“Adiloğlu” nəşriyyatı tərəfindən İSMAYIL QƏZƏNFƏR OĞLU MƏCİDLİ ilə İLYAS ƏZİM OĞLU ƏZİMOVun həmmüəllifi olduğu “ƏSƏRLƏRİNDƏ YAŞAYAN SƏNƏTKAR” kitabı işıq üzü görüb. Kitabın redaktoru Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin Azərbaycan Bölməsinin sədri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, şair, jurnalist Allahverdi Təkləlidir.
Kitabda Gürcüstanın Qardabani (Qarayazı) rayonunda anadan olmuş, Tbilisi Moisey Toidze adına Rəssamlıq məktəbinin məzunu, Tarıyel Həsən oğlu Əliyevin sirlər, möcüzələr və kəramətlərlə dolu olan əsrarəngsiz sənət inciləri əks etdirilmişdir.
Tarıyel bu gün dövlətimiz tərəfindən tanınıb öz layiqli qiymətini almasa da, həyatda yaşamasa da, yaratdığı sənət əsərləri ilə tamaşaçılarının ürəklərində özünə ölməzlik, əbədi yaşarlıq qazanmışdır.
Kitabın ölməz sənətkarın tanıdılmasında böyük rolunu nəzərə alaraq, onun oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına əminik.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Bir şam qozasıyam xəzəl üstündə Gələn də, gedən də xəzələ vurğun… Üzümü tutmağa işıq gəzirəm, Yoxdu dərd bilənim, tumar çəkənim, Başımı döyməkçün çəkmələrinə, Əzilib öpməkçün ləpirlərindən Günah tanımayan uşaq gəzirəm… Bir şam qozasıyam… Bu şam anammı? Yoxsa hər küləkdə bir budağıyla Mənə “şillə” vuran xoflu atammı? Bəlkə, şam nəslinin ögey oğluyam? Bu parkda, bu sarı möhtəşəmlikdə Elə boyum boyda heçlik, yoxluğam? …bilmirəm… Bilmirəm nəyiyəm bu parkın, Tanrım… Bilmirəm, budaqdan niyə atıldım… …külək vıyıldayır… Xəzəl dağılır… Görünür bir ovuc torpaq gözümə, Təpirəm torpağa özüm-özümü… Gedirəm hopmağa bircə qarışa… Ümidim qoynumda… Bir də ümidliyəm bu gələn qışa… Gedirəm, nə vaxtsa bir şam olmağa… 2020
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
* * *
İnsanın ən axırıncı yoludu Kişi çiyninin üstü. Bu ölümlü dünyada Təkcə ölüm ölümsüzdü. Hansı dünya qorxuludu?- Bir can ki öz bədənindən Qurxub əsə-əsə çıxır. Torpağın qanına Bulaşan ömürlər var orda- Yaşanmamış, köhnəlməmiş, Göy üzünə təzə çıxır. Harda qaldı torpaq haqqı? Andımızı, ahımızı Cəsəd-cəsəd sərib torpaq. …Kim bilir, Bəlkə elə xəcalətindən Ölüb yerə girib torpaq.
Səni hər gün öldürürəm
Gözüm açıq qalıb sənə, Gözümü qarət edirəm. Öldürüb ümidlərimi, Sonra ziyarət edirəm.
Susub atdım dodağımdan, Kiçiltdim içimdə səni. Həzin bir xatirə kimi, Gətirdim köçümdə səni.
Heçmi sevmədin məni?… Əlim üzümün yasında. Səni hər gün öldürürəm, Başqasında… Başqasında…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
İtirilmiş krallıqdı uşaqlıq… “Cızza” sözünə gülən, Palçıqda ayaqyalın yüyürən, Qumda yuvarlanan, Şirni üçün ağlayan kral idik biz… …Cığallığımız “Beşdaş”dakı Beşinci daş boydaydı… Küskünlüyümüz çəkilən çeçələ barmaq qədər… Kədərimiz boyumuzdan kiçikdi… Gülüşümüz göy qədər… …Nənəmin corabının başından çıxardığı “saqqız pulu”ydu “sevinc” deyə ölçdüklərimiz… Böyüdük… …İtirdik krallığımızı… …Əcəl aldı nənəmizi… Böyüdükcə yanlış çıxdı Həyata dair bütün bildiklərimiz…
Ağayeva Mənzər Bahadur qızı 1958-ci il 17 martda Quba şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. İlk təhsilini Qubada 1 nömrəli orta məktəbdə alıb və 1970-cü ildə Qubada orta musiqi məktəbinin fortepiano sinfini bitirib. Sonra ailə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq Bakıya köçüb və 1975-ci ildə Bakıda 199 nömrəli orta məktəbi bitirib. Həmin ildə Xalq Təsərrufatı İnstituna daxil olmuş və 1980 ci ilə həmin İnstitutun “Xalq təsərrüfati və əməyin iqtisadiyyatı” fakultəsini bitirmişdir. 1993-ildən Bakı Dövlət Unversitetinin müəllimlərinin fəaliyyət göstərdiyi müxtəlif ərəb kurslarında iştirak edib. 2002-ci ildə İslam İniversitetinə daxil olub və 2006-ildə həmin Universiteti bitirib. Həmin vaxtdan Nəşriyyatda müxtəlif qəzetlərdə və “İlham çeşməsi” adlı qəzetdə dini və vətənpərvərlik mövzullarında məqalələri dərc olunub. Həmçinin “İslam dininin həqiqətləri”, “İsmi şəriflərin hikmətləri”, “Quran əlifbası ilə tanışlıq” “Quranın qısa təfsiri, təcvidi və hərflərinin möcüzələri” və “Surələrin fəzilətləri və dualar “ adlı kitabların müəllifiyəm. Hazırda “Hz.Peyğəmbərin Meraca səyahət” mövzusu üzərində işləyir. Ailəlidir, iki övladı var.
Dəyərli yazarlar, Elm və Təhsil Nazirliyinin Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə VII Qrant Müsabiqəsinə bir layihə ilə qatılmaq istəyirəm. 6-10 yaşlı şagirdlərdə milli və ümumbəşəri dəyərlərinin inkişaf etdirmək məqsədi ilə uşaq ədəbiyyatı yazarlarının mətnlərindən ibarət kitab çap etdirmək istəyirəm. Bu kitabları məktəb kitabxanalarına hədiyyə etmək, kitabların oxunmasına maraq yaratmaq üçün məktəblərdə seminarlar təşkil etmək, müəlliflərlə şagirdlərin görüşlərini təşkil etmək, bundan başqa bir neçə silsilə tədbirlər həyata keçirmək məqsədindəyəm. Sizlərdən uşaqların inkişafına faydası olacaq hekayə və şeirlər gözləyirəm. Layihəmiz müsabiqədən keçsə, uşaqlar üçün dəyərli hədiyyə etmiş olacağıq. Mətnləri gulshanmustafayeva19@gmail.com ünvanına göndərməyinizi xahiş edirəm. P.S Göndərilən mətnlər inandığınız, amma kimliyini bilməyəcəyiniz redaktor tərəfindən seçiləcək. Son tarix 20.02.2023 Xahiş edirəm, elanı mümkün qədər yayın.
“Mücrü” Nəşriyyatının “Proza” seriyasından işıq üzü görən “İlin hekayələri” nəsr toplusunda Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini, Azərbaycanlı gənc xanım yazar Banu Muharremin “1.. 2.. 3.. 4” hekayəsi də yer alıb.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini, Azərbaycanlı gənc xanım yazar Banu Muharremin şeirləri İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 212-ci sayında fars dilində dərc olunaraq ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Mücrü” Nəşriyyatının “Proza” seriyasından işıq üzü görən “İlin hekayələri” nəsr toplusunda Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri, gənc yazar Nemət Tahirin “İlk əməkhaqqı” adlı hekayəsi də yer alıb.
Qeyd edək ki, “Mücrü” Nəşriyyatının 44 günlük Vətən müharibəsində Rəşadətli Azərbaycan Ordusunun qələbəsi münasibətilə gerçəkləşdirdiyi yeni layihə çərçivəsində işıq üzü görən “44 GÜN” ədəbi-bədii toplusunda “Mübarizlər” adlı şeiri ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Mücrü” Nəşriyyatının “Proza” seriyasından işıq üzü görən “İlin hekayələri” nəsr toplusunda Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü Kənan Aydınoğlunun Qərbi Hun İmperatoru Hökmdar ATİLLAya həsr olunan “Tanrı sərkərdəsi” adlı hekayəsi də yer alıb.
Qeyd edək ki, “Mücrü” Nəşriyyatının 44 günlük Vətən müharibəsində Rəşadətli Azərbaycan Ordusunun qələbəsi münasibətilə gerçəkləşdirdiyi yeni layihə çərçivəsində işıq üzü görən “44 GÜN” ədəbi-bədii toplusunda “ALLAHın dərgahında Şəhidin öz yeri var!” adlı şeiri ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Mücrü” Nəşriyyatının “Proza” seriyasından müxtəlif yaş qrupundan olan istedadlı qələm sahiblərinin bədii yaradıcılıq nümunələrini özündə ehtiva edən “İlin hekayələri” nəsr toplusu işıq üzü görüb.
Qeyd edək ki, 2022-ci ildə “Mücrü” Nəşriyyatının 44 günlük Vətən müharibəsində Rəşadətli Azərbaycan Ordusunun qələbəsi münasibətilə gerçəkləşdirdiyi yeni layihə çərçivəsində “44 GÜN” ədəbi-bədii toplu işıq üzü görmüşdü. Layihənin əsas məqsədi çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında qələbə ruhlu şeirlərin yazılmasına və nəşrinə, eyni zamanda qələbəmizin təbliğatına dəstək, Qarabağ zəfərinə yaradıcı müstəvidə münasibəti üzə çıxarmaqdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin dekanı, fiologiya elmləri doktoru Azərbaycanlı şairə Sevinc HƏMZƏYEVAnın adlı “Kövrək xatirələrin üstünə getmə” adlı
şeiri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Bilecik şəhərində fəaliyyət göstərən “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət və ədəbiyyat dərgisinin 115-ci sayında işıq üzü görüb.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Odaydır.
Koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru Şəfa Vəliyevanın
“HƏR ŞEY BİR AZ QARATƏHƏR OLMALI…” adlı məqaləsi Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Bilecik şəhərində fəaliyyət göstərən “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət və ədəbiyyat dərgisinin 115-ci sayında işıq üzü görüb.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Odaydır.
Koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçisi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Bu gün böyük yazıçı-dramaturq, maarifçi-publisist, naşir Cəlil Məmmədquluzadənin anadan olmasının 154-cü ildönümü tamam olur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Cəlil Məmmədquluzadənin anadan olmasının 150 illiyi Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə ölkəmizdə silsilə tədbirlərlə qeyd edilib.
Cəlil Məmmədquluzadə ədib realist hekayələri, povestləri, dram əsərləri (“Dəli yığıncağı”, “Anamın kitabı”, “Ölülər”) ilə Azərbaycan ədəbiyyatına dəyərli töhfələr verib. 1906-1932-ci illərdə (fasilələrlə) nəşr etdirdiyi “Molla Nəsrəddin” jurnalı ilə Azərbaycanda satirik jurnalistikanın əsasını qoyub.
Cəlil Hüseynqulu oğlu Məmmədquluzadə 10 fevral 1869-cu ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. İlk təhsilini əvvəlcə mollaxanada, sonra Naxçıvan şəhər məktəbində alıb. 1887-ci ildə Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasını (Qori Seminariyası) bitirib, bir müddət İrəvan quberniyasının kəndlərində müəllimlik (1887-1897) edib. İlk məlum bədii əsəri sayılan “Çay dəstgahı” (1889) alleqorik pyesini, “Danabaş kəndinin əhvalatları” (1894-cü ildə nəşr olunub) povestini də bu dövrdə yazıb.
1895-ci ilin yayında Moskva və Sankt-Peterburqa gedib, bu şəhərlərin mədəni həyatı ilə tanış olub. 1904-cü ildən Tiflisdə nəşr edilən “Şərqi-Rus” qəzetinin redaksiyasında işləyib. Cəlil Məmmədquluzadənin yazıçı və jurnalist kimi püxtələşməsində bu qəzetin və onun redaktoru M.Şahtaxtlının mühüm rolu olub. 1903-cü ildə yazdığı “Poçt qutusu” hekayəsi 1904-cü ildə “Şərqi-Rus” qəzetində çap olunub. “Kişmiş oyunu”, L.Tolstoydan tərcümə etdiyi “Zəhmət, ölüm və naxoşluq” hekayələri də ilk dəfə bu qəzetdə dərc edilib.
1905-ci ilin əvvəllərində “Şərqi-Rus” bağlananda Cəlil Məmmədquluzadə jurnalist Ömər Faiq Nemanzadə və maarifpərvər tacir M.Bağırzadə ilə birlikdə bu qəzetin mətbəəsini alıb ona “Qeyrət” adı vermişdir. Həmin ildə Cəlil Məmmədquluzadə Tiflisdə azərbaycanlı uşaqlar üçün məktəb və pansion açıb. 7 aprel 1906-cı ildə Tiflisdə “Molla Nəsrəddin” jurnalının ilk nömrəsi çapdan çıxır. Müəyyən fasilələrlə nəşr olunan jurnal 1906-1918-ci illərdə Tiflisdə, 1920-1921-ci illərdə 8 nömrə ilə Təbrizdə, 1922-1931-ci illərdə isə Bakıda nəşr olunub.
C.Məmmədquluzadənin zəngin bədii irsi, onun “Molla Nəsrəddin” jurnalı təkcə Azərbaycanda, Cənubi Qafqazda deyil, İran və Türkiyədə də ədəbi-ictimai fikrin inkişafına qüvvətli təsir göstərib.
Cəlil Məmmədquluzadənin publisistikası, nəsr və dram əsərləri ilə Azərbaycan ədəbiyyatını yalnız məzmunca deyil, formaca da zənginləşdirib. O, xüsusilə kiçik hekayə janrının misilsiz ustasıdır. Onun ən yaxşı hekayələri çox mühüm sosial mətləbləri son dərəcə yığcam bir şəkildə, məharətlə əks etdirmək baxımından dünya ədəbiyyatının kamil nümunələri ilə bir sırada durur.
XX əsr Azərbaycan dramaturgiyasının inkişafında yeni bir mərhələni təşkil edən “Ölülər” komediyası 1909-cu ildə yazılıb. Əsərdə din, mövhumat və feodal həyat tərzi əleyhinə mübarizə öz əksini tapıb. “Ölülər”də cəhalət, gerilik, ikiüzlülük və yalan ifşa olunur. Avamlıq və nadanlığın nə kimi bəlalar yaratdığı göstərilir. Bu komediyanı yazmaqda böyük dramaturqun məqsədi müsəlman ölkələri xalqlarını uzun əsrlər cəhalətdə saxlayan, mövhumat içində çürüdən, dini, şəriəti soyğunçuluq vasitəsinə çevirən yalançı, fırıldaqçı ruhanilərin həqiqi simasını olduğu kimi xalqa tanıtmaq olmuşdur. Cəlil Məmmədquluzadənin tərcümeyi-halı ilə əlaqədar olan materiallar, arxiv sənədləri və xatirələr göstərir ki, Şeyx Nəsrullah surətinin yaradılmasında müəllifin şahidi olduğu konkret tarixi faktların və həqiqətlərin böyük təsiri olmuşdur. Şeyx Nəsrullah bütün Yaxın və Azərbaycan üçün səciyyəvi olan canlı, tipik və mürəkkəb bir ruhani obrazıdır. Ədib Şeyx Nəsrullahın əksi olaraq yaratdığı Kefli İskəndər obrazı vasitəsilə xalqı oyatmağa çalışmışdır. 1916-cı ildə Bakıda səhnəyə qoyulmuş “Ölülər” komediyası uzun müddət Azərbaycan və Şərq ölkələrinin teatrlarında oynanılmışdır.
