Blog

Qardaşlıq və həmrəyliyin möminlərə qazandırdığı güc

Allah rizası üçün həmrəy olmaq möminlərin gündəlik həyatda və çətinliklər qarşısında müvəffəqiyyət əldə etməsinin vacib sirridir. Müsəlmanların tarix boyu başlarına gələn hadisələrə baxdıqda da çətinliklərdən həmişə bu tərzdə xilas olduqlarını görürük. Başda insanlara nümunə olan peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (s.ə.v) və səhabələri olmaqla bütün müsəlmanlar bu əxlaqı ən gözəl tərzdə yaşayıblar. Göstərdikləri üstün əxlaq və fədakarlıq nümunələri ilə İslamiyyətin və Quran əxlaqının bütün dünyaya yayılmasına səbəb olublar.

Möminlərin vacib xüsusiyyətlərindən biri də qardaşlıq, həmrəylik mənasını verən təsanüddür. Rəbbimiz Quranda bütün möminlərin qardaş olduğunu bildirmişdir. Möminlər Allah rizası üçün yaşayan, Onun rəhmətini və cənnətini ümid edən insanlardır. Buna görə də bir-birilərini çox sevirlər və həmrəydirlər. Allah bu gözəl əxlaq xüsusiyyətindən razı olduğunu Quranda belə bildirir:

”Şübhəsiz ki, Allah möhkəm bir divar kimi səf-səf düzülüb Onun yolunda vuruşanları sevir.’ (Saff surəsi, 4)

Möminlər gözəl əxlaqlı, təvazökar və sevgi doludurlar. Buna görə də möminlər arasında təsanüd çox rahat yaranır. Allah möminlərin bir-birlərinə olan bağlılıqlarının necə olduğunu Quranda belə bildirmişdir:

‘Hamınız Allah’ın ipindən möhkəm yapışın və parçalanmayın! Allah’ın sizə olan nemətini xatırlayın ki, siz (bir-birinizə) düşmən idiniz, O, sizin qəlblərinizi birləşdirdi və Onun neməti sayəsində (bir-birinizlə) qardaş oldunuz. Siz odlu bir uçurumun lap kənarında idiniz. O, sizi ondan xilas etdi. Allah Öz ayələrini sizə beləcə bəyan edir ki, bəlkə doğru yola gələsiniz.’ (Ali-İmran surəsi, 103)

Möminlər arasındakı həmrəyliyin vacib xüsusiyyətlərindən biri də qısqanclıq, kin və ya mənfəətçilik kimi rəftar pozuqluqlarının olmamasıdır. Başlarına hansı hadisənin gəlməsindən asılı olmayaraq, heç vaxt fədakarlıq, təvazökarlıq və bağışlayıcılıq kimi Quran əxlaqının qazandırdığı rəftarlardan əl çəkmirlər.

Uca Rəbbimiz Quranda möminləri təsanüdü pozan rəftarlara qarşı xəbərdar edir. Məsələn, mömin digərinin xoşuna gəlməyən və onu təhqir edən üslubdan qətiyyən istifadə etməməlidir. Allah Quranda bu vəziyyəti belə bildirmişdir:
”Qullarıma de ki, ən gözəl sözləri danışsınlar. Çünki şeytan onların arasına ədavət sala bilər. Həqiqətən, şeytan insanın açıq-aydın düşmənidir.’ (İsra surəsi, 53)

“AYDINOGLU CONSULTİNG GROUP” LL Rəhbərliyi Sizi, yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsini, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının elektron orqanları Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbərini, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktorunu, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvünü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin xüsusi müxbirini, gənc yazarını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!

Mətbuat xidməti

“AYDINOGLU CONSULTİNG GROUP” LL Rəhbərliyi Sizi, yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsini, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının elektron orqanları Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin təsisçisi və baş redaktorunu, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının “Beynəlxalq Əlaqələr və Tərcümə” şöbəsinin rəhbərini, “KenanAydinoglu.Com” saytının Mətbuat xidmətinin rəhbərini, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvünü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin foto-müxbirini, tərcüməçi-jurnalistini, gənc yazarını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!

Mətbuat xidməti

Xoşbəxtlik, Xoşbəxtlik…Kasıb olanlar xoşbəxtliyi pulda,var-dövlətdə, sevgidən əziyyət çəkənlər sevgidə, dişləri ağrıyanlar xoşbəxtliyi dişləri sağlam olmaqda görər. Gülməlidir hə, amma bu fikirləri Şekspir səsləndirmişdi.Bu həqiqətəndə belədir. Saysaq adını xoşbəxtlik qoyacağımız ,xəyalında oldugumuz çox anı göstərə bilərik.Bəzən kiçik xoş anı xoşbəxtlik hesab edərsən.Çünki sən illərdir o kiçik anın həsrətindəsən. Bir neçə dəqiqəlik xoş an sənin xoşbəxtliyin olar.Hər insan xoşbəxtliyə irəliləmək adını xoşbəxtlik qoya biləcəyi nələr isə axtarar.Tapar bəziləri ,tapar xoşbəxt sanar özünü, bəziləri xoşbəxtliyi səhv anlayar, bəziləri isə nə qədər axtarsada tapa bilməz.Ondan uzaq qaçar xoşbəxtlik.Sanki uca bir zirvədə dayanar. Nə qədər ona yaxınlaşmaq istəsəndə yaxınlaşa bilməzsən.Kim isə,nə isə yolunu kəsər,addımlamağa qoymaz səni.İnsanların istədikləri şeyə sahib olması böyük bir xoşbəxtlikdir,amma sahib olduğundan çoxunu istəməmək daha böyük bir xoşbəxtlikdir.Mənə görə hərdən xoşbəxtlik ücün nəsə axtarmaq,xoşbəxtliyi nədəsə görmək mənasız düşüncədi.Xoşbəxtlik insanın içindən ,dərinliklərdən gələn bir hissdi.İnsan sadəcə xoşbəxt olduğunu düşünür,səbəbi isə bir vaxt arzu etdikləri deyil, sadəcə hissidi.Həyatla sülh bağlasan xoşbəxt,müharibə etsən bədbəxt olarsan.Uşaq ikən yəqinki çox insanın həyata keçirdiyi və keçirə bilmədiyi arzuları olub.Bəzən xoşbəxtlik kəlməsinin özünü belə səhv anlayarsan.Arzularını,umidlərini yanlış küçələrdən xoşbəxtlik adlı ünvana catdirmaq istəyərsən.Yalnız sonda başa düşərsən ,düzgün qapını döymədiyini..Səhərlər özünü xoşbəxt sanan insanların çoxu gecələr düşünərkən özlərini bədbəxt hiss edir.Gecələr dinlədiyin musiqilərdimi buna səbəb,ya özün?Bəzən bilərəkdən musiqiçiləri günahkar çıxartmaq istəyərik.Sanki bunların səbəbi özümüz deyilik.Təsəvvür etmək,xəyalına gətirmək canlandırmaq istəyərsən..Çəkinmə özünü xəyallarına etibar et.Xəyalların edə bilməyəcəyi ,qarşısını kəsən maneələr yoxdur.Xoşbəxtliyə çatmağa imkan verməyən bir şey yoxdur xəyallarda.Xəyallar sərhəd tanımaz.Uşaq ikən oynadığımız oyuncaqlardan ,oynayarkən yıxılmaqdan,kitabları vərəq-vərəq axtararaq şəkil tapmaqdan yorulardıq. (daha&helliip;)

