Xətai Sənət Mərkəzində “Su və rəng ahəngi – 2022” adlı akvarel sərgi açılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, sərgi Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı və Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyasının dəstəyi, Beynəlxalq Suluboya Cəmiyyəti Azərbaycan nümayəndəliyi (IWS Azerbaijan) və Xətai Sənət Mərkəzi nəzdindəki Xətai Akvarel Qalereyasının təşkilatçılığı ilə gerçəkləşib.
Tədbirdə Xətai Sənət Mərkəzinin direktoru Zahid Əvəzov sərginin əhəmiyyətindən danışıb.
Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar incəsənət xadimi Ziyadxan Əliyev, Beynəlxalq Suluboya Cəmiyyəti Azərbaycan nümayəndəliyinin sədri Səbinə İskəndər, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası Muzey və ekspozisiya şöbəsinin müdiri Elçin Hüseyn sərgi haqqında fikirlərini bölüşüblər.
Çıxışlardan sonra sərgi iştirakçılarına sertifikatlar təqdim olunub.
Qeyd edək ki, sərginin məqsədi ölkəmizdə akvarel janrının inkişafına dəstək olmaq, bu texnika ilə çəkilmiş əsərlərə ictimai marağın artırılmasına töhfə verməkdir. Sərgidə iştirak etmək üçün 100-dən çox rəssam 250-dən artıq əsər təqdim edib. 76 rəssamın 100 əsəri sərgilənmək üçün seçilib.
İştirakçılar Kubanın ecazkar musiqi zənginliyinə daxil olan “Punto-quaxiro”, “Ça-ça-ça”, “Bolero”, “Quaraça”, “Mambo” kimi janrlardan da eşidə biləcəklər.
Layihənin məqsədi – musiqinin bütün dünyada danışılan universal dil olduğunu bir daha vurğulamaqdır.
Musiqili gecədə Əməkdar artist Sevinc Sarıyeva (xanəndə), Artist Cubano (gitaraçı-bəstəkar), Yusif Cəfərbəyli (xanəndə) və Məsim İslamov (tar) iştirak edəcəklər.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 2-də Nizami Kino Mərkəzində gənc kinematoqrafçılarla görüşüb. Görüşdə Mədəniyyət Nazirliyi Audiovizual və interaktiv media şöbəsinin müdiri Rüfət Həsənov və kinorejissor, Əməkdar incəsənət xadimi Elçin Musaoğlu da iştirak ediblər.
Anar Kərimov çıxış edərək mədəniyyətimizin dayanıqlı inkişafı məqsədilə aparılan islahatlardan danışıb. Mədəniyyət sahəsinin idarə edilməsində insan resurslarının müasirləşdirilməsi, şəffaf və səmərəli idarəetmə mexanizmlərinin yaradılması, müasir tələblərə cavab verən və cəmiyyətin inkişafına yönəlmiş infrastrukturun qurulmasında yaradıcı gənclərin də dəstəyinə ehtiyac duyulduğunu bildirib.
Prezident İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin Nizamnaməsinin təsdiq edildiyini söyləyən Anar Kərimov qurumun ölkəmizdə kino sənayesinin inkişafına təkan verəcəyini vurğulayıb.
Kino sahəsinin inkişaf etdirilməsi üçün Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərin, festivalların vacibliyini diqqətə çatdıran nazir gənc kino xadimlərini bu prosesdə aktiv iştirak etməyə səsləyib.
Anar Kərimov daha sonra sözü gənclərə verib, onların fikirlərini dinləyib. Gənc kino sənətçiləri Azərbaycan kinosunun bugünkü vəziyyəti barədə fikirlərini bölüşüblər. Gənclər milli kinonun inkişaf etməsi, beynəlxalq arenaya çıxarılması və yeni ideyalara açıq olması barədə arzu və təkliflərini diqqətə çatdırıblar.
Görüş qarşılıqlı fikir mübadiləsi şəklində davam edib.
Bu il görkəmli maestro, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Rauf Abdullayevin anadan olmasının 85 illiyidir.
Dekabrın 2-də Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında dirijorun yubileyi münasibətilə təntənəli gecə keçirilib.
Maestronu təbrik etməyə gələnlər arasında Prezident Administrasiyası Humanitar siyasət, diaspor, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri Fərəh Əliyeva və mədəniyyət nazirinin birinci müavini Vaqif Əliyev, sənətkarın həmkarları, dostları, ictimaiyyət nümayəndələri olub.
Tədbirdə ilk olaraq səhnəyə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının prorektoru professor Lalə Hüseynova çıxaraq Rauf Abdullayevin yaradıcılığından, dirijor sənətinin yaranma tarixindən söz açıb. Deyib ki, dirijorluğun ayrıca bir sənət kimi formalaşma tarixi o qədər də qədim deyil. Musiqi ifaçısız yaşamır. Musiqiyə can verən, onu notlarla dinləyiciyə çatdıran məhz ifaçılardır. Bu baxımdan dirijor sənəti xüsusi bir özəlliyə malikdir. O, heç bir musiqi alətində ifa etmir, lakin bütün bu alətləri idarə edir. Musiqinin məzmununu, ideyasını çatdırmaq onun vasitəsilə gerçəkləşir: “Hər dirijorun öz dünyası, təxəyyülü, musiqiyə baxışı var. Biz orkestrdə səslənən musiqini, bəstəkarın ideyasını məhz dirijor vasitəsilə mənimsəyərək hiss edirik. Nə yaxşı ki, Azərbaycan musiqisində Üzeyir Hacıbəylinin, Qara Qarayevin, Fikrət Əmirovun yanında duran böyük dirijorlar olub. Azərbaycan musiqisini Niyazisiz təsəvvür etmək mümkün deyil. Musiqi mədəniyyətimizin dünya miqyasına çıxmasında onun çox böyük əməyi var. Niyazidən sonra Azərbaycan musiqisində yeni bəstəkarlar, ifaçılar nəsli yetişdi. Onların sırasında maestro Rauf Abdullayevin adını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. O, çox böyük məharətlə öz dövrünün nəbzini tuta bilib”.
