Yanvarın 27-də Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan İstiqlal Muzeyində “Vətənin qürur mənbəyi” adlı sərgi açılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbir 44 günlük Vətən müharibəsi şəhidlərinin xatirəsini yad etmək və vətənpərvərliyin təbliği məqsədilə 2021-ci ildən etibarən davam edən “Qəhrəmanlar can verir yurdu yaşatmaq üçün” layihəsi çərçivəsində həyata keçirilib. Sərgidə öz cəsarəti, qorxmazlığı ilə Zəfər salnaməsinin unudulmaz qəhrəmanlarından olan şəhid gizir Aydın Abdullayevə məxsus muzeyin fondlarında qorunub saxlanılan müxtəlif şəxsi əşyalar nümayiş olunub.
Tədbirdə şəhid ailələri, Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi liseyin əməkdaşları, “Bir könüllü” tələbə təşkilatı, “ASAN Könüllüləri” təşkilatı və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Yanvarın 29-da “M” Teatrının səhnəsində “Bir gecənin nağılı” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tamaşanın quruluşçu rejissoru, Xalq artisti Vidadi Həsənov, səhnə plastikası Elnur İsmayılov, musiqi tərtibatçısı Amid Qasımov, rejissor assistenti Səbinə Süleymanovadır.
Səhnə həlli tamaşaçıya aktyorlar Cavid Baba və Aydan Həsənzadənin təqdimatında çatdırılır.
Qeyd edək ki, səhnə əsərində gənc bir qız sevmədiyi birinə nişanlanmaq istəmədiyi üçün evdən qaçır. Gecə parkda bir oğlanla rastlaşır və bu təsadüfü görüş hər iki gəncin həyatını dəyişir.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
“Gələcək gün” romanının qəhrəmanı Firudin İbrahimi ilə bağlı Mirzə İbrahimovun 1949-cu ildə qələmə aldığı və “Kommunist” qəzetində dərc olunmuş məqaləsi (İxtisarla)
Nizami dar ağacına gedərkən şadlıq edən bir qəhrəmanın əfsanəsini yaratmışdır. Həmin qəhrəmandan soruşurlar: “Bir neçə dəqiqə sonra öləcəksən, niyə sevinirsən?”. O:
– Bu az qalan ömrümü nə üçün qəm-qüssə içində keçirim? – deyə cavab verir.
Bu qəhrəmanı, həyatı tərənnüm edən mübarizə və yaşamaqda məna tapan böyük şair xəyalı yaratmışdır. Lakin belə mərd və məğrur qəhrəmanlar yalnız şair xəyalının məhsulu olsaydı, xalqlar tarixi çox kasıb və yeknəsəq olardı. Azadlıq döyüşləri və inqilabi mübarizələr hər xalqın tarixində yüzlərlə belə qəhrəman yetişdirdiyi üçün romantik bir gözəlliyə malikdir. Azərbaycan xalqının 1945-1946-cı illərdə İran istibdadı və əsarəti əleyhinə apardığı şərəfli azadlıq mübarizəsinin qızıl səhifələrində də Nizami əfsanələrinin qüdrət və gözəlliyini saxlayan yüzlərlə bu cür qəhrəmanın şəkli çəkilmişdir… Budur, o şəkillərdən birisi, tamaşa edin…
Amerikan-ingilis tankları və təyyarələri ilə Cənubi Azərbaycana soxulmuş, onun şəhər və kəndlərini xarabazara çevirən İran işğalçı orduları Təbrizi qana boyamışdılar. Qəhrəman demokratlar amansızcasına təqib olunurdular. Onları günün günortaçağı sorğusuz-sualsız güllələyir, arvad və uşaqlarını diri-diri quyulara atır, qızlarını soyundurub küçələri gəzdirirdilər. Mürtəcelər canlı insan bədənindən məşəllər düzəldir və demokratların evlərini talan edib yandırırdılar. Təbriz məhbəsləri ağzına qədər adamla dolu idi.
Məhbəslər və dar ağacları – İran ordusu və zabitlərinin Təbrizə gətirdiyi hədiyyə idi. Sübh açılarkən bu məhbəslərdən çıxarılanlar dar ağaclarında öz şərəfli və namuslu həyatlarını başa vururdular… Belə bir zamanda, məhbuslardan birisinə səhər tezdən asılacağını bildirmişdilər. Bütün gecəni ölüm hökmü altında yaşayan və yoldaşlarına insanın xalq qarşısındakı borcundan, mübarizə və həyatın şirinliyindən danışan məhbus sübh açılarkən durub səliqə ilə üzünü qırxmış, təmiz köynək geyib təzə qalstuk bağlamışdır. Təəccüblə:
– Bu nə üçün? – deyən yoldaşına o, belə cavab vermişdir:
– Biz təmiz və aydın bir həyatla yaşadıq, nə üçün dar ağacı altına əzgin və çirkli gedək?!.
Bu qəhrəmanın adı Firudin İbrahimidir. O, Azərbaycan demokrat partiyasının üzvü, milli dövlətin prokuroru idi. Onu şəxsən tanıyanlar bilir ki, Firudin ancaq bu cür hərəkət edə bilərdi.
İnsanların əksəriyyəti mütərəqqi ictimai əqidə və tarixi həqiqətlərə böyük təcrübə, müşahidə və mübarizə nəticəsində, səhv və büdrəmələri olan bir yol keçdikdən sonra gəlib çıxırlar. Elə insanlar da olur ki, onlar bu həqiqəti birdən-birə qavramasalar da, yalana da uymurlar, ağır səhvlərə yol vermədən mütərəqqi ictimai idealı dərk edirlər. Belələri əksərən xalqın içindən çıxmış, xalq həyatı ilə yaşayan və yüksək təbiətli adamlar olur. Onlar bir dəfə könül verdikləri idealdan nəinki bir daha dönməz, hətta soyumaq, süstləşmək nə olduğunu bilmədən getdikcə daha qızğın bir ehtirasla həyatlarını ona həsr edərlər. Firudin İbrahimi belə adamlardan idi. O, Azərbaycanın milli azadlıq və İranın demokratik inkişaf idealına qəti iman gətirənlərdən idi.
Firudin 1918-ci ildə Astarada doğulmuşdu. Yeddiillik məktəbi orada qurtarmış, sonra Tehran darülfünununun Hüquq fakültəsində ali təhsil almışdı. Həyatı əvvəldən xalq ilə bağlı olmuşdu. Hələ uşaq ikən, atası mütərəqqi görüşləri üçün müstəbid Rza xan tərəfindən Azərbaycandan sürgün edilmişdi.
1945-ci ilin axırları, Cənubi Azərbaycanda demokratik dövlətin yaranmasının ilk günləri idi. Hələ Zəncanda satqın mülkədar Zülfiqarinin quldurları, Urmiyada sərhəng Zəngənənin hərbi hissəsi demokratik xalq hakimiyyətinə tabe olmaq istəməyib qanlı terror düzəltmişdi. Müstəbid və mürtəce İran dövlətinin qoşunları Azərbaycana girmək üçün Qəzvinin qapısında – Kirəcdə dayanmışdı. Belə bir zamanda Firudin İbrahimi Pişəvəri tərəfindən yenicə prokuror təyin edilmişdi. Pişəvərinin və milli dövlətin prokuror seçərkən Firudinin namizədliyini irəli çəkməyinin də xüsusi mənası vardı: məlum olduğu üzrə məhkəmə İran hakim dairələrinin qanlı əməllərini pərdələyən və soyğunçuluq üçün istifadə etdiyi mühüm vasitələrdən birisidir. Buradakı püşvətxorluq, satqınlıq, böhtan və ədalətsizliyin təsviri qeyri-mümkündür. Buna görə də milli demokratik dövlət ancaq xalqa məhəbbəti, təmiz vicdanı və namusu ilə tanınmış bir adama prokurorluğu etibar edə bilərdi. Belə bir zamanda Firudin İbrahimi işə başlamışdı. O, bir yandan köhnə, pozğun əxlaqlı prokuror işçilərini yeni, xalq üçün yaşayan məsləkli və vicdanlı adamlarla əvəz edir, o biri yandan xalqın qəddar düşmənləri, xarici imperialistlərin satqın nökərləri olan mürtəcelərlə amansız mübarizə aparırdı.
Onun ilk atəşin çıxışı Azərbaycan xalqının cəlladı, silahsız Urmiya demokrat-kəndlilərini tankların altında əzmiş sərhəng Zəngənənin mühakiməsində olmuşdu. Firudin aydın və kəskin dəlillərlə Zəngənənin cinayətlərini sübut edərək ona ölüm cəzası tələb etmişdi. Sabahısı liberal təbiətli və hər işdə “mötədil siyasət” tərəfdarı olan bir ağa “xeyirxahlıqla” Firudinə müraciət edərək:
– Oğlan, sən hələ çox cavansın, – demişdi, – dünya görməmisən, mənim sözlərimə qulaq as, bilməyə-bilməyə ki, bu işlərin axırı hara gedib müncər olacaq, niyə belə tünd başlamısan. Niyə özünə düşmən qazanırsan. Bir fürsətdir keçib əlinə, olmusan müddənlümumi, istifadə elə, özünə dost qazan. Demirəm Zəngənəni təmizə çıxart, yox, amma ölüm də tələb eləmə…
Bu sözlərdən Firudinin siması ona xas olan qəribə bir uşaq təbəssümü ilə işıqlandı:
– Deməli, xalqın mənə etibar etdiyi vəzifədən bir sərmayə kimi istifadə edim? Yox! Mən bunu bacarmayacağam. Bizim hərəkat Azərbaycan tarixinin parlaq və müqəddəs bir səhifəsini təşkil edir. Bu hərəkat köhnə quruluşu dağıtdığı kimi köhnə əxlaqı da dağıdır. Biz xalq işindən şəxsi xeyrinə istifadə edən fasid və əxlaqsız adamların yolunu tuta bilmərik. Belə etsək gələcək nəsillər bizə lənət oxuyar. Biz dostla da, düşmənlə də “müdara etməyə” çalışan, pisə də yaxşı kimi boyun əyən bazar əhlinin əxlaqı ilə də yaşaya bilmərik. Biz əsri siyasət və idealı meydana çıxmış bir firqənin övladıyıq. Bu firqənin bayrağında “xalq və azadlıq” sözləri yazılmışdır. Bu iki söz bizim bütün məramımızdır. Ona zidd olan hər kəs bizim düşmənimizdir və ölümə layiqdir.