Azərbaycan Kempo Federasiyası mətbuat xidmətinin rəhbəri, jurnalist Elşən Yəhyayev gənclərin cəmiyyətdə rolu barədə Moderator.az-a bir yazı göndərərək düşüncələrinin ictimai müzakirəyə çıxarılmasını xahiş edib: Çox vaxt gənclər sevgini digər hisslərlə qarışdırırlar. Əgər buna hiss demək mümkündürsə.Siz kimdənsə istifadə edirisinizsə onda bunu sevgi adlandırmaq olmaz. Bu kimi hallar insana sevgi kimi görünür, əslində isə bunların hamısı saxtadır. Bu gün Azərbaycan gəncliyi həm inkişafdadır həm də ki, tənəzzülə doğru irəliləyir. Günümüzdə, Azərbaycanda çox mənasız və xoşagəlməz gənclik formalaşır Bizdən əvvəlki nəslin yaşadığı zaman, mühit, şərait tamam fərqli olub və bu da gənclərin səhv yolda olduğunu göstərir. Hazırda ölkəmizdə Avropaya inteqrasiya prosesi gedir və belə gənclər müasir düşüncəli gənclərlə fikir ayrılığına düşür, bu da gəncliyin parçalanması deməkdir. Bu özünü indi göstərməsə də gələcəkdə mütləq cəmiyyətə, ələxüsus da cəmiyyətin ən vacib hissəsi olan gəncliyə öz ziyanlarını göstərəcək. Dünyanın hansı yerindən aslı olmayaraq, gənclik hər zaman dəyişikliyə maraqlıdır.Bu, Azərbaycandada belədir. Amma problem ondadır ki, dəyişikliyə nail olmaq üçün seçdikləri yol çox zaman yanlış olur. Çox təəssüf ki, bu gün Azərbaycan gəncini meşşan həyat tərzi maraqlandırır.Bütün bunlara səbəb olan faktorlar isə daha böyük mövzudur.Belə olan halda gənclərimizin vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında aktiv rolunu gözləmək olmur.Halbuki Azərbaycan gəncini təhsilli, ictimai cəhətdən fəal, dövlətin və cəmiyyətin idarə edilməsində və inkişafında yaxından iştirak edən,çox böyük hədəfləri və məqsədləri olan, enerjili və özünə güvənən gənc kimi görmək istəyərdim.

Rafael Hüseynovun “VAXTDAN UCA”- əsəri uzun illər öncə işıq üzü görməsinə baxmayaraq yenə də oxucuların maraq dairəsindədir. Mən özüm də bu kitabı yaxın günlərdə gec də olsa oxudum. Bu o demək deyil ki, mənim Hüseyn Cavidin yaradıcılığından heç xəbərim yoxdur. Onu qeyd edim ki, Azər Turanın “CAViDNAMƏ” – ni Rafael Hüseynovun “VAXTDAN UCA” əsərindən əvvəl oxumuşdum. Lakin hər iki yazarın əsərinə fikir bildirməyimin əsaslı səbəbi mütaliəni sevən Cavidsevər oxucular kimi, məni də bu əsərlərə olan fikir müxtəlifliyi məcbur etdi. Bu günlərdə tanınmış araşdırmaçı-alim Azər Turanın tədqiqat əsəri, olan“CAVİDNAMƏ”ni oxuyub,mətbuat səhifələrində fikrimi bildirmişdim. Buna baxmayaraq, hər iki əsərə qarşı oxucuların fikir ayrılığını nəzərə alaraq yenidən fikrimi oxucularla bölüşmək istərdim. İlk öncə onu qeyd edim ki,”VAXTDAN UCA” əsəri “CAVİDNAMƏ” ilə müqayisədə elmi əsər deyil, sadəcə Rafael Hüseynovun Hüseyn Cavidə olan sevgisinin bəhrəsi kimi səciyyələndirilə bilər. Çünki yazılmış fikirlər müəyyən mənada tarixi faktlara əsaslanmasa da oxucunu Cavidin yaşadığı həyatın keşməkeşinə səyahət etdirir. Kitabın adına gəlincə, VAXT VƏ ZAMAN ALLAHA məxsusdur. Kitaba ön söz yazan Anar müəllim vaxt və bəxt anlamlarının bir-birini tamamladığını önə çəkir. Mən bir oxucu kimi önə çəkilən fikir haqqında belə deyərdim, Hüseyn Cavidin başına gələnlər nə vaxtdır, nə bəxtdir, sadəcə yaşadığı dövrün burulğanlı mühitidir. Onu bu burulğana sürükləyənlər onun nə qədər əlçatmaz olduğunu bilənlər idi. Bu əlçatmazlıq Hüseyn Cavidi ucaltdı. O ucalığı ilə əqidə və təffəkürünün, ilahi bəsirətinə sığınan əqli, zəkası oldu ki, ona qarşı üzü dönmüş zamanın gərdişinə tanrısına üsyan etmədən dözdü və yaşadı. Bəli, zamanın haqsız məngənəsində çabalayan Hüseyn Cavid məfkurəsinin cilalanması mümkünsüz olduğundan, zaman–zaman onun bənzərsizliyi bu günümüzə də gəlib çatdı. Hüseyn Cavid “dayanan zaman”ın nə vaxtsa onun bəxtinə sarı irəliləyəcəyini sanki əvvəldən bildiyi üçün heç mücadilə etmədən öz tanrısına sığındı. Tutduğu bu yol dözülməz olsa da, Hüseyn Cavid dözdü və düşmənlərinin gözünə dik baxdı. O, hətta bilirdi ki, onu 1937 – ci ilin burulğanına sürüklüyənlər zaman gələcək o dövr xatırlanarkən murdar xislətli insanların bu günümüzə gəlib çıxan tör – töküntüləri utanc hissi keçirəcəklər, hətta öləcəklər belə…. Yarım əsr əvvəlin saralmış qəzet səhifələrində bu iyrənc misraları oxuyub təəccüblənməmək mümkün deyil: (daha&helliip;)