Cəlil Məmmədquluzadə “Yeni yol” qəzetinin redaktoru, Ümumittifaq Mərkəzi Yeni Əlifba Komitəsinin üzvü, Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrının təşkilatçılarından olub, “Maarif və mədəniyyət”, “Yeni kənd”, “Şərq qadını” və s. mətbuat orqanlarında fəaliyyət göstərib.
Ədib yaradıcılığında milli şüur (“Anamın kitabı”, 1919), məktəb tərbiyəsi, ümumiyyətlə xalq maarifi (“Danabaş kəndinin məktəbi”, 1921) problemlərinə geniş yer verib. “Dəli yığıncağı” (1936-cı ildə nəşr olunub) pyesində feodal-patriarxal münasibətləri, din və fanatizmi kəskin tənqid atəşinə tutub.
Cəlil Məmmədquluzadə 1907-ci ildə ədib Həmidə xanım Əhmədbəy qızı Cavanşirlə ailə həyatı qurub. Bu izdivacdan onların Midhət və Ənvər adlı iki oğulları dünyaya gəlib.
Böyük ədib 4 yanvar 1932-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib. Məzarı Fəxri xiyabandadır.
Şuşada “Qorqud Ata Türk Dünyası” Film Festivalı təşkil olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə qərar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planında yer alıb.
Oktyabr ayına nəzərdə tutulan festivalın icrası ilə bağlı işlər Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə tapşırılıb.
Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş I Türk Dünyası Mədəniyyət Forumu keçiriləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə qərar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planında yer alıb.
Forum çərçivəsində may-iyun aylarında Beynəlxalq Türk Akademiyası ilə birgə türk dünyasında ortaq mədəni irsin, tarix-memarlıq abidələrinin qorunması, bərpası və tanıdılmasına həsr olunmuş tədbirin təşkili nəzərdə tutulub. Həmçinin TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO Milli Komissiyalarının 9-cu Toplantısı və Türk Dünyasının Mədəni Marşrutu layihəsinin təqdimatı keçiriləcək. Eyni zamanda, Türk dünyası mədəniyyət paytaxtlarının Şuşa şəbəkəsinin yaradılması və ilk görüşünün təşkili, elədə də TÜRKSOY Muzeylər Birliyinin toplantısının keçirilməsi planlaşdırılır.
Qeyd olunan işlərin icrası Mədəniyyət Nazirliyi, Heydər Əliyev Mərkəzi, Elm və Təhsil Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Dövlət Turizm Agentliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə tapşırılıb.
Fevralın 9-da Azərbaycan Milli Kitabxanasında Mədəniyyət Nazirliyi, Milli Kitabxana və Hüseyn Cavidin ev-muzeyinin təşkilati dəstəyi ilə “Hüseyn Cavid: Biblioqrafiya” və “Hüseyn Cavid: Biblioqrafik göstərici” kitablarının təqdimat mərasimi keçirilib.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, görkəmli Azərbaycan şairi və dramaturqu Hüseyn Cavidin 140 illiyi münasibətilə hazırlanan nəşrlər Azərbaycan Milli Kitabxanası və Hüseyn Cavidin ev-muzeyi tərəfindən nəşr edilib.
Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov çıxış edərək bildirib ki, XX əsrin əvvəllərində Cəlil Məmmədquluzadə “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin, Mirzə Ələkbər Sabir satirik şeir məktəbinin əsasını qoyduğu kimi, Hüseyn Cavid də Azərbaycan ədəbiyyatında romantik şeirin, mənzum romantik dramaturgiyanın və nəhayət, romantizm ədəbi cərəyanının banisi olaraq qəbul edilir. Direktor öz çıxışında qeyd edib ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev Hüseyn Cavidi Azərbaycan xalqına ikinci dəfə qaytarıb. Sovet ideologiyasının qızğın çağlarında onun nəşinin Azərbaycana gətirilməsini həyata keçirib. Bu, Azərbaycan ədəbiyyatı üçün çox böyük xidmət hesab edilir. Ulu Öndərin siyasətinin davamı kimi Prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamlarla Hüseyn Cavidin 125, 130, 135 illik yubileyləri yüksək səviyyədə keçirilib. K.Tahirov qeyd edib ki, Hüseyn Cavidin anadan olmasının 140 illiyi münasibətilə hazırlanan “Hüseyn Cavid: Biblioqrafiya”, həm də “Hüseyn Cavid: biblioqrafik göstərici” şairin yaradıcılıq üçün böyük töhfədir. Hazırlanan biblioqrafiyalar məzmun baxımından bir-birini təkrar etmir, əksinə tamamlayır.
AMEA-nın prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş direktoru, akademik İsa Həbibbəyli çıxışında qeyd edib ki, Hüseyn Cavid çoxəsrlik Azərbaycan ədəbiyyatını yeni janrlarla daha da zənginləşdirib. Böyük şair ilk dəfə olaraq XX əsrin əvvəlləri Azərbaycan poeziyasına Qərb şeiri üçün səciyyəvi olan sonet janrını gətirib. O, öz çıxışı zamanı Hüseyn Cavidin ev-muzeyi tərəfindən onun bir çox əsərlərinin Azərbaycan dilində və bir çox xarici dillərdə nəşrindən və Hüseyn Cavidin həyat və yaradıcılığı barədə materialları əks etdirən 30 cildlik “Cavidşünaslıq” araşdırmalar toplusunun əhəmiyyətindən də bəhs edib. Alim hər iki biblioqrafiyanın cavidşünaslığa böyük töhfə olduğunu iştirakçıların diqqətinə çatdıraraq bütün əməyi keçənlərə təşəkkürünü bildirib.
Xalq yazıçısı Elçin söyləyib ki, dahi dramaturq öz yaradıcılığında çoxlu sayda faciələr yaratsa da, onun öz həyatı da böyük faciə olmuşdur. Hüseyn Cavidin cənazəsinin Azərbaycana gətirilməsi Azərbaycan ədəbiyyatı salnaməsinin şərəfli səhifəsidir və bu səhifəni Ulu Öndər Heydər Əliyev yazmışdır. Ümumiyyətlə Heydər Əliyevin Azərbaycan mədəniyyəti qarşısında xidmətləri çox böyükdür.
AMEA-nın Əlyazmalar İnstitutunun baş direktoru, akademik Teymur Kərimli, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru, Milli Məclisin deputatı, akademik Nizami Cəfərov, Milli Məclisin deputatı, yazıçı-publisist Fazil Mustafa, ədəbiyyatşünas alim, professor Asif Rüstəmli Hüseyn Cavidin ədəbiyyata gətirdiyi yeniliklərdən, onun çoxcəhətli və zəngin yaradıcılığının Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə yaratdığı yeni mərhələdən bəhs ediblər. Qeyd olunub ki, Azərbaycan ədəbiyyatında romantik mənzum faciə janrının yaranması və inkişafı da birbaşa Hüseyn Cavidin adı ilə bağlıdır. Çıxışçılar Milli Kitabxana və Hüseyn Cavidin ev-muzeyi tərəfindən hazırlanan biblioqrafik vəsaitlərin əhəmiyyətindən də bəhs ediblər.
Tədbirin sonunda qonaqlar “Əbədiyyət şairi – Hüseyn Cavid” mövzusunda geniş kitab sərgisi və Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən hazırlanan “Ədəbiyyatımızın əbədiyyət rəmzi – Hüseyn Cavid” adlı elektron məlumat bazası ilə tanış olublar.
Qeyd edək ki, məlumat bazası üç dildə (Azərbaycan, rus, ingilis dillərində) istifadəçilərə təqdim olunur.
Bakıdakı Rus evində “Kəşflər vaxtıdır” fotosərgisinin açılışı olub. Tədbir “Qafqaz” beynəlxalq fotoklubu tərəfindən təşkil edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzinin mətbuat xidmətində bildiriblər.
Rusiyanın Nijni Novqorod şəhərindən olan tanınmış fotorəssam, “35AWARDS” beynəlxalq fotomükafatına layiq görülən Stanislav Kaznov qonaqlara öz əl işləri, ekstremal vəziyyətlərdə fotoçəkiliş və sərgidə təqdim olunan kadrların çəkildiyi Rusiyanın regionlarına ekspedisiyalar haqqında söhbət açıb.
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi Şuşa şəhərində yerləşən keçmiş poçt binasının əsaslı təmiri işlərinin satınalınması üzrə açıq tender elan edib.
Bu barədə AZƏRTAC-a Qoruğu İdarəsindən bildirilib.
Tenderdə iştirak etmək arzusunda olan şirkətlər 2023-cü il martın 16-dək hüquqi sənədləri, aprelin 3-dək isə təklifi və təklifin təminatı sənədlərini Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə yollaya bilərlər.
“Şuşa – Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” ili ilə bağlı internet resursları və xatirə materialları hazırlanacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə qərar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin “Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planının təsdiqində yer alıb.
Həmçinin “Şuşa – Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2023” ili ərzində poçt markalarının və xatirə nişanının hazırlanması, Şuşa şəhərinin elektron xəritəsinin və mobil tətbiqinin hazırlanması və “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı – Şuşa” portalının yaradılması da nəzərdə tutulur.
Qeyd olunan işlərin icrası Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, Mədəniyyət Nazirliyi və Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə tapşırılıb.
Şuşa şəhərində VI “Xarıbülbül” Beynəlxalq Folklor Festivalının keçirilməsi bu ilin may ayına planlaşdırılır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə qərar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planının təsdiqində yer alıb.
Festivalın təşkili ilə bağlı işlər Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi və Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə tapşırılıb.
“Şuşa – Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2023”ün rəsmi açılış mərasiminin cari ilin martında keçiriləsi nəzərdə tutulur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə qərar Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı”nda öz əksini tapıb.
Tədbirin icrası Mədəniyyət, Xarici İşlər nazirliklərinə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyinə, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə həvalə olunub.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti “Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı”nı təsdiqləyib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Sərəncamın 1-ci hissəsi ilə təsdiq edilən Tədbirlər Planında nəzərdə tutulmuş işlərin həyata keçirilməsi üzrə əlaqələndirici orqan Mədəniyyət Nazirliyi müəyyən edilib.
Sərəncamın icrasına nəzarət Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti Aparatının Humanitar məsələlər şöbəsinə həvalə olunub.
Fevralın 14-də YARAT Müasir İncəsənət Mərkəzində türk rejissor Pelin Əsmərin “10-dan 11-ə qədər” dram filmi nümayiş etdiriləcək.
YARAT-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, “Multiperspektivdə” qrup sərgisi çərçivəsində nümayiş olunacaq ekran əsərinin xronometrajı 110 dəqiqədir.
Filmdə hadisələr belə cərəyan edir: Mithat bəy təqaüddə olan dövlət qulluqçusudur. Əli onun yaşadığı binada konsyerjdir. İki qəhrəman eyni binada yaşasalar da, fərqli dünyalara mənsubdurlar. Amma bir gün həyat onları vacib məsələ üçün birləşdirir – yaşadıqları ev zəlzələyə davamlı olmadığı üçün sökülür…
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev fevralın 8-də Bakıda görkəmli bəstəkar, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin abidəsinin açılışında iştirak edib.
Açılış mərasimində çıxış edən Prezident İlham Əliyev dedi:
– Sabahınız xeyir olsun. Bu gün biz görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyevin abidəsinin açılışına toplaşmışıq. Şəhərimizin mərkəzində ucaldılan bu abidə Azərbaycan xalqının dahi bəstəkarı Tofiq Quliyevin xatirəsinə olan hörmətinin əlamətidir. Həqiqətən Tofiq Quliyevin əsərləri Azərbaycan mədəniyyət aləmində bir inqilab etmişdir. Tofiq Quliyev həm görkəmli bəstəkar, həm Azərbaycanda caz sənətinin banisi də adlandırıla bilər. Eyni zamanda, böyük mədəniyyət xadimi Tofiq Quliyev Azərbaycan xalqının sevgisini qazanmışdır.
Onun əsərləri doğrudan da bizim böyük sərvətimizdir. Bu əsərlər ölməz əsərlərdir, bu gün də səslənir, bundan sonra da uzun illər ərzində səslənəcək. Çünki bu əsərlərin mahiyyətində həm Tofiq Quliyevin istedadı, eyni zamanda, Azərbaycan xalqına, doğma Bakı şəhərinə olan məhəbbəti dayanır. Tofiq Quliyev öz xalqına çox bağlı idi, onun Azərbaycan, Bakı haqqında əsərləri bunu göstərir. Eyni zamanda, onu tanıyanlar yaxşı bilirlər ki, çox gözəl insan, gözəl ziyalı idi, sözün əsl mənasında, böyük mədəniyyət xadimi idi və öz fəaliyyəti, öz əsərləri, Azərbaycanın ictimai həyatındakı rolu ilə tarixdə öz layiqli yerini tutmuşdur.
Tofiq Quliyevin xatirəsi Azərbaycanda əbədiləşdirilmişdir. Onun yaşadığı binaya xatirə lövhəsi vurulmuşdur, şəhərimizin küçələrindən birinə onun adı verilmişdir, eyni zamanda, musiqi məktəbi də onun adını daşıyır və bu gün bu gözəl abidə ucaldılır. Onu da bildirməliyəm ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə Tofiq Quliyevə Azərbaycanın ovaxtkı ən ali ordeni olan “İstiqlal” ordeni verilmişdir.
Atam Heydər Əliyevi Tofiq Quliyevlə sıx dostluq əlaqələri bağlayırdı. Onlar onilliklər ərzində bir-birinə böyük hörmət göstərən insanlar idi. Baxmayaraq ki, Heydər Əliyev Azərbaycanın ovaxtkı Kommunist Partiyasının rəhbəri idi, ondan sonra müstəqil Azərbaycanın Prezidenti idi, Tofiq Quliyev isə ömrü boyu siyasətdən uzaq bir insan idi. O, sadəcə olaraq, öz yaradıcılığı ilə Azərbaycana həm sovet dövründə, həm müstəqillik dövründə o qədər böyük töhfə vermişdi ki, hamımız, hətta onu tanımayanlar da onun obrazını özümüz üçün çox əziz və yaxın tuturduq. Atam isə onu yaxından tanıyan insan kimi bilirdi ki, Tofiq Quliyev nə qədər böyük insani keyfiyyətlərə malik idi.
Onların dostluğu çox təbii idi, səmimi idi, təmənnasız idi, əsl dostluq idi. Tofiq Quliyevin 80 illik yubileyində Ulu Öndər Heydər Əliyev məşhur sözləri demişdir, yəqin ki, hamımız o sözləri xatırlayırıq – biz hamımız dünyadan gedəcəyik, ancaq Tofiq Quliyevin musiqisi daim yaşayacaqdır. Artıq o gündən 26 il keçib və nə qədər dəqiq, həqiqətə uyğun sözlərdir, indi biz bunu bir daha görürük. Heç birimizdə şübhə yoxdur ki, əsrlər keçdikcə bu unudulmaz musiqi, bu mahnılar, Azərbaycan xalqının musiqi istedadını əyani şəkildə göstərən əsərlər yaşayacaq, bizi və sonrakı nəsilləri sevindirəcək.
Mən bu gözəl hadisə münasibətilə, ilk növbədə, Tofiq Quliyevin ailə üzvlərini, Azərbaycan musiqi ictimaiyyətini və bütün Azərbaycan xalqını təbrik etmək istəyirəm. Sağ olun.
x x x
Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Xalq artisti, professor Fərhad Bədəlbəyli çıxış edərək dedi:
-Möhtərəm cənab Prezident, çox sağ olun bu sözlərə görə.
