Şair, yazıçı Güldərən Vəlinin şeirlər kitabı işıq üzü görüb. “Səsinə gələrəm” adlı kitaba şairin uzun illər qələmə aldığı şeirlər toplanıb. Oxucular şairin Göyçə həsrətli şeirlərini oxuduqca, Göyçə dənizinin sahillərinin, Dərə kəndinin ətrafındakı bulaqların, dağların bədii sözlərlə çəkilmiş rəsminin sehrinə dalacaqlar. Eyni zamanda, şairin Göyçəyə qovuşmaq ümidinin də şahidinə çevriləcəklər:
Göyçənin dağları dağlardan göyçək, Yazda ətir saçır hər gül, hər çiçək. Sərin bulaqlardan doyunca içək, Şehli çəmənində itərik dedim, O Ulu Göyçəmə dönərik dedim.
Güldərən Vəlinin lirikasında zaman-insan münasibətləri, insanın özünüdərki, taleyinə şairlik yazılanların ürək çırpıntıları xüsusi yer tutur:
Köklənmiş bir tardır şair ürəyi, Zili də ağladır, bəmi də onun. Toxunma, toxunma sarı simlərə! Qəmi də ağladır, dəmi də onun.
Şairə ömrünün bundan sonrasında yeni yaradıcılıq uğurları arzulayır, nəsr kitabının da yolunu gözlədiyimizi bildirmək istəyirik.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə (AYB) üzv olmaq istəyən yaradıcı şəxslərin nəzərinə çatdırırıq ki, 2025-ci il fevral ayının 5-dən fevral ayının 20-ə qədər üzvlük üçün tələb olunan aşağıdakı sənədləri AYB Qəbul komissiyasına təqdim edə bilərlər:
– Geniş tərcümeyi-hal (yaradıcı məqamlar ətraflı göstərilməklə);
– Çap olunmuş kitablar (hərəsindən 1 nüsxə);
– Mətbu nəşrləri də göstərilməklə çap olunmuş əsərlərin ümumi siyahısı;
– AYB üzvü olan 3 nüfuzlu ədibin zəmanəti (bildiririk ki, zəımanət verən
şəxslər AYB aparatında işləməməli, AYB-nin ictimai statuslu şuralarında və Qəbul Komissiyasında təmsil edilməməli, eyni zamanda 10 ildən artıq AYB üzvü olmalı, il ərzində üç nəfərdən artıq yazara zəmanət verməməlidirlər);
– Üzvlüyə qəbulla bağlı ərizə;
– AYB üzvünün qeydiyyat vərəqəsi;
– Şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;
– 3×4 ölçüdə 4 ədəd rəngli fotoşəkil;
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv olmaq istəyən şəxslər, əgər nəsrlə
məşğuldurlarsa, minimum 15 çap vərəqi, əgər poeziya ilə məşğuldurlarsa, minimum 5 müəllif vərəqi həcmində mətni əhatə edən nəşr edilmiş kitablarını təqdim etməlidirlər. Dramaturqlar və nəsr tərcüməçiləri də minimum 15 çap vərəqi çap olunmuş mətnlərini, kitablarını təqdim etməli, yaxud Birliyin mətbu orqanlarında çap olunmuş, dövlət teatrlarında tamaşaya qoyulmuş əsərlərini (mətn və ya kserokopiya şəklində) təqdim etməlidirlər.
Bildiririk ki, 30 yaşa qədər gənclər qəbul üçün 2 zəmanət təqdim edə bilərlər.
Eyni zamanda, bölgələrdə yaşayan və üzv olmaq istəyən şəxslərin üzvlüyü üçün AYB-ni müvafiq filial və bölmələrindən təqdimatın olması vacibdir.
AYB nəşrlərində əsərləri çap olunan şəxslərə qəbul zamanı üstünlük veriləcəkdir.
AYB üzvünün qeydiyyat vərəqəsi və ərizə forması Qəbul komissiyasından götürülməli, yaxud sənədlər təqdim edilən zaman doldurulmalıdır.
Təqdim edilən sənədlərə sıra sayına müvafiq olaraq növbəti ilin qəbul tarixinə qədərki müddətdə (18 ay ərzində baxılacaq) və son qərar müraciət etmiş şəxslərə bildiriləcəkdir.
Komissiya üzvlərinin rəyi müraciət edən şəxslərə təqdim edilmir.
Təqdim edilən sənədlər və kitablar geri qaytarılmır.
Mənfi rəy alacaq şəxslərin sənədlərinə növbəti iki il ərzində yeni kitabları və publikasiyalar olmadığı təqdirdə təkrar baxıla bilməz.
Əlavə məlumat almaq istəyən şəxslər (+99412)493-74-81 telefonuna zəng edə, Qəbul komissiyasının katibi Məlahət Qənbərova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.
Dədə Ələsgər Ocağı İctimai Birliyi, türk dünyasının böyük saz və söz ustadı, haqq aşığı Dədə Ələsgər adını yaşatmaq və gələcək nəsillərə çatdırmaq məqsədi ilə yeni kitab nəşr etdirəcəkdir. Kitabda Dədə Ələsgərin həyat və yaradıcılığına həsr olunan şeirlər nəşr ediləcəkdir.
Sizi haqq aşığı Dədə Ələsgərə ithaf etdiyiniz şeirlərinizi bizimlə bölüşməyə dəvət edirik. Seçilmiş şeirlər “Dədə Ələsgər ədəbi məclisində” paylaşılacaq və Dədə Ələsgərə ithaf olunan şeirlərdən ibarət kitabda çap olunacaqdır.
Təqdim ediləcək şeirlər üçün tələblər:
– Şeirlər haqq aşığı Dədə Ələsgərə həsr olunmalı;
– Şəkiliniz (3×4);
– Özünüz haqqında qısa məlumat;
Qeyd: Həm Azərbaycan, həm də xaricdə yaşayan müəlliflərin əsərləri qəbul olunur.
Şeir və məlumatlarınızı, dede.elesger.ocagi@mail.ru
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Qırx beş yaşlı bir kişi üçün həyatının bu günə qədərki düzənini pozmaq elə də asan deyildi. Qohum-qonşuların, hətta, yaşı yetmişi çoxdan keçmiş anamın belə evlilik haqda danışıqları bu səbəbdən beynimin bir küncündə hər gün eşidəcəyim avtomobil siqnalı kimi adiləşmişdi. Mən bu yaşa qədər özümə qəhvə dəmləməyə, pencəyimin düymələrini bərkitməyə, köynəyimin boynunu sulu dəsmal qoyaraq ütüləməyə elə alışmışdım ki, bütün bunları kiminsə edəcəyini ağlıma da gətirmək istəmirdim. Aradabir güzgüdə saçlarımın arasında süd rəngi gözümə dəysə də gülümsəyirdim. Xəyalə Sevilin kitabındakı kimi özümü təsəlli edirdim: “Saçlarıma ay qonub”. Özün-özünü təsəlli edib gülümsəyincə içindəki hisslərin adı olmur. Bəzən düşünürəm də, elə yaxşı ki, bu hisslərin adı olmur. Yoxsa, öz gözümdən bir çılğın yalançı kimi düşərdim.
Hə, deyirdim axı, evlilik mənimçün çoxdan getmişdi. Bu gediş bileti əlimdə yanan qatarın gedişi qədər təəssüf doğurucu deyildi, durnaların payız yaxınlaşınca isti ölkələrə qayıtması kimi adi idi. Çox adi. Lakin, adiliyi yox etmək üçün həyat mənimlə şərt kəsmişdi. Bu şərtin nə vaxtsa qarşıma qoyulacağı, məni sehr dükanına göndərəcəyini bilirdim. Qəsdən gecikirdim. Sevmədiyin bir qadının sevdiyin rəngdə manto geyinməsini görüb ona görüş təyin etmək kimi idi evliliklə üzləşməyə hazırlaşmağım. Lakin, bir gün ikicə kəlmə söz məni masaya oturmağa və bütün kartlarımı açaraq sonuncu inadımdan da keçməyə vadar elədi.
Onda qış gəlmişdi. Dovşan ovu barədə sənədli filmə baxandan sonra həvəslənib uzaq kənddə yaşayan qohumlarımızgilə gedib çıxmışdım. Kəndə axşamüstü çatmışdım. Qonaq getdiyim ailə yaşı otuzu təzəcə keçmiş olan gənc bir ata, saçlarını çəhrayı kəlağayıda gizləyən gənc ana və üç yaşlı bir oğlan uşağındn ibarət idi. Şəhərin dolanbac küçələrinin riyakarlığından uzaq bu kənd məsumluğu məndə kövrəklik də yaratmışdı. Arada düşünmüşdüm ki, bəlkə yaşım əlliyə az qalıb deyə belə ürəyiyuxa olmuşam?!
Kasıbyana süfrədə şəhərdə birini bəyənib yediyim, o birinə mız qoyduğum şirniyyatlardan heç biri yox idi. Şüşə qənd qabının qapağının bir tərəfi çatlamışdı. İçindəki bir ovuc qənd şüşə qabın içərisində üst-üstə yığılmış oyuncaq kublara bənzəyirdi. Bilmirəm, niyə onda bu qəndqabına belə çox fikir vermişdim. Yəqin, bu da Tanrı tərəfindən verilən bir işarət idi. Biz insanların hər birini sevgiylə yaradan Tanrı bizə hər şeyi anladır. Lakin, biz bunu görməzdən gəliriksə, bir şanssızlıqla üzləşincə, niyə özümüzü yox da, Tanrını günahlandırırıq?!
Gecəni bu fikirlərlə yatmışdım. Tanrı və onun bizə göndərdiyi işarətlərin həyatımıza təsiri, əslində, həyatın nədən ibarət olduğu barədə o qədər düşünmüşdüm ki, saat neçədə yatdığım yadımda deyildi. Oyananda ilk baxdığım saat oldu. Günortaya yaxınlaşırdı. Axşamın qaranlığında o qədər fikir verməsəm də, indi qış günəşinin gözqamaşdırıcı parıltısını mənə ötürən pəncərənin o üzündə kiçik bir aynabəndin olduğunu gördüm. Başımı qaldırıb eşiyə baxmaq istəyirdim ki, eşitdiyim sözlər məni çarəsizcə yerimdə donmağa məcbur etdi. Uşaq anasına deyirdi:
-Ana, qonağın qəndinin biyi yeyə düsüb.
Donmuşdum… Çarəsizdim… Necə yəni, qonağın qəndi? Axı, bu evdə başqa şirniyyat yoxdur? Üç yaşlı uşaqlar isə qəndi xart-xartla yeməyi sevirlər. Bəs, bu eşitdiyim? Düşündüyümü özümə təsdiqləmək istəməsəm də yavaşca pəncərədən aynabəndə boylandım. Ananın əlinə şüşə qəndqabı vardı. Uşaq kiçik ovcundakı bir dənə qəndi qaldırıb anasına uzatmışdı. Ananın gözlərində qürurqarışıq təəssüf vardı. Və ikisi birdən; qürur və təəssüf iki gilə göz yaşına da qalib gəlmiş, onları ananın dumduru bəbəklərindən yanağına qovmağı bacarmışdılar.