« Mən Məktəbə gələrkən çox həyacanlı idim.Səbirsizliklə müəlliməmi görmək istəyirdim.Müəlliməmi görərkən sevindimki belə gözəl müəlliməm var. Sinif yoldaşlarımı görərkən həyəcanlanırdım.Sonra onlarla dost oldum.”
“Mən sizin sinifə gələndə sevindim.Ona görədə sizin sinfdə qaldım.Çox sağolun müəllimə.Siz olmasa idiniz biz şagirdlər savadsız qalardıq.Oxuya bilməz,yazı yaza bilməzdik.”
Şair həyatda yaxşı nə varsa götürür və öz əsərinə daxil edir.Ona görədə onun əsəri gözəl ,həyatı isə çirkin olur.( L.N.Tolstoy)
5 oktyabr” Müəllimlər günü”münasibəti ilə bütün şagirdlərim tərəfindən yazılan məktublardan tək ikisini yazdım.Hər birisinin məktubu bundanda artıq ürək dolu sözlərdən ibarətdir.Həyəcanlı yazılarla buraxılan səhvləri gözlərim inanınki sevincdən bir o qədərdə görməyirdi.Çünki artıq ürəklərindən keçənləri onların gözlərindən oxumusdum.
Maraqlar fərqlidir,istəklər fərqlidir.Valideyinlər var ki insanın əziyyətini bir çırpıda yerə sərir.Valideyin varki əvvəldən bir çox anlaşılmazlıq olsada sonra getdikcə ona güvənməyi öyrənirsən. Hər kollektiv də olduğu kimi müəllim kollektivi ilə də işləmək çox çətindir.Deyərdim ki bir az da artıq çətindir.Çünki bu çox şərəfli peşədə öyrədən sən olduğun halda qəribə insanlarla qarşılaşırsan.Sənə ağıl vermək istəyənlər,adına ləkə vurmaq istəyənlər,milyonları qarşına sərmiş kimi etdikləri təbrikləri başa qalxanlarda heç də az deyil.Yəqin tek yeganə peşədir ki can qoyub yol öyrətdiyin şagirdlərinin səni sevməsini, görməməzlikdən gələn və öz mənafeyinə yaraşan hərəkət edənlərdə yəqin bu peşədə can qoyub qurbana çevrilənlərdir.
Cəmiyyət istəksiz bir şey etməz.Biz çox güclü xalqıq.O qədər azadıq ki heç kimi heç kim heçnəyə məcbur edə bilməz. Ancaq bəzən sadə müəlliməni mürəkkəbə çevirib öz peşəsinə nifrət etdirmək həddinə gətirənlərdə olur.Nə yaxşıki yaxşı insanlarda var.Bu yolun keşməkeşindən keçib sənə səbrli olmağı xatırladan, yanında güclü olduğunu hiss elətdirənlər də var.Zaman o qədər qısadırki istədiyimiz kimi yaşamaq üçün ömrümüz deyərdim ki çox azdır.Gəlin o zamanı yaxşı dəyərləndirək.Dünya malı üçün bir –birimizə quyu qazmayaq.Ləyaqətimizi parçalamayaq.Dalaşanda elə sözlər barı sərf edəkki barışmağa üzümüz olsun.Qəlbimin qırıldığı çox insanlar var.Mən peşəmi o qədər sevirəm ki heç kim bu sevdamdan əl çəkdirə bilməz.Bir müəllimə kimi inanıram ki ,vəfasız dost kölgə kimidir.İşıqlı gündə səni izlər,buludlu gündə gözdən itər.
Fikir müxtəli ola bilər,lakin həqiqət birdir.Həqiqətdən qaçmayın.İnsan kimi insan olun ! Onu da deyimki acı dil bal satandan,şirindil bibər satandan yaxşıdı

Azərbaycan sənayesinin ilk elmlər doktoru

“Bu çox nadir haldır ki, Əbülfəz Babayev kimi istedadlı bir elm adamı zavodda qalıb işləyir və elmi axtarışlarını elə orada uğurla davam etdirir. Bilavasitə istehsalatda çalışaraq, elmi nəzəriyyə ilə, həm də konkret praktik əhəmiyyəti olan nəzəriyyə ilə məşğul olmağa hər adam qadir deyil. Babayevin bu sahədə unikallığını həm də o fakt sübut edir ki, o, Azərbaycan sənayesinin (elminin yox, məhz sənayesinin!) yetişdirdiyi ilk elmlər doktorudur.
Onun monoqrafiyası dərin elmi əsaslar üzərində qurulmuş, eyni zamanda konkret praktik işə, istehsalata xidmət edən fundamental, olduqca dəyərli bir əsərdir. Əbülfəz Babayev elmi fikirlə istehsalatın effektiv vəhdətinə nail olmağı bacaran nadir bir fenomendir. Belə bir istehsalatçı alimi, öz işinin professoru olan bir adamı layiqincə qiymətləndirmək lazımdır”.
Dzantemir TMENOV,
Ukraynanın əməkdar elm xadimi,
kimya elmləri doktoru, professor.
1991-ci il.

