı:
Bir doyunca gəzim, dağlar!

Qayaları baş – başadır,
Güneyləri tamaşadır.
Gödək ömrü çox yaşadır,
Canım dağlar, gözüm dağlar!

Bir qonağam bu dünyada,
Bir gün ömrüm gedər bada;
Vurğunu da salar yada
Düz ilqarlı bizim dağlar

ŞAİR, NƏ TEZ QOCALDIN SƏN!

Nemətsə də gözəl şer,
Şair olan qəm də yeyir.
Ömrü keçir bu adətlə,
Uğurlu bir səadətlə.
Görən məni nədir deyir:
Saçlarına düşən bu dən?
Şair, nə tez qocaldın sən!

Dünən mənə öz əlində
Gül gətirən bir gəlin də
Gözlərində min bir sual
Heykəl kimi dayandı lal…
O bəxtəvər gözəlin də
Mən oxudum gözlərindən:
Şair, nə tez qocaldın sən!

Ovçuluğa meyil saldım,
Gecə – gündüz çöldə qaldım,
Dağ başından enib düzə
Bir ox kimi süzə – süzə
Neçə ceyran nişan aldım;
Cavab gəldi güllələrdən:
Şair, nə tez qocaldın sən?

Bəzən uca, bəzən asta,
Ötür sazım min sim üstə.
Andı yalan, eşqi yalan,
Dostluğu da rüşvət olan,
Ürək yıxan bir iblis də
Üzəvari deyir hərdən:
Şair, nə tez qocaldın sən!

Saç ağardı, ancaq ürək
Alovludur əvvəlki tək.
Saç ağardı, ancaq nə qəm!
Əlimdədir hələ qələm…
Bilirəm ki, deməyəcək
Bir sevgilim , bir də Vətən:
-Şair, nə tez qocaldın sən!

CEYRAN

erdən ayağını quş kimi üzüb,
Yay kimi dartınıb, ox kimi süzüb,
Yenə öz sürünü nizamla düzüb,
Baş alıb gedirsən hayana, ceyran?

Əzəldən meylini salıb çöllərə,
Bəxtini tapşırdın bizim ellərə,
O qara gözlərin düşdü dillərə.
Dişlərin oxşayır mərcana, ceyran!

Bir məsəl qalmışdır ata-babadan:
Uçarda turacdır, qaçarda ceyran
Bir mən deyiləm ki, hüsnünə heyran,
Şöhrətin yayılıb hər yana, ceyran!

Sükuta qərq olmuş ürəyimlə mən
Keçirəm yenə də Muğan çölündən.
Yanında balası, yağış gölündən
Əyilib su içir bir ana ceyran!

Elə ki, son bahar min büsat qurur,
Kolları-kosları yıxıb uçurur,
Sıxlaşıb bir yerə baş-başa durur
Düşəndə çovğuna, borana ceyran.

On addım kənarda yatmayır təkə,
Gəzinir, oylağa baş çəkə-çəkə.
Gələn qaraltıdır, yoxsa təhlükə?
Bir özünə baxır, bir ona ceyran!

Ovçu, insaf elə, keçmə bu düzdən!
O çöllər qızını ayırma bizdən!
Qoyma ağrı keçə ürəyimizdən, –
Qıyma öz qanına boyana ceyran!
Nə gözəl yaraşır Muğana ceyran!

AZƏRBAYCAN

Çox keçmişəm bu dağlardan,
Durna gözlü bulaqlardan;
Eşitmişəm uzaqlardan
Sakit axan arazları;
Sınamışam dostu, yarı…

El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən!
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!

Mən bir uşaq, sən bir ana,
Odur ki, bağlıyam sana:
Hankı səmtə, hankı yana
Hey uçsam da yuvam sənsən,
Elim, günüm, obam sənsən!

Fəqət səndən gen düşəndə,
Ayrılıq məndən düşəndə,
Saçlarıma dən düşəndə
Boğar aylar, illər məni,
Qınamasın ellər məni.

Dağlarının başı qardır,
Ağ örpəyın buludlardır.
Böyük bir keçmişin vardır;
Bilinməyir yaşın sənin,
Nələr çəkmiş başın sənin.

Düşdün uğursuz dillərə,
Nəhs aylara, nəhs illərə.
Nəsillərdən nəslərə
Keçən bir şöhrətin vardır;
Oğlun, qızın bəxtiyardır…

Hey baxıram bu düzlərə,
Ala gözlü gündüzlərə;
Qara xallı ağ üzlərə
Könül istər şeir yaza;
Gəncləşirəm yaza-yaza…

Bir tərəfin bəhri-Xəzər,
Yaşılbaş? sonalar gəzər;
Xəyalım dolanar gəzər
Gah Muğanı, gah Eldarı,
Mənzil uzaq, ömür yarı!

Sıra dağlar, gen dərələr,
Ürək açan mənzərələr…
Ceyran qaçar, cüyür mələr,
Nə çoxdur oylağın sənin!
Aranın, yaylağın sənin.

Keç bu dağdan, bu arandan,
Astaradan, Lənkərandan.
Afrikadan, Hindistandan
Qonaq gəlir bizə quşlar,
Zülm əlindən qurtulmuşlar…

Bu yerlərdə limon sarı,
Əyir, salır budaqları;
Dağlaraının dümağ qarı
Yaranmışdır qarlı qışdan,
Bir səngərdir yaranışdan.

Lənkəranın gülü rəng-rəng,
Yurdumuzun qızları tək.
Dəmlə çayı, tök ver görək,
Anamın dilbər gəlini!
Yadlara açma əlini.

Sarı sünbül bizim çörək,
Pambığımız çiçək-çiçək,
Hər üzümdən bir şirə çək
Səhər-səhər acqarına,
Qüvvət olsun qollarına.

Min Qazaxda köhlən ata,
Yalmanına yata-yata,
At qan tərə bata-bata,
Göy yaylaqlar belinə qalx,
Kəpəz dağdan Göy gölə bax!..

Ey azad gün, azad insan,
Doyunca iç bu bahardan!
Bizim xalı-xalçalardan
Sar çinarlar kölgəsinə,
Alqış günəş ölkəsinə!

Könlüm keçir Qarabağdan,
Gah bu dağdan, gah o dağdan;
Axşam üstü qoy uzaqdan
Havalansın Xanın səsi,
Qarabağın şikəstəsi.

Gözəl Vətən! Mənan dərin,
Beşiyisən gözəllərin
Aşıq deyər sərin-sərin,
Son günəşin qucağısan
Şeir, sənət ocağısan.

Ölməz könül, ölməz əsər
Nizamilər, Füzulilər!
Əlin qələm, sinən dəftər,
De gəlsin hər nəyin vardır,
Deyilən söz yadigardır.

Bir dön bizım Bakıya bax,
Sahilləri çıraq-çıraq,
Buruqları hayqıraraq
Nərə salır boz çollərə,
İşıqlanır hər dağ, dərə.

Nazlandıqca sərin külək
Sahillərə sinə gərək,
Bizim Bakı – bizim ürək!
İşıqdadır qüvvət sözü,
Səhərlərin ülkər gözü.

Gözəl Vətən! O gün ki, sən
Al bayraqlı bir səhərdən
İlham aldın…yarandım mən.
Gülür torpaq, gülür insan
Qoca Şərqin qapısısan.

El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən!
Ayrilarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!

---

Bir bax, bütün aləm yenə seyrangaha dalmış,
At bir kənara tərsliyi gəl, sən də gəzin gəl.

Bilməzdim, inan, bir belə vəcdə gələr insan,
Olsun, nə olar hər nəyə gəlsən də, gəzin gəl.

Gül sehrinə düşdün, düşəli dərvişə döndün,
Tərk et bu viran xanəni, gülşəndə gəzin gəl.

Bəsdir bu qədər qarə geyib, qəmdə dolaşdın,
Bir kəndinə gəl, qəşş elə, gül, şəndə gəzin gəl.

Üzdə dolanıb durma belə, dərya misali,
Vur batinə baş, sədləri dəl, təndə gəzin gəl.

Qoyma yaxına şeytanı, iblislərə uyma,
Hər daima ol sayğılı qul – bəndə, gəzin gəl.

Əynindən uzaq eylə şəhər kürkünü bir gün,
Gey ağ dumanı, dağları bul, kəndə gəzin gəl.

Gər, eşqə tapınsan, Odaya bir nəzər eylə,
Axtardığın ol tutmağa əl məndə, gəzin gəl.

http://www.yarpuzedebiyatdergisi.com/wp-content/uploads/2021/03/YARPUZ-25.SAYI_.pdf

Sanatçı kimin için yazar? Kendi açmazlarına çözüm bulmak
için mi, toplumun sorunlarını ortaya koymak için mi,
estetik değeri haiz anıt oluşturmak için mi? İdeolojisini yaymak,
adını gelecek kuşaklara bırakmak, ya da Necip Fazıl’ın
“Anladım işi, sanat Allah’ı aramakmış;/ Marifet bu, gerisi yalnız
çelik-çomakmış…” dizelerinde işlenmiş duyguyu – gerçek
sevgiliyi – aramak, hakkı ve hakikati haykırmak için mi?
Sanatçı, her ne amaçla yazarsa yazsın, karşısında iyi bir
eleştirmen varmış gibi yazmalı. Bu anlayış; sanatçının kendi
adı için, edebiyatımızın gelişmesi, ilerlemesi, yükselmesi için
lüzumludur. Çünkü eleştirmenin iyisi, yapıtın hakiki değerini
ortaya çıkarır. Onun gözünden hiçbir şey kaçmaz. Eleştirdiği
yapıtın tüm inceliklerini, ayrıntısını bilir çünkü. İşin kolayına
kaçmış yazarı, basmakalıp söyleyişleri, başka kapılardan
yemlenmiş düşünceleri, cımbızlanmış seçkin ifadeleri, okurun
göz pınarlarına oynayan şairleri, geçmişin koltuk değneklerini
kullanan intihalcileri, ikinci el söylemleri, hepsini… Söz
dizimine yeni soluk getireni de, toplumun nabzını tutanı da,
hep kendini anlatıyormuş gibi görünüp her bir yapıtında bir
özge insanı gözler önüne sereni de… Çünkü o, ormana bakıp
yaprakları görendir. Yeri geldiğinde eski defterleri karıştırmayı
da en iyi bilen, eserdeki açık kapıları anında farkeden, tanıdıkları
karşısında terazinin ayarlarıyla oynamayan, fincancı
katırını ürküteceğini bile bile söyleyeceklerini makaslamayan,
bunu yaparken elden düşme malzemeler kullanmayan. Çünkü
eleştirmen, dalgalarla boğuşmayı göze alabilecek kadar cesur,
inandığı yolda tek yürüyecek kadar yiğittir. İşte tüm bu nedenlerle
her kalem sahibi, yapıtını tribünleri göz ardı etmeden iyi
bir eleştirmenin nazarında tartıya çıkacağını düşünerek oluşturmalıdır.
“İyi bir eleştirmenin nezdinde benim yapıtımın değeri nedir?”
sorusu, akreplerle dolu, dar bir yolda yürümek gibi bir
etkiye sahip olacaktır sanatçı için. Belki yapıtlarda nicel düşüş
yaşanacaktır ama eserlerdeki nitelik artacak; sonuçta, edebiyatımız,
sanatımız, kültürümüz ve yapıtın sahibi kazanacaktır.

---

Yarpuz’un şimdiye kadar çıkan yirmi dört sayısı ile belli bir
duruş yakaladığını görmek yaptığımız işteki kararlılığımızı ve
inancımızı artırıyor. Üçüncü yılımıza girdiğimiz bu sayımızla
logodan sayfa düzenine kadar birçok değişikliğine gittik.
Amacımız hem biçimsel hem de içerik olarak her zaman en
iyiyi yapmak.

---

Birbirinden değerli şair ve yazarlarımıza Yarpuz’a eserleriyle
güç kattıkları için çok teşekkür ediyoruz.
Yeni sayılarda buluşmak ümidi ile …
Yarpuz Edebiyat Dergisi

Müstəqillik dövründə yaranan postmodern nəsr sahəsində İlqar Fəhminin yaradıcılığını xüsusi vurğulamaq lazımdır. Yazarın xüsusilə “İlk sui-qəsd” (Çənlibel tülküsü – 1-ci kitab -2005), “Qarğa yuvası” (Çənlibel tülküsü – 2-ci kitab – 2006), “Kölgədə əqrəb” (Çənlibel tülküsü – 3-cü kitab – 2007)  romanları bu kontekstdən son dərəcə əhəmiyyətlidir.

“İlk sui-qəsd” (Çənlibel tülküsü – 1-ci kitab)  romanı Keçəl Həmzənin Çənlibel, Koroğlu, dəlilər və gedişatla bağlı düşüncələrini şərh etməklə başlayır. Romana başlayan oxucu bu düşüncələrin ilk öncə Koroğluya, ya da hər hansı dəliyə aid olduğunu düşünsə də, yazar tərs gediş edərək Keçəl Həmzəni səhnəyə çıxarır. Və yeni modeldə, bütün mənfi xüsusiyyətlərdən arındıraraq oxucuya təqdim edir. Burada yazar Keçəl Həmzənin  Çənlibelə əslində necə gəldiyini xəbər verərək dastandan fərqli istiqamətdə şərh olunacaq mövzunun  siqnallarını verir. Göstərilir ki, Koroğlu Keçəl Həmzəni Xotkar və paşaların hiylələrindən xəbər tutmaq və ona daimi sığınacaq verib yanında saxlamaq məqsədilə yanına dəvət edib. Koroğlu kimi igidin yanında kiçilməyi ləyaqətsiz paşalarla birgə çalışmaqdan üstün görən Keçəl Həmzə Dona xanımla evləndikdən sonra Koroğluya sığınır. Romanın gedişatından aydın olur ki, Koroğlu ilə Keçəl Həmzənin arasından su sızmır və Çənlibel sərkarı ona məşvərət etmədən addım atmır. Son zamanlar sakit həyatdan sıxılan Həmzə xislətinin tələbi ilə, Çənlibeldə casus olduğuna dair alınan namənin gəlişi ilə sevinir və daha sonra hadisələr mürəkkəbləşir. Həmzə Koroğluya  dəlilər arasında casus olduğunu və onun Koroğlunu öldürməyə hazırlaşdığını deyir. Koroğlu bu xəbərdən sarsılır. Sonrakı proseslər isə sabiq dəlilərin sadiqliyini sübut edir, aydın olur ki, Koroğlunu dəlilər yox, Dəmirçioğlunun həyat yoldaşı Telli xanımın əkizi İnanc xanım və dəvaçısı zəhərləyib öldürmək istəyirmiş. Koroğlunun İnanc xanımı cəzalandırmaması isə onun ədalətini göstərir.