Tofiq müəllim nəinki dahi bəstəkar, dahi ictimai xadim idi, mənim üçün, Polad üçün o, Tofiq əmi idi. Biz ona uşaqlıqdan “dyadya Tofiq” deyirdik.
Əlbəttə, mən piano sənəti ilə məşğul olan bir insanam. Qeyd etməliyəm ki, o, dahi bir pianoçu idi. Çünki Aysberq kimi professor Bakıda, Neyqauz kimi dahi professor Moskvada onun müəllimləri idi. Baxmayaraq ki, Tofiq müəllim gündə iki-üç saat çalmırdı, Akademiyamıza gələndə piano arxasında bir passaj ifa edəndə biz hamımız məəttəl qalırdıq. Praktika ilə heç məşğul olmayan bu insan necə belə dahi bir pianoçu idi.
Əlbəttə, mən xoşbəxtəm ki, son illər o, bizim fəxri professorumuz idi. Hər dəfə Akademiyaya gələndə onun hansısa bir mühazirəsi olmurdu, sadəcə, biz yığışırdıq və Tofiq müəllim musiqi tarixindən, Qara Qarayev, Niyazi, Fikrət Əmirov haqqında əhvalatlar danışırdı, çünki o, canlı bir ensiklopediya idi. Mən çox danışmaq istəmirəm, çünki məndən sonra Polad da danışacaq. Mən, sadəcə, demək istəyirəm xoşbəxtəm ki, onunla təmasda olmuşam. Xoşbəxtəm ki, onun bir çox premyeralarında iştirak etmişəm, atam rejissor kimi, mən də tamaşaçı kimi. Xoşbəxtəm ki, bir-iki həftə öncə Vyanada konsertdə mən onun məşhur “Qaytağı”sını ifa etdim. Yenə də bütün avropalılar məəttəl qalırlar, bu, nə gözəl əsərdir. Xoşbəxtəm ki, vaxtilə bu əsəri – “Qaytağı”nı mənə həsr edib və indi bütün dünyada pianoçular bu əsəri ifa edirlər.
Yəni, Tofiq müəllim belə insan idi. Ulu Öndər o ordeni ona xəstəxanada təqdim etmişdi, gedib ona baş çəkmişdi və təbrik etmişdi. Bilirsiniz, bu, çox təsirli idi, biz onu həmişə xatırlayırıq.
Fürsətdən istifadə edib sonda Sizə “Çox sağ olun!” demək istəyirəm ki, Bülbülün heykəlini, Rəşid Behbudovun heykəlini, Qara Qarayevin, Fikrət Əmirovun heykəlini məhz Siz açmısınız bizimlə bir yerdə. Biz 1982-ci ilin qışında Şuşada Ulu Öndərlə bir yerdə Vaqifin məqbərəsinin açılışında iştirak edirdik. Çox yaxşıdır ki, 100 il də keçsə, bu insanların heykəlləri duracaq. Tofiq müəllim bax, burada dayanacaq və onun musiqisi bütün dünyada yenə də səslənəcək. Çox sağ olun.
X X X
Xalq artisti, görkəmli bəstəkar Polad Bülbüloğlu çıxış edərək dedi:
– Möhtərəm cənab Prezident.
Hörmətli xanımlar, cənablar, əziz dostlar.
Əvvəla, dərin təşəkkürümü bildirmək istəyirəm ki, bu gün mənə bu abidənin açılışında söz verilib.
Mənim üçün Tofiq əmi doğrudan da əziz bir insan idi. Çünki uşaqlıqdan bizim evdə mən şahidi olmuşam ki, Tofiq müəllim gəlirdi, – bilirsiniz ki, Bülbül Tofiq Quliyevin bir neçə mahnısını, romanslarını ifa etmişdir, – Fərhad da bizdə olurdu, çox gözəl piano çalırdı. Atam həmişə öz əsərindən başqa ona müraciət edərdi ki, Tofiq bir az çal da, adamın ürəyi açılsın. Doğrudan da elə idi, biz, – Fərhad bunu dedi, – uşaqlıqdan ona Tofiq əmi deyirdik. Mən çox şadam, xoşbəxtəm ki, ömür boyu bu insanla çox sıx təmasda olmuşam.
1960-cı illərdə Tofiq müəllim Filarmoniyanın bədii rəhbəri və direktoru idi. Biz gənc bəstəkar idik, o, bizə çox kömək edirdi, bizim əsərlərimizi alırdı, yəni, maddi yardım edirdi, bizə yol göstərirdi, tövsiyələrini verirdi. Ancaq mənə yox, bütün o nəslin, o cavan bəstəkar nəslinin, demək olar ki, mənəvi atası kimi. Ümumiyyətlə, bilirsiniz bəstəkarlar çox qısqanc olurlar, musiqiçilər də qısqanc olurlar. Amma Tofiq müəllim elə deyildi, Tofiq əmi elə deyildi. O, digərlərinin uğurlarına da çox sevinirdi. Onun mahnıları ölməzdir, ona görə ki, onlar insanın daxilindən, qəlbindən, saflığından gəlir. Ona görə onun mahnılarını milyonlarla insan sevir və burada deyildiyi kimi, bu mahnılar, onun əsərləri daim yaşayacaqdır. Ona görə ki, o, insan kimi də gözəl insan idi və böyük musiqiçi idi, böyük bəstəkar idi, böyük pianoçu idi.
Hörmətli Prezidentimiz dedi, doğrudan da mən onun şahidiyəm, bizim Ulu Öndərimiz, böyük insanımız Heydər Əliyev Tofiq müəllimə xüsusi münasibət bəsləyirdi. Mənə nəsib olub, o vaxt Heydər Əliyev rayonlarda böyük müşavirələr keçirirdi və oraya gedəndə həmişə yaradıcı insanları da dəvət edirdi – bəstəkarları, rəssamları, yazıçıları, ifaçıları və bizə deyirdi ki, mən sizi buraya gətirirəm ki, əvvəla, siz bir az millətə, xalqa yaxın olasınız, ikincisi də xalq sizi görsün. Radioda eşidirlər, televizorda görürlər, amma sizi canlı görmək, onlar üçün daha xoşdur. Orada da biz görürdük ki, Heydər Əliyevin Tofiq Quliyevə xüsusi münasibəti var. Sonra mən nazir işləyəndə bir neçə dəfə bu haqda söhbətlər olub. Bilirsiniz ki, sonra Tofiq əmi Bəstəkarlar İttifaqının birinci katibi idi və onda da bəstəkarlara çox böyük yardım, çox böyük kömək edirdi.
Onu da qeyd edim ki, Tofiq müəllim çox yaxşı təşkilatçı idi. Bakıda böyük tədbirlər keçirirdi. Filarmoniyada olanda dünyaşöhrətli musiqiçiləri dəvət edirdi, onların konsertlərini təşkil edirdi, Bəstəkarlar İttifaqında plenumlar, qurultaylar, müxtəlif tədbirlər keçirirdi. Həmişə onun təşkil etdiyi tədbirlər çox yüksək səviyyədə keçirdi.
Hörmətli cənab Prezident, Fərhad da dedi, mən də öz tərəfimdən Sizə dərin təşəkkürümü bildirmək istəyirəm ki, doğrudan bizim Azərbaycanın paytaxtında, Bakı şəhərində xalqımızın xəzinəsi olan gözəl insanlara abidələr qoyulur. Həyat elə qurulub ki, əvvəl-axır biz hamımız bu dünyadan köçəcəyik. Tələsmək lazım deyil, amma əvvəl-axır olacaq. Amma bu abidələr həmişə qalacaq və Azərbaycan xalqının görkəmli insanlarını bütün dünyaya tanıtdıracaq. Məncə, bu gün Tofiq əminin ruhu şad olmalıdır. Allah ona rəhmət eləsin, qəbri nurla dolsun.
x x x
Əməkdar incəsənət xadimi Rafiq Seyidzadə çıxış edərək dedi:
Mən Tofiq müəllim barədə bir neçə kəlmə demək istəyirəm. Mən onu xatırlayıram, onun barəsində demək olar ki, o, Azərbaycanın müasir musiqisinin, Azərbaycanın müasir estrada musiqisinin banilərindən biri olub. Hörmətli Prezidentimizin dediyi kimi, o, doğrudan da Azərbaycan cazını da böyük məharətlə təbliğ etmişdir. Demək istəyirəm ki, xatırlayıram, 1950-ci illərin ortalarında Azərbaycanda belə bir bum yaranmışdı və yeni bir mədəniyyət yaranırdı. O dövrdə gözəl ifaçılar var idi. Rəşid Behbudov Tofiq Quliyevin əsərlərini ifa edirdi və həmin əsərlər Bakıda geniş yayılmışdı. Biz cavanlar o əsərlərdən qidalanaraq yeni bir mədəniyyətə qovuşurduq.
Mən hörmətli Prezidentimizə demək istəyirəm ki, çox sağ olun, Siz bizə – incəsənət xadimlərinə belə yüksək münasibət göstərirsiniz. Çox sağ olun, cənab Prezident.
x x x
Tofiq Quliyevin qızı Lalə Quliyeva çıxış edərək dedi:
-Hörmətli cənab Prezident.
İcazə verin, atamın xatirəsinə göstərdiyiniz diqqət və qayğıya görə Sizə ailəmiz, doğmalarımız və yaxınlarımız adından təşəkkür edim. Bakıda və Şuşada küçələr, paytaxtın ən yaxşı musiqi məktəblərindən biri onun adını daşıyır, Birinci Fəxri xiyabanda gözəl abidəsi və yaşadığı evin divarında barelyefi qoyulub. Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bəstəkarın 100 illik yubileyi ilə bağlı yaradıcılıq irsinin bərpası və qorunub saxlanması istiqamətində çox böyük iş görülüb. Onun əsərlərinin nəfis tərtibatda not və audioyazıları, kitablar nəşr olunub. Tofiq Quliyevin ad günündə Heydər Əliyev Mərkəzində təntənəli konsert təşkil edilib. İndi isə bizim hörmətli Prezidentimizin Sərəncamına əsasən, Tofiq Quliyevin 105 illik yubileyi ilə bağlı abidəsi ucaldılıb. Siz qeyd etdiyiniz kimi, bu abidənin “Heydər Əliyev İli”ndə açılması əlamətdardır və rəmzi məna daşıyır. Çünki onlar hələ gənc ikən Naxçıvanda tanış olub və ömürlərinin sonunadək dostluq ediblər.
Daha bir xatirə. Azərbaycan üçün çətin olan 1992-ci ildə atamın 75 illik yubileyi keçirilirdi. O, səhnədə çıxış edərkən demişdi ki, bu konsertin Qarabağda, Şuşada keçirilməsi onun ən böyük arzusudur. Təəssüf ki, o, bu günləri görmədi. Lakin onun musiqisi və mahnıları artıq işğaldan azad olunmuş Şuşada keçirilən birinci “Xarıbülbül” festivalında səsləndi. Əziz Prezidentimiz, atamın, bütün Azərbaycan xalqının arzusu məhz Sizin sayənizdə çin oldu. Hər şey üçün çox sağ olun!
x x x
Sonra Prezident İlham Əliyev Tofiq Quliyevin ailə üzvləri, mədəniyyət və incəsənət xadimləri ilə söhbət etdi.
Onlar Azərbaycanda mədəniyyət və incəsənət sahəsinə göstərdiyi yüksək diqqət və qayğıya, eləcə də Bakının mərkəzində Tofiq Quliyevin abidəsinin ucaldılmasına görə dövlətimizin başçısına bir daha minnətdarlıqlarını bildirdilər.
Xalq yazıçısı, detektiv ədəbiyyatın məşhur müəllifi Çingiz Abdullayevin “Oliqarxın varisi” romanı Özbəkistanda özbək dilində işıq üzü görüb. Bu, yazıçının 34-cü xarici dildə çıxan kitabıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Çingiz Abdullayev bu hadisəyə pz facebook hesabında belə şərh verib: “Kitabım özbək dilində çap olundu. Otuz dördüncü dil. Qürurlanıram!”
Nizami muzeyinin direktoru, akademik Rafael Hüseynov böyük türk şairi Nazim Hikməti şəxsən tanıyan, ünsiyyətdə olan və haqqında yazan ziyalıların əksəriyyətini dəvət edib, yadda qalan, gözəl bir tədbir keçirdi.
Salon əl çalırdı Nazim Hikmətə,
Tanrı töhfəsiydi bu görüş ona.
Üz tutub Bakıdan bəşəriyyətə,
natiq,
and içirdi türk dünyasına.
Natiqin imkanı olsaydı, inan,
Nazimi dünyayala barışdırardı.
Çıxardıb Bursadan –
həbsxanadan,
dustaq dostlarını danışdırardı.
Dəyişdi səmtini söz də, şeir də,
ayrıldı yollardan o yolun, yolu.
O yolun yolçusu oldu gənclər də,
Nazimin yoluydu,
Rəsulun yolu.
Hər könül havası bir səsdə keçdi,
bəlkə də çəkmədi, sonra heç aya, –
Vaqif Səmədoğlu sərbəstə keçdi,
Anar sadiqiydi
yenə hecaya.
Füzuli verdiyi salamı bir vaxt,
rüşvət deyil deyə alan olmadı.
Nazim Füzulidən salam alaraq,
Bakı torpağında,
ilk salamladı.
Şəklinin önündə durdu farağat,
Nazimlə birlikdə dayandı zaman.
Aldı salamını:
– Əssalam, Ustad!
Beş yüz il sonraydı, bəli, sonradan!
Nazim sual verdi özü də o gün,
susdu Türkiyədən gələn bir qonaq.
Yer susdu,
göy susdu,
o dəmdə bütün,
mən özüm ordaydım, o zalda, o vaxt.
Nazim, Türkiyədən gələn o qonaq,
sənin salamını nə vaxt alacaq?
Onda
ürəyimdə deyirdim bunu,
bilmirdim dünyanın kar olduğunu.
Demə, ən ağır şey mənəvi yükmüş,
demə,
dahilərin səbri böyükmüş.
Təhsil illəriydi, çıxmır o yaddan,
gördüm Moskvanın buz nəfəsini, –
Biri də mən oldum
yerdən qaldıran.
o canlı tarixin cənazəsini.
Oğlu gəlməmişdi onda Polşadan,
orda tələbəydi, bilmədik niyə.
Nazim bu dünyadan getdi nigaran,
oğlum Mehmet, – deyə,
Türkiyəm! – deyə.
Nazimi, Rəsulu unutmamışam,
iki canda bir ilahi məhəbbət.
Allahım,
İndi də Ərdoğan, İlham,
iki qardaş: bir millət, iki dövlət.
Orda Çanaqqala, burda Qarabağ,
qan-qana qarışdı, səngər-səngərə.
Qoşa: Ay-ulduzlu,
Üçrəngli bayraq,
əbədi sancıldı o gündən yerə.
Burda xatırladım Ulu Öndəri,
sizə də qoy deyim
bu şad xəbəri:
Füzulinin İraqdakı nəşini,
Nəsiminin Hələbdəki nəşini
Qoca Şərqin bu iki günəşini
gedib yazıçılar gətirsin gərək,
onları
Vətəndə ziyarət edək.
Öndərin növbəti bir töhfəsiydi,
Yerdə gülümsəsin paklıq, gözəllik.
Səddam Hüseynin zəmanəsiydi,
özü asılınca qaldı,
hələlik.
Bakıya gələndə dəyişdi həyat,
boyu uca şair, ucaldı, getdi.
Ünvanı könüllər olan o ustad,
bir gənc şairə də,
ev aldı, getdi.
Dünya maraqlıdır, nə xeyir, nə şər,
həyatın hər anı bir hikmət imiş.
Mən indi bildim ki, çoxdu görüşlər,
şairlə hər görüş
bir qismət imiş.
Yox, şair Bakıdan getdi, – deməyin,
onun hər addımda bir izi qaldı.