Firudinə “nəsihət” vermək istəyən ağanı bu sözlər qane etmədi, hətta onlardakı məna və məntiq, deyəsən, ona qətiyyən anlaşılmaz göründü:
– Oğul, məram məramlığında, adama yaşamaq da lazımdır. Adam gərək bir sabahkı gününü də düşünsün, birdən olmadı belə, oldu elə, Pişəvəri getdi, Tehran gəldi, Zəngənəni, ya qeyri bir Zəngənəni də gətirdi qoydu Təbrizə vali. İndi elə tərpən ki, onda özünü dar ağacına çəkməsinlər. Mən bunu deyirəm. Yəni deyirəm ki, adam öz-özünə ölüm hökmü çıxarmasa yaxşıdır.
Firudin çox ciddi bir hal aldı:
– Siz güman etməyin ki, mən elə bir günün mümkün olacağını düşünməmişəm. Yox, mən onu sizdən qabaq düşünmüşəm, çünki mən Tehranın satqın dairələrini də, onların ağalarının siyasətini də sizdən yaxşı bilirəm. Lakin elə o günü düşündüyüm üçün də mən Zəngənələrə ölüm hökmü tələb etmişəm. Çünki biz xalqın taleyi ilə ehtikar edən alış-verişçilər deyilik, onun azadlığı yolunda mübarizəyə qalxmış sərbazlarıq. Ölüm bizi qorxutmur.
Bir müddət sonra başqa bir canilər dəstəsi Təbriz xalq məhkəməsinin qarşısında durmuşdu: bu dəstəyə təbrizlilər arasında məşhur olan qarnı yırtıq Kazım başçılıq edirdi. Bu adam sinfi mənsubiyyətini itirmiş, yol kəsən, cibə girən, ev yaran, qatil bir şəxs idi. Onun dəstəsi, gecə adamların qabağını kəsib başından papağını, əynindən paltarını çıxarır, həyansız evlərə soxularaq cavan qız və gəlinləri zorlayırdılar. Tehran mürtəceləri və Seyid Ziyanın tapşırığı ilə qarnı yırtıq Kazımın, faşist tipli dəstəsi siyasi terror və sui-qəsdlər təşkil edirdi. Bu dəstənin mühakiməsində də Firudin atəşin çıxış edərək siyasi qatillər, əhalinin əmin-amanlığını pozanlar, ictimai müaşirət qanunlarını və əxlaqını saymayanlarla amansız olmağı tələb etmişdi.
Təbrizin qarnı yırtıq Kazımlardan təmizlənməsi ilə şəhərdə müstəsna bir asayıiş və qayda bərpa edilmişdi. Firudin İbrahimi bütün məhkəmə və prokuror işçilərindən yüksək axlaq və məslək sahibi olmağı tələb edir, onları inqilabi qanunların gözətçisi sayırdı.
Az bir müddətdə Firudin Azərbaycan məhkəmə və prokuror işçilərini əsasən doğrudan da, xalq işinə sadiq və namuslu şəxslərdən seçə bilmişdi.
Firudin açıq fikirli, qabağı görən, Azərbaycan, fars və fransız dillərini mükəmməl bilən bir dövlət xadimi idi. Onun geniş məlumatı vardı. Tarix, fəlsəfə və ədəbiyyat elmlərinə dərindən bələd idi. O, ağıllı yazıları və məruzələri ilə xalqın məhəbbətini qazanmışdı. Azərbaycan xalqının qədim babaları olan midiyalıların həyat və mübarizəsinə dair “Azərbaycanın qədim tarixindən” adlı kitabı qiymətli tarixi bir əsərdir. Bu əsərində Firudin qədim Midiya dövlətinin bugünkü Azərbaycan (şimali və cənubi) torpaqlarında əmələ gəldiyini göstərir, Azərbaycan xalqının midiyalıların həqiqi varisi olduğunu, midiyalıların İran müstəbidlərinə qarşı apardığı şərəfli mübarizələri tarixi və məntiqi dəlillərlə sübut edir. Kitabda adıçəkilən və sitatlar gətirilən qədim və müasir ədəbiyyat müəllifin geniş məlumat sahibi olduğunu göstərir.
Firudin İbrahimi son dərəcə təvazökar, xoşrəftar, mədəni bir insan və yaxşı yoldaş idi. Düzlük və sədaqət onun xasiyyətinin əsas cəhətləri idi. Firudin Azərbaycan xalqının azadlıq mübarizəsinə son nəfəsinə qədər sadiq qaldı. O, gənc və saf həyatını xalqımızın qəddar düşmənləri olan İran mürtəceləri əleyhinə, vətənin azadlığı və səadəti yolunda mübarizədə qurban verdi. Azərbaycan xalqını böyük övlad məhəbbəti ilə sevən Firudin İranda yaşayan başqa xalqlara da azad və xoşbəxt həyat arzu edirdi. O deyirdi:
– İnsanlar arasında ümumən ədavət toxumu səpmək çirkin işdirsə, xalqlar arasında ədavət törətmək yüz qat çirkin və murdar işdir.
Onun ruhi mətanət və böyüklüyü, imperialistlərə qarşı nifrəti məhbəsdə olarkən parlaq bir şəkildə özünü göstərdi. İngilis və Tehran müxbirinin zindanda Firudinlə olan görüşü bu cəhətdən çox maraqlıdır. Müxbirlərə verdiyi cavablar göstərir ki, Firudin məhbəsdə də ruhdan düşməmiş, öz səliqə və təmizliyindən əl çəkməmişdi. Kameranın son dərəcə soyuq olduğunu qeyd edən müxbirlər, gözəl bir oğlanın çiyninə qiymətli bir şal salaraq sobanın yanında durduğunu yazırlar. Firudin müxbirin:
– Siz prokuror olarkən nə iş gördünüz? – sualına
– Biz əsassız olaraq zindanlarda cürüyən adamların işinə baxıb azad etdik. Xalqı fəsad və oğru hakimlərin əlindən qurtardıq – deyir.
– Bəs hanı o xalq, nə üçün sizi öldürmək istəyirlər?..
– Bizi öldürmək istəyən imperialistlərin əmri ilə hərəkət edən Tehran mürtəcelərinin bıçaqçı dəstələridir. Xalq isə zəhmətkeş fəhlə və kəndlilər, qulluqçu və ziyalılardır ki, onların da hazırda dili və əli bağlanmışdır. Lakin onların bütün zəncirləri qıracağına əmin ola bilərsiniz…
Firudin Azərbaycanda demokratik hərəkat başlananda da, xalq hakimiyyəti yarananda da, Tehran irticası müvəqqəti qalib gəlib dar ağacları quranda da bu əqidə ilə yaşadı. O, ölümlə üz-üzə gəldikdə belə bu ümidini itirmədi. O, Azərbaycan demokrat firqəsi Mərkəzi Komitəsinin binasını canilərdən qoruyaraq atışdığı zaman bu əqidə ilə yaşayırdı.
Tehran mürtəceləri xalqın qəzəbindən qorxaraq Firudini səhər saat beşdə Təbrizin Səttarxan xiyabanının başlanğıcında Gülüstan bağının ağzında edam etdilər. Buna baxmayaraq qocaman Təbriz öz sadiq oğlu ilə ləyaqətlə vidalaşdı. Onun məğrur halda dar ağacına getdiyini görənlər ayaq saxlayır, uşaqlar və qocalar böyük bir kədər içində dayanıb başını aşağı dikir, başı çadralı qadınlar uşağını qucağına basaraq: “Ah, Firudin!” – deyə göz yaşı tökürdü. Çünki nəcib ürəkli Firudini xalq böyük bir məhəbbətlə sevirdi. Tehran mürtəceləri öz xarici ağalarının əmri ilə Azərbaycanın bu mərd və namuslu oğlunu Təbrizdə dar ağacından asdılar. Onların amansızcasına qətl etdiyi minlərlə qəhrəman kimi Firudinin də adı və xatirəsi xalqın qəlbində əbədi olaraq yaşayır və qocalardan körpələrə qədər hamını “intiqam, intiqam!” deyə mübarizəyə çağırır.
Poeziyamızın canlı klassiki, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin şair Əkbər Qoşalıya qarşıdan gələn 50 illik yubileyi münasibəti ilə ünvanladığı ürək sözlərini diqqətinizə çatdırırıq.
Hörmətli Əkbər Qoşalı qardaşım, siz şərəfli əlli yaşınıza ədəbi yaradıcılığınızın və ictimai fəaliyyətinizin halal nüfuz qazandığı bir vaxtda qədəm qoyursunuz.
Bir növ “Seçilmiş əsərlər” təsiri bağışlayan “Ürək daşı” adlı kitabınızdakı şeirləri məmnuniyyətlə oxudum, bizim sonuncu Yazıçılar Qurultayında müasir poeziyamız barədə məruzəçi gözəl şairimiz İbrahim İlyaslının əhatəli ön sözünü də maraqla izlədim. Bütün bunlardan savayı, Şuşa haqqında yazdığınız şeirləri, poemaları görkəmli tənqidçimiz Vaqif Yusiflinin Türk dünyası ilə sizin geniş yaradıcılıq əlaqələrinizə həsr etdiyi həcmli təhlili də bu fikri hallandırır ki, sizin türkçülüyünüz və bütün yaradıcılığınız ədəbi hadisədir. Həm şəxsi, həm də ədəbi əlaqələriniz barədə deyilənlər, əlbəttə, məni sevindirir.