Dovşan ovu həvəsimi öz tariximin bir səhifəsinə yazıb həmin gün o kənddən ayrılmış, evlənməyə qərar vermişdim. Mən də üç yaşlı oğlumun həyatın yoxluq və varlıq işvəsini anlamasını istəyirdim.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ Bürosunun Rəhbəri
Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Qarabağ bölməsi)
Bəzən nəsr, bəzən publisistika, amma mütləq ki bəzən də şeir. Mühacir şair Almaz İldırımın “Məlum bir zamanda, məhkum bir eldə. Allahım nə üçün şair doğuldum?”-şerinə cavab yazmışam bu şeiri… Ümid edirəm ki, bəyənərsiniz.
“Xalq düşməni” deyib təqib etdilər Nələr çəkmədi ki, bəlalı başı? Dərdini söylədi Araza, Kürə Xəzərə yetişdi qanlı göz yaşı
Dedi “dəfn edərsiz üzü vətənə” Onun Kəbəsiydi hər vətən daşı Adıtək ruhu da qalxdı göylərə Qürbətdə gömdülər bir Vətəndaşı
O Yanvar gecesi qan dənizində Əliyalın xalqımla birgə boğuldum Arxalı köpəklər cumdu elimə Mən də sənin kimi yurddan qovuldum
Şəhidlər can verib aldı hüriyyət Onların ruhutək mən azad oldum Azad məmləkətdə, azad bir eldə Allahım, nə yaxşı şair doğuldum!!!
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
…Sonra gördüm, hər şey bəsit, Bu dünyada hər şey adi. Sonra gördüm, sevmək elə Yaşamağa bəhanədi. Hər gün göyün üzünə Pıçıldadım adını ki, Allah qəbul eyləsin. Həmişə yarım qalanım, Nə yoxumdun, nə bəsim. Bu içim, bu çölüm,- dedim, Ürəyinə yatırsa, Sev, sevə bildikcə məni, Nəyə gücün çatırsa… Ayrılıq ən orta həddi, Nə ölümdü, nə yaşam. Qəfil yadıma düşdün, Boylandım ürəyimə, Gördüm, bağışlamışam.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Məni də həvəsdən salırlar hərdən, Özümü yetərsiz hiss eləyirəm. Elə oxuyurlar, tələsik, üzdən, Bilmirlər heç nədən bəhs eləyirəm.
Necəydi? Nə oldu? Bu arallıqda Nələrdən keçmişəm, nəyim qalıbdı? Hər şeyi dəyişə bilmişəm bəlkə, Dəyişməyən bir ürəyim qalıbdı.
Susub gizlənmişəm dilimin altda, Başıma vurmuşam neçə qaxıncı… Ağrının ən uca zirvələrinə Tək sənin adını ürəyim sancır.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Hərdən yuxum sürgün olur, Üz tutur sənin qoynuna. Gah da qəfil yolu düşür, “Səninlə mənim toyuma”.
Yeyir, içir, sağlıq deyir, Utanmayıb oynayır da. Hamını özütək bilir, “Sən”li, “mən”li bu dünyada.
Eh…bezdirir çoxunu, Arzumu gizləməliyəm. İnsaf et, qaytar yuxumu, Səhər işə getməliyəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Namiq Hacıheydərlinin şeirlərini təqdim edir. Bu dəfəki şeirlərin leytmotivi sevgidir, insanın təbiət və ilahi qüvvələr barədə düşüncələridir. Namiq Hacıheydərli bacarıqla qəzəl də yazır, onun bir qəzəli də sizlərin diqqətinizə çatdırılacaq.
SƏN…
Sən eşqin bağında bitən çiçəksən,
Eşq ilə yanmayan dərməsin səni.
Qaranlıq ürəkli, donuq baxışlı,
Sevgidən uzaq göz görməsin səni.
Adını çəkməsin; adını çəkən,
Adında bal kimi dadı duymasa;
Gəzməsin bu qutsal torpağın üstə,
Özünü ən mutlu bəndə saymasa.
Cismiylə yerləri nura bələyib,
Mələklə göylərdə yaşıyanımsan.
Türküstan çölünün, Tanrı dağının
Ətrini ruhunda daşıyanımsan.
DEDİ
Əllərimdən tutmasan,
Bu yollarda azaram.
Dedim: qoyma darıxım,
Dedi: tez-tez yazaram.
Dedim: incitsəm səni,
əfv edərmisən məni?!
Dedi: acı kəlməni
mən yaxşıya yozaram.
Dedim: qoyma baş qatam,
Kədər gölündə batam…
Dedi: sənə üz tutan
Dərdə quyu qazaram…
Ah çəkdim yana-yana;
“Mən atayam, sən ana…”
Dedi: hər şey bir yana,
Taleyimi pozaram.
Dedim: dərd oldum sənə…
Dedi: eşqsiz yaşam nə?
Ya yurd ollam eşqinə,
Ya da sənə məzaram.
OLAR
Ömrü yellərə vermək
Aqillərə ar olar.
Bir mürşid yanılarsa,
Min-min mürid xar olar.
Könüllərdə qalanlar;
Dünyada iz salanlar.
Var ikən yox olanlar,
Yoxkən necə var olar?!
Ulus, yurd nədi bilməz,
Canda varsa yad nəfəs.
Özgədən süd əmən kəs
Özgələrə yar olar.
Bədbəxt kimdi; yol əyən,
Qazancını yeməyən.
Haqqı görüb deməyən
Kor olar, həm kar olar.
(Söz demə almayana,
Tanrıdan dolmayana).
Könlü tox olmayana
Geniş yer də dar olar.
Yox! – deyib batma yasa,
Var! – söylə – var, hardasa;
Üç-beş yaxşı olmasa,
Yaşamaq çox zor olar.
BƏYAN
Külli aləm zülmət idi, biz o zaman gündüz idik,
Bir nöqtəykən bütün varlıq, min illərdi doqquz idik.
O biz idik, Mudan çıxıb işıq yaydıq planetə,
Şumer, Misir, həm Babildə çözülməyən möcüz idik.
Oxuyub səcdə etdiyin ayələri nazil edən,
4 kitabda peyğəmbərə “biz” deyənlər həm biz idik.
“Var ol!” dedik, oldu aləm, bir nöqtədən doğdu nə var,
Əzəldən öncə var olan, sondan sonra ölməz idik.
Söyləyən biz, söylədən biz, endirən, həm enən bizdik,
Sina dağa gələn mələk, söz sahibi, həm söz idik.
İbrahimdik, Yusif, Musa, Məhəmmədlə İsa olduq,
Sulara hökm edən qüdrət, həm yol verən dəniz idik.
Bizə dindən bəhs eyləmə, biz endirdik o dinləri,
Biz “sühuf”u yazanlarıq, öncə “lövhi-məhfuz” idik.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fərqanə Səfərlinin yeni şeirləri ilə tanışlığı davam etdirir. Bu gün oxuculara gənc müəllifin 3 şeirini təqdim edəcəyik.
CƏZALI QƏZA
Ömrümü qoymuşam atın belinə, Yüyənini tuta bilmirəm Amma. Çalışıram ayaq-ayağa verim, Nə edirəm, çata bilmirəm Amma… Bu at keçib zamanımın üstündən – Həm yorğası, Həm dördnalı cəzadı. Hərdən dizləri üstə dincəlməyi, Yatmış arzularım üçün qəzadı… Bu qəzamla hüzuruna gəlmişəm, Ey Allahım, babalımı de, Bilim. Mən qulunam, bəlkə tərsə dönmüşəm – Tərs haramdı, Halalımı de, bilim.
GUYA Kİ…
Bismillahla keçib arxın üstündən Ağırlığı suya atdıq Guya ki. Yağışa küləyin göz yaşı deyib Ah-vayına çətir tutduq Guya ki… Bir gün ölüm mələk üzlə gələcək, Qorxu çəkdik sabahadək Guya ki? Yorğan tapıb uzatdıq savabların Ayaqların günahadək Guya ki…
GERÇƏK ADAMLAR
Biz gerçək adamlarıq: Hərə bir cür anlayır Dünyanın qərib üzün – Fitvasına bağlayıb Gecəsin, həm gündüzün.
Biz gerçək adamlarıq: Həqiqətdən güc aldıq, Yalanla yoğrulmadıq- Dünyanın daş yerinə Boş yerə doğulmadıq.
Biz gerçək adamlarıq: Nəfsimizin halına Haqqımızla yanırıq – Bircə addım geridə Səbirlə dayanırıq.
Biz gerçək adamlarıq: Gülümüzdə arılar Şəfqətini anlayır – Bal yığa bilməyəndə Pətəyini danlayır.
Biz gerçək adamlarıq: Saatımız köklənib Həqiqətin vaxtına – Yovşan kök üstə bitir Hər yoncanın baxtına.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
EŞQİMİN QIŞ HARAYI
Payız elə gəldi, qış belə getdi, Ayrılıq küləyi əsdi bir ucdan. Görüşə bilmədik bu necə dərddi? Qar da yolumuzu kəsdi bir ucdan.
Sanki acıq çıxır təbiət bizdən, Görüşmək vədəmiz uzanır yaman. Həsrət də qar kimi gözlərimizdən- Yağıb yolumuzda qoparır tufan.
Bölündük sevginin fəsillrinə, Eşqimiz baharkən, özümüz qışıq. Bəlkə ömrümüzün son illərindən, Bəxtin yollarına atılmış daşıq?!
Eh…yenə səbrimin üstünə əsir, Sənin gətirdiyin şaxta, qar, boran. İnan ki, yolumu eşqimiz kəsir, Yoxsa bu yollarda kimidi ki, duran?!
Həkim ağrın alım elə dərman yaz
Həkim ağrın alım elə dərman yaz, Bütün dərdlərimə çarə eyləsin, Ya öldür, ya sağalt biryolluq məni, Qoyma həsrət könlüm yara eyləsin.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Ən son nə vaxt ağlamısan? Nə vaxt keçdim ürəyindən? Məndən nəyi saxlamısan Qətl yeri-ürəyində?
Ən son nə vaxt gülüşündən Adım asılıb, gülüm? Dad qalıbmı öpüşündə? Xatırlanırmı əllərim?
