Category: Publisistika

Şair-publisist, respublikanın Əməkdar jurnalisti

Dərd, Şəhidlər xiyabanı, Səməd Vurğun, Cəfər Cabbarlı, Nizami Gəncəvi və böyük Allah

Ailə üzvlərimizdən birinin ciddi xəstəliyi səbəbindən bir müddətdir ki, özümdə, sözümdə deyiləm. Çox qərarsızam. Nə edəcəyimi, hara, kimə üz tutacağımıbilmirəm. Ümidimi göydə Allaha, yerdə həkimlərin zəmanətsiz müalicəsinə, bir də yaxınların, əzizlərin və dostların dualarına bağlamışam. Kövrəkliyim ucbatından gözlərimin tez-tez dolması səbəbindən və bu da ciddi iş rejimində çalışan, gün ərzində müxtəlif insanlarla ünsiyyətdə olan məsul bir adam üçün məqbul sayılmadığından növbəti məzuniyyətimi götürəsi oldum. Bu gün bir həftədir ki, məzunuyyətdəyəm. Həmişəki kimi səhər tezdən oyanmışam. Xəstəni Bakıya, ailənin diər üzvlərini də elə həmin mərkəzə xəstə üçün qan verməyə göndərdim. Özüm də ürəyimin nisgilinə, könlümün qübarına qısılaraq evdən çıxdım. Darmadağın düşüncələr içərisində bir də gördüm ki, şəhərimizdə hamının tanıdığı Göyərçin abidəsinin önündə¬yəm. Yenicə boy göstərən günəşin şəfəqləri Xəzərin dalğaları qoynunda ləngər vuraraq əsrarəngiz bir mənzərə yaratmışdı. Göyərçin abidəsinə nəzər saldım, ürəyimdən ilk keçən hiss bu oldu: “Sülh, əmin-amanlıq, qəmdən-kədərdən, ağrıdan-acıdan uzaq bir ömür yaşaya bilmək nə gözəl şeymiş, İlahi.” (daha&helliip;)

“AYDINOGLU CONSULTİNG GROUP” LLC Rəhbəri Sizi, Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin nümayəndəsini, Azərbaycanın istedadlı gənc xanım yazarını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə uğurlar diləyir!
Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın!
Sevib, sevdiyiniz insanlar ilə birgə olun!

Mətbuat xidməti

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İctimaiyyət və təhsil” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru

Bizim ata-baba evimiz Əmircanda, Bakının qədim Xilə kəndində, qoşa minarə məscidə yaxın bir yerdədi, gölə yaxındı. Biz kiçik olanda, o göl həddən artıq daşardı. Suyun həddən artıq şor olmağına baxmayaraq, üstü həmişə yaşıla bənzər mazutlu neft ləkələri ilə dolu olardı, heç xəbərimiz olmadan, mazut bütün evlərin həyətinə, zirzəmilərə dolardı, Tez-tez yanğınlar baş verirdi. Biz də evdə 5 uşaq idik. Artıq gölə yaxın yaşayanlar yanğına öyrəşmişdilər. Hər zamanki kimi, bir dəfə göl alışıb yanır. (daha&helliip;)

Neçə gündür məni də narahat edən bir məsələyə öz münasibətimi bildirmək istəyirəm. Neçə gündür “şairlər “Anar”şadlıq sarayında xalqın bu ağır-günündə toy-bayram ediblər” başlıqlı yazılar oxuyuram.Əziz dostlar, mən də o tədbirdə idim, sadəcə şair yox, ictimaiyyət nümayəndəsi və poeziya vurğunu kimi. Məsələ belədir: Əvvəla, Türkiyədən bura gələn insanlar faciədən 1 gün öncə yola düşmüşdülər. Aralarında millət vəkilləri də, sənət adamları da vardı. Onlar AYB-da da, Atatürk mərkəzində də görüşlər keçirtdilər. Son gündə isə həmin şadlıq sarayında tədbirin yekun günü idi. Tədbirdən öncə qonaqlarla birgə yanan binanın qarşısına gedib gül qoyuldu.Tədbir hər 2 dövlətin himni ilə başladı.Sonra faciə qurbanlarının xatirəsi 1 dəqiqəlik sükutla yad edildi. Qəşəm Nəcəfzadə bu faciə haqda məlumat verərək bir daha belə faciə ilə üzləşməməyimizi arzuladı. Çıxış edən türklər də, yerli yazarlar da faciə qurbanlarını yada saldı. (daha&helliip;)

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,

Bəllidir ki, orfoqrafiya – (düzgün yazı) qaydaları, sözlərin və onların bütün qrammatik formalarının düzgün yazılışını müəyyənləşdirir, orfoqrafiya lüğətində də sözlərin düzgün yazılış formaları verilir. Biz bu kompleks məlumatlar lüğəti vasitəsilə lazımi sözün düzgün yazılışını, səslənmə və vurğusuna görə düzgün tələffüzünü, qrammatik xarakterini öyrənirik. Bəzi sözlərin nitqdə işlənmə yerini, sinonim-omonim qarşılığını öyrənməkdə də bu lüğət bizə əyani vəsaitdir. Hansı səbəbdənsə bu lüğətdə bəzi sözlərə tamamlə rast gəlinmir – o sözlərə ki, müəyyən sahəni əhatə edir, özündə böyük sinonimik-omonimik xüsusiyyətlər sıralayır. Məsələn, “sufist”, “sufistik” sözlərinə lüğətdə rast gəlinməməsi bir qədər təəssüf doğurur. Əslində, “sufizm”in əhatə etdiyi sahədə “sufist”, “sufistik” sözlərinə mütləq ehtiyac var. O mənada ki, bu sözlərdən biri adıçəkilən cərəyanın araşdırıcısı, digəri o sahəyə dair yazılar (janr) məğzidir, nitq hissəsi olaraq sifət kimi təzahür edir.
Yaxud “Rapsod” sözünün qarşılıq təzahürü sadəcə bir ehtimal xarakteri kəsb edir. Məsələn, “Rapsod” antik dövrdə xalq mahnılarını toplayan şəxsə deyilib. Əlavə olaraq lüğətdə bir “Rapsodiya” sözü də var ki, bu da musiqidə aidiyyəti üzrə bir sahə məğzi daşıyır – yəni antik dövr xalq musiqi yaradıcılığı sahəsidir. Sual olunur: bəs bu sahəyə dair materialların cəm olduğu proses necə adlanır? Bu suala cavab olaraq “Rapsodik” sözü (nitq hissəcə sifət) işlətmək olmazmı? “Rapsodik” – yəni antik xalq yaradıcılığına dair musiqilər məcmusu.
“Sufist” və “sufistik” sözləri gerçək mənada öz orfoqrafik nizamlarını əks etdirirlər. Dilimizin leksikonunda belə sözlərin olmadığını (təbii ki, lüğətə əsasən) ehtimal edənlər bir həqiqəti bilməlidirlər ki, yanlış müdaxilələr əks təsirlərlə üz-üzə qalır. Yəni…
Diqqət yetirək: “Sufizm” cəryanın adıdır – batini varlığı aşkarlayan, özündə yaşadan həyat tərzidir; o batini varlıq ki, onu duyan kəsdən asılı olmayaraq bütün mövcudiyyətlə harmoniyadadır. Təsəvvüflə (İslamda geniş yayılmış ezoterik dini və fəlsəfi cərəyan, mənəvi həyatın və əxlaqi dəyərlərin adı) məşğul olan, dindən, dini göstərişlərdən əsla kənara çıxmayan adama sufi, bu cərəyanın elmi təbliğatçısına “sufist” deyilir. Və bütövlükdə bu cərəyanı özündə əks etdirən yazılar isə sufistik yazılar adlanır… “Sufi”, “sufist” və “sufistik” sözlərini qarışıq salmaq olmaz.
Sual olunur: hansı səbəbdən ötən bu yüz illər ərzində alimlər “Sufizm”in elmi-ictimai təbliğatçısına dürüst bir ad verməyiblər. Hətta bir alim israr edir ki, bu cərəyanla məşğul olanlara füzulişünas deyilməlidir. Axı, “sufizm” deyiləndə, təkcə Füzuli nəzərdə tutulmur. “Sufizm” təriqətinin qurucuları olan başlıca sufilər bunlardır: Əbdülqədir Geylani (Qadirilik), Əhməd Yəsəvi (Yəsəvilik), Əhməd Rifai (Rifailik), Nəcməddin Kübra (Kübrəvilik), Şihabəddin Ömər Sührəverdi (Sührəvərdilik), Əbul-Həsən əş-Şazili (Şazilik), Hacı Bəktaş Vəli (Bəktaşilik), Mövlana Cəlaləddin Rumi (Mövləvilik), Bəhaəddin Nəqşibənd (Nəqşibəndilik), Hacı Bayram Vəli (Bayramilik), Nəimi Təbrizi (Hürufilik), Şeyx Səfiəddin Ərdəbili (Səfəvilik), Ömər Xəlvəti (Xəlvətilik) və s.
Sufilər diyarı, “Sufizm”in yayılma arealı ən geniş olan Azərbaycanda (Qadirilik, Sührəvərdilik, Hürufilik, Səfəvilik və Xəlvətilik təriqətləri – qurucuları və əsas şeyxləri mənşəcə Azərbaycan türkləri) bu cərəyanı öyrənən, təbliğ edən şəxsin müraciət obyekti bəlli deyil. Təəssüf doğurası haldır, deyilmi?
Əlbəttə, “sufi” sözünün mənası və kökü barədə mübahisələr hələ də davam etməkdədir. Tarix və ədəbiyyat alimləri, filosoflar, sufilərin özləri belə, bu sözün lüğəvi mənasını, izahını və yaranma tarixini araşdırır, bir-birindən fərqli, hətta ilk baxışda qəribə görünə biləcək nəzəriyyələr irəli sürürlər. “Sufist” və “sufistik” sözlərinə münasibəti həmin araşdırmaların bir üzvi hissəsi hesab etsək, dünya dağılar?!
Necə olur ki, “modernizm” sözündən “modernist”, “poeziya” sözündən “poetik” – “poetika” yaratmaq mümkün olur, lakn “sufizm” sözündən “sufist” və “sufistik” məğzi çıxarmaq bu qədər qəbahət yaradır?!
Aşağıda bu tip digər sözlərə diqqət yetirək:
“Publisistika” – “publisistik” – “publisit”, “pediatriya” – “pedriatik”, “statistika” – “statistik”, “orfoqrafiya” – “orfoqrafik”, “epizod” – “epizodik”, “mistisizm” – “mistik”, “avantürizm” – “avantürist”, “astronomiya” – “astronomik”, “ateizm” – “ateist”, “demokratiya” – “demokratik”, “diplomatiya” – “diplomatik” – “diplomat”, “ekzotika” – “ekzotik”, “elastiki” – “elastik”, “etnoqraf” – “etnoqrafik”, “ideoloji” – “ideoloq” – “ideoqrafik”, “sistem” – “sistemli” – “sistematik” və s. Bu sözlərdə, məsələn, “Publisistika” (ismdir) – siyasi və ictimai həyat məsələlərini işıqlandıran əsərlər məcmusu, «publisistik» (sifətdir) – publisistikaya aid yazıların belə deyək, janr, üslub xüsusiyyəti, “publisist” (ismdir) – sırf publisistik yazılar yazan, bir növ, bu sahəni öyrənən şəxsdir. Bu mənada, “sufizm” – “sufistik” və “sufist” sözləri də eyni xarakterdə məzmun kəsb edir.
Azərbaycanda “Sufizm” cərəyanını öyrənən, tədqiq edən kifayət qədər elm adamı olub və bu gün də var. Onların bəziləri Füzuli yaradıcılığında sufi meyllərini araşdırır, gözəl nəticələrə imza atırlar. Ümümilikdə götürdükdə, həmin alimlərə biz heç cür sufi deyə bilmərik. Çünki sufi, yuxarıda dediyimiz kimi, təsəvvüflə məşğul olan, dindən, dini göstərişlərdən əsla kənara çıxmayan adama deyilir. Belə halda “sufizm”i tədqiq edən elm adamına “Sufist” deyilməsi gerçəyə uyğun gəlmirmi?
Təbii ki, “sufist” sözündəki “ist” hissəciyinin rus suffiksi olduğunu ehtimal ednlər də tapılır. Həmin suffiksi təkcə bu sözə irad tutmaq, o suffiksin “çi” hissəciyi ilə əvəz olunmasını konkret tələb kimi irəli sürmək nə dərəcədə düzgündür?! Eləyə qalsa, onda hansı səbəbdən “materialist” sözündəki (bu sözün timsalında onlarla belə sözdə) “ist” suffiksi “çi” suffiksi ilə əvəz olunmur?
O da təəssüf doğurur ki, “sufist” və “sufistik” sözlərinə irad tutan, bunu böyük bir qəbahət kimi qəbul edənlərin əksəri fililoji sahənin təmsilçiləridir – o sahəyə dair elmlər doktorları, professrlardır. Əslinə qalsa, bu sözləri qəbahətə çevirməkdənsə azacıq bir araşdırma – tədqiqat işi aparmaq mümkün deyilmi? Axı hər bir səhv- yanlış fikir yeni bir elmi uğurun başlanğıcı deyilmi?
İndi deyin, elm acizdir, yoxsa alim?
Zənnimizcə, düşünməyə dəyər.

Babamın sözü idi.Sonra da əlavə edərdi ki, “ bizi elə oynada-oynada bu kökə saldılar”.Bizi deyirdi e,bizim milləti…
Eşitdiyimə görə “Yanıq Kərəmi”nə əvvəllər heç kim oynamazmış.Çunki, el arasında kərəmin faciəsinə oynamağı hamı özünə ar bilərmiş.Bir növ Kərəmə yas saxlayırmışlar.Sonradan yası da,faicəni də,Kərəmi də unudan insanlar qol götürüb şıdırğı oynamağa başlayıblar bu mahnıya.Məndən olsa deyərdim ki,elə biz o vaxtdan öyrənmişik faciəmizə “oynamağa”. (daha&helliip;)

Allah sizə rəhmət eləsin, mirzələr… Sizin yaratdığınız aferist obrazlar bu gün diri-diri ədəbiyyatımızdadı. Canlı nəsruhlahlar və canlı kimyagərlər…Adamı haracan aldatmaq olar? Adamlara nə vaxtacan yalan demək olar? Bir gün biləcəklər axı gümüş gümüşlüyündə qalır, qızıla çevrilmir. Nə vaxtsa anlayacaqlar axı ölü dirilib evə qayıtmır. “Meymunu yada salmamaq” yalanı bu gün daha aktualdır. Məlum 19 may tarixində baş vermiş dəhşətli yanğın nəticəsində həyatlarını itirən günahsız insanlar bir çox aspektdə müzakirə olundu. Əlbəttə, məsələ siyasi müstəvidən kənara çıxmamalıydı. Çünki birbaşa dövlətlə əlaqəli məsələdi, hansı ki, kifayət qədər müzakirə olundu. Bu haqda danışmaq istəmirəm, siravi vətəndaş kimi sözümü lazım olan yerdə demişəm. Məsələ orasındadır ki, ədəbiyyatda meymunoynadanlar bu priyomdan istifadə etməyə başladı. Vətənpərvərlik həmişə ən birinci ədəbiyyatçıların sayəsində tərənnüm olunub. Ədəbiyyatpərvərlikdən uzaq olanlar binanın yanma xəbərini vətənpərvərliklə qarışdıracaq qədər cılızdılarsa bizim sabahımız necə olacaq… Üç nöqtə qədər yaxın gələcəkdə biləcəyik bunu.
Qəribədir, keçmişdə bəylər qaçaq mala gedəndə gizlətmirdilər ki, oğurluğa gedirlər. Bu gün isə oğrular oğru yox, doğrudular. Günahsız insanların kədərindən şou düzəltmək təkcə TV-lərin deyil, artıq yazarların da “meymunu yada salmamaq” yalanına çevrilib. Meymunu yada salmayın, iksir alınmaz – Tərpənməyin, bütün saytlarda yazarıq… Mahiyyətcə eynidi, deyilmi? Məəttəl qalmayasan neynəyəsən?
Ədəbiyyat sanki bir incəsənət əsəridir, onu qəşəng çərçivə və yaxşı işıqlandırma lazımdır. Bu yazını mənə yazdıracaq səbəb də budu. Ədəbiyyatımızın çərçivəsini kimlər təşkil edir? Böyük mütəfəkkirlər, ziyalılar görüb gəlmiş ədəbiyyat indi yamaq-yumaq çərçivəyəmi möhtac qaldı? Öz eqolarına üstün gələ bilməyənlər, bir para “gənc qələm sahibləri” (özlərini belə adlarırlar!) niyə bu qədər aşağı səviyyədədirlər?
Mən eqoist o adamlara deyirəm ki, öz eqolarının mənfi tərəfini nümayiş etdirir və ondan insanların ziyanına istifadə edirlər. İnsanlar eqolarını müsbət işlərdə realizə edə bilməyəndə bu özlərinə də, özgələridə də zərər verir. Şöhrətlənnək, tanınmaq istəyən adamların bu istəyi tamamilə haqlıdır. Lakin bu zaman onlar öz istəkləri haqqında həddindən çox danışırlarsa, deməli, hələ də öz eqolarının sahibi ola bilməyiblər. Çox güman ki, bu adamlar danışmaqla öz kompleks və qorxularını ört-basdır edirlər.
Amerikalılar deyir: “Milçəyi bir qaşıq balla tutmaq bir pud duzla tutmaqdan daha asandır”. Bəs bizim ədəbiyyatsevərlər neynir? Bala heyfləri gəlir, daha dəqiq desəm, balı olacaq biri yoxdu deyə duzunu bol edirlər. Duzsuz və şit bir ortamda “barıtı çox olan” bəzi yazılar milçəklərin vızıltısını çoxaltmaqdan başqa bir nəticə vermir. Bu vızhavızda ədəbiyyat bulanır. Milçək bir zad olmasa da, ürək bulandırır axı…
Mütaliədən başqa da bir sıra mənbələr var ki, bizə təhsilimizi artırmaqda kömək edir. Onlardan biri – dostlar və həmkarlarla ünsiyyətdir. İndi təsəvvür edin ki, onların mütaliəsi bu “vızhavızdı”. Onları yığsaq heç bir blok da adam etmirlər. 5 mərtəbəli bina kimi üst-üstə dayanıblar. Ən yuxarıdakı zibilini özündən bir mərtəbə aşağı, aşağıdakı daha aşağı və belə-belə…ədəbiyyatımız olub zibilxana. Dəhşətli olan odur ki, “qonşular”ın hamısı bir-birindən gileylidir. Kimsə öz “zibilini” dilə gətirmir…Mehriban qonşuların məsud dolu bu binasında tez-tez müzakirə və mütaliələr gedir. Bayaq dediyim təhsil məsələsi də burda ortaya çıxır. Dünya onlar üçün yalnız bu “5 mərtəbəli bina”dan ibarət olduğu üçün özlərindən başqa “öz”, bir-birlərinin kitabından, yazı-pozusundan başqa heç bir nəsnə bilmirlər. O qədər heç nə bilmirlər ki, tədbirdə çalınan matəm musiqisinə “intiresni mahnı buraxdılar” deyib haray-həşir qoparırlar. Hər şey “öz daxillərində” olduğu kimi biabir olmaqları da bu qaydayla gedir; özləri-özlərini biabır edirlər.
5 mərtəbəli bina demişkən, onu da qeyd edim ki, “meymunu yada salmamaq” yalanıyla meydanda dayça oynadan bəziləri “Biz Anardan yazmırıq deyə AYB-yə üzv olmuruq” yaza-yaza AYB-nin qapısı önündə yatırlar az qala. Ümidvaram, onlar da nə vaxtsa AYB-yə üzv olacaqlar, bizim də canımız bu tip yazılardan qurtulacaq. Canımızı qurtara bilmədiyimiz başqa məsələlər çoxdan da çoxdu. Dünən saytlarda qeyd olunan hadisə, məsələn…Yuxarıda yazdıqlarımın bu haqda olduğunu anlamış olmalısınız, həzarat, ona görə ki, yanğın hadisəsindən özümüzə gəlməmiş bir qrup gəncin də iştirak etdiyi kitab təqdimetmə mərasimində baş vermiş “vızhavız” ürəyimizi bulandırdı. Mən orda iştirak etməsəmdə hadisələrdən dəqiqliyinə qədər xəbərim oldu. Kitabın tərtibedilməsindən və keyfiyyətindən danışmağa dəyməz. Türk yazarlarının antologiyası bu qədər bərbad ola bilməzdi, oldu amma… Çünki, tərtibatçılar və içində şeiri yer alan gənclərin əksəriyyəti bərbad gündədi. Buna görədir ki, nəticə başqa cür ola bilməyəcəkdir.
Kitabın “işıq” üzü çıxmasına sevinən türk və azərbaycan bacı-qardaşlarımızın əl qaldırıb vətənpərvərlik musiqilərini alqışlaması, bayraqla rəqsləri tərsə-məzhəb gənclərimizi necə çaşdırıbsa, bir də özlərini çöldə görüblər. İçəridə qaldırdıqları vızhavızdan sonra tələm-tələsik 3-5 məqaləylə guya ki, ortalığı ayağa qaldırdılar və ucuz reklama başladılar. “İgidliklərindən” ağız dolusu yazandan sonra bir daha əmin oldum ki, onlara yazığım gəlməkdə yanılmamışam. Pis başa düşməyin, matəm musiqisiylə mahnını ayırd edə bilməyənə yazıq deyilər ancaq…Ona görə yazıq ki, vətən haqqında ancaq şeirlərdə abstrak-yapıştraq fikirlər söyləyənlər dünənə qədər orda qınadıqları insanları “mənəvi atamız, anamız” deyib bağırlarına basırdılar. Narahat olmayın, sabah da bağırlarına basacaqlar. Onlar başqa cür ola bilmirlər çünki…
Sözümü burda saxlayıram…Ad çəkib onsuz da reklam olunmaq üçün ürəkləri gedən “yaradıcı gəncləri” bu qədər sevindirmək niyyətim yoxdu. Bu haqda növbəti yazılarda, İnşallah.
Sözlərim bu 5mərtəbəli, bir bloklu binanın sakinlərinə necə təsir edəcək, bilmirəm, amma yanıb-kül olası bir bina varsa, o da “sizin binanızdı”, ay istedad dağarcıqları. Üzlüksüz, falansız…
Tamam unutmuşdum…Qərəz, meymunu yada salmayaq!

Hörmətlə, AYB, TAYB, GAYB, FAYB və s. üzv olmayan Allah bəndəsi…

Bu mənim həyat hekayəmdir… bəlkə də yazıb davam etdirdiyim yada eksik qoydugum cümlələrklə dolu…….hekayəm….
Kimliyini tanimaq senin haqqında bilgi almaq qeder asan deyil çünki her insanin kimliyi onun haqqında bilmediklerinden yaranan tek heqiqetdir.
Mən yalnız bir tək özüm haqqında bunu deyə bilərəmki əsla yalanı sevmirəm amma yalan məni sevdiyi üçün qarşımda hərkəsi eyni cür görürəm.
Bəlkə bu dünyaya gələndə bilməzdimki bu qədər ağlayacağam .Doğularkən, yıxılarkən, üzülərkən, bezərkən, itirərkən və birdə ən yaxınımı öldü deyə bilərkən. Ama insan olaraq bunlar hər kəsin həyatında vardır.Mən əsla kimsəyə güvənmirəm çünki güvən və inam yalnız allaha qarşındakı birisinə sadəcə hörmət etmək yaraşar mənin aləmimdə.Əgər bitmiş birisi üçün üzüldüyümü bildirirəmsə bu sadəcə ona qarşı acıdığımdandır. İnsan çox güclü birisi kimi görünsə belə daxilən çox kövrək və zəifdir çünki hisslərinə tez yenik düşür. Kim deyirsə məndən qürurlu bu həyatda ikinci birisi yoxdur yanılır çünki hər kəsin qüruru var ama hər kəs onu bir yerdə dayandırır sevdiyinin önünüdə. Bu sevgi ilk öncə tanrıya , sonra ataya, anaya sonra isə yarım qalmış bir ürək parçasınadır. İnanmırıq gələcəyə ama bir gün mütləq gələcəkdir kiminin sonu , kiminin isə başlanğıcı hardan həyata başlayıbsa orda bitəcəkdir.
Deyirlər insanlar torpaqdan yarandığı üçün torpağada gömülür, çünki həyat və axirət arasında bir yol keçir oda torpaq altından.Bəzən özünü kiməsə tanıdırmaq isdəsəndə səni yetərincə tanımırlar çünki insanı yalnız ən yaxşı onun özü tanıyır.Mən heç vaxt kiməsə bənzəməyi sevmirəm bilirsiz niyə çünki bənzəyəcəyim birisi olsa belə özümə bənzəməlidir deyə.
Düşüncələrimi paylaşmağı sevirəm, amma onu yalnış yozanlarla deyil doğru anlayıb deyer verənlərlə.
Ən sonda bir tək bildiyim və əmin olduğum bir tək olan bir həqiqətimdə var mən bütün sevgimi ilahidən başlamışam və onda da bitirəcəyəm, çünki hər könülün sevgisi onun dərgahından başlar.
Unutma xosbext insanlar bu dunyada herseyin gozeline sahib olanlar deyil sahib olduqlarini itirmeyecek qeder cox sevenlerdir.
Bir zamanlar hər şey fərqli və gözəl idi gözümdə indi hər şey dəyərini itirib , bəlkəmdə mən dəyişmişəm ya da məni dəyişdirən nəsə olub həyatımda. Elə bilmişəm ki sevmişəm ama zaman keçdikcə yalanları gördükcə sadəcə sevmədiyimi anlayaraq üzülmüşəm onu sevmədiyim üçün deyil hər şeyin fərqli gedişatını izlədiyim üçün. İndi hansı cümlədə bir təsirli sözə rast gəlsəm təcüblənə bilmirəm çünkü hər şey adiləşib. Kimiləri önəmli olduqlarını düşünərkən əslində önəmsənmədiklərini nalamaqda çətinlik çəkirlər və sadəcə qarşı tərəfin inanmasına və əslində onların sevmədiklərindən tərk etdiklərini dərk etməyə çalışırlar.
Mən başqasını sevərkən sən dönüb məni sevəcəksən amma bilməyəcəksən bir vaxt uzaq qaçmaq isdədiyin və bir vaxt arxanda süründürdüyün kəs indi sənin peşman olacağın və göz önündə ağlayacağın birisi kimi görünərsə o zaman peşman olmağın nə qədər acı verdiyini hiss edəcəksən.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,