Dünya Gəncləri Türk Yazıçılar Birliyinin fəxri başqanı kimi, ədəbi-ictimai-siyasi hərəkata rəhbərlik edirsiniz. Qardaş türk ölkələrinin dünyada türk həmrəyliyini elan etdiyi bir vaxtda, bu ədəbi-ictimai fəaliyyətiniz yəqin ki, böyük məna kəsb edir.
Qazax yazıçısı Rəhimcan Otarbayevin Bakıda nəşr etdirdiyiniz “Baş” romanının həm redaktoru, həm də ön sözün müəllifi olmağınız da yuxarıda dediyim mənada “sözsüz” təqdirəlayiqdir.
Əkbər, mən sizi, sizin şeir yaradıcılığınızı heç kəslə müqayisə etmək fikrində deyiləm. Hərçənd, deyirlər ki, hər şey müqayisədə görünür. Müqayisəsiz görünürsə, buna ehtiyac varmı? Görünən dağa nə bələdçi?
Bu dünya köhnə dünyadı, siz onu təzə görə bilirsiniz, buna inandığınız üçün də oxucunu inandıra bilirsiniz. Məncə, bu təbiidir. İstedadın gözü görür, qulağı eşidir, qəlbi də duyur.
“Türkçülüyüm tutdu yenə” deyirsiniz. Bu, şairin ilhamlı çağıdı. Rəssama and verir ki, “Sən fırçan!” incimə, sənin odandan heç bir şey götürmədik. “Fırça” burada təkcə kolorit xatirinə deyil, and yeri kimi Tanrı əvəzi işlədilir.
“…Bəlkə gözümüzdə,
könlümüzdə,
götürmüşük nəyisə, –
o dağınıq adamın sənətçi nizamından.”
Başqa bir şerində şair Tanrı and yeri kimi “Daşkənd eşqinə”, “Babək deyən bir cüt qolun eşqinə”, “Xətayinin başladığı ulu yolun eşqinə”, “…Turan adlı acunun eşqinə” və başqa bu kimi tərkiblərdən istifadə edirsiniz. “Ömür deməm ömürə”, “Ömür dedim ölümə!” deyə poetik manifestinizi elan
edirsiniz.
Bu gün,
əlbət, bir gün
olanlar olmayacaq,
olmayanlar olacaq.
Nə qurşun atdıq bir kəsə,
nə qurşun atdılar ölək:
ölüm demə ölümə,
yol yoxsa
cavan ölümə.
Onsuz da
olanlar olmayacaq,
olmayanlar olacaq.
Nə qurşun atdılar ölək,
nə qurşun atdıq bir kəsə:
Ömür dedim ölümə,
özüm dedim özümə.
Bütün ölümlər
ölümə aparır.
Baxma, hər ölünü bir qoşun aparır,
kim dünyadan nə götürür?
Qoy desinlər, bir şair
dünyadan qurşun aparır.
“Bu elitar mədəniyyət” xüsusi qabiliyyəti olan və maariflənmiş azlıq üçündür” deyən bir Avropa kulturoloqundan fərqli olaraq, böyük italyan filosofu və tarixçisi Benedetto Kroçe “İnsanın işığa doğru uzanan fasiləsiz yolu” kimi qiymətləndirir və əlavə edir ki: “poeziya kainatın vəznini (ritmini) duymaqdırsa, fikir onu sistemə salmaqdır”.
Əkbər Qoşalının qoşmaları, gəraylıları, təcnisləri də şairin geniş dünyagörüşünün, həyat müşahidələrinin nəticəsi kimi qiymətlidir. Şeirin dili rəvandı, ağızda saitlər samitlərə qarışmır, həcmcə qısa və yaddaqalandı.
“Ömrüm uzun çəkmədi,
kasıb gülüşü kimi”
“Qızlar yanmı çəkdi yanaqların, –
biz niyə əyilib əlindən öpdük?!”
“Bir göz var, istədim baxım yaşayım,
qoydular üz-üzə baxtımnan məni”.
“Nə iş görürəm, soruşma,
işim özümlə davadı”.
“Alnımı oxuyammadım,
alnı belə qırışammı?!”
Müxtəlif şeirlərdən götürdüyüm uzun-qısa bu misralar mənə bol məhsul gətirmiş ağaclarda bəhrəsinin ağırlığından əyilən nazik budaqları xatırladır.
Əkbərin göz açıb yaşadığı mühit – Tovuz tərəflər həmişə saz-söz sahibləri ilə məşhur olmuş, seçilmişdir. İndi də belədir. Mülkülü şair Həsən kişini mən yaxşı tanıyırdım. Bizim Vağzal Poyluda meşəbəyi işləyirdi. Onun sazı, şeiri, sözü həmişə məni heyran etmişdi. Sonralar Mikayıl Azaflı, Şəmşad Rza, Məstan Əliyev, Məmməd İsmayıl, Zirəddin Qafarlı, Məzahir Hüseynzadə kimilər şerimizi-sözümüzü şərəfləndirdi.
Belə bir tarixi şeir-sənət ocağında görünmək özü istedaddır (təkcə istedadmı?). Gəraylılarının birində şair həyatın ziddiyyətlərini, qaranlıq döngələrini görür, göstərir və şükr eləyir. Çünki müəllif inanır və inandırır ki, insan, onun gözəgörünməyən
gücü yenilməzdir.
Şeirlərin əsas leytmotivi məhək daşı, müəllifin ad verdiyi “Ürək daşı” məhz budur.
Bu əbədiyyəti şair eşqlə, qürurla qələmə alır və yanılmır.
Dizim yerə gələn vaxtı
güc gələn qeyrətə şükür.
Nur üzə hər gün təzədən
yaranan heyrətə şükür.
Yaxınları uzaq bildik,
uzaqları sazaq bildik.
Ölən öldü də,
bilmədik,
doğulan Mehmete şükür.
Ömür – durmur, axarında,
ölüm – bəlkə də yaxında.
Danışmağa söz qalıbsa,
şairə və şeirə şükür.
Hörmətli qələm dostum, bənzərsiz şeirlərində müşahidə etdiyim bir yaradıcılıq sirrini də (sirr demək mümkünsə) yeri gəlmişkən qeyd etmək istərdim: şair istifadə etdiyi bir ədəbi növ və janrda, müxtəlif növ və janrların elementlərini işlədir. Beləliklə də, ifadə etmək istədiyi poetik ümumiləşdirmələrə nail olur.
Təbiidir ki, söhbət sənətkardan gedirsə, o heç vaxt fəlsəfi-estetik cərəyanların məhdud çərçivəsinə sığa bilməz, əksinə, özüylə yeni bir fəlsəfi dünyagörüş, ədəbi növ və janr, üslub, yeni təfəkkür tərzi və sairə gətirir. Bəzən özü bütöv bir ədəbi-
“Poetik qiraət” rubrikasında bu dəfə sizlərə şair Əkbər Qoşalının yeni yazdığı şeiri təqdim edirik. İctimai motivli bir şeirə üstünlük verib Əkbər bəy, adətən lirikaya meyillənsə də.
Qatlaşdıqlarından yarıbayarı az əziyyətə qatlaşsaydılar, çoxları cəhənnəm əvəzinə cənnətə düşə bilərdi.
Ben Conson
Qırmızı avtobusun qapısı açıldı və bir anda dayanacaqdakı bütün gözləyənləri, içi O qarışıq uddu. Bu nəhəngin salonu isti idi, Onun donmuş sifətinə və əllərinə hərarət hopdu. Ağzındakı maskanı azacıq aşağı salıb burnunu azadlığa çıxardı.
Bir anda sanki hərəkətini sürətləndirən bu qırmızı nəhəng hamını çalxaladı, həmin anda Onun yadına son kitabının personajı olan azman Dev düşdü. Həmin Dev də bu avtobus kimi adamları udurdu, amma avtobusdan fərqli olaraq sonra buraxmırdı, həzm edib özünün ətinə-qanına çevirirdi.
Devlər nə rəng olurlar? Nağıllarda qarasına daha çox rast gəlmişdi, bozu, qəhvəyisi də kifayət qədər olmuşdu, hətta bir impressionist fransız şairin Devi masmavi idi. Amma Onun aləmində Devlər rəngsiz, şəffaf idilər, yellərindən, hənirtilərindən duyurdun onları. Eynən Dərd kimi. Gözəgörünməz, həcmsiz və çəkisiz olsa da ən çox gözə görünən, ən nəhayətsiz və ən ağır olan Dərd barədə bir ara bir interpretasiya da etmişdi ki, Dev nağılların, Dərd reallığın Əzrayılıdır, adamı hop deyərək udurlar.
Üzbəüz oturan iki qız – idimlərindən tələbəyə oxşayırdılar – ona baxıb nəsə pıçıldaşanda üzünə xəfif qızartı çökdü. Heç istəməzdi küçədə-bayırda tanınsın. Cəld maskasını lap yuxarı, gözlərinəcən dartdı. Əlbəttə, yazıçı müğənni, yaxud idmançı deyil ki, onu küçə-bayırda tanıyalar. Müğənniylə idmançı bu məmləkətdə yazıçıdan daha urvatlı peşədi, onları yüz minlər sevir, yazıçının isə sevənləri tək-tük olur. Üzlərinə televiziyaların qapıları bağlı olduğundan, vizual olaraq da onları əksəriyyət tanımır. Amma bu qızlar deyəsən tanımışdılar. Olsun ki, hansısa imza gününə gəlmişdilər, yeni kitabını alıb imzaladanda bəlkə bir foto da çəkdirmişdilər.