Hikmətli sözləri –
Nazim Hikmətin,
bir də Nazim Hikmət sevgisi qaldı.
Kişilər
“Kişiləri dəmir özü çağırır”
Homer
Kişilərin torpaq andı, şüarı
qəlbindədi bütün elin-ulusun.
Kişiləri dəmir niyə çağırır,
kişiləri Allah özü qorusun.
Kişilərdən nə istəyir bu dünya? –
tez açılsın qoy günəşli bir səhər.
Bayraq altda himn oxuya-oxuya,
gedir hərbi nümayişə kişilər!
Kişilərin – Vətən boyda səngəri! –
hər fəsilin qışı-qışdı, yazı-yaz.
Kişilərin sayı qədər, əsgəri, –
sərhəd boyda bir sərhəddi, basılmaz!
Ayağıyla yol axtardı kişilər,
əlləriylə Qalaya dırmaşdılar.
“Gözəl Şuşa, sən azadsan!” dedilər,
orda Vətən bayrağını sancdılar.
Kişilərin torpaq andı, şüarı,
qəlbindədi bütün elin-ulusun.
Kişiləri qılınc, qurşun çağırır,
kişiləri Allah özü qorusun.
“Şükriyyə!.. Şükriyyə!..”
“…Mən yaza bilmədim, əllərim bağlı
yoxmu, bu dərdimi yazan, ay ellər?!”
Əhməd Cavad
1924-cü il, yanvar
Xalq artisti Azər Zeynalova
Mən, ağlım kəsəndən o nalə susmur,
“Şükriyyə… Şükriyyə…” çağırır o səs.
Kimi çağırırsa, o qulaq asmır,
harda buza dönüb
o isti nəfəsi?!
Ayıla bilmədik biz hələ yerdə,
şair ürəyindən qopan o səsə.
Yeri silkələyir o nalə, yerdə,
göyə də üsyandı,
göy biganəsə!
Mənim müasirim xəcalət çəkir
onun əvəzinə,
öz yerinə də.
O səs – Diktatorun üstən xətt çəkir,
o səs – lənət deyir o birinə də.
Varaqla tarixi, haqq səsi susmur,
üz-üzə dursa da şər ilə xeyir.
Ekranda “Şükriyyə” naləsi susmur,
yerdə bir sağlığa,
kimsə “dost” deyir.
Bu dünya qəribə bir əyləncədir,
nə sevinci artıq, nə qəmi yersiz.
Bəla da,
görürsən, gələndə gəlir, –
səndən xəbərsizdi, məndən xəbərsiz.
Deyirlər, şairin düşməni olmur,
yalnız qatili var – öz istedadı!
Misalmı göstərim: bax, biri budur,
Cavadın həyatda –
qanlı həyatı…
Dünya yuxuydu
O necə sadəydi, necə mülayim, –
o qadın ölürdü məndən ötəri.
Gözü üstümdəyidi daima mənim,
özü də Tanrının
bir şah əsəri!
Hamıdan safıydı, hamıdan böyük,
mənlə danışardı mənim dilimdə.
Ona bağlanmışdım mən də ömürlük,
oydu sevdiyim də,
istədiyim də.
Mənim nəfəsimlə nəfəs alardı,
başı götürərdi səs-küyümü də.
Hər yerdə, hər zaman yada salardı,
mənim,
unutmazdı ad günümü də.
O nəfəs olmasa, mən üşüyərdim,
düşmüşdüm o duman, o çən yollara.
Mən daş əvəzinə söz döşəyərdim
o gedən yollara,
gələn yollara.
Deyirdi ölərəm səndən ötəri,
o qədər dedi ki, söndü həyatı.
Gəldi,
əsgəriydim,
ölüm xəbəri.
Qaçdım mən, dilimdə ana fəryadı.
Daha məndən ötrü ölən yoxuydu,
onda ayıldım ki, dünya yuxuydu…
“İslam”a töhfə
Nərminə xanıma
Deyirlər, sərtiymiş o ilki payız,
çöllər bürünübdü yağışa, qara.
Yüz il sonra gəlib dünyaya o qız,
Seyid Həmzə Nigaridən
O, sonra.
Deyirlər, gözündən qaçıbmış yuxu,
gecəni-gündüzü o, unudubmuş.
Xədicənin, Ayişənin pak ruhu
o qızın,
qəlbində qərar tutubmuş.
Amaysa, Türkiyə, doğma bir ocaq,
demə kimdən ötrü, ya nədən ötrü? –
qızın fəhminə bax, diqqətinə bax,
yerdə də –
yer seçib Türbədən ötrü.
Deyirlər, yuxuymuş onun əvəzi,
özü tək – həyatda öz yiyəsiymiş.
Amasyada Seyid Həmzə Türbəsi,
o qızın,
“İslam”a bir töhfəsiymiş.
Tökülüb gəliblər ziyarətgaha,
bu istək, bu sevgi hardandı, nəydi?
Türklərin dilində qədim bir dua, –
Həzrət Peyğəmbərin şərəfinəydi.
Səni dostun-yadın tanıyır, – desəm,
sözümə səpdiyin duz kəm olardı.
Mən səni özünə tanıda bilsəm,
mənim də,
“İslam”a töhfəm olardı.
Gördüm səadəti
Oğlum Nazimə
Alməhəmməd – körpə nəvəm,
bu körpə Qibleyi-Aləm,
atasını qucaqladı,
o, ağladı.
Bir damcı da kirpiyindən
düşdü yerə.
Elə bildim, sarmaşıqdı,
sarılmışdı, o, çəpərə.
Qarşımda bir ata-bala
abidəsi.
O körpənin əlindəydi,
bu dünyanın
bir qitəsi!
Mən ilk dəfə gördüm, nədir
səadəti, –
körpələrin tanrısına
itaəti.
Arzum mənim
“O güllərin gülü hanı?”
Başımızın şərəf tacı,
Boyu-şah çinar ağacı.
Həm anadı, həm də bacı,
Gülnarədi qızım mənim.
Elə ki, gəlir, görünür,
Bir ətirli bağa dönür.
İpəyə-şala bürünür,
Qışım mənim, yazım mənim.
Gül ol, çiçək ol, bulaq ol,
Yatan görsən, sən oyaq ol.
Arifdən də göz-qulaq ol,
Bircə budur arzum mənim.
19.09.2022
Gör kimlərin varisiyik!..
Mir Cəlalı xatırladım, Ələddin,
sənin əmin mənə ata əvəzi.
Onun sənə – bir doğmalıq ülfəti,
onun mənə –
mən özüməm, töhfəsi.
Mən görmüşəm, götürmüşəm, Ələddin,
həyat məni silkələyib, əsdirib.
Sirrini də açıb şerin-sənətin,
sonra məni
könül-könül gəzdirib.
Həyat nədir? Mən gördüyüm xeyir-şər,
İnsan nədir? Bir qayadır o mətin!
Sənə Miri, mənə Müşfiq deyiblər,
gör kimlərin
varisiyik, Ələddin.
Alovlardan, tufanlardan keçdilər,
qərar qəti, mənzil uzaq, yol çətin.
Vaxtsız əcəl şərbətini içdilər,
içmədilər,
içirtdilər, Ələddin.
Dünya gördü əsrimizə bu qəsdi,
mən də gördüm, sən də heyrət elədin.
Unutma ki,
“Bir gəncin manifesti”, –
bir nəsilin üsyanıydı, Ələddin.
Həyat nədir? Mən gördüyüm xeyir-şər,
İnsan nədir? Bir qayadır o mətin!
Sənə “Miri”,
mənə Müşfiq deyiblər,
gör, kimlərin varisiyik, Ələddin.
Özünə tək demə
“Nəriman müəllim, siz atam Cümşüdün yasına da gəlmişdiniz. Onda sizi qardaşımla
İkimininci illərdə ədəbiyyata gələn cavanların bir çoxu artıq gənclik yaşları ilə vidalaşıblar, ya da vidalaşmaq ərəfəsindədirlər. Bəziləri ədəbi prosesdə – şeirimizdə, nəsrimizdə etiraf olunmuşlar. Biz ikimininci illərdə ədəbiyyata gələn otuza yaxın gənc şairin, nasirin yaradıcılığı ilə bağlı məqalələr, resenziyalar qələmə almışıq. Çalışmışıq ki, onların hər birinin şeir, hekayə və romanlarında diqqəti çəkən özünəməxsusluğu nəzərə çarpdıraq. Məsələn, ədəbi prosesə fəallığı ilə seçilən Fərid Hüseyn bir şair, publisist, ədəbiyyatşünas və tərcüməçi kimi diqqəti cəlb edir, bu janrların hər birində söz sahibi olmağa çalışır. Xalq şairi Zəlimxan Yaqub vaxtilə Fərid Hüseynin şeirləri barədə yazmışdı: “Fərid Hüseyn müasir şeirimizdə ənənədən gələn çalarları modern təfəkkür tərzinə uyğunlaşdırmağı bacarır”. Burada qısaca da olsa, modern şeirə münasibətimizi bildirək.
Bizim fikrimizcə, modern şeirin ənənəvi şeir üslubundan fərqi ondadır ki, bütün köhnə, artıq istismardan düşmüş təsvir vasitələrindən imtina olunur, ənənəvi şeirin müəyyən kanonları dağıdılır, fikrin sərbəstliyi formaya da keçir. Modern şeirlə ənənəvi şeirin fərqini anlamaq üçün böyük türk şairi Nazim Hikmətin beş misradan ibarət kiçik bir şeirini misal gətirmək istəyirəm:
Sərçələr kimi yağış
dəmirlə örtülü dama səpdiyim
çörək qırıntılarını
yeyir təlaşlı-təlaşlı, tıq-tıq,
Sərçələr kimi yağış.
Bu beş misralıq şeirdə onun modern şeir olduğunu bəlirləyən bircə misra var -“sərçələr kimi yağış”. Ənənəvi şeirdə yağış heç vaxt sərçəyə bənzədilməzdi, çünki bənzəyənlə bənzədilən arasında zəmin-asiman uzaqlıq var. Modern şeirdə isə bu uzaqlıq assosiativ təfəkkürün köməyilə aradan qaldırılır, sərçə ilə yağış bənzətmə üçün predmetə çevrilir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 60-90-cı illərin, elə ikimininci illərin şairlərinin bir çoxu öz modern şeirlərində Nazim Hikmətdən xeyli dərəcədə bəhrələnmişlər. Modern şeirin fərqli xüsusiyyətini Nazim Hikmətin başqa bir şeirində də görə bilərik:
Sən ağaran dan yerini görürsən yalnız,
Mən gecəni də.
O gecəni görür yalnız
Mən ağaran dan yerini də.
Əlbəttə, bu xüsusda geniş söz açmaq istəmirik. Çünki modern şeir adıyla dərc olunmuş şeirlərin heç də hamısını bu sıraya daxil etmək mümkün deyil. Amma modern şeir nümunələrinə az-çox biz Qismətin, Ramil Əhmədin, Emin Pirinin, Könül Həsənqulunun, Aqşin Evrənin, Ulucay Akifin, Cavidanın, Məlik Atilayın şeirlərində rast gəlirik. Təfsilata varmadan gənc şair Ramil Əhmədin “Müharibə” silsiləsindən qələmə aldığı “Metamarfoz” şeirinə müraciət edək. Şeirdə atası müharibədə həlak olan bir uşaqdan söz açılır, bu uşaq atasının ayaqqabısını geyinib qaçır, amma ayaqqabının iplərini bağlaya bilmir, yıxılır üzü üstə, “yıxılır atasızlığa”. Və bu uşaq hər gün ataya məktub yazır, hərfsiz bir əlifbada. Tanrıdan, bir də mələklərdən başqa, kimsə bilməz bu əlifbanı.
Bir daşın üstünə çıxıb
Əllərini yuxarıya uzadan uşaq.
Allaha toxunacağını düşünər
Qalxar hündürə, lap hündürə –
Barmaqlarının ucuna.
Amma yenə toxuna bilməz,
Çatmaz əlləri ona.
Və bir gün
Bir gün hürkər
Görəndə çiynindən çıxan
Ağappaq, ağappaq lələkləri!
Lələklərinin ucundakı həsrətdən
Nə ölüsünü görən olar,
Yer üzündə bir də dirisini
Yer üzündə bir uşaq azalar,
Göy üzündə bir mələk çoxalar.
Biz ədəbi gəncliyin yaradıcılığını daha çox təklərin – ayrı-ayrı yazarların şeirlərindən, söz açanda çalışırıq ki, öncə qeyd etdiyimiz kimi, hər birinin özünəməxsusluğunu, fərdi dəst-xəttini nəzərə çarpdıraq, eyni zamanda, onları bir-birinə yaxınlaşdıran cəhətləri də qeyd edək. Bəli, həm mövzu, həm də sənətkarlıq baxımından bütün ədəbi nəsillərdə – xüsusən, onların gənclik çağlarında – bir-birilə uyuşan, hətta təkrara da yol açan məqamlar olub. Çünki hər bir ədəbi nəsil ədəbiyyata gələndə onları talecə birləşdirən məqamlar az deyil, həmçinin ədəbiyyatın hansı vadisindənsə təsirlənmələri də nəzərə çarpır. Onların içərisində qüssələnənlər, yaşadıqları mühitdə darıxanlar da az deyil, nə üçün və nədən ötrü darıxdıqlarını da gizlətmirlər. Onların şeirlərində DƏRD sözü sayına, kəmiyyətinə görə birinci sıradadır, amma çox şeirdə sözün özü görünür, dərdin reallıqdan doğduğuna inana bilmirsən. Onların içərisində müharibə əhval-ruhiyyəsinin doğurduğu hisslərin, həyəcanların ifadəsi də bəzən üst-üstə düşür. Onların içərisində sevgi şeirlərinin bəzən eyni sənsizlik motivləri üzərində kökləndiyinin də şahidiyik. Amma bununla yanaşı, nikbin qənaətdəyik ki, yeni nəsil ədəbi gəncliyin sıralarında yetkinlik mərhələsinə qədəm qoyan, şeirləri yaxud nəsr əsərləri barədə dolğun təsəvvürə malik olduğumuz gənc yazarlar az deyil.
Buludlar dən səpir yerə,
yollar göyərçin kimi
dənlər yağışı.
“Bayatı-Şiraz” kimi evlər
dinlər yağışı.
Bu misraların müəllifi Emin Piridir. O, artıq öz yaşıdları arasında seçilir, fərqlənir. Onun əksər şeirləri beləcə təşbihlər və metaforalar üzərində qurulub. Emin Piri İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısıdır, Azərbaycan Prezidentinin Sərəncamı ilə Vətən müharibəsi iştirakçısı”, “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə”, “Xocavəndin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilib. Onun, Savaş qazisinin dilindən deyilən “Sən azadsan” şeirindən bu misralara üz tutaq:
Günlərdir danışmırıq,
bilirəm, narahatsan, ana.
Bəlkə, gecələri ağlayıb,
şəklimlə ovunursan, ana.
Səni Füzulidən eşidirəm, ana,
səni Cəbrayıldan görürəm, ana,
sənə Şuşadan əl yelləyirəm, ana.
Formada şəhid qardaşlarımın qanı,
gözlərimdə 44 gecənin yuxusuzluğu,
bir az həyəcan, bir az da
sevinc tərinə qarışan geyimim.
Qarabağ torpağıyla, palçığıyla
büsbütün vətənləşən bədənimiz
və
bizi gözləyən Azərbaycan
meydanlarda, ürəklərdə, gözləriylə
hayqırır;
Sən azadsan!
Sən azadsan!