Ə.Babayevin kimyaçı bioqrafiyasının mühüm məqamları

1972-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Kimya İnstitutunu kimyaçı mühəndis-texnoloq ixtisası üzrə bitirdikdən sonra təyinatla Sumqayıt Sintetik Kauçuk zavodunda işə başlayan Əbülfəz Babayev ilk gündən özünün kimya istehsalatına böyük marağı, elmi axtarışlara olan meyli ilə nəzər-diqqəti cəlb etmişdi.
Artıq 1975-ci ildə – müəssisədə işə başlamasının üçüncü ilində o, gənc mühəndis-kimyaçı kimi özünün 15-dən artıq səmərələşdirmə təklifinin istehsalata tətbiqinə nail olmuş və “Azərbaycanın ən yaxşı gənc səmərələşdiricisi” adına layiq görülmüşdü. Elə həmin il o, Kazan şəhərində keçirilən, polimer materialların istismar xassələrinə həsr edilmiş Ümumittifaq elmi-praktik seminarına dəvət edilmişdi. SSRİ-nin görkəmli kimyaçı alimlərinin də iştirak etdiyi tədbirdə gənc kimyaçı kimi Əbülfəz Babayevə də söz verilmişdi. Onun modifikasiya edilmiş butil-kauçukun əsasında alınan rezinlərin vulkanlaşdırılması ilə bağlı məruzəsi seminar iştirakçıları tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdi. Elmi axtarışlara olan marağı ilə o, müəssisənin gənclərini də elmi-texniki axtarışlara cəlb etmək məqsədilə respublikada ilk dəfə olaraq zavodun gənc mütəxəssislərindən ibarət “elmi-tədqiqat qrupu” da yaratmışdı.
Təsadüfi deyil ki, onun bütün sonrakı mühəndis-texnoloq fəaliyyəti istehsalatın texniki yeniliklər, elmi əsaslar üzərində qurulması və daim təkmilləşdirilməsi ilə bağlı olmuşdur. 30 ilə yaxın Sintetik Kauçuk zavodunda çalışan, SSRİ-nin neft-kimya sənayesində ən gənc baş mühəndis olan Ə.Babayev bu vəzifədə 19 il səmərəli fəaliyyət göstərmiş, sonrakı illərdə (2001-2005) Etilen-polietilen zavoduna rəhbərlik etmişdir.
Diqqətəlayiqdir ki, Əbülfəz Babayev bilavasitə istehsalatın ehtiyaclarından irəli gələn elmi axtarışlar aparmaqla özünün həm namizədlik, həm də doktorluq dissertasiyasını bilavasitə zavod şəraitində, istehsalatdan ayrılmadan hazırlayıb müdafiə edən ilk azərbaycanlı kimyaçı alim, yalnız kimya sənayesinin deyil, bütövlükdə Azərbaycan sənayesinin ilk elmlər doktorudur.
Özünün çoxsaylı, həm də qiymətli elmi axtarışları və nailiyyətləri sayəsində Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının və Nyu-York Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, texnika elmləri doktoru, professor kimi yüksək elmi titul və dərəcələr qazanmış Əbülfəz Babayevi nəinki MDB ölkələrində, hətta bir çox xarici ölkələrdə istehsalatçı-alim kimi tanıdan, nüfuzunu daha da artıran, onun bir çox sovet alimlərinin, hətta elmi-tədqiqat institutunun nail ola bilmədikləri yeni texnologiyalar işləyib-hazırlaması, yüksək elmi-texniki nailiyyətləri olmuşdur. Təsadüfi deyil ki, əldə etdiyi çoxsaylı uğurlara görə Ə.Babayev iki dəfə Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının Qızıl medalına layiq görülmüşdür.
Əbülfəz Babayevin sayəsində SSRİ miqyasında ilk dəfə olaraq nitril latekslərinin istehsalının fasiləsiz texnologiya üzrə alınmasına, dinyada ilk dəfə olaraq ən yüksək təmizliyə malik (99,99 faiz! Onun istehsal olunduğu digər 4 ölkədə bu mühüm göstərici 99,9-dan çox deyil) mütləq izopropil spirtinin istehsalına Azərbaycanda nail olunmuşdur. Məhz həmin kimyəvi məhsul müstəqil Azərbaycanın tarixində ilk dəfə olaraq dünya bazarına çıxarılmış və respublikanın ağır iqtisadi dövründə yüz minlərlə dollar gəlir gətirmişdir.
Ölkəmizin iqtisadiyyatının inkişafında mühüm yer tutan neft-kimya kompleksinin xammal mənbəyi olan “EP-300” qurğusunun tikintisi bilavasitə Əbülfəz Babayevin iştirakı ilə, texnologiyasının mənimsənilməsi isə onun elmi-texniki rəhbərliyi ilə aparılmışdır. Məhz onun sayəsində mütləq təmizliyə malik izopropil spirti, izopropil efiri ilə yanaşı stirol monomeri, müxtəlif latekslərin alınma texnologiyası müvəffəqiyyətlə istehsalata tətbiq olunmuş, bir çox kimyəvi məhsulun keyfiyyəti beynəlxalq standartlar səviyyəsinə çatdırılmış və onlar dünya bazarına çıxarılmışdır. Bütün bunların nəticəsi olaraq Sumqayıtda yüzlərlə iş yeri qorunub-saxlanmışdır.
Həmin dövrdə Ə.Babayevin tədqiqatlarının əsas istiqaməti məhz “EP-300” kompleksinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə qurğuda alınan bütün məhsulları istehlak tələbləri səviyyəsinə çatdırmaq olmuşdur. Bunun üçün o, təmiz benzolu ayırmadan alkilləşmə prosesi apararaq, etilbenzolun (stirol üçün xammal) alınması texnologiyasını işləyib-hazırlamış və onların istifadəsiz qalmış avadanlıqlarda istehsalını həyata keçirmişdir. İstehsalatçı alim kimi o, ”Sintezkauçuk” zavodunda Azərbaycanda ilk dəfə olaraq aktiv katalizator kompleksinin istehsalına da nail olmuşdur ki, bu da yeni bir elmi uğur olmaqla yanaşı iqtisadiyyatımız üçün də xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir.
Ə.Babayev Azərbaycandan olan yeganə tədqiqatçı-alimdir ki, Moskva və Leninqrad alimlərinin bilavasitə müraciəti üzrə onun istehsalat şəraitində qısa bir vaxtda işləyib-hazırladığı kimyəvi maddədən əsrin faciəsi olan Çernobıl qəzasının radiasiya zonasına qoruyucu “örtük” çəkilməsində istifadə olunmuşdur.

Ə.Babayev nazirliyi necə təəccübləndirdi?
…Azərbaycanın dahi rəhbəri, Ulu öndər Heydər Əliyevin ölkənin neft-kimya sənayesinin yenidən qurulması proqramı çərçivəsində ötən əsrin 70-ci illərinin sonlarında layihələndirilməsinə başlanılmış “EP-300” kompleksinin tikintisi aparılarkən SSRİ Neft-Kimya Sənayesi nazirinin müavini Leonti Karpenko Sumqayıta gəlmişdi. Tikintinin gedişinin qrafikdən müəyyən qədər geri qalması onda qurğu işə salındıqdan sonra yeni texnologiyanın mənimsənilməsi prosesinin də xeyli uzanacağı qənaətini yaratmışdı. Lakin 1987-ci il dekabrın 31-də tikinti başa çatıb, qurğu istismara verildikdən 19 gün sonra ilk məhsul – etilen alınması mümkün olmuşdu.
SSRİ-nin analoji qurğularında hazır məhsul çıxımına yalnız 5-6 aydan sonra nail olunduğundan, Sumqayıtda bu prosesin cəmi 19 günə başa çatdırılması barədə Moskvaya raport verəndə, nazirlikdə buna inana bilməmişdilər. Lakin həqiqət bu idi ki, Sumqayıt kimyaçıları belə bir yüksək nəticə, rekord əldə edə bilmişdilər – hər şeyi qabaqcadan ölçüb-biçərək, işin gedişi zamanı ekspromt olaraq konstruksiya və texnologiyada müəyyən yeniliklər tətbiq etmiş Ə.Babayevin sayəsində.