İmza günləri ildə bir dəfə baş tutan bayram idi Onun üçün. Həmin gün həmişəkindən fərqli, xeyli mehriban olan arvadının şifonerdən çıxarıb ütülədiyi bəylik kostyumuyla ağ köynək geyinir, bir cüt qalstuku var, onlardan da birini seçib taxır, vaskılanmış ayaqqabısının parıltısından feyziyab ola-ola, hələ üstəlik, məktəbli oğlunun ucuzvari ətrindən də üstünə pısıldadıb oxucularının görüşünə gedirdi. Həm mənəvi dinclik, rahatlıq tapırdı, diqqət mərkəzində olması, populyarlığı Ona qol-qanad açdırırdı, üstəlik, beş-on manat da qazana bilirdi. Amma əfsus ki, növbəti günlərin adi axarı pusqudan üstünə atılınca yenə əvvəlki köhnə hamam-köhnə tas reallığına qayıdası olurdu. Nimdaş, yaxası və biləkləri süzülmüş pencək, balaqları göydə qalan şalvar, boyunluğu qart bağlamış əzik-üzük köynək, ağzı açılmış ayaqqabı… Və çiynində də “bu gün çörək pulum olacaqmı” sualının yüz pudluq ağırlığı.
Ötən il pandemiya heç imza günü keçirməyə də qoymamışdı. O məsəl var, deyir, Həştərxanda dəvə az imiş kimi, birini də bərəylə gətirdilər, onun sözü olmasın, bu koronavirus da bu yandan gəlib çıxdı.
Maskasını bir az da yuxarı dartışdırdı. Maskanın mavi rəngi solub ağappaq olmuşdu, üstəlik, kirlənmişdi. Arvadına keçən həftə “Bunu bir əl yaxala” deyəndə “Maska almağa iyirmi qəpik də tapmırsan?”ın müqabilində istəyi gözündə qalmışdı. Əslində, iyirmi qəpik tapa bilərdi, söhbət bundan getmir, amma iyirmi qəpik də iyirmi qəpikdir, üstünə iki özü kimisini qoysan, bir çörəyin pulu eləyər.
Başını yana çevirdi, qızlarda O olmasına azacıq da olsun ümid yeri qoymadı. Növbəti dayanacaqda düşməliydi, durub qapıya tərəf getdi, avtobus dayananda ilk olaraq oradan özünü bayıra tullayan O oldu. Sanki həqiqətən Devin ağzından qurtulurdu.
Bura metro çıxışının yanı idi, bir aya yaxın idi ki, bura dadanmışdı. Qeyri-rəsmi adı “əmək birjası” olan bu məkanda özü kimi işsizlər təsadüfi qazanc ümidi ilə yol kənarında dayanır, yaxınlaşan avtomobillərin işçiaxtaran sürücülərindən “kaş məni seçəydi” imdadını umurdular. İşçiaxtaranlar adətən gəncləri, cüssəliləri seçirdilər. O və Onun kimilər Allahümidinə qalanlar idilər, daha çox bağ belləməyə, yüngül yük daşımağa, zibil yığmağa yarıyırdılar. O, bağ belləməyi və yük daşımağı sevmirdi, onurğasından qopan ağrı uladırdı onu həmin gün də, növbəti gün də. Qazandığı 20-30 manata elədiyi bazarlığı könül xoşluğu ilə yeyə də bilmirdi. Amma zibil yığmaq yüngül iş idi, əlinə əlcək taxıb vurhavur girişirdi bu işə. Zibil yığmaq sanki həm də onun əsas işinə – yazıçılığına yaxınlaşan iş idi, ağırlığını-filanı duymazdı. Hətta bir dəfə iş sorağı ilə bir müdirin qəbulunda olanda Fərqlənmə Diplomunu masanın üstünə qoyub, xeyrinə olacağını zənn edərək bir kitabını da müdirə hədiyyə etmək istəmişdi. Müdir də demişdi ki, bu nədi e, yazıb zibilləyirsiz ətrafı.
Özükimilərlə salamlaşdı, çoxunun onun kimi palto və gödəkçəsi yox idi, titrəyirdilər.
Burdakılar bir-birini sevməzdi, hamı hamıya çörəyinə bais ola biləcək rəqib gözü ilə baxırdı. Onun salamına bir-iki yerdən dilucu “əleykümə” cavabı gəldi. Büzüşüb özünü küncə – küləktutmaza verdi. Burdakılardan heç kəs Onu tanımırdı deyə burda rahat idi. Bir küncə çəkilib dururdu, digər əksəriyyət kimi özünü maşınların qabağına atıb iş istəmirdi, abrından-həyasından utanırdı. Digərləri isə ünsiyyətcil idilər. Hər kəs hər kəsin yeddi nəsil dönənini belə tanıyırdı. Bu rayonludur, əkib-becərdiyini satmağın müşküllüyü onu bir tikə çörək eşqiylə bura gətirib. Bu birisi rejissordur, Stanislavski deyə çağırırlar onu. Teatrları bağlanıb deyə əlacsızlıqdan bura üz tutub. Bu da ali təhsillidir, neyrofizikdir, bu ixtisasa çörək olmadığı üçün bir ara bərbərlik edib, rəqabət böyük olduğundan sonra da yolunu bura salıb…
Qara maşın. Kök, qırmızımtıl sifət. “İki nəfər lazımdır, on sot torpaq bellənəcək” nidası. İrəli şığıyan kəslərin bir-birini itələməsi. Uğultu və səs-küyün həmləsi. “Sən, bir də sən, gedək” kəlmələri ilə qurbağa gölünə daş atılması. Sonra mühərrikin səsi, maşının çıxıb getməsi. Sonra növbəti mənzərə. Boz maşın, zabitəli və acıqlı sima. “Pianino daşımağa dörd nəfər” kəlmələri. Yenə çarpışma, mübarizə. Yenə seçilmişlərin qalib ədası, seçilməmişlərin məyusluq demarşı…
Döş cibində arvadının yazdığı siyahı hər gəlib-gedən maşından sonra sanki bir az da ağırlaşırdı, ürəyindən sallaq qalırdı. “Çörək – 2 dənə. Kartof – 2 kilo. Soğan – 2 kilo. Ət – 1 kilo. Göyərti – 2 dəstə. Marqarin yağı – 1 paçka. Qənd-çay da tükənib. Mütləq al. Ətə pulun çatmasa makaron alarsan, 1 paçka. 5 manat da uşağın məktəbi üçün saxla, pul yığırlar.”
Ət ehtimalı həmişə makaron ehtimalının səkkizdə biri, onda biri qədər olurdu. Amma arvadı nikbin idi, həmişə əti inadla qeyd edirdi, bəzən hətta dərinə gedib “dolmalıq çəkiləsi ət”, “bozbaşlıq sümüklü ət” xırdalıqlarına da varırdı. Arvadı nişanlanan vaxtlardan nikbin idi. Gələcək evlərini dənizə baxan Neftçilər prospektindən seçərdi, gələcək maşınlarını sovet sənayesindən deyil, alman sənayesindən manşırlayardı, hətta “Bilgəhdə bağ evi” deyə cəh-cəh vurması da var idi. Belə zamanlarda arvadının üzü işıq saçırdı, sanki rəngbərəng işıq zərrəcikləri üzü boyunca qaçışırdı. Əhmədlidə kirayələnmiş birotaqlı, şəraitsiz mənzilə gəlin köçəndə də “müvəqqəti çətinlikdir, hər şey yaxşı olacaq” deyibən səbrini təsbeh dənələri kimi düzüb çəkməyə başlamışdı. Düz on ilin tamamında daha müvəqqətinin daimi olmasına inandı, üzündəki işıq qeyb oldu, optimistliyi milyonlarla qiyməti olan mülklər, avtomobillər istəyindən on iki manatlıq ət istəyi sayaq istəklərə transfer edildi.
Yeni, 2022-ci il girəndən hava 2021-in dekbabrındakı sələfinin zamanındakı mülayimliyindən elə də uzağa getməmişdi, amma sübh tezdən bir qədər sazaq duyulur, adamın sümüklərinə işləyən sübh soyuğu “sabahın xeyir” deyirdi. Birdən, elə bil, günəş doğdu, “çeşka” deyilən bir köhnə maşınla gələn orta yaşlı kişi üstünə cumanları kənara itələyib əli ilə Onu yanına çağırdı:
-Qardaş, təzə evə köçürük, veşlər daşınmalıdır. Veş deyəndə, elə bir şey də yoxdur. İyirmi manat verəcəm. Gedirsən?
Gedirsən də sözdür? O, bir göz qırpımında özünü “çeşkaya” saldı. Yola düzəldilər.
Həsəd və qibtə obyekti kimi parıldadığı tələbəliyi gəldi düşdü yadına. Onda ki, hekayələri jurnalda dərc edilmişdi, ədəbi tənqid Onun tərifini göyə qaldırmışdı, onda ki, universitetdə hamı Onun şəninə təriflər deyir, Onu barmaqla göstərirdi, içi Ona sevgi məktubları yazan, ailə qurmayacaqları təqdirdə özünə qıyacağını göz yaşları içində izhar edən arvadı qarışıq bütün tələbə yoldaşları, bütün patok, bütün universitet ”Məşhur yazıçı olacaq, Markes kimi əllər üstündə gəzdiriləcək, pula pul deməyəcək” düşüncəsiylə Ona paxıllıq edirdi.
İndi isə “birja” yoldaşları yəqin paxıllıq etməkdədirlər. İyirmi manat onların yox, Onun qisməti olacaq.