Ən son nə vaxt… Nə vaxt axı Sevməyi xatırlamısan? Mənsizliyin azı-çoxu Aşıb boyunu… Anlasan…
2017-dən bir qış nağılı…
Səni sevən qadınam… Eşqin naməhrəmiyəm… Ömür yüküm adınla Möhürlənib ölməyə…
Sevən qadın… Bu iki Kəlmə Dünya hikkəsi… Sənin ürəyindəki “Ağır eşq məhkəməsi”…
Yoxsa elə bilirsən Qadınlar sevə bilmir?! Ah… Kimə güvənirsən? Sevmək əlindən gəlmir…
Mən bütöv qadın idim… Sənlə min parça oldum… Eşqdən köynək geyindim, Bəxtə Tanrıça oldum…
Hər qadın sevir, ömrüm, Hər qadın hikkəlidi… Eşqə üsyankar ömrüm Tanrıça heykəlidi…
Sənin sevməməyinin Bir adı “ağıl” imiş… Tanrıça sevgisinin Lənəti nağıl imiş…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Bir az yaxına gəl, Tanrı, İşim yoxdu bəndə ilə. Dünyaya sığmayan ruhum Qalıb bir bədəndə elə.
Görmədi… Heç kim görmədi. Mən gördüm, bütün görmədim. Nə qürbətdə gün görmədim, Nə də ki, vətəndə elə.
Hansından danışım indi, Görünür yanlışım indi. Dərindən yaşadım, indi Hamı necə, mən də elə.
Qurunun oduna Yaş yanır indi, Su vurmuşam Ürəyimin üzünə, Oyanır indi. Oyanır canımdakı Şübhələr, ehtimallar, Bu mənəm, bu boş masa, Bu bir yığın suallar… Fikrim tamam dağılıb, Fikrim küləyə düşüb. Ağlıma ən sonuncu, Ən təzə qayə düşüb. Axıb gedir hisslərim, Ürəyimdə qırıq var. Qarşıda ayrılıq var…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının BAKI Bürosunun Rəhbəri
* * *
Deməzdim bu sevgidən, sən uddun, mən uduzdum. Elə həmin qış idin, Elə həmin payızdım. Bərabər olmadıq ki, Sən tənha, mən yalnızdım. Adını hər nə qoysaq Daş olar, sevgi olmaz. Belə ömür, gün olmaz.
Ehtirasın, şəhvətin Qucağında iki lal. Bu dəlilik içində Mum olmaz ki, ihtilal. Ürəyində getmisən, Nə mənası desəm qal? Bitib tükəndim artıq. Məndən sənə yem olmaz. Belə ömür gün olmaz.
Sayrışan ulduzların, Sehrinə dalıb qaldım. Yaş olub gözlərindən Axmadım, dolub qaldım. Mən sənin dünənində, Eləcə donub qaldım. Özgəninsən bilirəm, Bizimki mümkün olmaz. Belə ömür gün olmaz.
Həsrət göy qurşağıymış, Rəngli, əlvan dərd imiş. Getdiyin bütün yollar, Ayağıma yurd imiş. Şübhə ilan deyilmiş, Kiçik, sinsi qurd imiş. Qalanı təfərrüat, Bu boyda sürgün olmaz. Belə ömür gün olmaz…
* * *
Necə oldu yollar səni yormadı, Gecə oldu, ulduz aya qovuşdu. Taleyimə yazdım səni, olmadı, Uşaq kimi olmazlara alışdıq.
Tökdü xəzəl hələ dünən gül açan, Hədər oldu neçə-neçə fəsillər. Dirənmədik bu sevgidə sonacan, Aramızda soyuq yellər əsirlər.
Bu nə gücdür dalğaları oyadan, Dəyişibdir çalarları rənglərin. Birdəfəlik çıx ömrümdən ay adam, Kəs arasın məktubların zənglərin.
Necə oldu yollar səni yormadı, Boyun əydim intizara, dərdə mən. Bu nağılın sonu gözəl olmadı, Almaları cin apardı, Birdənəm…
Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürösunun Rəhbəri
(Rauf Qaraişıq və Əyyub Qiyas üçün) Zaman: 1990…
Torunu sudan çək, balıqçı baba Mənim nə ölümüm torunda sənin? Məni yem etdiyin harınlar ki, var – Çıraq tutmayacaq gorunda sənin.
Açıb qucağını bu dünya üzü, Dağlar da dərəymiş, dərə, bir cürə. Ümmana bənzəyir bu dünya özü, Hamı avar çəkir, hərə bir cürə.
Heç nə görməyəndə heçə göz baxır, Heçliyə varmağın yüz qanunu var. Bir saman çöpünə neçə göz baxır – Dəryada davanın öz qanunu var!
Bakı şəhərində doğulmuş, ADNSU-nun məzunu, Qarabağın azad edilməsi uğrunda Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş Cavid Mikayıl oğlu Həsənovun ölməz xatirəsinə ithaf edirəm.
Qarabağ savaşında şanlı zəfər çalmışıq, Göydən düşən pay deyil, yüz yol istə, qələbə. Müqəddəs torpaqları yağılardan almışıq, Asan başa gəlməyib düşmən üstə, qələbə.
Şirin canından keçdi, saysız qəhrəman igid, Vətənə qurban olmaq, bu da bir səadətdi. Küləklər şəhərində açmışdı gözün Cavid, Hələ balacalıqdan şirin dil, xoş ülfətdi.
Qarabağ döyüşçüsü Mikayılın oğluydu, Halal, dürüst ailənin balası, övladıydı. Doğma elə-obaya, yurda qəlbən bağlıydı, Adı da ölməzlərin, ucaların adıydı.
Anası Mirvarinin təkcə oğlu deyildi, Yamanı kim xoşlayar, xeirxahı sevərlər. Gözlərinin işığı, bəli, hər şeyi idi, Məktəbə getdi Cavid, gətirdi şad xəbərlər.
“Əla”larla qurtardı təmayüllü məktəbi, Neftçi-mühəndis olmaq, məqsədi, niyyətiydi. Fizika, riyaziyyat həm həvəsi, həm təbi. ADNSU-da təhsil almaq onun qətiyyətiydi.
Şanlı ali məktəbə qəbul oldu, sevindi… Oxudu, imtahanlar verdi yüksək qiymətlə, Anasına deyirmiş, “Ora da öz evimdi”, Vaxt gəldi, bu ünvanla vidalaşdı hörmətlə.
Hərbi xidmətə getdi, afərin, əsgər oldu, Bakıtək doğmalaşdı ona Gəncə şəhəri. Əsgər yoldaşlarının dilində əzbər oldu, Başa vurub xidmətin döndü Bakıya geri.
Qazma mühəndisitək göstərdi fəaliyyət, Hamı sevirdi onu, halal idi, düz idi. İşə can yandıranlar qazanır nailiyyət. Zəkalı, biliklərə sahib mühəndis idi.
Vətən torpaqlarının xilasının məqamı, Cavid də sevinc ilə ordumuza yazıldı. Vaxtdır dayanmaq olmaz, alağın intiqamı… Həmin o payız günü sanki bahar-yaz oldu.
Sevimli anasının üz-gözündən öpərək: -Məndən nigaran olma, nurlu səhər bizimdir. Düşməndən Qarabağı azad eyləyək gərək, Zülmət xain düşmənin, şanlı zəfər bizimdir.
Həmişə qəlblərdədir unudulmaz heç zaman, Müqəddəs ucalıqda canlı, yaşayır Cavid. Üzündən, çöhrəsindən gülüş yağan qəhrəman, Bu gündən gələcəyə müjdə daşıyır Cavid.
09.11.2023.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qaradağ Bürosunun Rəhbəri
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Niyə getdin, bilmədim, Mən ki kiçik deyildim. Səndən böyük sevgimlə Mən nəyinə yetmədim?!
Məni atmağa nə var? İki cümlə tabında. Səndən böyük qürur var Gördüyün bu qadında.
İşdi, birdən qayıtsan O biz gedən yollara, Bir qucaq peşmanlıqla Dön, qaçdığın qollara. Saxla suallarını, Boğ bağrının başında, Bəsdir daha, əskilmə, Yerin sevgi dışında.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Gözümdən itən kimi Xəyalın canlandısa, Yarım qalan hər şeyim Tək səninlə tamdısa.
Gülü solan güldanın Təkliyidi mənimki. Dərd yığılıb üst-üstə, Bu nə birdi, nə iki.
Bu payız bir başqadı, Bu yağış kəsən deyil… Məni ki sevənlərin Hamısı bir sən deyil.
O əvvəlki, o məsum Yaşımdan ayrılmadım. Məni nəylə qınadın? Xoşumdan ayrılmadım.
Göy üzü buludlu, hava isti, sular bumbuz idi. Uzaqdan bir atlı aramla göy çəməndə çiçək toplayan qızlara doğru gəlirdi. Yaxınlaşanda qızlar onun İbad olduğunu gördülər. O kəndin ən yaraşıqlı oğlanı idi. Qızlar onu görüb pıçıldaşaraq Bircəbəyimə qaş-göz eləyib gülüşməyə başladılar. İbad atın belində Bircəbəyimə yaxınlaşdı. Qoynundan bir neçə alma çıxardıb ona uzatdı.
– Al, Bircəciyim-dedi. Qız almaları alıb birini dişlədi. Sonra İbada baxıb gülümsədi. İbad həmin almanı ondan alıb daha iri bir dişdəm götürdü:
– Almanı bax belə dişləyərlər e, day elə yox – deyib güldü. İbadın üzü günəşdən qaralmış, at çapdığı üçün yanaqları pörtüb qızarmışdı. Güləndə ağappaq dişləri ona bir az da yaraşıq verirdi.
Bircəbəyim gün altında qalmış qar kimi əridi. Utana-utana gülümsəyib qımışdı.
Qızlar bir kənara çəkilib öz aralarında pıçıldaşırdılar:
– Az, Bircəbəyim öldü ki…
Bir başqası :
– Hə, Bircə ölür ondan ötəri. Ancaq bu qızı ona verməzlər.
Bir başqası isə: – Niyə vermirlər ki, qara qaş-qara göz oğlandır da… – deyirdi.
İbad: – Bircəbəyim, gəl otur tərkimə səni at belində bir az gəzdirim – deyib əlini qıza uzatdı.
Elə İbad əlini Bircəbəyimə uzatmışdı ki, elə Bircəbəyim əlini onun ovcuna qoymuşdu ki, şimşək çaxdı. At diksinib qabaq ayaqlarını yerə çırpdı. Sonra yerindən götürülüb çapdı. İbadın gözü arxada, Bircəbəyimdə qaldığından müvazinətini saxlaya bilməyib atdan yıxıldı. Bircəbəyim əllərini irəli uzadıb var gücü ilə qışqırdı:
– İbad…!
Sonra sanki öz səsindən diksindi. Döyüküb ətrafına baxdı. Gənc, yeniyetmə qızların ona baxıb gülüşdüyünü gördü. Əlləri hələ də havada önə doğru uzalı qalmışdı. Qızlardan biri şaqraq səslə dedi:
– Ay nənə, niyə elə baxırsan, yenə də bizi tanımadın, hə? Mən Qətibəyəm, bu Qənirədir, bu Göyçəkdir, bu da Fatmadır. Sənin nəticələrinik! Gözəlliyimizi də səndən almışıq! Deyirlər gəncliyində sənin gözəlliyin dillərdə dastan imiş.