“Babayev, kömək edin…”

…Təxminən 25 il əvvəl, Sovetlərin dağılacağının hələ güman edilmədiyi bir dövrdə Moskvadan, SSRİ Neft-Kimya Sənayesi Nazirliyindən Ə.Babayevə xəbər çatdırılmışdı ki, Omskın Sintetik kauçuk zavodunda ağır istehsalat qəzası baş verib. Nazirliyin nümayəndələrinin də hadisə yerində olmasına, müəssisənin mütəxəssislərinin, qəza xidmətlərinin bütün səylərinə baxmayaraq, artıq ikinci gün idi ki, qəzanın nəinki qarşısını almaq, heç hansı səbəbdən törəndiyini də bilmək olmurdu. Omck böyük təhlükə qarşısında idi. Şəhər rəhbərliyi də, nazirlik də böyük təşviş içərisində idi – vaxt keçdikcə vəziyyət daha da gərginləşirdi, hər an patlayış və böyük dağıntı, bədbəxtçilik ola bilərdi. Nazirliyin və müəssisənin baş mütəxəssislərinin məsləhətləşmələri heç bir nəticə verməmişdi.
Belə bir məqamda nazirlikdən sintetik kauçuk istehsalatlarının “xarakterinə” yaxşı bələd olduğu üçün Ə.Babayevə də müraciət edilmiş, öz fikir və məsləhətlərini bildirməsi xahiş olunmuşdu. Ona verilən tələsik, qısa məlumatdan Omskda nə baş verdiyini öyrəndikdən və qəzanın xarakterini təhlil etdikdən sonra o, buna səbəb ola bilən nasazlıqları aradan qaldırmaq üçün ilkin mülahizələrini bildirib, hansı ardıcıllıqla və nə etmək lazım olduğunu söyləmişdi. Bundan sonra hər şey onun qiyabi olaraq dediklərinə hadisə yerində nə dərəcədə düzgün əməl ediləcəyindən asılı idi.
Təxminən 4 saat sonra Omskdan xoş xəbər gəldi – qəzanın qarşısı Ə.Babayevin “təlimatına” əməl edilərək alınmışdı. Bir gün sonra isə sumqayıtlı “xilaskar”a həm nazirlik, həm də zavod kollektivi adından təşəkkür bildirilmişdi.
Təbii ki, Əbülfəz müəllim üçün nazirliyin təşəkküründən daha vacib olan o idi ki, o, baş vermiş qəzanın səbəbini min kilometrlərlə uzaq məsafədən, qiyabi olaraq, həm də çox dəqiqliklə müəyyən edə bilmiş və öz təklifləri ilə onun qarşısını almaqda iştirak etmişdi.
Bu, həm də təkcə Əbülfəz Babayevin yox, Azərbaycan elminin qələbəsi, kimya elminin respublikada yüksək inkişaf səviyyəsində olduğunun təsdiqi idi. Ən əsası isə o idi ki, yaranmış ağır vəziyyətdə Moskva məhz Azərbaycana, onlar üçün “qlubinka” sayılan Sumqayıta müraciət etmişdi. İşin öhdəsindən gələ biləcək yeganə bir mütəxəssis olaraq Moskvanın SSRİ kimi nəhəng bir ölkədə məhz Azərbaycan kimçyaçısına müraciət etməsinin özü qürurverici idi.

***

1994-cü ildə Ə.Babayev Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdi. Həmin Akademiyanın üzvləri arasında təkcə kimyaçı alimlər yox, həm də radiasiya və kosmik tədqiqatlar, müdafiə sənayesi sahəsində çalışan görkəmli alimlər, hərbçi generallar da vardı. Belə ki, orada seçim məsələsi son dərəcə ciddi və məsuliyyətlə aparılırdı.
Bir il sonra – 1995-ci ilin ortalarında həmin Akademiyanın kimya şöbəsinin müdiri Bakıya gəlmişdi. Onu Azərbaycanın Nazirlər Kabinetinin nümayəndəsi və Ə.Babayev qarşılamalı olmuşdu. Görüş zamanı moskvalı akademik bildirmişdi ki, Akademiyanın müxbir üzvlüyünə yeni seçilənlərə səsvermədə iştirak edən akademiklər Ə.Babayevin kimyanın aktual problemləri ilə bağlı müxtəlif elmi jurnallarda dərc olunan məqalələrinə xüsusi maraq göstərdiklərindən və onun elmi tədqiqatlarını yüksək qiymətləndirdiklərindən seçki zamanı Ə.Babayevə yekdilliklə səs vermişdilər.
Görünür, heç də təsadüfi deyildi ki, ABŞ, Rusiya, İngiltərə, Almaniya, Fransa, Kanada, İtalıya və digər ölkələrin elmi-texniki jurnallarında dərc olunmuş 300-dən artıq elmi məqalənin, 100-dən çox patent və ixtiranın, 17 monoqrafiya və dərs vəsaitinin müəllifi olan Ə.Babayev elə həmin il Nyu-York Elmlər Akademiyasının, iki il keçdikdən sonra isə həm də Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdi.

“Siz heç vaxt nitril lateksi ala bilməyəcəksiniz!”