R.Abdullayevin repertuarının zəngin olduğunu deyən prorektor dirijorun klassik və müasir əsərləri eyni məharətlə idarə etdiyini diqqətə çatdırıb: “Bir çox tanınmış bəstəkarlarımızın əsərləri onun dirijorluğu ilə səslənib. R.Abdullayev opera, simfonik orkestr, həmçinin kamera orkestri dirijoru kimi fəaliyyət göstərib. Uzun illər Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında çalışıb və 50-yə yaxın tamaşaya rəhbərlik edib. O, 85 illik ömrünün 60 ilə yaxın bir dövrünü bu çətin sənətə həsr edib, onun inkişafına töhfələr verib”.
L.Hüseynova çıxışının sonunda yubileyi münasibətilə maestroya cansağlığı və yaradıcılıq uğurları arzulayıb.
Sonra Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri ilə birlikdə ilk olaraq pult arxasına gənc dirijor Mustafa Mehmandarov keçib. Orkestrin ifasında C.Verdinin “Taleyin yolu” operasından uvertüra səslənib. Alqışlarla qarşılanan əsər bitdikdən sonra yubilyara ünvanlanan təbriklər videoçarx şəklində təqdim edilib. Videoçarxda SSRİ Xalq artisti Tamara Sinyavskaya, Xalq artistləri Fərəc Qarayev, Elçin Əzizov, dünya şöhrətli rusiyalı musiqiçilər Maksim Vengerov, Sergey Doqadin Rauf Abdullayevə təbriklərini ünvanlayıblar.
Təbriklərdən sonra gecə Əməkdar artist Fuad İbrahimovun dirijorluğu ilə M.Musorqskinin “Sərgidən şəkillər” əsərinin səslənməsi ilə davam edib. Dinləyicilər gözəl musiqidən, orkestrin virtuoz və ifadəli ifasından böyük zövq alıblar.
Gurultulu alqışlarla səhnəyə dəvət olunan və çiçək dəstələrinə qərq olan yubilyar sənətkar tədbirin təşkilatçılarına və iştirakçılara təşəkkürünü ifadə edərək orkestrə və gənc həmkarlarına uğurlar arzulayıb.
Qeyd edək ki, dövlət başçısının 28 oktyabr 2022-ci il tarixli sərəncamı ilə Xalq artisti Rauf Abdullayev Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında böyük xidmətlərinə görə I dərəcəli “Əmək” ordeninə layiq görülüb.
Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir. “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Azərbaycan musiqisinin məbədi – Şuşa” bölməsinin növbəti təqdimatı Rəşid Behbudova həsr olunub.
Rəşid Behbudov 1915-ci il dekabrın 14-də Tiflisdə xanəndə Məcid Behbudalı oğlunun ailəsində dünyaya gəlib. Əslən Şuşalıdır.
1943-cü ilin sonunda Bakı kinostudiyasında Üzeyir Hacıbəylinin eyniadlı operettasının motivləri əsasında çəkilən “Arşın mal alan” filmində baş rola dəvət alır.
1946-1956-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının, 1953-1960-cı illərdə fasilələrlə M. F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti, 1957-1959-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konsert Ansamblının təşkilatçısı və rəhbəri olub.
1966-cı ildən musiqi və estrada sənətinin caz, balet, pantomim kimi müxtəlif janrlarını birləşdirən Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrını təşkil edib və ömrünün sonunadək oranın solisti və bədii rəhbəri olub.
“Şuşa İli” münasibətilə Mədəniyyət Nazirliyi və “PAŞA Həyat Sığorta” ASC-nin dəstəyi ilə “İrs” Nəşriyyat evi tərəfindən “Şuşa – Zirvədən uca” və “Şuşa – Qarabağın ulduzu” kitabları çap olunub.
Dekabrın 2-də Beynəlxalq Muğam Mərkəzində yeni nəşrlərin təqdimatı keçirilib.
Təqdimat mərasimində çıxış edən mədəniyyət naziri Anar Kərimov kitabların tarixi-mədəni əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirib. Deyib ki, Şuşa şəhəri Azərbaycan üçün, onun mədəniyyəti üçün olduqca əhəmiyyətli və müqəddəsdir: “Qarabağımız, Şuşamız Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə qüdrətli Ordumuzun qanı-canı bahasına azad edildi. Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı kimi Şuşanın tarixi-mədəni zənginliklərinin kitablarda, kataloqlarda əksini tapması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki Şuşanın hər küçəsi bir tarix, bir rəmzdir”.
