Bu yaxınlarda dost paylaşmalarının birində çox maraqlı bir yazı oxudum.Düzü onu insanları doğru yola çağıran bir rəvayət zənn etmişdim.İndicə vaxt tapıb o yazını axtardım,tapa bilmədim.Səbəb isə onun rəvayət olmadığı üçün idi.O yazıda olmuş əhvalat nəql edilirdi,bu da Azərbaycan üçün sensasiya sayıla bilərdi.Bu gün isə onu təsadüfən xırda təfərrüatı ilə öyrəndim.
Salyan şəhər sakini Hacı Mahir bir yas məclisində bu əhvalatı belə nəql etdi: “Mədrəsədə oxuyan zaman Gəncədən bir oğlan da bizimlə oxuyurdu.Deyim ki bu gün də onunla hal-əhval tuturuq.Adı Həsənbala,atasının adı Hüseyndir.Həmişə də zəngləşən zaman o şirin Gəncə ləhcəsi ilə “qadan alım” deyə şux səslə müraciət edirdi.Bir gün yenə zəng edib hal-əhval tutan zaman Həsən məni çox soyuq dindirdi.”Necəsiniz?” sualına çox soyuq tərzdə cavab verdi.Dedim ay Həsən,məndən küsmüsən,nədir?Dedi yox,qardaş,atam bizi qoyub “böyrü üstündə”.Dedim axı Hüseyn dayı ipək kimi adamdır.”Elə onun ipək kimi olması evimizi yıxıb da”,-dedi.Sonra isə əhvalatı olduğu kimi danışdı.Deməli Həsən bir ərzaq dükanı açır.Atası deyir ki bala,təqaüdçü adamam,satıcı elə özüm işlərəm.Razılaşırlar.Həsən işləri ilə əlaqədar evə bir də altı aydan sonra gəlir.Və…onu dəhşət bürüyür;Hüseyn dayı malları nisyə paylamışdı və bunun da miqdarı 4850 (xırdaları ilə işim yox) manat idi.Oğul atasına nə qədər təkid edir ki gedək borc pulları yığaq,ata deyir gedə bilmərəm.İndi də Hacı Mahirin dostunun qanı ona görə qara imiş.Həsən dostu Hacıya “sən Allah,siz də bizə dua edin,bu müşkül həll olunsun”-deyə xahiş edir.Səhəri gün saat on bir radələrində Həsən Mahirə sevinclə zəng edir və deyir Allah bir möcüzə yaradıb.
…Səhər tezdən Hüseyn kişi dükana gedərkən oğlu Həsən deyir:”Hara gedirsən,qalan malları da paylamağamı?”-deyə kinayə ilə soruşur.Ata pərişan olur,əlini Allaha açıb yalvarır ki məni öz balama belə möhtac eləmə!Həsənə isə deyir ki,bu gün pulları gətirəcəm.Əgər pul tapmasam,evə gəlməyəcəm.
Dükanda vəziyyət ürəkaçan olmur.Bir azdan dükana çox kasıb geyimli qırx yaşlarında bir kişi daxil olur.Hüseyn dayıdan ona nisyə çörək verməsini xahiş edir.Kişi fikirli-fikirli “götür,get”-deyir.Gözü isə qarşısındakı borc siyahısında olur.”Qonaq” çörəyi götürüb çıxır,sonra geri dönüb soruşur ki o dəftərdən niyə gözünü çəkmirsən,nə olub?
Hüseyn kişi bir az əsəbi halda cavab verir:
-Bu görkəmlə mənə köməkmi edəcəksən?Sənə çörək lazım idi,onu da verdim.Gedə bilərsən.
Qonaq əl çəkmir,əlacsız qalan dükançı hər şeyi olduğu kimi danışır.
Qısası,”kasıb” qonaq pulun hamısını ödəyir və dəftəri alır.Dükançıya isə deyir:
-Ağsaqqal,mən bu işdən ötrü düz 28 dükan gəzmişəm,heç kim nisyə çörək vermədi.Belə ki bilərəkdən belə geyinib yoxlayıram,Allah xatirinə bu işi görürəm.Sənə halaldır,sağlıqla qal.
Hüseyn kişinin yadından özü belə çıxdığı halda çox kasıb bir qonşunun qızı gəlir nisyə bir neçə ərzaq (çörək,yumurta…) istəyir və deyir ki dayım gəlib verəcək pulunu.Hüseyn dayı iki zənbil ərzaq hazırlayıb özü (uşağın gücü çatmırmış) onların darvazasına aparır və deyir ki,qızım,anana de dayı gəldi də,getdi də…