Sürücünün olduqca iri əlləri var idi, rulu fırlatmaq üçün düydüyü əlləri rulu tam görünməz etmişdi.
“Sən fağır adama oxşayırsan. O birilər sırtıqdılar, adamın üstünə atılırlar. İşləyib qurtaranda da əlavə pul istəyirlər” kəlmələriylə sürücü söhbətə körpü saldı, ardınca da nəsə bir əhvalat danışmağa başladı:
-İnişil qaynatamın bağını belləməyə ikisini aparmışdım. Səkkiz sota əlli manat danışmışdıq. Qardaş, bunlar elə ki işə başladılar, daş atıb başlarını altına tutdular ki, yox, burda iş deyiləndən artıqdır, əllinin üstünə otuz da qoymalısan. Nə qəqər and-qəsəm elədim…
Yeni romanını yazıb qurtara bilmirdi. Səhərdən axşama kimi bu işlə məşğul olurdu, evə gedəndə iş olan günlərdə yorğunluq, iş olmayan günlərdə məyusluq və ümidsizlik əlindən qələmi alırdı.
Abidi gətirmişdi spartalıların istehkamlarına. İstəyirdi Abid ordakı yatmış həyatı oyatsın, çürümüş təfəkkürü yeniləsin. Orda Abid döşünə döyüb qarşısına çıxa biləcək qladiator istəmişdi. Qarşısına növbə ilə dördü çıxmışdı, hamısı peşman olmuşdu. Ən güclüsünü – Kostakurtu tələb eləmişdi.
İmperatorun qızı Elina seyrangahdan qayıdarkən Abidi görüb onun yaraşığına, əzələlərinin əzəmətinə heyran qalmışdı. Nişanlısı Kostakurt ilə Abidin döyüşəcəyindən xəbər tutunca döyüşü izləmək fikrində bulunmuşdu. Və elə ki, başlar kəsən, qanı su kimi axıdan Kostakurt Abidin qarşısına çıxmışdı, onda zorla nişanlandığı Kostakurta nifrət duyan Elinanın vücudunu müdhiş bir sarsıntı bürümüşdü. Birdən Kostakurt Abidə qalib gəlsəydi necə olacaqdı? İlk baxışdan əsiri olduğu bu gəncin ölümünə o necə dözüm gətirə bilərdi axı?
Amma gerisini yaza bilmirdi heç cür.
Əslində, məmləkətdə kitablar yaxşı satılsaydı elə kitabların gətirdiyi qazancla dolanardı, ailəsinin yanında üzüqara olmazdı. Amma kitab oxuyan tək-tük idi, varlı-hallıların əksəriyyəti kitab görəndə üzünü turşudurdu, üzünü turşutmayan varsız-halsızlar idi ki, onları da ciblərinin boşluğu kitablardan yan keçirirdi. İnsafən, O yaxşı yazırdı, bir-iki dəfə – onda ki, həyat hələ bu qədər sıxılıb öz məngənəsində adamların suyunu tam çıxarmamışdı – iki romanının sinopsisini tərcümə etdirib xaricə göndərməyə 200 dollar pul da xərcləmişdi, ordan da müsbət rəylər gəlmişdi, amma bu romanları tam halda tərcümə etdirməyə lazım olan pul yatsa yuxusuna da girməzdi, 5 rəqəmi görcək xaricdə məşhurlaşmaqla kasıblığın daşını atmaq fikrinin fatihəsini vermişdi.
İş verəni Ona “Nu poqodi” cizgi filminin qəhrəmanları olan Canavarla Dovşan haqqında lətifə danışırdı. Bir dəfə Canavar Dovşana deyir ki sən niyə karantin qaydalarını pozub…
Ailəsini dolandıra biləcək iş tapmaq atlı idi, O piyada. Hara gedirdisə üzüqara qayıdırdı. Ünvan qalmamışdı ki, ora məktub yollamasın: “Ali təhsilli dilçiyəm. Kitab redaktorluğunu, tərcümə işini də əla bilirəm. Hamısı bir yana, üstəlik, yazıçıyam…”
Arvadını təzə evlənəndə şəhər məktəblərindən birinə müəllim düzəltmək fikri də illər ötdükcə xülya olaraq qalmışdı.
Baho, fikir onu nə uzaqlara aparıb belə, çatıblar ki. Köhnə Yasamaldaydılar.
İş verəni onu içəri saldı, həyət evi idi, deməzsənmiş, burdan çoxmərtəbəli binaya köçürmüşlər. Evdə iki qadın xeylağı var idi, iki 10-12 yaşlı uşaq, bir nəfər də ahıl kişi. Kimin kim olmasının fərqində deyildi, dərhal qəlbini riqqətə gətirən işə girişdi: divar boyu qalaqlanmış, çoxu kirilcə olan kitabları qutuda üst-üstə yığıb qutunun ağzını skotçlamaqdan ibarət idi onun işi. Ardınca qutuları yük maşınına daşıyacaqdı. Sonra da iş verəni və bu ahıl kişiylə köməkləşib iri əşyaları – şifoneri, stol-stulu və çarpayıları maşına yükləyəcəkdilər.
Köhnə kitablar tozlu idilər, tez-tez onu asqırdırdılar. Ahıl kişinin birinci dəfəsində “Korona deyilsən ki?” sualının və növbəti hər dəfəsində “Ya haqq səbir” nidasının müşayiəti ilə kitablarla işləməyində idi, aralarındakı latın əlifbasıya olan təzələrlə işləmək daha rahat idi. Hər bir kitabı əlinə alanda diqqətlə baxırdı, adına, müəllifinə göz yetirirdi. Bəzən nəfsini saxlaya bilməyib kitabın içini də açır, acgözlüklə bir-iki abzas oxuyurdu da.
-Burda oxu zalı açmamışıq, -deyə ahıl kişi müdaxilə edib onun qəlbini sındırdısa da sonradan kitab həzzi yenə davam etdi. Onsuz da bu cür sınmalara öyrəşmişdi, xüsusən, arvadının tez-tez təkrarladığı “sən nə kişisən ki, bir ailəni dolandıra bilmirsən” kəlmələrinə alışdıqdan sonra istənilən təhqiri udub, dərhal üstündən rahatca toxtama suyu içə bilirdi. Alışmaq – böyük qəlibdən artıq qalan əzalarını kəsib atmaqla kiçik qəlibə sığışmaq deməkdir.
Ara-sıra ev sahibi yerindən çıxardılmış taxta qapının astanasında durub Onu işə ruhlandırır, hökmən də hər görünüşündə rusların vətəndaş müharibəsi qəhrəmanları olmuş Çapayevlə Petka haqqında bir lətifə söyləyirdi:
-Bir gün də Çapayevlə Petka Ural çayını keçəndə…
Ev sahibi özü uğunub gedirdi, Onun donuq simasını görüncə başını bulayırdı: -Çatmadı sənə?
Əlbəttə ki, Ona çatırdı, amma fikri kitablarda idi. Brayan Treysinin sabahkı günlərin planlarını necə qurmaq barəsindəki “Komfort zonasından çıx” kitabı…
Tələbəliyində sabahkı günlər barədə o qədər planlar qurardı ki. Əsil serial olardı bu xəyal planları, dəbdə olan “Varlılar da ağlayırlar” teleserialı kimi uzandıqca uzanardı. Xəyali şöhrətin ləzzəti realdakı sənə mütləq sirayət edir, özünəgüvənin artır, daha həvəsli olursan, qoltuqlarının altı qarpızlanır. Xəyalları təltiflərdə, Nobel ödülü mərasimində dolaşırdı o vaxtlar. Amma indisində sabahkı günlə bağlı serial nədir, çox kiçik qısametrajlı film qurur. Uşaqlar böyüyürlər, xərclər artır. Gümanın yalnız təsadüflərə çatırsa, zərurətlərdən uzaqdasansa, hara kimi gedə biləcəksən axı?
İohann Hötenin “Faust” kitabı…
Bir dəfə bir tanışına qoşulub Almaniyaya getmək fikri bir müddət onu rahat buraxmamışdı: tanışı yaz-yay mövsümündə meyvə yığmaqla qəşəng güzəran vəd edirdi. Di gəl, tərəddüdlər Ona mühacir olmağa imkan verməmişdi. Xaricə göndərdiyi romanlarının sinopsislərinə müsbət rəy yazan ədəbi tənqidçilərdən biri də alman idi, gərək ki, Hofman soyadında. Həmin Hofmanın “Dünya ədəbiyyatında fikir və ideyanın bədiiliklə vəhdəti konteksini kökündən dəyişə biləcək yazar” adlandırdığı yazıçının gəlib onun vətənində taxta yeşiklərə vişnə doldurmasını yolverilməz hesab etmişdi, bununla vətəninə utanc gətirəcəyini düşünmüşdü.
Arabir belini dikəldirdi.
Kitablar… Qalın, nazik… Böyük, kiçik… Nadan üçün görünüşcə, aqil üçün məzmunca fərqlənən nəsnələr…
Birdən sanki gözünə işıq gəldi. Latın əlifbasıyla olan kitablardan birinin üstündən saplağından üzülmüş qızılgül rəsmi və “Bir intiharın prelyudiyası” kəlmələri onun üzünə gülümsədi. Elə bil, uzaq, qərib bir ölkədə yüz ildir görmədiyi ən doğma bir adamını gördü, kitabı götürüb sinəsinə sıxdı, onu qoxuladı. Bu ətir dünyanın ən gözəl ətri idi onun üçün.
Ürəyində kitabıyla salamlaşdı, “necəsən, nə var-nə yox” xəbərini aldı. “Necə məskunlaşmısan burda? Çayını-çörəyini verirlərmi? Darixib eləmirsən ki?”