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, gənc yazarlar arasında İkinci Qarabağ müharibəsinin digər iştirakçıları da var. Elvin İntiqamoğlu “On dördüncü qızılgül” ilk şeirlər kitabının “Müharibə xatirələri” silsiləsində döyüş təəssüratlarını qələmə alır. Onun tağım komandiri, şəhid baş leytenant Emil Əsədova ithafən yazdığı şeirdən hiss olunur ki, Elvin müharibədə təkcə döyüşçü kimi deyil, həm də kövrək qəlbli şair kimi iştirak etmişdir:
Biz Füzulidə üç saat mərmi altda qalanda,
Anan deyirdi: Allahım,
ağ-salamat gəlsin;
Atan qurban boyun aldı,
torpaq səni qurban boyun alanda!
Çıxartdın mühasirədən polkovniki,
üzün güldü
üzün əsgərlərə sarı dönəndə.
Oldun cənab baş leytenant –
Ulduzunun biri artdı,
bəxt ulduzun sönəndə!
Burada İradə Aytelin “Zəfər nəğməsi” şeirlər silsiləsini də xüsusi qeyd edirik və bu silsilədə qalib gələn ordumuzun zəfər nəğməsi səslənir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, bu zəfər nəğməsini Elnur Uğurun, Elvin Əlizadənin, Adilə Nəzərin, Elşad Baratın, Elvin Nuri və digər gənc şairlərin də şeirlərində eşidirik. Gənc şairlərin əksəriyyəti şəhidlik mövzusuna da müraciət etmişlər və burada Sevinc Qəribin “Şəhidləşmişəm” şeirini ümumən gənc şairlərin kədəri, nisgili kimi qəbul edirik:
Güllənin altından keçib gəlmişəm,
ölümlə üz-üzə pəncələşmişəm.
Kim deyir ki, qorxub qaçıb gəlmişəm,
ruhum güllələnib şəhidləşmişəm.
İkinci Qarabağ müharibəsi təkcə igid döyüşçülər, qəhrəmanlar yetirmədi, həm də şəhid şairlər, qazi şairlər yetirdi. Keçən il “Azərbaycan” jurnalının 11-ci sayında jurnalist Aida Eyvazlı Göytürkün təqdimatı ilə 12 şəhid şairin, 13 qazi şairin şeirləri dərc edilib. Bundan başqa, İntiqam Yaşarın layihəsi, Əkbər Qoşalının ekspertliyi və Elvin İntiqamoğlunun tərtibi ilə “Əbədi sevgi – Vətən” şeirlər toplusu çap olunub ki, burada 16 qazi şairin şeirləri ilə tanış oluruq. İstər şəhid, istərsə də qazi şairlərin şeirlərində bir ideya – bir duyğu ifadə olunur. Böyük Vətən sevgisi! – Və qazi şair Nicat Ağayevin “Mən Vətənəm” şeirində deyildiyi kimi:
Mən Vətənəm –
Zəncan, Xoyam, Borçalıyam.
Şuşa mənəm!
Laçın mənəm!
Üfüqlərdə işıq saçan
Türk ulusu Turan mənəm:
Mən Vətənəm!
Vətən mənəm!
Bu yazıda biz gənc şairlərin yaradıcılığına müraciət edirik. Onların arasında öncə qeyd etdiyim kimi, müasir poeziyamızda öz dəst-xətti ilə seçilən, artıq ədəbi prosesdə də yeri olan, oxucu auditoriyası da əldə edən şairlər var. İkimininci illərin əvvəllərində Şabranda yaşayan Aybəniz Əliyarın yaşı iyirmini təzəcə keçmişdi. Amma o, iki şeir kitabının müəllifiydi. “Bir quş yuvasının yol çəkir gözü, Dualı əllərə bənzər hər budaq”. Yaxud: “Ayrılıq hardasa üşüyür düzü, Üşüyür bir qərib məzarı kimi”. Aybəniz Əliyarın əksər şeirlərində obrazlı fikirlər və bunları reallaşdıran təşbihlər, metaforalar orijinallığı ilə diqqəti cəlb edir. Lap bu yaxınlarda onun “Ədəbiyyat qəzeti”ndə 20 Yanvar şəhidlərinə həsr olunan silsilə şeirlərini izlədik. Aybəniz bu silsilədə kədərin, ağrının poeziyasını şeirlərinə gətirir. Lənkəranda yaşayan Tərlan Əbilov da ikimininci illərin əvvəllərində ədəbiyyata gəlib. Onun şeirləri ilk növbədə, istənilən hadisəyə, nəsnəyə fərqli münasibətilə diqqəti cəlb edir. Məsələn, o, payıza həsr etdiyi bir şeirində yazır: “Ağacların yaşıl günləri Sarı əskiyə bükülüb, Xəstə uşağa bənzəyir payız” Burada ikiminincilərlə bağlı – onların şeirlərində nəzərə çarpan bir məqamı qeyd edək. Təkcə Aybəniz Əliyarın və Tərlan Əbilovun deyil, digər ikiminincilərin şeirlərində də bədii təsvir vasitələri – orijinallığı ilə diqqəti cəlb edən təşbihlər, metaforalar – sözün, ifadənin adi mənasının poetik mənaya çevrilməsini müşahidə edirik. Taleh Mansur bir şəhidin on yaşlı oğluna həsr etdiyi şeirində yazır: “Göz yaşların Şuşanın yağışına bənzəyir”, Nilufər Şıxlı isə Şuşanın göz yaşları axıtdığını deyir: “Şuşada yağış var, Şuşada yağış, Nur üzlü şəhidə göz yaşı tökür”. Sevinc Qərib Göz yaşlarını süd rənginə oxşadırsa, Xəyalə Sevil “Bu gün bizim toyumuzdu, göz yaşlarım gəlin gedir” metaforasını işlədirsə və o, göz yaşlarını əllərinə bənzədirsə, Aysel Kərim bir sevgi həsrətini, ayrılığı kəpənəyin göz yaşına bənzədir, Günay Həsənli “Bu yağan yağışdımı, Göz yaşımdı, deyəsən” yazırsa … göründüyü kimi, göz yaşı ilə bağlı təşbihlər və metaforaların bir-birindən nə qədər fərqlidir. Biz təşbih və metaforalar doğuran digər söz və ifadələrin üzərində də dayana bilərik. Bu misallar, bəlkə də, sizə xırda bir məsələ təsiri bağışlaya bilər. Çünki fərqlilik daha geniş təhlil tələb edir və növbəti yazımızda əsas diqqəti buna yönəldəcəyik.
Dövlət Tərcümə Mərkəzi Azərbaycan dilinin və tərcümə sahəsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində kifayət qədər təkmilləşdirici tədbirlər həyata keçirir. Dilimizin qanun kitabı sayılan “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti” üzərində 2016-cı ildən etibarən təhlil və araşdırma işləri aparılıb və kitab 60 min orfoqrafik, qrammatik qüsurlardan, heyvan səslərindən, loru sözlərdən, söyüşlərdən, qurama və əcnəbi ifadələrdən təmizlənərək təkmilləşdirilib.
Bu sözləri AZƏRTAC-a Dövlət Tərcümə Mərkəzinin İnformasiya departamentinin rəhbəri Yaşar Əliyev deyib.
“2017-ci ildə nəşr olunan “Azərbaycan dilinin işlək orfoqrafiya sözlüyü”, 2020-ci ildə işıq üzü görmüş “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti” 100 illik milli orfoqrafiya lüğəti tariximizdə ilk mükəmməl lüğətlər hesab edilir. Mərkəzin bu sahədə ərsəyə gətirdiyi digər lüğətlər də – neft, kimya sahəsinə aid “Azərbaycanca-ingiliscə-rusca terminoloji lüğət”, “Yeni alınma sözlər lüğəti”, “Çex-Azərbaycan dili lüğəti”, “Serb-Azərbaycan dili lüğəti”, “Azərbaycan-ərəb dili danışıq kitabçası”, “Azərbaycan-alman danışıq kitabçası”, “Azərbaycan-ispan danışıq kitabçası”, “Mifoloji lüğət” kimi dəyərli nəşrlər bu sahəyə verilən qiymətli töhfələrdir ki, bu istiqamətdə işlərin davam etdirilməsi nəzərdə tutulur”, – deyə o vurğulayıb.
Tərcümə Mərkəzinin təşkil etdiyi seçim turları haqqında məlumat verən Y.Əliyev deyib ki, bu istiqamətdə də böyük irəliləyişlərə nail olunub: “2018-ci ildən etibarən ölkədə peşəkar tərcümə mütəxəssislərinin müəyyən edilməsi məqsədilə keçirilən turlar əsasında tərcüməçilərin mərkəzləşdirilmiş məlumat bazası, yəni reyestri formalaşdırılıb. Hazırda seçim turlarının 9-cu mərhələsi üzrə qeydiyyatlar davam edir. Budəfəki turlarda spesifik sahələr üzrə ixtisaslaşmış tərcüməçilərin dil arealı bir qədər də genişləndirilib. Bu dəfə turlarda ingilis, rus, türk, alman, fransız, ispan, ərəb, fars dilləri ilə yanaşı, artıq portuqal, italyan, polyak, macar, bolqar, İsveç, Niderland, yunan, fin, gürcü, ivrit, yapon, Çin və hind dili üzrə tərcümə mütəxəssisləri də iştirak edə biləcəklər”.
Fevralın 10-da görkəmli opera müğənnisi Fyodor Şalyapinin 150 illik yubileyi ərəfəsində Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının (BMA) təşkilatçılığı ilə Bakıdakı Rus evində konsert keçiriləcək.
Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzindən (RİMM) AZƏRTAC-a bildiriblər ki, konsert proqramında Azərbaycanın Əməkdar artisti Anton Ferştandt, Dilarə Kərimova, Ülviyyə Əliyeva, Məryəm Yusifova, Fərhad Ələkbərov, Ruslan Persan, Kamilla İmanova, Teymir Kazımov, eləcə də BMA-nın tələbələri iştirak edəcəklər.
Konsert proqramının aparıcısı və təşkilatçısı sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Alyona İnyakinadır.
Rus opera müğənnisi Fyodor Şalyapin XX yüzilliyin əvvəllərində tanınmış simalardan olub. Dünyanın ən nüfuzlu teatrlarında çıxış edən müğənni rəsm və heykəltaraşlıqla məşğul olub, bir neçə bədii filmdə çəkilib. Bəstəkarlar Sergey Prokofyev və Anton Rubinşteyn onun istedadının pərəstişkarları arasında olublar. Maksim Qorki Şalyapini “rus sənətinin ayrıca dövrü” adlandırırdı.
Fevralın 25-də Xətai Sənət Mərkəzində “Hisslər və rəsmlər” adlı təsviri sənət sərgisi açılacaq.
Mərkəzdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə açılacaq sərgiyə əsər qəbulu davam edir.
Əsərlərin mövzusu, ölçüsü və texnikası sərbəstdir, 18 yaşdan yuxarı istənilən vətəndaş müraciət edə bilər.
Sərgiyə təqdim olunan əsərlərin fotoları ilə yanaşı, ad, soyad, əsərin adı, əsərin ölçüsü, texnikası və əlaqə nömrəsinin hisslerim2023@gmail.com elektron adresinə göndərilməsi vacibdir.
Bir müəllif tərəfindən ən çox 3 əsər göndərilə bilər. Son müraciət tarixi fevralın 25-dəkdir. Qeyd edək ki, əsəri seçilmiş müəlliflərin siyahısı Xətai Sənət Mərkəzinin media hesablarında yayımlanacaq. Bir müəllifin 1 və ya 2 əsəri sərgilənə bilər. Əsəri seçilmiş müəlliflərə sertifikat təqdim olunacaq.
Tamaşaçıların seçdiyi ən yaxşı əsərin müəllifi də hədiyyə ilə təltif olunacaq.
Əlavə suallar üçün (051) 310 74 01 nömrəsi ilə əlaqə saxlamaq mümkündür.
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının azyaşlı və gənc tamaşaçılar üçün hazırladığı yeni səhnə əsərlərindən olan “Sehrli nəğmə” tamaşası nümayiş olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, “Cartier Evi”nin əməkdaşlığı və Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə ərsəyə gələn səhnə əsəri fevralın 11-də saat 12:00-da teatrsevərlərin ixtiyarına veriləcək.
Rusiyanın Moskva və Sankt-Peterburq şəhərlərindən olan teatr mütəxəssislərinin hazırladığı tamaşanın bəstəkarı Diana Hacıyeva, libretto müəllifi dramaturq Polina Korotıç, quruluşçu rejissoru Anton Morozovdur.
Süjet xəttinin əsasında ümumbəşəri mövzu dayanan bu tamaşada əsərin baş qəhrəmanı xəyalən öz nağıl dünyasından real aləmə keçid etməkdə çətinlik çəksə də, sonradan hər işin öhdəsindən çox asanlıqla və böyük məharətlə gəlir. Bu çək-çevirli, imtahanlı dünyanın möcüzəli səyahətlərində ona Ana laylası bələdçilik edir. Tamaşanın süjet xəttinin rəngarəngliyi fonunda əsas məqsəd insan həyatını poetik çalarlarla göstərmək və özünüdərk məfhumunu aşılamaqdır.
Layihənin art direktoru Miroslav Bayda, yaradıcı prodüseri Anastasiya Şevçenko, icraçı prodüseri Yelizaveta Lyubimova, folklor üzrə məsləhətçiləri Fərhad Fərzəli, Mariya Nəzərova, əsərin bədii tərcüməsinin müəllifi isə Aytən İsmixanovadır.
Tamaşanın ideya müəllifi və yaradıcı direktoru Viktoriya Motornyuk, quruluşçu dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Fəxrəddin Atayev, bədii tərtibatçısı və geyim üzrə rəssamı Alina Korıtova, rəqslərin quruluşçusu, xoreoqraf Maks Petrov, işıq üzrə rəssamı Konstantin Binkin, xormeysteri Əməkdar artist Vaqif Məstanov, dirijoru Səməd Süleymanlı, konsertmeysteri Prezident təqaüdçüsü Kamil Həsənov, rejissor assistenti Afər Tağıyevadır.
Səhnə əsərində Əməkdar artistlər Ələkbər Əliyev, İqrar Salamov, aktyorlar Gülnarə Abdullayeva, Ülviyyə Əliyeva, Hüseyn Əlili, Zaur Əliyev, Diana Hacıyeva, Nigar Qarayeva, Ofeliya Məmmədova, Hidayət Əliyev, Murad Əliyev, Adelin Öztürk, Əli Kərimov, xor artistləri Elşad Qasımov, Fatimə Vəliyeva, balet artistləri Kamran Həsənov, Mehrac Talıbzadə, Aynurə Əsgərova, Yaqub Bəhramov, Roman Krasnov, Məhəmməd Abdullayev, Elvira Əzizova, Anna Cabbarova, Mətanət Rəcəbli və Cəmilə Mənsurova iştirak edəcəklər.
Tamaşada səsləndirilən laylaların musiqiləri Əməkdar incəsənət xadimi Zakir Bağırova, sözləri isə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadəyə aiddir.
Biletləri şəhərin bütün teatr-konsert kassalarından, “ASAN xidmət” mərkəzlərindən, eləcə də “İticket.az” saytından əldə etmək olar.
AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Əlişir Nəvai və XXI əsr” mövzusunda 8-ci beynəlxalq konfrans keçirilir. Konfrans AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, Əlişir Nəvai adına Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universiteti və Özbəkistan Milli Elmlər Akademiyasının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilir. Konfransa Özbəkistan Respublikasının Azərbaycan Respublikasındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Bahrom Aşrafxanov, Özbəkistandan və Türkiyədən gəlmiş alimlər, akademiyanın bir neçə institutunun əməkdaşları qatılıblar.
Tədbirdən öncə Əlişir Nəvaiyə həsr olunmuş əsərlərdən ibarət sərgiyə baxış olub.