Kitab çapı işinin bir tədqiqat sahəsi olması təkcə ehtimal deyil; bu proses həm də elmi gerçəklikdir və kitabın bədii və texniki tərtibat məsələlərini də geniş şəkildə özündə xarakterizə edir. Əlbəttə, kitab, tərtibat və çap zərurəti poliqrafik sistemin beynəlxalq əsaslarını özündə ehtiva edir; bu zəmin kitabçılığın bədii-poliqrafik forması ilə də təcrübi məğzlərə səbəb yaradır. Heç şübhəsiz, 1978-ci ildən Azərbaycan nəşriyyat-poliqrafiya sistemində çalışan, respublikanın nəşriyyat sistemində özünəməxsus yeri və xüsusi çəkisi olan poliqrafiya mütəxəssisi İradə Ələsgərovanın 2015-ci il tarixdə «Təhsil» mətbəəsində işıq üzü görmüş «Azərbaycan kitabının bədii və texniki tərtibat tarixi» kitab-monoqrafiyasında bu dinamik səciyyə özünü qabarıq göstərir: monoqrafiya ilk əsaslı elmi-tədqiqat işi kimi diqqət çəkir, burada kitabın çap üsulları, poliqrafiya texnika və texnologiyasının, həmçinin nəşriyyat-poliqrafiya sisteminin inkişaf səviyyəsi və s. ətraflı ilk təcrübi əsaslı mənbə kimi araşdırılır.
Monoqrafiyada kitabçılıq, kitabın bədii və texniki tərtibat işi, poliqrafiya-nəşriyyat sistemi, bu sahədə texniki-texnoloji imkanların kitab tərtibatında rolu və s. yüksək səviyyədə elmi izaha cəlb edilib; kitabın nəşriyyat-poliqrafiya sisteminin gələcək inkişafına müsbət-həlledici əhəmiyyətli təsiri şübhəsizdir. (daha&helliip;)

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,

Bəlli bir həqiqətdir ki, xalqların bir faciə simptomu da var…
Əsrlərdir, dünya sivilizasiyası faciələrlə üz-üzədir. Cəmiyyətlər insan həyatında vəhşət yaradan bu prosesin ağrı-acısını min illər unutmur. (Unutmağa çalışsa belə, unuda bilmir…) Keçən əsrin başlanğıcında baş vermiş Çanaqqala döyüşü də faciəyə zəmin yaradan vəhşətlərdən sayılır.
…Hiylə, məkr də xain surətlərin aludə olduqları zəminlərdir. Zaman-zaman xalqlar bu proseslərin qurbanlarına çevriliblər. Elə bu mənfur siyasətin də iç üzündə Çanaqqala dəhşətləri tarixin türk-azəri xarakterinə sarsıdıcı zərbə vurmaq marağı kəsb edir. Bu zəmini on illərdir insanlar öz həyata baxışlarında ağır an kimi realizə edirlər. Heç şübhəsiz, istedadlı şair, vətənpərvər ziyalı Etibar Etibarlının «Dan üzü ağaranda» zəfər poemasında da mahiyyət bu israrla sonuclanır. (daha&helliip;)

AYB, DGTYB və “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

Uşaqlıqdan hamı mənə qəribə baxırdı. Ailəmizdə dörd uşaq vardı. Ancaq, məni kəndimizdə heç kim tanımırdı. Qapıya gələn qonaqlar mənim də qonaq olduğumu sanırdılar. O qədər qaraqabaq uşaq idim ki, bir dəfə qonşu qadınlardan biri demişdi:
-Qızın baxışlarına bax, elə bil adamı parçalayacaq. Allah, sən saxla!
O qədər ciddi və qorxulu baxışlarımın olmasını bilmirdim o günəcən… Və o sözü eşidəndə artıq 9-cu sinifdə oxuyurdum. Amma, hələ kənddə məni üzdən tanıyan yalnız müəllimlərim və sinif yoldaşlarım idi. Adım isə… Adımı tez-tez eşidirdim:
-Şəfa yenə olimpiadada yer tutub!-bunu günorta saat 12-də quzularını evə aparan Xanbaba dayı demişdi. Mən də çəpərimizə söykənib onun üzünə baxmışdım. Məni görməzdən gəldiyini sanmışdım, amma tez də yadıma salmışdım ki, axı, məni tanımır…
-Şəfanın şeirini gördünmü, qəzetdə çıxıb!- məndən iki sinif aşağı oxuyan oğlan demişdi. Yenə üzünə baxmışdım. Məni tanımırdı… (daha&helliip;)

1974 cü il fevral ayının 23-də Yardımlı rayonunda anadan olmuşdur. O, 1980-ci ildə Yardımlı rayon M.F.Axundov adına 1 saylı orta məktəbinə daxil olmuşdur. 1988-1991 ci illərdə Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Litseydə, 1991-1993 cü illərdə Sverdlovsk (Yekaterinburq) Ali Hərbi-Siyasi Tank və Artilleriya İnstitutda təhsil almışdır. Lakin SSSR-nin süquta uğraması nəticəsində Azərbaycan əsgər və zabitləri postsovet məkanından geri cağırılır. (daha&helliip;)

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,

Bilirik ki, ədəbi proseslər ictimai əksliklərin dəyişən meyllərini ifadə edir. Bu dəyişmə ara-sıra kəmiyyət çoxluğu yaratsa da, əksər hallarda keyfiyyətə zəmin doğurur. Keyfiyyətin özü də bir predmet olaraq qarşı və əks istiqamətə dəyişilməyə məruz qalır. Səmimi etiraf edək ki, 70-ci illərdən başlayaraq keyfiyyət yerdəyişmələri obyektdaxili ziddiyyətlərin mahiyyət qatında ədəbi əksliklərin mübarizəsini gücləndirib, köhnə ənənəçi formalara bir növ, sərhəd qoyub, fəlsəfi təzahürlə qarşılıqlı-dialektik münasibətləri artırıb. Elə çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığına yorulmadan xidmət edən bir çox ədəbiyyatşünasın – xüsusən Gülşən Əliyevanın (Kəngərli) da yaradıcılıq meylləri özünün keyfiyyət sıçrayışları ilə inkişafa yönələn dəyişmələrə təkan verir. İlk olaraq bildirək ki, ədəbiyyatımızın, ədəbiyyatşünaslıq elmimizin bu cəfakeş və əməksevər xidmətçisinin filoloji-elmi və fəlsəfi təhlilləri özlərinin orijinal forması, fəlsəfi-mistik, elmi çək-çeviri, məzmun əlvanlığı və obrazlar əhatəsi ilə diqqət çəkir, ədəbi ziddiyyətli xarakterlərin spesifik əksliklərini konkret arqumentlərlə verir. (daha&helliip;)

A9 Televiziyasında “Adnan Oktarla Sohbetler” proqramının bu dəfəki qonaqları Azərbaycanlılar olub

Ensonxeber.az-ın məlumatına görə, hər gün Türksat, Azərspace, Arabicsat peyklərindən və 800-ə qədər saytdan canlı olaraq bir neçə dildə yayımlanan, təkcə internet üzərindən günlük izləmə sayı 1 milyondan çox, peyk üzərindən isə milyonlarla olan A9 Televiziyasında “Adnan Oktarla Söhbətlər” verilişinin bu dəfəki qonaqları azərbaycanlılar olub. Verilişdə Azərbaycandan Ramiq Vəliyev, Tural Vəlizadə, Ramil Rüstəmov, Xəyalə Səfərova, Nərmin Kərimzadə, Sahib Süleymanov, Vəfa Kərimzadə, Aysel Vəlizadə, Sevinc Haqverdizadə,L’man Piriyeva, Elvin Pirquliyev iştirak edib. Verilişdə cənab Adnan Oktar müasir Azərbaycanın qurucusu Ulu Öndər Heydər Əliyevdən bəhs edərək başlayıb. Daha sonra Azərbaycandan gəlmiş qonaqlarla tanışlıq olub. Qonaqlardan Ramiq Vəliyev Azərbaycanda görülən işlərdən, ölkəmizdə gedən inkişafdan, Olimpiya oyunlarından və ümumilikdə Azərbaycan barədə məlumat verib. Daha sonra verilişdə Azərbaycan haqqında hazırlanmış qısa sənədli film göstərilib.

Cənab Adnan Oktar cənab prezident İlham Əliyevin İslam dini ilə bağlı sözlərindən bəhs edib və Ramiq Vəliyev Prezidentimizin İslam dini ilə bağlı sözlərini oxuyub. Cənab Adnan Oktar Prezidentimizin ailəsinin müasir və imanlı olduğunu vurğulayaraq ona və ailəsinə dua edib, gənclər tərəfindən dəstəklənməsinin vacibliyini vurğulayıb. Verilişdə Bakı şəhərinin gözəlliyi haqqında söhbət edilərək, Bakının «Qafqazın Parisi» olduğu vurğulanıb. Verilişdə eyni zamanda yeni tikilən Heydər məscidi haqqında məlumat verilib.

Cənab Adnan Oktar azərbaycanlılar haqqında bu sözləri deyib: “Azərbaycan xalqı candır. Cəsarətlidir, vicdanlıdır. Çox tərbiyəlidir azərbaycanlılar. Çox hörmətlidirlər. Əxlaqları idealdır. Heç degenerasiya olub pozulmadılar, çox əsalətli qaldılar”.

Cənab Adnan Oktar Azərbaycanda İslam dini ilə bağlı görülən işlər barəsində bu sözləri vurğuladı: “Təbii ki, İlham bəy çox ağıllı davrandı, xurafata qapını heç açmadı. Həqiqi İslamın qapısını açdı, xurafatın qapısını bağladı”.

Cənab Adnan Oktar verilişdə Qarabağ problemi haqqında maraqlanıb və Ramiq Vəliyev cavab olaraq torpaqlarımızın 20% – nin hələ də işğal altında olduğunu vurğulayıb. Cənab Adnan Oktar isə məsələ ilə bağlı bunları deyib: «Onu geri alacaqsınız (işğal olunmuş torpaqları), onu geri alacaqsınız, mənə güvənin yaxında onu geri alacaqsınız”.

Daha sonra cənab Prezidentimiz və ailəsinin Həcc ziyarətinin şəkilləri göstərilib Adnan Oktar yenidən Prezidentimiz və ailəsinə dua edib. Verilişdə son olaraq Azərbaycan və Türkiyə dövlətləri arasında viza və pasport rejiminin aradan qaldırılmasının vacibliyi vurğulanıb. Cənab Adnan Oktar Azərbaycan və Türkiyə arasında viza və pasport sisteminin ləğv edilməsinin lazım olduğunu vurğulayaraq bu sözləri deyib: «Mən avtomobillə Bakıya gedib restoranda yemək yeyib geri gələcəyəm. Amma məndən xarici pasport tələb edilməməsi şərti ilə”. Verilişin sonunda cənab Adnan Oktar Azərbaycan dövlətinin hər türk övladının dövləti olduğunu vurğulayıb və Azərbaycanın inkişafı üçün dualar edib.

Düşünmək, həqiqətən də, böyük nemətdir. Bu gecə insanların bir çoxunun açıq həqiqətlərə, elmin ortaya qoyduğu vacib nəticələrə nə üçün belə biganə yanaşdığını düşünürdüm. Öncəliklə, insanların hadisələrə qarşı niyə heç reaksiya vermədiyi mənə çox təsir etdiyi üçün bunun mənşəyini düşünürdüm. Ardınca düşüncələrim uzandı və bu məqalə yarandı.

Düşündüyüm şeylərdən biri də o idi ki, daha çox nə edə bilərik? İnsanların diqqətini dünyadakı bu qeyri-adi və fövqəladə hadisələrə necə yönəldə biləcəyimiz barədə düşündüm. Dünyanın müxtəlif yerlərində hər gün milyonlarla insan davamlı müharibə vəziyyətinin doğurduğu ölüm və işgəncə ilə, aclıq, səfalət və hər cür zülmlə qarşı-qarşıyadır. (daha&helliip;)

Quran əxlaqı sevgini öyrədir

Həyatında Quranı ölçü götürən, həyatını Quranın hökmü, əmri və tövsiyələri ilə yaşayan, Quranda bildirilənləri əsas alan insanın sevgi anlayışı müasir cəmiyyətimizdəki sevgi anlayışından fərqlidir. Müasir cəmiyyətdə sevgi adı altında yaşanan münasibətlərdə hər kəs öz istəklərinin yerinə yetirlməsini gözləyir. Öz mənfəətini, öz rahatlığını güdür. Bu da təbii haldır. Çünki həyatının məqsədi yalnız bu dünyanı ən gözəl şəkildə yaşamaqdan ibarət olan biri üçün, əlbəttə ki, öz istəkləri hər şeydən öndə gəlir. (daha&helliip;)

Şəxsiyyətlərindən biri,əvəzsiz insan,Səməd Vurğunumuzun yadiğarı, şair-drammaturq Vaqif Səmədoğlu bu gün dünyasını dəyişdi. Bu dahi şəxsiyyət haqqında zamanında deyilib və bundan sonra da daha çox xoş sözlər deyiləcək,əminəm.Çünki gerçəkdən də ölümü ilə ölümsüzlüyün zirvəsini qət edənlərdən oldu,Vaqif Səmədoğlu.
Sadəcə onu deyim ki,yanvar ayını heç sevmirəm.Doğma,dəyərli,əvəzsiz və s. bütün insanları məndən almaq üçün illərdir, qəsdimə durub sanki.Vaqif müəllim,çox təəsüf ki,sizləri də bizlərdən dən almış oldu zalım yanvar… (daha&helliip;)

Bu dünyanın sözə həsrət səhra üzündə, təşnə söz aşiqlərinin ürəyinə su səpəcək biri var. Viləş çayı kimidir onun hər sözü, səssiz də axar, çağlayar da… Kim bilir, bəlkə elə Viləş çayı özü də kiminsə göz yaşlarından yaranıb, hər açıq yarada bir az daha qaynayır. Hər qaynadıqca da sözlərlə rəqs edən bir qız gəlir dünyaya – Viləşi özünə ad seçib, hər sözündə yenidən doğulan bir qız. (daha&helliip;)

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

Mənzərə xanımın “YaşaM” kitabına qısa baxış

“YaşaM” adı zənnimizcə, ya bir məxfi qrif, ya bir kod, ya da bir şifrədir. Bu adın güzgü konsepsiyası da maraq doğurur. Bu məxfi adın açılışına çalışaq.
İlk olaraq bu adın sol yarımkürə vəziyyətini şərh edək. Adın ilk və son hərfləri böyük şəkillidir. Hər iki hərf arasındakı ardıcıllığı analiz – sintez etmək üçün heroqlifik (sağ yarımkürə) işarə tipinə müraciət edə bilərik. Semiotik sistemə əsasən, antik-arxaik vəziyyətlər sol və sağ yarımkürələr üzrə icra olunur. Bu period mərkəzi xəttə meyllilik də yaradır – yəni “Y” hərfilə “M” aralığı məxfi – pünhan vəziyyəti açır. Demək, sol yarımkürə sağ yarımkürədə müvafiq analitik – fraqmentarlıq izhar edir və bu prosesə meyllidir. (daha&helliip;)

Sizə “Eşq haqqı” adlı bir rəngli kəpənəkdən danışmaq istəyirəm. Biz Günayla lap əvvəldən tanış idik. Sonra qismət elə gətirdi ki, biz həm də qrup yoldaşı olduq. Mənim hər zaman insanlarda bir şey diqqətimi çəkib. Çox zaman insanların adlarıyla xarakterləri və ya yaşam tərzləri bir-bri ilə vəhdət təşkil edir. Hansısa bir oxşarlıq mütləq olur. Mən bunu Günayda da müşahidə eləmişəm. Günayın adı iki adın birləşməsindən əmələ gələn mürəkkəb bir addır. “Gün” və “Ay” . Maraqlısı ondadır ki, Günay bunların hər ikisini özündə əks etdirir. Məsələn: onun daxili Gün kimi işıqlıdı, şəfafdı, o istiliyi verə bilir qarşı tərəfə. Istər münasibətdə, istərsə də ünsiyyətdə. Ay kimi gözəldir, cazibədardır. Və bir də bildiyimiz kimi ayın görünmüyən tərəfi var. Yəni sirrli tərəfi. Bu gün Günayın EŞQ HAQQI adlı kitabı əlimdədi və düşünürəm ki, kitab həmin Ayın məhz o görünməyən tərəfidi. Kitabı götürüb sakit bir yerə çəkildim oxumaq üçün. Və oxudum. Yox, yox oxumadım, onunla söhbət etdim. Bilirsiz, bəzi kitablar var ki, onları oxuyursan, bəzi kitablar da var ki, onlarla söhbət edirsən. Mən Günayın kitabı ilə söhbət etdim. Təbii ki, söhbət əsnasında ayın görünməyən tərəflərini mənə açmağa çalışdı kitab dostum. Mənə bir qadın ruhunun narahatlığından danışdı, bir bakirə qız sevgidən söbət açdı, əsl vətən sevgisindən danışdı, bir qadının dünyaya hayqırışından bəhs etdi, bir ana qayğısından, bir ana nəvazişindən söz saldı kitab dostum. Bir də illərin arxasından boylanan, bəlkə də artıq daşlaşmış bir qadın kədərindən danışdı… (daha&helliip;)

İnsanlara sevginin hekayəsini anlatmalıyam və hekayəni sevgi ilə… Zaman dəyişə bilər, ancaq dəyişən zamanın içində dəyişilməyən şeylərin də var olduğunu. Çox sevməyin üzsüzlük olmadığını, sevda uğrunda mücadilə etməyin acizlik olmadığını və sevgilini unuda bilməyənlərin nakişi olmadığını anlatmalıyam…
Elə bir zamanda yaşayırıq ki, ürəklərimiz ağlımıza təslim olub, ağlımız da, ancaq heyvani istəklərin arzusunda… (daha&helliip;)

QADINSIZ DÜNYANIN YOXDU QİYMƏTİ

Səmimiyyəti ilə nümunə olmağı bacaran sayğıdəyər dostumuz, istedadlı gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva haqqında düşüncələrim

Həyatı obrazlı şəkildə əks etdirən söz sənəti Ədəbiyyat yarandığı gündən bu günə qədər müxtəlif irqlərə, dinlərə mənsub olan şəxsləri-ədəbi-bədii yaradıcılıqla məğul olan istedadlı yazarları müxtəlif ideya ətrafında birləşdirməyə müyəssər olub. Hətta, dövrlərinin tanınmış şəxsləri, mütəfəkkirləri, alimləri istedadın UCA Allah tərəfindən gəldiyini anlamış, dərk etmiş və bu haqda öz fikirlərini də söyləməyi unutmamışlar. Qədim yunan filosofları bu haqda daha çox fikir söyləməyə müyəssər olmuşlar. Hər dövr üçün söylədiyi dəyərli fikirlərə, aforizmlərə, hikmətli sözlərə görə dünya ölkələri arasında qabaqcıl yer tutan qədim yunan filolosofu Aristotelin “İnsan yalnız öz gücünə inanandan sonra öz istədiyinə nail olur” -fikri, İngilis ədəbiyyatının klassiki hesab edilən Uilyam Şekspirin “İstedadını danma-istedadlılıq əlamətidir”-deyimi, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin illər öncə qələmindən çıxan “Niyə istedadlı istedadsıza, ya qanan qanmaza hesabat verir?!”-misraları deyilənləri ədəbi fakt kimi təsdiqləyir.
Son zamanlar dövri mətbuat səhifələrində (istər mətbu orqanlarda, istərsə də müxtəlif mədəniyyət və ədəbiyyat yönümlü portallarda) forma və məzmun etibarı ilə bir-birini periodik olaraq tamamlayan şeirləri, məqalələri, hekayələri və müsahibələri ilə diqqətimi çəkən yeni nəsil Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi-istedadlı gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva çağdaş dönəmdə də araşdırmaçıların diqqətindən kənarda qalmalı deyil. Ən sadəsi ona görə ki, gənc xanım yazarın müxtəlif mövzuda ərsəyə gətirdiyi ədəbi-bədii nümunələr, poeziya örnəkləri özünün ifadə etdiyi məzmun və formasına görə müxtəlif üslublarda və janrlarda qələmlərini sınayan yazarlardan köklü surətdə fərqlənir. Nəsr ilə çox maraqlanmasam da, doğrusu, bir neçə il öncə DGTYB başqanı Əkbər Qoşalının mənə oxumaq üçün hədiyyə etdiyi “Bölgələrdən səslər” kitabını (yeri gəlmişkən bu kitab Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin maliyyələşdirdiyi “Bölgələrdə yaşayan yaradıcı gənclərlə görüşlər” adlı layihə çərçivəsində 2013-ci ildə “Bilik” Poliqrafiya Mərkəzi tərəfindən 240 səhifə olmaqla 500 tirajla dərc olunub.Layihə rəhbəri Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin Azərbüycan üzrə başqanı Əkbər Qoşalı idi) varaqlayanda Şəfa xanımın hekayəsini gördüm. Adı da məzmununda olduğu kimi həm maraqlı, həm də diqqətçəkən idi. “Sevimli küçə süpürən” adlanırdı sayğıdəyər dostumuzun hekayəsi. Oxumaq qərarına gəldim. Oxudum da. Doğrusu, vaxtın necə gəlib keçdiyini heç hiss də etmədim. Əslində, bu mənim üçün ilk oxunan və sevilən hekayə olaraq, yaddaşıma hopdu. Əsərin müəllifini də, özünü də çox sevdim. Lap çoooooox. Sonradan facebook sosial şəbəkəsində arayıb buldum. Şeirlərini, məqalələrini və hekayələrini imkanımız daxilində istedadlı yazarların təbliği ilə məşğul olan portallara göndərdik. Şükürlər olsun ki, göndərməkdə heç yanılmadıq da.Nümunə üçün bir il öncə həyata keçirilən “Gənc qələm sahibləri” müsabiqəsində qalib gəlmiş hekayəsini göstərmək olar. Sonrakı günlərdə isə şeirlərini və hekayələrini shahbulaq.az, gundelik.info, edebiyyat-az.com portallarında dərc etməklə, könül xoşluğu ilə sayğıdəyər dostumuza dəstək olmağa çalışdıq. Etiraf edim ki, gənc xanım yazarın uğuru bununla qurtarmadı. Əksinə, sədası müxtəlif mətbu orqanların redakasiyalarından (xüsusilə “Azad qələm”, “Ədəbiyyat qəzeti”) gəldi, “Bəyaz ölüm” pyesi əsasında, rejissor Çinarə Əlizadənin quruluş verdiyi eyniadlı tamaşa Gəncə Dövlət Dram Teatrında təqdim edildi. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinə, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nə üzv qəbul olundu, Gündəlik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının “Nəsr” bölməsi üzrə Baş redaktoru təyin olundu. Çağdaş dönəmdə oxucuların ruhundan xəbər verən əsas faktorlardan birini-Türkiyə türkcəsində yazıların, əsərlərin geniş oxucu kütləsi tərəfindən müsbət qarşılandığını nəzərə alsaq, böyük inam hissi ilə deyə bilərik ki, əgər gənc xanım yazarın həm poeziya, həm də nəsr nümunələri Azərbaycan türkcəsindən Türkiyə türkcəsinə çevirib dərc olunmaq üçün Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən müxtəlif mədəniyyət və ədəbiyyat yönümlü mətbu orqanlarda, antologiyalarda, portallarda işıq üzü görərsə, sanarım, sözün yaxşı mənasında böyük rezonans doğura bilər. Müasir Azərbaycan ədəbi dilinin qayda-qanunlarını mükəmməl yiyələnməsi, Ədəbiyyat tariximizdə həmişə aparıcı mövqeyə malik olmuş Bədii üslubun hər üç səviyyədə (fonetik, leksik, qrammatik) göstəriləciləri üçün səciyyəvi olan ən xırda detallara belə həssaslıqla yanaşması, son dərəcə ən mükəmməl bədii əsər ərsəyə gətirməsi istedadından xəbər verən faktorlardan biri kimi səciyyələnməlidir. Sanarım, yazılarının heç birinə ayrı-ayrılıqda şərh verməyə ehtiyac olmadığı üçün öz yazıları ilə oxucuları düşündürməyə vadar edən, hər yeni əsəri ilə könül xoşluğu gətirən, qəlbinin odunda gəzdirdiyi səmimiyyəti-əsl Türk qadınına layiq olan əxlaqi-fəlsəfi fikirləri ilə ruhumuzdan xəbər verməyi bacaran, hər bir kəsə, dilindən, dinindən, mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, eyni doğmalıq hissi ilə yanaşmağı bacarmaq qabiliyyəti və xüsusiyyəti istedadlı gənc xanım yazar, sayğı dəyər dostumuz, qələm yoldaşımız, məsləkdaşımız Şəfa Vəliyeva bir çox spesifik xüsusiyyətləri ilə ən ümdə gedən yazarlardan biri olaraq, bu missiyanı uğurla, Uca Allahın köməyi ilə büdrəmədən həyata keçirməyə müyəssər olur. Bu Ədəbiyyat yolunda yeni yaradıcılıq uğurları və fəaliyyəti diləməyi isə özümə həm qardaşlıq, həm də oxucu borcu bilirəm. Dərin hörmət və ehtiramla,

Kənan AYDINOĞLU
“Hüseyn Arif” Ədəbi Birliyinin üzvü
16 aprel 2015-ci il. Bakı şəhəri

QADINSIZ DÜNYANIN YOXDU QİYMƏTİ

Səmimiyyəti ilə nümunə olmağı bacaran sayğıdəyər dostumuz, istedadlı gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva haqqında düşüncələrim

Həyatı obrazlı şəkildə əks etdirən söz sənəti Ədəbiyyat yarandığı gündən bu günə qədər müxtəlif irqlərə, dinlərə mənsub olan şəxsləri-ədəbi-bədii yaradıcılıqla məğul olan istedadlı yazarları müxtəlif ideya ətrafında birləşdirməyə müyəssər olub. Hətta, dövrlərinin tanınmış şəxsləri, mütəfəkkirləri, alimləri istedadın UCA Allah tərəfindən gəldiyini anlamış, dərk etmiş və bu haqda öz fikirlərini də söyləməyi unutmamışlar. Qədim yunan filosofları bu haqda daha çox fikir söyləməyə müyəssər olmuşlar. Hər dövr üçün söylədiyi dəyərli fikirlərə, aforizmlərə, hikmətli sözlərə görə dünya ölkələri arasında qabaqcıl yer tutan qədim yunan filolosofu Aristotelin “İnsan yalnız öz gücünə inanandan sonra öz istədiyinə nail olur” -fikri, İngilis ədəbiyyatının klassiki hesab edilən Uilyam Şekspirin “İstedadını danma-istedadlılıq əlamətidir”-deyimi, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin illər öncə qələmindən çıxan “Niyə istedadlı istedadsıza, ya qanan qanmaza hesabat verir?!”-misraları deyilənləri ədəbi fakt kimi təsdiqləyir. (daha&helliip;)

Söhbət Mirzə Cəlilin əsərindən gedir. Bu əsər nə üçün yazıldı, bizə nə demək istəyirdi?!