Bircəbəyim səbirsizləndi:
– Ay bala, İbad atdan yıxıldı ey, atdan!
– Ay nənə, narahat olma yuxu görürdün. Sən harda otursan elə orda da yuxuya gedirsən. Yuxuya gedən kimi də ya İbadı görürsən, ya atını, ya da onun sənə verdiyi almaları. Ya da elə hamısını birdən!
– Ay bala, sən bilmirsən ey, İbad…
– Bilirik, ay nənə. Bütün kənd bilir İbad məsələsini. Sənin bəy atan qızını kəndli balasına verməyib zorla, sürüyə-sürüyə bəy oğluna ərə verib. İbadın da atından başqa heç kimi yox idi. Elə o atını da götürüb çıxıb getdi bu kənddən. Gah deyirdilər Tiflisə gedib, gah deyirdilər İrana keçib. Sovet höküməti qurulandan sonra da nə öldüsünü, nə qaldısını bilən olmadı. Sənin də artıq yüz beş yaşın var. Bu vaxta daha nə İbad qalar, nə də onun atı. Odur ki, onu fikirləşib özünə əziyyət eləmə.
Qızlar yenə gülüşdülər. Bircəbəyim çarəsiz-çarəsiz baxdı:
Bir günün içində eyni yerdə, eyni tor… Dünən sökülən, bu gün qurduğu yeni “evciyi” ilə dünyanı təəccübləndirəcək fitrətə malik dünyadan xəbərsiz adi hörümçək… Əməyindən bezməyən, tutduğunu buraxmayan varlıq sökülən tələsindən qurtulan qurbanlarının arxasınca boylanmışdı. Biri yarıac, o biri yarıcan…
Gördüm. Güldüm. Utandım. Gülməyim gördüklərimdən, utanmağım etdiklərimdən idi. Dünən sökdüyüm, yenə də bir gecəyə sanki əsəb telləri ilə tələm-tələsik və kortəbii tarıma çəkib qurduğu torunun tən ortasında oturmuş qorxulu nağıllardakı vahiməli hörümçək… Söküləcəyindən qorxaraq alayarımçıq hördüyü torun bir neçə tellərindən bərk-bərk yapışıb qalan ayaqlarını toruna dirəmişdi.
Şehli səhər və aydın səma. Xırda parçalara bölünüb torun üzərinə səpələnmiş günəşin şəfəqlərində almaz daşlara bənzərşeh damcıları… Xüsusi incəliklə səbrlə toxunmuş tor “bəyaz küpürdən” gəlinlik duvağına bənzəyirdi. Günəş şüaları altındakı göz qamaşdıran gözəlliyi dağıtmağa əlim qalxmadı, çünki hörümçəyin yaratdığı əsrarəngiz incə “sənəti” ilə artıq mən onun torundaydım.
Bu yağışda, əzizim, Düşürəmmi yadına? Ömür quş kimi uçur İp bağla qanadına.
Dünya yağışla dolu Bir quyuya sallanır. Yağır yağsın, cəhənnəm Qarışqalar islanır…
Bakıya yağış yağır
Göy qəzəbli qarı tək Çadrasını bağlayır. Küçə reklamındakı Çılpaq gözəl ağlayır. Bakıya yağış yağır.
Köhnə çəkmə tayını Sular alıb aparır. Əyripapaq damların Örtüyü qaval çalır. Bakıya yağış yağır.
Bədəni islaq qadın Sanki bir ikonadır. Tindəki şorgöz kişi Boylanır fağır-fağır. Bakıya yağış yağır.
Ayaqyalın dilənçi Suları şappıldadır. Tənha qalmış küçədə Yeriyir ağır-ağır. Bakıya yağış yağır.
Ucuz, isti kafelər Qazan kimi qaynayır. İslaq pişik qapıda. Şansını cırmaqlayır. Bakıya yağış yağır.
Bir qadın suya girən Uşağını danlayır. Əvvəl qadın qışqırır Sonra uşaq ağlayır. Bakıya yağış yağır.
Uzunqıç göydələnlər Hamıdan tez islanır. Şəhər qüsul verəcək Yuyunur hamamlanır. Bakıya yağış yağır.
Bu qadın yenə təkdi…
Masada külqadıda siqaret kötükləri Bağlayıb pəncərəni, bərk çəkib örtükləri Toplayır bir az əvvəl öpüşmüş qədəhləri Əl vursanız bu saat sınıb töküləcəkdi Bu qadın yenə təkdi.
Xəyanətin hər üzü ona yaxşı tanışdı, İndi bütün kişilər gözündə aldanışdı, Hər təzə eşq tapanda sanır ki, başlanğıcdı, Bütün sevgilərinin ömrü bir gecəlikdi Bu qadın yenə təkdi.
Gözlərini tor tutub, kimsə tora salıbdı, Sonra sakit ömründə macəra başlanıbdı, Bir vaxt fağır qız idi bəlkə qarğışlanıbdı, Hər gün bir yerə qonan bəzəkli kəpənəkdi Bu qadın yenə təkdi.
Özü də baş açammır bu yola necə düşdü, Yolmu təkərdən çıxdı, ya ayağı sürüşdü, Daha bütün olanlar əyləncədi, vərdişdi, İndi bir pəncərədə susuz qalan çiçəkdi Bu qadın yenə təkdi.
Guya ömrünə bir gün ağ atlı gələckdi, Hər gecə yuxusunda bir körpə rəsmi çəkdi, Kaş ki, görəydi bir gün xəyalları gerçəkdi, Sonda gözəlliyi də yox olub gedəcəkdi Bu qadın yenə təkdi.
Şəhər darıxır…
Yatıb vitrinində maniken gözəl, Bir kimsə tapılmır gəlib oyatsın. Bir gün bu şəhər də çıxıb gedəcək, Kimsə bu şəhərin başını qatsın.
Səssizlik bürüyüb dar küçələri, Başını bulayır küçə lampası, Dəniz də çəkilib özünə sarı Dənizin başında balıq sevdası.
Şəhər dərdləşməyə bir adam tapmır, Bir adam tapılmır qonaq aparsın. Asın bu şəhəri tənhalığından, Sonra kimsə gəlib ipini qırsın.
Barı yağış yağsın, ildırım çaxsın, Küçəsində yatan sərxoş oyansın, Pişiyi boğuşsun, iti ulaşsın, Qoymayaq bu şəhər belə darıxsın.
Taksi Fəxri Xiyabanın qarşısında dayandı. Qabaqda oturmuş Fuad, arxada əyləşmiş Rumiyyə maşından düşdülər. Fuad iri gül dəstəsini götürüb sürücüyə: – Gözlə, indi gəlirik, – dedi.
Sürücü:
– Burda çox dayana bilmərəm, – dedi, – cərimələyərlər.
– Tez qayıdacayıq.
Xiyabana girdilər, qara mərmərdən sinə daşının üstündə ŞÖVQÜ ŞƏFİZADƏ (1911-1987) yazılmış məzara yanaşdılar, gül qoydular.
Şövqü Şəfizadənin boyaboy heykəli onlara zəhmlə, bir az da məzəmmətlə baxırdı sanki.
Rumiyyə yanındakı məzara narazı nəzər atdı: – Elə bil ayrı yer qəhətdi, burda da yanaşı olmalıydılar, – dedi.
Sağ tərəfdəki məzarın üstündə:
FUAD SALAHLI (1918-1976) yazılmışdı.
Ağ mərmər başdaşının üstündə mərhumun arvadı, heykəltaraş Solmaz tərəfindən yaradılmış qabartma-portret vardı. Fuad Salahlıdan fərqləndirmək üçün hamının “balaca Fuad” adlandırdıqları Fuad Mehdiyev daxilən gülümsündü. Təsadüfənmi, ya bilərəkdənmi, Şövqünün heykəli və Fuad Salahlının qabartma-portreti əks istiqamətdə baxırdılar, elə bil bir-birindən üz çevirmişdilər. Rumiyyə bəyaz dəsmalını çıxarıb gözlərinin yaşını sildi. Fuad: – Gedək, – dedi – sürücünü cərimə edərlər. – Sən get, indi gəlirəm. Fuad çıxışa tərəf addımladı. Rumiyyə atasının heykəlinə bir az da yaxınlaşdı. Əlini heykəlin başına, üzünə çəkdi, sığalladı, sonra çönüb iti addımlarla ərinə çatdı. Taksiyə mindilər, Fuad sürücüyə ünvanı dedi, Rumiyyə açıq sezilən istehzayla:
– Oqtay bəyin hüzuruna gedirsən? – dedi.
– Qasım deyib ona xahişimi.
Rumiyyə köksünü ötürdü:
– Gör, nə günə qalmışıq, Qasımın minnətçiliyinə ehtiyacımız var.
Fuad dinmədi.
Qasım haçansa, – Nuh əyyamında – Şövqünün, ondan sonra da Fuadın sürücüsü olub. Rumiyyə onun gözləri qarşısında böyüyüb. İndi də bu yaşı ötmüş, amma peşəsindən əl çəkməyən kişi Oqtayın sürücüsüydü. Bütün səylərinə baxmayaraq, heç cür Oqtayla rabitə yaradı bilməyən Fuad, axır, Qasımın vasitəsiylə xahişini ona çatdırdı.
Evlərinin yanında Rumiyyə taksidən endi, Fuad yoluna davam etdi.
– Oqtay qədeş, unutmamısan ki, bu gün Fuad qədeş yanına gələcək?
Oqtay: – Unutmamışam, – dedi, maşından düşdü. Qarşısına çıxa biləcək növbənöv xahişçilərdən yayınmaq üçün ətrafa baxmadan iri addımlarla idarənin qapısına tərəf yeridi. İçəri keçmək istədiyi an qadın səsi eşitdi: – Oqtay!
Oqtay qanrılıb baxdı. Onu çağıran dümağ saçlı qadın idi. Ondan başqa səkidə heç kəs yoxdu. Səs Oqtaya tanış gəldi, həm də məhrəm adam kimi onu adıyla çağırırdı. Oqtay diqqətlə baxdı və diksindi:
– Əsmər? Sənsən?
Əsmər yanaşıb əlini uzatdı, – mənəm, – dedi – yaxşı ki tanıdın. Çox dəyişmişəm?
Oqtayın etiraz eləməyə dili gəlmədi, amma həm də Əsməri incitmək istəmədi, odur ki, sadəcə: – sən hara, bura hara? – dedi. – Haçan gəlmisən?
– Bir həftə olar. Telefonun cavab vermir, odur ki, səni burda gözləməli oldum. Bilirəm, başın çox qarışıqdır. Məni beş dəqiqə qəbul edə bilərsən?
– Əlbəttə, bu nə sözdür? Keç.
