Gənc yazar Habil Yaşar yaradıcılığı ilə bağlı qardaş Türkiyədə bir çox tədbirlərə qatılıb, mükafatlandırılma məeasimlərində iştirak edib.
Yazar “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına bildirib ki, İstanbul şəhərində ədəbi vəqflərdən biri tərəfindən “Günəş” mükafatına layiq görülüb. Tezliklə onu “Beyaz Tv” də izləyə biləcəksiniz, televiziya onunla bağlı süjet hazırlayıb. Eyni zamanda o, İzmir şəhərində “Yazsader”in törənində başqan Cemal Durmaz bəy tərəfindən “Edebiyyat onur ödülü” nə layiq görülüb. Bursa şəhərində isə “Fevki Ala Türk Müziği Korosu”nun başqanı Fatma Gündoğdu xanımım təşkilatçılığı ilə “Ördekli Kültür Mərkəzi”ndə yazarımızın oxucularla görüşü keçirilib.
Fevralın 4-də Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının səhnəsində uşaqlar üçün “Ələddin, şahzadə Jasmin və sehrli çıraq cininin sərgüzəştləri” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, tamaşanın bədii rəhbəri, Xalq artisti Aleksandr Şarovski, rejissor və xoreoqrafı isə Raulya Turkkandır.
Əsərin səhnə tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Aleksandr Fyodorova, geyim üzrə rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi Olqa Abbasova və musiqi tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Vladimir Neverova aiddir.
Fevralın 4-də Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrında musiqi, rəqs və interaktiv uşaq oyunları ilə rəngarəng “Kung-Fu Panda” adlı müzikl-tamaşa nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, rus dilində hazırlanan müzikl-tamaşada Kung-Fu Panda və digər personajlar şən və musiqili səhnə oyunu ilə balaca tamaşaçıları əyləndirəcəklər.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
2 fevral – Azərbaycan Gəncləri Günüdür. Artıq 26 ildir Azərbaycanın əlamətdar günlər təqvimində yer alan bu bayramı gənclərimizə müasir Azərbaycan dövlətinin banisi, Ümummilli lider Heydər Əliyev ərməğan edib. Ulu öndər tərəfindən təməli qoyulmuş və Prezident İlham Əliyev tərəfindən davam etdirilən dövlət gənclər siyasəti sayəsində Azərbaycanda mənəviyyatca zəngin, vətənpərvər ruhlu gənc nəsillər yetişir.
Tariximizə şanlı Zəfərlə həkk olunan 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan gəncliyinin vətənsevərliyini, fədakarlığını, qəhrəmanlığını bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Qürur hissi ilə qeyd edə bilərik ki, canı-qanı bahasına xalqımıza bu Zəfəri yaşadanlar sırasında mədəniyyət sahəsində çalışmış gənclərimiz də var. Vətən uğrunda canından keçmiş qəhrəmanlarımızı bir daha dərin ehtiramla yad edirik. Vətən müharibəsində qazi olmuş onlarla gəncimiz bu gün Mədəniyyət Nazirliyi sistemində bizimlə bərabər çalışırlar.
Azərbaycan gəncliyi, o cümlədən mədəniyyət və incəsənət sahələrində çalışan, yaradıcılıq fəaliyyəti göstərən gənclərimiz dövlətin diqqət və qayğısı ilə əhatə olunublar. Onların bilik və bacarıqlarının aşkara çıxarılması, təşviq edilməsi məqsədilə proqramlar həyata keçirilir, istedadlı gənclər Prezident təqaüdünə, mükafatlara layiq görülürlər. Gənclərin yüksək səviyyədə bədii təhsilinə, beynəlxalq festival və müsabiqələrdə iştirakına şərait yaradılır, onların sorağı dünyanın mötəbər incəsənət məkanlarından gəlir. Bu gün ölkə həyatının bütün sahələrində, o cümlədən mədəniyyət və incəsənət sahələrində gənclərin xüsusi yeri var. İşində peşəkar, məsuliyyətli, vətənsevər gənclər ölkəmizin gələcəyidir. Mədəniyyət Nazirliyinin kollektivi adından bu əlamətdar gün münasibətilə gənc həmkarlarımızı və onların timsalında Azərbaycanın bütün gənclərini səmimi qəlbdən təbrik edir, hər kəsə cansağlığı, səadət, peşə fəaliyyətində, yaradıcılıqda, dövlətə və xalqa xidmət niyyətli bütün əməli işlərində yeni uğurlar arzulayırıq.
Gənclər siyasəti sahəsində fəallığı ilə fərqlənən şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 23-cü bəndini rəhbər tutaraq, 2 fevral – Azərbaycan Gəncləri Günü münasibətilə qərara alıram:
Dövlət gənclər siyasətinin həyata keçirilməsində səmərəli fəaliyyətinə görə aşağıdakı şəxslər təltif edilsinlər:
2023-cü il Gənclər üçün Prezident mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Gənclər üçün Prezident mükafatına namizədlərin seçilməsi üzrə Ekspert Komissiyasının təklifinə əsasən və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109‑cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:
Elm, təhsil, mədəniyyət, gənclər siyasəti və gənclərlə iş, ictimai və sosialyönümlü fəaliyyət, innovasiya və sahibkarlıq sahələrində xüsusi fərqlənən aşağıdakı şəxslərə 2023-cü il Gənclər üçün Prezident mükafatları verilsin:
17 fevral 2023-ci il tarixində saat 15:00-da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, mərhum şairə Fərqanə Mehdiyevanın xatirə gecəsi və xatirəsinə həsr olunmuş ənənəvi şeir müsabiqəsi təşkil olunacaq.
15 fevral 2023-cü il tarixindən gec olmayaraq 35 yaşa qədər olan gənc yazarlar (istənilən mövzuda bir şeirini (ferqanemukafat2023@gmail.com ünvanına göndərməklə) müsabiqəyə qoşula bilərlər.
15 fevral 2023-cü il tarixinədək müsabiqəyə göndərilmiş şeirlərdən ikinci mərhələyə keçənlər şeir gecəsində müəlliflər tərəfindən səsləndiriləcək və münsiflərin canlı səsverməsi ilə qaliblər seçiləcək.
Müsabiqənin qalibinə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi tərəfindən təsis olunmuş “Fərqanə” ədəbi mükafatı, ikinci və üçüncü yeri tutan iştirakçılara isə diplomlar təqdim olunacaq. Tədbir Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin və “Fərqanə ədəbi məclisi”nin birgə təşkilatçılığı ilə Yunus Əmrə İnstitutunda baş tutacaq.
Ünvan: Rəşid Behbudov 142, (Azərbaycan Dövlət Dillər Universitetinin yanı)
Qeyd: Keçən il yarışmada qalib gəlmiş şəxslər yarışmaya qatıla bilməz…
“Avroviziya 2023” Azərbaycan nümayəndə heyəti seçim mərhələsinə qatılmış bəzi ifaçıların şəxsi sosial səhifələrində son iki gün ərzində yaydıqları böhtan xarakterli iddialara münasibət bildirib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, nümayəndə heyətinin mətbuat katibi İlahə Dadaşova bununla bağlı açıqlamasında deyib: “Əvvəla qeyd etmək istərdim ki, bu iddialara cavab verməyimizin əsas məqsədi final mərhələsinə seçilən ifaçılara qarşı hörmətsizliyə biganə qalmamaqdır. Seçilmiş 5 iştirakçı təqdim etdiyi musiqi və ifası sayəsində bu mərhələyə çatıb.
Tam yanlış olaraq artıq qalibin seçildiyi iddia edilsə də, bildiririk ki, final mərhələsi məhz bu günlərdə keçirilir və bu prosesin gedişatı barədə məlumatların tezliklə ictimaiyyətə açıqlanması nəzərdə tutulur.
Seçim prosesinə mənfi təsir etməyəcək bütün məlumatları yaxın günlərdə paylaşacaq, finalçıların adlarını açıqlayacağıq. Bir az səbirli olmağınızı xahiş edirəm”.
“Avroviziya 2023” Azərbaycan nümayəndə heyətinin musiqi prodüseri Eldar Qasımov bildirib ki, builki Avroviziya təmsilçimiz hələlik bəlli deyil. Bu qərar verilməmişdən əvvəl yerli və beynəlxalq musiqi aləmindən təcrübəli insanların rəyləri öyrəniləcək. Sağlam rəqabəti təmin etmək üçün bütün finalçıların mahnılarını bir neçə gün əvvəl eyni studiyada, eyni şəraitdə yazdırmışıq.
Nümayəndə heyətinin rəhbəri Vasif Məmmədov isə deyib ki, komanda üzvlərinin müsabiqəyə müraciət etmiş ifaçı və bəstəkarlarla tanışlığının seçim prosesinə heç bir təsiri yoxdur. “Eldar Qasımov və Ömər Əbdülkərimov illərdir musiqi sahəsində çalışırlar və onların bu sahədə həm dostları, həm yaxın həmkarları var. Bu, təbii bir haldır. Amma qeyd etməliyəm ki, Avroviziya heyətinin üzvlərindən heç biri müsabiqədə iştirak edən hər hansı ifaçının meneceri deyil və olmayıb. Böhtan xarakterli məlumatları yayanlara isə vaxtlarını və enerjilərini yaradıcılığa yönəldib, şöhrət qazanmağı arzu edirəm”, – deyə o vurğulayıb.
Martın 4-də Heydər Əliyev Sarayında dünyaşöhrətli “Akcent” qrupunun konserti təşkil olunacaq.
Sarayın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, özünəməxsus ifaları ilə milyonların qəlbini fəth edən pop musiqi qrupu öz repertuarında olan mahnılarla pərəstişkarları qarşısında çıxış edəcək.
Qeyd edək ki, “Akcent” qrupu 1999-cu ildə Rumıniyada Adrian Sina tərəfindən yaradılıb. Fərqli vaxtlarda buraxılan mahnı və albomlar tez bir zamanda hitlərə çevrilərək qrupa nəinki Rumıniyada, bütün dünyada böyük uğur gətirib.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
Qazaxıstan və Çexiya respublikalarının təşkilatçılığı, Astana Mədəniyyət İdarəsinin dəstəyi ilə onlayn “Bohemian Music Festival” adlı I Beynəlxalq incəsənət müsabiqəsi keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, müsabiqə 4 nominasiya: vokal, xoreoqrafiya, instrumental incəsənət və orijinal incəsənət üzrə təşkil edilib.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin Əhməd Bakıxanov adına 6 nömrəli uşaq musiqi məktəbinin şagirdi Dərya Rzazadə (müəllim Firuzə Əliyeva) müsabiqədə 8-10 yaş kateqoriyası üzrə instrumental incəsənət nominasiyasında çıxış edərək I dərəcəli laureat adını qazanıb.
Niyazi adına 22 nömrəli uşaq musiqi məktəbinin fortepiano ixtisası üzrə şagirdi Zəhra Babazadə (müəllim Dilrubə Əbdurəhmanova) isə 11-13 yaş kateqoriyası üzrə instrumental incəsənət nominasiyasında çıxış edərək, münsiflər heyətinin qərarı ilə I dərəcəli laureat adına layiq görülüb.
Fevralın 2-də Bakı Kitab Mərkəzində gənc rəssamların Gənclər Gününə həsr olunmuş “AXIN” adlı qrup sərgisi açılacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Bakı Kitab Mərkəzinin dəstəyi ilə “Azerbaijanartist” platforması (“Azərbaycan Rəssamları”) tərəfindən təşkil olunan sərgiyə giriş sərbəstdir.
Fevralın 3-də Bakıdakı Rus evində Azərbaycan Gənclər Gününə həsr edilmiş konsert təşkil olunacaq.
Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzinin mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, konsert proqramı Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası (BMA) tərəfindən hazırlanıb. Tədbirdə beynəlxalq müsabiqələr laureatları, BMA-nın tələbələri və akademiyanın nəzdindəki məktəb-studiyanın tələbələri iştirak edəcəklər. Konsertdə həm klassik, həm də estrada və caz musiqisi səslənəcək.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə təsis olunan Azərbaycan Gənclər Günü hər il fevralın 2-də qeyd olunur.
Fevralın 10-da Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin konserti keçiriləcək.
Filarmoniyadan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, gecədə bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Rauf Abdullayevin rəhbərliyi ilə solist Günel Kazımova (piano) çıxış edəcək.
Proqramda dünya klassik bəstəkarlarının əsərlərindən nümunələr səslənəcək.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 noyabr 2021-ci il tarixli “Aşıq Ələsgərin abidəsinin ucaldılması haqqında” Sərəncamının icrasının təmin edilməsi məqsədilə Bakı şəhərində Aşıq Ələsgərin abidəsinin ucaldılması ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən heykəltaraşlıq müsabiqəsi keçirilib.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, müsabiqəyə ölkəmizin heykəltaraşları tərəfindən 13 əsər təqdim olunub.
Təsdiq olunmuş işlərin dəyərləndirilməsi və müsabiqənin yekun nəticələrinin müəyyən olunması məqsədilə Mədəniyyət Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Ekspert Komissiyası tərəfindən birinci yerə Natiq Əliyev, ikinci yerə Xanlar Əhmədov və üçüncü yerə Kamran Əsədov layiq görülüblər.
Fevralın 9-da Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Milli musiqi alətlərimiz – milli sərvətimizdir” adlı konsert keçiriləcək.
Filarmoniyadan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, musiqili axşamda Azərbaycan Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinin (bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Ağaverdi Paşayev, Əməkdar artist, dirijor İlahə Hüseynova) müşayiəti ilə gənc istedadlar öz ifalarını dinləyicilərə təqdim edəcəklər.
Qeyd edək ki, konsert proqramında Azərbaycan, Rus və Qərbi-Avropa bəstəkarlarının əsərləri səslənəcək.
Türkiyənin ən qədim yaşayış məskənlərindən olan Anadolu torpaqları əvəzsiz tarixi zənginliyi ilə diqqət çəkir. Ötən il zəngin coğrafiyaya malik bu diyarda 713 sayda arxeoloji qazıntı aparılıb və 10 min 500-ə yaxın tarixi əsər aşkar edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, son iki əsrdə Anadoluda bəşəriyyətin mədəni irsini işıqlandırmaq üçün arxeoloji tədqiqatlar aparılıb və ölkə daxilində araşdırmalar bu gün də davam edir. 2022-ci ildə ən çox arxeoloji qazıntı işləri Egey və Aralıq dənizini birləşdirən və 8 min illik tarixə malik olan Muğlada həyata keçirilib. Muğladan sonra Egeyin incisi İzmir fərqlənib.
Türkiyənin cənub-qərbində yerləşən Dənizli şəhəri diqqət çəkir. Buradakı Laodikya, e.ə. 1-ci əsrdə Anadolu coğrafiyasının ən əhəmiyyətli və məşhur məkanlarından biri olub. Laodikiya Qərb Teatrı bərpa edilərək yenidən mədəni tədbirlərə ev sahibliyi etməyə başlayıb.
1979-cu ildən etibarən hər il ənənəvi olaraq Dənizli şəhərində beynəlxalq simpozium keçirilir. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Pamukkale Universiteti və Dənizli Böyükşəhər Bələdiyyəsinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə yerli və xarici arxeoloqlar, alimlər və tələbələr iştirak edirlər.
2023-cü ildə Türkiyənin tarixi zənginliyini gələcək nəsillərə ötürmək məqsədilə təxminən 750 arxeoloji qazıntının həyata keçirilməsi planlaşdırılır.
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva “Türk dünyasından Şuşaya – Şuşadan Türk dünyasına” layihəsi çərçivəsində Bakıya səfər edən Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin türk dövlətlərinin şair və yazıçılarından ibarət nümayəndə heyəti ilə görüşüb.
Fonddan AZƏRTAC-a bildirilib ki, görüşdə Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə və Özbəkistanı təmsil edən gənc şair və yazıçılar iştirak ediblər.
Görüşdə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun Türk Dünyasının folklorunun, ədəbiyyatının və incəsənətinin öyrənilməsi, qorunması və beynəlxalq səviyyədə tanıdılması yönündə genişmiqyaslı fəaliyyətindən bəhs olunub. Fond tərəfindən türk dövlətlərinin dahi mütəfəkkirlərinin, görkəmli ədiblərinin irsinin təbliği istiqamətində həyata keçirilmiş layihələr ortaq türk mədəniyyətinin yaşadılmasına mühüm töhfə kimi qiymətləndirilib. Ümumtürk dəyərlərinin gələcək nəsillərə ötürülməsində müasir dövrdə yetişən türk xalqlarının gənc qələm sahiblərinin üzərinə düşən önəmli missiyalar qeyd olunub. Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun türk dövlətlərinin şair və yazıçılarının bir araya gətirilməsinə, eləcə də onların əsərlərinin işıqlandırılmasına dəstək verməyə hər zaman hazır olduğu vurğulanıb.
Fondun prezidenti Günay Əfəndiyeva təşkilat tərəfindən hazırlanan nəşrləri qonaqlara təqdim edib.
Görüş gələcək mümkün birgə layihələrin perspektivlərinin dəyərləndirilməsi ilə davam edib.
Bu il İngiltərənin Liverpul şəhərində keçiriləcək “Eurovision 2023: Liverpul” mahnı müsabiqəsi üçün ürəklərin birlikdə döyünməsini əks etdirən loqo və “United by Music” adlı rəsmi şüar təsdiqlənib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, mayın 9-u və 11-də müsabiqənin yarımfinal mərhələsi, mayın 13-də isə final mərhələsi keçiriləcək.
Qeyd edək ki, müsabiqədə ötən il Ukrayna qazansa da, ölkədəki müharibə səbəbindən Britaniyada keçirilməsinə qərar verilib. Hər iki ölkənin bayrağı rəng sxemi üçün loqoda ilham mənbəyi kimi istifadə edilib.
Fevralın 4-də Heydər Əliyev Sarayında 2 Fevral – Azərbaycan Gəncləri Gününə həsr olunmuş xeyriyyə konserti olacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, konsert proqramı Mədəniyyət Nazirliyinin təşkil etdiyi IX “Gəncliyin səsi” festivalı çərçivəsində reallaşacaq.
Konsertdən əldə olunan vəsait valideyn himayəsindən məhrum olmuş gənclərə ianə ediləcək.
Qeyd edək ki, gənclərin yaradıcı sahəyə olan marağının artırılması, onların istedadının üzə çıxarılması məqsədilə təşkil olunan IX “Gəncliyin səsi” festivalı fevralın 8-dək davam edəcək.
Bu günlərdə Nazlı Çələbinin yeni romanı işıq üzü görüb. “Şeytan özü şahiddir” adlı romanda müəllifin əvvəlki kitabları ilə paralellik, eyni zamanda da, kəskin fərq özünü göstərməkdədir. Belə ki, xanım yazar yenə öz ənənəsinə sadiq qalıb: yazıçı həmrəyliyi nümayiş etdirərək, digər bir müəllifin hekayəsinin motivlərinə əsaslanıb, insan psixologiyası və mənəviyyatı haqqında informasiya verib. Əsərin xüsusiliyi isə insanın öz missiyasının axtarışına çıxmasının ön plana çəkilməsidir. İnsan-yaradılış-var oluş-son/sonsuzluq ardıcıllığı barədə müxtəlif yönlü düşüncələrə işıq tutulan romanda oxucular keçmiş-gələcək əlaqəsinin sarsılmazlığını bir daha görəcəklər. Qeyd edək ki, kitab ….. tarixində, …. məkanda təqdim ediləcəkdir. Kitabın redaktoru Şəfa Vəli, naşiri Müşfiq Xandır.
Ələsgər Əlioğlu rayonda yaşayıb-yaradan istedadlı qələm sahiblərindəndir. Ələsgərin əsərlərində xalq ruhunun saflığı var. Bu da təsdüfi deyil. O, folklor mühitində yaşayıb-yaradır. Xeyli sayda duzlu-məzəli lətifələri toplayıb nəşr etdirib. Xalq ədəbiyyatındakı yığcamlıq, az sözlə dərin məna ifadə etmək, sətiraltı məna, yumor onun öz yaradıcılığına da təsirsiz qalmayıb. Folklor ənənələrindən yaradıcı şəkildə bəhrələnən şair özü də duzlu-məzəli şeirlər, hekayələr yazıb.
Bütün yaradıcı insanlar kimi Ə.Əlioğlu da həmişə haqqın-ədalətin carçısı kimi çıxış edib, ictimai-siyasi motivli əsərlər yaradıb. Onun xeyli sayda müxtəlif məzmunlu qoşmaları, gəraylıları vardır.
Hara gəldi yozun məni,
Çətin tutar ovsun məni…
Ayağımdan asın məni,
Bəlkə dünya düz görünə!..
“Səhərin yoluna çıxdım” (1983), “Dəryada gəmim qaldı” (1989), “Haraylar, cəngilər” (1996), “Vətən ağrıları” (1997), “Məni qoyub gedən yağış” (2004), “Yaz qalayan tonqal” (2008) və sair kitablarında toplanan şeirlərin əksəriyyəti orijinallığı, bənzərsizliyi ilə seçilən maraqlı poetik nümunələrdir.
Ələsgər Əlioğlu uşaq şairi kimi daha çox tanınır. Onun “Xortumsuz fil” (1982), “Yeraltı keçid” (1987), “Göydə uçan qurbağa” (2008), “Ağacın balası” (2009) və b. kitablarına toplanan şeirlər uşaq poeziyamızın dəyərli nümunələri sırasındadır.