Nazir bildirib ki, Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsində qalib gəlsə də, informasiya sahəsində müharibə davam edir: “Ona görə də Qarabağa, Şuşaya qayıdışımızı, azad edilmiş ərazilərimizin mədəniyyətini və tarixini bu qəbildən nəşrlər vasitəsilə dünyaya çatdırmalıyıq. Bu gün möhtərəm Prezidentimizin bilavasitə rəhbərliyi ilə işğaldan azad edilmiş ərazilərdə böyük bərpa və quruculuq işləri həyata keçirilir. Dövlətimiz nəinki məscidləri, eləcə də kilsələri bərpa edir. Bu da dünyaya mühüm bir mesajdır”.
28 illik işğal illərində də Şuşaya həsr edilən kitabların nəşr olunduğunu diqqətə çatdıran Anar Kərimov həmin kitabların psixoloji cəhətdən ağır təsir bağışladığını bildirib: “Bu gün yeni işıq üzü görən kitabları isə qürurla, sevinclə təqdim edirik. Çünki əzəli torpaqlarımız artıq azaddır. Kitabların rus və ingilis dilləri ilə bərabər türk dilində də çap olunması qardaş Türkiyədə Şuşa haqqında təsəvvürlərin dərinləşməsinə öz töhfəsini verəcək”.
Kitabın ərsəyə gəlməsində zəhməti olan hər kəsə təşəkkürünü bildirən nazir “İrs” Nəşriyyat evinin rəhbəri Musa Mərcanlıya Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən təsis olunan “Şuşa – 270” xatirə nişanını təqdim edib.
AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli kitabları “Şuşa İli”nə layiqli töhfə kimi qiymətləndirib. Deyib ki, kitabları Şuşanın tarixi pasportu da adlandırmaq olar: “Nəşrlərdə Şuşanın tarixi, mədəni zənginlikləri özünü göstərməkdədir. Həmçinin burada şəhərin Azərbaycan elminə, incəsənətinə bəxş etdiyi şəxsiyyətlər haqqında dəqiq məlumatlar yer alıb. Sevindirici haldır ki, biz Azərbaycan rəssamlarının ictimaiyyətə az məlum olan Şuşaya həsr etdikləri əsərlərini də bu kitabda görə bilirik. Bu mənada, kitablar həm də Şuşanın rəngli ensiklopediyası sayıla bilər”.
“İrs” Nəşriyyat evinin rəhbəri Musa Mərcanlı diqqətə çatdırıb ki, doqquz ildir fəaliyyət göstərən nəşriyyat bu silsilədən 19-cu kitabını təqdim edir. Kitab daha çox xarici auditoriya üçün nəzərdə tutulub. Düşmənlərimizlə informasiya savaşının davam etdiyi bir vaxtda belə kitabların nəşri çox önəmlidir.
“PAŞA Həyat Sığorta” ASC İdarə Heyətinin sədri Niyaz İsmayılov bildirib ki, 10 ildir fəaliyyət göstərən qurum artıq 13-cü kitaba dəstək olur. Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli Şuşa ilə bağlı xatirələrini bölüşüb, nəşrlərin ərsəyə gəlməsində əməyi olanlara minnətdarlıq edib.
Çıxışlardan sonra təqdimat mərasimi bədii hissə ilə davam edib. Konsert proqramında Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin solistləri tərəfindən Azərbaycan bəstəkarlarının Qarabağ və Şuşaya həsr olunan əsərləri səsləndirilib.
Qeyd edək ki, kitablarda Şuşa şəhərinin qədim tarixi, mədəni həyatı, abidələri, işğal dövründə dağıntılara məruz qalması və azadlığa qovuşması faktlar və fotolarla təqdim olunur.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Bəlkə məni düşünürsən, Bəlkə soyuq yatağında, o qaranlıq otağında Mənsizlikdən üşüyürsən. Xəyalına gəlirmi, heç Bircə kərə bu sürətim, O gözlərini qırpanda, köməyinə yetirmi heç Çətin anda, sən adımı çağıranda… Sevginmi çox, ya nifretin?! Bu sualı düşünməkdən, Buna cavab axtarmaqdan heç bezmirəm Usanmıram Yanımdasan, mənimləsən Mənsə yenə, O əllərini tutmaqdan, Nur gözlərinə baxmaqdan Yorulmuram, doyammıram… Rəsmini də cızma-qara eyləyirəm Arada bir xəyalımda. Mən ki səni unutmadım, Unutduğum Özüm oldum, Ta o vaxt ki, mən ayıldım Eşq yuxusundan oyandım, Amma səni görəmmədim dörd yanımda… Çox sıxıldım, Çox ağladım tənhalığa Üsyan etdim, Zəfər çaldım, Qalib gəldim ayrılığa. Fəxr eylədim səniniylə, Sevginiylə Dar günümə kömək olan, Şirinkə…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Pis günü unudub, xoş arzularla Yaşaya bilməkçün lazımsan mənə. Qaranlıq gecədə o xülyalarla Bacara bilməkçün lazımsan mənə
Yenidən həyata gəlmək İstərəm, Doymamış həyatdan köçə bilmərəm, Min kəs də doğulsam, səni gəzərəm Sevə bilmək üçün lazımsan mənə
Çətindir tək-tənha qalmaq həyatda. İnan, sənsiz heçdir nəfəs almaq da. Yorğun yollar boyu addımlamaqda İrəliləmək üçün lazımsan mənə
Ömrüm sona çatır, qonağa mən də, Sənə möhtac qalıb ruhum, cismim də Ölsəm, vuracaqdır qəlbim bil, səndə Səni duymaq üçün lazımsan mənə
Unutma, gözlərim güldü səninlə, Ağladı səninlə, güldü səninlə, Ürəyim də vurur indi səninlə Diqqət et sözümə, SƏNLİ HƏYATDAN Xəbər almaq üçün lazımsan mənə
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Sən apar, buradan, apar uzağa Xəyalımı apar, fikrimi apar. Tənhalıq İstərəm, təklik İstərəm, Sevincimi apar, qəmimi apar
Bu da bir taledir, bu da bir qismet Səndə suni, məndəsə safdır məhəbbət. Son anda istəsən məndən əmanət, Sən gəl əqlimi apar, qəlbimi apar.