İkinci mərtəbəyə qalxdılar. Qəbul otağında hələ Fuad Mehdiyevin vaxtından katibə işləyən Nelli onlara salam verdi. Oqtay otağının qapısını açdı, Əsməri içəri buraxdı, sonra özü keçdi, indicə verdiyi sualı təkrar etdi: – Haçan gəlmisən?
Əsmər də təkrarən: – Bir həftə olar, – dedi.
– Xeyir ola?
– Xeyir deyil. Eşitməmisən? Camal rəhmətə getdi.
Oqtay təəssüf hissiylə: – yox, bilmirdim, – dedi, – Allah rəhmət eləsin.
Əsmər:
– Camalın vəfatından sonra Moskvada yaşamaq çox çətin oldu bizə, – dedi. – Xumarı da götürüb – qızımı deyirəm, – Bakıya gəlməli olduq.
Oqtay bu gözlənilməz görüşdən, Əsmərin belə dəyişməsindən, Camalın ölüm xəbərindən çaşıb qalmışdı, qarışıq hisslər keçirirdi, adda-budda, dağınıq fikirlər içindən sıyrılıb çıxmaq istəyirdi, hər şeyi ayıq başla dərk etməyə çalışırdı.
Əsmər Oqtayın iş otağına göz gəzdirirdi. Divarda şəhərin ayrı-ayrı binaları, meydanları, küçələri, çeşidli layihələr, Məmməd Əmin Rəsulzadənin iri şəkli.
– Nə yaxşı, məni o saat tanıdın. Bir daha soruşdu: – Çox dəyişmişəm?
Oqtay nəzakət naminə:
– Yox, – dedi. – Əlbəttə, illər keçib, ikimizin də başı ağarıb. Rəhmətlik haçan vəfat edib?
– İki ay bundan qabaq. İnfarkt.
Son illər həyatlarından danışmağa başladı. – Camalı xaricdən, diplomatik işindən geri çağırdılar. Perestroyka dövründə təzə nazir bütün köhnə kadrları bir-bir dəyişməyə başladı. Qatı rus şovinisti idi, Azərbaycan müstəqilliyini elan edəndən sonra: qayıdın, öz müstəqil ölkənizə, – demişdi Camala. Müavinlərindən biri erməni idi. Camalı görməyə gözü yoxdu. Bir sözlə, Camalı ən aşağı təqaüdlə işdən çıxardılar. Altı ay sonra elə evdəcə…
Əsmərin səsi əsdi:
– Elə gözümüzün qabağında, beş dəqiqənin içində keçindi. Heç təcili yardıma zəng edə də bilmədik.
Oqtay stəkana su süzüb Əsmərə uzatdı, Əsmər bir qurtum aldı.
– Bağışla, – dedi.
Araya üzücü sükut çökdü.
***
Fuad taksinin hesabını ödəyib idarənin qabağında maşından düşdü. Ömrünün neçə ilini verdiyi idarənin qapısının üstündə Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dalğalanırdı.
Qapıda əsgər qiyafəli, saqqallı gənc Fuadın pasportunu uzun zaman o tərəf-bu tərəfə çevirdi. Sonra qarşısındakı siyahıya bir də nəzər atıb nəhayət:
– Keçin – dedi, – ikinci mərtəbə, 5-ci otaq.
Fuad qeyri-ixtiyari:
– Bilirəm, – dedi, tanış pilləkanlarla ikinci mərtəbəyə qalxdı. 5-ci otağın qapısını açıb içəri girdi. Qəbul otağı bir qədər dəyişmişdi. Amma katibə masasının arxasında onun, Fuadın vaxtındakı kimi Nelli əyləşmişdi. Bir qədər yaşlanmış və tosqunlaşmış Nelli Fuadı görüb dərhal ayağa qalxdı: – Ooo, Fuad Qurbanoviç, salam, necəsiz?
– Sağ ol, yaxşıyam. Sən necəsən, Nelli?
Nellinin cavabını gözləmədən əlavə etdi: – Oqtayın… Oqtay bəyin qəbuluna gəlmişəm. Özü bilir.
Nelli:
– Bəli, bilirəm, – dedi, – burda qeyd eləmişəm. Amma bir az gözləyin, yanında adam var. Çay?
– Yox, sağ ol. Gözləyərəm.
Keçib qarşıdakı stulda əyləşdi. Bu qədər tanış qəbul otağına göz gəzdirdi. Bir elə dəyişiklik yoxdu. Onun keçmiş kabinetinin qapısında Oqtayın ad-famili, qarşı-qənşər otağın qapısında müdirin ad-famili yazılmışdı: QAFUR ƏHMƏDLİ.
Fuad gözlərinə inanmadı. Bir vaxt Fuadın atasını – Qurban kişini işdən çıxarmış məsul raykom işçisi, indi dəbdə olan sözlə qart partokrat Qafur Əhmədov? Xalq cəbhəsi iqtidarında belə mühüm vəzifədə? Ağlasığmazdır.
– İndi burda müdir Qafur Əhmədovdur? – deyə Nelliyə mənasız sual verdi.
Nelli başıyla təsdiq etdi.
– Otağındadır? – daha bir mənasız sual. Guya yanına girəsiydi.
Nelli:
– Yox, – dedi. – Bir azdan gələcək. Qonşu otaqda namaz qılır.
Fuad: “Nə yaxşı ki, o vaxt qəribə bir şıltaqlıqla o mühüm tədbirə getmədim, – deyə düşündü. – Elə bil məni şeytan yoldan çıxardı ki, ora gedib çıxış etmə. Demə, bu şeytanın əməli deyilmiş, mələyin işiymiş. Ora gedib uğurlu çıxış etsəydim, mütləq məni müdirin yerinə təyin edəcəkdilər. Çünki Əhməd Nəzərovun məsələsi artıq doxsan faiz həll olunmuşdu. Mənim üzrsüz çıxışa gəlməməyimi: – bu nə məsuliyyətsizlik, nə saymazlıqdır, – deyə pis yozmuşdular. Şövqü işə qarışmasaydı, hələ, yəqin müavin vəzifəsindən də atacaqdılar. Əl-qərəz, beləliklə, Əhməd Nəzərovun müdirlik vəzifəsi bir qədər də uzadıldı. Ta o günə qədər ki…”
O gün Fuadın yaxşı yadındaydı. Bəylər hakimiyyətə gələndən on gün sonra avtomatlı cavanlar Nəzərovun kabinetinə girib onu birdəfəlik işdən atdılar. O gün Fuad bir balaca soyuqlamışdı, işə çıxmamışdı. Bu xəbəri ona telefonla Nelli çatdırdı.
Səhərisi Fuad istefa ərizəsini yazıb göndərdi.
Yaxşı deyiblər ki, şər deməsən, xeyir gəlməz. O həlledici tədbirdə çıxış etməməsi – Fuadın xeyrinə imiş. Yoxsa, onu da Əhməd Nəzərov kimi müdir kabinetindən avtomatla çıxaracaqdılar.
***
– Bəs harda qalırsız?
Əsmər: – Bir rəfiqəmgildə – dedi və ani tərəddüddən sonra əlavə etdi: – Elə sənin yanına da bu xahişlə gəlmişəm. Səndən başqa burda ərk edəcəyim kimsə yoxdu. Deyirlər, bu sənin əlindədi. Birotaqlı mənzil istəyirəm səndən. Harda olur-olsun, şəhərin lap ucqar yerində. Düzdü, rəfiqəm deyir, “nə qədər istəyirsiz, qalın”. Amma mən başa düşürəm axı, sıxılırlar. Üç otaqda invalid əri, özü, iki uşağı. Lap kiçik otağa da razıyıq, təki başımızın üstündə bir dam olsun.
***
Qafur Əhmədli, ardınca da çiyni avtomatlı yekəpər bir kişi qəbul otağına daxil oldular. Qafur Əhmədli Fuada gözucu baxdı, tanısa da, tanımamış kimi, ağızucu salam verib tələsik otağına keçdi. Amma onunla gələn saqqallı kişi – guman ki, Əhmədlinin cangüdəni idi – Fuadı tanıdı:
– Yallah, Fuad müəllim, – dedi, – Nə əcəb səndən belə? Xeyir ola…
Fuad: “Görəsən bu namərbud adam məni hardan tanıyır?” – deyə düşündü.
– Məni tanımadın? Zeydullayam da. Axır dəfə səninlə aeroportda görüşmüşdük.
“Aeroportda?” Fuad yadına salmağa çalışırdı ki, avtomatlı kişi: – Mən onda nosilşik işləyirdim də, – dedi.
An içində Fuad xeyli ixtiyarlaşmış bu yekəpər adamı, ibtidai məktəbdən tanıdığı, unutmaq istədiyi pis bir vaqeyəylə bağlı olan şəxsi, çox illər sonra aeroportda nosilişk kimi rastlaşdığı Zeydullanı və onun işlətdiyi “oxartana” sözünü xatırladı. – Zeydulla – dedi.
– Həri, Zeydullayam da…
– Görürsən də, Fuad yoldaş, – yoldaş sözünü açıq istehzayla dedi, – kiminin əvvəli, kiminin axırı.
– Həri, qardaşım oğluyla qonşudu Qafur bəy, məni işə götürdü, canı-başı sağ olsun, partiyasına da üzv elədi.
– Partiyasına? Əhmədovun partiyası var?
– Bə nə bilmisən? “İrşad” partiyasın qurub da, Qafur bəy. Dindarlar partiyasıdır, halallıqla işləyirik.
