Tarix boyu Azərbaycan torpaqlarını işğal etmək uğrunda döyüş meydanlarında Avropa ölkələri arasında qanlı döyüşlər baş verib.Nəticədə ölkələr arasında imzalanmış sənədlərin tələblərinə uyğun olaraq, qədim və zəngin Azərbaycan torpaqları XIX əsrin əvvəllərində qəsbkar yadellilər tərəfindən iki hissəyə bölünüb.Türkmənçay və Kürəkçay müqavilələri deyilənlərə əyani sübutdur.
XX əsrin 40-cı illərində İkinci Cahan Müharibəsi zamanı da Azərbaycan torpaqları öz torpaqlarını qonşu ölkələrin hesabına artırmaq istəyən ölkələrin diqqət mərkəzində olub.Sovet ordusuna məğlub olmamışdan öncə “Mayn Kamft” ( Mənim mübarizəm) əsərinin müəllifi Adolf Hitlerin planlarında böyük strateji əhəmiyyətə malik olan Bakı şəhərinin işğal olunması ön cərgələrdə duran vəzifələrdən biri idi.Sovet hakimiyyətinin başçısı Mixail Qorbaçov tutduğu vəzifədən istefa verdikdən sonra Azərbaycan 69 illik əsarətdən xilas oldu və öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdi.
XX əsrin 90-cı illərində Azərbaycanın əzəli və əbədi torpaqları olan Qarabağı işğal etmək üçün Sovet hakimiyyətinin yürütdüyü xarici siyasətin hələ də təsiri olan Ermənistan Silahlı qüvvələrinin bölmələri atəşkəs rejimini pozmaqda davam edib, öz məkrli siyasətlərinə uyğun olaraq, Azərbaycan torpaqlarına yenə də göz diib, hissə-hissə işğal etdilər.Geniş ictimaiyyət nümayəndələri tərəfindən birmənalı şəkildə qarşılanan bu addım sonradan bir sıra mətbuat orqanlarında Sovet ordusunun əsgər və zabit heyətinin rəhbərliyinin qələbəsi kimi qəbul olundu.Təbii ki, baş verən bu hadisələrə bədii yaradıcılığa erkən yaşlarından başlayan yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin, o cümlədən orta və yaşlı nəslin nümayəndələri əsərləri ilə münasibətlərini bildirdi.Uzun illərdən bəri bədii yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olan yazarlar arasında dövri mətbuatda “Əziz Musa” imzası ilə çıxış edən Musayev Əziz oldu.
Ən yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələri arasında özünəməxsus yer tutan söz sənətkarlarından biri də məhz Əziz Musadır.Bədii yaradıcılığa hələ Sovet hakimiyyəti illərində başlayan Əziz Musa geniş və zəngin yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaqla, qısa zamanda respublikanın ən ünlü mətbu orqanlarında müxtəlif səpkidə qələmə aldığı şeirləri ilə çıxış etməyə müəssər olmuşdu.Çağdaş dönəmdə də mətbuatda yazıları ilə ardıcıl olaraq, çıxış edən şair-jurnalist Əziz Musa daha geniş oxucu auditoriyasını özündə cəmləşdirən “Kaspi”, “Bütov Azərbaycan” qəzetlərində biri-birindən rəngarəng, ecazkar sənət əsərləri ilə Ədəbiyyatsevərləri, Poeziya həvəskarlarını sevindirməyi bacarır.
60-cı illər ədəbiyyatının , o cümlədən də Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, şair-jurnalist öz səmimi və qəlb oxşayan son dərəcə həssaslıqla qələmə alınan əsərləri ilə uzun müddət oxucunun yaddaşında silinməz izlər buraxan Əziz Musa yaradıcılığı istər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu, istər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitunun, istərsə də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Füzuli adına Əlyazmalar İnstitunun elmi işçiləri tərəfindən tədqiq olunmalı və haqqında dövri mətbuatda məqalələr dərc olunmalıdır.