Bir  yazarı tanımaq, onun düşüncələrini görmək üçün yalnız və yalnız əsərlərini oxumaq lazımdır. Həyatı yazarın düşüncələrini deyə bilməz. Hələ, hələ bu dövr sovet dövrü isə  heç deyə bilməz. Yazar hər şeydən öncə bir insandır. Qorxuları, əndişələri ilə sadə bir insan. Bu insan millətinə demək istədiklərini əsərləri- yaratdığı obrazlarla deyəcək. Zaman dəyişsə də millət çox dəyişmir. O günki problemlər bu gün də öz aktuallığını saxlayır. Məsələn: O gün poçt qutusunun nə olduğunu bilməyən Novruzəli, bu gün də imeil adresinin nə olduğunu bilmir. Qurbanəli bəy yenə yalandan atıb- tutur. Bu gün də onlarca Danabaş kəndi kimi kəndimiz var. Bəs niyə zaman dəyişdi, ancaq biz dəyişə bilmədik. Sabirin dediyi əcnəbilər indi Marsa seyahət edir, ancaq biz adi bir təkəri belə istehsal edə bilmirik. Səbəb çox açıqdı biz elm, savad əvəzinə çalıb, oynamaq arxasınca qaçırıq. Əhalinin yarısı müğənni, digər yarısı isə şair olmaq istəyir, hətta olduğuna əmindir. Şəxsiyyət yetişdirməli olan ali məktəblərimiz, 20 yaşında gənclərə birinci sinif uşağı kimi davranıb, onu yox edir. Hələ də bir çox məktəblərimiz də düşünməyi öyrətmək əvəzinə, kimlərinsə düşüncələrini əzbərlədir. Tv-lərimiz verlişlərinə ömründə bir kitab oxumamış müğənniləri ekspert olaraq dəvət edib, onların sayıqlamaları ilə millət ola bilməmiş kütlənin düşüncələrini zəhərlədir və s

İndi gələk “ anamın kitabı” na. Bu əsər sırf idiologiya boşluğu yaşayan bir millətin faciəsindən bəhs edir. İnsan danışdığı dildə düşünür vəya düşündüyü dildə danışır. Hansı dildə danışırsa o millətin idiologiyasına xidmət edir.  Üç qardaş- üç müxtəlif dillərdə danışıb, o dövlətlərə qulluq edən. Bilərək vəya bilməyərək. O zaman eləydi bəs indi? İndi də insanımız dəyişməyib. Köhnə hamam, köhnə tas. Bu gün Şiəlik deyəndə nədənsə İran- fars idiologiyasının təbliğini görürəm. Fanatik şiələr azadlığımızı İrana verə bilərlər çox rahatlıqla, onlar üçün azadlıq irandakı ağaların qulu olmaqdır.

Ya da digər bir idiologiya- Avropadan müasirlik, postmodernizm və b adlarla gələn. Bu düşüncənin  sahibləri də heç düşünmədən Qərbin bütün dəyərlərini qəbul edir. Olurlar avropalı. İnsanımız da maviliyi, lezbianlığı hər cür əxlaqsızlığı mədəniyyət adı ilə qəbul edir, ancaq nə yazıq ki, Avropanın elmini, təhsilini mənimsəmir. Məsələn içki içirlər, kitab oxumurlar. Qərblilər isə həm də çoxlu kitab oxuyurlar.

Bu misalları istənilən qədər artırmaq olar, istənilən qədər. Rəhmətlik Mirzə də bax bunu demək istəyirdi. Həm o günki, insanlara, həm də bugünki…

Bir ağaca calaq eləmək olar yeni bir cins əldə eləmək üçün. Bu zaman qazanc əldə olunur. Ancaq ağacın kökünü dəyişdirəndə tamam yeni- başqa cür meyvə meydana çıxır ki, bu meyvələr də bizdən olmur.

 

 

Nə qədər deyirsən, lənət şeytana olmur ki, olmur. Hansı saytı açırsan bunlar, hansı kanala baxırsan bunlar… tək yaradıcılıqları da facebookda paylaşdıqları yarıçılpaq fotoları…

Son zamanlarda əsas müzakirə olunan məsələ qadın və kişi münasibətləri. Müzakirə edən yenə bunlar. Bu cəmiyyətdə başqa mözvü, başqa problem yoxdumu. Bütün günü öz kanallarında şou verlişləri aparanlar, hansısa “qara” günlərimizdə küçələrə çıxıb, torpaqların işğal tarixini soruşurlar gənclərdən. Bilməyəndə də başlayırlar ki, ay gəncləər belə savadsız, ay elə savadsız. Halbuki, savadsız dedikləri gənclər bunların sayəsində müğənnilərin hansı rəng paltar geydiyini belə bilirlər…

Anadolu türklərinin dilində gözəl bir deyim var “ at izi qarışdı itin izinə”. İndi bizim cəmiyyətimizdə, ədəbiyyatımızda da eyni halldır. Adamın ürəyi yanır gəncliyin uçuruma getdiyini gördükcə.

Bir milləti yox eləmək üçün onun gənclərini yoldan çıxarmaq kifayətdir. Gəncliyin yoldan çıxması ailə dəyərlərinin ölməsi, nəticədə bir millətin yox olması deməkdir.

Nə qədər oğlanlar mavi oldu, nə qədər qızlar, gəlinlər evdən qaçıb barlarda, kafelərdə zülmətə düşdülər. Nə qədər ailələr dağıldı. Və bizim hələ də əsas müzakirə obyektimiz qadın, kişi münasibətləridir. Müzakirə edənlərsə şortikli facebook yazarları.

“ Like” üçün, oxunmaq üçün hər şeyə əl atdılar. Ən məhrəm şeyləri Postmodernizm adı altında ədəbiyyata gətirdilər, ən əxlaqsız düşüncələri müasirlik deyə gəncliyə sırıdılar. İnsan gənc olanda ağıldan daha çox nəfsani arzuların təsiri altında olur. Bunu yaxşı bildikləri üçün bu millətin gəncliyini beldən aşağı vurdular.

Bizim gəncliyimiz molped reklamları ilə keçdi, korlandı. İndiki gənclər viaqara reklamları ilə korlanır, bir sonrakı nəsli Allah özü qorusun. Bu qədər təcavüzlər yəqin ki, olmazdı insanların gəncliyin geni ilə oynanmasaydı. Heç bir heyvan viaqara qəbul etmir, heç bir heyvan dişisinə zorla sahib olmur. O yırtıcı dediyimiz canavarlar, çaqqallar belə….

Ciddi ədəbiyyat insanlara yol göstərir, onları tərbiyyələndirir. Bütün dünyanın oxuduğu yazarların əsərlərinə baxırsan hər bir obraz oxucunu mənəviyyata səsləyir. Mənə İsanın, kilsənin tərənnüm oldunmadığı bircə dənə qərb yazarının əsərini göstərə bilərsizmi?!

Bəs bizdə? Biz niyə mənəviyyatımıza, özümüzə bu qədər düşmən kəsildik?!

Türk sosioloq Cemil Meriç deyir : “ Nəzm əsasən geridə qalmış cəmiyyətlərdə, nəsr isə inkişaf etmiş topluluqlarda olur” İndi bizim halımıza baxsaq vəziyyəti görərik açıq, aydınca. Şeir duyqudu, nəsr isə ağıl.

İnsanlara istədikləri yazıları verəndə səni alqışlayacaq, ancaq öz vermək istədiklərini verəndə isə, səndən qaçacaqlar. Nə yazıq ki, indi oxucu yalnız seksual xarakterli yazılar istəyir. Onu isə onlara, ancaq şorikli facebook yazarları verə bilər…

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Dünyadaki birçok toplulukta farklı inanışlarda ve farklı isimler altında şenliklere konu olan dünyanın en eski bayramı ”Nevruz”dur. “Nev” yeni “ruz” ise gün anlamındadır. Kelimenin aslı Farsça olup yeni gün anlamındadır. Pek çok farklı kültürde özel ve kutsal bir anlam da taşımaktadır. Türklerde Ergenekon’dan çıkışı ve baharın gelişine duyulan sevinci, tabiatın canlanmasını simgeler. 21 Martta kutlanır.
Türklerin İslamiyet öncesinden beri coşkuyla kutladıkları en eski bayramıdır. Nevruz Bayramı için hazırlıklar günler öncesinden başlar. Evlerde köklü bir bayram temizliği yapılır. Yeni kıyafetler dikilir. Giysiler baha gibi rengârenk olur. Canlı renklere özellikle kırmızıya daha fazla ağırlık verilir. O gün için “sömelek” denilen nevruz aşı pişirilir. Ziyafetler düzenlenir. Şekerler ve çerezler çocuklara dağıtılır. Pastalar, börekler, çörekler pişirilir. Günler öncesinden yumurtalar renk renk boyanır. Evde kaç kişi varsa hepsi için birer tane mum yakılır. Gelinlerin şimdiki kına tepsisi gibi Nevruz tepsisi itinayla hazırlanır. İçine renk renk süslenmiş boyanmış yumurtalar, çimlenmiş buğday, şekerlemeler, çerezler, pastalar, çörekler konur ve mumlar yakılır. Kadın-erkek, yaşlı- genç herkes bayramlık giysilerini giyer. Gençler kol kola girerek halay çekerler. Kız kaçırma oyunu ve at yarışı bu bayramda oynanan belli başlı oyunlardandır. Nevruz ateşi yakılır ve insanlar bu ateşin üzerinden atlarlar. Nevruz ateşinin kötülükleri kovduğuna inanılır. Nevruzda ağaç kesilmez, hele meşe ağacının kesilmesi iyi sayılmaz. Nevruzda özellikle dut ve şeftali fidanları dikilir.
Türki cumhuriyetlerde bu bayramı kutlamaya çok önem verilir. Yeniden canlanmaya başlayan doğanın insanlara sunduğu bolluğu, bereketi, sevgiyi, kardeşliği, paylaşmayı ve dostluğu simgeleyen Nevruz, Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan’da milli bayram olarak kutlanmaktadır. Hatta Azerbaycan dahil olmak üzere Türk kültürünü koruyan çok ülkede okullar tatil edilir, bu tatil 1-7 gün arasında değişir. Azerbaycan’da okullar bir hafta tatildir.
3000 yıldan beri kutlanmakta olan bu şenliği, 2010’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu; Dünya Nevruz Bayramı olarak ilan etmiştir. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanmaktadır. Bizde baharın gelişi ve Türklerin Ergenekon’dan çıkışı, göç edişi kutlanır. Nevruz’umuz kutlu olsun.

Adana.19 Mart2015

Ədəbiyyat iki şey üzərinə qurulmuşdu- sevgi və ölüm. Sevgini az da olsa anladıq, anlamağa çalışdıq bəs ölüm. Ölüm nə üçündür, insan nə üçün ölür? Tanrı öz əsərini nə üçün məhv edir. Dinlər ölümün son olmadığını, yeni bir başlanğıc olduğunu söyləyir. Buna inanırdı, inanmaq istəyirdi gənc bağban. Axı o, bağındakı güllərə o qədər əziyyət çəkəndən, onlar yetişdikdən sonra kəsirdi, kəsməlidir. Yeni tomurcuqlar gül olsun deyə. Bir gülün açılıb, sonra solması, ən nəhayətində torpağa düşməsinə bənzəmirdimi insan ömrü. Yenə də beynində cavabsız suallar vardı ki, bu suallara cavab tapmaqdan acizdi, bir bilənə- ağsaqqala ehtiyac duyurdu. Elə həyat da sevgi və ölüm üzərinə qurulmamışdımı. Ədəbiyyat yaşaya bilməyənlərin üsyanı deyildimi. Xoşbəxt olan, sevdiyinə qovuşan niyə şeirlər yazsın ki? Ancaq ölüm elə bir şeydi ki, sevdiyinə qovuşsa da, qovuşmasa da, zəngin vəya kasıb yaşasa da sonunda hər kəsi gözləyirdi. Ölümün olması əslində bir yerlərdə ədalətin olmasının dəlili idi. Yaşasın ölüm deyə bağırdı..

Birinci rəng: Bağban yetişən gülləri kəsir. Bu ətrafdan baxanlara qəribə görsənə bilər, ancaq bilənlər bilir ki, gülün kəsilməsi bitginin yaşaması, yenidən tumurcuqlaması üçün şərtdi. Bağban olan Allah öz yetişən güllərini- insanları onun üçün öldürüdü.

Ölümün ilk rəngini elə çiçəklərinin arasında anlamışdı, ancaq qəlbinin tətmin olması üçün daha artığına ehtiyac duyurdu- ehtiyacı vardı. Bunun üçün yollara düşməyə- gəzib, dolaşmağ gərək duydu. Ömrünü ölüm adlı həqiqəti anlamağa həsr edəcəkdi. Çox qorxurdu deyilənlərin yalan olmasından, ölümün son- yox olmağından. Ürəyindki fəryadı dindirmək lazımdı, dindirmək. Gözlərini yumub dönməyə başladı. Bir xeyli fırlandıqdan sonra dayandı və o tərəfə doğru getməyə başladı. Onu nələr gözləyirdi, çox maraqlı gəlirdi. Gecə- gündüz dayanmadan yol getdi. Gecləri çay kənarlarında qurbağaların nəğməsini dinləyərək, gündüzlərsə buludlarla yarışa- yarışa gedirdi. Hər şeydə bir gözəllik görür, duyurdu. Qurbağaların səsini əvvəllər heç sevməzdi. Bu qurultu onu çox narahat edirdi gecələri bağında yatmağa çalışarkən. Ancaq indi o qurultuda belə ilahi bir hikmət görür, o səsi ləzzətlə dinləyirdi. Öz- özünə gülürdü. Yəqin ki, qurbağalar da bizim səsimizi sevmir, bu cür düşünür. Ancaq görəsən onların içindən də bir dəli çıxıb insan səsini sevə bilərdimi. Bu düşüncələrini başqaları eşitsəydi yəqin onu dəli adlandırardı. Gecə və gündüz necə gözəl bir ahənglə bir- birilərini əvəz edirdi ilahi. Günəş yenidən batmaq üçün doğur, gecə günəşi qarşılamaq üçün öldürürdü özünü. Bu yolçuluqda hər gecənin, hər günün bir- birindən fərqləndiyini gördü.

İkinci rəng: Hər gecə, hər gün bir- birindən fərqlidisə, günəşin yenidən doğa bilməsi üçün gecənin ölməsi lazımdısa, deməli ölümdə həyat var. Ölüm yoxluğa deyil, varlığa- həyatın davam etməsinə xidmət edir.

Iki rəngi ilə rənglənmişdi ölümün. Daha indidən özünü xoşbəxt hiss edirdi. Kim bilir bütün həqiqəti dərk edəndən sonra necə olacaqdı, nələri hiss edib, nələri düşünəcəkdi. Günlərcə, gecələrcə çay kənarında qalıb su səsini, günəşin doğmasını qurbağaların dünyasını müşahidə etdi. Ayrılmaq istəmirdi bu dünyadan. Əvvəllər düşünürdü ki, bağını sahibsiz qoyub harasa getsə güllərinin sonu necə olar, onlara kim qulluq edər. İndi bu qədər gözəllikləri görəndə heç gülləri ağlına belə gəlmirdi. Dağlarda, çəmənlər minlərlə gül növü vardı. Kimdi bunları qoruyan, qulluq edən. Nə qədər qulluq etsə də bağı heç vaxt bu qədər təmiz, gözəl olmamışdı. O, elə təbiəti kirlədənin, yox edənin insan olduğunu anladı böyük dəhşət içində. Sən demə insan bütün heyvanlardan daha vəhşi bir varlıqdı. Sevdiklərinin göz yaşları ilə qidalanan insan. Özündən qorxmağa başlamışdı. Bir az da buralarda qalsa ağlını itirəcəyindən qorxub, yenidən yollara düşdü. Günlərcə yol getdi, gecələrcə dinlədi ana təbiəti. Ən çox sərin bulaqlardan içdiyi suyu sevdi, ən dərin duyquları gecələri ulduzları seyr edərkən yaşadı. Oxuduğu kitablar deyirdi: – ulduzlar söndükdən sonra uzun illər işıq saçmağa davam edir. İndi bizim gördüyümüz bəzi ulduzlar min illər öncə sönmüş ola bilər. İnsan da ulduzlar kimi olmalı deyilmi? Öldükdən min illər sonra belə işıq saçmağa davam etməlidir. İnsanın işığı isə ancaq əsərləri ola bilər. Ulduzları o qədər sevdi ki, daha gecələri yol alıb, gündüzləri dincəlir, təfəkkür edirdi. Gündüz insan hər şeyi görməyə məcburdur, bu da insanı yorur, ancaq gecələr yalnız görmək istədiyini görürsən, dincəlir varlığın. Gecənin rəngi ilə rəngləndi ömrü. Bəzən ölümü gecənin qaranlığına bənzədirlər.

Üçüncü rəng: Əgər gecə yoxluq deyilsə, sadəcə bəzi həqiqətlərin üstünü örtürsə, o zaman ölüm niyə yoxluq olsun ki?! Ölüm həyatın, yaşamın üzərində günəşin batmasıdır. Necə ki, gecədən sonra günəş doğur, ölümdən sonra yeni bir diriliş mütləq olacaqdır. Hər gecənin sabahı, hər qışın baharı, hər göz yaşının gülə çevriləcəyi gün mütləq gələcək.

Bir az daha rənglənmişdi sonsuzluğun rəngi ilə. Yola davam elədi. Daha baharın nəfəsi donur, qış soyuq qılıncı ilə güllərin başı üzərində cəllad kimi dayanmışdı. Qışda yola davam eləmək mümükün deyildi. Bunun üçün yaxınlıqdakı kəndlərdən birində yaza qədər sığınacaq tapmaq ümidi ilə yolunu kəndin yanından saldı. Çox axtardıqdan sonra ona qoca bir qarının evini göstərdilər. Tək başına yaşayan bu qadına bir yardımcı lazımdı ki, bu soyuq qışı sağ olaraq başa vura bilsin. Həm qalacaq yer tapdığına, həm də bir insana ( ölümə bu qədər yaxın olan bir insana) yardım edəcəyinə, gününü boşuna keçirməyəcəyinə çox sevindirdi. Gəlib qapını döydü. Titrək əlləri ilə ağaca söykənmiş, həddindən artıq yaşlı qadın qapını açıb, onu içəriyə dəvət etdi. Bir qədər sonra artıq tanış olub, qarı nənəyə yardımıcı olacağını söyləmişdi. İlahi, necə sevinirdi yaşlı qadın. Atası uzaq səfərdən gələn bir uşaq, ya da ayrılıqdan sonra tam ümidini kəsmişkən sevdiyinə qovuşan aşiq kimi sevincliydi. Günlərini qarının işlərini görərək, boş vaxtlarını isə onunla dərdləşərək keçirirdi. Nələr danışırdı, nələr… oxuduğu bütün kitablardan utandı. İndiyə qədər niyə insanları oxumaq əvəzinə kitablara üz tutub, axtardığı həqiqəti aciz vərəqlərdən gözləyirdi. Kitablar hansısa yazarın təxəyyülü, insanlarsa Tanrının əsəri idi. Neçə qışdan, neçə bahardan sonra bu qədər şeylər bilirdi, ancaq nəyə yarasın ki, indən belə bu bildikləri. Uşaqları atıb getmiş, ömür- gün yoldaşı isə çoxdan rəhmətə getmişdi. Bu yaşında insanlardan heç nə istəməməyi, onlara güvənməməyi öyrənmişdi. Əzab verən bir şeydi bu, ölümə yaxınlaşarkən anlayırsan ki, insanlara güvənmək, inanmaq olmaz. Ən çox sevdikləri qanatmışdı qəlbini, ən çox dəyər verdikləri ağlatmışdı onu. Qarının yaşamağının işgəncə olduğunu anlayırdı. İndi ona sadə insan yox, bir ana nəzəri ilə baxırdı. Dərk edirdi ki, bu qarının yaşaması ölümdən daha yaxşı deyildi. Bağını- oradakı gülləri xatırladı. Yetişib, saralan gülləri necə kəsdiyini keçirdi gözlərinin önündən. Tanrının bu gülünü çox yaxında qoparacağını anlayırdı. Günlər rüzgarın kirpiklərində sürətlə ötüb keçdi. Ağacalar ilk çiçəklərini açmağa başlayanda, yaşlı qadın sonuncu çiçəyini də tökdü- bu yuxudan ayılıb, bu dünyadan köçdü. Sadə bir qəbir qazıb dəfn etdi, sirdaşını. Çox şey öyrənmişdi yaşlı müəlliməsindən, çox şey… O, ölümü soruşdu. Qadın həyatı anlatdı. O, həyatı istədi, qadın ölümü göstərdi. Əslində ölümlə həyatın necə vəhdət təşkil etdiyini öyrənmişdi.

Dördüncü rəng: Müəyyən bir zamandan sonra insanın yaşaması deyil, ölməsi gözəldi, rəhmətdi. Yaşanan bir gün necə bitirsə, qoparılan bir gül necə quruyursa, hər arzunun- ümidin necə bir sonu olursa, yaşanan bir ömrün də sonu olmalıdır. Tanrı qocalıb əldən düşmüş bəndələrinin daha artıq əziyyət çəkmələrini istəmədiyi üçün, onları yanına alır.

Yenə yollara düşdü: bəlkə özündən, axtardığından qaçmaq üçün, bəlkə də yaxınlaşmaq üçün. Heç nə bilmədən günlərcə yeridi. Küləklər əsəndə ağladı doyunca, sonra günəş çıxdı gülümsədi- nəyə gülümsədiyini özü də bilmədən… Məzarlıqlardan keçəndə, orada yatanlara saatlarca dua elədi, adsız- sansız məzarlara salam verib, hal- əhval tutdu. Ayaqlarına toxunsun deyə təbiətin ruhu ayaqyalın yeridi, yeridi və ən nəhayətində bir çölə gəlib çatdı. Burada bir nəfərin var- gəl elədiyini görüb yaxınlaşdı. Adam qumların üzərində əyləşib, baxışlarını çox uzaqlara yola salmışdı. Onun yanına gəldiyini duymadı belə. Bir xeyli səssizcə dayandılar, sonra saatlar keçdi, sonra günlər. Adam sadəcə zəruri ehtiyaclarını görür, sonra yenidən sükuta qərq olurdu. Nə qədər çalışsa da adamın danımadığını görüb, daha onu incitmədi, ancaq oradan uzaqlaşmadı da. Ürəyindən bir səs bu adamın ona danışacaq bir hekayəsinin olduğunu deyirdi. Onun üçün səbrlə gözlədi, baharın gələcəyi günü… Aradan həftələr, sonra aylar keçdi. İndi onun da saçı- saqqalı uzanmış, dərsinin rəngi günün altında yanıb, möhkəmlənmişdi. Bir gün yabancı adam sözə başladı: – indi vaxtıdı, indi sənə ölümün beşinci rəngini və öz hekayəmi anladacam.

Beşinci rəng: Bəzi şeylər var ki, onun mükafat və cəzası bu dünya üçün deyil. Onun üçün ölüm və ondan sonra gələcək olan hesab günü mütləqdir. Bir də bu həyatda heç kimsə uğrunda öləcək və yaşayacaq qədər qiymətli deyil. İnsan özü üçün yaşamalı- ölümə qədər və ölümdən sonrakı həyatı üçün…

Çox sevirdim, hər kəs kimi. Bilirsənmi indi sevirəm deyəndə, çox sevirdim deyəndə insanlar gülür, adama dəli kimi baxırlar. O qədər ucuzlaşıb ki, sevgi, sevgili…. Nəisə hekayəmi anlatım və sən çıx get, burası sənin yerin deyil…

“ Bir gün gəlib, başqasını sevdiyini söylədi və getdi” – heyakə bu qədərdi. Gerisini özün anla, özün düşün. Hər şeyimi verdiyim bir insan bunu dedi və getdi . İndi deyə bilərsən ki, burada nə var səni sevməyib və gedib. Ancaq elə olmadı, gedərkən mənim həyatımı, ümid və xəyallarımı oğurladı. Əgər əynindəki paltarı oğurlayan adam oğru adlanırsa və bunun bir cəzası varsada, ümidlərini oğurlayan niyə oğru olmasın və niyə cəzalandırılmasın?! Bax bunun üçün ölüm var, bunun üçün ölüm lazımlıdı, çünki ikinci dediyim oğruların yarqılandığı məhkəmə, yalnız ölümdən sonrasında var…. bu birinci məsələ

Səni çox sevdiyini deyir. Ümidin, arzun- hər şeyin olur. Sonra başqasını sevdiyini deyir və onları səndən alıb gedir. Bir düşün Allah desə ki, bu həyatı- bu əli, ruhu, ürəyi mən səni sevərkən vermişdim. Daha səni sevmirəm və verdiklərimi alıb, gedirəm. Olarmı belə bir şey?!- təbii ki, yox. ..Bu da ikinci məsələ. İndi get və yaşa. Çünki həyat iki hissədən ibarətdir- ölümə qədər və ölümdən sonra. Hər ikisinin haqqını ver.

Altıncı rəngi, yaşadığın hər anda görəcəksən. Bu rəngi kimsə sənə anlata bilməz. Hər bitən gecənin sonrasında, hər gələn baharın ögey nəfəsində bir az daha rəngələcəksən, ölümün altıncı rəngi ilə…

Yeddinci rəngi , isə ölüm gəldiyi zaman görəcəksən. Bu rəngi, yalnız ölənlər bilir…

Yaşa- evlən, uşaqların olsun. Xoşbəxt yaşa, ancaq rəngləri ilə gözəlləşdiyin ölümü heç unutmayaraq….

Bütün səmavi dinlərə baxdığımız zaman dinin təməlində tək Allah inancı, bir olan Allah`a iman və itaətə dəvət görürük. Allah hər dövrdə insanları haqq dinə dəvət etmək üçün elçilərini göndərib. Səmavi dinlərin heç birində elçilərə tabe olub iman edən insanların hansı qövmə mənsub olduqlarından asılı olmayaraq aralarında fərq qoyulmayıb.
Bəzən Quranda bütün yəhudilərin lənətləndiyini iddia edirlər. Bu fikirlər sadəcə Quranı düzgün anlamamaqdan irəli gəlir. Quranı düzgün anlamaq üçün yalnız bir ayəyə deyil, ayədən əvvəlki və sonrakı ayələrə də baxmaq lazımdır. Məsələn, “Maidə” surəsinin 56-60-cı ayələrini buna misal göstərmək olar. Bəzən bu ayələrdən birində keçən Allah`ın lənətlədiyi ifadəsi ümumi götürülərək bütün kitab əhlinə aid edilir. Ayələrə birlikdə baxanda isə Allah`ın lənətləndirdiyini bildirdiyi bu şəxslərin kitab əhlinin içində olan, lakin dinə qarşı olub, müsəlmanların dinini ələ salıb oyun-oyuncaq hesab edənlər, tağuta ibadət edənlər olduqlarını görərik. Bu şəxslər isə yalnız müsəlmanlara deyil, həmçinin imanlı yəhudi və xristianlara da düşməndirlər.
Qurana təktərəfli baxdıqda bir çox mövzuda olduğu kimi, yəhudi və xristianlara qarşı münasibət də yanlış anlaşılır. Halbuki Quranın bir çox ayəsində səmimi iman edən yəhudi və xristianlar təqdir edilmişdir. Hətta Quran müsəlmanları onları qorumaqla məsul etmiş, xoş rəftar etməli olduqlarını bildirmişdir. Bəziləri isə Quranın bu ayələrini görməzlikdən gəlib bütün yəhudi və xristianların düşmən olduqlarını, hətta onların lənətli olduqlarını iddia edirlər. Lakin Quranı hər tərəfli incələdiyimiz zaman bu ayələrin bütün yəhudilərə deyil, bir qisim radikal düşüncəli, ikiüzlü, Allah`a və müsəlmanlara qarşı düşmən olanlara aid edildiyini görərik.
Elə “Maidə” surəsinin 69-cu ayəsində Allah: “İman gətirənlərin, habelə yəhudi, sabii və xaçpərəstlərdən Allah`a və Axirət gününə iman gətirib yaxşı iş görənlərin heç bir qorxusu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər”, -deyə xəbər vermişdir. Bu ayə ilə Allah səmimi iman edən hər kəsi yəhudi və ya xristian olmasından asılı olmayaraq müjdələyir. Ümumiyyətlə, Quranda ziddiyyət yoxdur. Allah bir ayədə lənətlədiyi birini, digər bir ayədə Cənnətlə müjdələməz. Buna görə də ayələrdə lənətlənən və müjdələnən insanların eyni qövmə aid, lakin imanlı və yaxud imansız olmasını nəzərdən qaçırmamaq lazımdır. Bildiyimiz kimi, Allah Quranda müsəlmanların arasında da münafiq xarakterli insanların olduğu bildirir. Bu insanları Cəhənnəmlə qorxudur. Burdan heç kim o nəticəyə gələ bilməz ki, bütün müsəlmanlar Cəhənnəmlikdir. Eynilə də ayələrdə kitab əhlinə qarşı keçən ifadələr bütün kitab əhlini hədəf almır.