***
Oqtay siqaretini odladı. Çətin vəziyyətə düşmüşdü. Bir neçə an içində Əsmərlə ta məktəb illərindən başlanan və məktəb boyu davam edən, yuxarı siniflərdə az qala sevgiyə çevrilə biləcək və əfsus ki, çevrilməmiş münasibətləri gözlərinin qarşısından keçdi. Bəlkə də bu saf dostluq münasibətləri mehriban ailəyə dönə bilərdi. Amma heç kəsin gözləmədiyi halda, Əsmər ingilis dili müəllimləri, yaşca hamısından çox böyük olan Camala ərə getdi. Oqtay da, sinif yoldaşları – oğlanlar və qızlar da – bu nikahdan şoka düşmüşdülər. Dedi-qodular, gümanlar, fərziyyələr, xoş ya bəd niyyətlə deyilmiş sözlər baş alıb gedirdi. Bir müddət sonra Camalı Moskvaya apardılar, oradan da müxtəlif xarici ölkələrdə diplomatik işə keçdi. Təbii ki, Əsmər də əriylə birgə Bakıdan, anasından, İçərişəhərdəki köhnə evlərindən, məktəb yoldaşlarından tamamilə ayrılıb uzaqlaşdı, başqa bir aləmə düşdü. Və yalnız bir gün – Oqtayın ad günü ərəfəsində qəfildən uçub Bakıya gəldi – Oqtayı təbrik etməkçün. Bütün günü bir yerdə olsalar da, aralarındakı bu qeyri-müəyyən münasibət, zamanın, ictimai mövqelərin, həyat tərzinin yaratdığı sədlər aşılmadı. Əsmər növbəti dəfə ərinin kübar həyat sürməsindən danışanda Oqtay nə isə cod bir söz işlətdi və aeroportda çox soyuq vidalaşdılar. Oqtaya elə gəldi ki, bu səfər həmişəlik ayrılırlar, bir daha heç vaxt, heç yerdə görüşməyəcəklər. Yalnız səhərisi gün Əsmərdən qəribə bir imzayla – Kamikadze imzasıyla gələn teleqramı alanda Oqtay dərk etdi ki, Əsmərin zahirən firavan görünən həyatı o qədər də qayğısız deyilmiş, ağrı-acısını, nisgilini büruzə vermədən içində daşıyırmış. Və budur, bax, artıq bir ömür keçib gedəndən sonra, yalnız ərini deyil, illər uzunu vərdiş etdiyi həyat tərzini də itirəndən sonra, indi Oqtayın qarşısında yaşa dolmuş, solmuş, aciz və köməksiz bir qadın əyləşmişdi. Oqtaydan yardım umurdu və nə yazıq ki, Oqtay onun xahişinə heç cür əməl edə bilməyəcəkdi. Səbəbini Əsmərə izah etmək də asan iş deyildi. Səbəb isə ondaydı ki, Oqtaya təklif olunan bu vəzifəni istəməyərək qəbul edəndə özünə söz vermişdi ki, heç vaxt qanunazidd heç bir iş görməyəcək, heç bir şəxsi dostluq, tanışlıq hisslərinə məhəl qoymayacaq, dürüst işləyəcəkdir. Bütün bunları ayrı bir dünyadan gəlmiş Əsmərə necə izah edəydi? Həm də axı Oqtay bu yöndə müəyyən addım atsaydı belə, Qafur Əhmədli kimi bir vaxt sital kommunisti, indi qatı dinçini necə inandıra, razı sala bilərdi? “Necə, kiminçün ev istəyirsən, mənfur sovet diplomatının dul qadını üçün? – deyəcəkdi. – Hələ də cibində rus pasportu gəzdirən adamçün? Bəs minlərlə ev növbəsi gözləyən vətəndaşlarımıza nə cavab verəcəyik? Hələ mətbuatın nə şəbədə çıxaracağı bir yana dursun”.
Məsələ ondaydı ki, Qafur Əhmədov Qafur Əhmədov olsa da, bu söylənməmiş, amma söylənə biləcək iradlarında haqlıydı.
Əsmər Oqtayın tərəddüdlərini gözlərindən oxuyurmuş kimi, yorğun və üzgün bir səslə:
– Səni çətinə salmışam, həmi? – deyə xəbər aldı.
Oqtay sözləri sanki kəlbətinlə içindən dartıb çıxarırdı:
– Bilirsən, Əsmər, – sözünü davam edə bilmədi. Necə deyəydi ki, mümkünsüz bir şey xahiş edirsən. – Həyatda ilk, son və yeganə xahişinə nə qədər istəsəm də, əməl edə bilməyəcəm.
Əsmər heç nə demədən ayağa durdu. Əsmər həmin Əsmər idi – məğrur, sözü bir himdən anlayan, heç bir vəziyyətdə yalvar-yaxarla heç kəsin qarşısında əyilməyən qadın.
Oqtay: – Dur, – dedi və hardansa, vəhylə ağlına gələn qəfil fikirlə, az qala qol qaldırıb oynayacaqdı. Çıxış yolu tapmışdı. Sevincək:
– Mənim mənzilimdə qalarsız, – dedi.
Əsmər təəccüblə:
– Sənin mənzilində? Necə yəni…
– Çox sadə. Mənim ikiotaqlı mənzilimdə.
– Bəs sən, ailən?
– Mənim ailəm yoxdur. Təkəm. Bilmirdin?
Əsmər, əlbəttə, bilirdi bunu, bilirdi ki, Oqtay tək yaşayır. Sırf qadın marağıyla Oqtayın evlənmədiyini də öyrənmişdi. Rəfiqəsiylə hər telefon söhbətində bu barədə müfəssəl məlumat alırdı. Amma bununla məsələ çözülmürdü axı.
– Bəs sən?
– Mənim vəzifəmə görə Zuğulbada Hökumət bağında iki otağım var, – bunu düz deyirdi. – Onsuz da ilboyu orda qalıram, – bu isə yalan idi. Olsa-olsa, ayda bir, ya iki gün orda qalmaq imkanı olurdu.
– Yox, axı. – Əsmər hələ də özünə gələ bilmirdi, – bilmirdi ki, nəyə, nədən və nə üçün etiraz etsin…
Oqtay cibindən açarları çıxarıb Əsmərə uzatdı: – Sürücüm sizi aparar, şeylərinizi daşımağa da kömək edər, – dedi.
Əsmərin üzü sanki işıqlandı, elə bil son vaxtların bütün ağırlıqları, qeyri-müəyyənliyi, qayğıları sifətindən silinib getdi, əvvəlki bir az şıltaq, bir az işvəli, amma mülayim və mehriban Əsmər oldu.
Boynunu uzadıb Oqtayın yanağından öpdü. Oqtayın bütün vücudu gizildədi. Əlli illik tarixi olan münasibətlərində Əsmər ilk dəfə öpürdü onu.
***
Fuad saatına baxdı, yarım saatdı burdaydı, “görəsən, mən də o vaxtlar qəbuluma gələnləri bu qədər gözlətmişəm?” Xoş bir hisslə xatırladı ki, haçansa həmin bu Oqtay ömründə ilk və yeganə dəfə Fuadın qəbuluna gələndə, onu bir dəqiqə belə gözlətməmişdi. Elə bu an Oqtayın kabinetinin qapısı açıldı, əvvəlcə, ağ başlı bir qadın, ardınca Oqtay çıxdılar.
Oqtay:
– Salam, Fuad, – dedi, – bağışla, səni bir az gözlətdim, üzürlü səbəbim var, Əsməri tanımadın?
Aman Allah, bu ağsaçlı qadın Əsmər imiş. Məktəblərində oğlanların hamısının, o cümlədən də Fuadın özünün hayıl-mayıl olduqları Əsmər. Əsmər də Fuadı tanımadı, yadına salmalı oldu, sonra::
– Xoş gördük, Fuad, – dedi.
– Xoş gördük. Necəsən…eee… necəsiz Əsmər… xanım?.
– Sağ ol… sağ olun…
Aydın olmadı, – Əsmər Fuada “sizlə” müraciət edir, ya buradakıların hamısıyla sağollaşır. Oqtay Əsməri qapıyacan ötürüb Fuadı içəri çağırdı:
– Hamısı rəhmətlik Fuad Salahlınındır, – dedi, – çalışırıq, heç olmasa, bir neçəsini həyata keçirək.
– Hə, indi Fuad Salahlı zəmanənin qəhrəmanıdır.
Bu sözlərdə xəfif bir istehza hiss elədi Oqtay, odur ki, qəti şəkildə:
– Fuad Salahlı elə o zəmanənin də qəhrəmanı idi, – dedi.
Sanki danışmağa söz tapmırdılar. Halbuki Fuad, şübhəsiz, hansısa, bir iş üçün gəlmişdi. Nəhayət, gərginliyi aradan qaldırmaqçün Oqtay:
– Görürsən də, Fuad, bir vaxt bu otaqda sən məni qəbul edirdin, indi mən səni qəbul edirəm. “Oxartana”nın sözləri Fuadın yadına düşdü:
– Kiminin əvvəli, kiminin axırı…
Oqtay:
– Boşla görək, – dedi, – nə əvvəl-axır, canım? İnan ki, yatsam, yuxuma girməzdi ki, haçansa bu vəzifəni tutacam.
– Sən tutmayıb, kim tutacaqdı bu vəzifəni?! Bu bəylərin içində yeganə professional elə sənsən də…
Oqtay bu sözlərə qarşılıq vermədən:
– Bəy təkid elədi, – dedi.
– Kim?
– Böyük bəy, Elçibəy, Prezident. Haçansa, bizi Fuad Salahlı tanış etmişdi. Fuad müəllimlə dost idilər. Görünür, o vaxtdan yadında qalmışammış. Məni çağırdı. Dedi, dinçilərin dəstəyinə ehtiyacımız var, odur ki, hələlik, Qafur Əhmədlini müdir təyin etmişik. Amma belə mühüm yerdə bizim inandığımız dürüst, etibarlı adamımız da olmalıdır. Həm də yadımdadı, rəhmətlik Fuad Salahlı səndən ağızdolusu danışardı. İndi sən bu vəzifəni tutsan, onun da ruhu şad olar.
Nə isə, razılaşmalı oldum.
– Düz eləmisən. Əbülfəz bəy doğru seçim edib. Fuad Salahlının o vaxt həyata keçməmiş işlərini dirçəltməyiniz də doğrudur. Amma…
Oqtay:
– Amma nə? – deyə soruşdu.
– Amma birini qaldırmaqçün başqasını yıxmaq vacib deyil.
– Kimi yıxmışıq ki?
Fuad siqaret çıxartdı:
– Olar?
– Əlbəttə.
Siqaretini odladı, bir qüllab vurub:
– Elə Şövqü Şəfizadəni… Yanına da bu məsələyçün gəlmişəm.
– Nə olub ki, Şövqü Şəfizadəyə?
– Guya bilmirsən? Tikdiyi binaları bir-bir sökürlər.
– Şəhərin siması müasirləşməlidir də. Mikayıl Hüseynovun da bir neçə binası sökülüb.
– Çox nahaq yerə, sən memarsan, bilirsən ki, binalar, həm də dövrün, epoxanın rəmzidir.
– Elə ona görə sökürlər də, deyirlər ki, Sovet dövrünü xatırladan heç nə qalmamalıdır. Doğrusu, mən də bu ifrat yanaşmanın əleyhinəyəm. Amma çox vaxt fikrimi isbat edə bilmirəm. Ən çox da bu sahədə canfəşanlıq edən bilirsən, kimdi? Həmin elə mənim bu müdirim.
– Yaxşı, binalar tutalım, sovet rejiminin timsalıdır, bəs küçələrin nə təqsiri var?
– Bəli, Şövqü Şəfizadənin qızıdır. Gecə-gündüz ağlayır ki, elə bil atam bunlara düşmən kəsilib. Binalarını bir-bir sökmələri bəs eləmir, hələ küçənin də adını dəyişdiriblər. Özü də elə bil qəsdən o küçəyə Fuad Salahlının adını veriblər. Guya ayrı küçə tapılmırdı…
– Fuad Salahlı o küçədə yaşayırdı axı…
– Şövqü Şəfizadə də o küçədə yaşayırdı.