Ələsgər Əlioğlunun “Xortumsuz fil” və “Yeraltı keçid” kitabları çap olunan kimi uşaq ədəbiyyatı ilə məşğul olan mütəxəssislərin, şair və yazıçıların diqqətini cəlb edib. Şairin ilk uşaq kitabını – “Xortumsuz fil”i maraqla oxuyan tanınmış uşaq yazıçısı Tofiq Mahmud 1983-cü ildə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində yazırdı: “Ələsgər Əlioğlunun şeirləri özünəməxsus müsbət cəhətləri ilə fərqlənir. Hər şeydən əvvəl, gənc müəllif yığcamlığa və lakonikliyə yiyələnə bilib. Şair qısa şeirlərində fikrə, mənaya, lövhəyə, məzmuna xüsusi diqqət yetirib. Təbiət hadisələri, kənd həyatına aid əhvalatlar, uşaqların fikirləri, mühakimələri bu şeirlərin ruhunu, canını təşkil edir”.
Ə.Əlioğlu təsvirləri ikinci dərəcəli, əhəmiyyətsiz detallarla, təfərrüatlarla doldurmağı xoşlamayan, bir xarakterik cizgi ilə öz fikrini deməyi bacaran şairdir. “Zəngli saat”, “Sınan xətkeş” əsərlərinin balaca qəhrəmanları öz nadincliklərinin layiqli cəzasını alırlar. Zəngli saatı Natəvan axşam çox oynatdığı üçün, saat gecəyarısı qızı şirin yuxudan oyadır. Bəs Ədalətin dəftərindəki bu xətt niyə belə əyri alınıb?
Ötən axşam sındırıb
Xətkeşini Ədalət.
Bu axşam dəftərində
Əyri alınıb düz xətt.
Əli xoruzu ona görə buynuzlu çəkib ki, onu tülkü yeməsin (“Buynuzlu xoruz”); Külək Nabatın bantını çirkli olduğu üçün onun başından açıb (“Çirkli bant”); Qoç hamıya buynuz göstərdiyi üçün buynuzunun bir tayını örüşdə qoyub gəlməli olub (“Taybuynuz”)…
Ələsgər Əlioğlunun əksər şeirləri belə xarakterik detallar üzərində qurulmuşdur. Şair hər bir predmetə, əşyaya uşaq gözü ilə baxmağı bacardığından onun yığcam, yumorlu şeirlərini oxuyanda istər-istəməz adamın üzünə təbəssüm qonur. “Məktub” şeirində oxuyuruq:
Məktub yazan Ayazdı,
Ünvanı da tərs yazdı.
Aparıb məktubu o,
Poçt qutusuna atdı.
Qayıdıb məktub yenə
Onun özünə çatdı…
Ə.Əlioğlunun balaca qəhrəmanları diribaş, fərasətli, hazırcavab uşaqlardır. “Sabun” şeirinin qəhrəmanı öz səhvini görün necə qiymətləndirir:
Gözümü də qırpmadım,
Sabunladım üzümü.
Sabun acığa düşdü,
Acışdırdı gözümü.
Yumor Ə.Əlioğlunun bütün uşaq şeirlərinin cövhəridir. “Qarışqalar” şeirinin qəhrəmanı qarğıatını çapa-çapa bağda hərlənir, gah gilas, gah ərik dərir. Onun üst-başı bütün şirə olur. Atını yerə qoyub əlini yumağa gedir:
Tağı düşdü atından
Görsün ki, harda su var.
Qayıtdı ki, atını
Miniblər qarışqalar.
Kənd həyatını yaxşı bilməsi Ə.Əlioğlunun uşaq şeirlərinin məzmununa da təsirsiz qalmır. “Doyandan sonra” şeirində olduğu kimi:
Qalın bir biçənəkdə
İtirdim quzunu mən.
Tapa bilmədim onu,
Yorulub düşdüm əldən.
Çəkildim bir qırağa,
Birdən mələdi quzu.
Yeyib doyandan sonra
Yerini dedi özü.
Son illərin hadisələri, müzəffər ordumuzun zəfər yürüşü, işğal olunmuş torpaqlarımızın geri qaytarılması uşaq ədəbiyyatımıza da yeni mövzular gətirdi. Digər qələm sahibləri kimi Ələsgər Əlioğlu da bu mövzuda xeyli şeirlər yazıb çap etdirdi. Onun “Göyərçin” jurnalında çap olunan “Qələbə bayramında”, “Çörək muzeyi”, “Xarıbülbül”, “Cıdır düzündə”, “Laçın meşələrində”, “Şuşa qalası” və sair bu kimi şeirlərində uşaqlarda vətənpərvərlik duyğularının oyadılması ideyası ön plandadır. Çörəyimizi yeyib, suyumuzu içənlərin, hətta Ağdamdakı çörək muzeyini belə dağıtmaları ürək ağrısı ilə təsvir olunandan sonra şair düşmənlərin məğlubiyyətini belə mənalandırır:
Deməyin ki, döyüşdə
Yağılar bizi uddu.
Onları “İtiqovan”,
Həm də ki, çörək tutdu!
“Qələbə bayramında” şeirində isə xalqımızın qələbə sevinci uşaq səviyyəsinə uyğun şəkildə öz əksini tapır:
Qələbə bayramıdır,
Hamı çıxıb meydana.
Sevinc, şadlıq nəğməsi,
Yayılıb dörd bir yana.
Göylərdə uçur fişəng,
Ətrafa işıq saçır.
İndi təkcə yer-yurd yox,
Göylər də işıq saçır!..
İstedadlı qələm sahibi kimi tanınan Ələsgər Əlioğlunun “Goranboy lətifələri” (2005), “Goranboy ölkə mətbuatında” (2006) kitablarından sonra qazandığı nəsr təcrübəsi onun uşaqlar üçün povest və hekayələrdən ibarət “İtən bala göyərçin” (2008) kitabının yaranmasına zəmin yaratmışdır. Ələsgərin şeirləri kimi, onun nəsr əsərləri də öz yığcamlığı, uşaq psixologiyasına, düşüncəsinə uyğunluğu ilə diqqəti cəlb edir. Məsələn, onun “Nağaraçı dolu” yazısına nəzər salaq:
“Əli həyətdəki skamyada əyləşib nağara çalırdı. O, bir azdan sonra nağaranı skamyanın üstünə qoyub nahar etmək üçün evə girdi.
Əli yenicə nahar edib qurtarmışdı ki, bayırda nağara səsi eşitdi. O, cəld bayıra atıldı ki, görsün nağaranı çalan kimdir.
Oğlan bayıra çıxan zaman gördü ki, göydən ağ muncuq kimi dolu düşür və nağaranı çalan da bu dolu imiş…”.
Ələsgər Əlioğlunun uşaq şeirləri, hekayələri, nağılları elə uşaqların özü kimi təmiz, şıltaq, kövrək, balacadır. Məsum körpə, uşaq görəndə adamın üzü istər-istəməz güldüyü kimi, Ələsgərin əsərləri də adama xoş ovqat bağışlayır.
Ömrünün 70-ci baharını qarşılayan qələm dostumuzu – Ələsgər Əlioğlunu yubileyi münasibətilə təbrik edir, ona cansağlığı, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.
Fevralın 4-də Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını almış ilk ingilis yazıçısı Redyard Kiplinqin “Cəngəlliklərin kitabı” və “İkinci cəngəlliklər” əsərləri əsasında uşaqlar üçün hazırlanan “Mauqli” adlı tamaşanın premyerası keçiriləcək.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, səhnə əsərinin quruluşçu rejissoru Elşad Rəhimzadə, quruluşçu rəssamı Mayis Abdullayev, musiqi tərtibatçısı İradə Muradova, plastik həll Ceyhun Dadaşov, rejissor assistenti Sona Mustafayevadır.
“Çarlz Dikkensin ədəbi varisi” kimi xatırlanan Redyard Kiplinq həyatının müxtəlif dövrlərində uşaqlarla bağlı “Yeddi dəniz”, “Cəsur kapitanlar”, “Puk təpəsindən gələn Pak”, “Mükafatlar və pərilər” adlı əsərlər yazıb. Yazıçının ən çox müraciət olunan əsəri isə “Cəngəlliklərin kitabı” hekayələr toplusu olub. Kitabdakı hekayələrin qəhrəmanı Mauqli haqqında dünyanın bir çox teatrlarında, xüsusən Rusiyanın aparıcı teatrlarında uşaq tamaşaları hazırlanıb, filmlər və cizgi filmləri ekranlaşdırılıb.
Qeyd edək ki, tamaşadakı hadisələr Afrika qəbilələrinin yaxınlığındakı cəngəllikdə cərəyan edir. Şirxan adlı pələng qəbiləyə hücum edərək Mauqli adlı uşağın atasını parçalayır. Bahira adlı bəbir isə Mauqlini xilas edərək onu cəngəllikdəki canavarlara verir. Mauqli canavar kimi gəzməyi yaşamağı öyrənməyə məcbur olur. O, yaramazlara qarşı amansız, güclü və qorxmaz böyüyür. Mauqli ilə Şirxan arasındakı qırmızı od üzərindəki mübarizənin qələbəsi isə Mauqlinin özünü insan kimi hiss etməsinə səbəb olur.
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə gənc istedadların üzə çıxarılması, onların yaradıcılıq axtarışlarının dəstəklənməsi istiqamətində “Gəncliyin səsi” festivalı keçiriləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, təşkil olunan konsertlər Azərbaycanın müxtəlif mədəniyyət müəssisələrini əhatə edəcək.
Festival çərçivəsində bir sıra konsertlər Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının və Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının səhnəsində olacaq.
Fevralın 3-də M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində dirijor Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri çıxış edəcək. Gecədə gənc bəstəkarlar Aysel Əzizova, Tamilla Əhədova, Vüsal Namazlı və Tofiq Rzayevin əsərləri səslənəcək.
Fevralın 6-da F.Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının səhnəsində “Gənclərə dəstək” layihəsi iştirakçılarının konserti keçiriləcək. Gənc solistlər rəngarəng ifaları ilə çıxış edəcəklər.
Fevralın 8-də M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun rəhbərliyi ilə Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri çıxış edəcək. Orkestrin gənc solistləri öz ifalarını dinləyicilərə təqdim edəcəklər.
Martın 8-də Beynəlxalq Qadınlar Günündə Heydər Əliyev Mərkəzi paytaxt sakinləri və şəhərimizin qonaqları üçün möhtəşəm və fərqli bir hədiyyə hazırlayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, həmin gün ziyarətçilərə “Opera və moda. Sultan Couture 20” adlı konsert proqramı və sərgi təqdim ediləcək.
Opera və moda həmişə bir-birinə sıx bağlı olub. Opera divaları səhnəyə ən gözəl libaslarda və zərgərlik nümunələrində çıxıblar. Opera kostyumları modaya və ya əksinə – geyim dəbləri opera səhnəsinə daim sirayət edib. Tamaşaçılar məşhur opera əsərləri ilə moda evlərinin müştərək səhnə performanslarını da həmişə maraqla izləyib.
Heydər Əliyev Mərkəzindəki opera və modanın birləşdiyi konsertdə tanınmış opera müğənniləri – beynəlxalq müsabiqələr laureatı Yana Melikayeva (messo-soprano), Stanislavski və Nemiroviç-Dançenko adına Moskva Akademik Musiqili Teatrının solisti Anastasiya Çernovolos (soprano), Sankt-Peterburq Dövlət Akademik Mariya Teatrının solistləri Yuliya Süleymanova (soprano), Yekaterina Sannikova (soprano) və “Helikon-opera” Moskva Musiqili Teatrının solisti Elnarə Məmmədova (soprano) iştirak edəcək.
İncəsənət xadimləri Heydər Əliyev Mərkəzinin səhnəsində Azərbaycan və digər ölkə bəstəkarlarının ən parlaq və məşhur əsərlərini ifa edəcəklər. İfaçıları dirijor Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri müşayiət edəcək.
Gecəyə fərqlilik gətirən daha bir məqam opera müğənnilərinin səhnəyə rəssam-modelyer Orxan Sultanın məhz Bakı konserti üçün hazırladığı libaslarda çıxması olacaq. Beləliklə, Auditorium zalındakı konsert zamanı yaranmasının 20 illiyini qeyd edən “SULTAN COUTURE&Co” brendinə məxsus 16 geyimdən ibarət kolleksiya nümayiş etdiriləcək. Gecə ərzində səhnəyə çıxacaq müğənnilər həm də “BVLGARI” brendinin zinət əşyalarını təqdim edəcəklər.
Beləliklə də, konsertdə tamaşaçılar həm gözəl vokal interpretasiyalarının, zəngin repertuarın, həm də cazibədar səhnə geyimləri ilə məşhur zərgərlik brendinin kolleksiyasının şahidi olacaqlar.
Həmin gün Heydər Əliyev Mərkəzində sərgi də təqdim olunacaq. Sərgidə Azərbaycan operasının ilk qadın müğənniləri haqqında məlumat veriləcək. Qeyd edək ki, tarixini 1908-ci ildən başlayan Azərbaycan operasında qadın ifaçılar xüsusi yer tuturdular. Müsəlman Şərqində ilk dəfə qadın ifaçılar məhz Azərbaycanda teatr səhnəsinə çıxıblar. Sərgidə ilk qadın opera müğənniləri Fatma Muxtarova, Şövkət Məmmədova, Gülxar Həsənova, Sona Aslanova, Sona Mustafayeva, Şərqdə ilk opera yazmış qadın bəstəkar Şəfiqə Axundova haqqında məlumat veriləcək. Azərbaycan operasının qadın ifaçılarının ən məşhur tamaşalardakı səhnə geyimlərində fotoları da sərgilənəcək. Bunların sırasında Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun”, Müslüm Maqomayevin “Nərgiz”, Niyazinin “Xosrov və Şirin”, Əfrasiyab Bədəlbəylinin “Qız qalası”, Cüzeppe Verdinin “Traviata”, Reynqold Qliyerin “Şahsənəm”, Jorj Bizenin “Karmen” operalarından fotolar da yer alacaq.
Ziyarətçilər iki tarixi geyim: Həqiqət Rzayevanın “Leyli və Məcnun” operasından Leyli obrazındakı geyimi və Nəzakət Məmmədovanın “Od gəlini” operasından Solmaz obrazındakı geyimini görmək fürsəti də əldə edəcəklər.
Sərginin daha bir bölməsində isə həmin gün geyimləri nümayiş olunan Orxan Sultanın 20 il ərzindəki işləri yer alacaq.
Biletləri Mərkəzin kassası və iTicket.az saytı və satış məntəqələrindən əldə etmək olar.
Leyla NƏSİROVA (Nəsirova Leyla Həbib qızı) 1970-ci il iyul ayının 6-da Salyanda fəhlə ailəsində anadan olub.
Orta təhsilini Salyan şəhəri 3 saylı orta məktəbdən başlayib. 1987-ci ildə orta məktəbi bitirib. 1989-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin qiyabi şöbəsinə daxil olub. Məktəbi bitirən ili yerli radio verilişləri redaksiyasında əvvəlcə texniki işçi, sonra müxbir kimi çalışmağa başlayıb. 1998-ci ildən Salyanın yerli «Qələbə» qəzetində müxbir işləyirəm. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. İlk hekayəsi «Torpağın bağrı, lal sükut, bir də ikinici dəfə «can alanlar»ın bayramı» Azadlıq radiosunun keçirdiyi müsabiqədə top onluqda yer alıb. Hekayələri yerli mətbu orqanlarında çap olunur.
Qazların qəfil qaqqıldaşması onu yuxudan ayıltdı. Qonşusu Nəriman neftdə işlədiyindən hər səhər obaşdan durub şap-şuplarını sürüyə-sürüyə ayaqyoluna gedəndə onu görən Musanın ayıq-sayıq qazları qaqqıldaşır, Nərimanın oyanmasını ətrafdakı qonşulara bildirirdilər.
Mənim «zəngli saatıma bax ha…»,-deyib gülümsədi. Ehmalca qalxdı. Divanda yatdığından paltarlı idi. Xalidə kresloda oturaq vəziyyətdə yatmışdı. Üstünə adyal salmışdılar. Yun, cibli gödəkçəsini çiyninə salıb sakitcə həyətə endi. Təmz payız havası ciyərlərinə doldu. Bağa keçib tut ağacının dibində qoyduğu daşın üstündə oturdu.
Axşamdan əsən külək yarpaqları yerə tökmüşdü. Necə sovurmuşdusa, yarpaqlar bir yerə cəmlənmişdi. Arvadının onları bir yerə yığıb yandırmaq sarıdan işi asanlaşmışdı. Saplağından üzülmüş bir yarpaq da sakitcə onun qoluna düşdü. Yarpağı götürdü. Bir tərəfi quruyub rəngini dəyişsə də, yarı hissəsi hələ də yaşıl idi. «Sən də xəstələndin, sən də duruş gətirə bilmədin?!»- sualı keçdi beynindən. Ovcuna qoyub diqqətlə baxdı, sonra üfürdü. Yarpaq bir neçə dəfə havada dövrə vurub yerdəki qurumuş xəzəllərə qarışdı. Başını əlləri arasına aldı. Barmaqları ağ saçlarında daraqlandı. Bir xeyli beləcə dayandı. Axşamkı əhvalatı xatırlamağa çalışdı…
Şam yeməyindən sonra divanda oturub televizora baxırdı. Birdən onu qəfil öskürək tutdu. Fasiləsiz öskürək ağzından köpük gətirdi. Rəngi qapqara qaraldı. Böyük oğlu ilə qızı yaxınlıqda olduqlarından arvadı Xalidədən tez yetişdilər. Stolun üstündəki qrafindən su süzüb atalarına verdilər. Suyu da içə bilmədi. Sanki boğulurdu, gözləri hədəqəsindən çıxmış, yanaqları boyunca yaş axırdı. Xalidə ərinin kürəyini sürtür, qızı Əsmər atasının bir əlini tutub sığallayır:
-Ata, sənə nə oldu, özünü ələ al, nə olar,-deyib hey yalvarırdı.
Xalidə özünü təmkinli aparır, oğlu Tərlan isə çaş-baş halda döşəməyə sarı əyilib öskürəkdən az qala ikiqat olub qaralan atasına baxırdı.
Birdən hər şey dondu. Musa heç nə eşitmədi. Gözlərinə qaranlıq çökdü. Sanki çəkisizliyə düşdü…
…Gözlərini açdı. Bədəni key kimiydi. Başında, sinəsində küt ağrıları vardı. İstədi Xalidəni çağırsın. Dodaqları bir-birindən aralanmadı. Qolu keyimişdi, qaldırmaq istədi. Dirsəyindən büküyü yaman ağrıtdı. Baxıb gördü ki, damarına iynə vurublar, yerindən qan gəlməsin deyə yapışqan yapışdırıblar. Balaca jurnal stolunun üstündə ürək damcısı, pambıq, spirt, bir neçə flakon dərman, iynə vardı.
Fikirlər beynindən ildırım sürətilə gəlib keçdi. Deməli təcili yardım gəlibmiş. Gözləri onun ayaq tərəfində yerə oturub başını divanın üstünə qoyaraq mürgüləmiş oğlu Tərlana sataşdı. Görəsən nə vaxtdan bu vəziyyətdə oturub. Bu dəfə özü tərpənmədi. Tərpənsəydi Tərlanı oyadacaqdı. Ona nə olmuşdu, hələ də kəsdirə bilmirdi.
Mətbəxdən hıçqırıq səsləri gəldi. Diqqətini cəmləşdirib qulaq asmağa başladı. Xalidə burnunu çəkə-çəkə söylənirdi:
– Düz 23 ildir ailə qurmuşuq. Zəhrimar siqareti məndən, ailəsindən çox istəyir. Min dəfə yalvarmışam, Musa, qadan alım, nə olar, at daşını bu zəhərin. Canına yazığın gəlsin. Həm cibinə ziyan vurursan, həm də canına. Yəni bu acı tüstü bizdən əzizdir sənə?! Sənə bir şey olsa, bizim halımız necə olacaq? Uşaqların institutda oxuyurlar. Bir ətək xərcləri var, mən savadsız, heç yeri tanımıram. Necə gələrəm bu firon balalarının öhdəsindən.
Ara verib, burnunu sildi. Sonra yenə başladı:
-Bəzən onsuz necə yaşamağımızı təsəvvürümə gətirəndə özümü qatıq satanlar cərgəsində görürəm. Axı əlimdən nə gəlir. Mən də gərək Bakıya qatıq daşıyıb satam ki, sizi bir yana çıxara biləm.
-Elə danışma, nə qardaşlarım, nə də mən razı olmarıq ki, sən əziyyət çəkəsən. Bir də atama nə olub axı, səhər durar, birlikdə danışarıq. Həkimin söylədiklərini ona çatdırarıq. Tərgini qılar, inanıram ki, ata bizi eşidəcək.
-Yox, heç inanmıram, bu mövzuda söhbət düşəndə həmişə deyir ki, bacarmıram, gücüm çatmır.
Deyəsən Əsmər anasının boynunu qucaqladı. Çünki hər ikisi birdən hönkürdü…
Kiçik oğlu Tərlan dərinliyə varmasa da, qızı Əsmər çox həssas idi. Hər şeyi ürəyinə salıb, dərd eliyəndi. «Eh, Xalış, axı niyə ürəyindəkilərini açıb balaca qızcığaza deyirsən? Niyə onun da körpə qəlbini param-parça edirsən?»,-fikri keçdi beynindən.