Keçəl Həmzədən sonra əsərdə dekonstruktiv dəyişikliklərlə təqdim olunan obraz Aşıq Cünunundur, hətta Çənlibeldə dəlilərin onun haqqındakı fikirlərdir. Aşıq dilbaz, gopçu, mübaliğəçi kimi təqdim olunur: “Amma aşıq danışanda birinin üstünə beş qoyub Koroğlunu o qədər şişirdirdi ki, Çənlibelə bələd olan adamlar mat-məəttəl qalırdılar ki, bu Koroğludan danışır, yoxsa Məlikməmməddən”… 

Romanda yazar geniş şəkildə pastişdən istifadə edib. 

Roman “Koroğlu” dastanı ilə intertekstual əlaqadə inkişaf edir.

…Romanda dekonstruksiya ilə yanaşı, kollajdan geniş şəkildə istifadə olunub.

Silsilənin davamı olan ikinci kitab isə “Qarğa yuvası” (Çənlibel tülküsü – 2-ci kitab) adlanır. “Qarğa yuvası”  romanı İlqar  Fəhmi yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Dünya intellektual postmodernizmindən fərqlənsə də, İlqar Fəhmi yaradıcılığında intellektualizmin izləri görünür. Ancaq müəllif dastan  və dastançılıq xüsusiyyətlərini əvvəldən sonadək qorumağa çalışır. Əsərin üslub və dil xüsusiyyətlərinə gəldikdə vurğulamalıyıq ki, bu aspektdən də yazar dastanda olduğu kimi, sadəliyi, axıcılığı, lakonikliyi üstün tutub. Əsər xüsusi mütaliəli oxucu tələb etmir. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanını oxuyan, yaxud oxumayan hər kəs əsəri dastanın davamı kimi qəbul edib oxuya bilər. Postmodernizmin tələb etdiyi skeptizm kontekstindən isə yazar “Kitabi-Dədə Qorqud”da, yəni klassik mətndə baş verən proseslərin başqa variantını ortaya qoymaq təşəbbüsü ilə çıxış edir.

Keçəl Həmzənin gözüylə müəllif  həm də Koroğluya böyük zat kimi baxır. Əsərdə Koroğluya ikili mövqe mövcuddur. Keçəl Həmzənin gözüylə Koroğlu etdiyi saleh əməllərə görə İmam Hüseynə, Qara Mahmud Yezidə bənzədilir. Burada da müqəddəs mətnlərə, hədislərə işarə olunur. İlk kitabda olduğu kimi, “Qarğa yuvası”nda da Keçəl Həmzə obrazı hadisələrin mərkəz xəttini təşkil edir. Hər iki əsərdə ana xarakter Keçəl Həmzədir. O, ağıllı, bacarıqlı və ən çətin məsələlərin həllində yüksək ağıl, siyasət nümayiş etdirir. Ancaq əsərdəki konfliktlər və onların həll yolları sadədir. Bu aspektdən də yazar dastan mövqeyini qorumağı seçir.

Əsərdə oxucu mərkəzçilik, qurğu içində qurğu, oxucunu mətnə ortaq etmək, oxucunu düşünməyə məcbur etmək, mətnlərarasılıq istehza, parodiya, pastiş, oyun prinsipi, magik realizm kimi faktorlar ön plandadır.

Yazar əsərdə magik realizmdən istifadə edib. “Qarğa yuvası” romanı magik realizm ünsürləri ilə zəngindir.

Əsərdəki sehrli dərədə baş verənlər, damğa, tacirin həyətində ağdan qırmızıya dönən  qızılgüllər, ölü qarğalar, cadu-əfsun kitabları, dərvişlərin zindandan qarovulçunu ovsunlayaraq  qaçmaları kimi məsələlər, rituallar magik realizm ünsürü kimi son dərəcə maraqlıdır.

Detektiv ünsürlərlə zəngin süjetin postmodernizm kontekstindən təqdim olunması əsəri daha da qüvvətləndirir. Yazar postmodern texnikaları detektiv hekayələrlə sintez edir.

“Qarğa yuvası” romanında  yazar postmodernizmin bir çox ünsüründən şüurlu şəkildə istifadə edir: “Onunçün Çənlibel sərkarı qəzəblənəndə qurd kimi  dağa-daşa düşüb ulamırdı, yumruqlarını sıxıb şir kimi nərildəyirdi”… “Vallah, lap hövsələm daraldı. Görünür ki, mətləbi çox uzatdım. Keçək yenə də təsvirində bulunduğumuz vaqeələrə”. Burada İlqar Fəhmi əsərin qurma, uydurma, fantastika olduğunu oxucuya bildirir. Gerçəkliklə uydurma arasındakı fərqi və romanın uydurma olduğunu meta-fantastik üsul ilə oxucuya çatdırmağı hədəfləyən postmodern yazar mətnin strukturunda oyunlar qurur və  reallığı sual altında qoyub sorğulayır. Bu texnika ilə oxucuya bir oyunda olduğunu daima xatırladır.

Bundan başqa, əsərdə Səfəvilər dövrü hadisələri Ərdəbilə səfər edən Keçəl Həmzə, Toxmaqvuranın şeyxin zirzəmisində 15 il dustaq qalan Əli bəy Şamlu tərəfindən danışılır. Burada yazarın Səfəvilər dövründə baş verən hadisələrə dekonstruktiv yanaşması mövcuddur. “Hipertekstual əlaqələrin özünü əks etdirdiyi digər mətn isə Ərdəbildə şeyxin gizli kitabxanasına daxil olmaq istəyərkən tələyə-quyuya düşən Həmzə və dostlarına quyudakı digər başqa bir əsir Əli bəy Şamlu tərəfindən danışılan əhvalatdan ibarətdir. Əli bəy Şamlu Səfəvi şahı Təhmasibin oğlu Heydər Mirzənin hərəminin eşikağası olub. Şah öləndən sonra Ustaclu tayfası Heydər Mirzəni, digər Qızılbaş tayfaları isə şahın Qəhqəhə qalasına saldığı oğlu İsmayıl Mirzənin varisliyini müdafiə etməyə başlayırlar. Digər tayfalar Heydər Mirzəni öldürmək üçün saraya hücum edəndə şahzadə Əli bəy Şamlu tərəfindən ələ verilir və başı kəsilir. Şahzadəni ələ verməyinin səbəbi isə onun qaçış üsulu idi. “…Qabağımdakı kəniz… şahzadə Heydər Mirzəydi, əyninə arvad paltarı geyib ləçək bağlamışdı…”.

“Qarğa yuvası”nda Əli bəy Şamlunun oğlunu öldürməsi epizodu “Quran”dakı İbrahimin oğlu İsmayılı Allaha qurban etmək ayininə oxşayır. Hər iki hadisə yuxu yolu ilə insandan istənilən əmr kimi təlqin olunur: “Ortaya ağır sükut çökdü. Həmzə fikirləşdi ki, hərgah bu adam Allah qabağında öz günahını yumaqçün oğlunun da canını əsirgəməyibsə, demək, həqiqətən çox böyük adamdı. Bu, İbrahim qurbanı kimi bir şeydi”.

Romanda həm dastançı (müəllif), həm də mətn ön plandadır. Mətndə bir çox dastançı səsi, hekayə içərisində hekayələri bir-birinə bağlamaq və ya başqa bir hekayə / və ya mətn içərisində hekayələri izləmək kimi elementlər də mövcuddur…

Silsilədə üçüncü kitab “Kölgədə əqrəb” (Çənlibel tülküsü – 3-cü kitab)  adlanır. İlqar Fəhmi “Kölgədə əqrəb” romanına təbiət təsviri ilə başlayır. Qızılbaş atlısının düşüncələri fonunda şərh olunan məsələlər kontekstində postmodernizmin elementi olan kollajdan istifadə olunur: “Sən bir dağın-daşın gözəlliyinə bax. Öylə bil ki, əleyhürəhmət İsmayıl padşah Xətai həştad il əqdəm haman bu yolun sağ əlindəki qayalığın üstünə dırmaşıb doyunca buraları seyr eləmiş, sonra da  vəzirlərdən birinin belinə qoyduğu ağappaq Səmərqənd kağızında haman məşhur “Bahariyyə”sini inşa eləmişdi…”.       

Əsərin sonrakı hissələrindən bir daha aydın olur ki, bu hissədə də, yenə əsas süjet “Koroğlu” dastanı  ilə intertekstual əlaqə içindədir. Ancaq “Qarğa yuvası” əsərindən fərqli olaraq bu dəfə müəllif  əsərdə din və təriqətlər məsələsinə ironik nöqteyi-nəzərdən yanaşır…

Əsərdə yenə də, əsas  obraz  Keçəl Həmzədir. O hadisələrin inkişafı və açılmasında xüsusi rol oynayır. Koroğlu və dəliləri, xanımlar arxa planda qalır. Hətta əsərdə hər yerə səpələnən dəlilərdən qeyri-adi qəhrəmanlıq görmürük…            

Əsərin sonrakı inkişafından Bəlli Əhmədlə Həmzənin dialoqunda dastanda var olan Həmzə obrazı və Bəlli Əhməd dekonstruksiya edilir…

Nəticə olaraq qeyd edək ki, İlqar Fəhminin romanları,  çoxşaxəli Azərbaycan ədəbiyyatında yaranan postmodern nəsr sahəsində xüsusi yerə malikdir.

Sonluqda yazar postmodern romanın əsas tələblərindən biri olan skeptizim nöqteyi-nəzərindən çıxış edərək oxucunu çaşdırır, elə göstərir ki, Mustafa bəy və Həmzə uçqunun altında qalıb kəndlilərlə birgə ölüb. Ancaq bundan Koroğlu daxil heç kim xəbər tutmur. Hər ikisi kəndlilər tərəfindən dəfn olunur.

Mənbə: http://edebiyyatqazeti.az/

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Bu gün həmin Xocalıyam…
Heç dəyişməmişəm.
Həmin küyüm, həmin səsim,
Kəsilməyib nəfəsim.
Tökülən qanım yerində,
Solan arzularım
dağımda, daşımda,
Geydiyim qan yaddaşımda.
Qaysaq bağlamayan
yaralarım çat verir.
qanı dayanmır.
Bu ah-nalədə uyuyub yatan
kəslər görəsən niyə oyanmır?!
Süngüyə keçirilmiş körpə fidanlıyam,
Şəhid qanlı Xocalıyam…
Hər gecə sinəmdəki
Qan dənizində boğuluram.
Hər gün sinəmdəki axan
qanla doğuluram.
Qara örpəyimi çəkib başıma,
Güc verirəm göz yaşıma…
Hıçqırtılarımı eşidən yox,
Dərdlərimə ikicanlıyam..
Mən həmin Xocalıyam.
Hardasınız,
ey məni ayaqyalın, başıaçıq
köksü yaralı, can üstə
Qoyub gedənlər?!
Hardasınız?
Mən süngülərə keçirilən,
Ümidi, inamı daş altında gizlədilən,
Ömrü qanlıyam…
Həmin Xocalıyam!
Körpə fidanları doğranmış,
Ümidləri talanmış,
Haqqı, ədaləti,
Arzusu gözündə qalanmış,
Qan ünvanlıyam,
Həmin Xocalıyam.
İyirmi yeddi ildir sizi gözlərəm.
Qanımla yeri, ahımla göyü bəzərəm.
Günün batan şəfəqində,
Ayın qövsi haləsində,
sizi gəzərəm.
Artıq 27 yaşım var…
Körpə deyiləm,
Kiminsə qabağında sınam, əyiləm.
Bir igid ərənəm,
Şəhid əsgərəm.
Bu gecə qanımı almaq istərəm,
Silahım köksümdə fışqıran,
Şəhid qanı….
Tanı məni, yaxşı tanı!

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Bir sevgisən, öz içimdə,
Lal olubdu söz içimdə,
Olsan yanar köz içimdə,
Mən səni sevən deyiləm.

Bu eşqin baxıb dadına,
Heç yaraşdırma adına,
Gəl məni salma oduna,
Mən səni sevən deyiləm.

Xəyal olub düşdüm yola,
Yenə də sənlə qol-qola,
Milyon varın, sözün ola,
Mən səni sevən deyiləm.

Əlim əlindən asılı,
Könlüm könlünə qısılı,
Desələr bu baxt yazılı,
Mən səni sevən deyiləm.

Mən bir azca utancağam,
Könül isitməz ocağam,
Yaxın dursan yanacaģam,
Mən səni sevən deyiləm.

Deyən, çox etdim ərkimi,
Sözüm yandırsın hər kimi.
Sən məni sevdiyin kimi,
Mən səni sevən deyiləm.

Ədəbiyyat, sənət insanları birliyə səsləmir, həm də birliyə hazırlayır. Ziyalının rolu, aydının missiyası insanları hər cür keçid dövrünə, sınaq məqamlarına səfərbər etməkdir. Düşüncədə, ovqatda və fəlsəfədə vahid məkanı yarada bilmək mənasında mənəviyyat adamlarının üzərinə hər zaman həlledici rol düşüb. Bu rolu hansı qələm adamı məsləkinin “tərcümeyi-halına” çevirib, hansı yaradıcı şəxsiyyət daha çox uğurla realizə etməyə çalışıb? Məsələn, poeziyamızda Vətənin obrazı necə əyaniləşib? Hansı dövrlər, hansı mərhələlər onu daha yaxşı şəkildə bədii sözün təcəssümü etməyi bacarıb? Mənə görə, belə bir dövr bir əsr əvvəlin vətən coşğulu poetik mətnlərinə şamil oluna bilər. Cümhuriyyət sevdalı, hürr əzmli poeziya… Bu dövrün ədəbiyyatı mənəviyyata milli kimlik, milli mənlik ovqatının aşılanması baxımından xüsusi önəm kəsb edir və bütün dövrlər üçün görk edilə biləcək səviyyədə ona üz tutulmasına layiqdir. Həqiqətən də, mənəvi səfərbərlik ruhunun dirçəldilməsində, ümumxalq ruhunun hürriyyət məramı ətrafında birləşdirilməsində XX əsrin əvvəllərinin milli özünüdərk, milli istiqlal idealı ilə yoğrulmuş türk poeziyasının xidməti əvəzsiz olmuşdur. Bu dövrdə poeziyada və nəsrdə tərənnüm və milli özünüdərkdən doğan milli ləyaqət və şərəfin vəsfi digər mövzu və problemləri kölgədə qoymuşdur. Milli triadamızın banisi Əli bəy Hüseynzadənin böyük yurd sevgisinin təzahürü kimi gerçəkləşən və ədəbiyyatımıza ilk vətən şeiri kimi daxil olan “Hali-vətən” nümunəsindən tutmuş “Ey vətən, ey pəriyi-vicdanım/ Səni sevmək deyilmi imanım” kimi – Hadinin vətəni sevməyin düstürunu yaradan misralarına qədər ucsuz-bucaqsız sevgi, sonsuzluq işarəsi…

Mənbə: http://edebiyyatqazeti.az/

Bu poeziyanın içində hər şey var. Yalnız bir əsr əvvəlin deyil, bir əsr sonranın yaşantıları, çırpıntıları, savaş və coşğu ruhunun əks olunduğu bütün çalarlar: şəhid ağrısı, bayraq ucalığı, müzəffər ordu, türk birliyinin qələbəsi, düşməni əzmək məramı, vətən sevgisi, yurd aşinalığı, Turan əzəməti və s ., və i…

Bəli, ədəbiyyat, bədii söz həm də tarixin yuvasıdır, bu günün dərslərini zamanın sonrakı axarına qatan və gələcəyə ötürən ən etibarlı məxəzdir. Bu halda qanunauyğun bir məqam da var: baş verənlərlə birlikdə ona münasibət də tarixin predmetidir! Bir əsr əvvəlin ədəbiyyatı millətə enerji püskürən qüvvət mənbəyi oldu. Təsadüfi deyil ki, bir əsr sonra, 2020-ci ilin sentyabrından bu yana davam etmiş 44 günlük vətən müharibəsinin də, qazandığımız zəfərin də yükünü çəkməyə bu poeziyanın gücü yetir.