– Düz deyirsən. Bunu kimsə qəsdən eləyib. Axı sağlıqlarında yola getmədiklərini hamı bilir. Doğrusu, mənim bundan xəbərim olmayıb. Kimsə, kinlinin biri – Şövqü Şəfizadənin vaxtilə Fuad Salahlıya etdiklərinin heyfini çıxmaq istəyib. İncimə Fuad, axı çoxları Fuad Salahlının başına gələnlərdə, yəni sağlığında heç bir layihəsinin tikilməməsində Şövqünün barmağı olduğunu düşünür.
– Sənin yanına ömrümdə ilk və son xahişlə gəlmişəm, – dedi, – heç olmasa, yaşadığı evin divarından Şövqünün xatirə lövhəsini çıxarmasınlar. Yoxsa, Rumiyyə buna dözməz. Ürək xəstəsidir. Qəzetdə Şövqü haqqında yazılanları ondan gizlədirəm.
Oqtay başını buladı:
– Təəssüf ki, belə şeylər o vaxt da vardı, indi də var. Fuad, bilirsən, yalandan söz vermək istəmirəm. Amma var gücümlə çalışacam ki, o lövhəni çıxarmasınlar. Hər halda Şövqü Şəfizadənin də, – kim nə deyir-desin, müəyyən xidmətləri olub.
Fuad ayağa durub əl uzatdı:
– Çox sağ ol, Oqtay – dedi.
Oqtayın otağından qarışıq hisslərlə çıxırdı. Bir yandan, Oqtay sözünü yerə salmamışdı, hətta Şövqünün xidmətlərini qeyd etmişdi. O biri tərəfdən, tam əminlik də yoxdu ki, Oqtay istəsə belə bunun qarşısını ala biləcək; “hər halda Rumiyyəni bir az sakitləşdirə bilərəm”.
Küçəyə çıxdı. Adəti üzrə köşkdən bir neçə qəzet aldı. Sabir bağında skamyaya əyləşib qəzetlərə baxmağa başladı.
“Azadlıq” qəzetinin birinci səhifəsində Şövqü Şəfizadənin və onun, Fuadın iri şəkilləri verilmişdi.
Şəkillərin altında “Dağılan tifaqlar” başlıqlı yazını oxumağa başladı.
“Sovet memarı Şövqü Şəfizadənin eybəcər kommunist üslubunda layihələşdirdiyi binalar bir-bir sökülür. Şükür ki, onun adını daşıyan küçənin də adı dəyişdirilmiş, həmin küçəyə sovet rejiminin amansız repressiyalarına uğramış, məhz elə deputat və laureat Şövqü Şəfizadə tərəfindən amansızcasına təqib olunmuş həqiqi millətpərvər, dahi memar Fuad Salahlının adı verilmişdir. Mənbə onu da nəzərə çatdırır ki, Fuad Salahlıdan fərqləndirmək üçün “balaca Fuad” ayamasıyla tanınan Fuad Qurbanoviç Mehdiyev sovet vaxtı qayınatası həmin o Şövqü Şəfizadənin vasitəçiliyilə yüksək vəzifələr tutmuşdur. Hazırda təqaüdçüdür”.
Küçədən keçən avtomobil bağın qarşısında dayandı. Qapısı açıldı, qıvrım saçlı cavan oğlan maşından düşdü. Maşının açıq qapısından mahnı eşidildi:
Uzun zaman gülür, toxtaya bilmirdi. Maşından düşən cavan oğlan əlindəki qəzeti kənara atıb gülən adama baxır, təəccüblənirdi, “görəsən, qəzetdə nə belə məzəli əhvalat yazılıb ki, bu yaşlı kişi belə qəhqəhə çəkir, uğunub gedir?”
Qaia artıq hər şeyin dəyişdiyinin fərqində idi, getdikcə ağlını qaçırırdı.
Mahiyyət nə idi. Sol kim idi. Tanıyırdı onu, əmin idi. Bütün bu paralel dünyaları beyninin içində daşımaq ondan nə alırdı. Onu nəyə, hara hazırlayırdı bu burulğan? O harasa hazırlanmaq istəyirdimi? Beyninin içi bumbuz idi. Getdikcə bu soyuqluq Qainanın vücudunu da keyləşdirirdi. Əlləri, qolları, gözləri, ruhu sözünə baxmırdı. Bunun sonu nə idi? Ruhu getdikcə buzlaşırdı.
Ruhun buzlaşması nədir, xəbərin varmı, əziz oxucu? Ağrılar boğazına dolur. Ağrı getdikcə zoğ atır bədənində. Qarşısıalınmaz bir əzab ruhunu somurmağa başlayır həyasızcasına, dözə bilmirsən. Başını itirirsən az qala. Bu son Qainanın söndürülməsi (yeni texnoloji çağda artıq yaşayan, nəfəs alanlar söndürülürdü) ilə nəticələnəcəkdimi? Yox, Qaia bunu istəmirdi, o söndürülmək istəmirdi axı, o onlar kimi deyildi. İnsanlığını itirmək istəmirdi. İnsanlığına dəyər verirdi. İnsanlığı ilə xoşbəxt idi. Ruhun soyuması nədir, İlahi? Bədən ölmədən ruhun soyuması. Bu necə bir əzabdır, İlahi… Çağın şansı kimi görünən yarı robotlaşaraq ölümsüzlüyün pillələri ilə yüksəlmək onun tərzi, arzuladığı son deyildi.
Uşaqlıqda “Vampir gündəlikləri” adlı serialı həvəslə izləyirdi. O zaman ən böyük arzusu ölümsüz olmaq idi. Bunu eqoistcəsinə istəmirdi, ha! O arzu edirdi ki, bu ona bütün xəyallarını gerçəkləşdirmək imkanı verəcək.
Sonra həyatda bir çox şeylər yaşadı. Ən sevdiyi nənəsini, atasını, spagetti saçlı qızı və anasını itirdi. Hər itirişlə elə möhkəm ölmək istədi ki… Elə möhkəm, həm də…
Ölüm hissi səngidikcə yerini ağlasığmaz dərinlikdə konyonvari uzanan, tənha bir darıxmaq hissi əvəzlədi. Zəncirvari darıxdı. O qədər darıxdı ki, hər şeyi xərclədi həyatında… Bircə özü qaldı xərclənməyən əlində…. Və nəhayət, bir gün özünü də xərcləmək istəyəndə çıxdı gümüşlər onun qarşısına…
Bax, belə, əziz oxucu! İndi sən bütün hər şeyi bilirsən, lap yaxından tanıyırsan Qaianı. İstəmirəm bu romanda sən hansısa, maddi və mənəvi məsələni gündəminə daşıyasan. Sənə nə danışıramsa, ona yönəl. Cinsiyyət amili axtarma bu mətndə. Bu heç sənə lazım da deyil. Əsrlərə calayıb axtardığın hər şeyi kənara burax. Kifayət qədər danışmadınmı, bu mövzulardan? Nəyi həll etdin? Nə düzəldi, zehnində? Bilirəm, indi sən deyəcəksən: “axı ay yazar, axı sənə nə, mən nə düşünürəm? Öz mətnin, süjetini idarə etmək sənə kifayət etmirmi?
Mən isə gülümsəyərək cavablamayacağam sualını. Bilirsən, niyə? Ona görə ki, Baccanalenin pəncərəsindən şütüyən qələbəliyi izləyərək yazıram bu sətirləri, arada Marlboronu da tüstülədirəm. Bildiyin lüks həyat… Ona görə sənin bu axmaq suallarını düşünməyə vaxtım yoxdur. Get, işinlə məşğul ol, əziz oxucu. Bir gün, bəlkə də bir gün sənin sualların mənim düşüncələrimdən və Gümüşlandiya adlı nəhəng dərdimdən daha vacib olar…
Ayağa qalxdı, divarlardan tuta-tuta özünü küçəyə atdı… Qarşısında Bakının köhnə, ancaq bir o qədər də doğma tikililəri var idi. Kürəyini söykədi bu divarlardan birinə. Nə səbəblə tikilmişdi bunlar? Kimlərin səsi hopmuşdu bu barılara, görəsən? Neçə sevinc, kədər görmüşdü, kim bilir… Belində divarın cırmaq izlərini hiss etdi. Çoxdandır heç kimlə sevişmirdi. Sevişməyi çox ciddiyə alırdı Qaia. Sevişmək cəhdlərini adiləşdirsə belə, çox vaxt, daxilindəki gizli reallıq bu idi əslində. Beyninin və ruhunun dərinliklərində, əslində o çox təlatümlü təklik yaşayırdı.
Danışa bilmirdi. Dinə bilmirdi. Nə danışacaqdı ki? İnsanlar da, robotlar da, titanlar da onun söyləyəcəkləri ilə maraqlanmırdılar. Hər kəsi, bəli, bəli, hər kəsi güldürə bilərdi özünə. Necə əzabdır, İlahi, boğuluram. Nə edim mən? Yuxularım qaçır. Ətimi dişimə keçirib didib-tökmək istəyirəm. İstəyirəm, kimsə tişəni əlinə alıb vücudumu doğrasın, cızsın bütün son qalan insanlıq işartılarını.
Siqareti yenidən damağına qoyub əvvəlki yerinə qayıtdı. Yenə əyləşdi kafenin şüşəyə yaxın hissəsində. Arxasında çoxlu içki şüşələri var idi. Ancaq heç içmək istəmirdi. İçki bütün bədənini yumşaldıb səssizliyinə səssizlik əlavə edirdi. Bu isə kifayət qədər bezdirici idi. Səslər, səslər eşidirdi. Budur, kafenin kənarında oturan lupasifət, soyuq bənizli bir varlıq fincanda nəsə içir. Bütün ağzı qapqaradır. Of, necə də ürəkbulandırıcıdır bu. Budur, onun qarşısında portağal saçlı biri də oturub. O, mavi, yupyumuru dərmanları sapsarı dişlərinin düzüldüyü ağzına təpişdirir. Dodaqaltı necə də nazikdir, İlahi… Gözəl qəmzələri ilə tərs mütənasiblik içindədir dodaqları… Yolka rəngində geyinib. Özünü ətrafa laqeyd göstərir. Ya da elə hamı laqeyddir. Bircə mən, darıxan, nə istədiyini bilməyən şüksüz mənəm, hamı ilə maraqlanan… Sonra, bəs sonra? Sonra bu marağa sahib çıxırmı ürəyim, ağlım? Yox! Yox! Yox! Başım fırlanır. Qulaqlarımın giziltisi qarışır çəngəl-bıçaq səsinə…
Qaia bilirdi ki, nə vaxtsa, o da buna məcbur qalacaq. O labüd sonla, arzuları arasında qalıb başını itirəcək. Axı dünya gözəldir? Düşünmək, hiss etmək , nəfəs almaq, nəfəs dərmək. Bu gözəl dünyadan getmək istəmirdi. Çəkilmək istəyirdi bir kənara. Bütün bu inkişafdan kənarlaşmaq istəyirdi. Bu acgöz insanlıqdan, titanlıqdan, tanrılıqdan tamam kənarda qalmaq istəyirdi. Başqa bir şeyə çevrilmək istəyirdi Qaia… Qıraqda, hardasa, uzaqlardakı bir yerdə qalsaydı, görəsən, necə olardı, inkişaf üçün darıxardımı?