Yenə gözlərini yumdu. Hiss etdi ki, anası Tərlanı oyadıb yerinə göndərir: «Get yerində yat, şükür Allaha, atan da yatıb». Tərlan səssiz o biri otağa keçdi. Musa özünü yuxuluğa vurdu. Əsmər kresloda oturub atasına qayğılı-qayğılı baxan anası üçün də adyal gətirdi. Bilirdi ki, anası ərinin keşiyini çəkəcək…
Musa rayonda ad-san qazanmış fizika müəllimlərindən biri, bəlkə də birincisiydi. Məktəbdə dərsi qurtarandan sonra evdə ali məktəblərə uşaq hazırlayırdı. Repetitorluq fəaliyyətində hələ bir qüsuru olmamışdı. Hazırlaşdırdığı uşaqlardan onun fənnindən heç bir nəticə göstərməyəndə valideyni çağırıb aldığı aylıq pulları geri qaytarırdı. Haqq, ədalət tərəfdarı, düzün, doğrunun dostu idi. Xalidəni də sevib evlənmişdi. Amma onu oxumağa qoymamışdı. Əslində özü yox, atası qoymamışdı ki, gəlini oxusun. İki oğlu, bir qızı vardı. Böyük oğlu Tural ali məktəbi bitirəndən sonra əsgər getmişdi. Ortancıl oğlu Tərlan Texniki Universitetdə dördüncü kursda, qızı Əsmər isə Tibb Universitetinin birinci kursunda oxuyurdu.
Balaları tətilə gələndə Xalidə əldən-ayaqdan gedirdi. Onlar üçün çətin başa gələn xörəkləri–düşbərə, qutab, plov, balıq ləvəngisi belə hazırlayardı. Şirniyyatlara da ki, söz ola bilməz. Böyük həvəslə hazırladığı naz-neməti hər dəfə süfrəyə düzəndən sonra mətbəxə keçib: «Görəsən, indi Tural balam nə yeyir?»-deyib kövrələrdi. Musa da onun bu xasiyyətini bilib arxasınca mətbəxə gələr, «Burnunun suyunu axıtma, ay Xalış, uşaqların haramı olar. Nə qalıb, Allaha şükür. İli başa vurmağa nə var ki, bir az da səbr elə»,-deyib arvadını ovundurardı.
İndi də uşaqlar Qurban bayramı münasibətilə verilən tətilə gəlmişdilər. Musa axşamkı əhvalatdan sonra onların da halının fəna olduğunu bilirdi.
Bu andıra qalmış xəstəliyi (ağ ciyərlərində plevrit) düz dörd il idi ki, onu narahat edirdi. Dava-dərman qəbul eləsə də, həkim dəfələrlə ona siqareti tərgitməyi məsləhət görmüşdü. Əslində «məsləhət görmüşdü» bir az yumşaq səslənir. Lap qorxutmuşdu da. Di gəl Musa bu «uşaqlıq dostundan» heç cür ayrıla bilmir, biri qurtarmamış o birini yandırırdı. Gör neçə vaxtdı onunla yol-yoldaşlıq edirdi. Nələr gəlmişdi başına onun ucbatından. Siqaretlə ilk tanışlığını, dadına baxmağının şirin xatirəsini yadına salanda həmişə gülürdü…
Qonşuları Məmmədağa müharibədə sağ qolunu itirmişdi. Arvadlar deyirdilər Hitlərnən savaşanda olub. Ancaq təkqol Məmmədağa siqareti bir əlli elə yandırardı ki, bütün məhəllə uşaqları ona sirkdə nömrə göstərən janqlyora baxan təki baxardı. Məmmədağa sol qolunun büküyünə kibrit qutusunu sıxar, ağzında tutduğu kibrit çöpünü qutunun qara yerinə sürtərdü. Kibrit alışan kimi sol əlinin barmaqları arasında əvvəlcədən hazır tutduğu siqaretini yandırardı. Özü də elə məharətlə, tez yandırardı ki, bığı heç vaxt alışmazdı. Sonra da ləzzətnən içinə çəkib, tüstünü göyə buraxar, hökmən də yerə tüpürərdi.
Məhəllə uşaqları özlərini bir neçə dəfə Məmmədağa kimi aparmağa çalışsalar da, onlarda alınmazdı.
Ancaq bir gün kişi kimi siqaret çəkməyin ləzzətini dadmaq istədilər. Əvəz atasının çəkdiyi «Əfsanə»ni, Fazil nənəsinin çəkdiyi «Astra»nı, Musa da əmisinin «Kosmos»unu ortaya qoydular. Hər üçü oğurluq eləmişdi. Üstəlik Musa xaricdən gətirilmiş bəzəkli alışqanı da gətirmişdi. Qalırdı bircə bunların dadına harada baxmaq məsələsi. Xeyli götür-qoydan sonra Musagilin ayaqyolunda siqaret çəkməyi qərarlaşdırdılar. Çünki onların ayaqyolusu evin arxasında, qoyunların pəyəsinə gedən yolda idi.
Taxtadan düzəldilmiş ayaqyoluna balaca kətil də gətirdilər. Əvvəlcə hər üçü «Əfsanə»nin dadına baxmağa başladı. Acı tüstünü ayaqyolunun qoxusuna qarışdırıb üfürürdülər. Hərəsi öz evində papiros çəkəni yamsılamağa başladı. Dodaqlarını irəli uzadıb ağızlarındakı tüstünü tualetin şiferinə doğru fısqırırdılar. Fazil tüstünü burnundan çıxarmaq istədi. Gözləri yaşardı. Öskürək tutdu.
-Heyf, külqabı yadımızdan çıxıb, olmasa göstərərdim, atam necə barmağıyla külü qoparır,-deyə Əvəz yekə-yekə öyündü.
Musa da onda özünün uydurduğu tapmacanı söylədi: Aldım bir dənə, açdım iyirmi dənə. Xeyli gülüşdülər.
«Astra» yaman acı oldu. Dil-dodaqlarına yapışan tütünü tez-tez tüpürürdülər. Kötükləri də düz tualetin deşiyinə atırdılar. «Balaca kişilər» özlərini necə unutmuşdularsa, «Kosmos»un yarısını boşaldanda artıq ayaqyolunda göz-gözü görmürdü. Qonşu Rəhimə xalanın tualetin taxtaları arasından çıxan tüstünü görüb: «Ay Nazilə, zaxodunuz yanır», -deyib hay-həşir qoparmasından da xəbər tutmamışdılar. Musanın atası Mirzağa qapını döyəcləyəndə özlərinə gəldilər ki, onda da artıq gec idi…
İllər keçdi. Musa ali məktəbi bitirib doğma rayona qayıtdı. Orta məktəbdə fizika müəllimi kimi işləməyə başladı. Hərdən çətin məsələnin həlli üzərində baş sındıranda həmkarı Abasağa ilə otaqların birində oturar, fikir mübadiləsi edə-edə o qədər siqaret çəkərdilər ki, katibə Alimə otağa girib onlara baxar, başını bulayardı.
-Tüstüsüz məsələ həll eləmək olmur?
Abasağa da əvəzində gülərək:
-Ay Alimə, tüstünü üfürürsən, sonra dalınca baxıb fikirləşirsən. Görürsən ki, paho, sən demə hamısı tüstünün dalınca gəlirmiş e…
Həmkarının bu cavabı uzun illər müəllimlər arasında sitata çevrilmişdi.
Dostu Təvəkkülün bu zəqqum siqaretin ucbatından başına gələnlərini yadına salanda isə özünə təsəlli verib, bəraət qazandırırdı.
Təvəkkül yaman siqaret çəkən idi. İstədiyi qızla nişanlanandan sonra Musaya dedi ki, bilirsən, tərgini qılacam bu şoğəribin. Şəlalə deyir, az atmosferi zəhərlə. (Guya bu boyda atmosferi bircə Təvəkkül korlayır?!) Ya mən, ya da siqaret.
Ancaq çox sürmədi ki, Təvəkkül yaman xəstələndi. Lap yatağa düşdü. Həkimlərin dava-dərmanı da kömək eləmədi. Bir gün dərsdən sonra Təvəkkülə dəyməyə gələn Musa «Bəlkə bir siqaret çəkəsən. Birdən-birə tərgitmisən, elə bilirəm, onun ağrılarıdır çəkirsən».
Evdəkilər bilməsin deyə siqareti özü yandırdı. Bir-iki qullab vurandan sonra Təvəkkülə verdi. Təvəkkül acı tüstünü görməmişcəsinə ciyərlərinə çəkdi…
Səhər onlara gələndə Təvəkkülün evdə son qərarını verməsini Musaya çatdırdılar.
-Çəkəcəm. Ə, bu imiş e, məni yorğan döşəyə yıxan. Dünən sən gedənnən sonra özümü elə yaxşı hiss elədim ki. Hələ bir kasa küftə-bozbaş da yedim. Musa, Allah ölənlərü rəhmət eləsün. Nə yaxşı yadua düşdü. Şəlaləni də yola gətirmişəm. Dedim ki, ölməyimi istəyirsən, ya siqaret çəkməyimi.
O vaxtdan xeyli keçməsinə baxmayaraq Təvəkkül hələ də özü demişkən «köhnə paravoz kimi tüstülüyür».
Bu nədir? Niyə xatırlayır bu olanları. Siqaretəmi tərəfdaş çıxır, ya özünə haqq qazandırır. «Bu lap fizika məsələsindən də çətin oldu ki»,-fikri keçdi beynindən …
İstər-istəməz əlini gödəkcəsinin yan cibinə apardı. Qara «Kent-4» siqaretini götürdü. Üzərindəki xəbərdarlıq kağızına baxdı. «Səhiyyə nazirliyi xəbərdarlıq edir: Siqaret çəkmək sizin sağlamlığınıza ziyan vurur». Şriftinə bax. Adamın lap gözünə soxurlar. Dolayısı yolla deyirlər ki, kor olasan, görmürsən bura nə yazılıb? Təvəkkül demişkən, «Ə, necə də sığortalanırlar?! Yəni bizdən demək. Özün bilərsən, sümürərsən ölərsən, sümürməzsən qalarsan».
Qapağını qaldırdı, istədi birini götürüb yandırsın. Xalidənin qızına dedikləri, qızının söylədikləri yadına düşdü. Həmişə eşitdiyi sözlər bu gecə ona başqa təsir bağışlamışdı. İllərlə yol-yoldaşı olduğu tüstülü-qoxulu bürmələnmiş tütünündən necə əl çəkəcəkdi? Barmaqları, dodaqları darıxmayacaqdımı onunçün.
Xalidə demişkən sormalı şüşə konfet, iris, kişmiş, qovrulmuş fındıq, ya da ki, tum tökəcəkdi cibinə.
Qəti qərar vermək asandır. Görəsən iradəsi çatacaqdımı bu qərarı yerinə yetirməyə.
Elə bu vaxt Xalidə hövlanak həyətə endi. Musa oturduğu daşın üstündən qalxdı. Xalidə onu bağda görüb dayandı. Hər ikisi dinməz bir-birinə baxdılar. Musa əlindəki siqaret qutusunu əzib qalaqlanmış xəzəlin üstünə tolazladı. Sanki arvadına bir mesaj verdi bu hərəkətiylə. «Bax, gördün tulladım, bir də əlimə almıyacam bu zəhrimarı». Daxilinə verdiyi komandanı sanki qulaqları eşitdi. Yəni bu qədər sadə imiş hər şey. Sevindi. Sevindi ki, lap azacıq da olsa, iradəsi varmış. Gözucu illərlə yoldaşlıq etdiyi, indisə atdıği “sevgili”sinə baxdı. Elə bildi siqaret qutusu onu lənətləyir, “vəfasız” deyib nalə çəkir. Ürəyində: “Yoox, sən xəyanət edirdin dostluğumuza. Az qalmışdın canımı da alasan”-deyib üzünü çevirdi.
Həyətin o başında Xalidənin tum gözləri qıyıldı. Göydə tutdu ərinin mesajını. Evə girməyi ilə çıxmağı bir oldu. Tələsik Musanın yanına gəldi. Əyilib onun yanındakı xəzəllərə kibritlə od vurdu. Bir anda qıvrılan tüstü göyə qalxmağa can atdı. Siqaret qutusu da içindəkilərlə alışdı.
Musa gülümsədi. Fikirləşdi ki, Xalidə qorxdu. Ona görə tez yandırdı xəzəlləri. Qorxdu ki, birdən əri əyilib yenə götürər xəzəllərin üstünə atdığını…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə (AYB) üzv olmaq istəyən yaradıcı şəxslərin nəzərinə çatdırırıq ki, 2023-cü ilin aprel ayının 14-dən may ayının 5-ə qədər üzvlük üçün tələb olunan sənədləri AYB Qəbul komissyasına təqdim edə bilərlər. Təqdim ediləcək sənədlərin siyahısı ilə “Ədəbiyyat qəzeti”nin növbəti sayında tanış olmaq mümkündür.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizidoğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə “Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına” layihəsi çərçivəsində Bakı şəhəri “Azərkitab” kitab yayım mərkəzində eyniadlı kitabın təqdimatı baş tutub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” xəbər verir ki, tədbirdə bir sıra tanınmış ictimayyət nümayəndələri, yazarlar, KİV təmsilçələri iştirak ediblər.
Tədbiri giriş sözü ilə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı, layihə rəhbəri şair-publisist İntiqam Yaşar açıq elan edib. İntiqam Yaşar iştirakçılara kitab haqqında məlumat verib. Bildirib ki, layihə çərçivəsində Türk ölkə və topluluqlarından olan yazarların Azərbaycanın Mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərinə həsr olunmuş müxtəlif janrlarda olan qələm nümunələri kitab şəklində çap olunub.
Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin eksperti şair-publisist Əkbər Qoşalı ortaq türk ölkələrini birləşdirən dəyərin məhz Şuşa olduğunu diqqətə çatdırıb və qeyd edib ki, adıçəkilən layihə fonunda qardaş ölkə nümayəndələrinin bir-biri ilə əməkdaşlıq münasibətləri bir az da genişlənmiş olub.
“Türk dünyasından Şuşaya – Şuşadan Türk dünyasına” adlı kitabda Azərbaycan, Özbəkistan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğız Respublikasından olan yazarların Şuşa mövzusunda qələmə aldıqları şeir, məqalə, esse və hekayə janrlarında olan qələm örnəkləri yer alıb. Və kitabda yazıları yer alan türk ölkə və topluluqlarından olan ədəbiyyat nümayəndələri 26-29 yanvar 2023-cü il tarixlərində Azərbaycana səfər edib, Bakı şəhərində təşkil olunmuş müxtəlif tədbirlər və görüşlərdə iştirak edib. Türk Dünyasının müxtəlif nöqtələrindən Azərbaycana gələn ədəbiyyat nümayəndələri arasında Qırğız Respublikasının “Manas” teatrının direktoru Aziz Bıymırza, Özbəkistan Gənclər İşləri Agentliyinin başqan yardımçısı şair Mehrinaz Abbas, yazar-publisist Dilrabo Norkulova, Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin bölüm başqanı Baurxan Xəliulla, Türk Ədəbiyyatı Vəqfinin yazı işləri başqanı Enver Aykol, Başqırdıstan Yazıçılar Birliyinin sədri yazar Aygiz Baymuhəmməd və Qazaxıstan Respublikası “Türk xalqları arasında ədəbi əlaqələri inkişaf etdirmə vəqfi” başqanı Erkinbek Serikbay olub. Onlar çıxışları zamanı Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə edilən hücum səbəbindən Azərbaycan xalqına və şəhidin ailəsinə başsızlığı verib , hadisədən təsirləndiklərini təəssüf hissi ilə qeyd ediblər.
Bakıya ilk səfərlərinin olduğunu məmnunluqla vurğulayan qonaqlar türk dünyasını öz ətrafında birləşdirən adıçəkilən layihənin həyata keçirilməsində əməyi olan hərkəsə və İntiqam Yaşara dərin minnətdarlıqlarını bildiriblər. Onlar qeyd ediblər ki, belə önəmli layihələrin sayı artırılmalıdır.
Kitabda yazıları dərc olunan yerli yazarlar sırasında Yusif Nazim, Ayşən Rəhim və s. layihə haqqında öz fikirlərini səsləndiriblər. Tədbirdə Kənan Hacı, Ümid Nəccari, Tural Turan , Qabil Ədalət, Emil Rəhimov , İradə Əlili və başqaları da iştirak edib.
Sonda kitabda dərc olunan müəlliflər, tərcüməçilər diplom və fəxri fərmanla təltif olunub. Eyni zamanda iştirakçılara “Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına” kitabı hədiyyə edilib.
Xatırladaq ki, bundan əvvəl kitabın Türkiyənin İstanbul şəhərində və Özbəkistanın Daşkənd şəhərində təqdimat törənləri təşkil olunub.
Fevralın 2-də Bakıdakı Rus evində İkinci Dünya müharibəsinin ən mühüm və şiddətli Stalinqrad döyüşündə qələbənin qazanılmasının 80 illiyi qeyd olunacaq.
Bu barədə AZƏRTAC-a Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzində məlumat verilib.
Bu əlamətdar hadisə münasibətilə Qələbə Muzeyi tərəfindən təqdim olunan materiallar əsasında “Stalinqradın buz ilgəyi” adlı sərginin açılışı olacaq.
Bakıdakı Rus evinin bədii klubu tərəfindən təşkil olunacaq “Qəhrəmanlar haqqında şeirlər” adlı tədbirdə klubun gənc üzvləri Stalinqrad döyüşü və İkinci Dünya müharibəsindəki qələbəyə həsr olunmuş əsərlər səsləndirəcəklər.
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin (ADMİU) 100 illik yubiley münasibətilə “Pillə” İkinci Tələbə Tamaşaları Festivalına tamaşa qəbulu elan edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, iyunun 5-dən 9-dək keçiriləcək festival tələbələri yaradıcılığa ruhlandırmaq, onlara sənət bayramı yaşatmaq, gənc istedadların aşkarlanmasına dəstək olmaq və teatr tədrisi prosesini aktivləşdirmək məqsədlərini hədəfləyir.
Festivalın qalibləri ADMİU-nun Teatrşünaslıq kafedrasının müəllimlərindən ibarət münsiflər heyətinin qiymətləndirməsi əsasında “Ən yaxşı tamaşa”, “Ən yaxşı kişi rolu”, “Ən yaxşı qadın rolu” nominasiyaları üzrə müəyyənləşdiriləcək. Qaliblərə münsiflər heyətinin və gənc tənqidçilərin xüsusi mükafatları təqdim olunacaq.
Festivalda ADMİU-nun və digər universitetlərin baklavr və magistr pilləsi üzrə təhsil alan tələbələri iştirak edə bilər. Müsabiqəyə göndərilən tamaşalara janr və mövzu məhdudiyyəti qoyulmur. İştirakçılar tamaşaların posterini və müraciət formasını təşkilat komitəsinə təqdim etməlidirlər. Müsabiqəyə təqdim edilən materiallar 2023-cü il mayın 20-dən gec olmayaraq festival@admiu.edu.az elektron poçt ünvanına göndərilməlidir.
2 fevral – Azərbaycan Gəncləri Günüdür. Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1997-ci ildə imzaladığı Fərmanla əsası qoyulan əlamətdar gün ölkəmizdə hər il müxtəlif tədbirlərlə qeyd olunur.
Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkili, onların muzey müəssisələri vasitəsilə Azərbaycanın zəngin mədəni irsi ilə yaxından tanış olmalarının təmin edilməsi məqsədilə layihələr həyata keçirilir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Gəncləri Günü ilə əlaqədar fevralın 1-2-də Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən muzeylərdə gənclər üçün “açıq qapı” olacaq.
Bununla əlaqədar həmin günlərdə yaşı 14-dən 29-dək olan şəxslərin muzeylərə sərbəst girişi təmin ediləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Nargisin “Gəlsən gələrdin…” hekayəsini təqdim edir. Hekayə fərqlidir, cəsarətlidir, hətta bir qədər risklidir, onun müzakirələrə və mübahisələrə səbəb olacağı şübhəsizdir. Əsl sənət nüminələri həmişə müzakirə və mübahisələri sevir.
-Fa’nın insanlaşması məni niyə qorxudurdu?
Bir dəfə yenə kitabxanalara sığındığım günlərdə əlimə keçən köhnə əlyazmada insanın insana duya biləcəyi eşq qavramı ilə tanış oldum. Hələ də məni özümə gətirə bilməyən bu eşq qavramını yaşayanlar neçə dəfə ölürlərmiş ilahi? İnsan insanı tanrısayağı sevə bilərdimi?
Eşqi bir neçə yerə bölmüşdüm o zamanlar. Ancaq həmin əlyazmada təsvir olunan tamam başqa şey idi. Burada insanın insana duyduğu tanrısal bağ haqqındakı fikirlər var idi. Fikrimcə bu cür sevmək bacarığını Tanrı çox adamın qəlbinə qoymur. Bunu yaşayan şəxs kitabda bu hisləri dərinliyinə qədər təsvir etmişdi.