Elnarə Akimova

Filologiya elmləri doktoru

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədri, ”Sözün Sehri” qəzetinin təsisçisi, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktoru, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Qubadlı bürosunun rəhbəri

XOCALI

Köməyinə yetişmədi kimsəsi,
Haray çəkib hey ağladı Xocalı!
Çalın-çarpaz dağlar gördü sinəsi,
Dərdimizə dərd bağladı Xocalı!

Aman Allah, haraya bax, haya bax,
Tük ürpədən qışqırtıya-qıya bax,
Bu millətə bu verilən vaya bax,
Yas içində yas saxladı Xocalı!

Güllələdi öz qızını ər ata,
Ana boğdu körpəsini – səs yata.
Ölən öldü, düşən düşdü it-bata,
Başdan-başa qan çağladı Xacalı!

Qarı düşmən düşmənliyin eylədi,
Ta körpədən qarıyacan teylədi.
Heç bilmədik apardığın neylədi,
Düşüb bir-bir soraqladı Xocalı!

Bu hayları bu yanlara kim atdı,
Neçə-neçə faciələr yaratdı.
Əldən getdi namus, qeyrət – ta batdı,
Sinəmizdə yağ dağladı Xocalı!

Sükutuna qərq olmuşuq heyrətin,
Oturmuşuq şivəninə millətin.
Mən biləni bu millətin qeyrətin,
Qeyrətiylə tam yoxladı Xocalı!..

Ac toxdan xəbər gözləyir,
Toxun xəbəri yoxdu ki…
Yox olanlar nə çəkirlər,
Yoxun xəbəri yoxdu ki…

Bu qırılan ürək kimin?
İndi növbə görək kimin?!
Saplandığı kürək kimin?
– Oxun xəbəri yoxdu ki…

Sən də biri milyon toxun,
Mən boz səhra, sən bol toxum.
Sınıq qəlbə min yol toxun,
Toxun, xəbəri yoxdu ki…

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

III yazı

“Didro effekti”… Yəqin ki, biznes və ticarət sahəsində çalışanların bu termindən çoxdan xəbəri var. 1988-ci ildən terminologiyaya ayaq açan “Didro effekti” alış-veriş vərdişinin insana vurduğu maddi və mənəvi ziyanları açıqlamaq üçün işlədilir.

Bu gün oturub “Didro effekti”nin ədəbiyyata bir dəxli olub-olmamasını çox düşündüm. Nə də olsa, terminin adı bir yazarın adıyla bağlıdır axı… Hə, söhbət məhz ondan – Deni Didrodan gedir…

Bir gün dostu Didroya yeni pijama hədiyyə edir. Filosof pijamasını geyinir, yazı masasına yaxınlaşır, ədəb-ərkanla oturur, yazmağa başlayır və… Və masasının köhnəliyini, əynindəki bahalı pijamaya yaraşmadığını yalnız indi dərk edir; yeni masa alır. Ardınca döşəmədəki xalının rəngləri solğun dəyir gözünə… Sonra da divardakı xalını bəyənmir, pərdələri çoxdandı dəyişmədiyinin fərqinə varır… Beləcə, elə gün gəlir ki, Didro bahalı, bir-birinə yaraşan əşyalara pul xərcləyə-xərcləyə yenidən borc bataqlığına düşür və bu qədər bahalı əşyanın içində yeməyə bir tikə çörək tapmır… Bütün bunlar bir yana, elə həmin borcun, bir tikə çörəyin dərdini çəkə-çəkə, könülsüz-könülsüz masaya oturur, yazmağa başlayır. Bir də ayılır ki, hekayənin son nöqtəsini qoyub… Özü də bu əhvalatı anladan o məhşur hekayənin: “Köhnə pijamam üçün peşmanlıq”…

… Hə, məni düşündürən bax, bu idi; o boyda bahalı əşyanın arasında, əynində o bahalıqda pijama, Didro heç nə yazmamışdı… Yaza bilməmişdi… Yeni hekayəsi isə məhz onun çarəsizliyindən, peşmanlığından “doğulmuşdu”. Qəribədir, deyilmi?

Həm də o qədər qəribədir ki… Ağrımadan, ağlamadan, yanmadan, göynəmədən yazmaq mümkündürmü? Düşüncələrimə indi də bu sualı yük eyləyib dörd yolun ayrıcında, yeddi cığırın görünən səmtində dayanıb öz başıma kül ələyəsi də deyiləm… Yox, bu gün masama heç təzə çiçək də qoymamışam. Eləcə, asta-asta Cəfər Xəndanın o məhşur misralarını zümzümə edirəm:

Axı şairləri şair eyləyən
Vüsal olmayıbdır,
hicran olubdur…

Bilirəm ki, təsəlli axtarışındadı ruhum. Ədəbiyyatın özünün qamçıladığı bir düşüncəni elə ədəbiyyatdan gizlətməyin, fikirlərimin qançırlarının üstünü sözlə, mətnlə örtməyin yollarını axtarıram, di gəl, bu axtarışın da yönü çıxmazadır. Mənsə, fikir köhlənimi keçiçıxmaz qayalıqların üstünə sürməkçün hazır deyiləm. Sadəcə, ədəbiyyatdan umduqlarımın siyahısını tutmağa başlayıram. Məsələn, bir oxucu kimi oxuduğum hər əsərdən məndən bəhs etməyini umuram. Bu, əksər oxucuların gündüz işığında əllərində şam axtardıqlarıdır əslində. Bəzən insanın özünə deyə bilmədikləridir ədəbiyyat, bəzən ehtiyacı olan birkəlməlik təsəlli, bəzən də yolgöstərəndir, həmdərddir, həmsöhbətdir. Hərçənd, Elxan Yurdoğlu deyir: “Özünüzlə nə qədər danışırsınız danışın, yazı adamı yazdıqlarının içindədir və ən yaxşı şəkildə yazdıqlarıyla söhbət edir”. Bəs yazmayan adam? “Yazı adamı” olmayan adam? Onların ədəbiyyatdan umduqları nədir?

Könül istərdi ki, elə bu an səsim yetdiyi qədər bu sualı pəncərəmdən eşiyə – ən azından bir küçəyə bağıra biləydim, heç olmasa, iki-üç cavab alım. Amma könülün hər istədiyi də olmur bu ədəbiyyatı ruhundan “soyunmağa” başlayan dünyada…

Yox, dünya yeni yazılan əsərlərdən, mətbəələrdə çap üçün növbə gözləyən kitablardan hələ kəm deyil. Bu əsərlərdə qəhətə çıxan ordakı ədəbilik-bədii ifadə vasitələridir. Bəzən irad tutanda “…izm janrı onu tələb eləmir” kimi cavablar eşitməkdə də gecikmirik. Unudulan odur ki, bu “…izm, …iya, …ika” kimi janrlar da ədəbiyyatın bir parçasıdır, onun qucağında başını qoyub uyuya bilmirsə, yuxusuna haram qatılsa – heç yazılmasa yaxşıdır, nəinki umduğumuzu gözümüzdə qoyub küsməyimizə səbəb olalar…

Ədəbiyyatdan küsmək… Bu, bir yazarın, bir oxucunun, hansısa fərdin şəxsi faciəsi deyil; bu, bütöv bir gələcəyin, kökü bir insanın ruhundan başlayan, ailə-nəsil-qonşu-iş yoldaşı-amal yoldaşı-cəmiyyət ardıcıllığıyla böyüyən qocaman bir ağacın içindən ahəstə-ahəstə qurumasıdır. Ona görə də, hərdən ədəbiyyatın içində umduğumuzdan bir hənir tapanda sevinirik… Küsməyə min səbəb olsa da, həmişə barışmağa bircə barmaq yer axtarmaqdır sevgi… Və nə yaxşı ki, hələ içimizdə ədəbiyyata olan o sevgi ümidsizliyə canını təslim etməyib!

Bu yaxında Yusif Səmədoğlunun “Soyuq daş” hekayəsini oxudum. Hekayə mənə o qədər tanış idi ki… Yaddaşımı silkələdim, ilk dəfə oxuduğum bu hekayənin əvvəlinimi, axırınımı tanıyırdım, təsvir olunan hadisənin harda başlayıb-harda bitdiyinimi bilirdim, bunu anşırdammadım. Amma nəydisə, hardaydısa, “Soyuq daş”da ayrılanların paralel dünyadakı vüsal anını anladan bir başqa əsər vardı tanıdığım. Sonra tapdım o əsəri, elə özüm yazmışammış “Birlikdə üşüyək” adlı hekayəni. Qayıdıb öz hekayəmi təkrar bir də oxudum. Elə bil, iki hekayə bir-birini tamamladı. Sadəcə, sonun əvvəli kimi. Çox düşündüm, görəsən, “Soyuq daş”ı daha əvvəl oxusaydım, “Birlikdə üşüyək” yazılardımı? Bilmirəm… Bu da mətnin taleyidi; hardasa öz yarısını – yarını tapmaq onun da nəsibidi.

Düzdü, həmin vaxt “özünü Yusif Səmədoğluna tay tutursan” kimi ironiyalar da eşitdim, indən sonra da eşidəcəyimdən əminəm. Amma bir də güzgünün gümüşü tərəfinə baxdım: əgər zamanın hansısa kəsiyindəsə “Azərbaycan ədəbiyyatı” deyiləndə hansısa bir əsərinin adı Yusif Səmədoğlunun əsəriylə yan-yana çəkilməyəcəksə, onda bu günün Azərbaycan yazıçıları niyə yazır? Bəs onların umduqları nədir bu ucsuz-bucaqsız ədəbiyyat dəryasından? Bu sualın cavabını tapmaq istəyərdim… Di gəl, əlimizin çatmağı bir yana, ünümüzün yetdiyi yerlər də daş hasarların o üzündə qalıb…

Bayaq janrlar və onların tələblərindən danışırdım axı… Bu gün daha çox detektiv janrda yazılan əsərlərdə umduğum bədii təsvirlərin kasadlığını görürəm. Ağzımı açıb bir söz demək o yana, elə gözümücə bərəldib müəllifin üzünə baxan kimi cavab hazırdı: “Burda o dediyinə heç gərək də yoxdu. Oxucu qısa, lakonik mətn, hadisələrin gərgin xətlə cərəyan etməsini istəyir. Biz də onu yazırıq”. Tamam… Bununla da razıyam… Oxucu nə umursa, onu “qızıl sinidə qarşısına qoymaq”la məşğulsunuz, çörək hamının haqqıdır, anam bütün yaradıcılığını arxasınca qaçdığı, amma heç vaxt çatmadığı bir “sarı beş qəpikliyə” qurban verib, bunu, məndən yaxşı anlayan tapılmaz. Amma… Axı… Siz yazıçısınız… Yazırsınız… Yazı adi anlayış deyil… Yazının insan taleyinə bağlılığını duyan, anlayan, idrakından bulaq suyu kimi süzdürən ulularımız taleyimizə “yazı” deyib…

Bir də yazdığınız janrın klassikləri var ki, dediklərinizi, yazdıqlarınızı haqsız çıxarmağa yetir. Məsələn, Adam Hall “Casus postu” detektiv romanında yazır: “Sağ tərəfdə, Schinkel abidəsinin ötəsindəki işıqlara baxdım. Gizlədilməyən qürurla söylənən bir sözü xatırlamışdım: “Bu da Berlin!” Berlin haraydı, necə bir yerdi? Bir zamanlar yer üzünün cəhənnəminin paytaxtı, ortasından divarla bölünmüş, ikiyə ayrılıb da hər parçası təkbaşına yaşayan soğulcanları andıran bir şəhərmi?”

Təsvirə baxın, bənzətməyə baxın… Mənim ədəbiyyatdan umduqlarım siyahısında hər əsərdə məni heyran qoyacaq ifadələrin olması da var…

… Necə ki, “Ulduz” jurnalının “525-ci qəzet”lə birgə hazırladığı “9-luq” layihəsində Rəşad Məcid deyir: “Söhbət ədəbiyyatdan gedirsə, ədəbiyyatın başqa sahələrdən fərqi odur ki, həyatı yüksək səviyyəli bədii obraz və çalarlarla təsvir edir…”

Mənbə: https://525.az/

http://www.acikkara.com/FileUpload/ep985265/File/acikkara_29.pdf

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri

Türkəm deyə…

Pəncərədən düşən günəş
Elə bil ki,buz bağlayıb.
İsitməyir könlümü…
Qarabağda ruhum əsir
Savalandan külək əsir
İçimdə boz qurd ulayır…
Əllerim açılıb göyə 
Taleyim bürünüb göyə
Tək günahım-Türkəm deyə
Yasaq edildi Ana dilim
Qurudulur Urmu gölüm

Darıxdım sənsiz….

Yenə payız gəldi sənsiz ömrümə
Otağım qaranlıq,divarlar soyuq
Tavana rəsmini çəkir gözlərim
Qəlbim buz parçası, duyğular soyuq

Qara buludlartək nigarançılıq
Həsrət gözlərimə kölgə salıbdır
Səni görməsəydim dəli olardım
Yaxşı ki,yadımda şəklin qalıbdır

Səninlə üz-üzə durmuşuq sanki
Gözümüz danışır, səssiz-səmirsiz
Bilməm, ayrılıqmı qorxutdu məni?
Yanımda olsan da darıxdım sənsiz.

Kardelen 104. sayısında DOĞU TÜRKİSTAN DÂVÂMIZI ele aldı.
Doğu Türkistan Millî Meclis Başkanı Seyit TÜMTÜRK ile röportaj…
Doğu Türkistan atasözleri…
Çilemiz…
Türkiye, Doğu Türkistan ve Azerbaycan şair ve yazarlarında eserler…
Olaylara bakış…
64 sayfa…

Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası dünyaboyu yayılan koronavirusa qarşı  “Evdə qal və sağlam ol” çağrışına dəstək olaraq izləyicilər üçün növbəti videoçarx hazırladı. “Vətənimizə virtual səyahət” layihəsi çərçivəsində hazırlanmış növbəti tur Şəmkir rayonunadır.