Yad kimi… özgə tək görüşürük biz… İndi yaysız oxdur acı sözümüz. Əgər nakamdırsa bizim sevgimiz Gəl qopar canımdan sevgimi apar.
Unut sən əhdi də, o ilqarın da, Bircə addım atma mənə sarı da Vəfasız olarmış qəlbin yarı da… Gəl çıxar cismimdən ruhumu apar.
Xatırlama daha bu Sonanı da, Unut, xəyal etmə ötən anı da, İndi sənə özgə İntizarı da, Gəl apar, bacara bilsən, əzizim İndi sən özgəsən, mən bir özgənin…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
* Bir tar səsi, Həzin-həzin eşidilir… Bir tar səsi, Yerini heç nə vermir… * Bir tar səsi, Məni cuşa gətirir… Bir tar səsi, Yazmağa həvəs verir… * Bir tar səsi, Laylay kimi səslənir, Bir tar səsi, Məni necə məst edir… * Bir tar səsi, Duyğuları oyadır… Bir tar səsi, Neçə arzu yaradır… * Bir tar səsi, Gecəmin qonağıdır… Bir tar səsi, O gecənin sabahıdır..
Qocaman yazıçı, filosof Əlisa Nicatın ağır məişət durumu barədə süjeti “Azadlıq radiosu”nda ürək ağrısı ilə izlədik. Aylıq 470 manat gəlirlə ailəsini dolandırmaq zorunda qalmış yazar kommunal xərcləri belə ödəyə bilmədiyindən qışın bu çağında bir müddət işıqsız, susuz, qazsız qalıb.
Yazıçı Kənan Hacı belə bir post paylaşıb: “Bu gün Kitabevim.az-a gedib Əlisa Nicatın 2 kitabını aldım. Təklif edirəm ki, hər kəs heç olmasa, yazıçının 1 kitabını alsın.”
Bəlkə həqiqətən bu təşəbbüsə qoşulaq?
O nəhənglikdə insanın belə acı aqibəti yolverilməzdir.
Nazirliyin sistemində olan kitabxanalar üzrə vakant vəzifələrin tutulması məqsədilə 28 noyabr 2022-ci il tarixində Azərbaycan Milli Kitabxanasında təşkil olunan test imtahanında iştirak etmiş namizədlərin nəticələri bəlli olub.
Nəticələrə əsasən, test imtahanında iştirak edən 319 namizəddən 141 nəfəri (44 faiz) keçid balını toplayaraq müsabiqənin müsahibə mərhələsində iştirak etmək hüququ qazanıb. 178 namizəd (56 faiz) isə müəyyən edilmiş keçid balından aşağı nəticə göstərməklə müsabiqədən keçməyib.
Namizədlər aşağıdakı linkə daxil olmaqla iş nömrələri vasitəsilə test imtahanının nəticələri barədə ətraflı məlumat əldə edə bilərlər.
Məlumat üçün bildiririk ki, test imtahanından 70% (35 düzgün cavab) nəticə əldə etmiş namizdələr Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən kitabxanalar üzrə vakant vəzifələrin tutulması üçün, 60% (30 düzgün cavab) nəticə əldə etmiş namizdələr Sumqayıt, Gəncə şəhərləri və Abşeron rayonu üzrə fəaliyyət göstərən kitabxanalar üzrə vakant vəzifələrin tutulması üçün, 50% (25 düzgün cavab) nəticə əldə etmiş namizdələr isə digər inzibati ərazi vahidlərində olan kitabxanalar üzrə vakant vəzifələrin tutulması üçün müsahibəyə buraxılacaqlar.
Test imtahanından keçmiş namizədələrə müsahibənin proqramı, vaxtı və yeri barədə əlavə məlumat veriləcəkdir.
Nəticələrə dair şikayəti olan şəxslər 5-7 dekabr 2022-ci il tarixlərində apellyasiya@culture.gov.az elektron poçt ünvanı vasitəsilə Nazirliyin Apellyasiya Şurasına müraciət edə bilərlər.
Ölkə Prezidentinin 2022-ci ilin “Şuşa İli” elan edilməsi haqqında müvafiq Sərəncamına uyğun olaraq keçirilən heykəltaraşlıq müsabiqəsinin əsas məqsədi Azərbaycan incəsənətinin tarixi mərkəzi, Qarabağın baş tacı, Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı – Şuşa şəhərinin zəngin mədəni irsinin təbliği, həmçinin bu irsi özündə təcəssüm etdirən heykəltaraşlıq abidələrinin ərsəyə gətirilməsi və qorunmasına dəstək olmaqdır.