Beynəlxalq konfransı AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli açaraq Türkiyədə baş vermiş, insan tələfatı ilə nəticələnən güclü zəlzələ ilə bağlı qardaş ölkəyə başsağlığı verib. Sonra qardaş Türkiyədə zəlzələ nəticəsində həlak olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub. Həmçinin, bu günlərdə vəfat edən Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri Mahirə Quliyevanın xatirəsi anılıb.
Son illərdə Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin inkişaf etdiyini, Prezident İlham Əliyevin Türkiyə və Özbəkistanla əlaqələrin inkişafına xüsusi önəm verdiyini deyən akademik İsa Həbibbəyli Ulu Öndər Heydər Əliyevin dediyi və bütün səviyyələrdə isbat olunan “Bir millət, iki dövlət” anlayışının artıq genişlənməyə doğru getdiyini söyləyib. Bildirib ki, artıq bu şüar Özbəkistanla münasibətlərin güclənməsindən sonra “Bir millət, üç dövlət” kimi qəbul olunur və bu, türk dünyası üçün əhəmiyyətli hadisədir. AMEA rəhbəri qeyd edib ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin şəxsi münasibətləri, yüksək dostluq əlaqələri ölkələrimiz arasında iqtisadi, siyasi, elmi, mədəni, təhsil və digər bir çox sahələrdə əlaqələrin genişlənməsinə meydan açır.
“Hər il dünyanın bir çox bölgəsində Özbəkistan xalqının görkəmli nümayəndəsi Əlişir Nəvaiyə həsr olunmuş konfranslar keçirilir və Azərbaycan alimləri də həmin tədbirlərdə aktiv iştirak edirlər. “Əlişir Nəvai və XXI əsr” mövzusunda beynəlxalq konfrans isə bugünə qədər yalnız Özbəkistanda keçirilib. Lakin bu il Əlişir Nəvai adına Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universiteti konfransın ilk dəfə Özbəkistandan kənarda, Azərbaycanda keçirilməsi barədə qərar qəbul edib. Özbəkistan üçün milli bayram səviyyəsində keçirilən Əlişir Nəvai konfransının bu il ilk dəfə Azərbaycanda, Akademiyada keçirilməsi böyük iftixar hissidir. Bu, qardaş ölkənin bizə bəslədiyi ehtiramın, birliyin ifadəsidir. Bu qərara görə, Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin rektoru, professor Şuxrat Sirojiddinova və Özbəkistanın Azərbaycandakı səfiri Bahrom Aşrafxanova dərin minnətdarlığımı bildirirəm”, – deyə akademik İsa Həbibbəyli vurğulayıb.
Azərbaycanın Əlişir Nəvainin və nəvaişünaslıq elminin ikinci vətəni olduğunu deyən akademik diqqətə çatdırıb ki, 19-cu əsrin sonu 20-ci əsrin əvvəllərindən başlayaraq ədibin əlyazmaları, əsərləri ölkəmizdə geniş yayılıb, tədqiqatlara cəlb olunub və xalqımız tərəfindən Füzuli, Nəsimi səviyyəsində qəbul olunur. Səməd Vurğunun “Əlişir Nəvainin Özbəkistanda doğulduğunu bilməsəydim, hesab edərdim ki, o, azərbaycanlıdır” – sözlərini xatırladan akademik İsa Həbibbəyli bu gün də ölkəmizdə Nəvai irsinin dərindən öyrənildiyini, nəvaişünaslıq elmini zənginləşdirən əsərlərin ortaya qoyulduğunu, elmi işlərin yazıldığını söyləyib. Həmçinin, 2020-ci ildə Ədəbiyyat İnstitutunun Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələr şöbəsinin nəzdində Əlişir Nəvai Ədəbiyyatşünaslıq Mərkəzinin açıldığını və uğurla fəaliyyət göstərdiyini bildirib. Öz növbəsində, Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetində Məhəmməd Füzulinin adını daşıyan Azərbaycan mədəniyyət, təhsil və tədqiqatlar Mərkəzinin yaradıldığını diqqətə çatdırıb.
Qardaş Türkiyədə də Əlişir Nəvainin yaradıcılığı istiqamətində geniş tədqiqatların aparıldığını deyən AMEA rəhbəri Nəvai ilə bağlı tədqiqatların Azərbaycan-Türkiyə-Özbəkistan münasibətlərinin ən gözəl təzahürü olduğunu qeyd edib. AMEA prezidenti “Əlişir Nəvai və XXI əsr” mövzusunda keçirilən 8-ci beynəlxalq konfransın ədibin əsərlərinin ölkəmizdə yenidən tədqiqinə meydan açacağını söyləyib, tədbirin işinə uğurlar arzulayıb.
Sonra akademik İsa Həbibbəyli Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin rektoru, professor Şuxrat Sirojiddinova sözügedən universitetdəki Füzulinin adını daşıyan mərkəzdə sərgilənməsi üçün Məhəmməd Füzulinin portreti əks olunan xalça hədiyyə edib.
Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin rektoru, professor Şuxrat Sirojiddinov çıxış edərək ona hədiyyə edilən Füzuli xalçasına və konfransın təşkilinə görə təşəkkür edib. Təmsil etdiyi Universitet və onun Ədəbiyyat İnstitutu ilə əlaqələrindən danışıb. Azərbaycan-Özbəkistan ədəbi əlaqələrinin inkişafında akademik İsa Həbibbəylinin səmərəli fəaliyyətindən bəhs edib.
Özbəkistan Respublikasının Azərbaycan Respublikasındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Bahrom Aşrafxanov çıxış edərək vurğulayıb ki, “hər il Əlişir Nəavi konfransları Özbəkistanda geniş qeyd olunur. Bu il isə Azərbaycanda qeyd edirik. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına bu konfransın təşkilinə görə təşəkkür edirik. Nizami Gəncəvi ilə Əlişir Nəvainin müqayisəli şəkildə tədqiq edilməsini əhəmiyyətli hesab edirəm. Füzuli Nəvaini öz ustadı bilib, Nəvai də Nizamini ustadı qəbul edib. Səfirlik də mədəni əlaqələrin inkişafına öz töhfələrini verməyə hazırdır”.
Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov çıxışında əlavə edib ki, “Nəvainin ikinci vətəni Azərbaycanda böyük özbək şairi, türk dünyasının tanınmış şairi Əlişir Nəvainin doğum gününü qeyd edirik. Biz də Özbəkistandakı səfirliyimiz və Mədəniyyət Mərkəzi adından konfransın işinə uğurlar arzu edirik. Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi ilə Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”si birinci dəfə özbək dilinə tərcümə olunub. Fəxrlə demək istəyirik ki, Nəvainin də “Xəmsə”si professor Ramiz Əskər tərəfindən Azərbaycan dilinə tərcümə edilib. Mərkəzin layihəsi ilə Daşkənd Dövlət Şərqşünaslıq Universitetində ilk dəfə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsinin yaradılmasına qərar verilib”.
Konfransın açılışında Ədəbiyyat İnstitutunun Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Almaz Ülvi Binnətova, Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin professoru Nurboy Cabbarov, İstanbul Mədəniyyət Universitetinin professoru Vahid Türk, Macarıstanın Etvos Loran Universitetinin kafedra müdiri Benedik Peri və Cənubi Koreyanın Dongduk Universitetinin professoru Oh Eun-Kyung çıxış edərək Azərbaycan-Özbəkistan münasibətlərinin inkişafından, eləcə də konfransın əhəmiyyətindən danışıb, ölkəmizdə Əlişir Nəvai ilə bağlı aparılan tədqiqatları yüksək qiymətləndiriblər. Eyni zamanda AMEA-nın müxbir üzvü Nüşabə Araslı, filologiya elmləri doktorları Ramiz Əskər, Elman Quliyev və Yaşar Qasımbəyli də çıxışlarında görülən işlərdən və qarşıda duran planlardan bəhs ediblər.
Kino sənətində ilk yaradıcılıq işindən uğur qazanmaq hər rejissora nəsib olmur. Lakin onun ilk ekran əsəri “Görüş”, həm də tamaşaçı auditoriyası ilə uğurlu bir görüş oldu və gənc rejissoru həmin vaxtdan bu sənətə bağladı. Azərbaycan və Özbəkistan pambıqçılarının dostluğundan bəhs edən filmi kino tariximizdə iki ölkənin aktyorlarının ilk müştərək ekran işi kimi olduqca qiymətlidir. Filmin quruluşunu isə gənc azərbaycanlı rejissor Tofiq Tağızadə verib. Onun debütü çox uğurlu alınıb və gənc rejissor bu ilk işindən nəyə qadir olduğunu göstərə bilib. Şübhəsiz, “Görüş”, “Uzaq sahillərdə”, “Yeddi oğul istərəm”, “Mən ki gözəl deyildim” filmlərinə baxmayan insan az tapılar. Bu filmlərin hər birinin öz süjeti vardır. Rejissorun mövzulara özünəməxsus yanaşma tərzi isə milli kinomuza yeni üslub və nəfəs gətirib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu gün Azərbaycan kino sənətinin inkişafında böyük xidmətləri olan, adı çəkiləndə gözlərimiz qarşısında sevə-sevə seyr etdiyimiz bir çox filmlərdən maraqlı epizodlar canlanan rejissor, Xalq artisti Tofiq Tağızadənin anadan olmasından 104 il ötür.
O, 1919-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub. Moskvada Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinorejissorluq fakültəsini bitirdikdən sonra C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasında fəaliyyətə başlayan Tofiq Tağızadə milli kino tarixinin yeni səhifələrini yazıb.
Ömrünün 40 ilə yaxın dövrünü kinoda keçirən Tofiq Tağızadə çəkdiyi filmlərdə özünü professional rejissor kimi təsdiq etməyi bacarıb. Onun ekran əsərləri Azərbaycan kinosunun ən nadir nümunələridir. Bu filmlərin əksəriyyətinin tarixi yarım əsrdən artıq bir dövrü əhatə etsə də, mövzu və ideya baxımından bu gün da aktuallığını qoruyub saxlayır.
Görkəmli rejissorun “Görüş”dən sonra ərsəyə gətirdiyi “Uzaq sahillərdə”, “Əsl dost”, “Mateo Falkone”, “Mən rəqs edəcəyəm”, “Arşın mal alan”, “Mən ki, gözəl deyildim”, “Yeddi oğul istərəm”, “Qızıl qaz”, “Dədə Qorqud”, “Babamın babasının babası”, “Bağ mövsümü” və digər kinofilmləri onun yaradıcılığında əsas yeri tutur. Bu filmlərdə Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti, məişəti çox böyük sənətkarlıqla öz əksini tapıb. Onun Azərbaycanın kino tarixinə qızıl hərflərlə yazılmış filmləri bu gün də əsl məktəbdir. Bu ekran əsərlərindən çox şey öyrənmək, əxz etmək mümkündür.
Tofiq Tağızadə hər birimizin yaddaşımızda zamanın problemlərini ekrana gətirən və insanları bu aktual məsələlər ətrafında düşünməyə sövq edən görkəmli rejissor kimi qalıb. Rejissorun daxili dünyası onun filmlərində əksini tapır. Hər bir filmində onun böyük bir insan və şəxsiyyət kimi dəyərləri görünür. O, tamaşaçı ilə açıq mükaliməyə girir, onun daxili “mən”ini özü ilə üzbəüz qoyur.
Rejissorun İmran Qasımov və Həsən Seyidbəylinin ssenarisi əsasında çəkdiyi məşhur “Uzaq sahillərdə” filmi bütün zamanlarda Azərbaycan tamaşaçılarının sevə-sevə baxdıqları ekran əsəridir. Rejissorun yaratdığı Mixaylo obrazı bu gün də tamaşaçılar tərəfindən sevilir. Bu ekran əsəri 1959-cu ildə Kiyevdə Ümumittifaq Kinofestivalında diploma layiq görülüb, dahi bəstəkar Qara Qarayevə isə filmin musiqisinə görə kinofestivalın ikinci mükafatı verilib.
Tofiq Tağızadə kinorejissor olmaqla yanaşı, bir çox filmlərdə rol alıb, həmçinin uzun illər respublikamızda kino işinin təşkilində və milli kadrların hazırlanmasında da əvəzsiz xidmət göstərib.
Azərbaycan kino sənətinin görkəmli nümayəndəsi Tofiq Tağızadə ömrünün son illərində xüsusi studiya da yaradıb. Lakin amansız əcəl onun işlərini yarımçıq qoydu. Tofiq Tağızadə 1998-ci il avqustun 27-də dünyasını dəyişib.
Qeyd edək ki, Azərbaycanın görkəmli kino rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq artisti Tofiq Tağızadənin anadan olmasının 100 illiyi ölkə başçısının müvafiq Sərəncamı ilə silsilə tədbirlərlə qeyd edilib.
Məşhur rejissor Ceyms Kemeronun “Avatar: Suyun yolu” filmi beynəlxalq kassada “Titanik”i üstələyərək tarixin ən çox gəlir gətirən üçüncü filmi olub. O, xarici bazarlarda 1,538 milyard dollar toplayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə “The Variety” məlumat yayıb.
Bununla belə, ekran əsərinin birinci hissəsi 2,1 milyard dollarla xaricdə ən çox gəlir əldə edən film olaraq qalır, “Avengers: Endgame” isə 1,9 milyard dollarla ikinci yerdədir.
Qeyd olunub ki, beynəlxalq kassada Çin (240,6 milyon dollar), Fransa (141,5 milyon dollar), Almaniya (130,7 milyon dollar) və Cənubi Koreya (105,5 milyon dollar) liderlik edir.
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının repertuarında maraqlı tamaşalardan olan, görkəmli şair Mikayıl Müşfiqin xatirəsinə ithaf edilmiş Əli Əmirlinin “Ah, bu uzun sevda yolu” tamaşası fevralın 10-da yenidən nümayiş ediləcək.
AZƏRTAC xəbər veririk, səhnə əsəri dramaturq Ə.Əmirlinin eyniadlı əsəri əsasında hazırlanan ikihissəli tale dramıdır.
Tamaşanın bədii rəhbəri və quruluşçu rejissoru Akademik Milli Dram Teatrının bədii rəhbər-direktoru, Xalq artisti Azər Paşa Nemətov, rejissoru Anar Sadıqov, rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi İlham Elxanoğlu, bəstəkarı Xalq artisti Siyavuş Kərimidir.
Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə hazırlanan tamaşada rolları Xalq artisti Hacı İsmayılov, Əməkdar artistlər Anar Heybətov, Münəvvər Əliyeva, Ayşad Məmmədov və başqaları ifa edirlər. Qeyd edək ki, Əli Əmirlinin “Ah, bu uzun sevda yolu” əsəri 1937-ci ilin repressiya qurbanı olmuş istedadlı şair Mikayıl Müşfiqin nakam ömrü, yarımçıq qalmış yaradıcılığı və məhv edilmiş məhəbbəti haqqındadır. Tamaşada xalqımızın heç vaxt unutmayacağı qanlı-qadalı repressiya illərindən bəhs edilir. Səhnə əsərində M.Müşfiqin nakam taleyi əks olunsa da, bu əsərdə repressiyaya məruz qalmış minlərlə insanın məhv edilmiş nakam taleyi gözümüz qarşısında canlanır.
Fevralın 8-də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəylinin “Əsli və Kərəm” operası nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, fədakar məhəbbətin gücünü və insanın mənəvi gözəlliyini tərənnüm edən operada əsas rolları Əməkdar artist Elnur Zeynalov, aparıcı solistlər Rəvanə Əmiraslanlı və Taleh Yahyayev ifa edəcəklər.
Tamaşanın dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva, rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Hacıyevdir.
Biletləri teatrın kassası ilə yanaşı, şəhərin bütün kassalarından və iticket.az saytından əldə etmək olar.
Qeyd edək ki, opera ilk tamaşasından böyük müvəffəqiyyət qazanaraq uzun və maraqlı səhnə ömrü olan əsərlər sırasına daxil edilib. “Əsli və Kərəm”in ilk tamaşası 1912-ci il mayın 18-də indiki Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının binasında olub. Tamaşanın rejissoru Hüseyn Ərəblinski, dirijoru isə Üzeyir Hacıbəyli idi.