İzləyicilərə təqdim olunan videoçarxda Azərbaycan Respublikasının xəritəsində 1660 km²  əraziyə malik olan Şəmkir rayonunun bir şəhər, yeddi qəsəbə, əlli səkkiz kənddən ibarət olduğu qeyd edilmiş və digər ümümi məlumatlar toplanmışdır. Xüsusi başlıqlarla təşkil olunmuş təbiəti  rəngarəng fotolarla əks edilmişdir.

Videoçarxda əsrarəngiz, gözəl  təbiətə malik olan Şəmkirin bitki örtüyü ilə zəngin olan Dəryaçay, Suludərə, Sumaxlı, Yastı, Heydər qaçan, Şam meşələri, ucqar quruluşa malik Yasamal və Gəlavan dağları, XIX əsrə aid Alman və 1890-cu ilə aid Seyfəli kəhrizləri, bununla yanaşı Dəryaçay, Tatarlıçay, Zəyəm, Şəmkir, Cəhir və s. çayların, təbii surətdə yer səthindən çıxan şəffaf Qafqaz və Əsgər bulaqlarının fotoları verilmişdir.

Münbit  torpağında kök salmış palıd, cökə, vələs, çinar, qovaq, ardıc, şam, iydə, dağdağan kimi bir çox ağaclar, solmaz, lilpar, çobanyastığı, nərgiz, bənövşə, süsən, zanbaq kimi göz oxşayan güllər və yamyaşıl, şəfalı otların siyahısı ilə fotoları videoçarxda izləyicilərə təqdim olunmuşdur.

Videoçarxda bir çox heyvanların fotoları toplanmış, quşlar sırasında kəklik, qartal, qarğa, bülbül, ördək, ağacdələn, turac, şanapipik və b. siyahısı da qeyd edilmişdir.

Milli sərvətimiz olan tarixi abidələrdən – qalalar, qədim yaşayış yerləri, qalaçalar, qədim tarixlə bağlılığı olan qəbirstanlıqlar, 1998-ci ildə inşa edilmiş Şəmkir, Əliyaqublu və Düyərli məscidləri, 2006-cı ilə aid Paşa məscidi ilə yanaşı digər məscidlər, həmçinin muzeylər, ziyarətgahlar da videoçarxda öz yerini tapmışdır.

Şəmkir torpağı Zaur Sarıyev, İsgəndər Aznaurov kimi Azərbaycan Milli Qəhrəmanlarının, Molla Vəli Vidadi, Əhməd Cavad, Taleh Həmid, Məzahir Hüseynzadə kimi şairlərin, Azərbaycan SSR xalq artisti olan Leyla Bədirbəylinin, aşıq sənətinin ustalarının və digər sahələr üzrə şöhrət qazanmış görkəmli şəxsiyyətlərin məkanı olmuş, həmin şəxsiyyətlərin siyahısı da izləyicilərə təqdim edilmişdir.

Videoçarxda həmçinin Şəmkirin tarixən inkişaf etmiş sənətkarlıq sahələri – xalçaçılıq, ipəkçilik, üzümçülük, dülgərlik, dəmirçilik də qeyd edilmiş, mətbəxinə aid müxtəlif növ yeməklərin fotoları da verilmişdir.

Müasir binalar və parkların, zavodlardan – Maşınqayırma zavodu, Daş karxanası, Çörək zavodu, Şərab zavodu, Quşçuluq fabrikinin fotoları ilə videoçarx yekunlaşmışdır.

 Hazırlanmış videoçarx söz və musiqisi Maestro Ceyhuna aid olan Adil Karacanın ifa etdiyi “Şəmkirim mənim” mahnısı ilə müşayiət olunur.

Şəmkir videoçarxını aşağıdakı linkdə izləyə bilərsiniz:

https://www.youtube.com/watch?v=CtDoOZmRCuQ

 “Vətənimizə virtual səyahət” adlı layihəyə daxil olan videoçarxlar “Kitabsevər uşaqlar” Facebook səhifəsində və YouTube kanalında yerləşdirilib.

Silsilə şəklində hazırlanan videoçarxlar davam edir.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri

Sevinc bizdən uzaq idi,
Kədərin də üzü döndü.
Bumeranqdır sanki həyat,
Nə etdiksə,bizə döndü.

Haqq yoluna üz qoyduq.
Yaramıza duz qoyduq.
Qəlbimizə buz qoyduq.
Buz bir anda közə döndü.

Günah da yük,savab da yük.
Qələm balta,vərəq kötük.
Günahları edam etdik.
Savabımız sözə döndü.
09.04.2020

Elə bu axşam…..

Gözlərimə işıq düşür,
Zülmət çöküb daxilimə.
Büvə düşmüş xalı kimi,
Sökülürəm ilmə-ilmə

Yaddaşımın çığırların
İtirmişəm,ot basıbdır.
Xəyallarım,arzularım
Məni yolda azdırıbdır.

Bu həsrətin qoxusu da,
Çin çıxmayan yuxusu da
Tək qalmağın qorxusu da
Yalnızlıqdan dəhşətlidir.
                   

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü

Köhnə yara sağalır,
Üstünü qaysaq tutub.
Neçə ildi axtardığım sevgini
Duyğularım
Suç üstündə sağ tutub.
Qəribə şeylər olur,
İçimdə yaz havası.
İndi kimin cəsarəti,
İndi kimin hünəri var
Bu havanı
Ürəyimdən qovası?
Həə, bir də, onu da deyim,
Nə yerliyəm, nə qonağam.
Qala bilsən, yurd yeriyəm,
Köçərisən, köç məndən.
Nə istəsən seç məndən.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Heydər Əlirza oğlu Əliyev 1923-cü il mayın 10-da Azərbaycanın Naxçıvan şəhərində dəmiryolçu ailəsində dünyaya gəlmişdir.^[9] 1939-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra Azərbaycan Sənaye İnstitutunun memarlıq fakültəsində təhsil almışdır. Başlanan müharibə ona təhsilini başa çatdırmağa imkan verməmişdir.^[10]

Heydər Əliyev gəncliyində

Heydər Əliyev 1941–1944-cü illərdə Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetində müxtəlif məsul vəzifələrdə xidmət etmiş,^[11]1944-cü ilin mayında isə Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi tərəfindən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarına işə göndərilmişdir.^[12] O, Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) və Moskva şəhərlərində xüsusi ali təhsil almış, 1957-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir. Dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında iyirmi beş il (1944-1969) çalışan Heydər Əliyev 1964-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə irəli çəkilmişdir.^[12][13] H.Əliyevə 1967-ci ildə SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi tərəfindən general-mayor rütbəsi verilmişdir.^[14]

Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 1969-cu il 14 iyul tarixli plenumunda 46 yaşlı Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilərək 1982-ci ilə qədər Azərbaycan SSR-ə rəhbərlik etmişdir.^[15] Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrdə (1969-1982) idarəçiliyin möhkəmlənməsi, kadrlara qarşı tələbkarlığın artırılması nəticəsində iqtisadi-sosial sahədə böyük nailiyyətlər əldə edildi.^[16] 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilən Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilmiş və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olmuşdur.^[17]

Heydər Əliyev SSRİ Ali Sovetinin (8, 9, 10 və 11-ci çağırışlar) deputatı,^[18] 9-cu çağırış SSRİ Ali Soveti İttifaq Sovetinin sədr müavini (1974-1979), RSFSR Ali Sovetinin deputatı (XI çağırış, 1985),^[19] Azərbaycan SSR Ali Sovetinin (7, 8, 9, 10 və 12-ci çağırışlar) deputatı və Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin üzvü (8, 9 və 10-cu çağırışlar) olmuşdur.^[20][21]

Sov.İKP MK-nın 1987-ci il oktyabr plenumunda Heydər Əliyev Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvlüyündən və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsindən öz ərizəsi ilə istefa verdi.^[22]

Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün (21 yanvar, 1990-cı il) Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb etmişdir. O, Dağlıq Qarabağda yaranmış kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını tərk etmişdir.^[10]

1990-cı ilin iyulunda Azərbaycana qayıdan Heydər Əliyev ilk əvvəl Bakıda, sonra isə Naxçıvanda yaşamış, həmin ildə də Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilmişdir. O, 1991-1993-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədr müavini olmuş, Ali Sovetin sessiyalarında fəal iştirak etmişdir.^[23] Heydər Əliyev 1992-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının Naxçıvan şəhərində keçirilmiş təsis qurultayında partiyanın sədri seçilmişdir.^[24]

Azərbaycan xalqı 1993-cü ilin may-iyununda Gəncə şəhərində Sürət Hüseynovun başçılığı ilə prezident Əbülfəz Elçibəyə qarşı Gəncə qiyamı qaldırılması ilə ölkədə vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandıqda Heydər Əliyevin hakimiyyətə gətirilməsi ilə ayağa qalxdı, bu, əsl mənada, milli hərəkata çevrildi, Azərbaycanın o zamankı dövlət başçıları onu rəsmən Bakıya dəvət etməyə məcbur oldular. Heydər Əliyev iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi, iyunun 24-də isə Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başladı.^[25]

1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. Onun Azərbaycan rəhbərliyinə qayıdışı ilə ölkənin ictimai-siyasi, sosial, iqtisadi, elmi-mədəni həyatında, beynəlxalq əlaqələrində dönüş yarandı, elmi əsaslara, beynəlxalq norma və prinsiplərə uyğun müstəqil dövlət quruculuğu prosesi başlandı. Azərbaycan dövlətçiliyinin mövcudluğuna böyük təhlükə olan 1994-cü il oktyabr^[26] və 1995-ci il mart dövlət çevrilişi cəhdlərinin^[27] qarşısı alındı, dövlət müstəqilliyi qorunub saxlandı, silahlı yolla hakimiyyətə gəlmək cəhdlərinə son qoyuldu.^[28]

1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda “Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda “Azəri”, “Çıraq” yataqlarının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin pay şəklində bölüşdürülməsi” haqqında dünyanın 11 ən iri neft şirkəti ilə Əsrin Müqaviləsi imzalandı.

Heydər Əliyevin prezidentliyi zamanında milli ordu quruculuğunda ciddi dəyişikliklər başladı. Təcavüzkar silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazisindəki azğınlıqlarının qarşısı alındı, qəddar düşmənə əks-zərbələr endirildi və 1994-cü ilin mayında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ilk mərhələ kimi cəbhə xəttində atəşkəs elan edilməsinə nail olundu.^[28]

1995-ci ilin noyabrında referendum yolu ilə Azərbaycan Respublikasının ümumbəşəri demokratik dəyərləri özündə əks etdirən Konstitusiyasının qəbul edilməsi, 1995 və 2000-ci illərdə çoxpartiyalılıq əsasında demokratik parlament seçkilərinin keçirilməsi, Konstitusiya məhkəməsinin fəaliyyətə başlaması, Azərbaycanda ölüm cəzasının ləğv olunması, “Bələdiyyə seçkiləri haqqında qanun”un və bir sıra digər qanunların qəbulu və əməli surətdə həyata keçirilməsi məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.^[29]

Heydər Əliyev 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək siyasi fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir.^[30]

Heydər Əliyev 15 may 2001-ci il tarixli fərmanı ilə EA-ya Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası statusu vermiş, beləliklə bu nəhəng elm təşkilatının Azərbaycan xalqı qarşısındakı xidmətlərini və akademik elmin ölkənin inkişafının əsas təminatçılarından olduğu faktını bir daha yüksək səviyyədə təsdiqləmişdir.^[30] Heydər Əlyevin təşəbbüsü, bilavasitə rəhbərliyi ilə 2001-ci il noyabrın 9-10-da Dünya Azərbaycanlılarının Bakıda keçirilən I qurultayı Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması və gücləndirilməsi sahəsində çox dəyərli tarixi qərarlar qəbul etmişdir.

2003-cü ilin prezident seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq vermiş Heydər Əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar seçkilərdə iştirak etməkdən imtina etmiş və öz namizədliyini İlham Əliyevin xeyrinə geri götürmüşdü.^[31][32]

Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyev 2003-cü il dekabrın 12-də müalicə olunduğu Klivlend Klinikasında (ABŞ) vəfat etmiş, dekabrın 15-də Bakıda I Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.^[33]

Mükafatları, təltifləri və fəxri adları[redaktə | əsas redaktə]

SSRİ dövrü[redaktə | əsas redaktə]

İkiqat Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Heydər Əliyev

1. “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə” medalı — 1945
2. “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə” medalı — 1945
3. “Sovet Ordu və Donanmasının 30 illiyi” yubiley medalı — 1948^[34]
4. “Əmək igidliyinə görə” medalı — 1949^[35][36]
5. “Döyüş xidmətlərinə görə” medalı — 1954^[37]
6. “SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 40 illiyi” yubiley medalı — 1957
7. II dərəcə “Nümunəvi xidmətə görə” medalı — 1959
8. “DTK-nın fəxri əməkdaşı” nişanı — 1960
9. “Qırmızı Ulduz” ordeni — 1962^[14][38][39]
10. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı — 1964
11. I dərəcə “Nümunəvi xidmətə görə” medalı — 1964
12. “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi” yubiley medalı — 1965
13. “Sovet milislərinin 50 illiyi” yubiley medalı — 1967
14. “ÜFK-DTK-nın 50 illiyi” nişanı — 1967
15. “SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 50 illiyi” yubiley medalı — 1967 prezident HEYDER ELIYEV
16. “SSRİ Sərhəd Qoşunlarının 50 illiyi” yubiley nişanı — 1968
17. Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı — 1970
18. 5 dəfə Lenin ordeni (1971, 1973, 1976, 1979, 1983)^[40]
19. “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi” yubiley medalı — 1975
20. “SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 60 illiyi” yubiley medalı — 1978
21. İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1979, 1983)
22. “Oktyabr İnqilabı” ordeni — 1982
23. Sov.İKP MK-nın “Политическое самообразование” jurnalı redaksiya heyətinin Fəxri Fərmanı — 1982
24. “Kiyevin 1500 illik xatirəsinə” medalı — 1982
25. “Georgi Dimitrovun anadan olmasının 100 illiyi” yubiley medalı — 1982^[41]
26. Georgi Dimitrov ordeni — 1983^[42]
27. “Komsomolsk-Amurun 50 illiyi” yubiley nişanı — 1984
28. ÜİLKGİ MK-nın “60 il V.İ.Leninin adı ilə” fəxri nişanı — 1984
29. “Qırğızıstan SSR-in və Qırğızıstan Kommunist Partiyasının 60 illiyi” xatirə medalı — 1984
30. “25 il Patris Lumumba adına Xalqlar Dostluğu Universiteti” medalı — 1985
31. “1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi” yubiley medalı — 1985
32. I dərəcəli Vətən Müharibəsi Ordeni — 1985^[43][44]
33. “SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi” yubiley medalı — 1988

Müstəqillik dövrü[redaktə | əsas redaktə]