Bu münvalla xeyli zaman keçmişdi, sən demə. İş verəni Onun qoluna toxundu, “Deyəsən kitablarla maraqlanırsan” söylədi. “Binə bazarında alverilə məşğul olsam da ali təhsilliyəm, kitab oxuyanam” aydınlaşdırmasını gətirib, sonra da həmin kitabı onun əlindən aldı, qürurla dedi:
-Kitabxanamın ən gözəl kitablarındandır. Çox sevirəm bu yazıçının kitablarını. Çox içdən yazır. Oxumamısan?
Gözləri yaşardı. Bu boyda oxucu sevgisi qazanmışdı, necə də təkrarsız hisslər idi. Gözləri yaşardı da sözdür, əməlli-başlı ağlamaq idi bu. Üzünü yana tutdu ki, halını gizlətsin. Axırıncı dəfə marketdə ərzağın qiymətinin günbəgün qalxması müqabilində bu hala düşmüşdü. Amma halların aralarında çalar fərqi var idi. O qara çalar idi, busa ağ çalardı.
İş verəni dil boğaza qoymurdu:
-Bu qədər ağıllı, dərrakəli olmaq, insanın iç dünyasını bu cür, rentgendəki kimi açıb göstərə bilmək. Nə deyim e. Bunlar hünər, fitri istedad tələb edir. Sanki bu yazar bizim dünyanın adamı deyil. Elə istəyərdim ki, onunla şəxsən tanış olum.
Sözlər necə də gözəl sözlər idi. Şirin çay idi, mürəbbə idi, bal idi… Dadırdı, ləzzətini bütün vücudu ilə hiss edirdi, sonra da udurdu.
Titrək, qəhərli səslə çətinliklə soruşdu:
-Tanış olsaydız, Ona nə deyərdiz?
İş verəni gözlərini yumub sanki düşündüyü səhnəni gözlərinin qabağına gətirirmiş kimi sifətinə təbəssüm qonduraraq söylədi:
-Deyərdim ki, siz dünyanın ən xoşbəxt adamısız. Onun əllərini sıxandan sonra üç gün əlimi yumazdım. Bilirsiz, onun necə qulluğunda durardım?
Hətta bu qədər?
Allah bəzən adamı necə də gözlənilməz sürprizlə rastlaşdırır. Əlbəttə desin ki, o adam mənəm. “Di sıx əllərimi, sonra da üç gün əlini yuma. Di dur qulluğumda, nə qədər istəyirsən”.
Nə yaxşı rastlaşdılar?
Kitabdan ayrı-ayrı hissələri hətta əzbər söyləməyə başlamışdı ev sahibi: “Orda, uzaqlarda – dənizlə üfüqün qovuşacağında parıltısından göz qamaşan bir mücrü asılıb qalmışdı. O mücrü qapağını açaraq onun ölü arzularını bir-bir içinə ötürürdü, orada arzular sirli-sehirli səthə toxunan kimi canlanır, dirilirdilər…”
Çətinliklərini də açıb söyləsin. İyirmi manat nədir, bu şəxs ona mütləq ciddi köməklik edə bilər. Binə bazarında alver edirsə, ev ala bilirsə, demək, imkanlı adamdır. Bir neçə günə evkirayəsinin vaxtıdır, son üç ayı ödəyə bilməyib, üst-üstə yığılıblar. İşıq, qaz, su çekləri əli qılınclı başının üstünü kəsdiriblər. Kiçik uşaq da inkişafdan qalır, ciddi müayinə, müalicə lazımdır.
Görəsən nə qədər verər? Bir yüzlük verərmi?
Amma yox, kimdənsə sədəqə istəmək yaxşı deyil.
“Ölülərin dirilməsi və dirilərin sırasına qatılması dirilərin yerini daraldırdı. Dirilmək istəyən ölülər qədər ölmək istəyən dirilər də var idi, yetərdi ki, onları tapıb yerlərini dəyişəydin…”
Bu sədəqə istəmək deyil axı?
Tərəddüdlər içində gah qanad açıb ənginliklərə uçurdu, gah da qanadları qırılır, yerə çırpılırdı…
Axı belə bir şans bir də çətin əlinə düşə. Təsadüfən heç nə olmur. Əgər bu boyda Bakıda tale gətirib Onu kitablarına bu qədər vurğun bu şəxslə qarşılaşdırıbsa, demək, bəxt üzünə gülməyə başlayıb. Bu şansdan yararlanmasaydı, bunu ömrü boyu özünə bağışlaya bilməyəcəkdi…
Axır ki, kəlmələr özündən icazəsiz ağız qıfılını yarıb çölə atıldılar:
-O adam mənəm…
Deyib də gülümsədi.
Ev sahibi ilk dəfəsində söhbətin nədən getdiyini ayırd edə bilmədi:
-Hansı adam?
Gülümsəməkdə davam edib aydınlıq gətirdi:
-Həmin yazıçı, bu kitabı yazan adam.
Qarşı tərəfin qaşlarının düyünlənməsi, gülümsəyən çöhrəsini qara buludların alması elə sürətlə baş verdi ki.
-Sən xəstəsən?!
Çığırtı idi əsil, servantdakı qablar belə cingildədilər.
Ev yiyəsi sifətində anlaşılmaz ifadə təpədən dırnağa onu süzəndə O özü də sanki birdən ayıldı, lapdan öz görkəminə tamaşa etdi. Nimdaş paltarda onun-bunun qapısında yük daşıyan dünyanın ən xoşbəxt adamı… Təzaddan diksindi.
“O yazıçı mənəm” etirafının qarşısındakı insanda doğurduğu təəccüb, heyrət anını ən xırda, gözlərin bərəlib hədəqəsindən çıxması, dilin tutulub söz demək əvəzinə kəkələməsi halınacan müşahidə etdi bir anda.
“Sən məzələnirsən mənimlə?!” kəlmələrinin səslənməsi ilə ev yiyəsinin iri yumruğunu düyünləməsi bir-birini izlədilər. Bir anda çox uca, qızılı qübbələri bərq vuran əzəmətli sarayın yerlə yeksan olması səhnəsi canlandı Onun gözləri önündə, hətta qulaqbatırıcı gurultunu da eşitdi, hətta uçqunun yaratdığı toz dumanına da bələndi. Kaş ki deməzdi. Niyə dedi axı?
-Sən müqəddəsliklərə niyə çirkab ələyirsən ki?, -deyib ev yiyəsi iki addım atıb onunla burunburuna dayandı.
Bəlkə desin, zarafat eləyirdim? Eşşəyə minmək bir eyib, düşmək iki eyib. Belədə lap işləri korlamazdımı?
-Vallah o adam…mənəm… – deyib də durdu. Geriyə yolu yox idi. Mağıl, kitabları təxəllüslə yazmasaydı, şəxsiyyət vəsiqəsini göstərib bu tərs oğlu tərsi inandıra bilərdi ki həmin yazıçı özüdür.
-Belə lox sayırsan məni?!!!
-Allah eləməsin. Sizi necə inandırım ki…
-Ə, düdük, sən bilirsən, qabağındakı kimdi?!
Birdən başı boyda olan yumruq sifətinə necə açıldısa arxaya üç-dörd metr uçub yerə dəydi. Ağrıdan qovrula-qovrula qaldı. Dərhal ağzında metal tamı hiss etdi, yaxasını yaş edən isti maye üzüaşağı axmağa başladı.
Tappıltı səsinə gələn ahıl kişi mənzərəni görüb ev sahibinə sual etdi:
-Neynədi, oğurluq elədi?
Ev sahibi başını buladı:
-Kaş ki elə oğurluq edəydi.
Söyüşün biri bir qəpiyə çıxmışdı. “Bu dəqiqə rədd ol get burdan, sənin murdar simanı görməyim” tapşırığına riayət etməliydi. On səkkiz qutu kitab bağlayıb, maşına daşımışdı. İşin əsasını görüb qurtarmışdı. Amma belə görünür, heç iyirmi manatını da ala bilməyəcəkdi.
İçinə elə bir qəhər dolmuşdu ki, axan qanını laxtalanmağa qoymurdu, biləyi ilə burnunu silirdi, amma qan şırıltıyla gəlməyindəydi.
-Demədim, rədd ol burdan?!
Son üç ayın pulunu ödəyəcəyi ev sahibəsinin pula uzalı əlini boş qoyaraq, marketdəki qırmızı “milliön” cihazının qarşısında işıq, qaz, su çeklərini qaytarıb cibinə dürtərək, kiçik uşağı apardığı poliklinika kabinəsinin qapısından məyus halda geri dönərək bu evdən çıxdı. Gücü ancaq bir tin getməyə çatdı. Bir hündür hasara kürəyini söykəyib yerə oturdu. Acı-acı ağlamağa başladı.
Döş cibindəki qırmızı rəngə boyanmış bazarlıq siyahısının altından kəskin ağrı duyurdu.