Ötən əsrin 80-ci illərinin əvvəllərində sənayenin müxtəlif sahələrində, xüsusilə yüngül sənayedə tələbatın yüksək olduğu, lakin tərkibində zəhərli xlorun az olmadığı xloropren lateksi əvəzinə xlorsuz olan nitril latekslərinin sənaye üsulu ilə, həm də fasiləsiz texnologiya ilə alınması məsələsi sovet kimyaçılarını çox ciddi şəkildə düşündürürdü. O zaman həlli çox çətin və mürəkkəb olan bu işin üzərində SSRİ Elmlər Akademiyasının Leninqrad, Voronej və Yaroslavl Elmi-Tədqiqat İnstitutlarının tanınmış alimləri ilə yanaşı “Sintezkauçuk” İB-nin Baş mühəndisi Əbülfəz Babayev də bilavasitə texnoloji proseslərin davam etdiyi istehsalatda – özünün «elmi-tədqiqat institutunda» çalışır, tədqiqat aparırdı.
Onu belə bir çətin problemin həllinə girişməyə sövq edən bir-neçə səbəb var idi. Əvvəla, o, bir azərbaycanlı mühəndis kimi heç cür qəbul edə bilmirdi ki, sənayenin bir çox sahələri üçün son dərəcə vacib olan xloropren lateksinin SSRİ-də yeganə istehsalçısı olan Yerevan bu sahədəki monopoliyasından sui-istifadə edərək, İttifaqın bir çox sənaye müəssisələrini çıxılmaz vəziyyətdə qoyurdu – gah qiymətləri qaldırır, gah da həmin məhsulun istehlakçılara verilməsini qəsdən ləngidir, bəzən də tamamilə dayandırırdı. SSRİ sənayesinin bir çox sahələrini xammalla təchiz edən “Nairit” zavodu xloropren istehsalatını rekonstruksiya adı ilə saxlamaq və bununla bağlı Moskvadan külli miqdarda vəsait qopartmaq niyyətində idi (söhbət 1988-ci ildən gedir – o zaman ermənilər təkcə Azərbaycana yox, həm də Kreml rəhbərliyinə qarşı ən kəskin tələblər, iddialar qaldırırdılar). Ancaq erməni hiyləgərliyi ilə qurulmuş ultimativ tələblərə baxmayaraq, İttifaq nazirliyi onların arzusunda olduğu vəsaiti ayırmaq fikrində deyildi. Odur ki, “Nairit”in fəhlələri uzunmüddətli tətillərə başlamışdı və bununla bağlı həmin zavodun məhsulundan xammal kimi istifadə edən istehlakçı müəssisələrdə vəziyyət gərgin xarakter almışdı.
Düzdür, həmin ərəfədə xloropreni əvəz edə bilən, başlıcası isə tərkibində xlor olmayan, bütün texniki parametrlərinə görə ondan xeyli üstün və zərərsiz olan nitril lateksinin SSRİ Neft-Kimya Sənayesi Nazirliyinin tabeliyində olan müəssisələr içərisində ilkin olaraq Sumqayıtda, “Sintezkauçuk” zavodunda istehsalına başlanılmışdı. Ancaq təəssüf ki, məhsul yalnız fasiləli rejim üzrə, kiçik partiyalarla alınırdı ki, bu da çətinliklər bahasına başa gəlir və İttifaq sənayesinin tələbatını ödəyə bilmirdi.
Prosesin texnologiyası o dərəcədə qeyri-mükəmməl, natamam işlənmişdi ki, əsas mühəndis-texniki korpusun diqqətinin məhz məhsul çıxımına yönəlməsinə, bunun üçün maksimum səy göstərilməsinə baxmayaraq, istənilən keyfiyyəti almaq mümkün olmurdu. Hətta hər dəfə zay olmuş lateksə bənzər kütlə dənizə atılmalı olurdu və bu, ekologiyaya böyük ziyan vurmaqla yanaşı, zavodun istehsal həcminin kəsirdə qalması ilə nəticələnir, maliyyə vəziyyətinə ciddi təsir göstərirdi.
Problem onda idi ki, mövcud texnologiya üzrə işləyərkən alınan lateks kütləsi proses zamanı bərkiyərək, reaktoru sıradan çıxarırdı. Həm də prosesi yenidən başlamaq üçün hər dəfə həmin bərk kütlənin 12 kub metrlik reaktordan çıxarılması, hissə-hissə kəsilib-qopardılaraq, reaktordan xaric edilməsi üçün iə 80 nəfərə qədər fəhlə son dərəcə ağır və yorucu olan işə cəlb edilirdi.
Yaranmış xoşagəlməz vəziyyət Ə.Babayevin ciddi narahatlığına səbəb olurdu. Digər tərəfdən isə nitril lateksi həm Azərbaycanın, həm də bütövlükdə SSRİ sənayesinin müxtəlif sahələri, o cümlədən hərbi sənaye üçün son dərəcə lazımlı, olduqca vacib, qiymətli bir kimyəvi məhsul idi. Odur ki, necə olursa-olsun, daha optimal, daha səmərəli variant işlənib-hazırlanmalı idi. Mövcud texnologiyanın təkmilləşdirilməsi və ya yenisi ilə əvəz edilməsi üçün isə ciddi elmi axtarışlar aparmaq tələb olunurdu.
Ancaq Ə.Babayevi yeni texnologiyanın hazırlanmasına sövq edən başqa bir səbəb də var idi… Nitril lateksi məsələsi İttifaq nazirliyində müzakirə olunarkən Təchizat İdarəsinin müşavirədə iştirak edən xanım rəisi orada etinasızlıq və təkəbbürlə Sumqayıt kimyaçılarının nitril lateksinin alınmasına heç zaman nail ola bilməyəcəklərini, bununla da nazirliyi pis vəziyyətdə qoyacaqlarını iddia etməsi idi.
Həmin müşavirədən təxminən 4 ay keçdikdən sonra problemin həlli yolunda Ə.Babayevin gərgin səyləri, elmi təhlil və araşdırmaları uğurla nəticələndi – texnologiyanın demək olar ki, yenidən işlənərək, bütünlüklə dəyişdirilməsi, avadanlıqda rekonstruksiya aparılması nəticəsində Sumqayıt kimyaçıları, nəhayət ki, SSRİ-də ilk dəfə olaraq nitril latekslərinin fasiləsiz metodla alınmasına nail oldular.
Azərbayçanın görkəmli kimyaçı alimi akademik Musa Rüstəmov Ə.Babayevin bu elmi uğuru ilə bağlı fikirlərini bölüşərək o zaman demişdi: “Bu işdə Babayevin ən böyük xidməti ondan ibarətdir ki, o, bu prosesdə kükürd oksidi sərfinin təxminən 10 dəfə azaldılmasına, çox qiymətli butilen fraksiyasının alınmasına, milyonlarla manat iqtisadi gəlir əldə edilməsinə nail olmuşdur. Dünya texnologiyası səviyyəsində aparılmış bu işi bir alim kimi o, məharətlə, geniş və kompleks elmi-texniki tədqiqat nəticəsində həyata keçirə bilmişdir”.
Bu gün fəxrlə demək olar ki, o dövrdə SSRİ-də bir-neçə elmi-tədqiqat müəssisəsində fasiləsiz metoda nail olmağa çalışsalar da, buna müyəssər ola bilməmişdilər. Ə.Babayevin sayəsində nitril lateksinin istehsalı üzrə fasiləsiz metod birinciliyi Azərbaycana nəsib oldu.

***

Nitril latekslərinin yeni texnologiya üzrə istehsalı qaydaya salındıqdan sonra Sumqayıt kimyaçıları Ertmənistanın “Nairit” zavodunun lateks verməməsi üzündən fəaliyyəti dayanmaq təhlükəsi qarşısında qalmış Abakanın Ayaqqabı fabrikinin, Çernoqorsk kombinatının və digər müəssisələrin də lateksə olan ehtiyaclarını artıqlamasilə ödəmişdi.
Hətta Abakan zavoduna həmin dövrdə Sumqayıtda istehsal olunan nitril lateksləri yox, onların tamamilə başqa bir modifikasiyasının lazım olmasına, onun alınması üçün bəzi texnoloji dəyişikliklər və müəyyən kimyəvi əlavələr tələb olunmasına baxmayaraq, Sumqayıt kimyaçıları Əbülfəz müəllimin rəhbərliyi altında həmin işlərin öhdəsindən də vaxtından xeyli əvvəl gələrək, sifarişçinin tələbatını bütünlüklə ödəyə bilmişdi.
O zaman Çernoqorsk kimya kombinatının baş mühəndisi A. Qrinjov özü də fərqinə varmadan, bir “sirri” açaraq bildirmişdi ki, Ə.Babayevin ünvanını ona keçmiş SSRİ Neft-Kimya Sənayesi Nazirliyində işləyən bir qadın – bir vaxt təşəxxüs və etinasızlıqla Əbülfəz Babayevə “siz heç vaxt nitril lateksi ala bilməyəcəksiniz!” deyən həmin xanım vermişdi. Bu, gecikmiş də olsa, hər halda Azərbaycan elminin gücünün, qüdrətinin etirafı, onun kimya elminin növbəti qələbəsi demək idi!..
Sonralar iş elə gətirmişdi ki, Ə.Babayev bir dəfə Moskvada – SSRİ Neft-Kimya Sənayesi Nazirliyində olarkən həmin qadın ona yaxınlaşaraq, Sumqayıtda nitril lateksinin fasiləsiz üsulla alınmasına görə onu təbrik etmiş və bir vaxt ona inamsızlıqla dediyi sözlərə görə üzr istəmişdi.