Əslən Dağlıq Qarabağın erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuş Cəbrayıl rayonundan olan şair-jurnalist Əziz Musanın ədəbi-bədii yaradıcılığı haqqında danışmaq üçün sanarım, illərlə vaxt lazımdı.XX əsrin 90- cı illərində Azərbaycanın əzəli və əbədi torpaqları olan Dağlıq Qarabağın erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı , törədilən terror və soyqırım nəticəsində minlərlə günahsız insanların öz dədə-baba torpaqlarından didərgin düşmələri
Əziz Musa yaradıcılığından da yan keçmədi.Mənsub olduğu Xalqı və torpağı Canı, Qanı, Ruhu qədər sevən Vətənpərvər şair-jurnalist Əziz Musa Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etdi, onlarla erməni silahlı qüvvələrinin bölməsinin əməkdaşlarını cəbhədə fədakarlıq nümayiş etdirib, öldürdü.Bununla da illərdən bəri Azərbaycan torpaqlarını işğal edən mənfur erməni silahlı qüvvələrindən öz heyfini çıxdı və qisasını aldı.
1990-cı ilin yanvar ayının 19-dan 20-keçən gecə Sovet ordusunun əsgər və zabit heyəti respublikanın paytaxtı Bakı şəhərində yaşayan dinc və günahsız əhaliyə divan tutdu.Heç bir bəşəriyyətə yaraşmayan son dərəcə qəddar və zülmkarlıqla atılan bu addım Sovet hakimiyyətinin Rəhbərliyi başda olmaqla, bütün postsovet məkanında heç bir ajartoj doğurmayan fakt kimi qəbul olundu.Sanki belə də olmalı idi.
Ancaq bütün bunlara baxmayaraq, xalqın və dövlətin ən ağır günündə Haqq sözünü dünya ictimaiyyətinə çatdırmağı bacaran Müasir Azərbaycan dövlətinin qurucusu və memarı, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, ictimai-siyasi xadim Heydər Əlirza oğlu Əliyevin bu humanist və cəsarətli addımı şair-jurnalist Əziz Musanı bir qədər də yeni bir-birindən mövzu və məzmun etibarı ilə bir-birindən daha dolğun sənət əsərləri ərsəyə gətirməsinə səbəb oldu.
Yaradıcılığı boyu Vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı, yeni nəslin Vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması, Vətənimiz Azərbaycana və onun torpaqlarına bağlı olmağı təlqin edən Qarabağ müharibəsi veteranı, şair-jurnalist Əziz Musanın yaradıcılığı bununla məhdudlaşmır.
Xüsusilə də, heca vəznində qələmə aldığı əsərləri ilə diqqəti çəkən müəllif qələmini poema sahəsində sınayır.Digər sahələrdə olduğu kimi, poema sahəsində uğurlar əldə etməyi bacaran şair-jurnalist Əziz Musa Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində görülən işlər barədə poemalar qələmə alır.Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası və yenidən qurulması uğrunda mübarizə aparan və sonda bu müqəddəs amala çatan, Xalqın ziyarətgahına çevrilən Şəhidlər Xiyabanında uyuyan Azərbaycanın qeyrətli Vətənpərvər övladlarının ruhu önündə baş əyir, hörmət və ehtiramını bildirir.Bununla bağlı, duyğu və düşüncələrini “Qanlı yanvar” poemasında əks etdirir.Xalq ruhunda yazılan poemada müəllif müxtəlif faktlara toxunur, qaranlıq qalan bəzi məsələlərə aydınlıq gətirir.
XX əsrin sonlarında törədilmiş və hələ də cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmayan erməni silahlı qüvvələrinin bölmələri tərəfindən xüsusi qəddarlıqla qətlə yetirilmiş dinc əhaliyə qarşı xüsusi amansızlıq nümayiş etdirən bu tarixi faktlar şair-jurnalist Əziz Musanın yaradıcılıq zirvələrindən hesab olunan “Xocalı faciəsi” poemasında özünü tarixi faktlara əsasən öz əksini tapmışdır.
Qısa zaman kəsiyində respublikanın müxtəlif mədəniyyət və ədəbiyyat yönümlü portallarında müntəzəm olaraq, yayınlanan və geniş oxucu auditoriyası tərəfindən rəğbətlə qarşılanan hər iki poema şairin uzun illərdən bəri qəlbinin dərinliyində saxladığı və üzə çıxardığı hisslərdir.
Sonda səmimiyyəti və humanizmi ilə həmişə gənclərə örnək olmağı bacaran məsləkdaşımız, qayğıkeş insan, səmimi dost Əziz Musaya yeni yaradıcılıq uğurları və fəaliyyəti diləyirəm!
İnşAllah yeni kitablarınızın Qarabağ torpağında təqdimatının keçirməyi diləyi ilə
Kənan AYDINOĞLU,
Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.
Bakı şəhəri.5 yanvar 2016-cı il.