Heykəltaraşlıq müsabiqəsinə ölkəmizin rəssamları tərəfindən 47 əsər təqdim olunub. Təsdiq olunmuş işlərin dəyərləndirilməsi və müsabiqənin yekun nəticələrinin müəyyən olunması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin nəzdində yaradılmış komissiya tərəfindən qaliblər seçilib.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyi bütün üzvlərinə diqqətlə yanaşan, onların qayğılarına biganə qalmayan bir təşkilatdır. Vəfat etmiş imkansız üzvlərimizin ailələrinə, xəstəlikdən əziyyət çəkən üzvlərimizə, imkansız üzvlərimzə hər zaman maddi dəstəyimizi əsirgəməmişik. Dəfələrlə bildirmişik ki, Yazıçılar Birliyi kirayəyə verdiyi sahəsindən gələn gəliri maddi vəziyyəti aşağı olan əməkdaşlara əlavə yardım olaraq və yuxarıda qeyd edilmiş məsələlərə xərcləyir. Hətta imkan olduğunda, üzvlərimizin kitab nəşrlərinə də yardım edilir. Yazıçılar Birliyinin mühasibatlığında saysız-hesabsız belə ərizələr mövcuddur. Sadəcə olaraq bunu açıqlamağı, reklam etməyi özümüzə yaraşdırmamışıq. Yazıçılar Birliyi kimi öz üzvlərinə maddi yardım edən, hər müraciətə diqqətlə yanaşan ikinci bir təşkilat bəlkə də yoxdur. Yazıçılar Birliyini biganəlikdə qınamaq gülüncdür.
Tokat Şairler Ve Yazarlar Derneği yayın organı olan Kümbet Dergimizin 58. sayısının dağıtımına başlandı. Bu sayıda dernek başkanı Hasan Akar’ın okuyucuları ile hasbihali şöyle: EDİTÖRDEN Saygıdeğer okurlarımız Kümbet Dergisinin 2022 yılının ikinci yarısında 58. sayısı ile sizlerle birlikteyiz. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ve siz değerli kültür-sanatseverlerin katkılarıyla ülkemizdeki ekonomik sıkıntılarının yaşandığı zor bir döneminde taşradan tüm dünyaya sesimizi duyurma gayreti içindeyiz. Bu sayımızda derginin kapağında da işaret edildiği gibi beş makale ve dört şiirden oluşan özel Atatürk Dosyasına yer verdik. Araştırmacı-Yazar M. Necati Güneş’in Atamızın na’şının Anıtkabir’e defni sırasında Türk Gençliğinin Temsilcisi olan Anayasa Mahkemesi Eski Başkanlarından Yekta Güngör Özden’le ve Eğitimci-Yazar Mahmut Hasgül’ün Anıtkabir inşaatında çalışan Veteriner Hekim Burhan Yamanoğlu ile (sağlığında) yaptıkları röportajlar; Tokat Atatürkçü Düşünce Derneği Başkanı Mehmet Ali Cinlioğlu’nun “10 Kasım 1953 te Atatürk’ün na’şının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e nakli törenlerine Tokat’tan katılanlar” ve Araştırmacı –Yazar Remzi Zengin’in “Atatürk’ün Vasiyeti” başlıklı makaleleri ile birlikte dosya içinde Orhan Seyfi Orhon’un “Gidiyor”, Âşık Veysel’in “Ağlayalım Atatürk’e” ve Şerare Kıvrak Yağcıoğlu’nun “Atatürk Yaşıyor” şiirleri; 10 Kasım 1938’de aramızdan ayrılan Cumhuriyetimizin banisi Atatürk için 21 Kasım 1938’de Tokat ve ilçelerinde yapılan, TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’nden temin edilen Anma törenlerini yansıtan fotoğraflar yer aldı. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Halistin Kukul, Sona Çerkez, Osman Ergüden, Sercan Ünsal, Ayfer Atay, Hasan Akar, Gökçen Divriklioğlu Aksoy, Enis Erol, Kumrugül Türkmen Akın, Nurdane Özdemir Sağkan, Sunay Akın, Zeynep Boynudelik, Soner Fiat, araştırma, yazı ve makaleleriyle; Hışır Osman Nebioğlu, Ayşe Benek Kaya, Yavuz Doğan, Talat Ülker, Buğra Bıçak, Ahmet Divriklioğlu, Aydın Uzkan, Hasan Fahri Tan, Abdulkadir Bostan, Güller Memmedkızı, İbrahim Seferli, Orhan Tamtürk, Gonca Yılmaz Hatunoğlu dağarcıklarında bulunan birbirinden değerli şiirleriyle dergimize renk kattılar. Ayrıca bu yıl Niksar Belediyesi ve Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği işbirliği ile 10.su yapılan “Erzurumlu Emrah’tan Cahit KÜLEBİ’ye Şiir Yarışması ve Niksar’ın Fidanları Şiir Gecesi“ etkinliği dosyasını, Eğitimci Rabia Şahin; Bayrak Şairi Arif Nihat ASYA Anısına 2. Yeşilırmak Şiir –Müzik Programı” dosyasını Eğitimci-yazar Sündüs Arslan Akça; “Niksar Gökçeli Bağ Bozumu Etkinlikleri“ dosyasını Gazeteci-Yazar Fatih Kılıç sizler için hazırladı. 2023 yılının ülkemize esenlikler getirmesi ve 59. sayımızda buluşmak dileğiyle… Hasan Akar Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği Başkanı
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktoru Kənan Aydınoğlunun 30 noyabr 2022-ci il tarixli müvafiq qərarına əsasən, 31 Dekabr-Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü saytın (10 illik) uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə xitam veriləcək.