Sumqayıt “Çernobıl”a da kömək əlini uzatdı

Bir vaxt «Soyuzkauçuk» Baş İdarəsinin rəisi, sonralar SSRİ Neft-Kimya Sənayesi nazirinin müavini olmuş texnika elmləri doktoru V.Sazıkin 1998-ci ildə Sumqayıtın «Sintezkauçuk» zavodunda olarkən təəccübünü gizlətməyərək, demişdi: «Babayev nitril lateksinin fasiləsiz metodla alınmasına, elmi-tədqiqat institutlarının öhdəsindən gələ bilmədiyi bir işə necə nail olubsa, bu gün də mənim üçün sirr olaraq qalır».
O, bunu təsadüfi olaraq yada salmamışdı. Belə ki, o vaxtlar Əbülfəz Babayevin bütün keyfiyyət parametrlərinə görə xloropren lateksindən üstün olan nitril latekslərinin fasiləsiz üsulla alınması sovet kimya elmində və sənayesində böyük bir elmi uğur kimi qiymətləndirilmişdi…
Bu, həm də Sovetlərin çox ağır bir dövrünə – Çernobıl qəzası dövrünə təsadüf etdiyindən, Ə.Babayevin elmi nailiyyəti təcili olaraq və həm də çox ciddi sınaqdan keçməli olmuşdu. Belə ki, radiasiyanın 35 kilometrlik radiusdakı ərazidən şüalanmış tozlar vasitəsilə kənara yayılmasının qarşısını almaq o vaxt təcili tapşırıq kimi Leninqradın elmi-tədqiqat institutlarından birinə tapşırılmışdı. Lakin orda bu məsələ ilə bağlı Sumqayıta, Əbülfəz Babayevə müraciət edilməsi məsləhət görülmüşdü.
Məsələnin həlli Sumqayıtda özünü çox gözlətmədi. Qısa bir müddətdə lateksin yeni texnologiya əsasında xüsusi modifikasiyasının istehsalına başlanıldı və həmin qiymətli kimyəvi məhsul dəmiryol çənləri ilə Çernobıla yola salındı.
“Babayev lateksi”nin texnologiyası əsasında alınan yeni modifikasiyanın üstünlüyü onda idi ki, onun tərkib hissəsi olan kauçuk emulsiyasını radiasiya ilə zəhərlənmiş əraziyə səpdikdə o, nazik, lakin çox etibarlı qoruyucu təbəqə yaradırdı ki, bu da radiaktiv tozların daha geniş dairədə yayılmasının qarşısını əhəmiyyətli dərəcədə almağa imkan verirdi.
Və bu birmənalı olan həqiqətdir ki, həmin modifikasiyanın alınma texnologiyasının işlənib-hazırlanmasında nə Rusiya, nə də Azərbaycan tərəfdən ikinci və ya üçüncü bir şəxs iştirak etməmişdi.

Azərbaycan kimyaçısının beynəlxalq nüfuzu

Bu gün onu da xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın bir çox nüfuzlu elmi təşkilatları Ə.Babayevi vaxtaşırı olaraq beynəlxalq elmi simpoziumlara və konfranslara dəvət edirlər. Elmi uğurları bilavasitə kimya istehsalatının ehtiyaclarından yaranan tədqiqatçı alimə Yaponiyanın məşhur “Niçimen Korporeyşn” şirkətindən onun elmi ixtirasından yeni yaradılacaq avtomatik sistemlərdə istifadə edilməsi üçün razılığını verməsi barədə müraciət də Ə.Babayevin kimya sahəsində beynəlxalq elmi nüfuzundan xəbər verir.
Təsadüfi deyil ki, sumqayıtlı kimyaçı alim son illər dünyanın ən mötəbər elmi tədbirlərində – Amerika, İngiltərə, Rusiya, Almaniya, Fransa, İtaliya, Türkiyə, İran, Əlcəzair və s. ölkələrdə keçirilən bir çox beynəlxalq elmi simpoziumlarda, konfrans və konqreslərdə Azərbaycan kimyasını ləyaqətlə təmsil etmişdir. Qürur hissi doğurur ki, Ə.Babayev dünyanın nüfuzlu elm adamlarının toplandığı həmin tədbirlərdə sadəcə iştirakçı olmamış, həm də böyük maraq doğuran elmi məruzələrlə dəfələrlə çıxış etmiş, beynəlxalq nüfuza malik bir alim kimi təsdiqi və etirafı olaraq, ona dəfələrlə simpoziumların plenar yığıncaqlarına sədrlik etmək etimad edilmişdir.
Professor Əbülfəz Babayev artıq neçə illərdir ki, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye İnstitutunun (bu yaxınlaradək – Neft Akademiyasının) professoru olaraq, sabahın mühəndis-texnoloqlarının yetişdirilib-hazırlanmasına öz töhfəsini verməklə və aspirantla-rının elmi işlərinə rəhbərlik etməklə bu gün də öz elmi fəaliyyətini uğurla davam etdirir.

Rəhman ORXAN.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənablarının 2 aprel 2010-ci il tarixli “Neft-kimya sənayesin­də idarəetmə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Sərəncamı əsasında “Azərikimya” Dövlət Şirkəti SOCAR-ın tabeliyinə verildikdən, “Azərikimya” İstehsalat Birliyi yaradıldıqdan sonra əsas hədəflərdən biri də bu sahədə fəaliyyətin gücləndirilməsi, neft-qaz emalı və neft-kimya sənayesinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artırılması olmuşdu. Ötən müddətdə bu istiqamətlərdə ciddi irəliləyişə nail olunmuşdur. İlk dəfə etilen istehsalatının layihə gücü səviy­yəsində işləməsi təmin edilmiş, məhsulların çıxım səviyyəsi yüksəldilmiş, xammala qənaət olunmuş, balans itkiləri minimuma endirilmiş, beləliklə məhsulun maya dəyəri aşağı salınaraq rentabellik artırılmışdır.
Doğrulan ümidlər
– «Azərikimya»nın SOCAR-ın tərkibində daha sürətlə tə­rəqqi edəcəyini nəzərdə tutan iqtisadi proqnozlar, demək olar ki, özünü doğrult­maq­dadır. Belə ki, ötən beş il ərzində SOCAR-ın dəstəyi sayə­sində «Azərikimya»nın texniki bazasının güc­ləndirilməsi, Etilen-polietilen zavodunda məh­sul istehsalının artı­mına, xammal və yarımfabrikat məhsulların itkisinin qarşısının alın­masına yönəldilmiş yenidənqurma, əsaslı təmir və modernləşmə işləri, bu işlərin ən ciddi reqla­mentlər əsa­sında aparılması, kimyaçıların əməyi­nin layiqincə qiy­mət­ləndiri­lə­rək əməkhaqqılarının artırılması, iş və məişət şəraitinin yaxşılaş­dırıl­ması və s. tədbirlər «Azərikimya» İB-də həm istehsalat, həm də insan amili baxımın­dan yeni bir canlanmaya və yüksəlişə səbəb ol­muş­dur. (daha&helliip;)