1. Tbilisi Dövlət Universitetinin fəxri doktoru — 1996^[45]
2. Kiyev şəhərinin fəxri qonağı — 1997^[46]
3. Türkiyə-Azərbaycan Dostluğu Vəqfinin fəxri sədri — 1997
4. Hyuston-Bakı Assosiasiyasının fəxri üzvü — 1997
5. Amerika-Avrasiya Sənaye-Ticarət Palatasının “1997-ci ilin adamı” mükafatı — 1997
6. Milli Olimpiya Komitələri Assosiasiyasının “Ləyaqət” mükafatı — 1997
7. “Ankara iş qadınları” cəmiyyətinin “1997-ci ilin görkəmli dövlət adamı” mükafatı — 1997
8. “Ankara iş qadınları” cəmiyyətinin “1998-ci ilin dövlət adamı” mükafatı — 1998^[47]
9. “Ankara iş qadınları” cəmiyyətinin “2001-ci ilin müdrik dövlət adamı” mükafatı — 2001
10. “Ankara iş qadınları” cəmiyyətinin “2002-ci ilin dövlət adamı” mükafatı — 2002^[48]
11. Kırkpınar yağlı güləş yarışlarının “Baş Ağası” — 1998^[49]
12. Qars şəhər bələdiyyəsinin “1997-ci ilin insan haqları” mükafatı — 1998^[50]
13. Türk Sənayeçiləri və İş adamları vəqfinin “İlin dövlət adamı” mükafatı — 1998^[51]
14. Türk Sənayeçiləri və İş adamları vəqfinin “İlin dövlət adamı” mükafatı — 1999
15. Türk Sənayeçiləri və İş adamları vəqfinin “Üstün xidmət və başarı mükafatı” — 2002^[52]
16. Türk Sənayeçiləri və İş adamları vəqfinin fəxri sədri — 2002
17. Türk Dünyası Yazıçılar və Sənətçilər Vəqfinin^[53] “Türk dünyasına xidmət” mükafatı^[54] — 1998^[55]
18. Türk Dünyası Yazıçılar və Sənətçilər Vəqfinin “Türk dünyasının 2001-ci il xüsusi mükafatı” — 2002^[52]
19. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü — 1998
20. Rusiyanın Saratov vilayətindəki “Yurd” Cəmiyyətinin fəxri üzvü — 1998^[56]
21. Türkiyə Qəzetəçilər və Yazarlar Vəqfinin “Beynəlxalq türk dünyası qohum millətlərin yaxınlaşması mükafatı” — 1998
22. Türkiyə Qəzetəçilər və Yazarlar Vəqfinin “Türk dünyası qardaşlıq və dostluq mükafatı” — 2000
23. Türkiyənin Bayburt diyarının “Dədə Qorqud” mükafatı — 1998^[57]
24. Türkiyənin İzmir şəhərinin Qarşıyaka bələdiyyəsinin “İnsan haqları” beynəlxalq mükafatı — 1998^[57][58]
25. Türkiyənin İpək Yolu Vaqfının fəxri üzvü və mükafatı — 1998^[57]
26. Türkiyənin İpək Yolu Vaqfının 1998-ci il “Böyük lider” mükafatı və vəqfin fəxri sədri — 1999
27. Türkiyənin İpək Yolu Vaqfının ” 1999-cu ilin dövlət adamı” mükafatı — 2000
28. Türkiyənin İpək Yolu Vaqfının “2001-ci ilin dövlət adamı” mükafatı — 2001
29. Türkiyənin İpək Yolu Vaqfının “2002-ci ilin siyasət adamı” mükafatı — 2003
30. Türkiyənin “Siyasət” jurnalının “İlin şərəf mükafatı” — 1998
31. Türkiyənin “Siyasət” jurnalının “İlin dövlət adamı mükafatı” — 2003^[59]
32. Türkiyənin Mərmərə Qrupu Strateji və Sosial Araşdırmalar Vəqfinin fəxri sədri — 1998
33. Türkiyənin Mərmərə Qrupu Strateji və Sosial Araşdırmalar Vəqfinin “Günümüzün ən dözümlü adamı” mükafatı — 1999
34. Türkiyənin Mərmərə Qrupu Strateji və Sosial Araşdırmalar Vəqfinin 2002-ci ilin “Baş müəllim Atatürk” mükafatı — 2002
35. Beynəlxalq Bioqrafiya Mərkəzinin (İngiltərə, Kembric) “Dünyanın XX əsrdə görkəmli xadimi” mükafatı — 1999^[60]
36. Azərbaycan Respublikası Əsilzadələr Məclisinin 1 nömrəli şəhadətnaməsi — 1999
37. İ.Y.Yakovlev adına Ümumçuvaşiya Milli Mükafatı — 2000
38. Rusiya Kinematoqrafiya Sənəti Akademiyasının “Nika” mükafatı — 2000
39. Beynəlxalq Həvəskar Boks Assosiasiyasının fəxri mükafatı — 2001
40. “Ruh” Azərbaycan Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin “Jurnalistlərin dostu” mükafatı — 2002^[61]
41. “Rusiyanın Milli Şöhrəti Mərkəzi”nin “Sivilizasiyaların dialoqu” beynəlxalq Andrey Pervozvannı mükafatı — 2002^[62]
42. Avrasiya teleforumunun mükafatı və diplomu — 2002
43. Türkiyənin “Samanyolu” televiziya kanalının “Medianın dostu” mükafatı — 2002^[63]
44. Məmməd Araz mükafatı — 2003
45. Türkiyənin “Zaman” qəzetinin “Avrasiyada sülh və dialoq” beynəlxalq mükafatı — 2003
46. Moskva Hüquq Akademiyasının fəxri doktoru — 1997^[64]
47. İzmir şəhərindəki “Doqquz Eylül” Universitetinin fəxri doktoru — 1997^[65]
48. İstanbul şəhərindəki “Fatih” Universitetinin fəxri doktoru — 1997^[66]
49. Əl-Fərabi adına Qazax Milli Dövlət Universitetinin fəxri doktoru — 1997^[67]
50. Daşkənd Dövlət Universitetinin fəxri doktoru — 1997^[68]
51. Türkiyə Respublikasının ən yüksək mükafatı — “Dövlət nişanı” — 1997^[69][70]
52. Ukraynanın ali mükafatı “Yaroslav Mudrı” ordeni — 1997^[71]
53. İzmir şəhərindəki Egey Universitetinin fəxri doktoru — 1998
54. Atatürk adına Ərzurum Universitetinin fəxri doktoru — 1998^[72]
55. İsgəndərin şəhərindəki Universitetin fəxri doktoru — 1999
56. İsparta Universitetinin fəxri doktoru — 1999^[73]
57. Beynəlxalq Kadr Akademiyasının “Elm və təhsilin inkişafına görə” beynəlxalq ordeni — 1998^[74]
58. Türkiyənin ən nüfuzlu mükafatı “Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı” — 1999
59. Osmanqazi Universitetinin fəxri doktoru — 2000
60. Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının “Ləyaqət” qızıl medalı — 2000
61. Ankara Universitetinin fəxri doktoru — 2001^[75]
62. Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının “Böyük qızıl medalı” — 2001
63. Ukraynanın “Qızıl tale” Beynəlxalq Açıq Məşhurluq Reytinqinin “Qloriya Populi” qızıl ulduzu — 2001^[76]
64. Rus Pravoslav Kilsəsinin (RPK) I dərəcəli “Müqəddəs mömin Moskva knyazı Daniil” ordeni — 2001^[77]
65. Gürcüstanın ali mükafatı — “Qızıl runo” ordeni — 2001^[78]
66. Bursa şəhərindəki Uludağ Universitetinin fəxri doktoru — 2002
67. Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının fəxri akademiki — 2002
68. Qars şəhərindəki Qafqaz Universitetinin fəxri doktoru — 2002
69. Beynəlxalq Üzümçülük və Şərabçılıq Akademiyasının fəxri üzvü — 2002
70. Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun fəxri doktoru — 2002
71. Kırıkqala Universitetinin fəxri doktoru — 2003
72. Rusiya Federasiyasının Təhlükəsizlik, Müdafiə və Hüquq Qaydası Problemləri Akademiyasının professoru və həqiqi üzvü, Y.V.Andropov adına mükafat — 2003^[79]
73. ABŞ-ın Linkoln Universitetinin fəxri doktoru — 2003^[80]
74. Ukrayna Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının fəxri doktoru — 2003^[81]
75. Avropa Güləş Federasiyasının “Qızıl boyunbağı” fərqlənmə nişanı — 2002^[82]
76. Beynəlxalq İhsan Doğramacı Fondunun qızıl medalı — 2002^[52]
77. Fransa Respublikasının “Fəxri Legion” ordeninin Böyük Xaçı — 2003^[83]
78. Rusiyanın ən yüksək mükafatı — “Müqəddəs Apostol Andrey Pervozvannı” ordeni — 2003^[84]
79. Uşaq Fondları Beynəlxalq Assosiasiyasının Lev Tolstoy adına beynəlxalq qızıl medalı — 2003^[85]
80. Ukraynanın mədəniyyət ictimaiyyətinin “Şərəf”‘ ordeni — 2003^[86]
81. Ankara şəhərindəki Hacəttəpə Universitetinin fəxri doktoru — 1994^[87]
82. Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktoru — 2000
83. Moskva Dövlət Universitetinin fəxri professoru — 2002^[88]
84. Texas ştatının fəxri vətəndaşı — 1997
85. Türkiyənin “Nərgiz TV” kanalının 1997-ci il üçün “Dünyada ilin adamı” mükafatı — 1998^[89]
86. Azərbaycanda ilin adamı mükafatı (2002, 2003)^[90]
87. Şeyxülislam Ordeni — 2005 (vəfatından sonra)^[91]

Hirslənəndə nə var vurub,
Yıxandan qorxun olmasın.
Səni uzaqlar yıxacaq,
Yaxından qorxun olmasın.

Yolunda neçə qan durub,
Qəlbə yaxının yan durub.
Həsrətində hey yandırıb,
Yaxandan qorxun olmasın.

Söz ver dedm, dastan yedim,
Hər nə yedim, dostdan yedim.
Yad əlində didim-didim
Yaxandan qorxun olmasın.

Hicran dolu qəmsə tirə,
Ələnəcək qəm sətirə.
Qorx aşkarlar qəm gətirə,
Yuxundan qorxun olmasın.

Bu yol niyə döngələndi,
Sanıram, yardan gələndi.
Nə gəlsə, vardan gələndi,-
Yoxundan qorxun olmasın.

Səbrim ta tükənmiş heydi,
Ağ baxtimmi qara geydi?!
“Məhəbbət bir bəla şeydi…” –
Yox, ondan qorxun olmasın!

07.05.2020.

AĞLAMA…

Qatar deyil-qəm gətirə,
ötən günlərə ağlama,
saçlarına qətrə-qətrə
yağan dənlərə ağlama,

Qəhərdən divar da uçar-
daşın da öz yaddaşı var,
özünü-özünə qaytar!
keçən illərə ağlama,

Gah istəyə,gah arzuya
uyduq,sevilirdik güya.
Gənclik deyil–qayıtmaya,
solan güllərə ağlama,

Həyatdır;görüş yerindən
azmı olub peşman gələn?
“Hayıf”-deyib gözlərindən
axan sellərə ağlama,

Təkəbbürdən əlini çək,
qismət öz işin görəcək,
köz tutan mütləq sönəcək-
donan küllərə ağlama,

Bəlkə,özün də bilmədən,
qurtulmusan fəlakətdən,
əllərindən,görüşmədən,
gedən əllərə ağlama,

Onlar–daha uzaqlarda;
kim nə yerdə,hansı harda?
kölgəmizi divarlarda
qıran tinlərə ağlama,
ötən günlərə ağlama…

GƏLƏ BİLMƏDİN…
O boyda eşq bir salama dəymədi?
Bəxtiyar VAHABZADƏ

Ürəyim yerinə çətin ki,gələ,
o acı gülüşlə axı,nə dedin?
özünü vuraydın “Görməməzliyə”,
elə biləydim ki:”Korsan,görmədin”.

Sənə:”Can!”-deməyə dil saxlayaydım,
görüşə gəlməyə gül saxlayaydım,
qəlbimdə “Məzara” əl saxlayaydım,
elə düşünəydim:”Hələ ölmədin”.

Bəxti gətirənlər daş kimi yatar,
son bahar gülü də xəzana qatar,
hərdən harayından qulağım batar-
məni ürəyindən hələ silmədin?!

Mənsiz–gözlərində axı,qəm idim,
axı,anlayırdın,gülüm,kimidim!
qədrini bilməli təcə mən idim–
hayıf ki,sən bunu bilə bilmədin!

Həyatım,çiçəyim,gözümün çəni,
hansı yollar qırdı qədəmlərini?
o payız nə cürə apardı səni?–
yenə baharıma gələ bilmədin…

İTGİ…

Zaman keçir,vaxtım birtir,
ömrü başa vururam,
çiynimdəki mələklərlə
üzbəsürət dururam.

Onlar yazan dəftərlərdə
yazılanlar görünməz,
sualların yeri Dərgah,
burda cavab verilməz.

Qalxıb ömrün zirvəsinə
göz gəzdirdim cahana,
o,bizlərə yaşam verdi,
bizsə düşmənik ona.

Gülşənləri oraqlayıb
qara kollar bitirdik,
Dünya özü Cənnətimiş,
biz Cənnəti itirdik…

Yaza bilmirəm

Hər gecə qəsd edib öldürmə məni,
sənli yuxuları yoza bilmirəm,
içimdə gizlənən məndəki “Məni”,
ağladan olmasa–yaza bilmirəm,

Soyuq yaş güc gələr gözün yağına,
get-gedə qarışar “qara”-“ağına”,
elə alışmışam eşqlər dağına,
dağladan olmasa yaza–bilmirəm,

Hər kəs öz bağrında bir çiçək əkib,
hər kəs bir inancın önündə çöküb,
məsum körpə kimi qoynuna çəkib,
bağladan olmasa–yaza bilmirəm,

Hamı bir-birinə arabir dəyib,
ən odlu qırmanclar Şairi döyüb,
Füzuli–gerçəyi tərsinə deyib;
aldadan olmasa–yaza bilmirəm!

Gülüm,güləşdirmə heç kimnən məni,
durnayam-saxlatma köçümnən məni,
yaxşı ki,sən varsan!-içimnən məni,
çağladan olmasa–yaza bilmirəm,

Mənimdir gerçək də,acı yalan da,
sınıram çox şeyi yada salanda,
üzümə “can”-deyib qapı dalında,
saxladan olmasa–yaza bilmirəm,

Sən də,Vahid ƏZİZ,yaxşı ki,varsan,
hayıf ki binəva dövrana yarsan!
uzağı olardım dərdli bir ozan;
Tanrıdan olmasa–yaza bilmirəm…

Böyük Vətən Müharibəsində qəhrəmanlıq
göstərmiş azərbaycanlıların əziz xatirəsinə!