Nərmin Kərimzadə

Dövrümüzdə bir çox cəmiyyətlərdə əxlaq böhranı və bundan qaynaqlanan problemlər mövcuddur. Müxtəlif millətlərin maddi və texniki baxımdan inkişaf etməsinə baxmayaraq, əxlaqi cəhətdən tənəzzül etdikləri bir həqiqətdir. Bu tənəzzüldən çıxış yolu gözəl əxlaqı öyrənmək və buna sahib olmaqdır.
Bu gün bütün dünya miqyasında baxdığımızda gözəl əxlaq yaşanmadığı üçün necə dəhşətli hadisələrin yaşandığının şahidi oluruq. Çox yaxın keçmişdə Türkiyədə Özgecan Aslan cinayətinin yaşanması gözəl əxlaqa sahib olmanın nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu yenidən gündəmə gətirdi. Xüsusilə də atasının insanları sevgiyə, gözəl əxlaqa səsləməsi çox təsirli idi… Düşünün, hər gün dünyada bunun kimi onlarla təcavüz, qətl hadisələri baş verir. Körpə uşaqlara belə təcavüz edilib öldürüldüyü xəbərlərini oxuyuruq. İnsanlarda mərhəmət, sevgi, hörmət hissinin itdiyini, yerinə eqoist, yalnız öz mənfəətlərini düşünən, öz rahatı naminə başqalarına zülm edən cəmiyyətlərin formalaşdığını görürük. Halbuki gözəl əxlaqın yaşandığı bir cəmiyyətdə insanlar bir-birini öldürməz, başqalarının malına, namusuna göz dikməz. Hər kəs ətrafındakılara qarşı şəfqətlə, hörmətlə davranar.
Dünyanın nizamını da əxlaq təyin edir. Cəmiyyətdə sakitlik və rahatlığın olması üçün insanlar fərdi şəkildə gözəl əxlaqlı olmalıdır. Hər bir kəs ədalətli olmağı bacarmalı, insanlara zərər verməkdən çəkinməlidir. Gözəl əxlaqlı olmaq həm də insanı olduğu mühitdə etibar, hörmət-izzət sahibi edər. İnsanlar yanlarında hər zaman dürüst, sevgi dolu, ədalətli, mərhəmətli, şəfqətli birilərini görmək istərlər. İnsanların bu xüsusiyyətlərə sahib olması lap körpə yaşlarından, ailədən başlayır. Uşaqları tərbiyə edərkən valideynlər onlara mərhəmətsizliyi, şiddəti deyil, sevgini, şəfqəti öyrətməlidirlər. Məsələn, ən çox rastlaşdığım hallardan biri, xüsusilə də, oğlan uşaqlarına pişikləri, itləri təpikləmək, incitmək yaxşı bır hərəkət imiş kimi öyrədilir. Yaxud da özlərindən böyüklərə kobud şəkildə cavab vermək, söyüş söymək, istədiyi bir şey olmayanda əlinə keçən əşyanı yerə çırpıb dağıtmaq, əsasən də ananın sözünü heçə saymaq və s. kimi yanlış əxlaq xüsusiyyətləri aşılanır. Bu cür mühitdə böyüyən uşaqların da əksəriyyəti gələcəkdə ətraf mühitin də təlqinləri ilə daha pis xarakterə bürünə bilirlər. Saytlarda heyvanlara edilən vəhşiliklərlə bağlı paylaşılan videoları yəqin çoxunuz izləmişsiniz. Təəssüf ki, bu vəhşilikləri edənlər daha çox uşaq və ya yeniyetmə yaşlarında olan vətəndaşlarımızdır. Bu yeniyetmələr incitdikləri heyvanların bir canlı olduğunu, onların da baxıma, sevgiyə, şəfqətə möhtac olduğunu unudurlar. “Yaradandan ötrü yaradılanı sevmək” anlayışından bixəbər olduqlarından gələcəkdə insanlara belə zülm edə biləcək hala gələ bilirlər.
Gözəl əxlaqın vacibliyi məhz bu kiçik kimi görünən məsələlərdə özünü göstərməyə başlayır. Əgər uşaqlarımız kiçik yaşlarından sevgi ilə, gülərüzlə, şirindillə, səmimiyyətlə böyüdülsələr, gələcəkdə hər biri yüksək insani xüsusiyyətlərə sahib fərdlər olaraq cəmiyyətə qoşulacaqlar və cəmiyyətlər bu cür gözəl əxlaqlı fərdlərdən ibarət olacaq.
Gözəl əxlaq olduqca geniş anlayışdır. Özünün ehtiyacı olsa belə, başqalarına yardım etmək, heç kimi incitməmək, heç kimə əziyyət verməmək, çətinliklərə qarşı səbirli olmaq, qarşılıq gözləmədən yaxşılıq etmək, haramlardan uzaq olub halalları axtarmaq, gülərüzlü olmaq, başqalarının səhvlərini anlayışla qarşılamaq, həmişə öz çatışmazlıqları ilə məşğul olmaq, başqalarının malına, namusuna, canına göz dikməmək, heç kimin arxasınca danışmamaq, boş zaman keçirməmək, boş danışmamaq, insanlara kobud davranmamaq və s. bütün bunlar gözəl əxlaqa sahib olan insanların xüsusiyyətləridir. Önəmli bir xüsusiyyət daha: bu cür insanlar hadisə adamı olmurlar. Yəni işlər yolunda ikən gülərüzlü olub, bir işi alınmadıqda əsəbiləşib özlərindən çıxmaz, ətraflarındakı insanlara qışqırmaz, onları incitməzlər. Hadisələr nə olursa-olsun, necə sıxıntılı vəziyyətdə olursa-olsunlar, daima səbirli, gülərüzlü, mehriban olurlar.
Bu cür gözəl xarakterə sahib insanlarla hər kəs birlikdə olmaq, dostluq etmək istəyər təbii ki. Bəs bütün bu gözəl xüsusiyyətlərə özü sahib olmağı necə? Əgər ətrafımızdakı insanlardan gözəl davranışlar tələb ediriksə, ilk olaraq bu gözəl əxlaqa özümüz sahib olmalıyıq. Odur ki, dünyanı dəyişmək istəyiriksə, özümüzdən başlamalıyıq…

Aysel Vəlizadə

Dərsdən çıxmışdıq dərs-arası çay içməyə gedəndə Mübarizin aldığı şirniyyatdan qalmışdı. Artıb heyf olmasın deyə çantama qoymuşdum. Günay dedi ki, yaman bərk acmışam həmən bacın ölməyib ki deyib, çantamı açdım şiriyyatı çıxarıb üç qız arasında bölüm. Yol boyu hava o qədər xoş idi ki, yeridikcə xoşxal olurdum. Safuraya dedim: -Bacı gəlsənə bir az gəzək sonra gedərik evə. -Safura hə elə mən də evə getmək istəmirəm hava çox gözəldir. Meh belə əsmirdi. Safura dedi: Tarqovuya gedəkmi? dedim: yox bacı ora çox uzaqdır. İyirmi səkkiz mayda Cəfər Cabbarlı bağında əyləşək çox xoşuma gəlir o bağ. Nə isə getdik bağda gəzdik bir az o yan, bu yana. İskamyada oturub dini, dünyəvi bütün mövzulara toxunduq. Hətda binanın başında yanan göy işıq belə nəzərimizdən qaçmadı. Işıq yolkavari bir formada üç bucaq şəkildə binanın başının tən ortasına yerləşdirilmişdi. Indiyə qədər tikilən binaların heç birinin başında belə işarəyə rast gəlməmişdim. Görünür binanı tikən şirkət öz ölkəsinin gerbini yerləşdirmişdi. Nə isə sözüm bu deyil. Evə gəlmək üçün parkın başına tərəf irəlilədik. – Safura: dilləndi getmək istəyirsən? birinci dəfə qızı görürmüş kimi gözümü qızın üzünə zillədim. Bir neçə saniyədən sonra ayılmış kimi, istəyirsən on, onbeş dəqiqə də, gəzək sonra gedərik. Söhbət edə-edə parkın başına dolanırdıq. Birdən bir orta boylu çiynində asma çanta əynində cins şalvar, qaradan bir az açıq qısa gödəkçəli bir oğlan. Yaxınlaşdı bizə: – Bağışlayın bacı rayondan gəlmişəm. İndi qayıdıb getməyə imkanım yoxdur. Qalmışam burda mənə pul köməkliyi edə bilərsizmi? dilləndim: başqa adamlara yaxınlaşın. – Bacı doğrusu mən nədənsə inanmadım dedim Safuraya! Safuranın ürəyi yumşaldı. Yox bilmək olmaz. Bəlkə düz deyir? Gəl qayıdaq soruşaq. Əlacsız qalıb razılaşdım. Həm də, insanın içində şübhə qalanda bəlkələrə cavab tapa bilmirsən. Bəlkələrin cavabını bilmək üçün mən də, Safuraya qoşulub geri qayıtdım. Oğlan xeyli aralanmışdı. Safura oğlanın dalınca qaçdı ki, onu saxlasın. Mən də addımlarımı yeyinlətdim. – Ay qaqaş dayan! – Oğlan ayaqlarını cütləşdirdi. Buyurun: – Safura: siz hansı rayondan gəlmisiz? oğlan cavab verdi: Salyan rayonundan. Bəs necə olub burda qalmısız? – Oğlan iş axtarırdım getdim işlə təmin etmə ofisinə məndən beş manat aldılar ərizə doldurdum. Rayondan gələndə isə cəmi səkkiz manatla gəlmişdim. – Bəs qalmağa yerin varmı? Harda qalırsan gecəni? – İki gündür parkda yatıram. – Bəs qohum-əqrəbə heç kəs yaşamırmı şəhərdə? -Yaşayır dayım Sumqayıtda yaşayır amma şəhərə gəldiyimi deməmişəm. -Niyə? – Çünki əsgərliyə getməmişdən qabaq bir müddət dayım gildə yaşadım söz-söhbət oldu indi isə heç oraya getmək istəmirəm. Gedəcəm dayımın yoldaşı yenə də, söz-söhbət edəcək. Mən dövriyəyə keçdim. Bağışla qaqa bizim özümüzün də imkanımız yoxdur sənə dəstək olmağa. Amma çox narahat oldum. Safura ilə bir-birimizin üzünə baxdıq. Baxışlarımızla indi nə edək necə edək ki, bu oğlan üçüncü gecə də küçədə yatmasın deyə pıçıldaşdıq. Əlimizdən bir şey gəlmirdi. Soruşdum: bəs evdə neçə uşaqsız dedi: – Bircə mənəm. Anam, nənəm birdə mən! nə bacım nə də, qardaşım var. Atam da, dünyasını dəyişib.Özümüzün də evimiz yoxdur. Dayımgillə bir yerdə qalırıq. Gəlmişəm burda iş tapıb işləyim. Sonra yarımçıq evimiz var onu tikdirim. – Safura: qaqaş gəl sənə bir manat verim get evinizə bura şəhər yeridir. Allah etməsin başına zada bir iş gələr. Düzü ürəyimdən keçdi ki, Safura pul versə mən də qəpikləri özümə saxlayıb manatı verim. İki manat bizdən, azacıq da dilənsə beç manat yol pulu düzəldər. Mən xəbər aldım yaxşı bəs özünün nə qədər pulun var? cibindən gün ərzində dilənib yığdığı qəpikləri ovcuna tökdü. Bir manat altmış qəpik idi. – Oğlan yox iş söz veriblər. Mərdəkanda bir qoca qadın var. Tanımadığım bir adam onun nömrəsini verdi. Danışdım dedi: gəl sənədini ver mənə işləyəndə pulu ödəyər, sənədi götürərsən. Bayaqdan rayona gedirdin bəs sən? neyləyim pul tapmadım də… Iki başlı danışıq məni düşündürdü soruşdum: – Qaqa neçə yaşın var? on doqquz deyə cavab verdi: burda da əsgərliyə gedib gəlməyi ilə, yaşı arasında ziddiyyət var idi. Evə gələndə yol boyu ancaq onu düşündüm. Dediyinə görə Əfqanıstanda olmuşdu. Sülhməramlı qüvvələrdə. Nə bilim evin tək oğlu, necə olub bunu xarici ölkəyə əsgərliyə aparıblar? bildiyimiz kimi əsgərliyə on səkkiz yaşda aparırlar. Iyirmi yaşda da geri qaytarırlar. Bəs necə oldu. Bir ilmi hərbi xidmətdə oldu bu gənc oğlan? çox maraqlı idi. Amma cibindən bir telefon çıxardı ki, baxın! mən özüm idmançı olmuşam medallarım da var şəklini göstərdi. Əlində də diplom. Safura soruşdu: – bəs niyə öz sənətini davam etdirmirsən? – Orda da pul istəyirlər. Hər kim olursa olsun necə olursa olsun. Belə gənclərə baxanda adamın ürəyi acıyır. Nə hündür binanın başındakı işıq parıldayır nədə fəvvarə ilə bəzədilmiş park. Hər şey sönükləşir. – Safura yaxşı qaqa indi ki, sən pul istəmirsən bizdən, gəl gedək nəsə bir şey alım ye oğlan utandı. Yox sizin özünüzün də, pulunuz yoxdur axı?!!! həm də ac deyiləm ürəyim istəmir. Amma qəlbinin dərinliyində kaş ki, mənim dediyimə baxmayıb alaydılar arzusu açıq-aşkar gözlərinin kədərində görünürdü. Gedək qoğal alaq! Yenə də etiraz etdi. Yox ürəyim istəmir. Üçüncü dəfə təklifdə artıq oğlan susdu. Dedim gedək bacı bu sadəcə öz aləmində bizə qıymır. İyirmi səkkiz may metrosunun iyirmi səkkiz moll tərəfdə “Türk un məmulatları” olan bir yer vardı. Əvvəldən tanıyırdım. Göstərdim Safuraya ki, bax bacı girək içəri görək burda nə var? – Oğlan şirniyatları görüb dilləndi mən şirin şey yeyə bilmirəm. Bir az irəli getdik peraşkinin biri otuz qəpikdən üç ədəd peraşki, bir ədəd də əlli qəpiklik kartoflu pişinti götürdük. Safura bir manat mənsə tez çantamı açıb qırx qəpik çıxarıb aldığımız pişintilərin pulunu verdik. Ürəyim bir az rahat oldu ki, mənim də bu işdə bir qatqım oldu. Un məmulatlarından çıxanda tində bir arvad əl açmışdı yanında da, yeddi yaşları ancaq olardı bir oğlan olan uşaqı. -Ay bala Allah köməyiniz olsun. Allah rızası üçün. Öz-özümə dodaq altı pıçıldadım amin ay xanım Allah bizim köməyimiz olsun. Oğlan qeyri ixtiyari gülümsədi. Mən də, elə bu arvadın gününə düşmüşəm deyib başını aşağı dikdi. Onsuz da, Bayaqdan xəcalət çəkirdim dilləndim: qaqa bağışla məni bayaq mən də səni bunlardan biri hesab etmişdim. Haqqını mənə halal et.Oğlan dinmədi. Bir müddətdən sonra başını qaldırıb eybi yoxdur dedi: Tam olaraq bu gəncin kimliyini bilməsəm də kimin balasıdır. Hardan gəlib haraya getdiyini ürəyimə ağır bir yükün oturub sinəmi sıxdığının fərqinə varmışdım. Bir tərəfdən Əsgərlik yaşı, digər tərəfdən əvvəldən qadınla danışıb evində qalması üçün razılaşması, iki başlı sözlərini çözə bilməməyim şübhələrin içimdə daha da böyüməsi, və digər tərəfdən də canlı şüurlu bir insan olaraq, küçələrdə qalması hamısı qarma qarışıq bir yük idi ürəyimdə. Gecənin rəngi ölmüşdü. Hava da soyuqlaşmışdı bıçaq kimi kəsirdi adamı. Onu metro ilə Koroğlu stansiyasına yola saldıq… Safura da, məndən betər yüklənmişdi. Çünki yetərincə dəstək ola bilməmişdik…

Gülnarə İsrafilqızı

Bilgini də, sevgini də var edən Allahdır. Sevgi dolu qəlblərdə Allahın nuru var və Allahın nuru bilgiyə aparan ən işıqlı yoldur. Vurğulamaq istədiyimiz bilginin çoxluğumu, sevginin dərinliyimi bir insan üçün ilkin lazım olacaq hansıdır? (daha&helliip;)

İlk öncə tək insanın düşüncə tərzinə diqqət yetirək. Əgər tək bir insan ətrafdakı insanlara cinsindən, irqindən, milliyyətindən, rütbəsindən asılı olmayaraq, gözəl düşünürsə və ədalətli rəftar edirsə, bu insanın kamil, uzaqgörən və vicdanlı insan olduğuna nümunədir. (daha&helliip;)

Səmimiyyət hər kəsin, hər an ətrafında qarşılaşmaq istədiyi önəmli bir xüsusiyyətdir. Səmimi üslublu insanlar, səmimi mühitlər hər insanın düşüncəsində müsbət izlər buraxır. Belə mühitlərdə iştirak etməkdən hər kəs məmnun olur. Səmimi insan həmsöhbətləri üzərində gözəl təəssürat oyadır, xoş hisslərə səbəb olur. Səmimi insanlarla ünsiyyətdə olmaq, səmimiyyətin hakim olduğu mühitlərdə iştirak etmək insanlara rahatlıq verir. Çünki səmimiyyət insanların, səmimi olmaq isə insanın özünün ən böyük rahatçılığıdır. Səmimi üslub sahibləri daxilən rahat olmağa namizəddirlər. (daha&helliip;)

Quba təkcə ağ almaları ilə öyünmür. Burada gedən abadlıq – quruculuq işləri, qədimliklə müasirliyin vəhdət təşkil etməsi göz oxşayır, vüsət alan sosial-iqtisadi tərəqqi prosesləri bu elin gələcəkdə də firavanlığının təmin olunacağını söyləməyə əsas verir. Ancaq Qubanın ən əsas, ən dəyərli sərvəti, əlbəttə ki, bu elin zəhmətkeş adamları, tərəqqipərvər vətəndaşlarıdır. Quba Azərbaycan tarixinə, elminə, mədəniyyətinə, ədəbiyyatına, siyasətinə görkəmli şəxsiyyətlər bəxş edib. Hər biri bir insan materialı kimi öyrənilməyə layiq bu şəxsiyyətlərin şərəfli siyahısında adı olan bir nəfəri də biz tanıyırıq.
Onunla siz də tanış olun: İsgəndərov Sahib Səfər oğlu 1942 – ci il fevral ayının 3 – də Quba rayonunda kolxozçu ailəsində dünyaya gəlmişdir. Böyük Vətən müharibəsinin şiddətlə getdiyi həmin ərəfədə atasını əsgərliyə çağırmışlar. Nənəsindən icazə alan atası yeni doğulan uşağın adını Sahib deyə çağırmışdır: “Böyük oğlum İsmayıl 41 – ci ildə müharibəyə gedib. Bir xəbərim yoxdur. Mən də gedirəm. Bəlkə yurduma bir uşaq sahib oldu”. Həyat yoldaşı, qızları bu ada etiraz etsələr də, Səfər kişi seçimini dəyişməyib.
Ürəyinə damdığı kimi də olur. Səfər İskəndərov müharibədən qayıtmır… Sahib Səfər oğlu dünyanı dərk edəndən anasını namaz qılan, evlərində babası Hacı Gəncəlinin Məkkədən 1915 – ci ildə gətirdiyi Quranı görüb. Anası həmişə ona halal yaşamağı tövsiyə edib. 1955 – 1956 – ci illərdə Quba rayon Zizik kənd 7 illik məktəbini bitirəndə anası ağır xəstə idi. O üzdən təhislini davam etdirə bilməyib. Anasını 1958 – ci ildə itirən Sahib bacılarına həm qardaş, həm də ata olub. 1964 – cü ildə özünə ailə qurdu. İki oğlu, bir qızı var. Hər üçü ailəlidir, hər üçündən nəvələri var. Şair xislətlidir Sahib İskəndərov. Həm də təvazökardır. Özünə şair deməyə utanır. Lakin yazdığı hər bir şeir onun ürəyindən qopan qəlpələrdir desək, yanılmarıq. Olduqca humanist, ürəyiyuxa, alicənab admdı Sahib kişi. Həm də cəsarətlidi, vətənpərvərdi, elinin, obasının təəssübkeşidi, qeyrətini çəkəndi. Onu yaxşı tanıyanlar, “çoxdanın adamları” – ağsaqqallar, ağbirçəklər bu kişinin fəzil insani xüsusiyyətlərini təsdiqləyir, göstərdiyi qeyrət nümunələrinə dair olmuş əhvalatlar danışırlar. …
İrəvandan millət qaçırmış. May ayının bir günündə tanımadığı bir nəfər qapını döyüb. Sahib kişi qapını açıb. Qonaq həyətə gəlib və ağlamağa başlayıb: “ Bir yoldaşım, 3 balam var. Balalarım qorxudan gecə yata bilmirlər. Ermənilər başımızı kəsəcək. Xahiş edirəm, mənə bir sığınacaq verin…” O vaxt Sahib kişi iki otaqlı, bir eyvanlı təzə ev tikibmiş. Qonağın ağlamağına ürəyi göynəyib və deyib: “Razı olmaram ki, müsəlmanın başını erməni kəssin. Get, ailəni gətir”…Bir neçə gündən sonra əllərində iki çanta gəliblər. Nələri varmış qalıb İrəvanda. Bir il birgə yaşayıblar. Sonra Bakıya köçüblər. “El elə sığar, ev evə sığmaz” – deyib atalar. Amma Sahib kişinin geniş qəlbinə Allah sevgisi sığıb ki, bu da bütün yaxşılıqların hərəkətverici qüvvəsidir. Allah yaxşılığının əvəzini verib Sahib babanın. Yaxşı insanları qarşısına çıxarıb onun. Dostluqları qohumluğa çevrilib 2015 – ci il yanvarın 3 – də onların qızını Sahib kişinin nəvəsi İqbala gəlin gəlib. Taleyin bu gözəl gərdişinə bir şeir həsr eləyib Sahib baba:

Qubaya deyirlər gülüstan – irəm,
Gələn yollarına çiçək səpərəm.
Ayağın altında qurban kəsərəm,
Jalə xanım Gülüstana xoş gəlib.

Sağa boylanırsan qarlı Şah dağı,
Sola boylanırsan meyvə bağları.
Sizlər olun kəndimizin qonağı,
Qohumlarım kəndimizə xoş gəlib.

Bir Allahdır kainatda ixtiyar,
Jalə, İqbal, siz olasız bəxtiyar.
Ömür yollarınız olsun həmavar,
Jalə xanım evimizə xoş gəlib.

Sərin keçir obamızda havalar,
Səmamızda ucur telli durnalar.
Allah sizə versin gözəl balalar,
Jalə xanım İqbalıma xoş gəlib,
Jalə xanım evimizə xoş gəlib. …

Nankor ermənilərin Qarabağa təcavüzü üzündən soydaşlarımızın Qarabağdan köçməkdə olduğu günlərdən birində İskəndərovların kəndinə Ağdamdan bir ailə – ata, ana, 2 oğlan, 1 qız pənah gətiriblər. Atanın Adi Qaçay, qızın adı Səyalı, oğlanın adı Qəhrəman olub. Bu dəfə də qeyrət göstərən Sahib kişi atasından qalan yurdu – suyu, qazı, işığı olan 2 mərtəbəli evi, 10 sot həyatyanı sahəni onaların istifadəsinə vermək qərarına gəlib. Fikrini başa düşən biri ona deyib: “Sən nə edirsən? Onlar qaçqındır. Sonra evdən çıxmayacaqlar”. Sahib kişi ibrətamiz cavab verib: “Onların evini erməni alıb, Qoy mənim evimi müsəlman alsın.Təki o evi tikib, orada yaşamayan atama rəhmət desinlər”… Qaçqınlar 2 il Sahibgilin ata evində yaşayıblar. Sonra sağollaşıb Bakıya, Keşləyə köçüblər. O gündən bu ailələrin bir-birindən hec bir xəbəri olmayıb…

Hazırda Quba rayonunun Zizik kəndində yaşayır Sahib baba. Dövlətimizdən çox razılıq edir: “Rəhmətlik, Ulu öndərimiz təmənnasız olaraq bizlərə torpaqlar, bağlar payladı. Şükür Allaha, hökümətimin sayəsində insanın yaşamasına lazım olan hər şeyim var”- deyən Sahib İskəndərov öz şeirlərində qədirbilənləri, haqq itirməyənləri tərənnüm edir:

Üşüyənlər bilər közün qədrini,
Anlağlılar bilər sözün qədrini.
Yaxşı insanların qədrini bilək.
O bir Allah bilsin düzün qədrini.

Gözəl insani keyfiyyətlərinə, həmişə söz sahibi olduğuna görə el ağsaqqalı Sahib İskəndərova dəvət olunduğu məclislərtdə həmişə yuxarı başda yer göstəriblər, daha doğrusu, onun oturduğu yer həmin məclisin yuxarı başı sayılıb. Oğul evləndirənlər, qız köçürənlər ondan xeyir – dua alıblar. Bir çox hallarda arzu-istəklərini poetik tərzdə ifadə edib Sahib kişi. Onun başqa üstün məziyyətləri ilə səsləşən şairlik qabiliyyətini qiymətləndirən ətrafdakılar, qələmə aldıqlarını ictimalişdirməyin gərəkliyini deyiblər. Lakin tez parlayıb “ulduz” olmaq istəyən “məhsuldar” şairlərdən fərqli olaraq, Sahib İskəndərov tələsməmiş, oxucularla görüşməyin məsuliyyətini dərindən dərk etmiş, “taxçada-boxçada” qalan, indiyədək işıq üzü görməyən şeirlərini dəfələrlə götürüb-qoymuş, onları fikir süzgəcindən keçirmiş, nəhayət ki, kifayət qədər həyat təcrübəsi toplayandan, ömrünün kamillik, müdriklik zirvəsinə çatandan sonra şeirlərini dövri mətbuatda dərc etdirmək qərarına gəlmişdir. Elə bilirdim ki, Sahib babamı çox əla tanıyıram. Amma onu oxuduqca, düşüncələri ilə tanış olduqca bildim ki, onu hələ əla yox, yalnız yaxşı tanıyırmışam. Düzü, bu gecikmiş kəşfimə bir az özüm – özümdən utandım da. Sözün əsl mənasında Sahib babanı yenidən kəşf etdim, onun həyata baxışlarında bir yenilməzlik, mərdlik, ədalətsevərlik gördüm. Elə yenilməzləri, mərdləri vəsf edir şeirlərində:

Güllələr altında qırpmadın gözün,
Hünər meydanında söylədin sözün.
Anadan əmdiyin müqəddəs südün,
Deyirəm, Mübariz, halaldır sənə!