Yenə yarpaqlarım əzildi. Heç olmasa yoldan kənara atsaydı məni o zalım. Döndüm əvvəlki vaxtıma. Demək, bu mənim sonumdu. Bura qədərmiş. İkinci elə biri bir də olmayacaq. Mən belə ayaq altındaca tapdanıb məhv olacam. Burdan məni hara aparacaqlar? Yəqin, böyük maşınlarda gecə gəzintisinə çıxacam. Axı o maşınlar həmişə gecə gəlirlər. Dəniz o maşınların səsindən yaman qorxardı. Heç düşünməzdim ki, mən də o vahiməli maşınla gəzəcəm. Sonra böyük bir dağa gedəcəm, orda cəhənnəm istisində yanıb kül olacam.
Noolar, köhnə dost, bir az oyna, yellən ,məni apar kolların arasına sal. Bəlkə, onda qurtulam. Sən mənim həmişəki kimi tənha vaxtlarımda ayanımsan. Yadında onunla tanışlığım? Buna sən vəsilə olmuşdun. Köhnə, uçulmuş bir eyvanda solub gedirdim. Nə gün işığı görmürdüm, nə də su. Sən birdən bərk əsdin. Yenə, deyəsən, yelləncəyində lap yuxarıya qədər yellənirdin. Mən eyvandan düşdüm yerə, dibçəyim sındı. Tanıdın indi məni? Yadına düşdüm? Həəə. O zamanlar adım sırğagülü idi. Məni sırğaya bənzədirdilər. İndi adım Şəhra çiçəyidir. Daha doğrusu, bura gələnə kimi elə idi. İndi hansı adı istəsən verə bilərsən mənə. Nə mənası var ki? Onsuz da birazdan yanıb kül olacam.
Bilirsən, sən yellənib məni yerə salanda səndən çox incimişdim. Elə bərk dəymişdim ki, hər yerim sızlayırdı. İki gün yerdə eləcə qaldım. Sonra məni zərif əllər qoynuna aldı. Onunla ala-qaranlıq dar küçələrdən yorğun-yorğun bir evə gəldik. Ev də yorğun idi. Qapısı belə açılmaq istəmirdi. Divarlardakı səsləri eşidirdim. Öz aralarında evin bütün əşyaları danışırdılar. Hamısı yorulmuşdu. Yeni bir istiliyə onların da ehtiyacı var idi. O, mənimlə danışa-danışa məni yeni qabla bəzədi. Yeni evim xoşuma gəlməyə başlamışdı. Onda sənə olan incikliyim də aradan qalxmışdı. Məni yıxdığın üçün sənə minnətdar idim. Hətta mənimlə özünü tanış da etdi – ” Salam, mən Şəhrayam. Səni kim belə atıb? Bu kövrək yarpaqların, gövdən bu yükü necə qaldırır? Bilirəm, çətindi. Ancaq Allah güc verir. Zərif çiyinlərin elə ağır yüklər qaldırmağa məcbur qalır ki, altında əzilirsən. Qorxma, artıq mən varam.”
O mənim tozlanıb çirklənmiş xatirələrimin üzərindən keçən bir barmaq idi. Xəyallarımdakı xoşbəxtliyi öz kölgəsi ilə isidən bir mələk idi. İkinci nəfəsim idi, ikinci doğuluşum. Uzun, zillət dolu sancılardan sonra, nəhayət ki, doğulmuşdum. Ancaq bir az boğulmuşdum. Ana qucağı, hərarəti, qayğısı dincəltdi məni.
Bir gün o zalımın bu dünyaya göz açdığı gün idi. Şəhram məni nəfəs kimi ona verdi. Öz nəfəsindən bir nəfəs. “ Sənə öz aldığım nəfəsi verdim. Artıq nəfəsim səndə. Sən var olduqca mən də varam. Qoyma məni boğulam. “ –bu sözləri bir kağıza yazıb yarpaqlarım arasına saldı. Adımı da “Şəhra çiçəyi” qoydu.
Mən özəl birinə verilmiş bir özəl idim. Candan qopmuş bir can. Nəfəsdən gedən bir nəfəs.
Onsuz darıxsam da yenə evimə isinirdim. Axı adını daşıyırdım. Onun kimi cəsur, iradəli görünməliydim. Zamanla anladım ki, heç kəs o ola bilməz. O təbiilik, içdənlik yalnız onda var.
Ilk ayrılıqda məni də evdən ayırdılar. Yaşanmış xatirələrə xatir belə qalmadım. Və mən burdayam. Ayaqlar altında , lazımsız, atılmış. Axı mən nəfəs idim. İndi hardasa mənim Şəhram boğulur. Ona nəfəs lazımdı. At məni kolluqların arasına. Bəlkə, yenə nəfəs oldum.

Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi günü — Azərbaycan tarixinin ən mühüm günlərindən biri. Hər il 18 oktyabrda qeyd edilir.

XX yüzilliyin sonlarında Sovetlər Birliyinin süquta uğraması ilə yaranan əlverişli tarixi şərait və taleyin bəxş etdiyi imkan nəticəsində Azərbaycan xalqı XX yüzillikdə ikinci dəfə müstəqillik bayrağını qaldırdı. Bu, xalqımızın siyasi tarixində XX əsrdəki ikinci parlaq qələbəsi idi. Rusiyada demokratik qüvvələrin fəaliyyəti nəticəsində respublikalarda da mərkəzdən qaçma, öz suverenliyinə qovuşmaq istəkləri qarşısıalınmaz həddə çatdı. Belə şəraitdə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin xalqın tələbi ilə çağırılmış növbədənkənar sessiyasında 1991-ci il avqustun 30-da Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında bəyannamə qəbul edildi.

Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinin həmin ilin 18 oktyabr tarixli sessiyasında “Azərbaycan Respublikasının Dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktı yekdilliklə qəbul edildi.

Azərbaycan Respublikasında dekabrın 29-da ümumxalq səsverməsi keçirildi. Referendum bülleteninə bir sual yazılmışdı: “Siz “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qəbul etdiyi Konstitusiya Aktına tərəfdarsınızmı?” Azərbaycan xalqı yekdilliklə respublikanın dövlət müstəqilliyinə tərəfdar çıxdı.

1992-ci ilin mayında Milli Məclis tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni (musiqisi Üzeyir Hacıbəyovun, sözləri Əhməd Cavadın), az sonra üçrəngli bayraq, içində alov olan səkkiz guşəli ulduz təsvirli dövlət gerbi təsdiq edildi.

1991-ci il oktyabrın 18-dən Azərbaycan istiqlal, suveren bir ölkədir və xalq bunu bir bayram kimi qeyd edir.Gənclərin Mənəvi İnkişafı İctimai Birliyi olaraq biz də xalqımızı bu möhtərəm gün münasibətilə təbrik edir və müstəqilliyimizin daimi olmasını arzulayırıq.

Gənclərin Mənəvi İnkişafı İctimai Birliyi