Bakıdan Berlinədək
Cəsarətlə döyüşdü,
Min əzaba qatlaşdı,
Dəyanətlə döyüşdü.

Mərdlik yolunu seçdi,
Alovdan-oddan keçdi,
Zəfər şərbətin içdi,
Mətanətlə döyüşdü.

Tab etdi çox sınağa,
Tuş olmadı qınağa,
Doğma yurda, torpağa,
sədaqətlə döyüşdü.

Ordenlər sinəsində, 
Qətiyyət var səsində,
Qan-qada cəbhəsində,
Ləyaqətlə döyüşdü.

Həzi, Mehdi, Gəraydır,
Biri orduya taydır,
Yenilməz bir alaydır,
Şücaətlə döyüşdü.

Yorğanı oldu səngər,
Xilas etdi kənd, şəhər,
Üzünə güldü zəfər,
Qətiyyətlə döyüşdü.

Keçsə də, neçə illər, 
Dəyişsə də, nəsillər,
Sizi sevəcək ellər,
Söyləyəcək fəxrlə;
-Qorxmaz, qoçaq babalar
Rəşadətlə döyüşdü.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri

Cavabsız sevgi

Nazını çəkməyə hazırdım hər an
Çünki mənasızdır əzabsız sevgi
Ancaq ki, insanı bir ağac kimi
İçindən çürüdür cavabsız sevgi

Yanımda olsan da, mənə uzaqsan
Hər yandan üstümə həsrət çilənir
Baxışın bənzəyir ölüm hökmünə
Gözündən üzümə nifrət çilənir

Sanmaki, hər işin doğrudur, düzdür
Ömrünü puç edər əyrilər bir gün
Sevgimə gülərək alçaltma məni
Nifrətin sevgiyə çevrilər bir gün

Daha məni heç nə təəccübləndirmir
Daha mənə heç nə qeyri-adi gəlmir.Fikirlərim dar beynimə,Hisslərim qafiyəyə,Ruhum isə “can” adlanan bu qəfəsə sığmayır.Sıxılıram, boğuluram..“Haqqa” doğru yol gedirəm,“Həqiqət”i özləyirəmTamlığından ayrı düşmüş yarpaq üzərində bir şeh damlasıyam.Buludlara qovuşmaqçün günəşin doğmağını gözləyirəmMən, keçmişindən xəbərsiz,Gələcəyinə biganə manqurtlaşan gəncliyəm,Məhvə məhkum bir xalqın son gümanı,ümidiyəmAtası şəhid, anası faişə bir uşağın “insanliğ”a nifrətiyəmHər şeyin nəfsinə qurban verənəsgərin əzab çəkən vicdanıyam,qeyrətiyəm.Əsirlikdə təhqir olan qadınların ismətiyəm.“Söz” tapıb ifadə edə bilmədiklərim içimi yandırır, kül eləyir.Mən Qarabağda yandırılmış,xaraba qalmış bir yurdamTamahına aldanaraq tələyə düşmüş,qarşısında şikar durmuş,gözləri bərələ qalmışBoz qurdam.Bədənimi buz kəsibdir,donmuşam,bəlkə,yenidən qış gəlibdir?…yox!yox!Deyəsən,elə mən ölmüşəm..Ağzımdan çıxaraq havada iz buraxan,Nəfəs deyil,içimdəki od-alovun istisidir,tüstüsüdür
Darıxdım sənsiz…. 
Yenə payız gəldi sənsiz ömrümə Otağım qaranlıq,divarlar soyuq Tavana rəsmini çəkir gözlərim Qəlbim buz parçası,duyğular soyuq 
Qara buludlartək nigarançılıq Həsrət gözlərimə kölgə salıbdır Səni görməsəydim dəli olardım Yaxşı ki,yadımda şəklin qalıbdır 
Səninlə üz-üzə durmuşuq sanki Gözümüz danışır,səssiz-səmirsiz Bilməm, ayrılıqmı qorxutdu məni? Yanımda olsan da darıxdım sənsiz. 
Dodağım
Məktubun sonunda öpürəm yazdınAğacda yarpaqtək əsdi dodağımOnu belə kövrək görəndə dilimDedi sızlamağın bəsdi dodağım
Bir an da əhdindən üz döndərməyibHaqlını haqsıza qurban verməyibSənin qeybətinə dözə bilməyibDişimlə dilimi kəsdi dodağım

“Cəhaləti aradan qaldırmaq uğrunda hər bir addımı dəstəkləyirik!” devizi ilə fəaliyyətini uğurla davam etdirən “Yazarlar.az” saytı tərəfindən AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazıçı-publisist Vüqar Əhməd “Koroğlu” romanına görə “Ziyadar” Mükafatına layiq görülüb. Kitabın “Ön söz”ünün müəllifi AMEA Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Rzasoydur. Bədii əsərin rəyçisi “Ədəbiyyatşünaslıq plyus” Yaradıcılıq Birliyinin sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəkulla Bayramlı, redaktoru isə Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin kiçik elmi işçisi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) “Publisistika” şöbəsinin redaktoru, Təhminə Vəliyevadır.

Tarixi mövzuda qələmə alınan əsər “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunub. 352 səhifədən ibarət əsər müəllifin 4-cü romanıdır.

“Ulu öndərimiz ürəklərdə yaşayır”

Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 97-ci il dönümünə həsr olunmuş virtual tədbirlər və layihələr həyata keçirir.

Bu layihələrdən biri Respublika Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzinin vokal dərnəyinin üzvlərinin ifasında Esmiralda Hüseynovanın bəstələdiyi “Heydər baba” mahnısıdır. Kollektivin bədii rəhbəri Esmiralda Hüseynovadır. Mahnını izləyicilərə təqdim edirik.

Mahnı https://www.youtube.com/watch?v=rqUDo9hb-tE  linkdə yerləşdirilib.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri

Şair dostum əzizim dəyərlim gözəl insan qohumum el oğlum şair Alik Dənizsevər dən gözəl bir şeir dəyər vermək poeziyanın ən gözəl nemətidir şairimizə uğurlar diləyirəm darıxmışam sizin üçün…

Onda bildim ki,
Sevməkdən çox sevilməlisən.
Bir söz üçün
Gündə min yol ölməlisən.
Axtar tap,
Tələsmə yazmağa,
Nə zamanım var.
Gördüyüm yuxuları yozmağa
Onda bildim ki,
Məndən keçənlərin
Sağ olun da unuduldum,
Görməməzliyə vurduğum şeyləri
Oldu da Yudum-yudum
Hər içimə atdıqca
Hər gün biraz biraz içdim
Onda bildim ki
Bir dərdlik də ölə bilər insan.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının təşkilatçılığı ilə “Heydər Əliyevin dövlətçilik təlimi və müasir dövr” adlı Beynəlxalq onlayn elmi konfransı keçirilib. Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 97-ci ildönümünə həsr olunmuş konfransa Azərbycanla yanaşı Türkiyə, Qazaxıstan, Rusiyadan elm xadimləri qatılıblar. Konfransı giriş sözü ilə AMEA-nın birinci vitse-prezidenti, millət vəkili, akademik İsa Həbibbəyli açaraq bildirib ki, “Azərbaycan xalqının görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev XX əsrin  yetişdirdiyi nadir dünya liderlərindən biridir. O, keçmiş SSRİ-nin siyasi bürosunda idarəetmədə təmsil olunmaqla yanaşı, uzun müddət  Azərbaycanın rəhbəri olmuşdur. Azərbaycana rəhbərlik etdiyi birinci mərhələdə xalqını gələcək müstəqilliyə hazırlamaq üçün böyük işlər görmüş, milli oyanışda mühüm rol oynamışdır. Onun Azərbaycanı müstəqilliyə hazırlama xidmətlərinə 1978-ci ildə Azərbaycan dilini rəsmi dövlət dili elan etməsini, zabitlər hazırlayan Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseyin məhz Azərbaycanda açılmasını və digər çoxsaylı işlərini nümunə göstərmək olar”.

 SSRİ-nin süqut dövrünün şərhini verən akademik əlavə edib ki, həmin dövrlərdə Naxçıvanda yaşayan Heydər Əliyevin sayəsində üçrəngli bayrağımız ilk dəfə 1990-cı il noyabrın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisində qaldırılmış, Muxtar Respublikanın adından “Sovet Sosialist” sözləri çıxarılmış, SSRİ-nin qorunub-saxlanması ilə bağlı keçirilən referendumda Muxtar Respublika iştirak etməmişdir.

 Daha sonra ümummilli liderin müstəqillik illərindəki fəaliyyətinə işıq salan  akademik İsa Həbibbəyli onun daxili və xarici siyasətdə tutduğu məqsədyönlü istiqamətin tarixinə nəzər salıb. Heydər Əliyevin Türkiyə Cumhuriyyəti ilə münasibətlərə xüsusi önəm verdiyini, 1994-cü ildə Çinə, sonralar bir neçə dəfə ABŞ-a səfərlər ediyini müstəqil Azərbaycan dövlətinin tanınmasında, əlaqələrin qurulmasında mühüm addımlar olduğunu diqqətə çatdırıb. Müasir dövrdə onun siyasətinin Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirildiyini vurğulayıb.

Akademik həmçinin Heydər Əliyevin elm, incəsənət və ədəbiyyat xadimlərinə xüsusi diqqət və qayğısından da bəhs edib. Eləcə də, onun qayğıkeşliyinin bu gün elm adamları tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini əlavə edib. Buna nümunə olaraq AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda hazırlanan ikicildlik “Ədəbiyyatda Heydər Əliyev obrazı tarixi gerçəklikdən ideala” kitabını misal gətirib.

Sonra Beynəlxalq Türk Akademiyasının prezidenti, professor Darxan Kıdırali “Türk xalqları arasında qarşılıqlı əlaqələrin inkişafında Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda məruzə edərək əsas diqqəti Heydər Əliyevin Qazaxıstan-Azərbaycan və ümumiyyətlə, türk dünyası üçün xidmətlərinə yönəldib. Bildirib ki, Heydər Əliyevlə Nursultan Nazarbayevin şəxsi dostluq münasibətləri dövlətlərimizin də əlaqələrinin inkişafına təsir göstərib. TÜRKSOY və digər bu kimi qurumların yaranmasında Heydər Əliyevin rolunu xüsusi vurğulayıb. Türk dövlət başçılarının Zirvə görüşlərinin keçirilməsinin onun adı ilə bağlı olmasını, “Dədə Qorqud”, “Manas” kimi dastanlarımızın yubileylərinin qeyd edilməsində xüsusi xidmətlər göstərdiyini bildirib. Bugün onun yolunu uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyevin Türk Şurasının, TürkPa-nın. TÜRKSOYun, Beynəlxalq Türk Akademiyasının fəaliyyətinə böyük təkan verdiyini nəzərə çatdırıb.

Videokonfransda Şimali Kiprin Yaxın Doğu Universitetinin professoru Fəxrəddin Sadıqoğlu “Kiprdə Heydər Əliyev xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində görülən işlər”, Rusiyanın Rostov şəhərində yerləşən “Cənub Universiteti”nin (İdarəetmə, Biznes və Hüquq İnstitutu) rektoru, professor İmran Əkbərov “Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin formalaşmasında Heydər Əliyevin rolu”, KÜNİB-in rəhbəri, professor Ramazan Qorxmaz “Heydər Əliyev və Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri” mövzusunda məruzələrlə çıxış ediblər.

Daha sonra AYB-nin katibi, “525-ci qəzet”in baş redaktoru Rəşad Məcid “Heydər Əliyev və Azərbaycan mətbuatı” adlı məruzəsində Ümummilli liderin mətbuat üçün gördüyü işləri və onunla bağlı xatirələrini bölüşüb. Baş redaktor qeyd edib ki, “Heydər Əliyevin hələ sovet dövründə ədəbiyyata və ədəbiyyat xadimlərinə, jurnalistlərə verdiyi dəyər əfsanə kimi danışılırdı. Biz də 1993-cü ildən sonra onun addımlarını işıqlandırırdıq. “525-ci qəzet”in müxbiri həmişə onun keçirdiyi görüşlərdə olub, ən müxtəlif suallara cavab alıb. Onun 6 avqust 1998-ci ildə imzaladığı fərmanla senzura tamamilə ləğv edildi, bununla da tam yeni bir mənzərə yarandı. Həmişə problemli situasiya yarananda ulu öndər mətbuatın tərəfində olub. O, Azərbaycan qəzetlərini və televiziyalarını diqqətlə izləyirdi və mətbuatın qaldırdığı problemlərə xüsusi həssaslıqla yanaşırdı. Ümumiyyətlə o, ictimai idarəetmənin ustası idi”.

Onlayn elmi konfransda AMEA-nın Naxçıvan bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev “Heydər Əliyevin Naxçıvan dövrü fəaliyyəti”, Dilçilik İnstitutunun direktoru, akademik Möhsün Nağısoylu “Heydər Əliyev və Azərbaycan dili”, Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Ərtegin Salamzadə “Heydər Əliyevin obrazı xalçaçılıq sənətində”, Fəlsəfə İnstitutunun direktor müavini, fəlsəfə elmləri doktoru Eynulla Mədətli “Azərbaycan diplomatiyasının inkişafında Heydər Əliyev fenomeninin rolu”, AMEA Qadınlar Şurasının sədri, professor Rəna Mirzəzadə “Heydər Əliyev və Azərbaycan qadını” mövzusunda məruzələrlə çıxış ediblər.

AMEA-nın digər əməkdaşlarından Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimovanın “Ədəbiyyatda Heydər Əliyev obrazı”, Yeni Azərbaycan Partiyası AMEA ərazi partiya təşkilatının sədri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Ulduzə Mehvalıyevanın “Heydər Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının qurucusu kimi”, Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, professor Tahirə Məmmədin məruzələri dinlənilib.

Videokonfransda Ədəbiyyat İnstitutun direktor müavinləri, filologiya elmləri doktoru, dosent Əlizadə Əsgərli, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı, Rəşad Qasımov və İnstitutun elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Həsənli də iştirak ediblər.

Ədəbiyyat İnstitutun digər əməkdaşlarından Azərbaycan – Türkmənistan – Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Almaz Binnətova, İnstitutun Təhsil şöbəsinin müdiri, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov, Ədəbiyyat İnstitutunun YAP ilk özək       təşkilatının sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Xədicə İsgəndərli, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Gülnar Qasımlı da konfransa qatılıb.

Onlayn konfransda Dendrologiya İnstitutundan Tünzalə Zeyvəliyeva, AMEA Gənc Alimlər və Mütəxəsislər Şurasının sədri, fizika üzrə fəlsəfə doktoru Famin Salmanov, AMEA Rəyasət Heyəti aparatının İctimaiyyətlə əlaqələr, mətbuat və informasiya şöbəsinin Elektron informasiya sektorunun müdiri Nərgiz Qəhrəmanova da iştirak ediblər.