Qeyrətli oğullar Vətənə gərək,
Səntək şəhidlərə min rəhmət deyək.
Ata süfrəsində yediyin çörək,
Deyirəm, Mübariz, halaldır sənə!

Mənfur düşmənlərə matəm çaldırdın,
Günahsız qanların heyfini aldın.
Rəhbərin verdiyi müqəddəs adın,
Deyirəm, Mübariz, halaldır sənə!

Allahın əmriylə taleh yazılar,
Şəhidin məzarı cənnətlik olar.
Bu gün uyuduğun o ana torpaq,
Deyirəm, Mübariz, halaldır sənə! (Halaldır sənə”)
Daim mənəvi ucalığa can atan, insanlığa tamam başqa tələblər verən şairin sevgi motivli şeirləri isə bir ayrı söhbətin mövzusudur. Bu sırada diqqətiçəkən məqam odur ki, şair əbədiyaşar, fədakar sevgini alqışlayır:
Belə söyləyirlər, belə deyirlər,
Qu quşları çüt yaşarlar həyatda.
Əgər bu çütlüyün biri məhv olsa,
O biri də ölər, qalmaz dünyada.

20 Yanvarda cəllad Qarbaçov,
Bakını döndərdi qan çanağına.
Ey igid İlhamım, gəlin Fərizəm,
Sizlər də oxşadız qu quşlarına.

Güllə atmayınız qu quşlarına,
Onlar yaralıdır, onlar cavandır.
Qoy qoşa uçsunlar mavi səmada,
Biri Fərizədir, biri İlhamdır.

Qəhrəman İlhamım, gözəl Fərizəm,
Adınız düşübdür dildən – dillərə.
Siz dastan yazdınız tariximizə,
Müstəqillik qaldı biz nəsillərə. (“İlham və Fərizə”)

Təbiət gözəlliklərinin vəsfi Sahib İskəndərovun yaradıcılığinda əhəmiyyətli istiqamətlərdən birini təşkil edir. Bu qəbildən olan poeziya nümunələrində o, təbiət hadisələrinə, xüsusilə də baharda təbiətin oyanışına, onları müşayiət edən xalq adət-ənənələri ilə eyni prizmadan yanaşır, insanla təbiət arasındakı harmoniyanı arzuların çiçəklənməsi üçün vacib amil hesab edir:
Bütün həyətlərdə yanır tonqallar,
Sevinir qocalar, gənclər, uşaqlar.
Azəri xalqına qəlbən deyirəm,
Novruz bayramını təbrik edirəm.

Allahdan arzumdu çörək bol olsun,
Subay balalarçün nişan, toy olsun.
Eşidək həmişə “Vağzalı” səsi,
Yağı düşmənlərin gözü kor olsun.

Bəzənsin xonçalar, oynayaq, gülək,
Şadlanaq, əylənək, sağlıqlar deyək.
Bu gün ölkədəki sabitlik üçün,
Heydər babamıza rəhmət diləyək.

Vətəni qoruyub saxlayacağıq,
Düşmən fitnəsinə uymayacağıq.
İlham cənabının rəhbərliyi ilə,
Doğma Qarabağı qaytaracağıq! (“Novruz”)

Sahib İsgəndərovun başçılıq etdiyi ailədə həmişə böyük – kiçiyin yeri bilinib, Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevə, Onun layiqli davamçısı, dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyevə dərin sevgi, xüsusi rəğbət bəslənilib. Əliyevlər ailəsinə simpatiyalarının, inamlarının nəticəsidir ki, Sahib babasından irsi olaraq, şairlik qabiliyyəti əxz edən nəvəsi Səbinə Polad qızı Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevaya şeir yazıb:

Xalqın sevimli anası,
Əziz Mehriban xanım.
Mənim ürəyim, canım,
Hamının anasısan,
Məzlumun dayağısan.
Bu azad ölkəmizdə,
Əmin-amanlıq olsun.
Arzu-diləyim budur,
Sizi Allah qorusun.
Ən böyük zirvələrdə
Heykəliniz qoyulsun.
Siz məclisə gələndə
Şahlar ayağa dursun.

Ömrünün ahıl çağında, kamillik dövrünü yaşayan şair Sahib İskəndərovun poeziyası təravətini qoruyub saxlamışdır. İnanıram ki, bu şeirlərin dərc olunması onun həyat eşqini artıracaq, yaradıcı axtarışlara sövq edəcək. Arzu edirəm ki, bu poeziya nümunələri həm öz müəllifi, həm də oxucuları üçün həyatda bir düşərli talisman olsun.

Fəzli Kərəmoğlu

5 mart 2015-ci il tarixdə Bakı Slavyan Universiteti “İnnovasiya və Texnologiya üzrə” Rektor Müşavirliyinin və “Gənclərin Töhfəsi İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə akt zalında “VƏTƏNPƏRVƏRLİK” mövzusunda möhtəşəm tədbir keçirilmişdir.Tədbirdə milli qəhrəman İbad Hüseynov , Bakı Slavyan Universitetinin rektoru Asif Hacıyev ,Gənclərin Töhfəsi İctimai Birliyinin sədri Asim Vəliyev ,”Kempo “ federasiyasının prezidenti Rauf İbrahimli, tanınmış bədii qiraətçi Ağalar Bayramov ,HHQ komandiri Seymur İsayev ,Qarabağ qaziləri və digər ziyalılar iştirak edib.Tədbiri giriş sözüylə açan rektor Asif Hacıyev çıxışında gənclərin vətənpərvərlik ruhunun və milli mənəvi dəyərlərin aşılanmasında böyük rolu olduğunu bildirib.Tədbirin təşkil olunmasında əsas məqsəd gənclərdə vətənpərvərlik hissini aşılamaqdır. Gənclərin Töhfəsi İctimai Birliyinin sədri Asim Vəliyev qeyd edib ki, bu tədbirin keçirilməsinin məqsədi gənclərin maarifləndirilməsi və vətənpərvərlik ruhunun artmasına kömək olmaqla yanaşı, Qarabağ həqiqətləri haqqında dünya ictimaiyyətinin daha çox məlumatlandırılması istiqamətində Azərbaycan dövlətinin apardığı mühüm işlərə töhfə verməkdir. Diqqətə çatdırılıb ki, ümummilli lider Heydər Əliyev 1993-cü ildə siyasi hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra erməni millətçiləri tərəfindən xalqımıza qarşı həyata keçirilən etnik təmizləmə, soyqırımı və təcavüzkarlıq siyasətinin əsl mahiyyəti açıqlandı, bu hadisələrə siyasi-hüquqi qiymət verildi. Sonra isə vətənpərvərlik ruhunda ifalar səsləndi, qonaqlara təşəkkürnamələr və fəxri diplomlar verildi.

Ülkər PİRİYEVA,
Gündəlik İnformasiya Agentliyinin Yönətim Kurulunun Fəxri üzvü

Gündəlik İnformasiya Agentliyinin Rəhbərliyi Sizi, Gündəlik İnformasiya Agentliyinin, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının, Köşəyazılarımız.Com portallarının əməkdaşını doğum günü münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə uğurlar diləyir!

Mətbuat xidməti

Xəstliklər ardındakı hikmətlər

İnsan aciz bir varlıq olaraq yaradılıb. Tez xəstələnir, kiçik bir virusun hətta, bəsit gördüyümüz qrip xəstəliyinin təsiriylə günlərlə yataqdan qalxa bilməyəcək qədər zəif düşür.Xəstəlik insana acizliyini və Allaha möhtac olduğunu xatırladır.İnsan mikroskopik bir virusun öz bədəni üzərində əmələ gətirdiyi zəifliyə əngəl ola bilmir ,məhz bu zaman acizliyini və Allaha nə qədər möhtac olduğunu çox yaxşı qavramış olur.Əslində xəstəliklərdə bir çox hikmət var.Məsələn:

Xəstə olan bir insan sağlam olmağın Allahın bir lütfu və neməti olduğunu daha yaxşı anlayır; belə desək, saglamlığın qədrini xəstəlik zamanı bilir.Əgər insan uzun müddət xəstələnmirsə , məhz bundan dolayı bir rahatsızlıq, ağrı ya da acı hiss etmirsə insan bu vəziyyətə alışır .Ancaq qəfil gələn bir xəstəlik ilə qarşılaşdıqda sağlam olmağın əslində Allahın bir lütfu olduğunun fərqinə varır.
İnsan ciddi bir xəstəliyə tutulduğu zaman dünyanın nə qədər ötəri olduğunu, ölümü və axirəti daha çox düşünür.Bəzi insanlar ölümcül bir xəstəliyə tutulduqlarında ya da qəza və ya xəstəlik nəticəsində bir üzvlərini itirdiklərində bunu özləri üçün pis hadisə kimi dəyərləndirirlər.Halbuki bəlkə də bu insanın xəstəliyi dərd və bəla olaraq , axirətdə qurtulması və yalnız Allaha yönəlməsi üçün bir vəsilədir.
Xəstəliklə bərabər insanın Allaha olan duası və yaxınlığı artır.Ciddi bir xəstəliyin vücud üzərindəki əlamətləri artdıqca ,bir çox insan düşünməkdən qaçdığı ölümü düşünməyə başlayır və bu zaman insan bütün səmimiyyətiylə Allaha dua edərək yenidən sağlam olmağı istəyir .
Xəstəlikdən əvvəl Allaha tam təslim olmayan bir insan bəlkədə xəstəliyi sayəsində bu gözəl xüsusiyyəti qazana bilər;ötəri dünya həyatındakı qısa müddətli sıxıntılarının qarşılığında, sonsuz cənnət həyatının nemətlərinə qovuşmağı umar.
Əgər ALLAH dilərsə, insan heç bir zaman xəstələnməzdi, ağrı hiss etməz və ya acı çəkməzdi. Ancaq əgər insan belə bir çətinliklə qarşılaşırsa da bilməlidir ki ,bu çətinliyi yaşamasının həm dünyanın keçiciliyini, həm də Allahın gücünü anlaya bilməsi baxımından çox böyük hikməti var.

O Rəbb ki, məni yaratmış və məni doğru yola yönəltmişdir; O Rəbb ki, məni yedirdir və içirdir; O Rəbb ki, xəstələndiyim zaman mənə şəfa verir; O Rəbb ki, məni öldürəcək, sonra dirildəcəkdir; (Şüəra Surəsi 78-81)

UNUTMAMAQ lazımdır ki “əgər bir virus səbəbiylə bir insan ağır bir xəstəliyə tutularsa” bu ALLAHın bilgisi daxilindədir.”Əgər bir qəza nəticəsində insan yaralanır və şikəst qalırsa” bu da ALLAHın yaratdığı qədər daxilindədir.Xəstəliyi əmələ gətirən də ALLAHdır ,müalicəni edən həkimi yaradan da, ona bildiklərini öyrədən, dərmanı yaradan və bunları şəfaya vəsilə edən də ALLAHDIR. ALLAHa iman edən və Onun yaratdığı qədərə təslim olan insanlar hər çətinlik və xəstəlik anında gözəl əxlaq göstərirlər. Bu həqiqəti qəlbən qavramaq və xüsusilə də belə bir hadisə ilə qarşılaşdıqda ALLAHIN bizdən istədiyi o gözəl əxlaqı göstərə bilmək yəni ,səbr edib hər halımza görə Allaha şükr etmək çox əhəmiyyətlidir.

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Hər insan toxumun nə olduğunu, nəyə bənzədiyini və bitkilərin də məhz toxumlardan əmələ gəldiyini çox yaxşı bilir. Ancaq bir çox insan taxta parçasını xatırladan bir cisimdən bir-birinə bənzəyən və ya bənzəməyən, növbənöv bitkinin çıxdığını, bütün bu bitkilərə aid məlumatların toxumlara necə yerləşdirildiyini, bu məlumatların ayrı ayrılıqda şifrəli olduğunu bəlkə də heç düşünməyib.

Necə olur ki, taxta görünüşlü bir cisimdən xüsusi rəngdə, qoxuda və görünüşdə ləzzətli meyvələr çıxır? Ağacı əmələ gətirən, meyvələri ağaca yerləşdirən toxumdurmu? Meyvələrin və ya çiçəklərin formasını, rəngini təyin edən toxumdurmu?

Bəlkə də insan bu sualları ağılına belə gətirməmişdir. Ancaq insan bu suallar üzərində bir az düşünərsə, “bir toxum ağac istehsal etməyi necə bilir?” sualının cavabı ilə maraqlanmağa başlayacaq. Taxta görünüşündə olan bir cism necə olur ki, istehsal etdiyi ağacın hansı formada və quruluşda olduğunu təyin edə bilir? Xüsusilə də bu sual çox əhəmiyyətlidir. Çünki toxumdan hər hansı bir odun parçası çıxmır. Məsələn, minlərlə fərqli bitki növü içindən hər hansı bir alma ağacını düşünək. Alma ağacı bildiyimiz kimi, torpağa atılan bir toxumdan əmələ gəlir. Toxum kiçik cismdir, amma heç bilinməyən bir şəkildə o toxumun içindən müəyyən müddətdən sonra 4-5 metr uzunluğunda və yüzlərlə kiloluq nəhəng bir agac əmələ gəlir. Ağacdakı almalar hamar qabıqları, özünə xas dadı, içlərindəki şəkərli su ilə qüsursuzdurlar. Toxumun özünə nisbətlə bu cür nəhəng ölçüdə ağacı əmələ gətirərkən istifadə etdiyi tək vəsait isə əvvəlcə içindəki ehtiyyat qida, sonra isə sadəcə torpaq və günəş işığıdır.

Toxumlar tərkibində daşıma sistemi olan, torpaqdakı maddələri mənimsəmək üçün lazımi köklərə sahib olan və çox gözəl tərtib edilmiş məhsul istehsal edir. İnsan ağıl sahibi varlıq olaraq gözəl ağac rəsmi çəkdiyi zaman belə çətinlik çəkir. Bir ağacın köklərindəki və budaqlarındakı detalları çəkmək isə daha da çətindir. Ancaq toxum onu bütün sistemləri ilə birlikdə canlı olaraq istehsal edir.

Mövzunu izah edə bilmək üçün toxum “istehsal edir” deyirəm. Ancaq bu həqiqəti xatırlatmaqda fayda var: Toxum müstəqil bir ağıla, şüura və iradəyə malik varlıq deyil. Yəni belə olduğu təqdirdə ağacları və bitkiləri öz sistemləri ilə birlikdə ortaya çıxaranın, yəni istehsal edənin toxumun özü olduğunu iddia etmək mümkün deyil. Əgər belə bir iddiada olan varsa, toxumun insandan belə ağıllı və elmli bir varlıq olduğu qənaətində olması lazımdır. Əlbətdə bu həqiqətdən kənar bir iddia olar.

Sonda belə bir nəticəyə gəlirik:toxumun içində çox üstün ağıl və kompleks məlumat var. Ancaq bu ağıl və məlumat əlbətdə toxuma aid deyil. Toxumu meydana gətirən maddələrin molekullarının, bu molekulların atomlarının ağıl və məlumat sahibi olduğu iddia edilə bilməyəcəyinə görə, bu məlumat toxumun içinə hər hansı bir şəkildə yerləşdirilmişdir. Bəs bu məlumatı yerləşdirən kimdir?

İnsan bu şəkildə dərindən düşündüyü zaman mühim həqiqətlərlə qarşılaşır. Toxum öz başına hər hansı bir şeyi etməsi mümkün olmayan quru, cansız bir cismdir. Toxumlara bu məlumat çox üstün bir güc sahibi tərəfindən yerləşdirilib. Bənzəri olmayan bu gücün sahibi Allahdır. Toxumlar Allah tərəfindən ağac əmələ gətirəcək məlumata və sistemə sahib olaraq yaradılıblar. Torpağa atılan hər toxum Allahın elmi ilə əhatə olunub, onun elmi ilə böyüyüb inkişaf edir və bitki halına gəlir.

Qeybin açarları Onun yanındadır, Onları yalnız O bilir. O, quruda və dənizdə nələr olduğunu bilir. Onun xəbəri olmadan yerə düşən bir yarpaq belə yoxdur. Yerin qaranlıqlarında elə bir toxum, elə bir yaş və elə bir quru yoxdur ki, açıq-aydın Yazıda (Lövhi-Məhfuzda) olmasın. (Ənam surəsi, 59)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

“Təkamül nəzəriyyəsinin etibarsızlığı”. Əslində, bu mövzu hər kəs tərəfindən çox yaxşı öyrənilməlidir. Nəyə görə? İnsanlar fitrətən doğru olanı sevərlər. Məsələn, heç bir insan istəməz ki, ona yalan deyilsin. Doğru olmayan bir şeyə də etibar etməz, güvənməz. Ancaq burda diqqət etməli olduğumuz bir məqam var. İnsan əvvəlcə araşdırmalıdır. Ağılla, elmlə, vicdanla nəyin doğru, nəyin yanlış olduğunu ayırd etməlidir. Məhz bu zaman doğrunu tapa bilər. Eynilə, bir nəzəriyyənin elmi olub olmaması, onun aparılan təcrübələr və araşdırmalar qarşısında doğru olub olmaması ilə müəyyən olunur. İndi bəhs edəcəyim mövzuda təkamül nəzəriyyəsinin əsil üzünün göstərilməsinin və onun etibarsızlığının hər kəs tərəfindən bilinməsinin niyə bu qədər vacib olduğunu öyrənəcəyik.
Hal-hazırda bir çox internet saytlarında yer alan bəzi xəbərlərdə və ya bir sıra televiziya proqramlarında bu nəzəriyyəni elmi ifadələrlə bəzəyərək, onlara elmi don geyindirərək təbliğatlar aparılır. Bir sıra elm adamları istirak etdikləri proqramlarda bu nəzəriyyəni qəbul etdirmək üçün doğru olmayan dəlillərlə insanları buna inandırmağa çalışırlar. Demək olar ki, apardıqları təbliğat nəticəsində məqsədlərinə çatırlar.

Ümumiyyətlə, təkamül nəzəriyyəsi haqqında kifayət qədər məlumatı olmayan və ya bu mövzunu hərtərəfli araşdırmayanlar bu nəzəriyyənin nə qədər təhlükəli olduğunu da bilmirlər. Bəzi insanlar həm Allaha inandıqlarını, həm də təkamül nəzəriyyəsinin doğru olduğunu düşünürlər. Bu insanlar məlumatsızlıqdan Darvinist düşüncənin təxminən 150 ildir ki, insanlığa verdiyi zərərin də fərqində deyillər və buna görə də darvinizmlə fikri mübarizənin nə qədər əhəmiyyətli olduğunu da anlamırlar. Halbuki, dövrümüzdə də insanlığa əziyyət verən, sosial problemlərin və əxlaqi pozğunluğun əsasında məhz təkamül nəzəriyyəsi durur.

Təkamül nəzəriyyəsi yer üzərindəki canlılığın ilk canlı hüceyrədən əmələ gəldiyini və kiçik dəyişikliklərlə uzun zaman ərzində təkamüllə törədiyini iddia edir. Yəni bütün canlıların əcdadı ilk canlı orqanizm olmuşdur. Bu, sadəcə bir iddiadır və elmi subutunun olmaması da təkamülçülərin bu sualın qarşısında uzun zamandır ki səssiz qalmasına səbəb olur. Çünki bilirik ki, cansız maddələr təbii prosseslər nəticəsində bir araya gələrək canlılığı əmələ gətirə bilməzlər. Məşhur fransız bioloq Lui Paster uzun elmi müşahidələr və təcrübələr nəticəsində “Cansız maddələrin həyatı əmələ gətirməsi iddiası artıq qəti şəkildə tarixə çevrilmişdir” deyə bunu subut etmisdir. Bu nəzəriyyə canlıların təkamül keçirməsi üçün mutasiya və təbii seçmə kimi mexanizmlərin qarşılıqlı şəkildə baş verməsini nəticədə canlının ibtidaidən aliyə doğru inkişaf etdiyini bildirir. Qısa nəzər salsaq görərik ki, təbii seçmə heç bir canlıya yeni bir xüsusiyyət, yeni bir orqan vermir .Çünki şüura, iradəyə, qərar vermə qabiliyyətinə sahib olmayan bir mexanizmdir və canlılardakı kompleks quruluşu belə açıqlaya bilmir .Hər canlı “sadələşdirilməz komplekslik” xüsusiyyətinə sahibdir .Bundan əlavə canlılardakı fədakarlıq, birlik ,sevgi, bir-birlərini qoruma kimi üstün xüsusiyyətlərdə bu iddianın nə qədər yanlış olduğunu göstərir.Çarlz Darvin bu həqiqəti belə etriraf edir :”bir-birinin ardınca kiçik dəyişikliklərlə kompleks orqanın əmələ gəlməsinin qeyri-mümkün olması göstərilsə nəzəriyyəmin tamamilə mənasız olduğu sübut olunacaq. “Eyniylə mutasiyalar da təsadüfən baş verdiyi üçün kankret olaraq zərərlidirlər və heç bir halda canlıya yeni xüsusiyyət və yeni orqan qazandırmır. Əksinə DNT kimi kompleks və qüsursuz sistemi pozduqlarına görə mutasiya nəticəsində canlıda anormal xüsusiyyətlər əmələ gəlir. Pier Paul Qrasse mutasiyaları “yazılı mətnin surətinin köçürülməsi əsnasında əmələ gələn hərf xətalarına” bənzədir.

Bunlarla yanaşı fosillər də təkamülçülərin ortaya atdıqları iddiaları çürütmüş olur. Fosillərin üzə çıxardıqları həqiqət : “Fosil qeydlərində indiyə qədər heç bir ara keçid formaya rast gəlinməmişdir Canlılar min və ya milyon il əvvəl necə idilərsə hal hazırda da eyni quruluşlarıyla mövcuddurlar.Canlılar qüsursuz və kompleks quruluşlarıyla və bir birlərindən fəqli xüsusiyyətləriylə yer uzündə bir anda meydana gəlmişlər.
Qısa desək canlıların təkamül keçirməsi mümkün deyil çünki təbiətdə onların təkamülünə səbəb olacaq heç bir mexanizm yoxdur . Kainatdakı heç bir sistem Yer üzərində yaşayan heç bir canlı qətiyyən təkamülün və ya kor təbii prosseslərin əsəri deyildir. 21 –ci əsr elmi də təkamül nəzəriyyəsinin lehinə deyil əleyhinədir.

Darvinist ideologiya (Rəbbimizi tənzih edirəm) Allahın varlığını və Yaradılış həqiqətini inkar edir. İnsanların Rəbbimiz qarşısında məsuliyyət daşıdığını unutdurmağa çalışır. Elmi cəhətdən çökən, lakin ideoloji səbəblərlə davam etdirilən və tarixi bir saxtakarlıq olan Darvinizm insanları ruh sahibi bir varlıq deyil, bir az inkişaf etmiş bir heyvan növü olaraq göstərir. İnsanların arasında sevgi, mərhəmət, şəfqət kimi üstün xüsusiyyətlərin olmasını deyil, məhz mərhəmətsiz, eqoist, dava-dalaşa meyilli olan bir əxlaqsızlığın olmasını əsas tutur. Buna görə də darvinist təlqinlərlə böyüyən insanlar üçün artıq ailənin, din əxlaqının, namus və şərəfin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Belə ki, Darvinist təməllərə əməl edənlər ötən əsrdə ən böyük müharibələrin, terror aktlarının, kütləvi qırğınların, soyqırımların səbəbkarı olmuşdular. Sosial darvinizm adlanan bu ideologiyanın təsiri hal-hazırda da davam edir. Dünya miqyasında davam edən terror və şiddət bu azğın nəzəriyyə ilə qidalanır. Darvinist-materialist ideologiyanın təhlükəli olduğu bildirilməli və bütün insanlar bu yöndən maarifləndirilməlidirlər. Məhz buna görə Darvinizmlə fikrən mübarizə aparmaq hər bir müsəlmanın əsas vəzifəsidir.

Yaşadığımız 21-ci əsr elmi də kainatın yoxdan yarandığını və kainatdakı hər bir sistemin xüsusi nizam və tarazlıqlarla mövcud olduğunu, bütün canlıların xüsusi bir yaradilışla yaradıldığını ortaya qoyur. Yəni müasir elmin əldə etdiyi yeni kəşflər, yeni araşdırmalar Üstün bir ağlın və üstün bir Gücün varlığını təsdiq edir.Təbii ki, bu ağıl və güc aləmlərin Rəbbi olan Allaha məxsusdur. İnsanlar Allah tərəfindən bəlli bir məqsədlə yaradıldığını, yəni dünyada başıboş bir varlıq olmadıqlarını Allaha ibadət etmək üçün yaradıldıqlarını və Allah qatında etdikləri hər bir əmələ görə cavab verəcəklərini bilməlidirlər. Bir sözlə, Allahın Quranda bizə tərif etdiyi İslam dininin və Quran əxlaqının yer üzündə hakim olmasıyla insanların həm maddi, həm də mənəvi çətinlikləri sona çatacaqdır, dünya sevgisizlikdən, intiharlardan ədalətsizlikdən, müharibələrdən azad olacaq və hər kəs hüzurlu bir həyat yaşayacaqdır inşaAllah .