-Mən onu bir qəpiksizkən də, dünyanın maddi zənginliyinin içində boğularkən də eyni hislərlə sevirdim. Mən onu görən kimi tanımışdım. Gözləntim sadəcə məni anlaması və sevməsi idi. Sevdiyini deyirdi də. Beləliklə, illərə yayılan böyük bir sevgi, tutqu ikimizi də qırılmaz bağlarla bir-birimizə bağlamışdı. Həm də necə bağlamışdı. Mən bir-birini tanrısal eşqlə sevən iki nəfəri necə anladım axı sizə? Dodaqlarımı ona toxunduranda Tanrıya toxunur kimi soyunurdum fiziki mənliyimi… Ruhum uçurdu tanımadığım məkanlara…
Hər zaman deyilən o idi ki, insan ki, bir-birinə toxunur, sevişir, artıq bu eşq davam etmir. Hər şey adiləşir… Bəlkə də, insani sevgilərdə elə bu cür də olur. Ancaq bizdə elə deyildi. Bir-birimizə toxunmağımız bu hissi daha da gücləndirirdi. Ey insan oğlu, istəyirsən gül, istəyirsən başla, hazıram, yenə danış öz doğruluq nəzəriyyələrini… Çək silahı vur ürəyimdən, zəhərlə məntiqimi uydurma konsepsiyalarınla. Ruhum, ruhumla bacara bilməyəcəksən. Mən onu ruhumla sevirəm. Bu sadəcə bədənlərin görüşməsi deyil, ruhların rəqsidir. Tanrısayağı eşqdir.
Mənə heç kim o cür toxunmağı bacarmadı. Heç kimin baxışları ağlımı başımdan o cür almadı. Heç kimin gülümsəməsi ruhumu o cür sığallamadı, ağrılarıma antidepresant olmadı.
Bəlkə də mən demiseksual idim… Amma yox, bu başqa bir şey idi. Bu haqda düşüncələrimi yazanda belə təkrar-təkrar yaşayıram hər şeyi, küllərindən yenidən doğulur yaşadıqlarım. Bu çox ağrılı prosesdir. Dözmək mümkün deyil… Yaşamaq da olmur, ölmək də… Başqası ilə deyib gülmək də… Ona duyduğum eşq digər bu tərz münasibətlərə qarşı həm məntiqimi, həm ruhumu, həm qəlbimi, həm də vücudumu bloklayırdı. Mən onun ovuclarına buraxmaq istəyirdim bütün aqibətimi…
Nəfəsim kəsilirdi ona doğru atdığım hər addımda. Əlləri saçlarımı hər sığallayanda, ruhumu könüllü təslim etmək keçirdi içimdən… Saatlarca susurduq. Susaraq sevirdik. Susmaq böyüklükdür deyirlər… Qızıldır deyirlər… Fikrimcə susmaq həm də labüd sonu gecikdirməkdir, susmaq həm də itirmək qorxusudur, incitmək qorxusudur…
Susmaq həm də boğulmaqdır, səssizcə hıçqıraraq ağlamaqdır. Susmaq onun adını qeyri-iradi bağırmaqdır, boşluğa baxıb onu səsləməkdir. Susmaq ağlını getdikcə qaçırmaqdır… dəli olmaqdır… Boşluğa təslimiyyətdir…
-Mənə görə eşq də, ədəbiyyat da tabutdakı ölüdür, o ölünü tabutda daşımaq ürküdücü deyil. Nə qədər ki, o, tabutdadır mühafizə olunur, qorunur… Düzü də budur bəlkə də… Ancaq bunu hədəflənən nöqtəyə çatdırmaq üçün güvənilən çiyinlər, qeyri-toksik münasibətlər gərəkdir. Çiynin biri xəfif büdrərsə tabut yerə dəyib parçalanar, bu isə ürküdücü olar… Bütün hislər muncuq ədası ilə laqeyidcə çıxmazlara səpələnər…
-Hər dəfə çiynin büdrəyir sənin. Bilirsən axı, mən hər dəfə yaralanıram. Hər şeyi hər kəslə rahatlıqla müzakirə etməyə adət etmiş mən, səni heç bir şəkildə paylaşa, danışa bilmirəm. Tanrısal eşqi bir-birini insan sevgisi ilə sevən cəmiyyətdəki fərdlər anlayarmı? Anlamaz, əlbəttə anlamaz. Məni əxlaq, din, doğru, yanlış konsepsiyaları ilə zəncirləyəcəkdilər əzizim… Bundan qorxmuram əlbəttə, sənə olan eşqim mənim ruhuma, məntiqimə, iradəmə, duruşuma hər gün sıxılan qurşundur. Ancaq o zəncirlər ya sənə gəliş yollarıma əngəl olarsa? Bizi nakam bir sona məhkum edərsə? Bəlkə də elə istədiyin budur. Susmaq bax qorxmaqdır, reallığı öyrənməkdənsə bir uydurmaya təslimiyyətdir… Susmaq əzizim, imitasiya olunmuş cəmiyyətin nəzəriyyəsinə əlimdən axıb gedərkən əllərin danışmamaqdır…Qürurundan ürəyini, mənliyini mühafizə edərək ruhunu deşik-deşik etmək, lezvalamaqdır… Hiss edirəm axan qanın istiliyini… Tükəndiyimi…
Tanrısal eşqdə belə bir tərəf daha məntiqli olurmuş. O bir tərəf digər tərəfdə unutmurmuş bütün mənliyini. Ara-ara yox, elə tez-tez oyanırmış bu “qəflət” uyqusundan. Sorğulamırmış belə bu oyanışını… Fiziki dünyaya daha çox aludəçiliklə də əlaqələndirmirmiş…
Digər yarısını yuxulu-yuxulu uçurum kənarında unudub gedirmiş öz düzlər nəzəriyyəsinin ardınca.
-Bəli, əlbəttə haqlısan, əziz oxucum… Yuxulu olan, oyanmaq istəməyən, mənim kimi yuxularında qalmağı seçən düşürmüş uçurumun dibinə… Yaralanırmış, məhv olurmuş, qan itirirmiş, hər gün ölüb dirilirmiş… Bir müddət sonra qartalların zirvələri sevdiyi kimi sevirmiş uçurumun ən dibini… Qorxulu gəlmirmiş artıq ona bu dərinliklər. O ruhunu bu dərinlikdə sakitləşdirir, ovundururmuş. Qayıtmaq istəmirmiş insani sevginin hegemaniyasına, qeyri-səmimiliyinə… Onu artıq maraqlandırmırmış zirvələr, o uçurumun dərinliklərinə məhkum edirmiş könlünü… İnanırmış ki, bu, əslində ikisini də qorumağın ən gözəl yoludur.
Çoxları eşqi daddığını iddia edir. Ancaq uçurumun dibini görmək, fiziki bədəni soyunub birini ruhunla sevə bilmək hər insana nəsib olmur. Çoxları sevir, bəli, ancaq onlar uçurumun kənarlarından baxır diblərə, dərinliklərə… Tanrısal sevgidə hər şey başqa cür olur… Fiziki dünyada qazanılan bütün kimliklərindən soyunur insan, ruhu səmalaşır. İnsanı Tanrıya duyulan eşqlə sevir… Tanrı da Liliti elə sevməmişdimi? Tanrısal eşq həm də yaşayarkən ölmək deyilmi?
Bəli tanrısal eşqdə belə bir tərəf daha məntiqli olur… Öncəlikləri fərqli olur… Gedir, gəlir, gəlir, gedir, gəlmir, gəlmir, gəlmir və gəlmir… Gəlsə belə, gəlmir… Gəldiyini düşünsə belə gəlmir…
Gəlmirsən, əzizim, çoxdandır gəlmirsən… Hiss edə bilmirəm səni… Harda qoymusan ruhunu… Bu fani vücud mənə gərək deyil… Soyuqsan… Ölüm soyuqluğu sığınıb barmaqlarına,..
Tanrısal eşqdə belə bir tərəf daha qəddar olurmuş…
Düşünməzmiş bəs o nə haldadır? Necədir?
– Axı bütün yollarımı əzbər bilirsən…Məni ən çox sən tanıyırsan. Özüm kimi olduğum yeganə yer də, ev də, insan da, dünya da, vətən də sənsən deyilmiydin?
Sənə duyduğum hislər məni aşıb, okeanlaşıb… səmalaşıb…
-Mənim qədər sevir inancı ilə hər gün yemləyirəm məntiqimi. Bağlasam da yollarımı sənə… Bilirsən bütün gizli keçidlərimi… Mən o keçidlərdə hər gün gözləyirəm səni… Ruhunun zindanlarına qapatmışam ruhumu…
Ölüm də diləmək olmur.
-Ölüm ruhun gedişi deyilmi? Getmək istəməyən ruhu Tanrı aparmaq iqtidarındamı?
-Bağlasam da yollarımı sənə… Bilirsən bütün gizli keçidlərimi…
Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumlarının rəhbərlərinin şəhər və rayonlarda vətəndaşların qəbulu cədvəlinə əsasən Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri vəzifəsini müvəqqəti icra edən Adil Kərimli tərəfindən 2023-cü il fevralın 17-də saat 10:00-da Şəki şəhər Heydər Əliyev Mərkəzində (Şəki şəhəri, Heydər Əliyev prospekti 216) əsasən Şəki şəhəri, Oğuz, Qax, Zaqatala, Balakən rayonlarından olan vətəndaşların qəbulu keçiriləcəkdir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, vətəndaşlar fevralın 13-dək nazirliyin info@culture.gov.az elektron poçt ünvanı, (012) 493-30-02 telefon nömrəsi vasitəsi ilə və vatsap xidmətinə (0 777 147 147) müraciət etməklə qəbula yazıla bilərlər.
2 Fevral – Gənclər Günü ənənəvi olaraq hər il ölkəmizdə müxtəlif mədəniyyət layihələri ilə qeyd edilir. Fevralın 1-dən 8-dək Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə əlamətdar günə həsr olunmuş IX “Gəncliyin səsi” festivalı keçiriləcək.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, festivalın məqsədi gənclərin yaradıcı sahəyə marağının artırılması, onların istedadının üzrə çıxarılması və tanıdılması, sənət fəaliyyətinin təşviq edilməsidir.
Festival çərçivəsində Bakıda və Gəncədə silsilə tədbirlər təşkil ediləcək. İncəsənətin müxtəlif sahələrini təmsil edən gənclərin ölkənin aparıcı teatr-konsert müəssisələrinin səhnəsində çıxışı onlara stimul olacaq. “Gəncliyin səsi” festivalı gənc muğam ifaçılarını, vokalçıları, aşıqları, instrumental ifaçıları, rəqqas və balet artistlərini, aktyorları bir daha sənətsevərlərlə görüşdürəcək.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun təsis etdiyi “Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı kitabxanası” seriyasının VI cildi – Süleyman Təkinərin “Seçilmiş əsərləri” çap olunub. Kitab İnstitut Elmi Şurasının 31 yanvar 2022-ci il tarixli 1 saylı iclas protokolunun qərarı ilə nəşr edilib.
Seriyanın baş redaktoru AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli, cildi ilk mənbələr əsasında tərtib edən, ön söz və qeydlərin müəllifi filologiya elmləri doktoru Nikpur Cabbarlıdır. Məsul redaktoru filologiya elmləri doktoru Abid Tahirli, məsul katibi isə elmi işçi Aysel Əfəndiyevadır.
Kitabda Azərbaycan siyasi mühacirətinin İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı nümayəndəsi Süleyman Təkinərin (1917-2006) ədəbi-elmi irsindən seçmələr ilk dəfə nəşr edilib. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı şöbəsində ilk mənbələr əsasında çapa hazırlanan cildə mühacir yazarın müxtəlif məqalələri, məktubları və müsahibəsi daxildir. Son səhifələrdə hər bir əsərin alındığı mənbənin biblioqrafik təsviri verilib.
“Elm və təhsil” nəşriyyatında işıq üzü görən kitab “Ədəbi proses”, “Azərbaycan mühacirəti”, “Məktublar”, “Müsahibə”, “Lüğət”, “Qeydlər” bölmələrindən ibarətdir. Kitab 280 səhifədən ibarətdir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Tovuz Bürosunun Rəhbəri, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, gənc ədəbiyyatşünas-alim, istedadlı xanım yazar Gülnar Səmanın “Şuşa” adlı şeiri “Türkay” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 2-ci sayında işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Daycest rubrikasında sizə görkəmli tənqidçi Vaqif Yusiflinin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc edilən “Ədəbi gənclik – ikimininci illər” yazısını təqdim edir.
O ədəbiyyat yaşamağa qadirdir ki, onun istedadlı gəncliyi var və bu gənclik onun gələcəyidir. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı da bu mənada özünün gələcəyinə ümidlə boylana bilər.
On milyonluq bir ölkədə hər gün bir möcüzə, nəsə gözlənilməz bir hadisə baş verə bilər. Hardasa yeni bir neft sahəsi kəşf edilər, bir alim dünya əhəmiyyətli ixtiranın müəllifi kimi tanınar, bir də eşidərik ki, kosmosa azərbaycanlı bir gənc yol açır. Bu xəyallar heç də uzaq gələcəyə aid edilməməlidir. İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan ordusunun 44 günlük böyük zəfəri möcüzənin həqiqətə çevrilməsinin sübutu deyilmi?
Ədəbiyyat aləmi də belə möcüzələrdən, kəşflərdən xali deyil, böyük qürur hissilə deməliyik ki, Azərbaycan torpağı təkcə maddi nemətlər yetirmir, bu torpaqda bir Nizami dağı göylərə baş qaldırıb, bir Füzuli yanğısı ərşə bülənd olub, bir Nəsimi hünəri dünyaya səs salıb, bir Sabir qeyrəti xalqı haqqa səsləyib, bir Üzeyir bəy dühası ilə milyon ürəklər fəth olunub. Azərbaycan xalqı bu mənada Sözün, Poeziyanın radiumu, qızıl mədənləridir. Ancaq bu mədənlərin həmişə işlək olduğunu düşünmək yanlışlıq olardı. Necə deyərlər, sənətdə, xüsusilə, poeziyada həmişə möcüzələr baş vermir.
Bu publisistik girişdən sonra biz ikimininci illər və daha çox 2020-2022-ci illər Azərbaycan poeziya mənzərəsində gənclərin yaradıcılığına nəzər yetirmək istəyirik.
İlk növbədə, müasir ədəbi gəncliyin yaradıcılıq axtarışlarında hansı yönlərə, istiqamətlərə, axınlara meyil etdiyini aydınlaşdıraq. Müxtəliflik, üslub rəngarəngliyi fərqli poetik qütblər yaradır və bu proses keçən əsrin doxsanıncı illərindən poeziyada bir-birinə oxşamayan, bir-birinə bənzəməyən təmayüllərə yol açdı. Poeziyada yeni cərəyanlar (ədəbi cərəyanları nəzərdə tutmuruq – V.Y.), yeni üslubi təmayüllər meydana gəldi. Təbii ki, yenilik həmişə qısqanclıqla qarşılanır, hətta bu yeni meyillərə qarşı müəyyən müqaviməti də başa düşmək olar. Amma bu yeni meyillər hardan gəlir? Milli poeziyanın öz daxili, yaşarı ənənələrinin yeni dönəmdə novator keyfiyyətlərlə zənginləşməsindənmi, poeziyanın zamanın, əsrin havasını duyub özünü bu havaya kökləməsindənmi, dünya şeirində baş verən və milli ədəbiyyatlara da təsirsiz qalmayan “izm”lərin tez bir zamanda bizim poeziyaya da sirayət etməsindənmi?
Əlbəttə, söz sənətində, xüsusilə, poeziyada ənənənin gücü və davamlılığı daha çox, daha qüvvətli şəkildə özünü hiss etdirir. Ənənəyə köhnəlik kimi baxanlar unudurlar ki, o, ədəbiyyatın hər yeni mərhələsində özünə təzəlik “donu” biçir, bir sıra stereotiplərdən, şablonlardan imtina edir, lakin ilkin mahiyyətini, məzmununu itirmir. Bir sözlə, ənənə və onun poeziyada təzahür formaları yalnız bir şəkildə qala bilməz, o da dəyişməli, yeniləşməlidir. Praktiki mənada deyək ki, Vaqifin, Zakirin, Ələsgərin qoşmaları ilə XX əsr şairləri Hüseyn Arifin, Məstan Günərin, Hüseyn Kürdoğlunun, Məmməd İlqarın qoşmaları poetik təfəkkür baxımından bir-birindən fərqli xüsusiyyətlərə malikdirlər. Yaxud Tufarqanlının gəraylıları ilə Ramiz Rövşənin gəraylıları da məzmun etibarilə bir-birinin eyni deyillər. Deyək ki, həyat və ölüm haqqında Ələsgərin, Tufarqanlının fəlsəfəsi ilə Vaqif Səmədoğlunun və Ramiz Rövşənin fəlsəfəsi arasında heç cür eyniyyət işarəsi qoymaq olmaz. Deməli, poeziyanın öz daxili, yaşarı ənənələri novatorluq keyfiyyətləri ilə diqqəti cəlb edə bilər.
Poeziya və zaman … və burada zamanın, əsrin yeni havasının poeziyaya təsiri mütləqdir. Əgər zaman özüylə qloballaşma, modernləşmə havası gətirirsə, bunun təkcə texnikaya, istehsalata, elmə və texnologiyaya deyil, mənəviyyata, söz sənətinə də təsirsiz ötmədiyi məlumdur. Dünya gör-götür dünyasıdır və əgər bu gün qloballaşma, modernləşmə bizim mətbəximizdən tutmuş, həyata baxışımıza qədər güclü bir təsir rıçaqlarına malikdirsə, biz də bu prosesdən təcrid ola bilmərik. Ancaq bu o demək deyil ki, qloballaşma və modernləşmə milli-mənəvi dəyərlərimizin üstündən xətt çəkə. Poeziyada Qərbdən əsən “küləklərin”, “izm”lərin təsiri məsələsini də yalnız yabançı, milli mənəviyyata zidd hal kimi qəbul etmək və haqda çığır-bağır salmaq da doğru deyil. Lakin bu məsələdə ifrat, son dərəcə nihilist mövqe tutmaq yanlışlıqdır. Dünyanın bütün xalqlarının yaratdığı poeziya bu və ya digər dərəcədə bir-birilə sıx əlaqəlidir.
İkimininci illərin Azərbaycan poeziyasında gənc şairlərin də açdıqları izlər aydın görünür. Əlbəttə, böyük poeziya meydanında bu izləri təyin eləmək, onların hara baş alacağını müəyyənləşdirmək xüsusunda qabaqcadan konkret bir fikir söyləmək çətindir. Amma başlanğıcdan da çox şey asılıdır. Ümidlər də, arzular da o başlanğıcdan doğur.
Sovet dövründə ədəbi gənclikdən söz düşəndə ortaya yalnız bir sual qoyulurdu ki, gənclər nədən yazmalıdırlar. Onlara təlqin olunurdu ki, daha çox sosializm quruculuğundan, əmək qəhrəmanlarından, günü-gündən “çiçəklənən respublikamızdan”, naxırçıdan, çobandan, sağıcıdan, Sosialist Əməyi Qəhrəmanından, qabaqcıl manqa başçısından, ordenli neftçidən yazsınlar və bu şeirlərin əksəriyyətində vəsf var idi. Amma bu inzibati təsirlərə baxmayaraq altmış-yetmişinci illərdə nəsrdə Anar, Elçin, Yusif Səmədoğlu, İsi Məlikzadə, Maqsud və Rüstəm İbrahimbəyov qardaşları, Mövlud Süleymanlı, Məmməd Oruc, Afaq Məsud, poeziyada Əli Kərim, Fikrət Qoca, Vaqif Səmədoğlu, İsa İsmayılzadə, Ələkbər Salahzadə, Fikrət Sadıq, Məmməd İsmayıl, Camal Yusifzadə, Tofiq Abdin, Səyavuş Sərxanlı, Sabir Rüstəmxanlı, Çingiz Əlioğlu, Nüsrət Kəsəmənli, Firuzə Məmmədli ya bu təsirlərə heç əhəmiyyət vermir, ya da gəmidə oturub gəmiçi ilə dava edirdilər.
İkimininci illərdə ədəbiyyata gələn cavan şairlər üçün bu mənada ciddi maneələr görünmür. Dünyanın adi bir qarışqasından, kəpənəyindən tutmuş, sonsuz qalaktikalara qədər, – buyur, nədən istəyirsən, yaz! Forma məsələsini də şair özü müəyyənləşdirir və bu gün sərbəst şeir, heca şeiri, əruz şeiri arasında bəzilərinin süni şəkildə ayrı-seçkilik saldığı “döyüşlər” də getmir. Söhbət ancaq ondan gedə bilər ki, kimsə hecada daha yaxşı yazır, kimsə sərbəstdə və ya hər ikisində uğursuzluğa məruz qalır.
Bu gün şeir həddindən çox yazılır və təbii ki, hər yazılan ŞEİR olmur.
Bir daha təkrar edirik ki, ədəbi gənclik hər bir ədəbiyyatın gələcəyi, onun sabahına ümid doğuran birinci pilləsidir. Bütün böyük uğurların, yüksəlişin mənbəyi -başlanğıcı ədəbi gənclik mərhələsindən başlayır. Keçən əsrin iyirminci-otuzuncu illərindən başlayaraq müasir dövrümüzə qədər ədəbiyyatımızın hər bir mərhələsində ədəbi gəncliyin, yəni yeni səs və nəfəslərin gəlişi, doğrudan da, böyük canlanmaya səbəb olub. Məlum məsələdir ki, ədəbiyyatda nəsil dəyişimi əksər hallarda müəyyən mübahisələr doğurur, nəsillər arasında, həyata, gerçəkliyə, ictimai hadisələrə münasibətdə bir-birilə uyuşmayan hallar əmələ gətirir. Bu, əslində, ədəbi inkişafın öz qanunauyğunluğudur, Azərbaycan ədəbiyyatı da son altmış ildə hər bir ədəbi mərhələdə bu qanunauyğunluğa – yeniləşməyə köklənib. Təbii ki, dünya ədəbi prosesində, həyatda və cəmiyyətdə baş verən hadisələrin də təsirlərini unutmaq olmaz.