Fəaliyyətə başladığı ilk gündən bəri ədəbiyyatsevərlərin, oxucuların diqqətinə ən son mədəniyyət və ədəbiyyatyönümlü xəbərləri çatdırmaqla yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndələrinə dəstək olmağı özünə borc bilən saytın rəhbərliyi və kollektivi üçün Siz dəyərli dostlarımızın sayəsində yorulmaq bilmədən çalışdı. Bir çox layihələrdə iştirak etdi. Səmərəli fəaliyyətinə görə mükafatlandırıldı. Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində və İranda fəaliyyət göstərən bir sıra dərgilərlə əməkdaşlıq əlaqələrinin bugünkü dönəmdə də uğurla davam etdirən, ədəbi elektron məkanında özünəməxsusluğu ilə seçilən sayt öz missiyasını yerinə yetirmiş hesab edir. Bununla bağlı qəbul olunan qərar deyilənləri bir daha təsdiqləyir.
Qeyd edək ki, sayt 2012-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində istifadəyə verilmiş və geniş oxucu auditoriyasının rəğbətini qazanmışdır.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycanlı şairə-publisist Nəcibə İLKİN “Qızıl Əllər Milli Mükafatı”na layiq görülüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Ötükən əski türkün düşüncəsinə görə qutsal yer sayılırdı. Türküstanda ilk türk dövləti olan Hun İmperiyasının, sonralar isə Göytürk dövlətinin başkəndi burda yerləşirdi. Ötükənin harda olduğu tam dəqiqliklə bəlli deyil. Lakin məlumdur ki, bu yer hazırkı Monqolustan ərazisində Orxon çayının mənbəyinə yaxın ərazidə olub. Mahmud Kaşğarlı da Divani Lüğət-it-türk əsərində bu yer haqqında cəmi bir cümləlik bilgi verir: “Ötükən tatar çöllərində, Uyğur ölkəsinə yaxın bir yerin adıdır”. Türkün daş yaddaşı olan Orxon-Yenisey yazılarında Ötükən adı tez-tez çəkilir. Bu haqda yazının davamında ayrıca bəhs olunacaq. Ötükən adı ilə bağlı iki fərqli düşüncə var. Birinci düşüncə odur ki, Ötükən başkəndin-paytaxt şəhərin adı idi. İkinci versiyaya görə Ötükən ərazinin, coğrafiyanın adıdır. Hun İmperiyasının və Göytürk Xaqanlığının baş kəndi də Ötükən ərazisində idi. Araşdırmalardan belə nəticəyə gəlmək olar ki, ikinci versiya daha ağlabatandır. Ötükən coğrafiyanın adıdır. Başkənd də bu coğrafiyada yerləşirdi.
Ötükən sözünün etimologiyıası
Bu sözün anlamı haqqında bir çox versiyalar olsa da, hələlik bütün araşdırmaçıların üzərində dayandığı və razılaşdığı ortaq fikir yoxdur. Türkiyəli araşdırmaçı Dəniz Karakurtun açıqlamasına görə dua etmək anlamına gələn “ötümək” sözündən yaranmış ola bilir. Araşdırmaçının fikrincə “etmək (yapmaq) sözü ilə də bağlantılıdır. “Ötög” moğolca ayı deməkdir və ayının yuvası torpağın içində olub, eyni zamanda qutlu sayılan bir heyvandır” . Bu versiya o qədər də inandırıcı görünmür. Ötükənin Ut-Ot-Od sözündən törəyə biləcəyini ehtimal edənlər də var. Tanrıçılıqda Torpaq anaya verilən adlardan biri də Ötükən idi. Monqollarda bu sözün Etugen, Itügen və ya Odigan variantları var. Əski türkcədə yaşayış, yurd yeri anlamına gələn “kən” sözü var idi. Kənd sözü də bu sözdən törəmişdir. Bəzi araşdırmaçılara görə Ötükən sözündəki “kən” də bu anlamda işlənmiş ola bilir. Ötükən sözünün etimologiyası haqqında şəxsi versiyamı dəyərli oxucuların diqqətinə çatdırmağı gərəkli bilirəm; Ötükən adı iki sözün birləşməsindən yaranmış ola bilir. Türk dillərində öt(mək) feili var. Üstün, uca, daha yüksək anlamlarına gələn “ötə” sözü də bu sözdən törəmişdir. “Kən” isə dediyimiz kimi əski türklərdə yaşayış məntəqəsi anlamını verirdi. Deməli, böyük ehtimalla Ötükən “üstün, uca məkan”, anlamında işlənib. Bu sözü “qutsal yurd” və ya “müqəddəs torpaq” kimi də izah etmək olar. Nədən ki, Kül Tikin abidəsində türk millətinə ünvanlanan “Ötükəndən dağılmayın”, “Ötükəni tərk etməyin” kimi çağırışlar və “Qutsal Ötükən…” kimi ifadələr var. Digər versiyam da var, amma onu sonda deyəcəm. Ötükən adının ən doğru anlamını sözsüz ki, min illər öncə burada yurd salan dədələrimiz daha yaxşı bilirdilər. Ancaq əfsuslar olsun ki, ulularımız Ötükənin adını tez-tez sevgi və sayğı ilə daşlara yazsalar da, bu sözün hansı anlam daşıması haqqında bizə heç bir yazılı bilgi ötürməyiblər. Bəlkə də ötürüblər, ancaq biz hələ tariximizi yetərincə araşdırmamışıq