Gülnar Səma

Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu,

İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi

AĞLAMA, LEYSAN GÖZLÜM…

Dünya belə dünyadı,
Baş açmazsan felindən.
Bir də gördün lalı da
Tora saldı dilindən.
Aləmdən bac alan da
Dad eyləyib əlindən.
Ağlama, mələk üzlüm, ağlama,
Ağlama, leysan gözlüm, ağlama,
Ağlama, boyuna qurban.

Bu dünyadan pay umdun,
Bəxtinə güldümü gör?
Gözündən axan yaşı
Bircə yol sildimi gör?
Namərdə könül verdin,
Qədrini bildimi gör?
Ağlama, mələk üzlüm, ağlama,
Ağlama, leysan gözlüm, ağlama,
Ağlama, boyuna qurban.

Ömür öz köçündədi,
Yaşadın, yaşamadın.
Bir qarışqa yükünü
Daşıdın, daşımadın.
Bu necə ağlamaqdı –
Gözünün yaşı – yadın!
Ağlama, mələk üzlüm, ağlama,
Ağlama, leysan gözlüm, ağlama.
Ağlama, boyuna qurban.

Karvan bayaqdan ötüb,
Gecikən sən olmusan.
Butan vaxtında gəlib,
Gec içən sən olmusan.
Tez ikən özgə idin,
Gec ikən sən olmusan.
Ağlama, mələk üzlüm, ağlama,
Ağlama, leysan gözlüm, ağlama.
Ağlama, boyuna qurban.

HAVADAN AYRILIQ QOXUSU GƏLİR

Əbəsmiş dayanmaq bu yağış altda,
Qismətim yenə də qəhər olacaq.
Göyün ulduzları yır-yığış altda,
Yəqin ki, bir azdan səhər olacaq.
Gecədi, birtəhər sovuşub gedir,
Qarşıdan səhərin qorxusu gəlir.
Özümü öyrədim ayrılıqlara,
Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.

Dan yeri ayrılıq doğdu bu səhər,
Bu sərsəm doğuşdan, qəfil doğuşdan
İçimə ayrılıq toxumu düşdü,
Bilmədim azımı, çoxumu düşdü.
Gözümdən süzülən göz yaşıdımı,
Yoxsa ki, bir əlçim yuxumu düşdü.
Bəlkə ona görə səkilərin də,
Otun da, daşın da, kol-kosların da.
Gecəni yatmayan bu «dostlar»ın da
Qapanır gözləri, yuxusu gəlir.
Özümü öyrədim ayrılıqlara,
Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.

Ağlaya bilmirəm ağac gözüylə,
Çiçək gülüşüylə gülə bilmirəm.
Nə məndən bir yolluq sağ qalan olmaz,
Nədəki, bir yolluq ölə bilmirəm.
Göz yaşım gözümdə donub haçandı,
Çətini hər şeyin sonunacandı.
Ölməyin, qalmağın sonu bəllisə,
Hər şeyin cilidi, donu bəllisə,
Bəs niyə hayana əl ətıramsa,
Əlimə hicranın yaxası gəlir?
Özümü öyrədim ayrılıqlara,
Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.

ÖZÜN DEMƏDİNMİ…

Sən mənim dünyada ən şirin yuxum,
Sən mənim ən gözəl dərdimsən, gözəl.
Bir özgə dərd varsa, mən orda yoxam, –
Gecəli, gündüzlü dərdim – sən, gözəl.

Göynətdi sinəmi bu “Göyçəgülü”,
Oxşadım bu yercə, bu göycə gülü.
Harda görmüşəm mən bu göyçək gülü? –
Əl atıb çəməndən dərdim – sən, gözəl.

Özgə aləmi var bu bar dərməyin,
Sevənlər, sevgidən qubar dərməyin!
Qisməti bu günmüş nübar dərməyin, –
Özün demədinmi, “dər, dinsəm…”, gözəl!

NƏ DANIM

Daha titrək əllərindən
Üzülüb əlim, nə danım?!
Hamıdan ağıllı olan,
Hamıdan dəlim, nə danım?

Qəlb didən oxun yox idi,
Sevgisiz yuxun yox idi,
Bir kərə “yox”un yox idi,
Ay mənim “bəli”m, nə danım?!

Aramıza iblis girdi,
Girdi, özü də pis girdi.
Seryağublar şər püsgürdü,
Vuruldu pəlim, nə danım?!

Daha düşmür pay qarmağa,
Baxıb gülür çay qarmağa,
Heymi qalıb hayqırmağa? –
Olmuşam həlim, nə danım?!

Hanı o xoş anlı çağım,
Ötüb dəliqanlı çağım,
Ömürlə qanlıbıçağam,
Gülür əcəlim, nə danım?!

Hər tərəf kor, hər yan sağır,
Göydən həsrət, nisgil yağır,
Bəlkə son deyil, sən çağır,
Mən donüm gəlim… nə danım…

YAŞAYAQ

Ver, dünya, yükün çoxunu,
Çəkim, beləcə yaşayaq.
Ürəyimə qəm toxumu
Əkim, beləcə yaşayaq.

Özgə dərd arama nolar?!
Yaraşır harama, nolar?!
Toxunma yarama, nolar?! –
Həkim, beləcə yaşayaq.

Bu qapıya yoxmu bir çəm,
Ay insafsız – birim, bircəm.
Qısıl mənə olaq bir cəm, –
Təkim, beləcə yaşayaq.

Qəzəl desin, şeir desin,
Şər desin, ya xeyir desin.
Boş ver, qoy nə deyir – desin,
Hər kim, beləcə yaşayaq.

Ərkini geyib əyninə,
Alma lap məni eyninə.
Barı eylə ürəyinə
Təhkim, beləcə yaşayaq.

ARTIQ

Yeni dünya düzəninin
Təməli görünür artıq.
Şeytanların, iblislərin
Əməli görünür artıq.

Bu sözə qul oldu bizlər:
“Nəfsi toxlar əyilməzlər”.
Min illərlə yeyilməzlər,
Yeməli görünür artıq.

Bir “Xəndək” var, bir “Xeybər” var,
Gör nə qədər bixəbər var.
Nə “xeyir”dən bir xəbər var,
Nə “bəli” görünür artıq.

Sonu varmış sabahların,
Göyə bülənd bu ahların,
Yerli, yersiz günahların,
Bədəli görünür artıq.

YAZIĞIN GƏLSIN

Çiynini fil yükü altına vermə,
Qarışqa, özünə yazığın gəlsin.
Misqalla ölçülən öz yükün ilə,
Barış qal, özünə yazığın gəlsin.

Çox da ömrü boyu əkin əkməyən,
Həmişə sahibdi dolu təknəyə.
Olarsan özgənin yükün çəkməyə
Alışqan, özünə yazığın gəlsin.

Dönməmiş uğruna it ulyanlara,
Dinməzcə qoşul yat uyuyanlara.
Mənəmlik havasın at – milyonlara
Qarış qal, özünə yazığın gəlsin.

Özü bir oyundu, düzü, dünyanın,
Seyrəlir birbəbir düzü dünyanın.
Edərlər başına düzü-dünyanı,
Darısqal, özünə yazığın gəlsin.

QALMADI

Bu gün olanlar oldu ta,
Sabaha nəsə qalmadı.
Yollar yoxuşa dirəndi,
Getməyə kəsə qalmadı.

Son ümid də axtalandı,
Gözlərdə qan laxtalandı.
Fələk satan, bəxt alandı, –
Biz düşdük nəhsə, qalmadı.

Dan söküldü, qürub getdi,
Yalandan vay qurub getdi.
Gedənlər hayqırıb getdi,
Bir söz də pəsə qalmadı.

Gülüm, saçların qulacdı,
Baxdım – gözümdə gül açdı.
Dünya yaxşıya qol açdı, –
Heç zaman pisə qalmadı.

Bu son bir başlanğıc ola,
Eşidən başdan qıc ola,
Kim görüb ki, eşq qocala, –
Adəmdən bizə qalmadı.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

Bənövşəli bağlar nigaran qalıb,
Lalənin bağrın yar, qanı tökülsün.
Nərgizin gözündə şeh damcılanıb,
Əyil öp, qızılgül sevinsin , gülsün.

Yanır pərvanənin qanadı odda,
Mən də bir dəliyəm Məcnundan betər,
İnad çəpərini sən özün adda,
Nazını çəkməyə bu ömrüm yetər,

Gəl isit qəlbimi, öz nəfəsinlə,
Yoxdu səndən özgə başqa bir kimim,
Ruhuma sığal çək, incə səsinlə,
Sənsiz ay camallım, mən necə dinim.

Göylərin üzünü buludlar alıb,
Sevgimə həyan ol, ruhuma qanad,
Taleyim eşqindən asılı qalıb,
Günəş tək nur çilə, qoy gülsün həyat.

İlk addım atmaq da ağrdı, ağır,
Çox həsrət çəkmişəm illər boyunca.
Gəlmirsən nə olar, onda sən çağır,
Gəlim görüşünə mən qaça-qaça.

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri

20 Yanvar

Odlar yurdu qan ağladı

Qana boyandı o gecə

Azadlığın pöhrələri

Qanla sulandı o gecə

Güllə yağırdı şəhərə

Bizi boğdular qəhərə

Ümid yox idi səhərə

Vaxt da dayandı o gecə

Bu çeynənmiş cəsədlərə

Bu cavanca şəhidlərə

Analar bir ağı deyin

Gül-çiçəkli məzarlara

Qəbiritsan,xiyaban yox

Azadlığın bağı deyin

ANA

Sökülməzdi dan yeri

Açılmazdı heç səhər

O şirin laylaların

Olmasaydı gecələr

Mən dünyaya gəlməmiş

Tanıdıb bir mələyi

Mənə əmr etdi Xudam

Anacan söyləməyi

Saçmasaydı Günəş nur

Itərdi zülmətdə Ay

Ana,sən bir Günəşsən

Mən sənə nisbətdə Ay

                                     AXTARIRAM GÖZLƏRİNİ

                                                         Bu həsrətin əl izi var

                                                         Ürəyimin yarasında

                                                         Eşq dünyamda bir sən varsan

                                                         Baxsan onun harasında

                                                         Mələk ruhlu əlllərini

                                                         Gül qoxulu tellərini

                                                         Axtarıram gözlərini

                                                         Baxışların arasında

                                                         Baxıb ilham alaydım mən

                                                         Bir damla yaş olaydım mən

                                                          Şəkil olub qalaydım mən

                                                          Gözlərinin qarasında

İncəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq və “İncəsənət xadimləri üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının təsis edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002 ci il 28 may tarixli 707 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq qərara alıram:

1. Səhnə fəaliyyəti ilə bağlı aşağıdakı aparıcı incəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatları verilsin:

Abbasov Tariyel Abbasqulu oğlu

Abbasova-Budaqova Afaq Nurəhməd qızı

Abdullayev Kyazım Ənvər oğlu

Abdullayev Mətləb Fətəli oğlu

Abdullayev Sərxan Qəhrəman oğlu

Abdullayeva Xurşud Lütfəli qızı

Abdurahmanov Yusif Fikrət oğlu

Adıgözəlov Yalçın Vasif oğlu

Ağaverdiyeva Məsməxanım Aslan qızı

Axundov Bəxtiyar Ağayar oğlu

Allahverdiyev Vasif Kərim oğlu

Allahverdiyeva Naibə Siyavuş qızı

Babayeva İnarə Əhməd qızı

Bağırov İzaməddin Zeynal oğlu

Bayramov Salman Bayram oğlu

Bəxtiyarov Rəşad Bəhram oğlu

Butenko İqor Leonidoviç

Cəfərov Mircavad Mirqəfər oğlu

Cəfərov Novruz Adil oğlu

Cəfərov Samir Qadir oğlu

Dadaşov Əmrah Balaxan oğlu

Eyvazov Anar Əli oğlu

Eyvazov Yasəf Alxas oğlu

Eyyubov Musa Eyyub oğlu

Əbdülsəmədova Zemfira Feyzulla qızı

Əflaki Ədilə Osman qızı

Əhmədov Əhməd Ural oğlu

Əhmədov İlkin Qənbər oğlu

Ələkbərzadə Mehriban Zaur qızı

Əliyev Sərvər Bəhlul oğlu

Əliyev Vaqif Səfər oğlu

Əliyeva Afət Məmməd qızı

Əliyeva Böyük Xanım Həsənbala qızı

Əliyeva Dilarə Asif qızı

Əliyeva Münəvvər Sabir qızı

Əliyeva Nərgiz Arzu qızı

Əliyeva Şəfəq Rəsul qızı

Əlizadə Əkbər Müzəffər oğlu

Əmirbəyova Rita Cəmil qızı

Əsədova Səbinə Çingizovna

Əsgərov Əli Rəhim oğlu

Əsgərov Əsgər Əkbər oğlu

Əskərov Qoçaq Məhərrəm oğlu

Ferştandt Makar Sergeyeviç

Gözəlova İradə Vaqif qızı

Hacıyev Əli Əliyusif oğlu

Hacıyev İlqar Xəlil oğlu

Hacıyev Ümüd Səyyad oğlu

Hacıyeva Naylor Fidan Hacıağa qızı

Hacıyeva Sevil İnşalla qızı

Hacıyeva Səbinə Sabir qızı

Heydərova Çinarə Yaşar qızı

Həmidov Əjdər Qüdrət oğlu

Həsənova İradə Aslan qızı

Həşimov Orxan İlqar oğlu

Həşimzadə Xanlar Allahverdi oğlu

Hüseynli Anar Vaqif oğlu

Hüseynov Fizuli İsmət oğlu

Hüseynov Şövqi Ərəstun oğlu

Hüseynov Tofiq Əbdülrəhim oğlu

Hüseynova Kamilla Fikrət qızı

Hüseynova Kəmalə Müzəffər qızı

Hüseynova Laləzər Ramil qızı

Xanlarova Mehriban Aslan qızı

Xasiyev Nadir Şənbə oğlu

Xəlilzadə Rüfət Eldar oğlu

İbrahimov Fuad Natiq oğlu

İbrahimova Səbinə Vaqif qızı

İbrahimova Şəhla İbrahim qızı

İmanov Vaxtanq Yaşar oğlu

İmanova Gülbacı Əliəkbər qızı

İskəndərova Sənubər Sabir qızı

İsmayılov Qurban İbrahim oğlu

Kərimov Loğman Seyfulla oğlu

Kərimova Cəmilə Rüstəm qızı

Kərimova Qərinə Rəhim qızı

Kərimova Nərgiz Faiq qızı

Qarayev Elnar Cəfər oğlu

Qasımov Məmmədsafa Məmmədəli oğlu

Qasımov Yusif Əli oğlu

Qəhrəmanov Abbas Əhməd oğlu

Qəmbərli Ayaz Vahab oğlu

Qəmbərov Salman Hüseyn oğlu

Qəribova Nargilə Dursun qızı

Qrafkin Boris Fyodoroviç

Quliyev Cəmil Elşad oğlu

Quliyev Əyyub Ramiz oğlu

Quliyev Hafiz Məhərrəm oğlu

Quliyev Rövşən Vaqif oğlu

Quliyeva İntizar Təhməzqulu qızı

Qurbanov Cahangir Qafar oğlu

Qurbanov Cahangir Vahid oğlu

Qurbanov Oruc İzzət oğlu

Qurbanova Gülzar Qurban qızı

Qurbanova Pərvanə Yaqub qızı

Mehmandarov Mustafa Adil oğlu

Məhərrəmov Firudin Əliməmməd oğlu

Məmmədxan Ucal İsa oğlu

Məmmədov Anar Ramiz oğlu

Məmmədov Ayşad Kamal oğlu

Məmmədov Maqsud Fazil oğlu

Məmmədov Murad Məmməd oğlu

Məmmədov Sabir Novruz oğlu

Məsimov Qurban Abdulla oğlu

Mikayılov Anar Şamil oğlu

Mikayılova Sonaxanım Məmmədağa qızı

Mirişli Nazim Ramiz oğlu

Mir-Qasım Ayan Oqtay qızı

Mirzəhəsənov Hüseyn-Səfa Qvaməddin oğlu

Mirzəyev Gülağası Ağa Hüseynoviç

Mirzəyev Rafiq İsmayıl oğlu

Mirzəyev Sucəddin Qiyas oğlu

Musayeva Səmayə Məmməd qızı

Musayeva Şükufə İmran qızı

Mustafayeva Laləzar Bəşir qızı

Nəbiyev İbad Fərrux oğlu

Nəsirova Hicran Fətəli qızı

Nəzərov İlham İslam oğlu

Novruzova Nubar Qulu qızı

Nurzadə Əli Qayıb oğlu

Osmanov Bəhram Məcid oğlu

Osmanov Fuad Tacəddin oğlu

Piriyev İvtixar Fəhrat oğlu

Poladov Əkram Nicad oğlu

Rəhmanov Rəhman Tofiq oğlu

Rüstəmov Elşən Mərdan oğlu

Rüstəmov Nurlan İbrahim oğlu

Rzayev Vüsal Elman oğlu

Salahov Əbülfət Yusif oğlu

Salamova Gülcahan Əhməd qızı

Salmanov Nicat Fərhad oğlu

Seyidov Uran Seyid Musa oğlu

Səlimli Mirbala Seyidəsgər oğlu

Səlimov Ruslan Xanbala oğlu

Səmədov Şükür Hacıbala oğlu

Süleymanlı Ceyhun Təvəkkül oğlu

Şarovskaya Natalya Yuryevna

Şeyxov Nizami Hüseyn oğlu

Şərifəliyeva Səidə Vahid qızı

Şıxəliyev Ramin Tofiq oğlu

Şirəliyev Elşən Şıxəli oğlu

Şirəliyeva İlhamə Şərbətəli qızı

Şirməmmədov Namis Xanmirzə oğlu

Vahabzadə Səbinə Qulam qızı

Vəliyev Nofəl Abdulməcid oğlu

Vəliyeva Nigar Natiq qızı

Yaqubova Ella İsmayıl qızı

Zeynalov Azər Zeynalabdın oğlu

Zeynalov Elnur Əli oğlu

Zəki Mehriban Mürvət qızı.

2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.

3. “İncəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının verilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 10 may tarixli 1172 nömrəli Sərəncamının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019, № 5, maddə 893) 1-ci hissəsi ləğv edilsin.

İlham Əliyev

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bakı şəhəri, 7 may 2020-ci il.

Mənbə: https://president.az/

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “Hüseyn Arif” Ədəbi Məclisinin sədri

Pıçıltı

Nə bir rahat yuxum var,
nə yuxumda bir dinclik.
Bir nazik ipin üstdə oynamaq zülüm işdi.
Səni çəkib yuxumdan evimə gətirmişəm,
gör necə xarabadı…
Divarlarda boya-boy hər yerdə sənin şəklin.
Gəlişinə sevinən qapım necə ağlayır,
pəncərəm açıq qalıb
görən hansı axşamdan?
Masamın üstü dolu…yer yox barmaq qoymağa,
burda nələr desən var,bir sevincdən savayı.
Ağ varaqlar üşüyür sükutun soyuğundan…
əllərin nə soyuqdu.
Sən gələndən dayanıb divardakı saat da,
əqrəblər üst-üstədi.
Sonsuzluğun içində biz ikicə nəfərik.
Sən yaralı göyərçin…
Istəmirəm mən sənə dəmir qəfəs olmağı,
yaranı sarımağa bir azca göz yaşım var.
Ağacların yarpağı
Gecənin qulağına gör nələr pıçıldayır…
Şam əriyib qurtarıb…
Bir söz denən,yandırım ürəyimi sübhəcən.

***

Heyif,mən də beləyəm,
Bir az zalım adamam.
Hər addımda aldanan,
Uşaq kimi inanan.

Gözlərimi qırpmadan
Tərk edərəm bu canı.
Mənimçün canı vermək,
Can deməkdən asandı.

Qoy səni aldatmasın
Şairliyim,filanım.
Ələsən,çıxar üzə
Neçə-neçə yalanım.

Dərdim başımdan aşsa
Söyləmərəm birini.
Özümlə aparacam
Neçə gizli sirrimi.

…Çox da gülməli deyil
Taleyin zarafatı.
Günahkaram sənintək,
Sevirəm bu həyatı.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

SƏNİ GÖRMƏYƏNDƏ

Sənsiz öz köksünü ötürür bu yaz,
Göylər də açılmır dərddən, kədərdən,
Sənsiz azan yoxdu, gecikir namaz,
Əlimi üzmüşəm mən göydən ,yerdən,

Ümid böyüdürəm köksümdə hələ,
Sənsiz günlərimi ağlayıram mən,
Axır gözlərimdən yaş gilə-gilə,
Yaralı sinəmi bağlayıram mən,

Sənsiz dünya mənə məzardı indi,
Məni yuxularda qoyub getmisən,
Nolar ruhumu yavaşca dindi,
Sən könül bağımı viran etmisən.

Sənsiz ağı deyir ağlayır ürək,
Şeirimə, sözümə bükmüşəm səni
Qara gözlərimdə oynayır şimşək,
Sənli misralarım incidir məni.

Ən şirin sözləri sənə qoşuram,
Həsrətdən alışır dilim, dodağım,
Səni görməyəndə vallah çaşıram,
Gəl güldür qəlbimi, ay gülyanağım.

BU SEVGİ

Üzür ürəyimi, üzür bu həsrət,
Hicranın əlindən gəl qurtar məni.
Ağlayır, sızlayır sevgi, məhəbbət,
Ürəkdən sevirən inan ki, səni.

Gözümü yolunda kor eyləmişəm.
Hər gün misra-misra əriyirəm mən,
Gülüzlüm mən sənə, can söyləmişəm,
Kəsib yollarımı indi duman, çən.

Gözlərim qaynayan bulağa dönüb,
Düşünmə, ürəyim döyünər sənsiz,
Sənsiz ayım sönüb, günəşim sönüb,
Goynunu bükübdü bənövşə, nərgiz.

Gəl oxşa ruhumu, könlümü nolar,
Dirsəklən yastığa, fikirləş bir az,
Sevgisiz gül, çiçək saralar, solar,
Cünəşdən nur əmib, gülər bahar, yaz.

Qayıt, sən ömrümə, günümə, qayıt,
Həsrətə öyrətmə qəib eşqimi,
Vallah əfsanədi sevgisiz həyat,
Sevgisiz, Tanrı da sevməz heç kimi.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

SƏNSƏN

Ay mənim qismətim, ay mənim payım,
Sənsiz bu dünyanı neyləyirəm mən.
İşıqlı səhərim, Günəşim, Ayım,
Qəlbimdən keçəni söyləyirəm mən.

Sənsən bağ-bağçanın yar-yaraşığı,
Səninlə necə də bəxtiyaram mən,
Sənsən gözlərimin nuru, işığı,
Səndən şəfəqlənən bir baharam mən.

Sən mənə xoşbəxtlik, sevinc vermisən,
Könül sarayımın sultanı sənsən.
Qurbanın olaram əgər istəsən,
Göylərin, yerlərin xoş nəğməsisən.

Yerlərin göylərin bir mələyisən.,
Sənsən çiçəklərin, güllərin təri,
Necə də gözəlsən ey nazlı süsən,
Sənsən gözəllərin ay bəxtəvəri.

Nəğmələr qoşuram hər zaman sənə,
Sənin eşqin ilə qanadlanıram,
Heyranam o gözəl , göyçək hüsnünə,
İlhamı hər zaman səndən alıram.

SÖYLƏ

Günəş iftar açıb, Ay oruc tutub,
Yuxumu danışım, qulaq as bir az,
Demə yollar, izlər bizi unudub,
Bizsiz gülərmi heç, söylə bahar, yaz.

Ay başımın tacı, gözümün nuru,
Bəxt yazan səni də yazıbdır mənə.
Sevgimiz təmizdi, eşqimiz duru,
Dərd, kədər qalama yanan qəlbimə.

Saçlarım nə vaxdır sığal görməyir,
Fikrim, xəyalım da, ruhum da sənsən,
Ayrılıq nə vaxtdır qəddimi əyir,
Səpmə saçlarıma vaxt, vədəsiz dən.

Susuz balıq kimi çırpınır ürək,
Dur gəl, bal eşqimin sən pətəyi ol,
Ah-nalə götürmür müqəddəs fələk,
Könlümün ən şirin bir istəyi ol.

Sənsiz öz köksünü ötürür bu yaz,
Yollara baxıram mən səhər , axşam,
Mənim tər bənövşəm, gəl eyləmə naz,
Sənsiz qanadları qırılmış quşam,

Ruhumu göylərdən qaytar geriyə,
Qoyma Əziz Musa qalsın avara,
Qoyma ayaq açıb, dərd, qəm yeriyə,
Dur gəl, qapımızı açaq bahara.

Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı

BİLMİRƏM
/”Vətənimdir” – silsiləsindən/

Bəd illər az qalır qərinə olsun,
Qübarı könüldən silə bilmirəm.
Çatlamış, boş sənək çətin ki, dolsun,
Şuşasız, Laçınsız, gülə bilmirəm.

Neçə ki, Kəlbəcər qolu bağlıdır,
Neçə ki, Ağdamım sinədağlıdır.
Neçə ki, “stepan”, “Qarabağlıdır”,
Necə yaşayıram, hələ bilmirəm.

Cəbrayıl yaralı, həm də qəfəsdə,
Füzuli can verir, qulağı səsdə.
Qubadlı, Zəngilan, kürəyi üstə,
Məzarım qazılıb, ölə bilmirəm.

İrəvan, Zəngəzur, Göyçəm hardadır?
Mehri, Qafan, Vedim, gör nə haldadır.
Gorusum, Ağkilsəm, çoxdan dardadır,
Həsrətin zirehin, dələ bilmirəm.

Aprel döyüşləri, mesaj- düşmənə,
Bir kimsə dünyada, qızammaz mənə.
Zərbələr vuracam, hey dönə- dönə,
Yurdda eldən- elə, gələ bilmirəm.

Yüksəldək Murovdan “Cəngi”nin səsin,
Silək Ulu Yurdun, qara ləkəsin.
Dövran vəsf eləsin, Odlar Ölkəsin,
Nəyi gözləyirik, bilə bilmirəm?!…

GƏLDİM, DAĞLARA GƏLDIM
/”Ömürdən- gündən” – silsiləsindən/

Al əimi əlinə,
Qoy dönüm dağ gülünə.
Qat mehinə, yelinə,
Səndə qalmağa gəldim.

Süsən, sünbül, lalələr,
Sənə üz tutub gələr.
Ruhum, təbim dincələr,
İlham almağa gəldim.

Buludlar qatar- qatar,
Əl uzatsan əl çatar.
Zirvəndə qartal yatar,
Qanad çalmağa gəldim.

Ahutək süzə- süzə,
Düşdüm dağlara, düzə.
Vürğunam saza, sözə,
Ozan olmağa gəldim.

Dövran batmaz günaha,
Inamı var dərgaha.
Dönən deyiləm daha,
Məskən salmağa gəldim…

Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı

 BU GÜN KƏLBƏCƏRİN İŞĞALI GÜNÜDÜR-

YA QİSMƏT
Vətən borcumuz çox, ömrümüzsə az,
Kəlbəcəri bir də görəm- ya qismət.
Taledən, qismətdən kimsə qaçammaz,
Dağında lalələr dərəm- ya qismət.

Zirvədə buludu qatar- qatardır,
Güneyi nərgizli, quzeyi qardır.
Dörd fəslin hamısı burda bahardır,
Süsəni sünbülə hörəm- ya qismət.

Səs sala dağına Şəmkirin sazı,
Bütün igidlərə çata avazı.
Ola qoç döyüşü, qeyrət davası,
Köksümü qabardıb, gərəm- ya qismət.

Yığam Mübariztək vətən gəncini,
Çaldıram Murovda sanlı cəngini.
Qaçıram düşmənin murdar rəngini,
Hayqıram:- “Ər oğlu-ərəm”- ya qismət.

Qarşısı alınsın qanlı sellərin,
Ordum xilaskarı doğma ellərin.
Dövran da yurdunun bütün güllərin,
Ayağı altına sərə, – ya qismət.

BU GÜN HEÇ KİMİN UNUTMAYACAĞI ” 31- MART AZƏRBAYCANLILARIN SYQIRIMI! GÜNÜDÜR/

TÜRK SAVAŞI
Daş yazılar salnamədir qalın-qalın,
Oxuyun siz keçmişimdən xəbər alın.
Sədasını dinləyin siz daş qavalın,
Türk elləri döyüşlərdə deyil naşı,
Qiyamətdən betər olar türk savaşı.

Od yaranıb, od doğulub, od diyarım,
Sönməz oddur, oğlum, qızım, ixtiyarım.
Oddur kaman, oddur sazım, oddur tarım,
Alovdandır, atəşdəndir od yaddaşı,
Qiyamətdən betər olar türk savaşı.

Yad baxışlar kor olubdur od elimdə,
Qədəm basıb qovrulublar od selimdə.
Şahinlərim qiyyə çəkib at belində
“Cəngi”ləri titrədibdir dağı, daşı,
Qiyamətdən betər olar türk savaşı.

Vətən üçün candan keçən fədaim var,
Tomrisim var, Cavanşirim, Xətaim var.
İsrafilim, Mehdim, Həzim, Gərayım var,
Əziləcək yağıların mənfur başı,
Qiyamətdən betər olar türk savaşı.

Sevinməsin o kəmfürsət, qanlı yağı,
Uzaq deyil Qarabağın zəfər çağı.
Çəkiləcək pak torpaqdan yad ayağı,
Dövran qoymaz yad əlində bir qarışın,
Qiyamətdən betər olar türk savaşı.