De: “Haqq gəldi, batil puç olub getdi. Həqiqətən də batil puçluğa məhkumdur!”(isra-81)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Bir anlıq düşünək: çox rahat nəfəs alırıq… Ehtiyacımız olan bu hava təbiətdə hazır şəkildə mövcuddur, onu hazırlamaq və ya əldə etmək üçün heç bir əziyyət çəkmirik. Əksinə, təbiətdəki yaşıllıqlar və okeanın dərinliklərində yaşayan xüsusi canlı orqanizmlər ehtiyacımız olan bu havanı təmin etmək üçün səfərbər olurlar. Biz isə bu havanı qəbul edirik. Yaşamaq üçün daim qida qəbul etmək məcburiyyətindəyik. Biz orqanizmimiz üçün nəyin xeyirli və ya nəyin zərərli olduğunu bilmirik. Amma bədənimizin ehtiyacı olan bu qidaların tərkiblərindəki zəngin vitaminlər, minerallar, zülallar təbiətdə hazır şəkildədir. Yediyimiz hər bir qidanın xüsusi dadı var, eyni zamanda, bir-birlərindən fərqli quruluşda və fərqli rəngdədirlər. Su da insan həyatı üçün çox əhəmiyyətlidir. Həm qidalanmada, həm də məişətdə istifadə olunan su insan əməyi olmadan kainatın yaranması ilə birgə xüsusi olaraq yaradılmışdır.
Təsəvvür edin ki, bir ziyafət masasında əyləşmisiniz və masada bir-birindən fərqli və müxtəlif çeşiddə qidalar var. Görünüşləri fərqli olsa da, hər birinin dadı eyni olsaydı necə olardı? Əlbəttə, görünüşləri xoşumuza gəlsə də, hər birindən eyni dadı alacağımıza görə, bu, heç də xoş olmazdı və yediklərimizdən zövq ala bilməzdik. Halbuki, hər bir meyvənin, tərəvəzin, yeməyin, bir sozlə, hər qidanın özunəməxsus dadı var. Ətrafımıza baxdıqda rəngarəng və şəffaf bir görüntü ilə qarşılaşırıq. Bu görüntü bir rəngdə olsaydı və bulanıq olsaydı necə olardı? Təbii ki, zövq almazdıq, hər şey çox bəsit olardı bizim üçün …

Ümumiyyətlə, təbiətdəki bu müxtəliflik insanın zövq almasına, sevincli və nəşəli olmasına səbəb olur. İnsan dünyaya gəldiyi vaxt ehtiyacı olan hər bir şeyi hazır şəkildə tapır. Məsələn, səmanın mavi rəngdə olması, güllərin xoş ətirləri, kəpənək qanadlarındakı rəngarənglik və xüsusi dizayn, quşların havada uçmaları, bir-birlərindən fərqli sevimli və gözəl canlıların olması, kainatdakı tarazlıq, xüsusi nizam, ətrafımızda sevdiyimiz insanların olması və saymaqla bitməyən sonsuz nemətlər Üstün bir ağılın və Üstün bir gücün, yəni ALLAH`ın əsəridir. Uca Allah yaratdığı hər şeyi sonsuz təfərrüatı ilə birlikdə var etmişdir. Bu böyük sənət başda insanın öz bədəni də daxil olmaqla, ətrafında gördüyü hər hadisədə, Allah`ın yaratdığı hər canlıda və kainatın hər yerində bütün canlılığı və ehtişamı ilə qarşımıza çıxır. ALLAH bir Quran ayəsində Onun nemətlərinin saymaqla bitirə bilməyəcəyimiz qədər sonsuz olduğunu belə bildirir:

Əgər Allah`ın nemətlərini saymalı olsanız, onları sayıb qurtara bilməzsiniz (Nəhl surəsi, 18).

İnsanın ehtiyac duyduğu və sevdiyi hər bir şey insan hələ var olmadan əvvəl onun üçün hazırlanmışdır. İnsan yaradılmış bütün canlılar arasında düşünmək, qərar vermək, fikirləşmək, düşündüyünü tətbiq etmək, plan qurmaq, başına gələn hadisələrdən nəticə çıxarmaq kimi üstün xüsusiyyətlərə sahibdir. İstər öz yaradılışı, istərsə də yer-göy, bütün dünya və bütün kainatdakı yaradılış dəlilləri üzərində ağılla düşünən bir insan bu sonsuz nemətin Sahibinə qarşı daim şükür etməyin nə qədər vacib olduğunu qəti olaraq biləcəkdir.
İnsan ALLAH`a səmimi və candan bir qəlblə yönəldiyi zaman həm bədəni, həm də ruhu rahatlıq tapır. Çünki insanın ruhu ancaq mənəviyyatla, ALLAH eşqi ilə canlanır. Ancaq imtahan dünyasında yaşadığımız üçün, təbii ki, asanlıqla bərabər çətinliklər, pisliklərlə bərabər yaxşılıqlar, yoxsulluqla bərabər zənginlik də var. Heç sevmədiyimiz, arzu belə etmədiyimiz hər hansı bir hadisə ilə üz-üzə gələ bilərik. Bütün bunlara baxmayaraq, mənəviyyatın yüksək olması çox vacibdir. Bunun üçün isə ALLAH`a həddən artıq güvənmək, hadisələri hər zaman Quran əxlaqına uyğun tərzdə dəyərləndirmək və ALLAH`ı hər zaman gizli və açıq şəkildə zikr etmək çox əhəmiyyətlidir. ALLAH`ı zikr etmək insanın beyin hüceyrələrinə qədər yeriyərək onun bütün bədənində hüzura və həyəcana səbəb olur. ALLAH`ı zikr etmək həm ruha, həm də bədənə bərəkət verir.

İnsan istər çətinlik anında, istərsə də rahatlıqda, gizlində və aşkarda, varlıqda və darlıqda daim ALLAH`la bərabər olduğunu, ALLAH`ın hər şeyi onun üçün xeyirlə yaratdığını, qəlbimizdəki gizli niyyətlərə belə şahid olan tək Yaradıcımız və tək Dostumuz ALLAH`a hər zaman təslim olmağı və güvənməyi unutmamalıdır. İnsan mənəvi rahatlığı və hüzuru Rəbbimizi zikr etdiyi zaman əldə edir.

Bilin ki, qəlblər ancaq Allahı zikr etməklə rahatlıq tapır (Rad surəsi, 28).

Firuzə HƏSƏNZADƏ

DÜNYADAKI ÇƏTİNLİKLƏR , ƏSKİKLƏR və ACİZLİKLƏR NƏ ÜÇÜN VAR???

CƏNNƏT-həyatın çox gözəl və asan olduğu bir məkan .Burada -acmaq , susamaq , yuxu, yorulmaq, xəstəlik və bunun kimi heç bir acizlik yoxdur.Burada insan hər zaman sağlam və gümrah, bütün acizliklərdən uzaqdır.Nəfsin arzuladığı və gözə xoş görsənən hər bir şey Cənnətdə vardır.Bir meyvəni arzu etdikdə onu o an qarşında görərsən ve budağından qoparılan meyvənin yerinə təkrar yenisi gələr. Buradakı nemətlər tükənməz ,əksinə durmadan artar.Mənəvi olaraq hüzurlu bir həyat var .Qısqanclığın, kinin, həsədin, paxıllığın, qəzəbin, çirkinliyin olmadığı Cənnətdə ən əsası ölüm yoxdur .Sonsuz bir həyat var .Sevginin və zövqün ən üst səviyyədə yaşanılacağı sonsuz Cənnət həyatı…Təsəvvur edin bu nemətlər sayıla bilməyəcək qədər sonsuzdur -sonsuz nemətlər içində sonsuzadək davam edən bir həyat …..

Təbii ki ,insan bundan zövq alacaq çünki ,istədiyi hər bir şeyi heç bir əziyyət çəkmədən o an əldə etmə imkanına sahibdir, sonsuz nemətlər içindədir .Burada nə maddi ,nə də mənəvi heç bir sıxınt yoxdur. İnsanlar sevgi dolu, tərtəmiz, hər tərəf bər -bəzəkli ,ehtişamlıdır.Ancaq insanı bu nemətlərdən daha da çox xoşbəxt edən və ona zövq aldıran SONSUZ ALLAH SEVGİSİNİN olmasıdır və hər an ALLAHA şükr içində olmasıdır .Çünki Cənnət ancaq ALLAHın rızasını qazananların sonsuz yurdudur.

DÜNYADA –həyat ,yaşamaq çox çətindir.İnsan acır, susayır, yorulur .Mütləq yatmalı və dincəlməlidir. Əgər vaxtında yemək yeməsə ,vaxtında yatmasa haldan hala düşür .Bir az soyuq və ya bir az isti insana təsir edir .Dünyadakı həyat çətinliklərlə, xəstəliklərlə, sıxıntılarla ,imtahanlarla doludur və bunun üçün çox çətindir .İnsan bir qab yemək üçün çox əmək sərf edib işləməli ,bundan sonra istədiyini qismən də olsa əldə etməlidir .Mütləq bədəninin ehtiyaclarını qarşılamaq ,təmizliyinə ,sağlığına və səhhətinə diqqət etmək və bu kimi acizliklərini aradan qaldırmaq məcburiyyətindədir .Bununla bərabər dünyadakı insanlar Cənnətdəki kimi etibarlı ,sadiq, gözəl əxlaqlı, yardımsevər deyil.Çünki dünyada yalan danışan, saxtakarlıq, ikiüzlülük, fırıldaqçılıq edən, şər-böhtan atan ,fitnə törədən insanlar var .Bunlara görə də çox diqqətli olmalıdır .Qısaca desək, dünya həyatı bir imtahandır …

Allah dünyanı bəlli bir məqsədlə yəni ,imtahan olunmağımız üçün yaratmışdır .Mütləq dünyada zidliklər olacaq ,əks halda imtahanın heç bir mənası olmaz. Belə desək, Allah dünyada imtahan edərək bizə cənnət tərbiyyəsi verməkdədir….

İnsan dünyada bu çətin sınaqdan keçdikdən sonra həyatı boyu başına gələn imtahanlara şükr edib ,səbr edib həyatını Allaha təslim edib saleh əməl sahibi olaraq cənnəti uma bilər.İnsan cənnətə addım atdığı zaman dünyadakı bütün acizliklərdən, çətinliklərdən, xəstəliklərdən qurtulacaq və bunun müdhiş sevincini yaşayacaqdır.Yorulmağın nə demək olduğunu, xəstəliyi, vəfasızlığı, acizliyi bilən bir insan artıq sonsuzadək bunlardan uzaq olacaq və cəhənnəmdən uzaq olmağının da qiymətini davamlı Rəbbinə şükr edərək göstərəcəkdir.Allahın ondan razı olması və onu Cənnətində sonsuzadək yaşatması onsuz da bir insan üçün ən böyük nemət, ən böyük xoşbəxtlikdir.

Qarşılaşdıqları hər hadisədə Allaha güvənən, səbr edən və şükr edənlər ALLAHın rızası, rəhməti və cənnətiylə mükafatlandırılacaqlar.Elə bir Cənnət ki, orada dünyada olan əskik və qüsurların heç biri yoxdur …..Elə bir Cənnət ki, orada dünyada sadəcə çox az bir qismi göstərilən, insan xəyalının hələ düşünmədiyi bir texnologiya, rahatlıq və estetika, hər yerdə böyük zənginlik və böyük ehtişam hakimdir….

Təbii ki, möminlər səmimi bir şəkildə iman etdikləri üçün, haqq kitab olaraq Həyatlarına Quranı Rəhbər etdikləri üçün bu həqiqətlərin fərqindədirlər.Bunun üçün hədəfləri məhz axirətdir-Cənnətdir. Sonsuz nemətlər içində, sonsuz ALLAH sevgisi ilə birgə sonu olmayan bir ömür məhz səmimi iman edən möminləri gözləyir.

Həqiqətən, itaətkarlar nemətlər içində olacaqlar. Onlar taxtlar üstündə seyrə dalacaqlar.Sən onların üzlərində cənnət sevinci görəcəksən!(Mutaffifin surəsi;22-24)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

İSLAM – DEMOKRATİYA VƏ İFADƏ AZADLIĞININ MƏNBƏYİDİR

Hal-hazırda dünyada fərqli dinlərə və inanclara mənsub insanlar yaşamaqdadırlar.Hər bir dinin və inancın itaət etdiyi ilahları və özünəməxsus ibadət tərzləri vardır.Bütün bunlarla yanaşı müsəlmanlar hər dindən və inancdan olan insanlara qarşı mərhəmətlə, şəfqətlə, hörmətlə və mülayim davranmaqla mükəlləfdirlər .

İnsanlar düşüncələrinə , dinlərinə, millətlərinə görə fərqli olsalar da, onların demək olar ki ortaq bir tələbləri vardır. O da azadlıqdır.İnsan bədəni və zehni azad olarsa,özünü rahat ifadə edə bilərsə, istədiyi kimi yaşaya bilərsə sağlam olar.Həyatının hər hansı bir hissəsində təzyiq görən bir insan qısa müddət ərzində hüzurunu, sevincini itirməyə başlayar.Bu cür insanlara tarixdə də rast gəlmək olar .Məsələn, Sovet Rusiyasında və hal-hazırda Çində də yaşayan insanlaırn əksəriyyətinin üzlərindəki soyuq,qəmgin, baxışlarındakı donuq ifadə məhz azad düşünməyin və azad yaşamağın insan həyatında nə qədər əhəmiyyətli olduğunun bir göstəicisidir .

Azadlıq insan həyatının ən əhəmiyyətli hissəsidir və Allahın verdiyi bir nemətdir.Din əxlaqından xəbərsiz olan xüsusilə də İslamı tanımayan və ya yalnış mənbələrdən İslam haqqında məlumat əldə edən bəzi insanların bu mövzudakı düşüncələri bir qədər fərqlidir .Bu insanlar heç bir həqiqətə əsaslanmadığı halda İslamın insan həyatını məhdudlaşdıracağını, azadlıqlarına əngəl olacağını, düşüncələrini öz nəzarəti altına alacağını, sənətdən və elimdən uzaqlaşdıracağını zənn etməkdədirlər.Halbuki İslam insanlara düşünmə, ibadət və ifadə azadlığını verən, insanların hər cür haqqını qoruyan və ən əsası da insanlara həqiqi azadlığı təqdim edən bir dindir.

Əvvəla bu həqiqətin hər kəs tərəfindən çox yaxşı bilinməsi lazımdır: ALLAH qullarına zülm etməz. ALLAH insanlara asanlıq, rahatlıq, xoşbəxtlik və sevinc diləyər.ALLAHın əmri olan din də insanlara ən hüzurlu ,ən xoşbəxt, ən etibarlı, ən keyfiyyətli, ən zövqlü bir həyatın necə olacağını göstərir.İslamda təzyiq yoxdur.İslamda məcburiyyət yoxdur.Bir insan ALLAHın varlığını və birliyini ağlıyla, vicdanıyla görərək iman edər və dini yaşayar.Din könüllü şəkildə qəbul olunar.Əgər bir insan dini yaşamağa zorla məcbur edilərsə, bu insan dindar deyil münafiq olar .Münafiq isə ALLAHın Quranda bildirdiyi kimi ALLAHın əzabını haqq edən və cəhənnəmin ən alt təbəqəsində olan bir məxluqdur.Bundan əlavə, münafiq təkcə zərər veməklə kifayətlənməz,ikiüzlü, səmimiyyətsiz və saxtakar hərəkətləriylə bütün cəmiyyət üçün təhlükə yaradar.Belə bir təhlükəni öz əliylə meydana gətirmək, cəmiyyət içində münafiqliyin olmasına səbəb olar. Bu da təbii ki, məsülmanların əsla istəmədiyi bir şeydir.Hər müsəlman Quran əxlaqının bir gərəyi olaraq insanlara doğru yolu göstərməklə, yaxşılığı tövsiyyə edib pislikdən uzaqlaşdırmaqla məsuldur.Ancaq müsəlman biri hec vaxt başqa bir insanı özü kimi düşünməyə, özü kimi yaşamağa, özü kimi davranmağa, özü kimi geyinməyə məcbur etməz.Müsəlman sadəcə olaraq doğrunu göstərər, seçim isə qarşısındakı insana qalar.Bu Allahın Quranda müsəlmanlara birdirdiyi açıq hökmüdür.

(Onlara) nəsihət ver! Sən yalnız nəsihətçisən. Sən onların üstündə hökmdar deyilsən. (Ğaşiyə-21;22)

Dində məcburiyyət yoxdur. Artıq doğru yol azğınlıqdan aydın fərqlənir.(Bəqərə-256)

Bununla bərabər müsəlman yaşadığı cəmiyyət içində hər cür düşüncənin və inancın rahat şəkildə ifadə edilməsini istəyir. Qarşısındakının həyatına, fikirlərinə, yaşayış tərzinə hörmətlə yanaşır. Din əxlaqına uyğun olmayan hətta dinsiz, ateist ideologiyaların və fikirlərin belə anladılmasını istəyər ki, bununla da bu fikirlərə qarşı lazımı cavabı elmi və fikri olaraq tam verə bilsin .Düşüncələrin, ideologiyaların təzyiq altına alınıb qadağan olunması Müsəlman üçün bir asanlıq deyil, təm əksinə təbliğini, elmi mübarizəsini daha da çətinləşdirəcək bir haldir. Hər kəsin hər düşüncəni açıq şəkildə ifadə edə bildiyi bir mühitdə din daha asan inkişaf edər və güclənər.

İslam dini asandır. İnsanların fitrətinə ən uyğun din olmasının bir səbəbi də budur. Allah dinini insanların rahatlıqla yaşaya bilmələri üçün asan qılmışdır. İnsanın sadəcə onu yaradan sonsuz şəfqət və mərhəmət sahibi Rəbbinə təslim olması, Ona və yaratdığı qədərə boyun əyib, təvəkkül etməsi və səmimi, candan bir qəlblə Rəbbinə yönəlməsi yetərlidir.
“…. Allah sizin üçün çətinlik deyil, asanlıq istəyir.”(Bəqərə-185)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Bəzən ətrafımızda sıxıntılı üz ifadəsinə malik olan bir çox insanla qarşılaşırıq. Çox cüzi çatışmamazlıq qarşısında tez hirslənən, hər şeyə deyinən, hər şeydən şikayətlənən, bir sözlə həyatından narazı insanların sayı getdikcə artır. Eyni zamanda sosial şəbəkələrdə təhdid, təhqir, tənqid, lağ və ya kimisə alçaltmaq üçün istifadə olunan üslublarla paylaşılan bir çox statuslar insanların nə qədər sevgisiz olduqlarını və sevgiyə nə qədər ehtiyacı olduqlarını göstərir. Bu cür insanların ortaq xüsusiyyətləri nədir? Ya iman gətirməmələri, ya da iman gətirməkdə tərəddüd etmələridir. Çünki bu insanlar imanın insana bəxş edəcəyi gözəlliklərdən xəbərsizdirlər və ya bunu heç bir zaman düşünmədiklərinə görə dünya həyatında da hər zaman sıxıntılı bir həyat sürürlər. Rəbbimiz Allah Quranda bu insanlara diqqət çəkir.

Şübhəsiz ki, Bizimlə qarşılaşacaqlarına ümid etməyənlər, dünya həyatından razı qalıb onunla rahatlıq tapanlar …“ (Yunus-7). Ayə iman gətirməyən və nə olursa olsun, dünya həyatına razi olub onun aldadıcı və müvəqqəti bər-bərzəyinə aldanan kimsələrdən bəhs edir. Bu insanların məqsədi isə aydındır: “dünyaya bir dəfə gəlirik”, ”üç günlük dünyadır, ye-iç kef elə”, ”niyə sən də başqalarından yaxşı yaşamayasan ki“ və s. kimi düşüncələrlə, əslində, özlərini aldatmış olurlar. Buna görə də yeganə məqsədləri dünya həyatından daha çox faydalanmaqdır. Ancaq bu insanlar müvəqqəti dünya həyatını sonsuz yurd olan axirətə dəyişdiklərinə görə tək hədəfləri və mənfəətləri dünyalıqdir. Onlar bilərəkdən və ya bilməyərəkdən, cahilliklərindən dolayı imandan uzaq qalmışlar. Bəlkə də yaşadıqları sevgisizliyin, sıxıntıların, ruhən və bədənən keçirdikləri narahatçılığın kökündə iman əskikliyinin olduğunu heç düşünmürlər. Halbuki, onların bu sıxıntılı həyat tərzlərini dəyişmələri və hüzurlu şəkildə yaşamaları çox asandır. Bunun üçün nə lazımdır? Sadəcə dünyanın necə bir yer olduğunu və nəyə görə var olduğunu, özünün kim olduğunu və hansı məqsədlə yaradıldığını düşünmək kifayətdir.
İman gətirməyən insanlar üçün xoşbəxtlik anlayışı nə deməkdir

Bəzən insanlar xoşbəxt olmaq üçün bir çox səbəb axtarırlar. Bəziləri üçün dövlətli olmaq, bəziləri üçün gözəl olmaq, bəziləri üçün ailə həyatı qurmaq, övlaq sahibi olmaq, bəziləri üçün hər kəs tərəfindən tanınan və sevilən məşhur bir şəxs olmaq, bəziləri üçün də iş karyerasında yeni nailiyyətlər əldə etmək və s. xoşbəxtlik səbəbidir. Doğrudur, bununla insanlar sevincə qapılıb özlərini xoşbəxt hiss edə bilərlər, ancaq bu xoşbəxtlik müvəqqətidir. Məsələn: insan çox gözəl bir evi və ya en son model maşını olsun istəyər. Bununla xoşbəxt olacağını düşünər. İstədiklərinə nail olduqdan sonra sevinər. Bir müddətdən sonra vaxtilə çox arzuladığı və onu əldə etmək üçün bəlkə də illərini, sağlamlığını sərf etdiyi bu istəyi onun üçün adiləşər və artıq ondan zövq almaz. Bəs sonra? Yenidən xoşbəxt olmağın yollarını, yəni səbəblərini axtarar. Bu vəziyyət iman gətirməyənlər üçün bütün həyatları boyu davam edər. Çünki əsil hüzur və xoşbəxtlik dünyada da, axirətdə də ancaq imanla mümkün olan bir şeydir. Dünya həyatının keçiciliyi kimi, iman gətirməyənlərin coşğuları və sevincləri də keçicidir. Rəbbimiz dünyaya bağlı olaraq yaşanan xoşbəxtliyin eynilə dünyadakı hər şey kimi keçici olduğunu belə bildirir: Bilin ki, dünya həyatı oyun və əyləncə, bəzək-düzək, bir-birinizin yanında öyünmək, var-dövləti və oğul-uşağı çoxaltmaq istəyindən ibarətdir (Hədid surəsi, 20)

İman gətirən insanlar həyatlarının hər anında xoşbəxt və hüzurlu olurlar

İman gətirən insanlar yaratdığı hər bir şey üzərində Allahın varlığının sonsuz ağlının və gücünün şüurundadırlar və buna qəti olaraq iman gətirmişlər. İman gətirənlər yaradılış məqsədlərini, dünyanın bir imtahan yeri olduğunu və burada Allah tərəfindən sınandıqlarını bilirlər. Onların əsil hədəfləri müvəqqəti dünya həyatı deyil, sonsuz axirət yurdudur, bunun üçün də dünyadan ancaq axirətdəki sonsuz xoşbəxt həyatı əldə etmək üçün istifadə edərlər. Allah bir ayədə iman gətirənlərin bu üstün xüsusiyyətinə belə diqqət çəkir: Elə isə, dünyanı verib əvəzində axirəti satın alanlar Biz ona böyük bir mükafat verəcəyik.(Nisa surəsi, 74)

İman gətirənlər imtahan olunduqlarının fəqindədirlər. Buna görə də çətinliklər qarşısında səbir etdikləri üçün Allah Qatında ən böyük mükafatı alacaqlarına ümid edərlər. İman gətirənlər xoşbəxt olmaq üçün səbəb axtarmırlar, iman gətirmələri onlar üçün ən böyük xoşbəxtlikdir. Bunun sevincini yaşayarlar. Vicdanən hərəkət etdikləri üçün yaşadıqları hadisələr üzərində düşünər və oradakı hikməti anlamağa çalışarlar, dünya ilə axirəti müqayisə edərkən nemətlərin qədrini daha yaxşı bilərlər.
Sonda belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, dünyada nemət olaraq verilən bütün gözəlliklər sevgi və fədakarlıq ruhu ilə əməl olunduğu zaman insana zövq verər. Əks təqdirdə insanın həyatına zərbə vuran bir əzab vəsiləsi olar. İnsan iman gətirdiyi zaman gözəlliklərdən zövq alar. Yaşadığı sıxıntılar qarşısında daim Allaha təvəkküllü olar və qədərinə tam iman gətirdiyi üçün bunun rahatlığını yaşayar, hər hadisədə xeyir görər, hər məsələyə həll yolu tapar. İnsan iman gətirdiyi zaman əsil xoşbəxtliyin nə olduğunu bilər. Bu səbəbdən də möminlərin Allahın rızasını qazanmaq və din əxlaqının hakim olması üçün etdikləri hər bir iş onlar üçün bir sevinc qaynağıdır. Bu, heç bir şəkildə təqlid olunmayan səmimi iman sevincidir. Möminlərin dünya həyatındakı bu xoşbəxtlikləri Rəbbimizin izni ilə cənnətdə də sonsuzadək davam edəcəkdir. Allah bu həqiqətə Quranda belə diqqət çəkir:

İman gətirib yaxşı işlər görənlərə gəlincə isə, onlar Cənnət bağçalarında şadlıq içində olacaqlar. (Rum surəsi,15)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Hal–hazırda dünyanın hər tərəfində böyük bir qarışıqlıq hökm sürür. Vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu mediada yer alan xəbərlərdən də görə bilərik. Hər gün yüzlərlə insan öz yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalır, yüzlərlə insan qətlə yetirilir. Gənc qızlar, qadınlar zorakılığa, uşaqlar təcavüzə məruz qalır. Atılan zəhərli silahlar nəticəsində körpə uşaqlar göz görə-görə can verirlər. Zülm elə bir həddə çatıb ki, hamilə qadınların qarınlarından uşaqları kəsilərək çıxarılır, insanlara dəhşətli işgəncələr verilir. Bunu edənlər isə heç çəkinmədən həmin görüntüləri çəkib paylaşırlar. Diqqət etmək lazımdır ki, ən çox təzyiq müsəlmanlara göstərilir.

Dünya isə İslam coğrafiyasında yaşanan bu zülm qarşısında, demək olar ki, səssiz qalır.
Bəzi ölkələr müsəlmanlara edilən bu zülmə və zorakılığa göz yumur. Sanki bu hadisələr heç baş vermir. Bu ölkələrin televiziya kanalları müsəlmanların insanlıqdan kənar işgəncə və zülmlərə məruz qaldıqlarını yayımlamaq, insanları bu yöndən maarifləndirmək və öz vəzifələrini yerinə yetirmək əvəzinə, gün boyu lüzumsuz proqram və seriallarla insanların vaxtını səmərəsiz şəkildə keçirmələrinə səbəb olurlar. Bəzi ölkələr yaşanan zülmü, haqsızlığı sadəcə gündəlik xəbərlər kimi yayımlamaqla kifayətlənirlər.

Bəzi ölkələr bir tərəfdən səssiz davranır, digər tərəfdən də bu hadisələrdə xarici qüvvələri günahlandırırlar. Halbuki, hər şeyin səbəbkarı və gunahkarı kimi xarici qüvvələri göstərmək və ya onları lənətləmək doğru deyil. Çünki heç bir halda məsələnin həll yolu ortaya qoyulmur. Heç kəs ”nə edək ki, insanlıq bu zülmdən qurtulsun”- deyə cəhd göstərmir.
Bu hadisələr qarşısında müsəlmanlar əvvəlcə özlərinin harada yanlış etdiklərini araşdırmalıdırlar. Müsəlmanlar Suriya və digər ölkələrdə olduğu kimi, islam tarixində hələ görülməyən bir qiyama uğrayarkən, buna qarşı nəyə görə heç bir reaksiyanın olmadığını dərindən düşünməlidirlər …

“Qardaş və Ümmət“ olmaq

Həqiqətən, bu, vahid bir din olaraq sizin (hamınızın) dininizdir. Mən də sizin Rəbbinizəm. Elə isə Mənə ibadət edin! (Ənbiya surəsi, 92)

Möminlər həqiqətən də qardaşdırlar. Elə isə qardaşlarınızı barışdırın və Allahdan qorxun ki, sizə rəhm edilsin. (Hucurat surəsi, 10) ayələri ilə Rəbbimiz müsəlmanlar arasındakı birliyə diqqət çəkir.