Biz ədəbi gəncliyin tərifini vermək, onun mahiyyətini şərh etmək fikrində deyilik. Lakin həmişə ədəbi gəncliyin qayğısını çəkən, onun inkişafında böyük rol oynayan ustad şairimiz Rəsul Rzanın bir fikrinə istinad etmək istəyirəm. Altmış il bundan əvvəl – 1963-cü ildə Rəsul Rza “Ümid və arzular” adlı məqaləsində yazmışdı: “Şeir yazan cavanlar arasında ilhamla, istedadla ədəbiyyata gələnlər olduğu kimi, həvəsə düşüb gələnlər də var. Doğrudan, elə bir tənqidi termometr icad olunmamışdır ki, gənclərin poetik istedadını ölçüb dərəcəsini müəyyən etmək mümkün olsun. Adətən, gənclik insanın mövcud bacarıq və istedadının qüvvətlə üzə çıxdığı zamandır. Bu istedadın formalaşıb təcrübə ilə zənginləşməsi illərlə sürür. Lakin ilk şeirlərini, hekayələrini yazmış gənclərdən həqiqi istedada malik olanlarını görüb seçmək mümkündür”. Rəsul müəllimin altmışıncı illərin əvvəllərində söylədiyi bu mülahizələrin konkret bir əsası vardı – həm altmışıncı, həm də yetmişinci illərdə ədəbiyyata yenilik eşqilə yaşayan, əvvəlki ədəbi nəsillərdən tamamilə fərqli bir üslubda yazıb-yaradan istedadlı gənclər gəlmişdi: Anar müəllimin “altmışıncılar”la bağlı “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc etdirdiyi məqaləsində o illərin ədəbi prosesində yeni bir mərhələnin başlandığı və bu mərhələdə gəncliyin rolu nəzərə çarpdırılır. Amma “altmışıncılar”ın etirafı o qədər də asan başa gəlmirdi. Hətta hücumsuz keçməyən, nəinki respublika mətbuatında, mərkəzi qəzet və jurnallarda da Çin səddi kimi yüksələn inkarçı mövqelər bir müddət davam etdi, sonra isə bu inkarçıların müqaviməti qırıldı. Səbəb “altmışıncılar”ın həm şeirdə, həm də nəsrdə məzmun və forma, ideya və sənətkarlıq baxımından yeni bir ədəbiyyat yaratmaları idi. “Altmışıncılar” ədəbiyyatda öz sözünü dedilər və indi də deməkdə davam edirlər. Ədəbi gəncliyin yetmişinci-səksəninci və doxsanıncı illər mərhələləri də bir çox istedadlı cavanların gəlişi ilə yadda qaldı və indi onların yaşı əllini keçib, bəziləri vaxtsız vəfat ediblər. Əlbəttə, burada nəsillərin estafeti davam edir və mətləbi uzatmadan əsas mətləbə keçirik.
İkimininci illərin ədəbi gəncliyi. Müasir ədəbiyyatımızda nəsil etibarilə irəlici sayı məhz ikimininci illərdə ədəbiyyata gələn gənclər təşkil edir. Nə altmışıncı, nə yetmişinci-səksəninci, nə də doxsanıncı illərdə ədəbi gəncliyin meydanı belə gur və qaynar olmayıb. Mətbuat azadlığı, özü də sensurasız mətbuat azadlığı dövründə gənclərin əksər qəzet və jurnallarda maneəsiz çıxış etmələri, təkcə üç əsas ədəbi orqandan əlavə, digər qəzet və jurnallarda gənclərin gen-bol dərc olunmaları, doğrudan da, təqdirəlayiqdir. Gənclər müəyyən ədəbi birliklərdə və qruplarda birləşə bilirlər, sanki XIX əsrdəki ədəbi məclislər müasir formada davam edir. Vaxtilə gənc şair və nasirlər ilk kitablarını çap etdirməkdə çox çətinlik çəkirdilər, onların mətbuatda ilk çıxışları ilə ilk kitablarının çapı arasında ən azı on-on beş il bir zaman məsafəsi dururdu. İlk şeir kitabları da uzaqbaşı iyirmi şeirdən ibarət olurdu və əksəriyyətində də birinci şeir Leninə, partiyaya aid idi. Amma indi gənc şairlər və nasirlər üçün bu sarıdan heç bir problem yoxdur, elə gənc yazar tanıyırıq ki, onun heç otuz yaşı yox, amma üç-dörd kitabı çap olunub. Məsələnin maddi tərəfi var – hər il əllidən artıq gənc yazara Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin birillik təqaüdləri verilir.
Bəs gənclərin yaradıcılığına ədəbi tənqidin münasibəti necədir? Deyə bilərik ki, bu sahədə müəyyən ənənə indi də davam edir. Xatırlayaq Rəsul Rzanın, Bəxtiyar Vahabzadənin, Nəbi Xəzrinin, Qasım Qasımzadənin, Anarın, Elçinin müxtəlif illərdə gənc yazarların yaradıcılığı ilə bağlı yazılarını. Anar və Elçin son illərdə də gənclərin yazılarına münasibət bildirən məqalələrlə çıxış edirlər. Keçən il Anarın Azad Yaşarın şeirləri, Elçinin gənc şairələr haqqında yazıları böyük maraq doğurub. Son illərdə Sabir Rüstəmxanlı, Vaqif Yusifli, Əsəd Cahangir, Elnarə Akimova, Cavanşir Yusifli də gənclərin yaradıcılığına biganə qalmamışlar. Xüsusilə, Sabir müəllimin gənclərin şeir kitablarına yazdığı ön sözləri yalnız ön söz və xeyir-dua kimi yox, həm də bu cavanların gələcəyinə inam hissi kimi qəbul etmək olar.
Nəhayət, bir məsələni də xüsusi qeyd etməliyik. Ədəbi gəncliyin tanınmasında heç şübhəsiz, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin ədəbi orqanları – 100 yaşlı “Azərbaycan”, 55 yaşlı “Ulduz” jurnalları, 88 yaşlı “Ədəbiyyat qəzeti”nin rolunu unutmaq olmaz. Gənclər birmənalı olaraq bu qəzet və jurnallarda dərc olunmağa can atırlar. “Azərbaycan” jurnalı böyük bir missiyanı yerinə yetirir, “ədəbiyyatımızın güzgüsü”ndə hər il yeni romanlar, povestlər, poemalar, çox sayda şeirlər, tənqidi məqalələr, publisistik yazılar, tərcümə əsərləri təqdim olunur, Amma ədəbi gəncliyə də geniş yer verilir, hətta jurnalın elə sayı olur ki, istedadlı bir gəncin şeirləri ilə açılır. Biz jurnalda gənc yazarların povest və romanları ilə də tanış oluruq. “Ədəbiyyat qəzeti”nin də elə sayı yoxdu ki, orada gənclərin şeir və hekayələrinə yer verilməsin. “Ulduz” jurnalına gəlincə, bu dərgini ədəbi gəncliyin açıq qapısı adlandırmaq olar. Bu açıq qapıdan bizə yaxşı tanış olan gənc yazarlarla yanaşı, ilk dəfə şeir və hekayələrini də oxuyuruq. Baxın, nə qədər yeni imza: Rəşad Nağı, Nurlan Suvarov, Əfsanə Qurbanlı, Bəhruz Xəlil, Çinarə Omray, Şəfaqət Cavanşir, Aygün Yaşar, Vüsal Ağa, Aqil Bəkir, Nurlana Umudvar, Azər Ərzi, Səddam Laçın, Təranə Dəmir, Zülfiyyə Yaqub qızı, Ülviyyə Qəhrəman, Günel Mehri, Günel Xəzəl və b. Bunların sayını yenə artıra bilərik. “Ulduz” jurnalı ilə bağlı üç yeniliyi nəzərə çarpdırmaq istəyirəm. Birincisi: “Ulduz”da xaricdə yaşayan gənc həmyerlilərimizin yazılarına da yer verilir, ikincisi: “Dərgidə kitab” səhifəsi hər bir gənc yazarın şeir və nəsr əsərləri ilə qarşılaşırıq, yəni gənc bir yazarın yaradıcılığı bir qədər dolğun şəkildə nəzərə çarpdırılır, üçüncüsü: gənc yazarların özüylə söhbəti maraqlıdır, biz o gəncin həm şeirləri və nəsr əsərləri ilə tanış olur, həm də onun ədəbi düşüncələri ilə. Biz ədəbi gəncliyə öz qapılarını açan “525-ci qəzet” və “Ədalət” qəzetinin də rolunu unutmuruq.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdçüsü, yazıçı-publisist Günel Natiqin “Siz səfehsiniz?” adlı yeni kitabı işıq üzü görüb.
Kitab müəllifin oxucularla növbəti dördüncü görüşüdür. Kitabda istedadlı qələm sahibinin müxtəlif illərdə qələminin məhsulu olan ədəbi-bədii nümunuələr yer alıb.
Geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Poeziyasevərlər və ədəbiyyatşünaslar tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına ümid edirik.
Qeyd edək ki, bundan öncə istedadlı yazıçı Günel Natiqin “Kağız gəmilər” (Bakı: 2015), “Məhəbbət quşları” (Bakı: 2019), “Ədəbi talelər” (Bakı: 2021) kitabları oxucuların diqqətinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi, Mərdan Həsənovu, Ədəbiyyat-Az.Com saytının ən böyük oxucusunu doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
Meksikanın Azərbaycandakı səfirliyində meksikalı sənətkar Pedro Sezar Peraltanın (NoroN) “Mictlán: Aztek Mifologiyasının yeraltı dünyası” kolleksiyasının təqdimatı keçirilib.
Təqdimatdan əvvəl AZƏRTAC-a müsahibə verən Meksikanın Azərbaycandakı səfiri, xanım Mariya Viktoriya Romero Kabayero deyib: “Meksika müxtəlif mədəniyyətləri və millətləri özündə birləşdirməsi baxımdan Azərbaycanla müəyyən bənzərliklərə malikdir. Bu səbəbdən gələn il Meksikanın Azərbaycandakı səfirliyinin açılmasının 10 illiyi münasibətilə müəyyən tədbirlər planlaşdırırıq, həmçinin bu ilin payızında bu tipli yeni layihələrin təqdimatının həyata keçiriləcəyi də istisna deyil”.
Sərginin əhəmiyyətindən danışan diplomatın sözlərinə görə, bu tədbir hər şeydən öncə Meksika adət-ənənələriylə böyümüş bir sənətkarın xarakterini əks etdirir. “Pedronun doğulduğu kənd tarixən onun hazırda nümayiş etdirdiyi kilimçilik sənəti ilə məşğul olub, ona görə də bu peşə onun daxilindən, uşaqlığından gəlir. Bugünkü tədbirin əsas məqsədi sənətkarın daxili dünyasını kəşf etməklə yanaşı, bizim ispan koloniyalarından əvvələ gedib çıxan və başqa mədəniyyətlərlə bənzəri olmayan keçmişimizi əks etdirən sənətkarlıq nümunələrini nümayiş etdirməkdir”, – deyə səfir qeyd edib.
Səfir, xanım Viktoriya Romeronun açılış nitqi ilə başlayan tədbirdə, həmçinin Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə edilmiş silahlı hücum pislənib, bu hadisə nəticəsində şəhid olmuş səfirlik əməkdaşının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Tədbirdə meksikalı sənətkar Pedro Sezar Peralta sərgilənən əsərlərindən, onların hazırlanmasından və gələcək planlarından danışıb.
Sonra iştirakçılar nümayiş olunan əsərlərlə tanış olublar.
Sənətkar kolleksiyasında Meksika mədəniyyətini fərqli və yeni tərzdə, tullantılardan və istifadə edilmiş məhsullardan hazırladığı kilimlərdən ibarət əsərləri ilə sənətsevərlərə çatdırmağa çalışıb.
Mədəniyyət Nazirliyinin kollegiyasının tərkibi dəyişib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb.
Qərara əsasən, M. F. Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru Mədəniyyət Nazirliyinin kollegiyasının üzvləri sırasından çıxarılıb, Kino Agentliyinin Baş direktoru kollegiyasının üzvləri sırasına daxil edilib.
Yanvarın 29-da Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının səhnəsində “Məhəbbət tanqosu” baleti nümayiş olunacaq.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Astor Pyatsollanın musiqisi əsasında səhnəyə qoyulan tamaşanın quruluşçu baletmeysteri tanınmış rusiyalı xoreoqraf, Rusiyanın Xalq artisti Liliya Sabitovadır.
Əsas rollarda Əməkdar artistlər Anar Mikayılov, Samir Səmədov, aparıcı solistlər Fatimə Xələfova və Zəhra Tanrıverdiyeva çıxış edəcəklər.
İki gəncin sevgisindən bəhs edən səhnə əsərində onlardan biri həyatını faciəli şəkildə itirsə də, həyatın davam etdiyi, məhəbbətin əbədi olduğu vurğulanır.
Rəqs, xüsusən tanqo sözlər olmadan ehtiraslı məhəbbəti etiraf etməyin ən yaxşı vasitələrindən biridir. Baletdəki qəhrəmanlar da bir-birilərinə olan sevgilərini rəqs vasitəsilə etiraf edirlər.
Görkəmli Azərbaycan şairi Əli Kərimin kitabları çoxdandır ki, yeni formatda çap edilmirdi və buna çox böyük ehtiyac vardı. Atamın vəfatından 50 il keçməsinə baxmayaraq hələ də onun yaradıcılığı ədəbiyyatşünas alimlərin diqqət mərkəzindədir. Bu, bir daha onu göstərir ki, illər keçsə də Ə.Kərimin yaradıcılığı öz oxucu kütləsini, aktuallığını itirmir. Mən çox istərdim ki, gənclərimiz daim görkəmli şairlərimizin poeziyasından bəhrələnsinlər.
Bu sözləri AZƏRTAC-a açıqlamasında filologiya elmləri doktoru, Əlyazmalar İnstitutunun icraçı direktoru Paşa Əlioğlu deyib.
“Biz Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva ilə atamın kitablarının digər dillərdə çap olunması barədə danışdıq. Azərbaycanda bəzi yazarların əsərləri 50-60 ölkədə tərcümə olunaraq çap olunduğu halda, niyə də Əli Kərimin yaradıcılığı tərcümə olunaraq başqa dillərdə çap olunmasın. Biz bunun üzərində işlədik və Qənirə Paşayevanın dəstəyi sayəsində bu işlər uğurla tamamlandı. Əli Kərimin demək olar ki, bütün əsərləri Türkiyədə “Bəngü” nəşriyyatında Türkiyə türkcəsində çap olundu. Buna qədər onun poeziyası qardaş ölkədə az təbliğ olunmuşdu. İndi Türkiyədə onun şeirləri böyük sevgi ilə oxunacaq. Daha sonra kitablar rus dilinə də tərcümə olundu və Əli Kərim yaradıcılığının əhatə dairəsi bir az da genişləndi. Rus dilində də kitabın çıxması Ə.Kərim poeziyasının daha geniş coğrafiyada tanınmasına vəsilə olacaq. Bu gözəl işlərin təşəbbüskarı olan Milli Məclisin deputatı Qənirə Paşayevaya həm ailəmiz adından, həm də bütün ədəbiyyatşünaslar adından təşəkkürümü bildirirəm”, -deyə Paşa Əlioğlu bildirib.
Gənc Tamaşaçılar Teatrında Y.Etin və V.Livanovun “Bremen musiqiçiləri” pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı səhnə əsəri rusdilli tamaşaçılar üçün yanvarın 29-da təqdim olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC–a bildirilib ki, quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Nicat Kazımov olan səhnə əsərində rəsmlərin quruluşu Telman Şıxıyevə, musiqi tərtibatı isə İradə Muradovaya məxsusdur.
Rejissoru Gülnar Hacıyeva olan tamaşada rolları Anar Seyfullayev, Aygün Fətullayeva, Elşən Şıxəliyev, Bəhram Həsənov, Xaliq Bəkirov, Eyvaz İbrahimov və başqaları ifa edəcək.
“Bremen musiqiçiləri” iki gəncin saf sevgisindən bəhs edən həzin bir nağıldır. Ən fərqli nəsillərin maraq göstərdiyi bu əsər həqiqətən saf duyğular, isti hisslər yaradır.
Ötən əsrin 60-cı illərində ölkəmizdə ədəbi mühitə yeni ab-hava gətirən istedadlı sənətkarlardan biri olaraq Vaqif Səmədoğlu yarım əsrdən artıq dövr ərzində xalqımızın söz xəzinəsinə dəyərli töhfələr verib. Onun yaradıcılığı müasir Azərbaycan ədəbiyyatında yeni poeziyanın xüsusi mərhələsini təşkil edir. Sənətkarın əsərlərində mənalandırdığı hər bir ifadə Azərbaycan xalqının zəngin ədəbi-bədii irsi, milli folklorun tükənməz imkanları və dünya ədəbiyyatının nailiyyətləri ilə əlaqəlidir. Səmədoğlu həyat və zaman, dünya və insan haqqında lirik-fəlsəfi düşüncələrin özünəməxsus üslubda bənzərsiz mənzərəsini və poetik tapıntılarla dolu zəngin aləmini yaradıb. O, müraciət etdiyi rəngarəng mövzularda Vətən obrazını daim diqqət mərkəzində saxlayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu gün ssenarist, dramaturq, Dövlət mükafatı laureatı, Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun vəfatından 8 il ötür.
Azərbaycan poeziyasında öz yolu, öz dəst-xəti ilə seçilən, heç kəsə bənzəməyən qələm sahiblərindən idi Vaqif Səmədoğlu. Ömrü boyu yazsa da, az çap olunan şair həmişə özünü, qəlbini, ruhunu kağıza köçürdü. Səməd Vurğun kimi böyük söz ustadının evində dünyaya qucaq açdı. İlk laylasını “Azərbaycan” şeiri üstə köklədilər. Bəlkə də bu səbəbdəndir ki, özü də, sözü də böyüdü, Azərbaycan boyda oldu. İlk qələm təcrübəsindən son şeirinə qədər heç kəs onun yaratdıqlarının yaşının hansı dövrünə aid olduğunu bilmədi. Bu, artıq Allah vergisi, bənzərsiz istedad idi. Vaqif Səmədoğlu dövrünün qəribə şairi idi. Onun poeziyasında inilti, sızıltı, ah-nalə yoxdur. Bəşəri bir kədər var. İnsanları düşündürən, duyğularına həzinlik, kövrəklik, xeyirxahlıq gətirən, dünya poeziyasını məşğul edən əbədi bir kədər.
Onun “Yeddi şeir” adlı ilk yaradıcılıq məhsulu 1963-cü ildə “Azərbaycan” jurnalında dərc olunub. Bundan sonra Vaqif Səmədoğlunun dövri mətbuatda əsərləri vaxtaşırı dərc edilib. Şairin əsərləri bir çox xarici dillərə tərcümə edilib, kitabları MDB ölkələrində, Türkiyə və İranda nəşr olunub.
Şairin yaradıcılıq yoluna nəzər salan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Nizami Cəfərov yazır: Vaqif Səmədoğlunun müdrik ironiyası ona saxta gülüşün, laqqırtının Azərbaycan teatrı səhnələrini başına aldığı bir dövrdə “Uca dağ başında”, “Bəxt üzüyü”, “Lotoreya”, “Yayda qartopu oyunu”, “Yaşıl eynəkli adam”, “Generalın son əmri”, “Mamoy kişinin yuxuları” kimi pyesləri yazdırdı ki, onlar bütövlükdə milli ictimai şüurla oyadıcı, maarifləndirici təsirini göstərdi. Ümumiyyətlə, Vaqif Səmədoğlu insan-cəmiyyət münasibətlərinin dərinliklərinə nüfuz etməyi bacaran, əgər belə demək mümkünsə, “böhranlı” məqamları həssaslıqla müəyyənləşdirən mütəfəkkir bir sənətkardır”.
Olumla ölümün haqq olduğunu, dünyanın faniliyini, heç nəyin və heç kimin əbədi olmadığını çoxlarından yaxşı dərk edən şair, bəlkə də elə buna görə yazırdı:
Respublika Uşaq Kitabxanasında maarifçi, pedaqoq, ədəbiyyatşünas, Azərbaycan ədəbiyyat tarixçiliyi elminin banisi F.Köçərlinin anadan olmasının 160 illiyi münasibətilə “Firidun bəy Köçərli” elektron- məlumat bazasının təqdimatı keçirilib.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, tədbirdə F.Köçərlinin həyat və yaradıcılığı, Azərbaycan uşaq ədəbiyyatına verdiyi töhfələr barədə tədbir iştirakçılarına ətraflı məlumat verilib. Bildirilib ki, tədbirin keçirilməsində əsas məqsəd F.Köçərli yaradıcılığının ədəbiyyatımıza, mədəniyyətimizə verdiyi müstəsna rolunu təbliğ etməkdir.
Tədbirdə qonaq qismində iştirak edən və F.Köçərlinin uzaq qohumu sayılan Rüstəm Qayıbova “Balalara hədiyyə” və “Firidun bəy Köçərli Biblioqrafiya” kitabları hədiyyə olunub.