Ötükən Orxon-Yenisey yazılı abidələrində
Yazılı abidələrdən anlaşılır ki, Ulu Türk Xaqanlarının hamısı Ötükənə yüksək dəyər verib. Bu yeri qutsal sayıblar və buranı təkcə Türküstanın deyil, eləcə də dünyanın mərkəzi olduğunu düşünüblər. Türk Xaqanları zaman-zaman ulusa səslənərək, bu yerləri tərk etməməyi vəsiyyət ediblər. Onlar sanki min illər öncəni görürmüş kimi xəbərdarlıq ediblər. “Ötükəndə olduğunuz sürəcə əbədi var olacaqsız, qüdrətli və böyük olacaqsız” – demişdilər. Bu abidələrdə Xaqanların Ötükənlə bağlı uyarılarını oxuyanda heyrətlənməmək olmur. Nədən ki, zaman ulularımızı haqlı çıxardı, onların nə qədər uzaqgörən olduğunu isbatladı. Orxon-Yenisey abidələrində Ötükənlə bağlı yazılardan bəzilərinə diqqət edək; – Türk xaqanı Ötükən dağında oturarsa yurdda sıxıntı olmaz. (Kül Tikin) – Ötükən dağından daha yaxşı yer (məkan) əsla yoxdur. Yurd salınacaq ən yaxşı yer Ötükən dağıdır. (Kül Tikin) – Ötükən dağında otursanız, əbədi yurd edib oturacaqsız… (Kül Tikin) – Qutsal Ötükən dağı (Kül Tikin) – Türk xaqanı Ötükən dağında oturarsa (qərargahını burda qurarsa) ölkədə sıxıntı olmaz. (Bilgə Xaqan) – Qutsal Ötükən dağı ulusu… (Bilgə Xaqan) – Türk xaqanını, türk ulusunu Ötükənə mən Bilgə Tonyukuk gətirdim. Ötükənə yerləşdiyimizi eşidən güney, batı, quzey və doğudakı boylar (yığışıb) gəldi. (Tonyukuk abidəsi) Ötükənlə bağlı örnək gətirdiyimiz misallar Orxon-Yenisey abidələrində Ötükən adı keçən yazıların kiçik bir qismidir. Əski türkün daş yaddaşı olan bu abidələrdə “Qutsal Ötükən” yurdunun adı sıx-sıx keçməkdədir. Yazılı daş abidələrimizdə ümumilikdə 30 dəfəyə yaxın Ötükənin adı çəkilir. Bu hələ araşdırılan, bəlli olan rəqəmlərdir. Bu da onu göstərir ki, Xaqanlar və eləcə də digər yetki sahibləri bu yerə çox yüksək dəyər veriblər, buranı çox seviblər. Gələcək nəsillərə də buranı tərk etməməyi, Ötükəni əbədi yurd etməyi tapşırıblar. Ötükəndə olduğumuz sürəcə birliyimizin pozulmayacağını, qüdrətimizin azalmayacağını və yenilməz olacağımızı əminliklə ifadə ediblər. Ulu dədələrimiz törələrdən uzaqlaşmamağı tapşırmışdılar. Əslində ulu Xaqanlar özlərindən və sözlərindən əmin olduqları üçün vəsiyyətlərini daşlara yazdırırdılar. Ötükəndən dağıldıq, enerjimiz və gücümüz parçalandı, özümüzdən və özlüyümüzdən uzaq düşdük. Birliyimiz pozuldu, törələrdən uzaqlaşdıq, farslaşdıq, ərəbləşdik, hələ bir az da manqurtlaşdıq…
Günümüzdə Ötükənin izləri
Hazırda türk dünyasında, eləcə də türklərin məskunlaşdığı ayrı-ayrı coğrafiyalarda bir sıra yer adları var ki, onların Ötükən adından törədiyini ehtimal etmək olar. Onlardan bir qisminə diqqət edək; Ödəmiş (Ötəmiş) – Türkiyədə İzmirdə yer adıdır. Bəzi araşdırmaçılara görə bu ad Odamıs sözündən meydana çıxmış, “Ana tanrıça” və ya İlahə anlamını verir. Ötükən sözünün də eyni anlam ifadə etdiyini iddia edən araşdırmaçılar var. Otemis – Qazaxstanda bu adda iki yer var. Onlardan biri Kaskop bataqlığı yaxınlığında yerləşən, əhalisi təxminən 450 nəfərdən ibarət olan kiçik kənddir. Digəri isə Qazaxstanın güneyində yerləşən, nisbətən böyük kəndin adıdır Otamış (Utamış) – Dağıstanın Dərbənd rayonunda qəsəbə adıdıdır. Burada əsasən türk boylarından biri olan kumıklar yaşayır. 16-17-ci yüzillikdə kalmıkların Otamış Sultanlığının paytaxtı burda yerləşirdi. Araşdırma apardıqda Orta Asiyada, Doğu Türküstanda, Çində, ümumiyyətlə Asiya ərazisində xeyli sayda bu kimi toponimlərə – Ötükənin izlərinə rast gəlmək olur. Bütün bunlar “Qutsal Ötükən”in bir qədər fərqli variantda ya bilərəkdən bu yerlərə ad kimi seçildiyini ya da bilmədən genetik yaddaşlarda yaşadıldığının göstəricisidir.