Dövlət Tərcümə Mərkəzi dil, tərcümə, xalqlararası ünsiyyət və anlaşma sahəsinə yararlı olacaq yeni, daha geniş formatlı “Azərbaycan – ərəb dili danışıq kitabçası” nəşr edib.
Mərkəzdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, kitabçada toplanan söz və ifadələr “Yolda”, “Sərhəddə”, “Hoteldə”, “Şəhərdə”, “Yeməklər və içkilər”, “Rabitə vasitələri”, “Tibbi yardım”, “Alış-veriş və xidmətlər”, “Gündəlik istifadə olunan söz və ifadələr”, “Vaxt və tarix” kimi fəsillər üzrə təqdim edilib.
Sözlüyün tərtibçisi – Mərkəzin ərəb dili üzrə mütəxəssisi Fərid Camalov, redaktorları – Bәhlul Abbasov və Şəfiqə Şəfadır.
Qeyd edək ki, nəşr ərəb ölkələrinə işgüzar və turist səfərinə gedənlər, eləcə də ərəb dilinə şifahi ünsiyyət vasitəsi ilə yiyələnmək istəyənlər üçün nəzərdə tutulub.
Fevralın 10-da Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında “Məchul pilləkən” balet-tamaşası nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, gənclərə bir örnək və ismarış xarakteri daşıyan bu balet-tamaşanın süjet xəttində pis vərdişlərə düçar olmuş bir gəncin bütün maneələrə baxmayaraq, ağ ölümlə mübarizəsi və sonda xeyir və şər qüvvələrin çəkişməsi fonunda iradəsinin təntənəsi nümayiş olunur.
Narkomaniya, eyni zamanda, zərərli vərdişlərə qarşı bir təbliğat vasitəsi kimi nəzərdə tutulan bu səhnə əsərinin baş rol ifaçısı Məhəmməd Abdullayev, quruluşçu rejissoru Samir Qulamov, quruluşçu rəssamı isə teatrın baş rəssamı Vüsal Rəhimdir.
Səhnə əsərində xarici bəstəkarların musiqilərindən, eyni zamanda, Əməkdar artist Sevda Ələkbərzadənin ifasında “Getmə-getmə” mahnısından istifadə edilib.
Tamaşada, həmçinin Samir Qulamovun ifasında Xalq şairi Ramiz Rövşənin şeirlərindən ibarət kompozisiya səsləndiriləcək.
Mən çox şadam ki, Azərbaycanla Çexiya arasında mehriban münasibətlər mövcuddur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bunu fevralın 6-da Azərbaycanla Çexiya arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 30 illiyinə həsr olunmuş hibrid konfransa onlayn qoşulan Çex Respublikasının ölkəmizdəki sabiq səfiri Milan Ekert deyib.
Diplomat bildirib ki, Azərbaycanla Çexiyanı minlərlə kilometr ayırsa da, dostluğumuz möhkəmdir. “İnanıram ki, ölkələrimiz arasında münasibətlər bundan sonra da inkişaf edəcək. Xalqlarımızı dərin köklər bağlayır. Azərbaycanlı əsgərlər 1941-1945 müharibəsi dövründə çexlərə çox kömək ediblər. Biz bunu unutmuruq”.
Milan Ekert ölkələrimiz arasında turizmin imkanlarının genişləndirilməsindən də danışıb və Çexiya şirkətlərinin Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərində aparılan bərpa-quruculuq işlərində iştirakını qeyd edib.
“İçərişəhər” və Qala qoruqlarının ərazisində yaşayan sakinlərin layihəsi olan “Qoru” Gənclər Təşəbbüs qrupunun təqdimatı keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, mərasimdə çıxış edən “İçərişəhər” DTMQ İdarəsinin İdarə Heyətinin sədri Şahin Seyidzadə, Milli Məclisin deputatı Nigar Arpadarai, Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondunun icraçı direktorunun müavini Orxan Ərəbov və Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin prorektoru, İçərişəhər Ağsaqqallar Şurasının üzvü Səadət Qəndilova gənclərə uğurlar arzulayıblar.
Bildirilib ki, “Qoru” Gənclər Təşəbbüs qrupunun əsas məqsədi tariximizin yadigarı olan qoruqların qorunmasına yönəlib. Qrupun əsas fəaliyyət istiqamətlərinə – əhali arasında könüllük fəaliyyətinin aşılanması, qonşuluq ənənələrinin möhkəmlənməsi, qoruqların fəaliyyətində sakinlərin iştirakının təmin edilməsi, sakinlərdə qoruqlara və Qoruq İdarəsinə loyallığın artırılması, icmanın inkişaf etdirilməsi (bilik, savadlılıq, sosial bacarıqlar, dünyagörüşü), qoruğun qorunmasında maraqlı tərəflərin birgə fəaliyyətinin təşkil edilməsi kimi istiqamətlər daxildir.
Sonda “Qoru” Gənclər Təşəbbüs qrupunun fəaliyyətinə həsr edilmiş kiçik videoçarx nümayiş olunub.
Bildirilir ki, Gürcüstanın 18 yaşadək və 18 yaşından yuxarı vətəndaşları arasında qeyd olunan mövzu üzrə ən yaradıcı əsərə malik olan şəxslər səfirlik tərəfindən hər iki yaş qrupu üzrə (ilk üç yeri tutanlar ) təltif olunacaqlar.
Müsabiqənin nəticələrinə əsasən, qaliblər cari ilin fevral ayının 24-də Tbilisidəki M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Mədəniyyəti Muzeyində təltif ediləcəklər.
Müsabiqədə iştirak edəcək şəxslərdən mövzu üzrə rəsm əsərlərini 20 fevral 2023-cü il tarixinədək Azərbaycanın Gürcüstandakı səfirliyinə (ünvan: Tbilisi şəhəri, Vaxtanq Qorqasali küçəsi 4) təqdim etməlidirlər.
Los-Ancelesdə 65-ci “Grammy” musiqi mükafatının təntənəli təqdimolunma mərasimi keçirilib. Mərasimin yekunlarına əsasən, Beyonse karyerası ərzində rekord sayda mükafat qazanıb.
AZƏRTAC BBC-yə istinadla xəbər verir ki, müğənninin “Renaissance” albomu ilin elektron və rəqs valları arasında ən yaxşısı olub. Bu, Beyonsenin qazandığı 32-ci heykəlcikdir. Bundan əvvəlki rekord – 31-ci “Grammy”yə layiq görülən dirijor Georq Şoltiyə məxsus idi.
Qeyd edək ki, Beyonse 9 nominasiyaya təqdim olunsa da, birində qalib olub.
Lizzo və onun “About Damn Time” kompozisiyası ən yaxşı səs yazısı üzrə “Grammy” mükafatını qazanıb. Müğənni Bonni Raytın “Just Like That” kompozisiyası ilin ən yaxşı mahnısı adına layiq görülüb. Samara Coy ən yaxşı gənc artist nominasiyasında, Harri Staylz “Harry’s House” valına görə ilin ən yaxşı albomu nominasiyasında “Grammy” qazanıb. Teylor Sviftin “All Too Well” (10 Minute Version) videoçarxı da “Grammy” mükafatçıları sırasında yer alıb.
Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında görkəmli bəstəkar, ictimai xadim, SSRİ Xalq artisti, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ və Azərbaycan Dövlət mükafatları laureatı, akademik Qara Qarayevin 105 illiyi ilə əlaqədar bəstəkarın həyat və yaradıcılığından bəhs edən “Görkəmli Azərbaycan bəstəkarı və pedaqoqu” adlı videomaterial, “Qara Qarayev 105” başlığı altında ənənəvi sərgi hazırlanıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan videomaterialda Xalq artisti Qara Qarayevin həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri, görkəmli şəxslərin Qara Qarayev haqqında söylədikləri fikirlər, mükafatları, əsərləri, musiqi bəstələdiyi filmlər haqqında məlumatlar əks olunub. Burada dahi bəstəkarın foto və videoqalereyası ilə yanaşı, xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında məlumatlar da yer alıb.
Kitabxanada “Qara Qarayev 105” başlığı altında təşkil edilən ənənəvi sərgidə görkəmli bəstəkar haqqında Azərbaycan və rus dillərində qələmə alınan “Qara Qarayev yaradıcılığının bədii-estetik xüsusiyyətləri”, “Qara Qarayev həyat və yaradıcılığı haqqında qisa oçerk”, “Qara Qarayev tələbələrinin xatirəsində” və digər bu kimi kitablar, not əsərləri sərgilənməkdədir.
Yaxın Şərq, Afrika və Asiyadan 53 ölkənin 1047 nəşriyyatın iştirak etdiyi 54-cü Qahirə Beynəlxalq Kitab Sərgisində azərbaycanlı müəlliflərin kitabları təqdim edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Qahirə Universitetinin professoru Seymur Nəsirovun “Ərəb elminin inkişafında azərbaycanlı alimlərin rolu” adlı kitab sərgiyə gələnlərin böyük marağına səbəb olub. Tədqiqatçı alimin bu əsərində orta əsrlərə aid ərəb mənbələrində azərbaycanlı alimlərin fəaliyyəti barədə müfəssəl məlumatlar yer alıb.
Sərgidəki Azərbaycan stendində ərəbdilli oxuculara daha bir kitab – “Discover Azerbaijan” layihəsi çərçivəsində nəşr olunmuş “Azərbaycan sədası” adlı əsər təqdim edilib. Doktor Sədaqət Əliəşrəf, Azərbaycan Respublikası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Ərəb Ölkələri üzrə Koordinasiya Şurasının Misir üzrə əlaqələndiricisi Səbinə Sultan və Ayn-Şəms Universiteti tibb fakültəsinin tələbəsi Sandi Ənvərin müəllifi olduqları və Misirin 10 kitabxanasına təqdim olunmuş kitabda Azərbaycanın şəhərləri (Bakı, Gəncə, Şamaxı, Lənkəran, Şəki, Şuşa, Laçın) haqqında geniş məlumat verilib.
Mədəniyyət Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyi, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti, Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Düşün və yarat” adlı yaradıcılıq müsabiqəsi davam edir.
“Heydər Əliyev İli” çərçivəsində reallaşan müsabiqə düşüncənin inkişaf etdirilməsi məqsədilə keçirilir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, müsabiqədə iştirak etmək istəyənlər Bakı Xətai Sənət Mərkəzinin feysbuk qrupuna daxil olmaqla (https://www.facebook.com/groups/144172178999749/?ref=share) əsərin fotosu ilə bərabər, texnikası, materialı, adı, həmçinin müəllif adı, soyadı, təvəllüdü, təhsil aldığı məktəb və əlaqə nömrəsini yerləşdirərək qoşula bilərlər.
Müsabiqədə 12 yaşdan yuxarı hər kəs iştirak edə bilər. Ölçü və texnika sərbəstdir. İştirakçı bir və ya iki əsəri təqdim edə bilər. Əsərlər tək-tək yerləşdirilməlidir.
Müəllifin yaşı nəzərə alınmaqla ərsəyə gətirdiyi əsər əsas götürüləcək. Kənar (müəllim, valideyn) müdaxiləsiz işlərə üstünlük veriləcək.
Müsabiqədə xarici ölkə vətəndaşları da iştirak edə bilərlər. Birinci turdan keçmiş müəlliflərin əsərləri sərgidə nümayiş olunmaq üçün Xətai Sənət Mərkəzinə dəvət olunacaq.
Müsabiqəyə əsər qəbulu fevralın 15-dək nəzərdə tutulur.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Tovuz Bürosunun Rəhbəri, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, gənc ədəbiyyatşünas-alim, istedadlı xanım yazar Gülnar Səmaya Ali Attestasiya Komissiyası Kollegiyasının 12.01.2023-cü il tarixli qərarı ilə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi verilib. Fəlsəfə doktoru diplomunun təqdimatı 02.02.2023-cü il tarixində baş tutub.
Qasımlı Gülnar Vaqif qızı 2014-cü ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbi Tənqid şöbəsinə Azərbaycan ədəbiyyatı ixtisası üzrə əyani doktoranturaya qəbul olub. “Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatında poema janrının inkişaf yolu və xüsusiyyətləri” adlı dissertasiya işini 24 dekabr 2021-ci il tarixində müdafiə edib.
Gülnar Səma 1 iyun 2017-ci ildə Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsində kiçik elmi işçi kimi işə başlamış, 3 iyul 2018-ci ildən həmin şöbədə elmi işçi, 1 noyabr 2022-ci ildən böyük elmi işçi kimi çalışır. 2019-cu ilin iyun ayından Ədəbiyyat İnstitutunun İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri vəzifəsi həvalə olunub.
Azərbaycan peşəkar milli teatrının 150 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
2023-cü ildə Azərbaycan peşəkar milli teatrının yaradılmasının 150 ili tamam olur.
Azərbaycan teatrı XIX əsrin taleyüklü ictimai-siyasi hadisələri fonunda köklü dəyişikliklər baş verərkən böyük maarifçi Mirzə Fətəli Axundzadənin ədəbiyyatımıza dram janrını gətirdiyi və xalq teatrının peşəkar milli teatra çevrildiyi bir vaxtda təşəkkül tapmışdır. Həmin dövrdə ziyalılarımızın Bakı, Şuşa, Şəki, Lənkəran, Naxçıvan, Tiflis və İrəvanda təşkil etdikləri tamaşalar bu şəhərlərin mədəni həyatında mühüm rol oynamışdır.
Azərbaycan teatrı həmişə fəal mövqeyi ilə seçilərək ictimai fikrin ön sıralarında dayanmış, cəmiyyətin mədəni tərəqqisinə və milli şüurun inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Ədəbi fikir tariximizin görkəmli nümayəndələri xalqa müraciət üçün teatr səhnəsindən yüksək xitabət kürsüsü kimi istifadə etmişlər.
Dramaturgiyamızın tarixinin hər bir inkişaf mərhələsində Azərbaycan teatrı orijinal aktyor məktəbi ilə əlamətdar olmuş, yüksək səhnə mədəniyyətinə malik sənətkarlar və istedadlı rejissorlar nəsli yetişdirmişdir. Ölkəmizdə bütünlüklə milli dəyərlər zəminində dolğun fəaliyyəti üçün geniş inkişaf perspektivləri açılan teatrlar şəbəkəsi vardır. Bu teatrların kollektivləri dünya təcrübəsindən uğurla bəhrələnərək davamlı yeniləşdirdikləri repertuarlarında mütərəqqi məzmunlu, humanist ideyalı əsərlərə xüsusi yer ayırmış, insanlarımıza milli dramaturji irsin dərin mənəviyyat aşılayan şah əsərləri və xarici ədəbiyyatın estetik zövq formalaşdıran qiymətli nümunələri ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı qazandırmışlar.
Azərbaycan teatrı xalqımızın mədəni sərvətidir. Həmin sərvətin qorunması və inkişaf etdirilməsi Azərbaycan dövlətinin mədəniyyət siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir. Respublikamıza rəhbərlik etməyə başladığı ilk illərdən milli-mənəvi dəyərləri ön planda tutmaqla tarixi-mədəni irsimizə münasibətdə dönüş yaradan Ulu Öndər Heydər Əliyevin bilavasitə təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan teatrının 100 illik yubileyinin təntənəli qeyd olunması diqqətəlayiq mədəniyyət hadisəsinə çevrilmiş və teatrımızın çiçəklənməsinə yeni stimul vermişdir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, ölkənin mədəni-ictimai həyatının əhəmiyyətli hadisəsi kimi Azərbaycanda peşəkar milli teatr yaradılmasının 150 illiyinin qeyd olunmasını təmin etmək məqsədilə qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi Azərbaycan peşəkar milli teatrının 150 illik yubileyi ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb həyata keçirsin.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.