Tədbirin sonunda Firidun bəy Köçərlinin həyat və fəaliyyətinə həsr olunmuş sənədli filmi təqdim edilib.
Azərbaycan Rəngkarlıq Muzeyində rəssamlığa həvəsi olan 16 yaşdan yuxarı gənclər üçün nəzərdə tutulmuş “Özünü kəşf et” adlı ustad dərsləri davam edir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu ilin ilk dərsi fevralın 1-də Hüseyn Haqverdiyevin iştirakı ilə “Həndəsi kodlar” mövzusuna həsr olunacaq. Ustad dərsinin iştirakçıları kağızdan həndəsi fiqurlar kəsib, vizual təsvirlər yaradacaqlar. Bu texnika onlara həndəsə və formalar ilə təcrübə aparmağa imkan verəcək.
Növbəti dərs fevralın 8-də Müşfiq Heydərovun rəhbərliyi ilə “Relyef heykəltaraşlığı” mövzusuna həsr ediləcək.
Ustad dərsi ilk dəfə heykəltaraşlıqda özünü sınamaq və ya bu sənət növündə bacarıqları dərinləşdirmək imkanı verir. İştirakçılar öz unikal heykəltaraşlıq relyeflərini yaradacaqlar.
Fevralın 15-də isə dərslər Miraslan Zeynin rəhbərliyi ilə “Tekstura və kollaj” mövzusunda keçiriləcək. Bu ustad dərsində müasir incəsənətin qarışıq texnikalarından istifadə olunacaq. İştirakçılar kollaj texnikasından istifadə edərək, kətan üzərində əsərlər yaradacaq və əsərlərinə müxtəlif fakturalar verəcəklər.
Fevralın son dərsi 22-də Bəhruz Kəngərlinin iştirakı ilə “Rəngkarlıq fakturası” mövzusunda olacaq.
Ustad dərsi, iştirakçılara ənənəvi rəngkarlığa yeni müasir bucaqdan baxmağa, həmçinin əsas texnika və üsullarla tanış olmağa imkan verəcək. Akril boyalar və markerlərdən istifadə edərək, iştirakçılar öz fikirlərini və ideyalarını kətan üzərinə köçürəcəklər.
Qeyd edək ki, təcrübəsindən asılı olmayaraq hər kəs dərslərdə iştirak edə bilər. Bütün ləvazimatlar muzey tərəfindən qarşılanır.
Yerlər məhdud olduğundan qeydiyyatdan keçmək zəruridir. Qeydiyyat çərşənbə axşamı – bazar günü saat 12:00-dan 20:00-dək aparılır.
Yanvarın 27-də Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan İstiqlal Muzeyində “Vətənin qürur mənbəyi” adlı sərgi açılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbir 44 günlük Vətən müharibəsi şəhidlərinin xatirəsini yad etmək və vətənpərvərliyin təbliği məqsədilə 2021-ci ildən etibarən davam edən “Qəhrəmanlar can verir yurdu yaşatmaq üçün” layihəsi çərçivəsində həyata keçirilib. Sərgidə öz cəsarəti, qorxmazlığı ilə Zəfər salnaməsinin unudulmaz qəhrəmanlarından olan şəhid gizir Aydın Abdullayevə məxsus muzeyin fondlarında qorunub saxlanılan müxtəlif şəxsi əşyalar nümayiş olunub.
Tədbirdə şəhid ailələri, Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi liseyin əməkdaşları, “Bir könüllü” tələbə təşkilatı, “ASAN Könüllüləri” təşkilatı və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Yanvarın 29-da “M” Teatrının səhnəsində “Bir gecənin nağılı” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tamaşanın quruluşçu rejissoru, Xalq artisti Vidadi Həsənov, səhnə plastikası Elnur İsmayılov, musiqi tərtibatçısı Amid Qasımov, rejissor assistenti Səbinə Süleymanovadır.
Səhnə həlli tamaşaçıya aktyorlar Cavid Baba və Aydan Həsənzadənin təqdimatında çatdırılır.
Qeyd edək ki, səhnə əsərində gənc bir qız sevmədiyi birinə nişanlanmaq istəmədiyi üçün evdən qaçır. Gecə parkda bir oğlanla rastlaşır və bu təsadüfü görüş hər iki gəncin həyatını dəyişir.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
“Gələcək gün” romanının qəhrəmanı Firudin İbrahimi ilə bağlı Mirzə İbrahimovun 1949-cu ildə qələmə aldığı və “Kommunist” qəzetində dərc olunmuş məqaləsi (İxtisarla)
Nizami dar ağacına gedərkən şadlıq edən bir qəhrəmanın əfsanəsini yaratmışdır. Həmin qəhrəmandan soruşurlar: “Bir neçə dəqiqə sonra öləcəksən, niyə sevinirsən?”. O:
– Bu az qalan ömrümü nə üçün qəm-qüssə içində keçirim? – deyə cavab verir.
Bu qəhrəmanı, həyatı tərənnüm edən mübarizə və yaşamaqda məna tapan böyük şair xəyalı yaratmışdır. Lakin belə mərd və məğrur qəhrəmanlar yalnız şair xəyalının məhsulu olsaydı, xalqlar tarixi çox kasıb və yeknəsəq olardı. Azadlıq döyüşləri və inqilabi mübarizələr hər xalqın tarixində yüzlərlə belə qəhrəman yetişdirdiyi üçün romantik bir gözəlliyə malikdir. Azərbaycan xalqının 1945-1946-cı illərdə İran istibdadı və əsarəti əleyhinə apardığı şərəfli azadlıq mübarizəsinin qızıl səhifələrində də Nizami əfsanələrinin qüdrət və gözəlliyini saxlayan yüzlərlə bu cür qəhrəmanın şəkli çəkilmişdir… Budur, o şəkillərdən birisi, tamaşa edin…
Amerikan-ingilis tankları və təyyarələri ilə Cənubi Azərbaycana soxulmuş, onun şəhər və kəndlərini xarabazara çevirən İran işğalçı orduları Təbrizi qana boyamışdılar. Qəhrəman demokratlar amansızcasına təqib olunurdular. Onları günün günortaçağı sorğusuz-sualsız güllələyir, arvad və uşaqlarını diri-diri quyulara atır, qızlarını soyundurub küçələri gəzdirirdilər. Mürtəcelər canlı insan bədənindən məşəllər düzəldir və demokratların evlərini talan edib yandırırdılar. Təbriz məhbəsləri ağzına qədər adamla dolu idi.
Məhbəslər və dar ağacları – İran ordusu və zabitlərinin Təbrizə gətirdiyi hədiyyə idi. Sübh açılarkən bu məhbəslərdən çıxarılanlar dar ağaclarında öz şərəfli və namuslu həyatlarını başa vururdular… Belə bir zamanda, məhbuslardan birisinə səhər tezdən asılacağını bildirmişdilər. Bütün gecəni ölüm hökmü altında yaşayan və yoldaşlarına insanın xalq qarşısındakı borcundan, mübarizə və həyatın şirinliyindən danışan məhbus sübh açılarkən durub səliqə ilə üzünü qırxmış, təmiz köynək geyib təzə qalstuk bağlamışdır. Təəccüblə:
– Bu nə üçün? – deyən yoldaşına o, belə cavab vermişdir:
– Biz təmiz və aydın bir həyatla yaşadıq, nə üçün dar ağacı altına əzgin və çirkli gedək?!.
Bu qəhrəmanın adı Firudin İbrahimidir. O, Azərbaycan demokrat partiyasının üzvü, milli dövlətin prokuroru idi. Onu şəxsən tanıyanlar bilir ki, Firudin ancaq bu cür hərəkət edə bilərdi.
İnsanların əksəriyyəti mütərəqqi ictimai əqidə və tarixi həqiqətlərə böyük təcrübə, müşahidə və mübarizə nəticəsində, səhv və büdrəmələri olan bir yol keçdikdən sonra gəlib çıxırlar. Elə insanlar da olur ki, onlar bu həqiqəti birdən-birə qavramasalar da, yalana da uymurlar, ağır səhvlərə yol vermədən mütərəqqi ictimai idealı dərk edirlər. Belələri əksərən xalqın içindən çıxmış, xalq həyatı ilə yaşayan və yüksək təbiətli adamlar olur. Onlar bir dəfə könül verdikləri idealdan nəinki bir daha dönməz, hətta soyumaq, süstləşmək nə olduğunu bilmədən getdikcə daha qızğın bir ehtirasla həyatlarını ona həsr edərlər. Firudin İbrahimi belə adamlardan idi. O, Azərbaycanın milli azadlıq və İranın demokratik inkişaf idealına qəti iman gətirənlərdən idi.
Firudin 1918-ci ildə Astarada doğulmuşdu. Yeddiillik məktəbi orada qurtarmış, sonra Tehran darülfünununun Hüquq fakültəsində ali təhsil almışdı. Həyatı əvvəldən xalq ilə bağlı olmuşdu. Hələ uşaq ikən, atası mütərəqqi görüşləri üçün müstəbid Rza xan tərəfindən Azərbaycandan sürgün edilmişdi.
1945-ci ilin axırları, Cənubi Azərbaycanda demokratik dövlətin yaranmasının ilk günləri idi. Hələ Zəncanda satqın mülkədar Zülfiqarinin quldurları, Urmiyada sərhəng Zəngənənin hərbi hissəsi demokratik xalq hakimiyyətinə tabe olmaq istəməyib qanlı terror düzəltmişdi. Müstəbid və mürtəce İran dövlətinin qoşunları Azərbaycana girmək üçün Qəzvinin qapısında – Kirəcdə dayanmışdı. Belə bir zamanda Firudin İbrahimi Pişəvəri tərəfindən yenicə prokuror təyin edilmişdi. Pişəvərinin və milli dövlətin prokuror seçərkən Firudinin namizədliyini irəli çəkməyinin də xüsusi mənası vardı: məlum olduğu üzrə məhkəmə İran hakim dairələrinin qanlı əməllərini pərdələyən və soyğunçuluq üçün istifadə etdiyi mühüm vasitələrdən birisidir. Buradakı püşvətxorluq, satqınlıq, böhtan və ədalətsizliyin təsviri qeyri-mümkündür. Buna görə də milli demokratik dövlət ancaq xalqa məhəbbəti, təmiz vicdanı və namusu ilə tanınmış bir adama prokurorluğu etibar edə bilərdi. Belə bir zamanda Firudin İbrahimi işə başlamışdı. O, bir yandan köhnə, pozğun əxlaqlı prokuror işçilərini yeni, xalq üçün yaşayan məsləkli və vicdanlı adamlarla əvəz edir, o biri yandan xalqın qəddar düşmənləri, xarici imperialistlərin satqın nökərləri olan mürtəcelərlə amansız mübarizə aparırdı.
Onun ilk atəşin çıxışı Azərbaycan xalqının cəlladı, silahsız Urmiya demokrat-kəndlilərini tankların altında əzmiş sərhəng Zəngənənin mühakiməsində olmuşdu. Firudin aydın və kəskin dəlillərlə Zəngənənin cinayətlərini sübut edərək ona ölüm cəzası tələb etmişdi. Sabahısı liberal təbiətli və hər işdə “mötədil siyasət” tərəfdarı olan bir ağa “xeyirxahlıqla” Firudinə müraciət edərək:
– Oğlan, sən hələ çox cavansın, – demişdi, – dünya görməmisən, mənim sözlərimə qulaq as, bilməyə-bilməyə ki, bu işlərin axırı hara gedib müncər olacaq, niyə belə tünd başlamısan. Niyə özünə düşmən qazanırsan. Bir fürsətdir keçib əlinə, olmusan müddənlümumi, istifadə elə, özünə dost qazan. Demirəm Zəngənəni təmizə çıxart, yox, amma ölüm də tələb eləmə…
Bu sözlərdən Firudinin siması ona xas olan qəribə bir uşaq təbəssümü ilə işıqlandı:
– Deməli, xalqın mənə etibar etdiyi vəzifədən bir sərmayə kimi istifadə edim? Yox! Mən bunu bacarmayacağam. Bizim hərəkat Azərbaycan tarixinin parlaq və müqəddəs bir səhifəsini təşkil edir. Bu hərəkat köhnə quruluşu dağıtdığı kimi köhnə əxlaqı da dağıdır. Biz xalq işindən şəxsi xeyrinə istifadə edən fasid və əxlaqsız adamların yolunu tuta bilmərik. Belə etsək gələcək nəsillər bizə lənət oxuyar. Biz dostla da, düşmənlə də “müdara etməyə” çalışan, pisə də yaxşı kimi boyun əyən bazar əhlinin əxlaqı ilə də yaşaya bilmərik. Biz əsri siyasət və idealı meydana çıxmış bir firqənin övladıyıq. Bu firqənin bayrağında “xalq və azadlıq” sözləri yazılmışdır. Bu iki söz bizim bütün məramımızdır. Ona zidd olan hər kəs bizim düşmənimizdir və ölümə layiqdir.
Firudinə “nəsihət” vermək istəyən ağanı bu sözlər qane etmədi, hətta onlardakı məna və məntiq, deyəsən, ona qətiyyən anlaşılmaz göründü:
– Oğul, məram məramlığında, adama yaşamaq da lazımdır. Adam gərək bir sabahkı gününü də düşünsün, birdən olmadı belə, oldu elə, Pişəvəri getdi, Tehran gəldi, Zəngənəni, ya qeyri bir Zəngənəni də gətirdi qoydu Təbrizə vali. İndi elə tərpən ki, onda özünü dar ağacına çəkməsinlər. Mən bunu deyirəm. Yəni deyirəm ki, adam öz-özünə ölüm hökmü çıxarmasa yaxşıdır.
Firudin çox ciddi bir hal aldı:
– Siz güman etməyin ki, mən elə bir günün mümkün olacağını düşünməmişəm. Yox, mən onu sizdən qabaq düşünmüşəm, çünki mən Tehranın satqın dairələrini də, onların ağalarının siyasətini də sizdən yaxşı bilirəm. Lakin elə o günü düşündüyüm üçün də mən Zəngənələrə ölüm hökmü tələb etmişəm. Çünki biz xalqın taleyi ilə ehtikar edən alış-verişçilər deyilik, onun azadlığı yolunda mübarizəyə qalxmış sərbazlarıq. Ölüm bizi qorxutmur.
Bir müddət sonra başqa bir canilər dəstəsi Təbriz xalq məhkəməsinin qarşısında durmuşdu: bu dəstəyə təbrizlilər arasında məşhur olan qarnı yırtıq Kazım başçılıq edirdi. Bu adam sinfi mənsubiyyətini itirmiş, yol kəsən, cibə girən, ev yaran, qatil bir şəxs idi. Onun dəstəsi, gecə adamların qabağını kəsib başından papağını, əynindən paltarını çıxarır, həyansız evlərə soxularaq cavan qız və gəlinləri zorlayırdılar. Tehran mürtəceləri və Seyid Ziyanın tapşırığı ilə qarnı yırtıq Kazımın, faşist tipli dəstəsi siyasi terror və sui-qəsdlər təşkil edirdi. Bu dəstənin mühakiməsində də Firudin atəşin çıxış edərək siyasi qatillər, əhalinin əmin-amanlığını pozanlar, ictimai müaşirət qanunlarını və əxlaqını saymayanlarla amansız olmağı tələb etmişdi.
Təbrizin qarnı yırtıq Kazımlardan təmizlənməsi ilə şəhərdə müstəsna bir asayıiş və qayda bərpa edilmişdi. Firudin İbrahimi bütün məhkəmə və prokuror işçilərindən yüksək axlaq və məslək sahibi olmağı tələb edir, onları inqilabi qanunların gözətçisi sayırdı.
Az bir müddətdə Firudin Azərbaycan məhkəmə və prokuror işçilərini əsasən doğrudan da, xalq işinə sadiq və namuslu şəxslərdən seçə bilmişdi.
Firudin açıq fikirli, qabağı görən, Azərbaycan, fars və fransız dillərini mükəmməl bilən bir dövlət xadimi idi. Onun geniş məlumatı vardı. Tarix, fəlsəfə və ədəbiyyat elmlərinə dərindən bələd idi. O, ağıllı yazıları və məruzələri ilə xalqın məhəbbətini qazanmışdı. Azərbaycan xalqının qədim babaları olan midiyalıların həyat və mübarizəsinə dair “Azərbaycanın qədim tarixindən” adlı kitabı qiymətli tarixi bir əsərdir. Bu əsərində Firudin qədim Midiya dövlətinin bugünkü Azərbaycan (şimali və cənubi) torpaqlarında əmələ gəldiyini göstərir, Azərbaycan xalqının midiyalıların həqiqi varisi olduğunu, midiyalıların İran müstəbidlərinə qarşı apardığı şərəfli mübarizələri tarixi və məntiqi dəlillərlə sübut edir. Kitabda adıçəkilən və sitatlar gətirilən qədim və müasir ədəbiyyat müəllifin geniş məlumat sahibi olduğunu göstərir.
Firudin İbrahimi son dərəcə təvazökar, xoşrəftar, mədəni bir insan və yaxşı yoldaş idi. Düzlük və sədaqət onun xasiyyətinin əsas cəhətləri idi. Firudin Azərbaycan xalqının azadlıq mübarizəsinə son nəfəsinə qədər sadiq qaldı. O, gənc və saf həyatını xalqımızın qəddar düşmənləri olan İran mürtəceləri əleyhinə, vətənin azadlığı və səadəti yolunda mübarizədə qurban verdi. Azərbaycan xalqını böyük övlad məhəbbəti ilə sevən Firudin İranda yaşayan başqa xalqlara da azad və xoşbəxt həyat arzu edirdi. O deyirdi:
– İnsanlar arasında ümumən ədavət toxumu səpmək çirkin işdirsə, xalqlar arasında ədavət törətmək yüz qat çirkin və murdar işdir.
Onun ruhi mətanət və böyüklüyü, imperialistlərə qarşı nifrəti məhbəsdə olarkən parlaq bir şəkildə özünü göstərdi. İngilis və Tehran müxbirinin zindanda Firudinlə olan görüşü bu cəhətdən çox maraqlıdır. Müxbirlərə verdiyi cavablar göstərir ki, Firudin məhbəsdə də ruhdan düşməmiş, öz səliqə və təmizliyindən əl çəkməmişdi. Kameranın son dərəcə soyuq olduğunu qeyd edən müxbirlər, gözəl bir oğlanın çiyninə qiymətli bir şal salaraq sobanın yanında durduğunu yazırlar. Firudin müxbirin:
– Siz prokuror olarkən nə iş gördünüz? – sualına
– Biz əsassız olaraq zindanlarda cürüyən adamların işinə baxıb azad etdik. Xalqı fəsad və oğru hakimlərin əlindən qurtardıq – deyir.
– Bəs hanı o xalq, nə üçün sizi öldürmək istəyirlər?..
– Bizi öldürmək istəyən imperialistlərin əmri ilə hərəkət edən Tehran mürtəcelərinin bıçaqçı dəstələridir. Xalq isə zəhmətkeş fəhlə və kəndlilər, qulluqçu və ziyalılardır ki, onların da hazırda dili və əli bağlanmışdır. Lakin onların bütün zəncirləri qıracağına əmin ola bilərsiniz…
Firudin Azərbaycanda demokratik hərəkat başlananda da, xalq hakimiyyəti yarananda da, Tehran irticası müvəqqəti qalib gəlib dar ağacları quranda da bu əqidə ilə yaşadı. O, ölümlə üz-üzə gəldikdə belə bu ümidini itirmədi. O, Azərbaycan demokrat firqəsi Mərkəzi Komitəsinin binasını canilərdən qoruyaraq atışdığı zaman bu əqidə ilə yaşayırdı.
Tehran mürtəceləri xalqın qəzəbindən qorxaraq Firudini səhər saat beşdə Təbrizin Səttarxan xiyabanının başlanğıcında Gülüstan bağının ağzında edam etdilər. Buna baxmayaraq qocaman Təbriz öz sadiq oğlu ilə ləyaqətlə vidalaşdı. Onun məğrur halda dar ağacına getdiyini görənlər ayaq saxlayır, uşaqlar və qocalar böyük bir kədər içində dayanıb başını aşağı dikir, başı çadralı qadınlar uşağını qucağına basaraq: “Ah, Firudin!” – deyə göz yaşı tökürdü. Çünki nəcib ürəkli Firudini xalq böyük bir məhəbbətlə sevirdi. Tehran mürtəceləri öz xarici ağalarının əmri ilə Azərbaycanın bu mərd və namuslu oğlunu Təbrizdə dar ağacından asdılar. Onların amansızcasına qətl etdiyi minlərlə qəhrəman kimi Firudinin də adı və xatirəsi xalqın qəlbində əbədi olaraq yaşayır və qocalardan körpələrə qədər hamını “intiqam, intiqam!” deyə mübarizəyə çağırır.
Poeziyamızın canlı klassiki, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin şair Əkbər Qoşalıya qarşıdan gələn 50 illik yubileyi münasibəti ilə ünvanladığı ürək sözlərini diqqətinizə çatdırırıq.
Hörmətli Əkbər Qoşalı qardaşım, siz şərəfli əlli yaşınıza ədəbi yaradıcılığınızın və ictimai fəaliyyətinizin halal nüfuz qazandığı bir vaxtda qədəm qoyursunuz.
