“Nakam şairləri unutmayaq” layihəsi çərçivəsində
Fərhad METE 1976-cı ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub.Bakı Slavyan Universitetinin Ədəbi yaradıcılıq fakültəsini bitirib.Şeirləri qəzetlərdə, dərgilərdə, müxtəlif ədəbiyyat, o cümlədən mədəniyyət və ədəbiyyat portallarında dərc olunub.
Ölümündən bir qədər öncə Akif Səməd adına Poeziya ödülünə layiq görülmüşdü.Ölümündən sonra “Bu şəhərə uzaqdan baxarsan” (2009) şeirlər kitabı işıq üzü görüb.
Fərhad Mete 2009-cü il avqust ayının 3-də Bakı şəhərində faciəli şəkildə avtomobil qəzasında həlak olub.
HƏYAT
Bütün ajı xəbərlər gejə saatlarında gəlir,
məsələn, bir körpənin doğuluşu xəbəri.
Və nöqtə qoyur kişiylə qadının ayrılmaq istəyinə-
həm də əgər bu, oğlan uşağıysa.
Bütün ajı xəbərlər gejə saatlarında gəlir.
Məsələn, “oğlunuz savaşa gedir” xəbəri.
Və nöqtə qoyur kişiylə qadının ayrılmaq istəyinə-
həm də əgər geri dönəjəyi bəlli deyilsə.
Bütün ajı xəbərlər gejə saatlarında gəlir,
Məsələn, “oğlunuz əsir düşüb” xəbəri kimi
Və nöqtə qoyur kişi ilə qadının ayrılmaq istəyinə
Həm də əgər xilasına ümid qalmışsa…
Bütün ajı xəbərlər gejə saatlarında gəlir,
Məsələn “oğlunuz güllələnib əsirlikdən qaçarkən”
xəbəri kimi –
Və nöqtə qoyur kişi ilə qadının ayrılmaq istəyinə.
AİLƏ
Bir sabah ayılıb görsən ki, hər şey dəyişib,
yəni gördüyün kimi deyil nə varsa-
yəni göy üzünün yerində günəşdi.
Sonra yadına düşsə ki, yuxuda qadın görmüşdün-
uşaq yerinə iri buğda dənəsi doğan çılpaq qadın.
Qorxma, sığal çək sevgilinin saçlarına
və pıçıltı ilə “səni sevirəm” de,
o da mütləq “mən də sevirəm” deyəjək.
O sabah ayılıb görsən ki, hər şey dəyişib
yəni gördüyün kimi deyil nə varsa,
bom-boz evlərin önündəki dəniz deyil, zəmidir-
həm də içinə girib aza biləjəyin qədər sonsuz zəmi.
Sonra yadına düşsə ki, yuxundakı o qadın
qorxudan atıb getmişdi ağlayan buğda dənəsini.
Qorxma, baş əyib sevgilinin önündə diz çök
və pıçıltıyla “mənə ümid ver” de.
O da mütləq “mənəm ümüdin” deyəjək.
O sabah ayılıb görsən ki, hər şey dəyişib
Yəni gördüyün kimi deyil nə varsa,
yəni birləşir günəşlə o sonsuz zəmi
birləşdikjə də boğulursan, nəfəsin kəsilir.
Yadına düşəjək ki, yuxuda ağlayan buğda dənəsini
qujağına alıb qaçmışdın arxana baxmadan.
Qorxma, qaldır otağın künjündəki boş beşiyin örtüyünü
və soruş sevgilindən “içində bir şey tərpəndimi?” deyə,
O da mütləq “tərpəndi” deyəjək.
Mütləq deyəjək.
HƏLƏ VAXT VAR…
Alatoran…hamı susur…
On yeddi nəfər qalmışıq.
Az sonra- siqnal fişəngindən sonra
ikinji həmlə olajaq qarşıdakı səngərə.
Hələ vaxt var ölənləri saymağa,
sonra bir siqaret yandırıb səni xatırlamağa…
Yadıma düşür, meydan izdihamının içində
düyünləyib hirsimi-hikkəmi,
ən çox da sənə olan sevgimi
yumruq şəklində qaldırmışdım göylərə.