Türk ölkələrindən Azərbaycana dəvət olunmuş gənc yazarların iştirakı ilə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi tərəfindən çap olunmuş “Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına” kitabının təqdimatı mərasimi “Azərkitab” kitab təbliğatı mərkəzində baş tutacaq və mərasimə qatılan hər bir şəxsə kitab hədiyyə olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” bildirir ki, tədbir yanvarın 28-də, saat 15:00-də baş tutacaq. “Azərkitab” kitab təbliğatı mərkəzinin ünvanını xatırladırıq: Bakı, Atatürk prospekti , A. Salamzadə küçəsi, 65 B (Gənclik metrosundan Ayna Sultanova istiqamətində gedən yolda yerləşən”Zivella” mebel evinin arxası). Tədbirin Proqramı: 1. Kitabın təqdimatı; 2.Müzakirələr; 3.Təltiflər.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
(Ad günündə şəhid olmuş milliyətcə tatar olan Adek Sepxanova həsr edirəm)
Dünən bir ana gördüm, qəlbi qaynar, od-alov, Sinəsində qarlı qış, kirpiklərində qırov. Dünən bir ana gördüm, gözlərində qəm-qüssə, Fəryadından ürəyi olmuşdu hissə-hissə. Alnında düyün-düyün olmuşdu qırışları, Həsrətdən yoğrulmuşdu o solğun baxışları. Odlara qalamışdı, oğul dərdi ananı, Od içinə atmışdı oğul, dərdə yananı. Ölüm günü, ad günü bir tarixə yazılmış, Ananın sinəsindən bir daş kimi asılmış. Qarşımda ana sanki buz heykələ dönmüşdü, Yaşamaq, həyat eşqi gözlərində sönmüşdü. İntizardan, xiffətdən ana saralıb solmuş, Həsrət seli qəlbindən axıb gözünə dolmuş. Danışdıqca ananın dodaqları əsirdi, Oğul dərdi ananı şaxta kimi kəsirdi. Başında qara örpək, əynində qara paltar, Oğlum özü alıbdı,-dedi məndən yadigar. Hər gün bu geyim ilə görüşünə gəlirəm, Nisgilmi, dərdimi soyuq daşla bölürəm. Evim muzeyə dönüb onun şəkillərindən, Təkcə o şəkillərdən təsəlli tapıram mən. Oğlum bir oğul idi, istiqanlı, mehriban, Dediyim hər kəlməmə cavabı olurdu “can”. Ad gününə az qalmış adına hədiyyə aldım, Şirin qoğal bişirib, adına sürfə saldım. Gözləyirdim yolunu əziz xələf oğlumun, Adı özündən şirin, sözü şəkər noğlumun. Səhər-səhər həyətdən gələn səsə boylandım, İki əsgər soruşdu, adımı dərhal andım. Tələsik qaça-qaça tez yüyürdüm həyətə, -Kimsiniz? Kim lazımdır?- tez qarışdım söhbətə. Biri ürkək baxışla üzümə baxıb xeyli, Gözlərin dikib yerə, axır dindi gileyli. -Biz cəbhədən gəlmişik, necə dedyim ki, Adik- Agır yaralanıbdı… -Necə? Nə dedin? Yox, yalandı balama, Güllə dəyməz heç zaman o qəhrəman oğluma. Düşündüm bu zarafat, dostların haqq səsidi, Mənə muştuluq üçün əsgər hədiyyəsidi. Sevincimdən gözlərim doluxsunmuş, dolmuşdu, Oğlumu görmək üçün ürəyim od olmuşdu. Yaşarmış gözlərimə göründü tabut bu an, Anasız da hər şeyi həll eləyirmiş zaman. Yenə də gözlərimə inanmadım hayqırdım, Özüm öz səsimə hərgah, sanki birdən ayıldım. Ahım çıxdı göylərə, dağılmadı göy nədən?! Amansız ölüm idi, məni belə göynədən. Oğul verdin ay Allah, neçə il bundan öncə, Sənə dualar edib bürünmüşdüm sevincə. İndi bu ad günündə mənə paymı göndərdin, Bəslədiyim qönçəmi qıyıb necə tez dərdin?! Ahım çatmadı əfsus, nə yerə, nə də göyə, Tabutu qucaqladım, -Yaşın mübarək,-deyə. Oğul deyən dillərim dilim-dilim soyuldu, Yandı bağrım nalədən, için-için oyuldu. Yenidənmi doğuldun, Şəhid qoyuldu adın, Vətən! Qoy sənin olsun bu qəhrəman övladın. Dan yeri tək söküldü ürəyimin telləri, Son nəfəsdə oğlumun nə söyləyib dilləri. O susuz dodaqları pıçıldayıb, nə deyib, Ürəyindən nə keçib, görəsən nə söyləyib?! Necə dözüm ay Allah, necə dözüm bu dağa, Ad günündə oğlumu tapşırıram torpağa. İgid doğuldu oğul, şəhid doğuldu oğul, Vətənin göylərində yanıb kül oldu oğul. Yığışdı dostları, qonşular ad günündə, Ehsan verdilər ona, balamın şad günündə. Qoy sevinməsin düşmən, oğlum ölməyib mənim, Oğlum şəhiddir deyə, ana kimi öyünüm!!! 20. 01. 2008 NƏCİBƏ İLKİN
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Düz otuz üç ildi, az deyil, vətən. Axır gözlərindən azadlıq yaşı. Səni ürəyimin içinə çəkdim Bitdi gözlərimdə şəhidlik daşın.
Hər şəhid daşında dil açdı haqqın, Ədalət ummadın heç bir kimsədən. Sənin vətən andın, vətən harayın, Tırtıllar altında əzildi nədən..
Sərdin azadlığı qolların üstə, Qərənfil rəng aldı şəhid qanından. Baxdı gözlərini yumub sevənlər, Utandı sevgili çiçək adından.
Bu qan illərimin donmuş qanıydı, İsindi azadlıq nəfəsində o. Şəhid köynəyini geyib əyninə, Hayqırdı vətənin haqq səsində o.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Gör nə vaxtdı görüşmürük əzizim, Nə var, nə yox, söylə halın necədi? Sənsiz keçən günlərimi sel yuyur Mənsiz keçən qeylü-qalın necədi?
İncələnib ürəyimin telləri, Həsrətimin ayağı yalın qalıb. Səndə mənim nəyim qalıb biımirəm, Məndə sənin bir ovuc gülün qalıb.
Ətrin qalıb hər qurumuş ləçəkdə, Xatirələr dağıdıb didir məni. Dur qarşıla, qapında dayanmışam, Son görüşdü, bir azca dindir məni.
Nə sehrdi bu qurumuş güllərdən, Əl götürüb ayrıla biləmmirəm. Bu nə sevda, bu nə əzab,nə dərddi, Nə yaşaya billəm, nə öləmmirəm.
Baxışlarım qonağındı hər gecə, Ümidlərim od tutub yanır indi. Mənim ürəyimdə qoyduğun sevgi.. Tək sənin başına dolanır indi.
Müsahibimiz gənc yazar, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gənclər Şurasının üzvü, Prezident təqaüdçüsü Şəfa Vəlidir.
– Özünü təqdim edəndə ən birinci cümlə hansı olur?
– “Mən Şəfa Vəliyəm”. Və xüsusi qeyd edirəm ki, “Vəli” təxəllüs deyil. Soyadım Vəliyevadır. Ustad dediyim Əkbər Qoşalı DGTYB nəşrlərində “-yeva”ya lüzum görməyəndən sonra yazılarımın sonunda qısaca “Şəfa Vəli” yazmağı seçdim. İkinci cümlə isə belə olur: “Şair, yazıçı, redaktor, müasir dövrdə “dolanmaq” üçün lazım gəlsə, korrektor”.
– Ədəbiyyat adamının qazancı nədir?
– Əvvəlcə, ədəbiyyatın özünün insanlığın qazancı olduğunu vurğulamaq istəyirəm. Çünki ədəbiyyatın təməlində xəyal etmək, ardınca da bu xəyal barədə düşünmək dayanır. Bir anlıq təsəvvür edəndə ki, bəşər xəyaldan da, düşünməkdən də yoxsul ola bilərdi, adamın ürəyi sıxılır. Onda bizim axırımız nə olardı? Və ən pisi də məhz bu suala ünvan tapa bilməzdik. Bu pəncərədən baxsaq, ədəbiyyat adamları olduqca varlıdırlar. Yaza bilməyim, yaza bilməyimin dərkində olmağım mənə özgüvən verir, lazımlılıq hissi yaşadır. Bütün hissləri dəriniylə yaşamaq fərqliliyi belə, bir məqamda intihara “hələlik” deməyə səbəb ola bilir. Və bütün bunları, sadəcə, fəlsəfi təsir bağışlamaq üçün demirəm. Ədəbiyyat adamının özünü faş etməsi an məsələsidir. Ki, o bircə anın hökmünün nəyə qadir olduğunu hamı bilir. Məhz həmin anlarda özünü faş etməyən ədəbiyyat adamı mənimçün güclü deyil, sirlidir. Bunları bir kənara qoyaq, keçək “qazanc” sözünün maddi mənasına. Burda ümumi danışmayacağam; kiminsə gəlirindən danışmağı, o gəliri hesablamağı tərbiyəsizlik sayıram. Konkret olaraq, özümdən danışacağam. Ədəbiyyatdan bir yazar kimi, 1 manat da qazanmıram. Günahı çox yerdə axtarmışam; işsizlikdə, cəmiyyətin sosial qaydalarında, nəşriyyat sisteminin olmamasında və sair və ilaxır. Açığını deyim ki, hər bir “günahkar”ın günahını sübut etməkçün, ən azı, 2 arqument gətirə bilərəm. Lakin indi – 2023-cü ilin yanvar ayı üçün düşüncəm budur: “Kimdən işim keçir (keçə bilər)?” prinsipi ən böyük günahkardır. Mənə işi düşməyən (düşməyəcəyini də düşünən) bir naşir niyə mənim kitabımı çap eləsin ki?! Cümləmi bitirmə şəklim ona haqq verdiyimi göstərə bilər, amma bu prinsipə qəti şəkildə üsyan edirəm. Ədəbiyyatı da “işim keçər”ə bağlamağı bacardılar ha, “yazaraq dolanmaq” ümidinin xatirələrin içində büzüşməkdən başqa çarəsi qalırmı? Digər yandan, etiraf etməliyəm ki, daimi olmasa da, hərdən-birdən əlimə gələn qazanc yenə ədəbiyyata olan inam sayəsindədir. Ədəbiyyatın dünyanı xilas edəcəyinə inananlar məhz ədəbiyyatdan istifadə edərək öz həqiqətlərini dünyaya çatdırmaq istəyirlər. Mənsə bu ürəyi gözəl, ümidi gözəl insanların kitablarını redaktə edirəm.