Bir növ “Seçilmiş əsərlər” təsiri bağışlayan “Ürək daşı” adlı kitabınızdakı şeirləri məmnuniyyətlə oxudum, bizim sonuncu Yazıçılar Qurultayında müasir poeziyamız barədə məruzəçi gözəl şairimiz İbrahim İlyaslının əhatəli ön sözünü də maraqla izlədim. Bütün bunlardan savayı, Şuşa haqqında yazdığınız şeirləri, poemaları görkəmli tənqidçimiz Vaqif Yusiflinin Türk dünyası ilə sizin geniş yaradıcılıq əlaqələrinizə həsr etdiyi həcmli təhlili də bu fikri hallandırır ki, sizin türkçülüyünüz və bütün yaradıcılığınız ədəbi hadisədir. Həm şəxsi, həm də ədəbi əlaqələriniz barədə deyilənlər, əlbəttə, məni sevindirir.
Dünya Gəncləri Türk Yazıçılar Birliyinin fəxri başqanı kimi, ədəbi-ictimai-siyasi hərəkata rəhbərlik edirsiniz. Qardaş türk ölkələrinin dünyada türk həmrəyliyini elan etdiyi bir vaxtda, bu ədəbi-ictimai fəaliyyətiniz yəqin ki, böyük məna kəsb edir.
Qazax yazıçısı Rəhimcan Otarbayevin Bakıda nəşr etdirdiyiniz “Baş” romanının həm redaktoru, həm də ön sözün müəllifi olmağınız da yuxarıda dediyim mənada “sözsüz” təqdirəlayiqdir.
Əkbər, mən sizi, sizin şeir yaradıcılığınızı heç kəslə müqayisə etmək fikrində deyiləm. Hərçənd, deyirlər ki, hər şey müqayisədə görünür. Müqayisəsiz görünürsə, buna ehtiyac varmı? Görünən dağa nə bələdçi?
Bu dünya köhnə dünyadı, siz onu təzə görə bilirsiniz, buna inandığınız üçün də oxucunu inandıra bilirsiniz. Məncə, bu təbiidir. İstedadın gözü görür, qulağı eşidir, qəlbi də duyur.
“Türkçülüyüm tutdu yenə” deyirsiniz. Bu, şairin ilhamlı çağıdı. Rəssama and verir ki, “Sən fırçan!” incimə, sənin odandan heç bir şey götürmədik. “Fırça” burada təkcə kolorit xatirinə deyil, and yeri kimi Tanrı əvəzi işlədilir.
“…Bəlkə gözümüzdə,
könlümüzdə,
götürmüşük nəyisə, –
o dağınıq adamın sənətçi nizamından.”
Başqa bir şerində şair Tanrı and yeri kimi “Daşkənd eşqinə”, “Babək deyən bir cüt qolun eşqinə”, “Xətayinin başladığı ulu yolun eşqinə”, “…Turan adlı acunun eşqinə” və başqa bu kimi tərkiblərdən istifadə edirsiniz. “Ömür deməm ömürə”, “Ömür dedim ölümə!” deyə poetik manifestinizi elan
edirsiniz.
Bu gün,
əlbət, bir gün
olanlar olmayacaq,
olmayanlar olacaq.
Nə qurşun atdıq bir kəsə,
nə qurşun atdılar ölək:
ölüm demə ölümə,
yol yoxsa
cavan ölümə.
Onsuz da
olanlar olmayacaq,
olmayanlar olacaq.
Nə qurşun atdılar ölək,
nə qurşun atdıq bir kəsə:
Ömür dedim ölümə,
özüm dedim özümə.
Bütün ölümlər
ölümə aparır.
Baxma, hər ölünü bir qoşun aparır,
kim dünyadan nə götürür?
Qoy desinlər, bir şair
dünyadan qurşun aparır.
“Bu elitar mədəniyyət” xüsusi qabiliyyəti olan və maariflənmiş azlıq üçündür” deyən bir Avropa kulturoloqundan fərqli olaraq, böyük italyan filosofu və tarixçisi Benedetto Kroçe “İnsanın işığa doğru uzanan fasiləsiz yolu” kimi qiymətləndirir və əlavə edir ki: “poeziya kainatın vəznini (ritmini) duymaqdırsa, fikir onu sistemə salmaqdır”.
Əkbər Qoşalının qoşmaları, gəraylıları, təcnisləri də şairin geniş dünyagörüşünün, həyat müşahidələrinin nəticəsi kimi qiymətlidir. Şeirin dili rəvandı, ağızda saitlər samitlərə qarışmır, həcmcə qısa və yaddaqalandı.
“Ömrüm uzun çəkmədi,
kasıb gülüşü kimi”
“Qızlar yanmı çəkdi yanaqların, –
biz niyə əyilib əlindən öpdük?!”
“Bir göz var, istədim baxım yaşayım,
qoydular üz-üzə baxtımnan məni”.
“Nə iş görürəm, soruşma,
işim özümlə davadı”.
“Alnımı oxuyammadım,
alnı belə qırışammı?!”
Müxtəlif şeirlərdən götürdüyüm uzun-qısa bu misralar mənə bol məhsul gətirmiş ağaclarda bəhrəsinin ağırlığından əyilən nazik budaqları xatırladır.
Əkbərin göz açıb yaşadığı mühit – Tovuz tərəflər həmişə saz-söz sahibləri ilə məşhur olmuş, seçilmişdir. İndi də belədir. Mülkülü şair Həsən kişini mən yaxşı tanıyırdım. Bizim Vağzal Poyluda meşəbəyi işləyirdi. Onun sazı, şeiri, sözü həmişə məni heyran etmişdi. Sonralar Mikayıl Azaflı, Şəmşad Rza, Məstan Əliyev, Məmməd İsmayıl, Zirəddin Qafarlı, Məzahir Hüseynzadə kimilər şerimizi-sözümüzü şərəfləndirdi.
Belə bir tarixi şeir-sənət ocağında görünmək özü istedaddır (təkcə istedadmı?). Gəraylılarının birində şair həyatın ziddiyyətlərini, qaranlıq döngələrini görür, göstərir və şükr eləyir. Çünki müəllif inanır və inandırır ki, insan, onun gözəgörünməyən
gücü yenilməzdir.
Şeirlərin əsas leytmotivi məhək daşı, müəllifin ad verdiyi “Ürək daşı” məhz budur.
Bu əbədiyyəti şair eşqlə, qürurla qələmə alır və yanılmır.
Dizim yerə gələn vaxtı
güc gələn qeyrətə şükür.
Nur üzə hər gün təzədən
yaranan heyrətə şükür.
Yaxınları uzaq bildik,
uzaqları sazaq bildik.
Ölən öldü də,
bilmədik,
doğulan Mehmete şükür.
Ömür – durmur, axarında,
ölüm – bəlkə də yaxında.
Danışmağa söz qalıbsa,
şairə və şeirə şükür.
Hörmətli qələm dostum, bənzərsiz şeirlərində müşahidə etdiyim bir yaradıcılıq sirrini də (sirr demək mümkünsə) yeri gəlmişkən qeyd etmək istərdim: şair istifadə etdiyi bir ədəbi növ və janrda, müxtəlif növ və janrların elementlərini işlədir. Beləliklə də, ifadə etmək istədiyi poetik ümumiləşdirmələrə nail olur.
Təbiidir ki, söhbət sənətkardan gedirsə, o heç vaxt fəlsəfi-estetik cərəyanların məhdud çərçivəsinə sığa bilməz, əksinə, özüylə yeni bir fəlsəfi dünyagörüş, ədəbi növ və janr, üslub, yeni təfəkkür tərzi və sairə gətirir. Bəzən özü bütöv bir ədəbi-
“Poetik qiraət” rubrikasında bu dəfə sizlərə şair Əkbər Qoşalının yeni yazdığı şeiri təqdim edirik. İctimai motivli bir şeirə üstünlük verib Əkbər bəy, adətən lirikaya meyillənsə də.
Qatlaşdıqlarından yarıbayarı az əziyyətə qatlaşsaydılar, çoxları cəhənnəm əvəzinə cənnətə düşə bilərdi.
Ben Conson
Qırmızı avtobusun qapısı açıldı və bir anda dayanacaqdakı bütün gözləyənləri, içi O qarışıq uddu. Bu nəhəngin salonu isti idi, Onun donmuş sifətinə və əllərinə hərarət hopdu. Ağzındakı maskanı azacıq aşağı salıb burnunu azadlığa çıxardı.
Bir anda sanki hərəkətini sürətləndirən bu qırmızı nəhəng hamını çalxaladı, həmin anda Onun yadına son kitabının personajı olan azman Dev düşdü. Həmin Dev də bu avtobus kimi adamları udurdu, amma avtobusdan fərqli olaraq sonra buraxmırdı, həzm edib özünün ətinə-qanına çevirirdi.
Devlər nə rəng olurlar? Nağıllarda qarasına daha çox rast gəlmişdi, bozu, qəhvəyisi də kifayət qədər olmuşdu, hətta bir impressionist fransız şairin Devi masmavi idi. Amma Onun aləmində Devlər rəngsiz, şəffaf idilər, yellərindən, hənirtilərindən duyurdun onları. Eynən Dərd kimi. Gözəgörünməz, həcmsiz və çəkisiz olsa da ən çox gözə görünən, ən nəhayətsiz və ən ağır olan Dərd barədə bir ara bir interpretasiya da etmişdi ki, Dev nağılların, Dərd reallığın Əzrayılıdır, adamı hop deyərək udurlar.
Üzbəüz oturan iki qız – idimlərindən tələbəyə oxşayırdılar – ona baxıb nəsə pıçıldaşanda üzünə xəfif qızartı çökdü. Heç istəməzdi küçədə-bayırda tanınsın. Cəld maskasını lap yuxarı, gözlərinəcən dartdı. Əlbəttə, yazıçı müğənni, yaxud idmançı deyil ki, onu küçə-bayırda tanıyalar. Müğənniylə idmançı bu məmləkətdə yazıçıdan daha urvatlı peşədi, onları yüz minlər sevir, yazıçının isə sevənləri tək-tük olur. Üzlərinə televiziyaların qapıları bağlı olduğundan, vizual olaraq da onları əksəriyyət tanımır. Amma bu qızlar deyəsən tanımışdılar. Olsun ki, hansısa imza gününə gəlmişdilər, yeni kitabını alıb imzaladanda bəlkə bir foto da çəkdirmişdilər.
İmza günləri ildə bir dəfə baş tutan bayram idi Onun üçün. Həmin gün həmişəkindən fərqli, xeyli mehriban olan arvadının şifonerdən çıxarıb ütülədiyi bəylik kostyumuyla ağ köynək geyinir, bir cüt qalstuku var, onlardan da birini seçib taxır, vaskılanmış ayaqqabısının parıltısından feyziyab ola-ola, hələ üstəlik, məktəbli oğlunun ucuzvari ətrindən də üstünə pısıldadıb oxucularının görüşünə gedirdi. Həm mənəvi dinclik, rahatlıq tapırdı, diqqət mərkəzində olması, populyarlığı Ona qol-qanad açdırırdı, üstəlik, beş-on manat da qazana bilirdi. Amma əfsus ki, növbəti günlərin adi axarı pusqudan üstünə atılınca yenə əvvəlki köhnə hamam-köhnə tas reallığına qayıdası olurdu. Nimdaş, yaxası və biləkləri süzülmüş pencək, balaqları göydə qalan şalvar, boyunluğu qart bağlamış əzik-üzük köynək, ağzı açılmış ayaqqabı… Və çiynində də “bu gün çörək pulum olacaqmı” sualının yüz pudluq ağırlığı.
Ötən il pandemiya heç imza günü keçirməyə də qoymamışdı. O məsəl var, deyir, Həştərxanda dəvə az imiş kimi, birini də bərəylə gətirdilər, onun sözü olmasın, bu koronavirus da bu yandan gəlib çıxdı.
Maskasını bir az da yuxarı dartışdırdı. Maskanın mavi rəngi solub ağappaq olmuşdu, üstəlik, kirlənmişdi. Arvadına keçən həftə “Bunu bir əl yaxala” deyəndə “Maska almağa iyirmi qəpik də tapmırsan?”ın müqabilində istəyi gözündə qalmışdı. Əslində, iyirmi qəpik tapa bilərdi, söhbət bundan getmir, amma iyirmi qəpik də iyirmi qəpikdir, üstünə iki özü kimisini qoysan, bir çörəyin pulu eləyər.
Başını yana çevirdi, qızlarda O olmasına azacıq da olsun ümid yeri qoymadı. Növbəti dayanacaqda düşməliydi, durub qapıya tərəf getdi, avtobus dayananda ilk olaraq oradan özünü bayıra tullayan O oldu. Sanki həqiqətən Devin ağzından qurtulurdu.
Bura metro çıxışının yanı idi, bir aya yaxın idi ki, bura dadanmışdı. Qeyri-rəsmi adı “əmək birjası” olan bu məkanda özü kimi işsizlər təsadüfi qazanc ümidi ilə yol kənarında dayanır, yaxınlaşan avtomobillərin işçiaxtaran sürücülərindən “kaş məni seçəydi” imdadını umurdular. İşçiaxtaranlar adətən gəncləri, cüssəliləri seçirdilər. O və Onun kimilər Allahümidinə qalanlar idilər, daha çox bağ belləməyə, yüngül yük daşımağa, zibil yığmağa yarıyırdılar. O, bağ belləməyi və yük daşımağı sevmirdi, onurğasından qopan ağrı uladırdı onu həmin gün də, növbəti gün də. Qazandığı 20-30 manata elədiyi bazarlığı könül xoşluğu ilə yeyə də bilmirdi. Amma zibil yığmaq yüngül iş idi, əlinə əlcək taxıb vurhavur girişirdi bu işə. Zibil yığmaq sanki həm də onun əsas işinə – yazıçılığına yaxınlaşan iş idi, ağırlığını-filanı duymazdı. Hətta bir dəfə iş sorağı ilə bir müdirin qəbulunda olanda Fərqlənmə Diplomunu masanın üstünə qoyub, xeyrinə olacağını zənn edərək bir kitabını da müdirə hədiyyə etmək istəmişdi. Müdir də demişdi ki, bu nədi e, yazıb zibilləyirsiz ətrafı.
Özükimilərlə salamlaşdı, çoxunun onun kimi palto və gödəkçəsi yox idi, titrəyirdilər.
Burdakılar bir-birini sevməzdi, hamı hamıya çörəyinə bais ola biləcək rəqib gözü ilə baxırdı. Onun salamına bir-iki yerdən dilucu “əleykümə” cavabı gəldi. Büzüşüb özünü küncə – küləktutmaza verdi. Burdakılardan heç kəs Onu tanımırdı deyə burda rahat idi. Bir küncə çəkilib dururdu, digər əksəriyyət kimi özünü maşınların qabağına atıb iş istəmirdi, abrından-həyasından utanırdı. Digərləri isə ünsiyyətcil idilər. Hər kəs hər kəsin yeddi nəsil dönənini belə tanıyırdı. Bu rayonludur, əkib-becərdiyini satmağın müşküllüyü onu bir tikə çörək eşqiylə bura gətirib. Bu birisi rejissordur, Stanislavski deyə çağırırlar onu. Teatrları bağlanıb deyə əlacsızlıqdan bura üz tutub. Bu da ali təhsillidir, neyrofizikdir, bu ixtisasa çörək olmadığı üçün bir ara bərbərlik edib, rəqabət böyük olduğundan sonra da yolunu bura salıb…
Qara maşın. Kök, qırmızımtıl sifət. “İki nəfər lazımdır, on sot torpaq bellənəcək” nidası. İrəli şığıyan kəslərin bir-birini itələməsi. Uğultu və səs-küyün həmləsi. “Sən, bir də sən, gedək” kəlmələri ilə qurbağa gölünə daş atılması. Sonra mühərrikin səsi, maşının çıxıb getməsi. Sonra növbəti mənzərə. Boz maşın, zabitəli və acıqlı sima. “Pianino daşımağa dörd nəfər” kəlmələri. Yenə çarpışma, mübarizə. Yenə seçilmişlərin qalib ədası, seçilməmişlərin məyusluq demarşı…
Döş cibində arvadının yazdığı siyahı hər gəlib-gedən maşından sonra sanki bir az da ağırlaşırdı, ürəyindən sallaq qalırdı. “Çörək – 2 dənə. Kartof – 2 kilo. Soğan – 2 kilo. Ət – 1 kilo. Göyərti – 2 dəstə. Marqarin yağı – 1 paçka. Qənd-çay da tükənib. Mütləq al. Ətə pulun çatmasa makaron alarsan, 1 paçka. 5 manat da uşağın məktəbi üçün saxla, pul yığırlar.”
Ət ehtimalı həmişə makaron ehtimalının səkkizdə biri, onda biri qədər olurdu. Amma arvadı nikbin idi, həmişə əti inadla qeyd edirdi, bəzən hətta dərinə gedib “dolmalıq çəkiləsi ət”, “bozbaşlıq sümüklü ət” xırdalıqlarına da varırdı. Arvadı nişanlanan vaxtlardan nikbin idi. Gələcək evlərini dənizə baxan Neftçilər prospektindən seçərdi, gələcək maşınlarını sovet sənayesindən deyil, alman sənayesindən manşırlayardı, hətta “Bilgəhdə bağ evi” deyə cəh-cəh vurması da var idi. Belə zamanlarda arvadının üzü işıq saçırdı, sanki rəngbərəng işıq zərrəcikləri üzü boyunca qaçışırdı. Əhmədlidə kirayələnmiş birotaqlı, şəraitsiz mənzilə gəlin köçəndə də “müvəqqəti çətinlikdir, hər şey yaxşı olacaq” deyibən səbrini təsbeh dənələri kimi düzüb çəkməyə başlamışdı. Düz on ilin tamamında daha müvəqqətinin daimi olmasına inandı, üzündəki işıq qeyb oldu, optimistliyi milyonlarla qiyməti olan mülklər, avtomobillər istəyindən on iki manatlıq ət istəyi sayaq istəklərə transfer edildi.
Yeni, 2022-ci il girəndən hava 2021-in dekbabrındakı sələfinin zamanındakı mülayimliyindən elə də uzağa getməmişdi, amma sübh tezdən bir qədər sazaq duyulur, adamın sümüklərinə işləyən sübh soyuğu “sabahın xeyir” deyirdi. Birdən, elə bil, günəş doğdu, “çeşka” deyilən bir köhnə maşınla gələn orta yaşlı kişi üstünə cumanları kənara itələyib əli ilə Onu yanına çağırdı:
-Qardaş, təzə evə köçürük, veşlər daşınmalıdır. Veş deyəndə, elə bir şey də yoxdur. İyirmi manat verəcəm. Gedirsən?
Gedirsən də sözdür? O, bir göz qırpımında özünü “çeşkaya” saldı. Yola düzəldilər.
Həsəd və qibtə obyekti kimi parıldadığı tələbəliyi gəldi düşdü yadına. Onda ki, hekayələri jurnalda dərc edilmişdi, ədəbi tənqid Onun tərifini göyə qaldırmışdı, onda ki, universitetdə hamı Onun şəninə təriflər deyir, Onu barmaqla göstərirdi, içi Ona sevgi məktubları yazan, ailə qurmayacaqları təqdirdə özünə qıyacağını göz yaşları içində izhar edən arvadı qarışıq bütün tələbə yoldaşları, bütün patok, bütün universitet ”Məşhur yazıçı olacaq, Markes kimi əllər üstündə gəzdiriləcək, pula pul deməyəcək” düşüncəsiylə Ona paxıllıq edirdi.
İndi isə “birja” yoldaşları yəqin paxıllıq etməkdədirlər. İyirmi manat onların yox, Onun qisməti olacaq.
Sürücünün olduqca iri əlləri var idi, rulu fırlatmaq üçün düydüyü əlləri rulu tam görünməz etmişdi.
“Sən fağır adama oxşayırsan. O birilər sırtıqdılar, adamın üstünə atılırlar. İşləyib qurtaranda da əlavə pul istəyirlər” kəlmələriylə sürücü söhbətə körpü saldı, ardınca da nəsə bir əhvalat danışmağa başladı:
-İnişil qaynatamın bağını belləməyə ikisini aparmışdım. Səkkiz sota əlli manat danışmışdıq. Qardaş, bunlar elə ki işə başladılar, daş atıb başlarını altına tutdular ki, yox, burda iş deyiləndən artıqdır, əllinin üstünə otuz da qoymalısan. Nə qəqər and-qəsəm elədim…
Yeni romanını yazıb qurtara bilmirdi. Səhərdən axşama kimi bu işlə məşğul olurdu, evə gedəndə iş olan günlərdə yorğunluq, iş olmayan günlərdə məyusluq və ümidsizlik əlindən qələmi alırdı.
Abidi gətirmişdi spartalıların istehkamlarına. İstəyirdi Abid ordakı yatmış həyatı oyatsın, çürümüş təfəkkürü yeniləsin. Orda Abid döşünə döyüb qarşısına çıxa biləcək qladiator istəmişdi. Qarşısına növbə ilə dördü çıxmışdı, hamısı peşman olmuşdu. Ən güclüsünü – Kostakurtu tələb eləmişdi.
İmperatorun qızı Elina seyrangahdan qayıdarkən Abidi görüb onun yaraşığına, əzələlərinin əzəmətinə heyran qalmışdı. Nişanlısı Kostakurt ilə Abidin döyüşəcəyindən xəbər tutunca döyüşü izləmək fikrində bulunmuşdu. Və elə ki, başlar kəsən, qanı su kimi axıdan Kostakurt Abidin qarşısına çıxmışdı, onda zorla nişanlandığı Kostakurta nifrət duyan Elinanın vücudunu müdhiş bir sarsıntı bürümüşdü. Birdən Kostakurt Abidə qalib gəlsəydi necə olacaqdı? İlk baxışdan əsiri olduğu bu gəncin ölümünə o necə dözüm gətirə bilərdi axı?