Və o şairin nitqindən sonra
“azadlıq” sözünü üç hejaya bölüb
bağırmışdım bağıra bildikjə-
nə boyunduruqdan, nə də köləlikdən,
səndən azad olmaq üçün.
Hələ vaxt var…
Axşamları çörək növbələrində
baxışları yerə dikilmiş,
bir-birindən utanan insanların içində
səni axtarmışdım.
Sonra satıjı xanımın sanki qəsdən
“Bəlkə bu axşam çörək olmadı” sözündən sonra
izdihamdakı “Azadlıq!” bağırtımı xatırlamışdım
və küsmüşdüm sənə olan ehtiyajımdan.
Üstü yaşıl örtüklü şəhid tabutu önündə
jənazə namazı qılarkən
səni istəmişdim ayaqda və səjdədə.
Və bir gün qapınıza gəlib…
Bu da siqnal fişəngi,
vaxt bitdi…
Yadda saxlayın – on yeddi nəfər qalmışdıq.
İkinji həmlədən sonra
yenidən sayarsınız ölənləri
və bir siqaret yandırıb xatırlayarsınız –
mən olmasam…
YOXLUĞUN…
Sadəjə gedişin deyil yoxluğun…
Baxıram pənjərədən, sanki hər şey yerində –
sabahlar məktəbə gedən uşaqlar,
göy üzünə bulud kimi dağılan quşlar,
azad, qayğısız uçuşlar.
Və televizyondakı savaş xəbərləri
Fələstin, İraq, Somali-
Bombalanmış şəhərlər,
Küçələrdə sürünən yaralılar,
Ölmüş qızına ağlaya bilməyən ata,
Yarıçuq divarın kölgəsində gizlənən ölüm,
O biri üzündə nəfəsini dərən fotorepartyor,
Dodağında qorxulu gülüş…
Yox…sadəjə gedişin deyil yoxluğun…
Bir azdan
Ölüm dəyişəjək yerini,
Keçəjək divarın o biri üzünə-
Fotorepartyorun gülüşü donajaq dodağında,
Çəkdiyi şəkillər kimi…
Ata qızını penjəyinə büküb aparajaq,
Sonra yaralıları güllələyəjəklər…
Dağılmış şəhərə qaranlıq çökəjək.
Sabaha qədər bir sükut yaranajaq
Və şəhər nəfəsini dərəjək ki,
Sabah hər şey yenidən başlasın
Elə yoxluğunda…
İstədiyin kimi – Fərhad Mete
İstədiyin kimi oldum –
Belə güjlü, belə sərt və heç vaxt ağlamayan,
Gülümsəyən gözlərində böyütdün məni,
Sonra hazır sabahları yaratdım sənin üçün,
Sən yatmışkən
Qaranlıqlardan keçən hazır sabahları,
Küçələrdə ölmüş quşlara jan verdim,
Ayaqlarıma yıxılan köpəklərin başını tumarladım –
Hürməsinlər deyə,
Ağajların qəddini düzəltdim, çiçəkləri rənglədim,
Divara yazılmış ” sevirəm ” sözünün üstünü qaraladım,
Yenidən sabah oxuyasan deyə.
Bütün səsləri içimə çəkdim oyanmayasan deyə.
Sənə yuxuları verdim qarmaqarışıq,
İçində ölmüş quşlar, qəddi əyilmiş ağajlar,
Rəngsiz çiçəklər, üstünə qaçıb ayaqlarına yıxılan küçə köpəkləri,
Bir da bəyaz divarlarda “üstəgəl” və “bərabərlik” işarəsi…
Sirrini tək mən bildiyim qarmaqarışıq yuxuları verdim sənə,
Hər sabah onları nəyəsə oxşadasan deyə…
Sonra qayıdıb yatağına gəldim, uzun-uzadı üzünə baxdım,
Və dedim astadan, pıçıltı ilə:
İstədiyin kimi oldum,
Səni sevdiyim üçün.
Mən – atasız, utanjaq və qorxaq yeniyetmə…