Pənah Xəlilov (tam adı: Pənah İmran oğlu Xəlilov; 1 iyul 1925) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1963-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1969), professor (1971).
Həyatı
Pənah Xəlilov 1925-ci il iyulun 1-də Gürcüstanın Borçalı rayonunun Sadaxlı kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini kənddə almışdır. 1934-cü ildə ailəlikcə Gəncəyə köçdüklərindən M.Ə.Sabir adına 5 saylı şəhər orta məktəbində oxumuş, ADU-nun filologiya fakültəsini bitirib (1943-1948), orada Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının aspirantı (1948-1951), sonra həmin kafedrada baş müəllim, dosent (1951-1969), SSRİ xalqları ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri (1969-1989) olmuşdur. 1948-ci ildən fəal ədəbi yaradıcılığa başlamışdır. Ədəbi tənqid, ədəbiyyatşünaslıq və bədii tərcümə ilə məşğul olmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatı və keçmiş SSRİ xalqları ədəbiyyatı sahəsində ixtisaslaşmışdır. “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi” (üç cilddə) və “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi oçerkləri” (rusca) kitablarının müəlliflərindən biridir. Azərbaycan yazıçılarının VI qurultayında idarə heyətinə seçilmişdir.
Əsərləri
Sovet ədəbiyyatının son nailiyyətləri. Bakı: Azərtədrisnəşr, 1964, 156 səh.
Azərbaycan sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1966, 436 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). I c. Bakı: Maarif, 1966, 409 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə). II c. Bakı: Maarif, 1968, 401 səh.
Sovet ədəbiyyatı (dərsliyə əlavə). Bakı: Maarif, 1970, 139 səh. (şərikli)
Dostluğun gücü. Bakı: Gənclik, 1972, 34 səh.(şərikli)
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1972, 280 səh. (şərikli)
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). I c. Bakı: Maarif, 1975, 416 səh.
SSRİ xalqları ədəbiyyatı (iki cilddə, ikinci nəşri). II c. Bakı: Maarif, 1977, 360 səh.
Nəsrimizin üfüqləri. Bakı: Yazıçı, 1982, 182 səh.
Ədəbiyyat. Bakı: Maarif, 1983, 232 səh.(müştərək, bu (X sinif üçün) dərsliyin yenidən işlənmiş və təkmilləşdirilmiş 12-ci nəşridir).
Sovet ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1985, 232 səh.
Ədəbiyyatşünaslığın əsasları. Bakı: Maarif, 1988, 279 səh. (şərikli)
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi. Bakı: Gənclik, 1993, 172 səh.
Türk xalqlarının və Şərqi slavyanların ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1994, 429 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud” – intibah abidəsi (II nəşri). Bakı: Universitet nəşri, 2001, 241 səh.
Ukraynanın böyük kobzarı. Bakı: Azərnəşr, 1964, 45 səh.
Ədəbiyyat dərslərində milli məfkurə təbliğinin imkan və üsulları (elmi-metodik vəsait). Bakı: Maarif, 1977, 30 səh.
Əhməd Yəsəvi. Bakı: Azərnəşr, 1998, 43 səh.
Əli və Nino problemləri. Bakı: Nurlan, 1999, 32 səh.
“Kitabi-Dədə Qorqud”. Bakı: Elm, 1999, 166 səh.
Nizami Gəncəvi və SSRİ xalqları ədəbiyyatı (məqalələr toplusu). Bakı: ADU nəşri, 1986, 75 səh.
Tərcümələri
(ruscadan)
Üç qardaş. Bakı: Gənclik, 1972, 4 səh.
Ağıllı qız. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Bir uşaq şəhəri necə xilas elədi. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Qızıl alma. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Dombra nə dedi? Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Yarı qulağın nağılı. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Kəndlilər ağanı təbrik etdilər. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Çöl qazları. Bakı: Gənclik, 1972, 6 səh.
Sehirli dəyirman. Bakı: Gənclik, 1972, 5 səh.
Beş kökə. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Ərik çəyirdəyi. Bakı: Gənclik, 1982, 5 səh.
İki Peters. Bakı: Gənclik, 1982, 13 səh.
Kəndli və tamahkar pan. Bakı: Gənclik, 1982, 12 səh.
Dabbağ Kiril. Bakı: Gənclik, 1983, 11 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası, 50 cilddə) IV c. I kitab. Bakı: Gənclik, 1983, 518 səh.
Mikel de Servantes. Lamançlı Don Kixot (II kitab). Bakı: Gənclik, 1985, 567 səh.
Herodot. Tarix (I hissə). Bakı: Azərnəşr, 1986, 326 səh.
Herodot. Tarix (9 kitabda). Bakı: Azərnəşr, 1994, 640 səh.