Fransız mahnısının sədaları getdikcə çoxalan iç səsinə qarışır:
Ma femme, la la la la la la…
Ma femme, la la la la la la…
Daxilində fransız…
Kafedə isə italyan mahnısı səsləndirilir.
“Va bene…” söyləyən gənc italyan bakılı ofisiantdan Amerikano istəyir.
Səslənən “Love story” Qaianı 2015-ci ilə aparır – Romadakı günlərinə. O vaxt ayağı ilişmişdi küçənin tam ortasındakı bir sütuna. Bu, qədimdən qalan balaca bir abidə idi.
Xırdavari sütunu belə çox böyük ustalıqla qoruyurdu italyanlar. Yadıma Naxçıvanda yaşadığım illərdə “qorumaq” başlığı altında savadsız memarların güdazına gedən bəzi abidələr düşür…
Onları Batabatın məğrur təbiəti xatirinə əfv edirəm…
Əməlli-başlı səs-küy başlayır daxilində. Yox, başına düşür bu səs-küy…
Burda rol oynayaraq yaşamağa çalışsaydı…
Onu robotlar tək, yalnız, rahat buraxardılarmı? Yoxsa, məcbur edilərdi onlar kimi olmağa. Bəs Gümüşlandiyaya köçsəydi… Axı ora, sadəcə, yuxudaykən köçə bilirdi. Əbədi olaraq yatmalı idi onda. Əbədi uyqu, bəli…
Ancaq mənim “Uyqum çəkilmiş, gönlümü qəm almış”
Bəs gümüşlər, onlar buna necə baxardı? Axı gümüşlər insanları sevmirdilər. Qaianın düşüncəsinə görə, gümüşlər, sadəcə, keçmişə məhkum zorba, kobud varlıqlar idi. Eyni zamanda maraqlı varlıqlar.
Bütün bunlar hara qədər davam edəcəkdi? Ruhu, bəli, ruhu ciddi təlatümlər yaşayırdı.
Bunu heç kim bilməməli idi. Beyni yarıinsan, yarı robotlar tərəfindən tədqiq obyektinə çevrilə bilərdi.
Elanlar verilirdi. Artıq onlar bir yol seçməli idilər. Ya zavallı insan olaraq yaşamalı, ya da texnologiya tanrısına təslim olmalı idilər.
Tanrıyla yarışan insanoğlu hər daim onunla eyni olmağı arzulamırdımı? Hər zaman əbədi yaşam, ölümsüzlük üçün çabalamırdımı?
Ölümsüzlük axtarışına çıxan Şumer qəhrəmanı Gılgamış da yarı tanrıydı…
Ən qədim və ən yaxşı dastanlardan sayılan Gılqamış bizə nə deyirdi, belə?..
Manyetik sahə dəyişirdimi?
Bu gün xəbərlərdə okeanda üzən insanlara balıqların hücumunu oxudum… Nə idi, balıqları belə dəli edən?
Bilirdim ki, yenə hər şey dəyişir. Hiss edirdim bunu. Axına qoşulub yaşamaqmı gözəl idi? Bəs xilas yolu nə idi, Nuhun əfsanəsi də təkrarlanacaqdımı? Nuh gəmisinə dəqiq məni mindirəcəkdimi? Yoxsa, şans da seçilmişlərə veriləcəkdi?
Deyilənə görə, bir gün Tanrı yerə əsəbiləşir. Alın yazısında insanın bütün həyat yolu yazılır, “Tanrı bilmədən tək yarpaq tərpənməz” deyilən bütün müqəddəs kitablarda yazılan bu bəndin əksinə, guya insanoğlu yerdə öz bildiyini edibmiş fəlsəfəsi ilə yeri dağıtmaq üçün bəhanə axtaran Yaradan aşağı baxanda əsəbiləşib yerə tufan göndərir.
Yerdə Tanrı öz adamı olan Nuha tapşırır ki, özünlə xilasını layiq bildiyin canlılardan bir cüt götür:
“Nəhayət, əmrimiz gəldikdə və təndir qaynadıqda (işlər ciddiləşdikdə və su qaynamağa başlayanda) Nuha dedik: “Əleyhinə hökm verdiklərimizdən başqa, hər şeydən iki cütü, ailəni və möminləri gəmiyə mindir”. Onsuz da, onunla birlikdə inanan çox az idi. Nuh dedi: Gəlin, gəmiyə minin. Onun axması da, dayanması da Allahın adı ilə bağlıdır. Həqiqətən, Rəbbim Bağışlayandır, Rəhmlidir!”
Bundan əlavə, Seyyid Feyzullah Fındıki, “Levamiul-Cəvahir bi İsna Aşere Fennen Yücahir” də bu barədə o qədər danışıb ki, başqa söz danışmaq, sadəcə, vaxt itkisi və əməlli-başlı yorğunçuluq olar.
Bu şans idi insana ki, daha çox yaşasın. Babaları kimi, ölümsüzlüyü tapmadan tərk etmək məcburiyyətində qalmasın bu dünyanı. Bəs çatılan ölümsüzlük buna dəyəcəkdimi?
Bəs insan bu ölümsüzlüklə nə edəcəkdi? Ya bir gün dünya fırlanmaqdan bezsə?
Ya anidən günəş sönsə? Zil qaranlıq dünyada necə yaşayacaqdı insan oğlu. Qaranlığı sevirdi Qaia, dünyanı da, yaşamağı da… Bəs ölümü?
Onu sevirdimi?
Ölüm nə idi, necə idi… Ölümü dərk edə bilmirdi tam olaraq. Anlamırdı ölümü. Bilmirdi, bəlkə də başqa dünyalara açılan qapı idi ölüm? Yox, o istəmirdi o qapını açmaq, bilirdi, əmin idi yaşamaq istədiyindən. Həyat gözəldir. Yaşamaq, nəfəs almaq, sevmək, qaçmaq, kəpənəyin ardınca elə məqsədsizcə, həm də…
Qaia dağlarda gəzməkdən, bütün o təbiət gözəlliklərinin ətrini duymaqdan bezmirdi. O qoxu hərisi idi. Kitabı, adamları, havanı, özünü və yasəmənləri qoxlamaqdan bezmirdi… İnsanları nə səsindən, nə də addımlarından tanıyırdı. Sadəcə, qoxular, o qoxularla ayırd edirdi insanları.
Ancaq insanların qoxu əlindən alınırdı. Hamı eyni idi, hamı bomboz. Boz daim darıxdırıcı idi. Qaia bomboz olmaq istəmirdi… Robotlaşmaq istəmirdi. İnsan qalmaq istəyirdi.
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Fərdi Prezident təqaüdçüsü
Şuşa
Musiqi beşiyim, səssiz qalmışdın, Dumanlı dağların bizsiz qalmışdı, Əsir yaşayırdın, susuz qalmışdın, Mən əsgər andımı içdim səninçün.
Sən azad olmalı, hürr olmalıydın, Bir gecə içində sirr olmalıydın, Qara sevdamıza yar olmalıydın, Yar bağrım başını, açdım səninçün.
Sıldırım qayandan od ələdilər, Qoynunu tənimə yurd elədilər. Ayağın altına “cənnət” dedilər, Mən ayağı yalın qaçdım səninçün…
Dan yeri sökülür yaralı yerdən, Götür şəhid olmuş balanı yerdən! Keçilməz yollardan, dolama yerdən yol tapıb canımdan keçdim səninçün, Yol bulub canımdan keçdim səninçün.
Xarı bülbül
Bir tweetle gəldi xəbərin – Çiçəyim, quşum!
On deyil, On beş deyil, İyirmi də, Tam iyirmi səkkiz il sonra Döndün, Şuşam.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qaradağ Bürosunun Rəhbəri
Bakı şəhərində doğulmuş, Əslən Qazaxın Birinci Şıxlı kəndindən olan, ADNSU-nun məzunu, Qarabağın azad edilməsi uğrunda Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş Davud Taryel oğlu Qurbanovun ölməz xatirəsinə ithaf edirəm.
Böyük elə böyükdür, heç zaman kiçiləmməz, Mərdə namərd körpüsü yoxluqdur, keçiləmməz Yetişməsə sünbüllər zəmilər biçiləmməz, Hər şeyin öz vədəsi, hər şeyin zamanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Davud lap uşaqlıqdan vurğun idi bayrağa, Qəlbində məhəbbəti tükənməzdi torpağa, Necə xoşbəxt olardı gedən zaman Qazaxa, Bu yurd necə gözəldi, meşəsi, ormanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Bakıda doğulmuşdu, burda təhsil almışdı, Uşaqlıqdan mehrini kitablara salmışdı Neçə- neçə təşəkkür, tərifnamə almışdı Hələ də saxlanılan üç fəxri fərmanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Orta məktəbi Davud əlalarla bitirdi, ADNSU-ya uğurla, yüsək bal ilə girdi. Ali məktəb də ona bol-bol sevinc gətirdi Bu təhsil ocağının şöhrəti var, şanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Nə qədər arzular var, necə muraz var qəlbdə, Yalnız beşlə oxudu Davud ali məktəbdə, Çoxuna nümunəydi həm dərsdə, həm ədəbdə, Hamı görürdü onu necə də ərkanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Oxudu həvəs ilə, mükəmməl təhsil aldı Uğurla o, magistr pilləsinə ucaldı, Dedi, – Diplom almışam, hərbi xidmətim qaldl, Hər oğul bir əsgərdi, hər kimdə türk qanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Əsgər oldu, Vətənə qürurla xidmət etdi, Ən çətin tapşırığa “Oldu!” deyərərək getdi, Günlər ötdü, ay keçdi, gözlənilən vaxt yetdi, Başladı müharibə, indi hərb meydanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Gizlədə bilməyirdi yağıya nifrətini, Düşmənlərə göstərdi əzmini, qeyrətini, İçərək Madagizdə şəhidlik şərbətini, Fəxr eylədi son anda, can Azərbaycanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
Soysuzlar uydurmuşdu neçə yalan nağıllar, Elə peşiman oldu, elə öldü yağılar, Heç zaman unudulmaz candan keçən oğullar, Onların qəlbimizdə əbədi ünvanı var, Millətin Davud kimi ölməz qəhrəmanı var.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Ovuc-ovuc kədərimi Damcı-damcı böldüm.. güldüm… On saatlıq iş günümü “Səslərin”ə böldüm… güldüm…
Ürəyimdə qram-qram Yaşadım “mesaj” sevgini… Həsrətsiz sevmək də haram… Ödəmişəm bu “vergi”ni…
Baxışım yoluna kəniz… Gəlsən xəbər et, olurmu? Mən min lyölük bir dəniz, Sən də ol Kapitan Nemo…