Sevgili oxucular!
sevgi insan oğlunda olan ən böyük duyğu, ən böyük hissdir. Hər bir insanın fitrətində sevgi vardır. Sevgi elə bir duyğudur ki, sevdiyimiz zaman bunu hər kəsi əhatə edən davranış forması olaraq həyata keçəcəkdir. Sevmək xoşbəxtlikdir bunun meyvəsi olan sevilməkdə xoşbəxtlikdir. Tarixi keçmişə nəzər salsaq görərik ki, İlahi Eşqi yaşayan böyüklərimiz nəyi hədəf alaraq İlahi eşqə çatdılar? Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi buyurur ki:
Ey Nizami bəsdir, dünyadan çək əl,
Yetər alçaldığın göylərə yüksəl.
Dahi Nizami Gəncəvi bu misrasında insanın göylərə yüksəlişindən bəhs edir. Göylərə yüksələ biləcək olan insana əmanət olaraq üfürülən ruhdur. Bu ruh yaşarkən geri dönməli, yəni sahibinə yüksəlməlidir. Nizami Gəncəvi başqa bir misrasında buyurur ki:
Hansı yerdən gəlibsə həmən yerə çatdı ruh,
Xəyal tapa bilməyən bir gözəllik tapdı ruh.
Sevgili dostlarım Mövlana Cəlaləddin Rumi buyurur ki:
“Canana Qqovuşmagı canı könuüldən dilə”.
İnsanın yaradılmışlar içərsində üstünlüyünün tək səbəbi onda olan ruhdur. İnsanda olan ruh Allah (c.c) tərəfindən əmanət olaraq üfürülmüşdür. Bu yüksəlişi yaşayan böyüklərimiz Dədə Qorqud, Nizami Gəncəvi, Mövlana C.R, Yunus Əmrə, İmadəddin Nəsmi, Məhəmməd Fizuli, Hüseyin Cavid və bir çoxları bu həqiqəti yaşamışlar.
Həqiqət nədir? İnsan üç vücuddan ibarətdir. Bu dahi şəxsiyyətlər və bir çoxları bunu yaşadılar. Nəyi yaşadılar? Ruhun, cismin, nəfsin və iradənin təslimini yaşadılar. Bizdə yaşamaqla vəzifəliyik!. Çünki, hər kəs dünyaya gəlmədən qabaq Qalu-bəla günü Allah bu təslimləri yaşayacağı haqqında söz vermişdir. Bunu böyük şair İmadəddin Nəsimi öz qəzəlində belə söyləyir:
Ey! Xaliqin əmanətin (ruhun) zayə edən,
Layiqdir ada olki zülümən cahil ola.
Bu misrada Nəsmi onu deyir ki, insanda əmanət olan ruhu yaşarkən geri qayratmağı dilməyənlər zalım və cahildir. Allah-Təala insanı yaratdıqdan sonra ona ruhundan üfürdüyünü buyurur. Əgər bir insan onda əmanət olan ruhu dünya həyatını yaşarkən geri qaytarmağı istəmədiyi müddətcə zalım və cahil adını alır. Bu haqda böyük şairimiz Məhəmməd Fizuli buyurur:
Canı (ruhu) canan diləmiş verməmək olmaz ey dil,
Nə niza eyliyəlim ol nə sənindir nə mənim.
Bu misralardan bunu anlayırıq ki, biz də əmanət olan ruhu bu dünyada yaşarkən sahibi olan Allaha tsəlim etməyi, qovuşdurmağı diləməliyik!. Bu böyük insanlar bunları yaşadılar və bu haqda öz əsərlərində də söyləmişlər. Biz də yaşamalıyıq! Yaşamaq üçün isə bir tək diləklə yönələcəksiniz yaradana. Nizami Gəncəvi bu diləyi öz misrasında belə söyləyir:
Könlümdə haqdan savayı məgər bir dilək varmı,
Ona qovuşan kəslər başqa bir şey umarmı?
Yəni sevgili oxuyucular qəlbimizdən Allaha (c.c) yönələrək ruhumuzu Ona təslim etməyi diləməliyik. Böyük haqq dostları bu duanı Allahdan istədilər. Bunun üçün bu gün bizdə onlardan danışmalıyıq. Necə ki, Ərəb dilini bilmək qurtuluş deyilsə Nizamini, Mövlananı, Yunusu, Nəsimini, Fizulini, Hüseyin Cavidi bilmək, əzbərləmək yetməz! Onları anlamaq, onları yaşadıqı İlahi eşqi yaşamaq, hiss etmək əsildir! Sevgili oxuycular Nizamilər, Fizulilər bu gündə var olmalıdır. Ot kökü üstündə bitər. Bizm də onların yaşadığı İlahi eşqi yaşamağımız, yaradılmışı, fani olanı deyil hər şeyi yaradan Allahı (c.c) istəməyimizə bağlıdır. Ədəbi təsəvvüf yolçuları bizə mənəvi irsi miras qoymuşlar. Mirası yaşamaqla qorumalıyıq. Diqqət edilərsə Dədə Qorqud söyləmiş:
Allah-Allah deməyincə işlər olmaz,
Qadir Tanrı verməyincə ər bayılmaz,
Əzəldən yazılmasa,qul başına qəza gəlməz,
Əcəl vədə verməyincə kimsə ölməz.
Nizami Gəncəvidə:
O gecəni bir daha görmək üçün ah,
Əl qaldırıb göylərə deyirəm: Allah, Allah.
Mövlana Cəlaləddin Rumi:
Canana qovuşmağı canı könüldən dilə.
Yunus Əmrə:
Eşqin aldı məndən məni,
Mənə səni gərək səni.
Mən yanaram dünü-günü,
Mənə səni gərək səni.
Məhəmməd Fizuli:
Canı canan diləmiş verməmək olmaz ey dil,
Nə niza eyliyəlim ol nə sənindir nə mənim.
Bunlar bizim böyüklərimizdir biz də onlar kimi İlahi eşqi, onun sonsuz xoşbəxtliyini yaşamaqla mənəvi saflığa aparan mirasa sahib olmuş oluruq. Sevgili dostlarım biz də ədəbi təsəvvüfün (mənəvi saflığı) araşdırmaq, yaşamaq və bölüşməyi hər kəsə tövsüyyə edirik. İnsan üçün ən qiymətli şey dünya həyatını yaşarkən İlahi eşqin sonsuz xoşbəxtliyini yaşamaqdır. Xoşbəxtlik…Yaradılmış da deyil! Yaradan Allahdadır. Ədəbi,
mənəvi irsi daşıycıları olmaq diləyi ilə bu yazımızında sonuna gəldik.