Bir müsəlmanın əsil hədəfi Alahın rızasını, rəhmətini və cənnətini qazanmaqdır. Bunun üçün də Qurana və Peyğəmbərimizin (s.ə.v) göstərdiyi yola tabe olmaq lazımdır.

Qurana və hədislərə nəzər salsaq görərik ki, burada bir-birindən fərqli müsəlman qruplarından deyil, tək bir ümmətdən, qardaşlıqdan bəhs edilir. Bu qardaşlığın, yəni birliyin pozulması və ayrılığın yaranması isə təbii ki, Qurana ziddir və Quranda bu təxribat olaraq bildirilir. Hal-hazırda dünyada yaşanan bu vəziyyət də elə Quranda bildirildiyi şəkildədir. Yəni müsəlmanlar arasında ixtilaf var. Dolayısı ilə müsəlmanlar yenidən ümmət olmağa, qardaşlığa, birliyə niyyət etməli və bu yöndən ciddi şəkildə çalışmalıdırlar.

Müsəlmanların birlik olmalarının vacibliyini bildirən ayələrdən bəziləri bunlardır:

Kafirlər də bir-birinə dostdurlar. Əgər siz bunu etməsəniz (bir-birinizə yardımçı olmasanız), yer üzündə fitnə və böyük bir fəsad baş verər. (Ənfal surəsi, 73)

Allaha və Onun Elçisinə itaət edin, bir-birinizlə mübahisə etməyin, yoxsa ruhdan düşər və zəifləyərsiniz. Səbr edin, çünki Allah səbr edənlərlədir…. (Ənfal suresi, 46)

Peyğəmbərimizin (s.ə.v) müsəlmanların bir-birləri ilə nəinki savaşmaq, bir-birlərinə buğz belə etməməsini, düşmənçiliklərin tezliklə ortadan qaldırılmasını tövsiyə etdiyi bəzi hədislər isə bunlardır:

Bir-birinizə buğz etməyin. Bir-birinizə həsəd aparmayın. Bir-birinizə arxa çevirməyin. Bir-birinizlə əlaqəni kəsməyin. Ey Allahın qulları qardaş olun… (Buxari- Müslim- Riyazüssalihn s. 930)

Möminlər bir-birlərini sevməkdə, bir-birlərinə mərhəmət etməkdə və bir-birlərini qorumaqda bir bədənə bənzəyirlər. Bədənin bir üzvü xəstə olduğu zaman, digər üzvlər də bu səbəbdən yuxusuzluğa və qızdırmalı xəstəliyə tutularlar. (Buxarî, Salât, 88; Müslim, Birr, 65)

Ayə və hədislərdəki hökm, əslində, çox aydındır. Müsəlmanlar nə olursa olsun ayrılığa düşməkdən çəkinməli və hər zaman haqqın və ədalətin tərəfində olmalıdırlar. Bu, nəticədə məzlumların qorunmasına və zülmə qarşı mənəvi bir birliklə həmrəyliyə və toplu şəkildə fikri mübarizə aparmasına səbəb olacaqdır. Xüsusilə də, əgər söhbət müsəlmanlardan gedirsə, Şura surəsinin 39-cu ayəsində olduğu kimi inananlar “O kəslər üçün ki, haqsızlığa məruz qaldıqda intiqam alırlar.” əxlaqına uymalıdırlar.
Şəxsi mənfəətləri üçün İslam Birliyini istəməyənlər böyük qəflətdədirlər.

Dünyada bu qədər zülm və işgəncə varkən ancaq öz rahatlığını düşünüb bu zülmə biganə olanlar İslam Birliyini istəməyənlərdir. Məhz bu yanlış düşüncəni düzəltmək, İslam Birliyinin vacibliyini izah etmək digər müsəlmanların məsuliyyətidir. Çünki İslam Birliyini istəməyənlər:

-Öz ölkələrində təzyiq görmədən, maddi cəhətdən sıxıntı çəkmədən rahat yaşaya bilərlər, amma Suriyada insanlar aclığa məhkum olunaraq şəhid edilirlər…

-O insanlar mənfəətlərinə zərər gələcəyini düşünərək “İslam birliyinə ehtiyac yoxdur” deyə bilərlər. Amma Myanmada müsəlmanlar öz evlərində evləri ilə birgə yandırılırlar. Şərqi Türküstanda müsəlmanlardan heç bir xəbər yoxdur …

-O insanlar İslam Birliyinin vacibliyini görməyə bilərlər. Amma məzlumlar “Rəbbim, bizə xilaskar göndər” deyə sabah-axşam dua edirlər …

Buna görə də müsəlmanların şövqünü və həyəcanını qıran, İslam Birliyinə yanaşmayan insanlara bu davranışın nə qədər yanlış olduğunu izah etmək lazımdır. İslam Birliyinin vacibliyini xatırlatmaqla müsəlmanların birlik halında olmaları üçün ciddi əmək sərf etmək çox əhəmiyyətlidir.

Bunu necə edə bilərik?

Bu, təbii ki, Quran əxlaqının öyrədilməsilə, elmi dəlillərlə sağlam imana vəsilə olan işlər görməklə, yəni öyrətməklə mümkündür. İnsan yavaş-yavaş öyrəndiyi halda şüuru açılar, eqoistlikdən qurtular, ayələri başa düşər və Quran əxlaqını yaşamağa başlayar.

Buna görə də hərtərəfli fikri mubarizə ilə, televiziya, kitab və ya jurnallarla İslam Birliyinin əhəmiyyətinin və vacibliyinin səbəbi izah edilməlidir. Müsəlman ümməti yenidən canlanmalıdır. İslam Birliyinin əsasını təşkil edən şəvqət sadəcə müsəlmanlara deyil, eyni zamanda bütün dünyaya sülh və hüzur gətirəcəkdir. Çünki İslam Birliyi dilindən, dinindən, inancından, irqindən asılı olmayaraq hər kəsi qucaqlayan və hər kəsin bu birlik altinda güvən içində yaşayacağı, dünyada ədaləti təmin edən bir birlik olacaqdır .

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Baş rolunu Skarlet Yohanssonunifa etdiyi “Lüsi” (Lucy) filmini kinosevərlər yaxşı xatırlayarlar. Mafiyanın əlinə düşmüş və bədənindən narkotik daşıyıcısı kimi istifadə edilən gənc bir qız… Sonra bu narkotiklərin zərbə nəticəsində bədəninə yayılaraq qıza normal insanların edə bilməyəcəyi mocüzəvi qabiliyyətlər qazandırması… Filmin əsas ideyası insanın öz beyninin sadəcə 10%-indən istifadə etdiyi halda, 100%-ə qaldırarsa nələrə qadir olacağını göstərmək və bununla da insanın təkamül nəticəsində nə zamansa gəlib bu hala çatacağına tamaşaçıda ümid oyatmaqdan ibarətdir. Lüsi də filmin baş qəhrəmanının adıdır. Bu ad filmin müəllifləri tərəfindən əbəs yerə seçilməyib. (daha&helliip;)

Mən söz adamı olsam belə,söz haqqında danışmağa çətinlik çəkirəm. O mənada çətinlik çəkirəm ki,sözün nə olduğunu bilirəm.Bildiyim üçün də öz məsuliyyətimi dərk edirəm.
Söz də insan kimidir.Doğulur,mübarizə aparır və qocalır.Söz də “ölə” bilər,əgər şairlər olmasa.”Şair dili(sözü) diri saxlayandır.”(Oden)Şair sözü cavanlaşdırandır.
Söz hər dünyaya gələn şairlə təzədən doğulur.Sözün(onun) xoşbəxtliyi də bundadır.Şair həm sözü yaradan,həm də yaşadandır.Sözə(dilə) qadağalar qoymaq olar,ancaq onu məhv etmək olmaz.Söz(dil) mənəvi olmaqla bərabər,həm də maddidir.Sözün(dilin) də abrı,həyası var.Vay o günə ki söz abırsızın əlinə düşə.Söz bütün olayları qeydə alır(yaddaşına
köçürür) və nəsildən nəsilə ötürür.”Dil(söz) insandan uzunömürlüdür.” (İ.Brodski).
Müəyyən zaman kəsiyndə söz deformasiyaya məruz qala bilər.Ancaq O, nəyisə unuda bilməz.Söz insandan etibarlıdır.O,köləliyi sevmir və itadən çıxandır,həm də ifşa edəndir,İsgəndərin sirrini faş edən qamış tütək kimi.
Şairin(yazıçının) vəzifəsi təkçə şeir yazmaq deyil.Onun vəzifəsi sözü(dili) qorumaqdır.Şairin cəmiyyətdəki rolu insan orqanizmində qara ciyərin roluna bənzəyir.O,sözü hər cür zir-zibildən,tör-töküntüdən təmizləyib, saflaşdırıb cəmiyyətə qaytarır və qaytarmağa borcludur.
Füzuliyə görə şeir çarəsizlikdi.Şair isə çarəsizliyə çarə axtarandır,yəni loğmandır.Təəssüf ki,bu gün şerimizin və şairlərimizin çoxunun loğmana ehtiyacı var.O loğmana ehtiyac var ki,O,bu çarəsizliyin diaqnozunu dəqiq qoya bilsin və şeir azarına mübtəla olmuş cəmiyyəti sağalda bilsin.
Bu gün şeir yazmaq olduqca “asanlaşıb”.Özlərini şair hesab edənlər, şair adlandıranlar və adlananlar kifayət qədərdi.Ancaq ciddi ədəbiyyatla,sənətlə,şeirlə məşğul olanları(yaşayanları) barmaqla saymaq olar. Çünki əsil şer olduqca bahadır,baha olanı da alan təbii ki,çox azdır.Və mən heç nədən çəkinmədən,qorxmadan deyə bilərəm ki,bu gün Azər-
baycanda şairdən qat-qat çox cızma-qaraçı var.Böyük bir “nəzmçilər ordusu”əsil ədəbiyyatın,əsil şerin başına kül ələməklə məşğuldurlar.Toyxanalarda,çayxanalarda,kef məclislərində belə qafiyələnmiş söz yığınına ilişib az qalır ki,yıxılasan.Tamadaların dilində oyuncağa çevrilən söz-şeir hər gün,hər saat urvatdan düşməkdədir.Mən toyxanalarda,şadlıq evlərində,kef məclislərində şeir oxumağın və söyləməyin qəti əleyhinəyəm.Toylarda deyilən şeirləri,lap şedevr olsa belə, hədəfə dəyməyən havaya və havayı atılan güllə hesab edirəm.Alçaldılan,təhqir edilən sözə
yazığım gəlir.Yeri gəlmişkən,bu gün toylarımızdan danışanda yadıma nədənsə Qurbanəli bəy,bir də bir tanışımın on-on beş il bundan qabaq dediyi bir söz düşür:”Biz bir ay içki içməsək,iki dənə “boyinq”(təyyarə) ala bilərik.”Yaxşı arzudu,amma…
Amması da budur ki,nəzm yazmaq döyüşməkdən asandı.Və mən nəzm yazanları(məni qınasalar da) iki qismə ayırmaq istəyirəm.Ədəbiyyata,sənətə,şerə münasibətdə əks qütblərdə dayanan bu iki təbəqəni belə adlandırmaq olar:Təqlidçilər və “inqilabçılar”.Bu gün ortada “meydan sulayan”təqlidçilər indiyə qədər deyilənləri təkrarlamaqla,Dədə Ələsgəri, Tufarqanlı Abbası,Xəstə Qasımı,Səməd Vurğunu,Osman Sarıvəllini, Hüseyn Arifi…təftiş etməklə ədəbiyyatın “anasını ağladırlar”.Xalqın tarixi keçmişindən,mifalogiyasından,epik təfəkküründən uzaq olan “inqilabçılar” isə guya nəsə qeyri-adi bir yenilik yaradırmış kimi burunlarını dik tutaraq heç kimi bəyənmirlər.Nəinki klassik ədəbiyyatın,hətta iyiriminci əsr ədəbiyyatının üstündən xətt çəkmək niyyətindədirlər.Özünü təsdiq etmək üçün başqasını inkar etmək nadanlıqdı.Bir vaxtlar bolşeviklər də klassik ədəbiyyatı inkar edirdilər.Ötən əsrin 20-çi illərində “proletkultçular” yeni ədəbiyyat yaratmaq adı ilə məscidləri,mədrəsələri,pirləri dağıır,dini ədəbiyyatı yandırır,qəzələ,qoşmaya ikrah hissi ilə baxırdılar.Onlar tarixin tufanında,dövranın burulğanında toza dönüb yox oldular.Ancaq klassik ədəbiyyat təqiblərə və təhqirlərə baxmayaraq yenə yaşayır və yaşayacaq.
Əsl,ədəbiyyat kiminsə istəyindən asılı olmayaraq yaranır.Sənəti siyasətin quluna çevirmək mümkün deyil.Sənət və sənətkar siyasi cərəyanların,təriqətlərin,məzhəblərin,sektaların,təbəqələrin,klanların istəyindən asılı olmayaraq mövcuddur.Onu qəlibə salmaq ağılsızlıqdır.Necə ki Nəsimi hürufiliyin fövqündədir,eləcə də Səməd Vurğun sosializmin fövqündədir.Söz-şeir hər hansı bir “izmin”çərçivəsinə sığışmır və sığışa da bilməz.Nazim Hikmət kommunizmin çərçivəsinə sığışmadığı kimi,Nəcib Fazil Qısakürək də modernizmə sığışmır.Çünki sənətkar sözünün miqyası sərhəd tanımır,hüdudsuzdur.
Tarixi ənənəni qorumayan şair və şeir ölümə məhkumdur.Əslində bugünkü təzə- dünənki yaxşıdır.”O şair ki Böyük tarixdən gəlmir…Onun apardığı eksperimentlər də havadan aslı olacaq…”(Ak. N.Cəfərov)
“Məncə ədəbiyyatın gələcəyi ,əslində onun başlanğıcında- poeziyadadır.” (İ.Brodski) O poeziyadadır ki,təkcə bu günkü reallıqları deyil,həm də tarixi keçmişi özündə əks etdirə bilsin.

Şair deyəsən, təkcə adamlardan çıxmırmış. Sən demə şairlərin şerlərində bol-bol işlətdikləri gül, bülbül, şam, pərvanə sözlərinin də şairliyi varmış. Bəlkə bu adam şairlər elə onların yazdıqlarını «köçürürlərmiş?!»

Bəlkə buna görədir ki, şair Saqif Qaratorpaq da özündən xəbərsiz (özündən xəbəri olsaydı şair olmazdı ki) bir şamın kölgəsinə sığınıb o kölkəni evi bilib, küməsi sanıb. Və o şamın kölgəsində olmasan¬da bir misra da şer yaza bilmir.
Şairlik ürəyinin dalınca yola çıxmaq kimi bir şeydir. Şair olan Şamın kölgəsindən keçməlidir. O gəzilən ürək ya Şamın kölgəsində, ya aşiqlər-məşuq¬lar pərvanə-şam kimi alışıb yanırlar? Bəlkə buna görədir ki, vəsl gecəsində bütün gur işıqlar gözdən düşür, bircə şam yandırırlar.

Bir Şam qalır, bir də Şamın kölgəsi.

Bir Şam qalır, bir də qoşa aşiq-məşuq.

Bir Şam qalır, bir də şair…

Bir Şam yanır, ən müqəddəs bir qəbrin üstdə də!

Bir Şam yanır sevən ürəklərdə.

Şair üçün Şamın kölgəsi yanır. Və şair buna inanıb başlayır şer yazmağa.

Bəli, doğrudan da çoxunun gözündə yanan Şamın özüdür.

Saqifin gözündəsə (şairin gözündəsə!) yanan Şamın kölgəsidir.

Saqif ən yaxşı şerlərini Şamın işığında yox, Şamın kölgəsində yazıb.
Şamın kölgəsini hamı görür. Şamın kölgəsi şairdən başqa kimin yadına gələr ki…
Çoxlarından ötrü ağlayan Şamın özüdür. Saqif¬dən ötrü (şairdən ötrü) Şamın kölgəsidir ağlayan.
Aşağıdakı misraları məhz Şamın işığında yox, Şamın kölgəsində yazmaq olar:

Həyat elə adi, elə adi ki,
Baxdım, gözlərimin yaşı qurudu.

…Çiynimiz tabuta çatana kimi
Boyumuz uzanar, ömür uzanmaz.

…Qulağını bəri tut.
Niyə tutur gülməyin?
Bəlkə hər şeyi deyim,
Bəlkə heç nə deməyim?!
…Payız görən kimi
sevdi bu qızı.
…Bu gülşəni elə gəzib dolandım,
Bilmədi bənövşə, nərgiz dərdimi.

Şamın kölgəsindəymiş Saqifin əkini də, tikini də ev-eşiyi, günü-güzəranı da. Sevinci də, qəmi də.

Uyuyub, uyub getdim,
Deməyin döyüb getdim.
Başımı qoyub getdim,
Bir Şamın kölgəsində.

Saqif bu dünyaya gələndə Füzulini görə bilməzdi.
Saqif Şamın kölgəsinə boylandı-Füzulini gördü…
Bəlkə ona görə dilinə, canına, ruhuna Füzuliyanə misralar hopdu:

Yudum hər günahımı
Bəlkə bir günah ilə-deyən şairin o dəqiqə bilinir ki, əlləri kimin ətəyindədi!
Saqif elə bilirdi ki, «Qapının üstədi baxtın açarı» Amma həmin açarı Şamın kölgəsində tapdı.
Adətən adamın gözünə qəbirdə torpaq tökürlər. Saqifsə hələ ölməmişdən ölüm fəlsəfəsini duymuş qələm əhlidir. Odur ki, deyir:

Gözümə torpaq tökün,
Bir Şamın kölgəsində.

(Saqif bir Şamın kölgəsində hər gün ölümlə üz-üzədir. Ulularımızın «Ölməzdən öncə ölmək gərək!» nəsihətini vaxtında öyrənib, bilib).
Adamların bildikləri adi adamlar üçündür.
Şair Adəm üçün şer yazır. Saqif də şer yazmazdı. Şamın kölgəsinin xətrinə şer yazıb!

Şam yanır. Bir onun şöləsi var, bir də kölgəsi.
Şöləsi bu üzüdür Şamın, kölgəsi o üzü…

Biz də dünyanın bu üzündə yaşayırıq. Ancaq dünyanın o üzü daha çox çəkir bizi.
Biz Ayın bu üzünü görürük. Ayın görünməyən tərəfi də var axı.
Sən demə…bizim də Sözün bu üzündən, bu tərfindən xəbərimiz varmış az-çox. Bəs görəsən onda «nə var Sözdən o tərəfdə!»
Şairlər bizi həmişə məhz o tərəfə doğru aparırlar.
Və Söz ona görə də heç vaxt öz möcüzəli xarakterini itirmir!
Sözün bu tərəfində yıxılanda o tərəfi səsləyib əlimizdən tutur, ayağa qaldırır bizi:

Nadanların düşüb bəhsi,
Arif olan götür dərsi.
Aşiq kimsə durub desin,
Nə var Sözdən o tərəfdə?!

Nəsimi deyirdi ki, mən Sözün dadıyam. Bir halda ki, Sözün dadı var, demək onda qaşı da, gözü də yox deyil. Necə ki, Sözün bu tərəfi və… o tərəfi var.

Saqifin bu qədər Şamın kölgəsinə çəkən nədir?
Çox ola bilsin ki, Sözün o tərəfi Şamın kölgəsindən daha yaxşı görünür?!
Sözün o tərəfi bəlkə Sözün o tərəfindən nəsə tapmadığımız üçün bir vasitədir?!
Və mən əminəm ki, Saqif Sözün o tərəfi olduğunu da bilməsəydi bu tərəfdə şer yazmazdı. Buna görə də əminəm ki, Saqif görməsəydi ki, «keçib gedir gedənlər ürəyinin dalınca» – yenə də şer yazmazdı, şair olmazdı!
Saqif Qaratorpaq da qələmi əlinə Sözün o tərəfi naminə-təzə nəsə demək naminə götürmüşdür.
Hər edilən təzə kəşf, hər atılan təzə addım və hər yazılan təzə şer (yaxud hər hansı yaxşı elmi-bədii əsər) dünyanı dərk etmək üçün edilən daha bir cəhddir.
«Hərgah dünya mənə dərk edilmiş görünsəydi mən yazmağa başlamazdım!» (A. Kamyu)
Bu şeirlər kitabı da Sözün o tərəfidir.
Bir Şamın kölgəsidir.
Və Saqifin şeirləri bir daha göstərir ki, nə varsa Sözdən o tərəfdədir, dalınca gedilən ürəyin yanında¬dır.
Sözün o tərəfisə… bir Şamın kölgəsindəymiş.

…Saqif bir Şamın kölgəsindədir.
… Saqif ürəyinin yanındadır.
… Saqif Sözün yanındadır.
…Saqif Sözünün yanındadır.

Barat VÜSAL
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax Bölməsinin sədri,
Əməkdar incəsənət xadimi

Dinsiz mühitdə, ailə məfhumu aradan qalxır. Ailəni təşkil edən sədaqət, vəfa, bağlılıq, sevgi və hörmət kimi dəyərlər tamamilə məhv olur. Ailə, cəmiyyətin təməlidir və əgər ailə dağılsa, cəmiyyət də pozular. Dövlət və millət olmağın bir mənası qalmaz, çünki dövləti və milləti təşkil edən bütün mənəvi dəyərlər məhv olar. Dinsiz cəmiyyətdə heç kim bir-birinə hörmət, sevgi və mərhəmət hissi bəsləməz. Çünki bunun üçün bir səbəb olmaz. Nəticədə, sosial anarxiya əmələ gələr. Müxtəlif xalqlara qarşı təcavüzkarlıq mövqeyi formalaşar, işçi müdirinə, müdir işçisinə, ata övlada, övlad ataya qarşı təcavüzkar olar. (daha&helliip;)

Kommunistlər sosial ədaləti müdafiə etdiklərini iddia edirlər. Bir çox insan da kommunizmin özlərinə rifah, azadlıq və rahatlıq gətirəcəyini zənn edərək bu azğın ideologiyaya tabe olurlar. Kommunizm guya zəiflərin, əzilən insanların tərəfində olduğunu göstərərək xeyli insanı öz tərəfinə cəlb edir.
Kommunist nizamda insanlar yalnız məhsul verən heyvanlar olaraq qəbul edilir. Xüsusilə kəndlilərə qarşı nifrət və alçaltma hakimdir. Marks, kəndliləri “kartof çuvalları” adlandırmış, Lenin və Stalin də milyonlarla insanı qəsdən aclığa məhkum edərək öldürmüşdür. Onlara görə kəndlilər yalnız taxıl, pambıq və s. çıxaran heyvan sürüləridir. İstehsal etdiklərinin əllərindən alınması (kollektivizasiya) isə, bal arılarının düzəltdiyi balın toplanması qədər qanuni və məqbul görülür. (daha&helliip;)

Bütün dünya dövlətlərinin xarici siyasəti öz ölkələrinin maraqlarına xidmət edir. Yüz illərdən bəri dünya siyasəti bu cür inkişaf edir. Hər dövlət öz mənfəəti üçün özündən daha az inkişaf etmiş, daha zəif ordusu olan, daha az güvənilən dövlətləri əzmək üçün amansız mübarizə aparır. Dövlətlər arası anlaşılmazlıqların əsas səbəbi hər zaman bu mənfəətlər oldu. Təbii, müharibələrin səbəbi də…
Bəs bu mənfəət toqquşması nə zamana kimi davam edəcək? Biz buna niyə öyrəşmək, niyə bunu qəbul etmək məcburiyyətindəyik? Niyə dünya qarışlıqlı mənfəətlərin toqquşduğu nöqtədə qan tökülən, qətliamlar törədilən yer olsun? Kim bizi bu iyrənc məntiqi qəbul etməyə məcbur edə bilər? (daha&helliip;)

Hansı təşkilata və ya əqidəyə mənsubluğundan asılı olmayaraq radikal qruplar hər zaman dünyadakı sülh və əmin-amanlıq üçün ciddi təhlükə mənbəyi olub və olmaqdadırlar. Radikalizm cəmiyyətdə ciddi dəyişikləri dəstəkləmək və bu istiqamətdə qətiyyətli siyasət yürütmək deməkdir. Radikallar öz əqidələrinin ehkamlarını ən qatı formada anlayır və tətbiq edirlər, bu ehkamların sadəcə zahirinə bağlı qalaraq onun ruhunu və var olma məqsədini unudurlar. Bildikləri ehkam və qaydaların mahiyyətini fərqinə varmır, onun arxa planını görmürlər. Belə ki, radikal bəzən öz əqidəsini həyata keçirmək üçün hətta təcavüzkar üsluba belə əl atır. Radikalizmin səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri də əsəbi, qatı üslubdur. Bunu radikalların söhbətlərində, yazılarında və ya keçirdikləri aksiyalarında asanlıqla sezmək olur. Radikalizmdə düşünməyin yerini kor-koranə mənimsənilən tabular və bu tabular mühitində böyüyən kütlənin psixologiyası tutur. (daha&helliip;)

Kommunizmin din düşmənçiliyini qiymətləndirərkən bəzi kommunistlərin bu mövzuda bəzən sərgilədikləri «mülayim» siyasətin əsl məqsədini anlamaq lazımdır.
Həqiqətən də dünyada marksist cərəyanlar iqtidarda olmadıqları zamanda din əleyhinə kəskin və təcavüzkar siyasət aparmazlar. Hətta bəzən kommunistlərin ağzından dinə və dindarlara qarşı hörmət bildirən sözlər eşitmək mümkündür. Yaxşı görəsən bu «mülayim» üslubun məqsədi nədir? (daha&helliip;)

“AYDINOGLU CONSULTİNG GROUP” LLC Rəhbərliyi Sizi, Gündəlik İnformasiya Agentliyinin,Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının, “KöşəYazılarımız.Com” Portalının Rəhbərini Azərbaaycanın istedadlı gənc xanım yazarını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, ailə səadəti, ədəbi-bədii yaradıcılığında bol-bol uğurlar diləyir!

Mətbuat xidməti

İnsanlar gələcəyə dair planların xaricində gün içində edəcəkləri bir çox işi düşünüb narahat olur və hətta stressə girirlər.

Orta məktəb illərində geyinəcək paltar, yeyiləcək yemək, dostlarla yaşanan problemlər, qrup daxilindəki etibar, məktəbdəki müvəffəqiyyət və ailə əlaqələri insan üçün sanki dünyanın ən böyük və ən əhəmiyyətli problemləridir. Bu mövzulardakı hər hansı bir çatışmazlıq ruhuna təsir edir, hətta depressiyaya düşməsinə səbəb olur. Bu problemlər qazanılması mütləq lazım olan universitet imtahanı ilə ən yüksək nöqtəyə çatar. Çünki bu imtahan qazanılmadığı təqdirdə ailəyə necə hesab veriləcəyi, bu vəziyyətin qohumlara və ətrafdakılara necə açıqlanacağı kimi qayğılar gənc bir insanın mənəvi olaraq olduqca sıxıntıya düşməsinə səbəb olur. Hazırda belə vəziyyətlərə o qədər çox rast gəlinir ki, universitet və ya kollec imtahan nəticələrinin açıqlanmasının ardından qəzetlərdə çıxan intihar xəbərlərinə insanlar sanki alışmışlar. Ancaq unutmaq olmaz ki, bunlar son dərəcə yersiz narahatlıqlardır. İnsan, əlbəttə, bir imtahanda müvəffəqiyyət əldə etmək, yaxşı bir təhsil almaq istəyə bilər. Ancaq əlindən gələni etdiyi halda bir müvəffəqiyyət qazana bilmirsə, bu durumda Allaha təvəkkül edib Rəbbimizin özünə daha gözəl bir nəticə verməsi üçün dua etməlidir. Nəticədə burada əldə etdiyi və ya edə bilmədiyi hər cür müvəffəqiyyət qısa bir həyatın ardından ölümlə birlikdə mənasını itirəcək. Geriyə qalan isə insanın Allaha olan etibarı, təvəkkülü və imanı olacaq.Lakin bu əhəmiyyətli həqiqətlərin fərqində olmayan, dindən uzaq kəslər üçün yaşın irəliləməsi ilə düz mütənasib olaraq gələcəyə bağlı qorxu və narahatlıqlar da artır.