Könül istərdi ki…
Əski Çin, yunan, yəhudi, türk, ərəb, hind və digər toplumların düşüncəsinə görə bəzi dağlar qutsal sayılırdı. Onlar bu dağların Tanrıya daha yaxın olduğuna və bu dağları tərk edərdilərsə, fəlakətlə üzləşəcəyinə inanırdılar. Yəhudilərdə Sina dağı, ərəblərdə Ərəfat dağı, yunanlarda Olimp dağı, hindlilərdə Himalay dağı, moğollarda Burhan-Haldun dağı belə yerlərdən sayılırdı. Əski türklərdə də qutsal yüksəklik Tanrı dağları idi. Ötükənin bir Tərəfi Tanrı dağlarının ətəyi, bir tərəfi Orxon (Orhun) çayının mənbəyinə yaxın ərazi, bir tərəfi ilə yaşıl ormanlar idi. Ötükənin özünün də yerləşdiyi ərazi yüksəklik – yayla idi. Türkün ən qədim dastanlarından olan “Yaradılış” dastanına görə Tanrı ilk insanı ağacdan yaratmışdı. Ötükənin ətrafının ormanlar olması onun dəyərini bir qədər də artırırdı. Göründüyü kimi Ötükən təkcə coğrafi cəhətdən və hərbi-strateji baxımdan deyil, həm də inanc baxımından vazkeçilməz bir yer idi. Ayrıca, əski türklərin inancına görə; – Dağlar, çaylar, göllər və ormanlar canlıdır, onların ruhları var. Bu səbəbdən onları incitmək, ziyan vurmaq olmaz. -Su həyatvericidir, safdır, təmizdir. Su biliyi, ağlı və gücü simvolizə edir. Bu və bu kimi nədənlərdən ulu xaqanlar türk ulusuna bu yerləri tərk etməməyi dönə-dönə vəsiyyət etmişdi. Ulu xaqanların vəsiyyəti pozulunca ulusun birliyi, bütünlüyü və böyüklüyü çat verdi, nizamı pozuldu. Nizamı pozulan türk millətinin enerjisi də parçalandı, Tanrı ilə əzəli bağını itirdi… Yaxşı olardı ki, Ötükənlə bağlı türk ölkələrinin ortaq araşdırma komissiyası təşkil edilsin. Ötükən – Qutsal yurd dərindən və hərtərəfli araşdırılsın. Və könül istərdi ki, Türküstanın min illik başkəndində onun tarixini və qutsallığını özündə əks etdirən abidə ucaldılsın. Bu yer türk dünyasının birləşmə, toplanma, bütünləşmə simvoluna çevrilsin və hər il Böyük Ziyarət Günü təşkil edilsin. Bu qutsal yerləri ziyarət etmək hər bir türk üçün yerinə yetirilməsi vacib olan borc sayılsın. Nədən ki, türkün Ərəfatı Tanrı dağları, Məkkəsi Ötükəndir. Sonda xüsusi olaraq vurğulamaq istəyirəm ki, Şumerlərdə günəş tanrısının adı Utu idi. Şumer düşüncəsinə görə hər şeyə can verən Utu tanrıdır və o, yalnız yaxşılıqlar və gözəlliklər tanrısıdır. Şumer düşüncəsinə görə Utu tanrı Nananın (Nanna) övladıdır. Ötükən xalqı da Ötükənin qoruyucu mələyinin adının Nanu (Namu) olduğunu deyirdilər. Ötükən, Utukən – Utunun kəndi – “Günəş tanrısının yurdu” da ola bilərdi. Həm Ötükən, həm də Şumer sivilizasiyasının qurucuları eyni törənin daşıyıcıları idi…
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Yaman dolmuşam bu gecə Ürəyimdən qan verirəm. Əllərimi açıb göyə Həsrətimə can verirəm.
Bir günahlı günahsızam, İpə-sapa yatammıram. Özümə necə qansızam, Günahıma batammıram.
Bu eşqin əlindən tutub, Uşaqlığa qayıdıram. Şirin-şirin xəyalları Misra-misra oyadıram.
Yaza bilmədiklərimi Unudulmuş hiss edirəm. Qu quşu tək son nəğməmi, Sənə oxuyub gedirəm.
Əllərimdə ümid yeri, Qəlbimdə güman azalır. Bilmirəm bu həsrət niyə, Yollarını məndən salır.
Bəlkə arada gözlərin, Dola dolmaya nəbilim. Həsrətim yuxuya gedib, Yum gözünü indi gəlim.