Fevralın 7-də YARAT Müasir İncəsənət Mərkəzində “Multiperspektivdə” qrup sərgisi çərçivəsində Osman Nuri İyemin “Buludlar” filmi nümayiş olunacaq.
YARAT-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, sənədli film Türkiyənin Egey dənizi sahilində yerləşən kiçik bir kənddə yaşayan Bulud ailəsinin sənədli tragikomediya hekayəsidir.
Film, yaxın ailə üzvlərinin gündəlik həyat tərzini bitərəf və humanist nöqteyi-nəzərdən təsvir edir. Osman Nuri İyem İstanbulda yaşayan və fəaliyyət göstərən fotoqraf və rejissordur.
O, “Taşeron Independent Art Initiative”nin həmtəsisçisi, həmçinin “Evin Art Gallery”nin bədii rəhbəridir.
Müddəti 40 dəqiqə olan ekran əsəri ingilis subtitrləri ilə göstəriləcək.
Qara Qarayev musiqimizdə gələcəyə yeni yollar açan novator bəstəkar, XX əsrin bəşəriyyətə bəxş etdiyi böyük şəxsiyyətlərdən biridir. Onun özünəməxsus yaradıcılığı həm Azərbaycanda, həm də onun hüdudlarından kənarda tanınır.
Görkəmli bəstəkarın 105 illik yubileyi ilə əlaqədar Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən “Qara Qarayev” adlı Elektron məlumat bazası hazırlanaraq virtual rejimdə istifadəçilərə təqdim edilib.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, Elektron məlumat bazası rəsmi sənədlər, həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri, görkəmli şəxslər Qara Qarayev haqqında, Qara Qarayev Azərbaycan musiqisi və görkəmli sənətkarlar haqqında, mükafatları, əsərləri, xatirəsinin əbədiləşdirilməsi, fotoqalereya və videoqalereya bölmələrindən ibarətdir. Məlumat bazasında yerləşdirilən materiallar tam mətnləri ilə təqdim olunur.
Məlumat bazası ilə tanış olmaq istəyənlər http://anl.az/el/emb/Q.Qarayev-100/index.html linkindən istifadə edə bilərlər.
Fevralın 4-də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında görkəmli dramaturq Mirzə Fətəli Axundzadənin “Sərgüzəşti vəziri xani Lənkəran” əsəri əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşası nümayiş olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimov, quruluşçu rəssamı isə Xaliq Cabbarovdur.
“Sərgüzəşti vəziri xani Lənkəran” komediyası Mirzə Fətəli Axundzadənin 1850–ci ildə yazdığı sayca üçüncü komediyadır. Bu əsər Azərbaycan teatrı səhnəsində tamaşaya qoyulmuş ilk əsərdir. Əsərin süjeti 1800–1801-ci illərə təsadüf edir. Hadisələr Lənkəran xanının vəziri Mirzə Həbibin evində və xanın sarayında cərəyan edir. Komediyada saray və ailə intriqaları fonunda vəzirin baldızı Nisə xanım və xanın qardaşı oğlu Teymur ağanın saf məhəbbəti əsas götürülüb. Əsərdə olduğu kimi, tamaşada da bütün hadisələr komik dillə, eləcə də şən musiqi keçidlərlə tamaşaçıya təqdim olunur.
Qeyd edək ki, Mirzə Fətəli Axundzadənin “Sərgüzəşti vəziri xani Lənkəran” komediyası Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında ilk dəfə 2012–ci ildə oynanılıb. Tamaşanın premyerası “Sərgüzəşti – Mirzə Fətəli Axundzadə” teatr festivalının bağlanışında təqdim olunub. Bundan əlavə tamaşa 2013–cü ildə Tatarıstanın Kazan şəhərində keçirilən türkdilli xalqların “Nauruz” XI Beynəlxalq Teatr Festivalında və 2014–cü ildə I Şəki Beynəlxalq Teatr Festivalında uğurla nümayiş olunub.
2023-cü ilin ölkəmizdə “Heydər Əliyev İli” elan olunması ilə əlaqədar Heydər Əliyev Mərkəzi bir sıra layihə və tədbirlər həyata keçirəcək. Mərkəzdə “Heydər Əliyev və milli teatr sənəti” layihəsi çərçivəsində silsilə tamaşaların nümayişi nəzərdə tutulur.
Layihə çərçivəsində fevralın 24-də Akademik Milli Dram Teatrı truppasının iştirakı ilə Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” tragikomediyasının tamaşası Heydər Əliyev Mərkəzində göstəriləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, səhnə əsəri Heydər Əliyev Mərkəzi və Mədəniyyət Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə hazırlanır.
Heydər Əliyev Mərkəzinin nümayəndəsi Zafiq Xəlilov bildirib ki, “Heydər Əliyev və milli teatr sənəti” layihəsi çərçivəsində Ulu Öndərin ən çox sevdiyi və böyük maraqla izlədiyi tamaşaları nümayiş olunacaq. Heydər Əliyev çıxış və müsahibələrində “Ölülər” tamaşası ilə bağlı fikirlərini bildirib, pyesin bənzərsiz, tarixi, fəlsəfi əsər olduğunu qeyd edib.
“Ölülər”in quruluş müəllifi Xalq artisti Azər Paşa Nemətov hazırda tamaşanın Heydər Əliyev Mərkəzinin səhnəsinə uyğunlaşdırılması prosesinin aparıldığını deyib. Bildirib ki, Heydər Əliyev Mərkəzinin səhnəsi Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsindən daha genişdir. Səhnələr fərqli olduğuna görə yeni dekorasiyalar hazırlanır. Rejissor tamaşanın finalının fərqli olacağını da vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, tamaşaçı ilk dəfə yeni final görəcək. Bu final yalnız Heydər Əliyev Mərkəzində olacaq.
“Ölülər” tamaşasında əsas obrazlardan birini – Şeyx Nəsrullahı oynayan Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı qeyd edib ki, Heydər Əliyev Mərkəzi çox gözəl təşəbbüs irəli sürüb. Kollektiv çalışacaq ki, fevralın 24-də teatrı Heydər Əliyev Mərkəzində layiqli şəkildə təmsil etsin. Bütün tamaşaçılarımızı Heydər Əliyev Mərkəzinə dəvət edirik.
“Ölülər”in Kefli İsgəndəri Əməkdar artist Anar Heybətovun sözlərinə görə, məşq prosesi artıq yekunlaşıb. Səhnələrin ölçüləri fərqli olduğundan bəzi düzəlişlər edilib, artıq tam hazır vəziyyətdədir.
Səhnə əsərində Şeyx Əhməd rolunda çıxış edən Əməkdar artist Aslan Şirin “Ölülər”in Heydər Əliyev Mərkəzində səhnəyə qoyulmasını böyük mədəniyyət hadisəsi adlandırıb. Aktyor tamaşada əsas rollardan birinin ona həvalə edilməsindən məmnun olduğunu bildirib. O, fevralın 24-də yaradıcı heyətin ilk dəfə belə böyük auditoriyada geniş tamaşaçı kütləsi ilə üz-üzə qalacağını vurğulayıb.
Bildirək ki, ikihissəli tamaşada həmçinin Xalq artistləri Əli Nur, Hacı İsmayılov, Kazım Abdullayev, Laləzar Mustafayeva, Rafiq Əzimov, Sabir Məmmədov, Əməkdar artistlər Elxan Quliyev, Elşən Rüstəmov, Əlvida Cəfərov, Kazım Həsənquliyev, Mətləb Abdullayev, Məzahir Cəlilov, Mirzə Ağabəyli və teatrın digər aktyorları çıxış edəcəklər.
Səhnə əsərində SSRİ Xalq artisti Qara Qarayevin vaxtilə “Ölülər” tamaşası üçün bəstələdiyi musiqi yeni versiyada təqdim olunacaq.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Mingəçevir bölməsi Mingəçevir şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş iki nominasiya üzrə müsabiqə elan edir:
I NOMİNASİYA:
Yerli və bölgədə yaşayan yazarların Ulu Öndərin şəxsiyyətini və siyasi fəaliyyətini əks etdirən ən yaxşı şeirləri
I, II, və III yerlər (hər biri üçün bir şeir olmaqla)
Fərqləndirici yerlər: 3
II NOMİNASİYA:
Ulu Öndər haqqında görkəmli Azərbaycan şairləri tərəfindən yazılan şeirlərin ən yaxşı qiraətçiləri. (Müsabiqədə şəhərdəki məktəblərdə təhsil alan tələbə və məktəblilərin iştirakı nəzərdə tutulur)
İ, II və III yerlər
Fərqləndirici yerlər: 3
QEYD: II nominasia üzrə keçirilən müsabiqənin ilk turu tədris müəssisələrinin özündə, son seçim turu isə AYB Mingəçevir bölməsinində, müsabiqə komissiyası üzvlərinin yekun rəyləri əsasında aparılır.
Hər iki nominasiya üzrə müəyyən edilmiş qaliblər və fərqləndirici yerlərin sahibləri mükafatlandırılır.
Müsabiqə: 25 yanvar-05 aprel 2023-cü il ərzində keçirilir. Aprel ayının üçüncü həftəsində Ulu Öndərə həsr olunmuş Poeziya Gecəsi keçirilir. Qaliblər elan olunmaqla, onlara mükafatlar təqdim edilir.
Fevralın 2-də AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru, Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın “Kitabi-Dədə Qorqud”da semantik sayrışmalar. Mifolinqvistika” kitabının təqdimatı keçirilib.
Əvvəlcə akademik Kamal Abdullanın əsərlərindən ibarət sərgiyə və həyat və fəaliyyətini əks etdirən videoçarxa baxış olub.
Tədbiri Mərkəzi Elmi Kitabxananın direktoru, professor Məmməd Əliyev açaraq sözü AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyliyə verib.
Təqdimat mərasimində çıxış edən AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli bildirib ki, akademik Kamal Abdulla böyük ənənələri olan Azərbaycan dilçilik elminin ən görkəmli nümayəndələrindəndir və o, apardığı mühüm tədqiqatlarla bu elm sahəsinin inkişafına öz dəyərli töhfələrini verib.
Akademik Kamal Abdullanın özünəməxsus bədii yaradıcılığı ilə seçildiyini qeyd edən AMEA rəhbəri görkəmli yazıçının müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatında postmodernizm ədəbi cərəyanının yaradıcısı olduğunu deyib. Diqqətə çatdırıb ki, Kamal Abdulla davamlı fəaliyyəti ilə postmodernizmi Azərbaycan ədəbiyyatının ana xətlərindən birinə çevirib və bu gün də əsərləri ilə bu janrı zənginləşdirir.
Ədibin qorqudşünaslıq istiqamətindəki fəaliyyətinə toxunan akademik İsa Həbibbəyli vurğulayıb ki, ölkəmizdə qorqudşünaslığın böyük ənənələri var və Azərbaycan bu elm sahəsinin dünyada əsas mərkəzlərindən biridir.
Görkəmli türkoloq Fuad Köprülünün sözlərinə istinadən, “Azərbaycan qorqudşünaslığını tərəzinin bir gözünə, Türk dünyası qorqudşünaslığını tərəzinin o biri gözünə qoysaq, Azərbaycan qorqudşünaslığı ağır gələr”, – deyən akademik İsa Həbibbəyli ötən əsrdə bu istiqamətdə böyük alimlərimiz Həmid Araslı və Məmmədhüseyn Təhmasibin önəmli tədqiqatlar apardıqlarını və Azərbaycan cəmiyyətinə təqdim etdiklərini söyləyib. Akademik Kamal Abdullanın isə qorqudşünaslığı öz tədqiqatları ilə yeni mərhələyə qaldırdığını bildirən AMEA rəhbəri vurğulayıb ki, yazıçı tərəfindən ilk dəfə “Kitab-Dədə Qorqudun” diskurs və linqvopoetik təhlili aparılıb.
“Kamal Abdulla Dədə Qorqud poetikasına həsr olunmuş orjinal əsərlərin, dilçiliklə ədəbiyyatşünaslığın qovşağında qorqudşünaslığımızda nadir tədqiqatların müəllifidir. O, Dədə Qorqudun alt qatına, mifoloji qatına enməklə yeni bir istiqaməti müəyyən edib. Kamal Abdulla dünya qorqudşünaslığını özünəməxsus əlavələrlə zənginləşdirib”, – deyə bildirən akademik İsa Həbibbəyli akademik Kamal Abdulla və AMEA-nın müxbir üzvü Rafiq Əliyevin “Kitabi-Dədə Qorqud” eposunu qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi istiqamətindən təhlilə cəlb etmələrini yüksək qiymətləndirib və bunu, qorqudşünaslıqda yeni istiqamətin başlanğıcı adlandırıb.
AMEA rəhbəri Azərbaycan cəmiyyətinə təqdim edilən akademik Kamal Abdullanın “Kitabi-Dədə Qorqud”da semantik sayrışmalar. Mifolinqvistika” kitabının müasir qorqudşünaslığımızın əsas nailiyyətlərindən biri olduğunu deyib.
Sonra Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdulla çıxış edərək qeyd edib ki, sözügedən bu kitabda “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarındakı semantik sayrışmalar ayrı-ayrı oçerklər şəklində lüğət formasında toplanıb.
“Dastan daxilində və mövzu ilə bağlı dastandan kənarda zaman-zaman diqqətimin yönəldiyi bəzi anlayışlar olub. Onların hər biri sanki sayrışa-sayrışa böyük bir sürətlə qaranlıqdan işığa, işıqdan qaranlığa keçirlər. Bu zaman dastanla bağlı bilməli olduğumuz bir çox açıq, amma diqqət çəkməmiş mətləbləri özündə birləşdirir. Biz qaranlıqdakı gizli məqamları görüb dəyərləndirmə fürsəti əldə edirik. Bu gizli məqamları sayrışmanın işıq gələn anında tutub izah etmək istəyi belə bir lüğətin ərsəyə gəlməsinə yol açdı”, – deyə yazıçı bildirib və kitabın redaktoru, həmçinin “Ön söz”ünün müəllifi professor Ahmet B.Ercilasuna da təşəkkürünü çatdırıb.
Akademik qeyd edib ki, kitabda ikinci hissə kimi təqdim edilən “Mifolinqvistika” bu gün dilçiliyimizə öz yerində sayan mövzuların dəyişdirilməsi, onların yeni istiqamətə yönəlməsi ilə maraqlıdır. Alim bildirib ki, yeni bir sahə kimi mifoloji dilçilik – mifolinqvistika bizim müasir dilçiliyimizin qarşısında yeni-yeni üfüqlər açır və bu istiqamətdə birgə tədqiqata hər zaman hazır olduğunu da diqqətə çatdırıb.
Tədbirdə, həmçinin akademiklər Möhsün Nağısoylu, Muxtar İmanov, Nizami Cəfərov, AMEA-nın müxbir üzvü Ərtegin Salamzadə, MEK-in baş direktoru, professor Məmməd Əliyev, “Elm” nəşriyyatının direktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Səbuhi Qəhrəmanov və Azərbaycan Dillər Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru, professor Novruz Məmmədov çıxış edərək akademik Kamal Abdullanın yaradıcılığının önəmli məqamlarına toxunub, yazıçının yeni əsərinin Azərbaycan qorqudşünaslığına dəyərli töhfə olduğunu bildiriblər.
Türkiyənin Hacettepe Universitetinin professoru Şükrü Haluk Akalın, Qazi Universitetinin müəllimi Fatih Keskin və Bursa Uludağ Üniversitetindən Kərimə Üstünova isə videoçıxışlarında alimin elmi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək, onun elmdə açdığı izlə irsindən bəhrələnən gənc türkoloqların yetişəcəklərini əminliklə ifadə ediblər.