Bu insanlar gələcəyə dair planların xaricində gün içində edəcəkləri bir çox işi də düşünüb narahat olur və hətta stressə girirlər. İş yerindəki mövqeləri, tətilə gedib-gedə bilməyəcəkləri; gedəcəklərsə, hara gedəcəkləri; uşaqlarını xaricə göndərib-göndərə bilməyəcəkləri, daha yaxşı bir evə daşınıb-daşına bilməyəcəkləri, yığıncağa vaxtında çatıb-çata bilməyəcəkləri kimi saysız əndişələri vardır.Pul məsələsi də dini yaşamayan insanların beynini ən çox məşğul edən, onları ən çox narahat edən məsələlərin başında gəlir. Pullarının çatıb-çatmayacağı narahatlığı həm gündəlik həyatlarında, həm də irəlidəki planlarında böyük yer tutur. Çünki onlar həm dünyaya yönələn böyük ehtiras içindədir, həm də imkanları məhduddur. Bu da gələcəklə bağlı qorxuya qapılmalarına səbəb olur. Buna görə imkanları olsa da, pullarını xeyirdə xərcləməz və insanlara kömək etməzlər. Maddi vəziyyəti yaxşı olan da, pis olan da eyni əndişədə olub xəsislik edər. Halbuki insanlara ruzi verib onları bəsləyən Allahdır. Allaha tam mənası ilə güvənsələr, onsuz da heç bir çətinlik çəkməzlər. Lakin bu etibarı yaşamadıqları üçün, belə bir asanlıqdan da məhrum qalırlar. Allah insanlara verdiyi mallarla onları sınayır və bu malları Öz rizası yönündə istifadə etmələrini istəyir. Amma gələcəyə yönələn bu cahil qorxu səbəbi ilə bir çox insan eqoist bir mövqe sərgiləyir. Allah ayədə onların bu vəziyyətinə belə diqqət çəkmişdir:

Şeytan sizi yoxsulluqla qorxudaraq alçaq işlərə sövq edər, Allah isə sizə bağışlanmaq və bərəkət vədəsi verər. Allah (mərhəməti ilə) genişdir. (Allah hər şeyi) biləndir. (“Bəqərə” surəsi, 268)

Bundan başqa insanları bürüyən irəliyə yönəlmiş qorxulardan biri də yaşlanmadır. Alınan hər cür tədbirə baxmayaraq, bədəndə qarşısı alınmaz yaşlılıq əlamətlərini-dərinin qırışmasını, sallanmasını, saçın tökülməsini və ağarmasını, həmçinin görmə, eşitmə qüsurları kimi yeni-yeni xəstəliklərin ortaya çıxmasını önləmək mümkün deyil. Bu ehtimalların hər biri dindən uzaq yaşayan insanlarda ciddi narahatlıqlara səbəb olur. Bundan başqa hər hansı bir ciddi xəstəlikdə uşaqlarının özlərinə baxıb-baxmayacağının dərdini çəkərlər. Nə şəkildə və harada öləcəklərini düşünüb qorxarlar. Yaşlılarda ən çox görünən qorxulardan biri də kişi və xanımdan birinin ölməsi durumunda digər tərəfin tək qalma qorxusudur. İki tərəf də daxilən “Görəsən, o ölsə, mən tək necə yaşayaram” deyə bir narahatlıq içindədir.Burada sayılanların hər biri dini yaşamayan insanların gələcəklə bağlı ciddi qayğı və qorxularındandır. Din yaşanmadığı təqdirdə bu kimi narahatlıqların hiss edilməsi mümkünsüzdür. Möminlər üçün isə vəziyyət daha fərqlidir, onlar bu cür qorxuların heç birini yaşamazlar. Hər şeyin Allahın idarəsində olduğunu bilər, başlarına gələn hər şeyə xeyir gözü ilə baxar və Allahı dost bildikləri üçün köməyi də yalnız Ondan gözləyərlər. Ayrıca, dünyada qorxacaq heç bir mövzu olmadığını da bilərlər. Gələcəyə yönələn məsələlərdə Allahın ən məmnun olacağı seçimləri edib, əllərindən gələn səyi göstərib, Allahın yazdığı taleyə təslim olarlar. Ayədə onların bu dünya görüşü belə təsvir edilir:

De: “Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizə heç bir şey üz verməz. O, bizim ixtiyar sahibimizdir. Buna görə də möminlər yalnız Allaha təvəkkül etsinlər!” (“Tövbə” surəsi, 51)

Ülviyyə Əlizadə

Bu il başlayandan bir çox intihar hadisəsi oldu. İntihar edənlər, intihara cəhd edənlər…

Bu il başlayandan bir çox intihar hadisəsi oldu. İntihar edənlər, intihara cəhd edənlər…

İntihar səbəbləri haqqında yazmadan öncə statistikaya nəzər salmanızı istəyirəm:

Statistikaya görə hər 40 saniyədə bir intihar, hər 3 saniyədə isə bir intihar təşəbbüsü baş verir. Gün ərzində 3.000 insan intihar yolu ilə yaşamlarını sonlandırırlar. Başqa sözlə, hər 40 saniyədən bir 1 insan intihar edir. Bu gün ən çox intihara üstünlük verən insanlar Yaponlardı. Belə ki, Yaponiyada gündəlik 150-200 insan intihar edir. Bilməmiş olmazsınız, Yaponiyada “İntihar meşəsi” adlanan yer var, hər il bu meşədən 70-100 cəsəd tapılır.

2012-ci ildə rəsmən qeydə alınan intihar hadisələrinin statistikasına baxaq: Daxili İşlər Nazirliyinin hesablamalarına görə ötən il Azərbaycanda 482 nəfər intihar edib. 2013 – cü il üçün rəsmi statistika hazır olmasa da, bir çox intihar hadisəsinin olduğunu xəbərlərdə oxuduq. 2013-cü il may ayında 46, apreldə isə 66 intihar hadisəsinin baş verdiyi göstərilir.

İntiharların səbəbləri müxtəlifdir; kimisi pulsuzluqdan, kimisi xəyanətdən, kimisi sevdiyinə qovuşa bilmədiyi üçün intihara əl atıb. Səbəblər fəqrli görünür, əslində isə təməldə duran problem birdir: insanların mənəvi yöndən zəifliyi və acizliyi. Bir insan yaşadığı sıxıntıdan çıxış yolu olaraq intiharı görürsə, deməli mənəvi olaraq güclü şəxsiyyətə sahib deyil. Və bu gün cəmiyyət içində sorğu keçirsək çoxlarının gələcəklə bağlı ümidsiz düşüncələrə sahib olduqlarını, psixoloji cəhətdən gərgin olduqlarını görərik. İstər ailə daxilində, istər işdə narahatlıqlar olduqda özünəqəsd ehtimalları artır. İnsanlar bir-birlərinə qarşı çox sevgisiz, etinasız, anlayışsız münasibət göstərirlər. Halbuki insanların doğru əxlaqla əxlaqlanması lazımdır. Burada da qarşımıza çıxış yolu olaraq insanlara Quran əxlaqının öyrədilməsi çıxır.

İmanı güclü olan bir insan başına hansı hadisə gəlirsə gəlsin, əsla, intihara cəhd etməz. İmanı gücləndirmək üçün kainatda, canlılarda, öz vücudundakı qüsursuz yaradılışı öyrənməsi və Allah’ın bütün bunları boşuna yaratmadığını bilməsi lazımdır. İman edən insan başına gələn hər hadisədə bir xeyir olduğunu bilir, Allah’a tam güvənir, şər kimi görünən hadisələrdə də xeyir olduğunu bilir.
Sizcə bu mənəvi gücə sahib biri intihar edərmi? Əsla! Bu inanca sahib olan kəs qarşılaşdığı hər hadisənin başıboş baş vermədiyini, hər çətinliyin ardınca bir asanlığın olduğunu biləcək və Allah’a inanıb-güvənib həyatına davam edəcək.
Həqiqət budur ki, güclü imana sahib insan həyatı iman etməyən insandan fəqrli qavrayır və yaşayır.
• Hər an xoşbəxt və şən olmaları,
• Heç bir səbəbdən dolayı kədərlənməmələri
• Əsla ümidsizliyə düşməmələri
• Heç bir səbəbdən əhvallarının pozulmaması
• Mənfi kimi görünən hadisələrdə belə çox rahat və hüzurlu olmaları iman edən və iman etməyənlər arasında fərqi göstərən ən əsas örnəklərdir.

Bu səbəbdən, xüsusilə son 45 ildə 60% artan intihar hadisələrinin qarşısının alınması üçün yeganə yol insanlara Allah`ı tanıtmaq, Quran əxlaqını öyrətmək, imanı sevdirməkdir.

Aysel Vəlizadə

Qadın, haqları ilə birlikdə dünyaya gəlir. Ona bu haqları Allah verib.

Bəzi ölkələrdə müəyyən tarixlərdə qadınlara verilmiş haqlar hər il qeyd edilir. Qadınların kişilərlə bərabər təhsil alma haqqı, dövlət məmuru ola bilmək haqqı, seçilmək və seçmək haqqı buna nümunə ola bilər. Dünyanın normal qəbul etdiyi bu vəziyyətin kökündəki anormal hal isə çox az insan tərəfindən görünməsidir.

Bu qəribə anlayış hər şeydən əvvəl qadınların haqlarının hansı məntiqlə alındığı sualı ilə başlayır. Qadının sahib olduğu ən təbii haqlarını kim və necə əlindən ala bilər? Qadına haqlarını geri vermək “mədəniyyət göstəricisi” kimi necə qəbul edilə bilər?

Qadın, haqları ilə birlikdə dünyaya gəlir. Ona bu haqları Allah verib. Quran bu haqların və üstünlüklərin bəhs edildiyi, qadının tərifləndiyi və ona ən böyük dəyərin verildiyi rəhbərimizdir. Qurana görə qadın fikirlərinə dəyər verilən dövlət idarəçisi, mübarizə aparmağı bacaran və eyni zamanda gözəlliyin və zərafətin simvolu olan bir çiçəkdir. Quranda bildirilən qadının məsuliyyətləri kişilərinkindən fərqli deyil. Eyni zamanda qadın dəyərli olduğundan daima qorunmuşdur. Allah Quranda qadını üstün tutmuşdur.

Belə ki, müxtəlif səbəblərlə keçmişdə və ya indiki dövrdə qadınların haqlarına məhdudiyyət qoyulması saxta inanc, fikir və ideologiyaların məhsuludur. Saxta ideologiyaların yaratdığı bu qadağaların aradan qaldırılması qeyd olunacaq bir müvəffəqiyyət deyil, əksinə böyük bir nöqsandır.

İslam dininin qadına olan qayğısına baxmayaraq, bəzi İslam ölkələrində qadın haqlarına olan istismarın nə qədər böyük ölçüdə olduğu görünür. Xüsusilə, bəzi cəmiyyətlər İslam dini əvəzinə olduqca təhlükəli və azğın xurafat dininin qaydalarını tətbiq edirlər. Bu yanlış inancın ən diqqət çəkən tərəfi isə həyatın hər anında sevgi yerinə nifrətin daha üstün olmasıdır. Bu anlayışda ən çox nifrət bəslənilənlərdən biri də qadındır. Qadın Quranla ziddiyyət təşkil edən çox sayda xurafatlarla ikinci dərəcəliinsan hesab edilmiş, dəyərsizləşdirilmiş, cəmiyyətdən, sosial həyatdan, hətta bütünlüklə həyatdan təcrid edilməyə çalışılmışdır.

Bəzi ölkələrdə uzun illər çəkən qadına qarşı təzyiq və sevgisizlik siyasətinin mövcud olduğu halda, bəzi ölkələrdə də bu vəziyyət qanunlarda və gündəlik həyat tərzində mövcuddur. Lakin xüsusilə, son dövrdə Yaxın Şərq və Afrika kimi bölgələrdə meydana gələn daxili qarşıdurmalar, xurafat zehniyyətinin hakim olduğu radikal qrupların müxtəlif yerlərdə özlərini daha qabarıq göstərmələri, mühasirə altına alınmış yerlərin artması qadın haqlarına tətbiq olunan istismar terrorunu daha da gücləndirmişdir. İraq, Suriya, Kəşmir, Əfqanıstan, Şərqi Türküstan, Sudan, Somali, Myanma kimi bölgələrdə qadına qarşı törədilən cinayət, işgəncə və təcavüz kimi hadisələr olduqca böyük ölçüdədir. Lakin bu bölgələrdə qarşıdurmalar artdıqca qadınlar haqqındakı bu vəziyyətkölgədə qalır.

İnsan Haqları İzləmə Təşkilatı 6 fevral tarixində nəşr etdiyi “Heç kim təhlükəsiz deyil” (“No one is safe”) başlıqlı 105 səhifəlik hesabatda İraqdan bəhs edilirdi. Hesabatda əsas göstərilən mövzu isə həbsxanalarda günahsız olaraq saxlanılan, döyülən, müxtəlif şəkillərdə işgəncə və təcavüzə məruz qalan iraqlı qadınların vəziyyəti idi. İnsan qaçırmanın, işgəncənin, qadın edamının və təcavüz hadisələrinin dəhşətindən bəhs olunurdu.

Hesabatda İraqın hədəf alınmasının, şübhəsiz ki, vacibsəbəbi var. Burada xüsusilə, demokratiyanın inkişaf etməsində irəliləyən və müstəqilləşən bir dövlət olan İraqda qadın haqlarının hansı vəziyyətdə olduğunun göstərilməsi tələb olunurdu. Belə ki, demokratiyalaşma mərhələsinə çatmamış digər ölkələrdə vəziyyətin necə olduğunu düşünmək elə də çətin deyil.

1995-ci ildə HillariKlintonun “Qadın haqları insan haqlarıdır” şəklindəki vurğusu olduqca doğrudur. Lakin bu fikrin həyata keçə bilməsi üçün qadın haqları mövzusundakı razılaşmalar, nümayişlər, bəzi qrupların aqressivreaksiyaları və süni şəkildə Qərb mədəniyyətini yaşamaq səyləri istənilən nəticəni verməyəcək. Qadın haqlarının insan haqqı olduğunun bilinməsi üçün xüsusilə, xurafatların təsiri altındakı müsəlman cəmiyyətlərə qadının Quranda necə təsvir olunduğu izah edilməlidir.

Əlbəttə ki, qadın haqlarının istismarı sadəcə İslam ölkələrində mövcud olan problem deyil. Bu, eyni zamanda, bir çox yanlış ideologiyaların nəticəsi olan bir fəlakətdir. Xüsusilə, İslam ölkələrində bu istismarın qarşısı alınsa, bütün dünyada bu problemin həll olunmasına yol açılacaq. Quranda bildirildiyi şəkildə qadının üstünlüyü və onun qorunması anlayışının yayılması, şübhəsiz ki, qadınların cinayət, istismar, işgəncə və təcavüz kimi qorxunc tədbiqlərə məruz qalmasının da qarşısı alınacaq. Qadına dəyər verən cəmiyyətlər digər cəmiyyətlərə dənümunə olacaq və qadınlara qarşı yanlış tədbiqlərin dünya səviyyəsində aradan qalxmasına da yol açacaq.

Qadına layiq olduğu dəyəri verən cəmiyyətlər daima müstəqilləşən, xoşbəxt və inkişaf edən cəmiyyətlərdir. Qadına dəyər verən cəmiyyətlər zəifləməz, əksinə, daima inkişaf edər və demokratikləşərlər. Bu səbəbdən, qadınların qorunması və layiq olduğu dəyərin verilməsi bütün cəmiyyətlərin ehtiyacıdır.

Unudulmamalıdır ki, əgər yanlış inanc və ya ideologiyanın gətirdiyi təxribatlardan qurtulmaq istənilirsə, o təxribata sadəcə reaksiya göstərməklə kifayətlənmək deyil, yanlış inancı doğru inancla əvəz etməklazımdır. Belə ki, qadınların layiq olduğu dəyəri görmələri və zərər çəkməmələri üçün cəmiyyətlərə Allah`ın qadına verdiyi dəyərin bildirilməsi vacibdir. Bunun da tək yolu cəmiyyətlərə düzgün təhsilinverilməsidir

Aysel Vəlizadə

Allah məkandan olduğu kimi, zamandan da müstəqildir.

Yazımın ilk hissəsində materializmin dinə sirayətindən bəhs etmişdim. Qeyd etdiyim kimi, materialist dünyagörüşünün təsiri altında qalan cəmiyyətin böyük bir hissəsi Allah’ın varlığını qəbul etdiyi halda bəlkə də, özləri belə fərqində olmadan, materialistlərin “doğru din” olaraq qəbul etdikləri, əslində isə saxta, Qurani-Kərimdən uzaq bir dini yaşayırlar. Allah’ın səmada olduğuna inanmaq bu yalnış düşüncələrin başında gəlir.

Materializmin təsiri ilə insanların tabe olmağa təşviq edildiyi yalnış inanclarından biri də, Allahın əvvəl bütün kainatı və canlılığı yaratdığı, ancaq sonra heç bir şeyə qarışmadan, hadisələri səmadakı məkanından izlədiyidir. (Allahı tənzih edirəm) Bu yanlış anlayışa görə, insanlar öz müqəddəratını özləri təyin edirlər.

Halbuki, Allah məkandan olduğu kimi, zamandan da müstəqildir. Buna görə də Allah insanları və bütün kainatı yaradan zaman onları keçmişləri və gələcəkləri ilə, yəni qədərləri ilə birlikdə, tək bir anda yaratmışdır. Biz gələcəyimizi yaşamadan bilmirik. Ancaq Allah hər insanın gələcəyini və yaşayacağı hər anı bilir. Çünki bizim hər anımızı, hər danışığımızı, hər hərəkətimizi də yaradan Allah’dır. Yalnış inanclara sahib bəzi insanların zənn etdikləri kimi Allah kainatı yaradıb, sonra öz başına buraxmayıb. Allah kainatda var olan hər canlını başlanğıcları, həyatları və sonları ilə birlikdə meydana gətirib. Bircə yarpağın budağından qopub yerə düşməsindən insanın həyatı boyunca yaşayacağı hadisələrin hamısı Allah’ın təyin etdiyi qədər ilə davam edir. Bu barədə Allah Qurani-Kərimdə:

Qeybin açarları (Allah’ın) yanındadır. Onları ancaq O bilir. (Allah) suda və quruda nə varsa bilir. Yerə düşən elə bir yarpaq yoxdur ki, onu bilməsin. Yerin zülmətləri içində elə bir toxum, (kainatda) yaş-quru elə bir şey yoxdur ki, açıq-aydın kitabda olmasın! (Ənam surəsi, 59)
Axı sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmışdır.(Səffat surəsi, 96)- deyə buyurur.

Materialist düşüncənin təsiri altında yaşayan insanların bir hissəsi isə Allahın varlığına inansalar belə, cənnət və cəhənnəmin varlığına inanmırlar. Bunun kökündə həqiqət kimi yalnız gözləriylə gördüklərini qəbul etmələri durur. Gözləriylə görmədikləri və ya əlləriylə hiss etmədikləri bir şeyin varlığından əmin olmurlar.

Halbuki, ağılını və vicdanını istifadə edən bir insan üçün, Allah’ın və axirətin varlığına dair hədsiz dəlil var. Canlı həyatın davam etməsi üçün qüsursuz nizamla, bənzərsiz uyğunluqla yaradılan yer üzündə, səmada, bütün canlıların əsas elementi olan hüceyrənin kompleks quruluşunda, rənglərdə, qoxularda, növbənöv canlılarda, möhtəşəm gözəllikdəki təbiətdə Allahın yaratmasının saysız-hesabsız dəlili var. Canlıları qüsursuz şəkildə yoxdan var edən Allah onları ölümlərindən sonra yenidən diriltməyə də qadirdır.
Sağlam düşüncə sahibi hər insan Allahın canlıları ilk dəfə yaratdığını da, onları yenidən diriltməyə qadir olduğunu da dərk edər. Qurani-Kərimdə bu həqiqəti anlaya bilməyənlərdən belə bəhs edilir:

Onlar deyirlər: “Biz sür-sümük və toz halına düşdüyümüz zaman yeni bir məxluq kimi dirildiləcəyikmi?” De: “İstər daş olun, istər dəmir, və ya (özünüzü) ürəyinizdə nəhəng bir məxluq bilin, (yenə də Allah sizi diriltməyə qadirdir)”. Onlar deyəcəklər: “Bizi (həyata) kim qaytaracaq?” De: “İlk dəfə sizi yaradan!” Onlar istehza ilə başlarını yırğalayıb: “Bəs bu nə vaxt olacaqdır?”– deyəcəklər. De: “Bəlkə də, yaxın zamanda oldu!” O gün Allah sizi çağıracaq. Siz də Ona həmd edərək çağırışına cavab verəcək və (dünyada) çox az qaldığınızı güman edəcəksiniz”. (İsra Surəsi, 49-52)

İnsanların, Allahın Quranda bildirdiyi “ölümdən sonrakı dirilişi” qavraya bilməmələrinin və bu həqiqətə şübhə ilə yaxınlaşmalarının səbəbi, yenə də materialist inancdır. Materialist anlayışa görə insan maddələrin qarşılıqlı təsirindən yaranan bir varlıqdır. Hətta, insanın zəkası, duyğuları kimi maddə ilə açıqlana bilməyəcək xüsusiyyətləri belə materialistlərə görə maddənin qarşılıqlı təsirləri ilə meydana gəlir. Buna görə insanlar yenidən dirilişi maddənin özünü təkrar yaratması olaraq qavrayır və bunun necə baş verəcəyini heç cür anlamırlar. Yəni, yox olan bir maddənin yenidən geri qayıdacağını əsla qəbul edə bilmirlər.

Halbuki yox olmuş və çürümüş bir bədənin təkrar canlanması ən başda insanın yoxluqdan yaradılması kimidir. Yer üzündə bir insana, hətta hər hansı bir canlıya aid tək bir zərrə yox ikən, Allah insanı yoxdan var etmişdir. Bu həqiqəti bilən insanın ikinci dəfə yaradılış barədə “necə ola bilər?” deyə bu şübhəyə düşməsi mümkün deyil.

Digər tərəfdən isə insanı insan edən, bədəni deyil, ruhudur. Yəni insana canlılıq verən 50-60 kq ət və sümükdən ibarət olan bədən deyil, ruhdur. Ölümlə birlikdə insanın bədəni yox olar, ancaq ruhu yox olmaz. Ölüm yalnız insanın ruhunun olduğu məkanın dəyişməsidir, yəni axirət həyatının başlamasıdır. Ruh mövzusunda Allah Quranda bizə belə xəbər verir:

Sonra onu düzəldib müəyyən şəklə salmış və ona Öz ruhundan üfürmüş, sizə qulaqlar, gözlər və ürək vermişdir. Siz necə də az şükür edirsiniz! Onlar deyirlər: “Biz torpağın içində yox olandan sonra yenidənmi yaradılacağıq?” Doğrusu, onlar öz Rəbbi ilə qarşılaşacaqlarını inkar edirlər. De: “Sizə müvəkkil olan ölüm mələyi canınızı alacaq, sonra da Rəbbinizə qaytarılacaqsınız!” (Səcdə Surəsi, 9-11)

Sevinc Haqverdizadə

İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığına inanmalarına baxmayaraq, Allahın harada olduğu ilə bağlı
yalnış düşüncəyə sahibdirlər

Hazırda cəmiyyətin böyük bir hissəsi, bilərəkdən və ya bilməyərəkdən, materialist dünyagörüşünün təsiri altındadır. Ancaq materialist dünyagörüşündə olmaq, sadəcə Allahın varlığını açıq-aşkar inkar etmək deyil. İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığını qəbul edirlər. Amma buna baxmayaraq, materialist düşüncəyə sahibdirlər. “Mən dinə inanıram” deyən insanların bəziləri bəlkə də fərqində olmadan, materialistlərin “doğru din” olaraq qəbul etdikləri, əslində isə saxta din yaşayırlar. Bunlardan birincisi, Allahın səmada olduğuna inanılan bir dindir.

Allahın Səmada olduğuna inanılan din

İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığına inanmalarına baxmayaraq, Allahın harada olduğu ilə bağlı yalnış düşüncəyə sahibdirlər. Çünki materialist dünyagörüşünə görə maddə mütləqdir və maddənin xaricində heç bir varlığın olması mümkün deyil. Bu görüşün təsiri altında olan insan da Allahın bu maddələrin arasında bir yerdə olmasının lazım olduğunu düşünür, ancaq Allahın necə bir məkanı ola biləcəyini zehinində canlandıra bilmir.

Bu yanlış inanca sahib insanlar keçmişdə də mövcud olmuşlar. Qurani-kərimdə Fironun Allaha çatmaq üçün göyə uzanan bir qüllə tikdirmək istədiyindən bəhs edilir. Onun bu azğın inancı Allahın qüdrətini qavraya bilməməsindən və maddəni mütləq hesab etməsindən irəli gəlir.

Firon dedi: “Ey əyanlar! Mən sizin üçün özümdən başqa bir məbud tanımıram. Ey Haman! Mənim üçün palçığın üzərində od qala və bir qüllə düzəlt ki, Musanın məbudunun yanına qalxım. Mən, həqiqətən də, onu yalançılardan hesab edirəm”. (Qəsəs surəsi, 38)

Əslində isə məkanı Allah yaradıb və Özü məkandan münəzzəhdir. Məkana bağlı olan, yalnız yaradılmış olan varlıqlardır. Allahın varlığı hər yeri əhatə edir, buna görə də Allah hər an hər yerdədir.

Materialist dünyagörüşünün təsiri ilə bu həqiqəti dərk edə bilməyən insanların tabe olduqları saxta dinə görə isə Allah səmada bir yerdədir. Bəzi insanların dua edərkən yalnız səmaya baxmalarının bir səbəbi də budur. Halbuki, Allahın hər yerdə olduğunu bilən biri, hara baxırsa-baxsın, Allahın orada olduğunu bilər. Allah bu həqiqəti ayələrində belə bildirir:

“Gözlər Onu dərk etmir. O isə gözləri dərk edir. O, Lətifdir, (hər şeydən) Xəbərdardır”. (Ənam surəsi, 103)

(ardı var)

Sevinc Haqverdizadə