Amma gerisini yaza bilmirdi heç cür.
Əslində, məmləkətdə kitablar yaxşı satılsaydı elə kitabların gətirdiyi qazancla dolanardı, ailəsinin yanında üzüqara olmazdı. Amma kitab oxuyan tək-tük idi, varlı-hallıların əksəriyyəti kitab görəndə üzünü turşudurdu, üzünü turşutmayan varsız-halsızlar idi ki, onları da ciblərinin boşluğu kitablardan yan keçirirdi. İnsafən, O yaxşı yazırdı, bir-iki dəfə – onda ki, həyat hələ bu qədər sıxılıb öz məngənəsində adamların suyunu tam çıxarmamışdı – iki romanının sinopsisini tərcümə etdirib xaricə göndərməyə 200 dollar pul da xərcləmişdi, ordan da müsbət rəylər gəlmişdi, amma bu romanları tam halda tərcümə etdirməyə lazım olan pul yatsa yuxusuna da girməzdi, 5 rəqəmi görcək xaricdə məşhurlaşmaqla kasıblığın daşını atmaq fikrinin fatihəsini vermişdi.
İş verəni Ona “Nu poqodi” cizgi filminin qəhrəmanları olan Canavarla Dovşan haqqında lətifə danışırdı. Bir dəfə Canavar Dovşana deyir ki sən niyə karantin qaydalarını pozub…
Ailəsini dolandıra biləcək iş tapmaq atlı idi, O piyada. Hara gedirdisə üzüqara qayıdırdı. Ünvan qalmamışdı ki, ora məktub yollamasın: “Ali təhsilli dilçiyəm. Kitab redaktorluğunu, tərcümə işini də əla bilirəm. Hamısı bir yana, üstəlik, yazıçıyam…”
Arvadını təzə evlənəndə şəhər məktəblərindən birinə müəllim düzəltmək fikri də illər ötdükcə xülya olaraq qalmışdı.
Baho, fikir onu nə uzaqlara aparıb belə, çatıblar ki. Köhnə Yasamaldaydılar.
İş verəni onu içəri saldı, həyət evi idi, deməzsənmiş, burdan çoxmərtəbəli binaya köçürmüşlər. Evdə iki qadın xeylağı var idi, iki 10-12 yaşlı uşaq, bir nəfər də ahıl kişi. Kimin kim olmasının fərqində deyildi, dərhal qəlbini riqqətə gətirən işə girişdi: divar boyu qalaqlanmış, çoxu kirilcə olan kitabları qutuda üst-üstə yığıb qutunun ağzını skotçlamaqdan ibarət idi onun işi. Ardınca qutuları yük maşınına daşıyacaqdı. Sonra da iş verəni və bu ahıl kişiylə köməkləşib iri əşyaları – şifoneri, stol-stulu və çarpayıları maşına yükləyəcəkdilər.
Köhnə kitablar tozlu idilər, tez-tez onu asqırdırdılar. Ahıl kişinin birinci dəfəsində “Korona deyilsən ki?” sualının və növbəti hər dəfəsində “Ya haqq səbir” nidasının müşayiəti ilə kitablarla işləməyində idi, aralarındakı latın əlifbasıya olan təzələrlə işləmək daha rahat idi. Hər bir kitabı əlinə alanda diqqətlə baxırdı, adına, müəllifinə göz yetirirdi. Bəzən nəfsini saxlaya bilməyib kitabın içini də açır, acgözlüklə bir-iki abzas oxuyurdu da.
-Burda oxu zalı açmamışıq, -deyə ahıl kişi müdaxilə edib onun qəlbini sındırdısa da sonradan kitab həzzi yenə davam etdi. Onsuz da bu cür sınmalara öyrəşmişdi, xüsusən, arvadının tez-tez təkrarladığı “sən nə kişisən ki, bir ailəni dolandıra bilmirsən” kəlmələrinə alışdıqdan sonra istənilən təhqiri udub, dərhal üstündən rahatca toxtama suyu içə bilirdi. Alışmaq – böyük qəlibdən artıq qalan əzalarını kəsib atmaqla kiçik qəlibə sığışmaq deməkdir.
Ara-sıra ev sahibi yerindən çıxardılmış taxta qapının astanasında durub Onu işə ruhlandırır, hökmən də hər görünüşündə rusların vətəndaş müharibəsi qəhrəmanları olmuş Çapayevlə Petka haqqında bir lətifə söyləyirdi:
-Bir gün də Çapayevlə Petka Ural çayını keçəndə…
Ev sahibi özü uğunub gedirdi, Onun donuq simasını görüncə başını bulayırdı: -Çatmadı sənə?
Əlbəttə ki, Ona çatırdı, amma fikri kitablarda idi. Brayan Treysinin sabahkı günlərin planlarını necə qurmaq barəsindəki “Komfort zonasından çıx” kitabı…
Tələbəliyində sabahkı günlər barədə o qədər planlar qurardı ki. Əsil serial olardı bu xəyal planları, dəbdə olan “Varlılar da ağlayırlar” teleserialı kimi uzandıqca uzanardı. Xəyali şöhrətin ləzzəti realdakı sənə mütləq sirayət edir, özünəgüvənin artır, daha həvəsli olursan, qoltuqlarının altı qarpızlanır. Xəyalları təltiflərdə, Nobel ödülü mərasimində dolaşırdı o vaxtlar. Amma indisində sabahkı günlə bağlı serial nədir, çox kiçik qısametrajlı film qurur. Uşaqlar böyüyürlər, xərclər artır. Gümanın yalnız təsadüflərə çatırsa, zərurətlərdən uzaqdasansa, hara kimi gedə biləcəksən axı?
İohann Hötenin “Faust” kitabı…
Bir dəfə bir tanışına qoşulub Almaniyaya getmək fikri bir müddət onu rahat buraxmamışdı: tanışı yaz-yay mövsümündə meyvə yığmaqla qəşəng güzəran vəd edirdi. Di gəl, tərəddüdlər Ona mühacir olmağa imkan verməmişdi. Xaricə göndərdiyi romanlarının sinopsislərinə müsbət rəy yazan ədəbi tənqidçilərdən biri də alman idi, gərək ki, Hofman soyadında. Həmin Hofmanın “Dünya ədəbiyyatında fikir və ideyanın bədiiliklə vəhdəti konteksini kökündən dəyişə biləcək yazar” adlandırdığı yazıçının gəlib onun vətənində taxta yeşiklərə vişnə doldurmasını yolverilməz hesab etmişdi, bununla vətəninə utanc gətirəcəyini düşünmüşdü.
Arabir belini dikəldirdi.
Kitablar… Qalın, nazik… Böyük, kiçik… Nadan üçün görünüşcə, aqil üçün məzmunca fərqlənən nəsnələr…
Birdən sanki gözünə işıq gəldi. Latın əlifbasıyla olan kitablardan birinin üstündən saplağından üzülmüş qızılgül rəsmi və “Bir intiharın prelyudiyası” kəlmələri onun üzünə gülümsədi. Elə bil, uzaq, qərib bir ölkədə yüz ildir görmədiyi ən doğma bir adamını gördü, kitabı götürüb sinəsinə sıxdı, onu qoxuladı. Bu ətir dünyanın ən gözəl ətri idi onun üçün.
Ürəyində kitabıyla salamlaşdı, “necəsən, nə var-nə yox” xəbərini aldı. “Necə məskunlaşmısan burda? Çayını-çörəyini verirlərmi? Darixib eləmirsən ki?”
Bu münvalla xeyli zaman keçmişdi, sən demə. İş verəni Onun qoluna toxundu, “Deyəsən kitablarla maraqlanırsan” söylədi. “Binə bazarında alverilə məşğul olsam da ali təhsilliyəm, kitab oxuyanam” aydınlaşdırmasını gətirib, sonra da həmin kitabı onun əlindən aldı, qürurla dedi:
-Kitabxanamın ən gözəl kitablarındandır. Çox sevirəm bu yazıçının kitablarını. Çox içdən yazır. Oxumamısan?
Gözləri yaşardı. Bu boyda oxucu sevgisi qazanmışdı, necə də təkrarsız hisslər idi. Gözləri yaşardı da sözdür, əməlli-başlı ağlamaq idi bu. Üzünü yana tutdu ki, halını gizlətsin. Axırıncı dəfə marketdə ərzağın qiymətinin günbəgün qalxması müqabilində bu hala düşmüşdü. Amma halların aralarında çalar fərqi var idi. O qara çalar idi, busa ağ çalardı.
İş verəni dil boğaza qoymurdu:
-Bu qədər ağıllı, dərrakəli olmaq, insanın iç dünyasını bu cür, rentgendəki kimi açıb göstərə bilmək. Nə deyim e. Bunlar hünər, fitri istedad tələb edir. Sanki bu yazar bizim dünyanın adamı deyil. Elə istəyərdim ki, onunla şəxsən tanış olum.
Sözlər necə də gözəl sözlər idi. Şirin çay idi, mürəbbə idi, bal idi… Dadırdı, ləzzətini bütün vücudu ilə hiss edirdi, sonra da udurdu.
Titrək, qəhərli səslə çətinliklə soruşdu:
-Tanış olsaydız, Ona nə deyərdiz?
İş verəni gözlərini yumub sanki düşündüyü səhnəni gözlərinin qabağına gətirirmiş kimi sifətinə təbəssüm qonduraraq söylədi:
-Deyərdim ki, siz dünyanın ən xoşbəxt adamısız. Onun əllərini sıxandan sonra üç gün əlimi yumazdım. Bilirsiz, onun necə qulluğunda durardım?
Hətta bu qədər?
Allah bəzən adamı necə də gözlənilməz sürprizlə rastlaşdırır. Əlbəttə desin ki, o adam mənəm. “Di sıx əllərimi, sonra da üç gün əlini yuma. Di dur qulluğumda, nə qədər istəyirsən”.
Nə yaxşı rastlaşdılar?
Kitabdan ayrı-ayrı hissələri hətta əzbər söyləməyə başlamışdı ev sahibi: “Orda, uzaqlarda – dənizlə üfüqün qovuşacağında parıltısından göz qamaşan bir mücrü asılıb qalmışdı. O mücrü qapağını açaraq onun ölü arzularını bir-bir içinə ötürürdü, orada arzular sirli-sehirli səthə toxunan kimi canlanır, dirilirdilər…”
Çətinliklərini də açıb söyləsin. İyirmi manat nədir, bu şəxs ona mütləq ciddi köməklik edə bilər. Binə bazarında alver edirsə, ev ala bilirsə, demək, imkanlı adamdır. Bir neçə günə evkirayəsinin vaxtıdır, son üç ayı ödəyə bilməyib, üst-üstə yığılıblar. İşıq, qaz, su çekləri əli qılınclı başının üstünü kəsdiriblər. Kiçik uşaq da inkişafdan qalır, ciddi müayinə, müalicə lazımdır.
Görəsən nə qədər verər? Bir yüzlük verərmi?
Amma yox, kimdənsə sədəqə istəmək yaxşı deyil.
“Ölülərin dirilməsi və dirilərin sırasına qatılması dirilərin yerini daraldırdı. Dirilmək istəyən ölülər qədər ölmək istəyən dirilər də var idi, yetərdi ki, onları tapıb yerlərini dəyişəydin…”
Bu sədəqə istəmək deyil axı?
Tərəddüdlər içində gah qanad açıb ənginliklərə uçurdu, gah da qanadları qırılır, yerə çırpılırdı…
Axı belə bir şans bir də çətin əlinə düşə. Təsadüfən heç nə olmur. Əgər bu boyda Bakıda tale gətirib Onu kitablarına bu qədər vurğun bu şəxslə qarşılaşdırıbsa, demək, bəxt üzünə gülməyə başlayıb. Bu şansdan yararlanmasaydı, bunu ömrü boyu özünə bağışlaya bilməyəcəkdi…
Axır ki, kəlmələr özündən icazəsiz ağız qıfılını yarıb çölə atıldılar:
-O adam mənəm…
Deyib də gülümsədi.
Ev sahibi ilk dəfəsində söhbətin nədən getdiyini ayırd edə bilmədi:
-Hansı adam?
Gülümsəməkdə davam edib aydınlıq gətirdi:
-Həmin yazıçı, bu kitabı yazan adam.
Qarşı tərəfin qaşlarının düyünlənməsi, gülümsəyən çöhrəsini qara buludların alması elə sürətlə baş verdi ki.
-Sən xəstəsən?!
Çığırtı idi əsil, servantdakı qablar belə cingildədilər.
Ev yiyəsi sifətində anlaşılmaz ifadə təpədən dırnağa onu süzəndə O özü də sanki birdən ayıldı, lapdan öz görkəminə tamaşa etdi. Nimdaş paltarda onun-bunun qapısında yük daşıyan dünyanın ən xoşbəxt adamı… Təzaddan diksindi.
“O yazıçı mənəm” etirafının qarşısındakı insanda doğurduğu təəccüb, heyrət anını ən xırda, gözlərin bərəlib hədəqəsindən çıxması, dilin tutulub söz demək əvəzinə kəkələməsi halınacan müşahidə etdi bir anda.
“Sən məzələnirsən mənimlə?!” kəlmələrinin səslənməsi ilə ev yiyəsinin iri yumruğunu düyünləməsi bir-birini izlədilər. Bir anda çox uca, qızılı qübbələri bərq vuran əzəmətli sarayın yerlə yeksan olması səhnəsi canlandı Onun gözləri önündə, hətta qulaqbatırıcı gurultunu da eşitdi, hətta uçqunun yaratdığı toz dumanına da bələndi. Kaş ki deməzdi. Niyə dedi axı?
-Sən müqəddəsliklərə niyə çirkab ələyirsən ki?, -deyib ev yiyəsi iki addım atıb onunla burunburuna dayandı.
Bəlkə desin, zarafat eləyirdim? Eşşəyə minmək bir eyib, düşmək iki eyib. Belədə lap işləri korlamazdımı?
-Vallah o adam…mənəm… – deyib də durdu. Geriyə yolu yox idi. Mağıl, kitabları təxəllüslə yazmasaydı, şəxsiyyət vəsiqəsini göstərib bu tərs oğlu tərsi inandıra bilərdi ki həmin yazıçı özüdür.
-Belə lox sayırsan məni?!!!
-Allah eləməsin. Sizi necə inandırım ki…
-Ə, düdük, sən bilirsən, qabağındakı kimdi?!
Birdən başı boyda olan yumruq sifətinə necə açıldısa arxaya üç-dörd metr uçub yerə dəydi. Ağrıdan qovrula-qovrula qaldı. Dərhal ağzında metal tamı hiss etdi, yaxasını yaş edən isti maye üzüaşağı axmağa başladı.
Tappıltı səsinə gələn ahıl kişi mənzərəni görüb ev sahibinə sual etdi:
-Neynədi, oğurluq elədi?
Ev sahibi başını buladı:
-Kaş ki elə oğurluq edəydi.
Söyüşün biri bir qəpiyə çıxmışdı. “Bu dəqiqə rədd ol get burdan, sənin murdar simanı görməyim” tapşırığına riayət etməliydi. On səkkiz qutu kitab bağlayıb, maşına daşımışdı. İşin əsasını görüb qurtarmışdı. Amma belə görünür, heç iyirmi manatını da ala bilməyəcəkdi.
İçinə elə bir qəhər dolmuşdu ki, axan qanını laxtalanmağa qoymurdu, biləyi ilə burnunu silirdi, amma qan şırıltıyla gəlməyindəydi.
-Demədim, rədd ol burdan?!
Son üç ayın pulunu ödəyəcəyi ev sahibəsinin pula uzalı əlini boş qoyaraq, marketdəki qırmızı “milliön” cihazının qarşısında işıq, qaz, su çeklərini qaytarıb cibinə dürtərək, kiçik uşağı apardığı poliklinika kabinəsinin qapısından məyus halda geri dönərək bu evdən çıxdı. Gücü ancaq bir tin getməyə çatdı. Bir hündür hasara kürəyini söykəyib yerə oturdu. Acı-acı ağlamağa başladı.
Döş cibindəki qırmızı rəngə boyanmış bazarlıq siyahısının altından kəskin ağrı duyurdu.
Türk ölkələrindən Azərbaycana dəvət olunmuş gənc yazarların iştirakı ilə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi tərəfindən çap olunmuş “Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına” kitabının təqdimatı mərasimi “Azərkitab” kitab təbliğatı mərkəzində baş tutacaq və mərasimə qatılan hər bir şəxsə kitab hədiyyə olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” bildirir ki, tədbir yanvarın 28-də, saat 15:00-də baş tutacaq. “Azərkitab” kitab təbliğatı mərkəzinin ünvanını xatırladırıq: Bakı, Atatürk prospekti , A. Salamzadə küçəsi, 65 B (Gənclik metrosundan Ayna Sultanova istiqamətində gedən yolda yerləşən”Zivella” mebel evinin arxası). Tədbirin Proqramı: 1. Kitabın təqdimatı; 2.Müzakirələr; 3.Təltiflər.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
(Ad günündə şəhid olmuş milliyətcə tatar olan Adek Sepxanova həsr edirəm)
Dünən bir ana gördüm, qəlbi qaynar, od-alov, Sinəsində qarlı qış, kirpiklərində qırov. Dünən bir ana gördüm, gözlərində qəm-qüssə, Fəryadından ürəyi olmuşdu hissə-hissə. Alnında düyün-düyün olmuşdu qırışları, Həsrətdən yoğrulmuşdu o solğun baxışları. Odlara qalamışdı, oğul dərdi ananı, Od içinə atmışdı oğul, dərdə yananı. Ölüm günü, ad günü bir tarixə yazılmış, Ananın sinəsindən bir daş kimi asılmış. Qarşımda ana sanki buz heykələ dönmüşdü, Yaşamaq, həyat eşqi gözlərində sönmüşdü. İntizardan, xiffətdən ana saralıb solmuş, Həsrət seli qəlbindən axıb gözünə dolmuş. Danışdıqca ananın dodaqları əsirdi, Oğul dərdi ananı şaxta kimi kəsirdi. Başında qara örpək, əynində qara paltar, Oğlum özü alıbdı,-dedi məndən yadigar. Hər gün bu geyim ilə görüşünə gəlirəm, Nisgilmi, dərdimi soyuq daşla bölürəm. Evim muzeyə dönüb onun şəkillərindən, Təkcə o şəkillərdən təsəlli tapıram mən. Oğlum bir oğul idi, istiqanlı, mehriban, Dediyim hər kəlməmə cavabı olurdu “can”. Ad gününə az qalmış adına hədiyyə aldım, Şirin qoğal bişirib, adına sürfə saldım. Gözləyirdim yolunu əziz xələf oğlumun, Adı özündən şirin, sözü şəkər noğlumun. Səhər-səhər həyətdən gələn səsə boylandım, İki əsgər soruşdu, adımı dərhal andım. Tələsik qaça-qaça tez yüyürdüm həyətə, -Kimsiniz? Kim lazımdır?- tez qarışdım söhbətə. Biri ürkək baxışla üzümə baxıb xeyli, Gözlərin dikib yerə, axır dindi gileyli. -Biz cəbhədən gəlmişik, necə dedyim ki, Adik- Agır yaralanıbdı… -Necə? Nə dedin? Yox, yalandı balama, Güllə dəyməz heç zaman o qəhrəman oğluma. Düşündüm bu zarafat, dostların haqq səsidi, Mənə muştuluq üçün əsgər hədiyyəsidi. Sevincimdən gözlərim doluxsunmuş, dolmuşdu, Oğlumu görmək üçün ürəyim od olmuşdu. Yaşarmış gözlərimə göründü tabut bu an, Anasız da hər şeyi həll eləyirmiş zaman. Yenə də gözlərimə inanmadım hayqırdım, Özüm öz səsimə hərgah, sanki birdən ayıldım. Ahım çıxdı göylərə, dağılmadı göy nədən?! Amansız ölüm idi, məni belə göynədən. Oğul verdin ay Allah, neçə il bundan öncə, Sənə dualar edib bürünmüşdüm sevincə. İndi bu ad günündə mənə paymı göndərdin, Bəslədiyim qönçəmi qıyıb necə tez dərdin?! Ahım çatmadı əfsus, nə yerə, nə də göyə, Tabutu qucaqladım, -Yaşın mübarək,-deyə. Oğul deyən dillərim dilim-dilim soyuldu, Yandı bağrım nalədən, için-için oyuldu. Yenidənmi doğuldun, Şəhid qoyuldu adın, Vətən! Qoy sənin olsun bu qəhrəman övladın. Dan yeri tək söküldü ürəyimin telləri, Son nəfəsdə oğlumun nə söyləyib dilləri. O susuz dodaqları pıçıldayıb, nə deyib, Ürəyindən nə keçib, görəsən nə söyləyib?! Necə dözüm ay Allah, necə dözüm bu dağa, Ad günündə oğlumu tapşırıram torpağa. İgid doğuldu oğul, şəhid doğuldu oğul, Vətənin göylərində yanıb kül oldu oğul. Yığışdı dostları, qonşular ad günündə, Ehsan verdilər ona, balamın şad günündə. Qoy sevinməsin düşmən, oğlum ölməyib mənim, Oğlum şəhiddir deyə, ana kimi öyünüm!!! 20. 01. 2008 NƏCİBƏ İLKİN