– Redaktə yaradıcılığa mane olurmu?
– “Hə” də desəm, “yox” da desəm, yalançı olacağam. Bəzən əlimdəki bir hekayəni, romanı redaktə edərkən özümə söz verirəm: “Bunu bitirim, müəllifə göndərim, oturub filan yarımçıq hekayəmi bitirəcəyəm”. Amma bir də başqa bir əsərin redaktəsinə başlayanadək o hekayə yadıma düşmür. Bu məqamda, redaktə mənə yazmaq üçün mane olmur. Başqa istiqamətdən baxanda isə belə qənaətə gəlmək olar: “Yadıma düşdüyü an o yarımçıq hekayəni bitirmək imkanımı əlimdən alan redaktədir”. Məsələn: Əli Rzazadənin “Uzaqdakı otaq” hekayəsini redaktə edəndən bu yana, “düymə-düymə” oynayan uşaqlarla bağlı bir hekayə yazmaq istəyirəm. Hələ hekayənin adına kompüterimdə fayl da açmamışam. Pıçıltıyla deyirəm bunu: Əli müəllimin hekayə, esse və şeirlərdən ibarət olan “Onun hekayəsi” kitabının nəşr tarixi 2022-ci ilin aprelinə aiddir. Bax, hekayə indi düşdü yadıma, indi də sənə müsahibə verirəm (gülür).
– Bildiyim qədər, detektiv əsərlər redaktə etmisən. Bu janr elədir ki, mütləqlik qorunmalıdır. Amma sənin qələmin bədiiliyə meyillidir. Mütləqlik yaradıcılığına nə qatır? Yaxud nəyi oğurlayır?
– İnsan gördüyü işdən nəsə öyrənir: ən inkar edilməz mütləqlik budur. Qaldı bədiiliyə, bircə cümlə ilə fikrimi ifadə etməyə çalışacağam. Ədəbi əsərin hər biri – janrından asılı olmayaraq, bədii olmağa məcburdur. “525-ci qəzet”də yayımlanan “Ədəbiyyatla bağlı kim nə düşünür?” adlı silsiləmin 3-cü yazısında bu haqda bir az “söylənmişəm”, hətta Adam Hallın təsvirindəki bədii zənginlikdən misal da çəkmişəm. Qaldı ki, müasirlərimiz olan detektiv yazıçılara, əksəriyyətinin bir problemi var: sona tez çatmaq. Hərdən redaktə prosesində bu sonun gəlişini məhz bədiiliklə “gecikdirirəm”. Uğurlu da alınır. Yəni mütləqlik mənim yaradıcılığıma təmkin qatır, mən də onu bədiiliklə bəzəyirəm. Detektiv janrı sevirəm. Amma oxumağı… Nə vaxtsa detektiv janrda nəsə yaza biləcəyəmmi, bilmirəm. Hərçənd, “Azərbaycanın ən gözəl oxucularından biri” dediyim Vəfa xanım Məmmədova “Xətir üçün” hekayəmi oxuyandan sonra yazmışdı ki: “Səndən roman gözləyirəm”. Onun bu əminliyindən sonra özümü roman yazmaqda gecikmiş kimi hiss etməyə başlamışam.
– Səncə, yazılarında demək istədiyini oxucu anlayıbmı?
– Burda, ən birinci, oxucu amilinin ədəbiyyatın mövcudiyyəti üçün önəmini müzakirə etmək yerinə düşər. Bəribaşdan deyim ki, müzakirəmiz açıq qalacaq. “Oxucu olmasa, ədəbiyyat yaşamaz” fikri də doğrudur, “oxucusuz da ədəbiyyat mövcuddur” fikri də. Yəni oxucunun olmasını bilmək yazan üçün xoşbəxtlikdir, növbəti əsərə başlamaq həvəsidir, özünütənqid vasitəsidir. Amma heç kimin oxumayacağını bilsəm belə, yazmaqdan əl çəkə bilmərəm. 5-ci ilə keçir ki, hekayələr kitabımın çap olunması arzusunun başını tumarlayıram. Və bu o demək deyil ki, çap olunub oxucuya çatmırsa, mənim hekayələrim mövcud deyil, yaxud bundan sonra hekayə yazmamalıyam. Qaldı ki, demək istədiyimin oxucuya çatmasına, bundan, yəqin ki, heç vaxt əmin olmayacağam. Bir dəfə bir şairin şeirləri haqqında yazı yazmışdım. Oxuyandan sonra heyrətlə demişdi: “Heç mən özüm bilmirdim ki, şeirim bu mənaya gələ bilər”. Onda anladım ki, müəllif nə yazır-yazsın, oxucu öz gördüyünü görəcək, öz anladığını anlayacaq. Bizimki, bir növ, istinad vermək, istiqamət təyin etməkdir. Yolçu (oxucu) o cığırda nə tapacaq, hansı gülü xoşlayacaq, hansı otu ayağıyla əzəcək, biz bunu bilə bilmərik.
– Real həyatdan götürdüyün obrazlarla üz-üzə gələndə hansı hissləri keçirirsən?
– Demək olar ki, əsərlərimdəki obrazların 90%-i real həyatdan götürülüb. Və onlarla üz-üzə gələndə susmalı olduğumu hiss edirəm. Ağzımı açsam, özümü faş edəcəyəm, sanki… “Bankın dördüncü mərtəbəsi”ndəki milliyyətcə rus olan xadimə ilə hər axşam rastlaşırdım, salamlaşırdım və su dolu vedrəni daşımaqda, ayaqaltını çırpmaqda dəfələrlə ona kömək etmişdim. Elə də çox söhbət etməmişdim, amma daxilindəki hiyləgərliyi “görürdüm”. Hekayə “Ruzigar” qəzetində çıxdı, həmin qadının əri oxudu və üz-üzə gələndə mənə dedi: “Mən də səni sakit qız bilirdim”. Və sakitcə başını sinəsinə əyib gözlərini yumdu. Bildim ki, arvadına heç nə deməyəcək… Əslində, o kişinin o andakı susqunluğu elə bir hekayə idi… “Günəş məktəbə gəlir” hekayəsinin qəhrəmanı bacımdır. Müəllim Rüstəm Əhmədov hazırda Şamaxıda yaşayır və hekayəni oxuyub. Mənə heç nə deməyib, amma hekayə çap olunandan, bir neçə həftə sonra feysbukda mənə dostluq atdı. Bildim ki, kövrəltmişəm onu. “Xətir üçün”dəki obrazların əksəriyyəti realdır və çoxu kənddəki keçmiş qonşularımızdır. Usum obrazının ağacları eşitmək, hiss etmək qabiliyyəti olduğunu da özümdən uydurmamışam; əsl adı Rüstəm olan, hamımızın Usum dediyi odunçu mənim sinif yoldaşım olub və bu günədək onun qədər təbiətlə iç-içə yaşaya bilən insana rast gəlməmişəm. Bircə, icazənlə, “Vampirin essesi”ndəki müəllimin adını çəkməyim. Tez rəhmətə gedib. Uşaqlarının gözlərindəki kədərdən utanıram…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Hansı ölüm yaxşıdı Ölümlərin içində? Bir dinclik tapmayıb Yorulub ölmək? Yoxsa Onun gözlərinə, baxışlarına Vurulub ölmək?
Ürəyimin içindədi, Əlimin çölündə yoxdu, İlahi, məni başa sal, İlahi, bilim dəə, yoxdu.
Ayağımdan çəkildi yol, Yıxıldım ürəyin üstə. Mən onun məhəbbətinə Tutuldum, heç nəyin üstə.
Kimsən, kiminləsən, Kimə aidsən? Səni sevmək istəyirəm, Müsaitsən? Sevgi nədir ki, guya? Bir şeyin ki axırı Əvvəlindən bəllidi. Amma, yenə Bu darısqal dünyamızın içində Bir qırıq təsəllidi. Ömür bölüşməli yaşımız deyil, Gəl ürək bölüşək, Gəl söz bölüşək. -Bir hüzün var ürəyimdə, Bilmirsən, Azalmaz, yüz bölüşək. Hə, nə deyirsən? Bir sən, bir də mən varam Bu tapmaca oyunumda, Əllərimi gizlətmişəm qoynumda, Taparsanmı itirsəm?
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının BAKI Bürosunun Rəhbəri
Salam, Ömrüm biz tərəfə qar yağır, Don vurubdu üst qatını dənizin. Adam elə köpək kimi darıxır, Adam elə darıxır ki, əzizim…
Baxırsan ki, quş yuvası yiyəsiz, Baxırsan ki, ağacların barı yox. Yaşayırsan “bəlkə”lərsiz, “niyə”siz, Yaşayırsan, yarı varsan, yarı yox.
Bürünürsən keçən ilki pencəyə, “Üşüyərsən” – deyənin yox sazaqda. Gizli-gizli ağlayırsan gecəyə, Gülür sənə küçədəki uşaq da.
Baxırsan ki, dağınıqsan, pintisən, Yaşadığın qəfəsmidir, odamı? Tanımırsan öz özünü indi sən, Tanımırsan güzgüdəki adamı.
Salam, Ömrüm biz tərəfə qar yağır, Don vurubdu üst qatını dənizin. Adam elə köpək kimi darıxır, Adam elə darıxır ki əzizim…
Demirəm ki, dərin sular dayazdı, Balığın da ürəyi var demirəm. Xatirələr on iki ay payızdı, Yağışı var, küləyi var demirəm.
İnandırma “gün gələcək bir zaman”. Nə gün gəldi, nə o zaman-zamandı. Demirəm ki, həyat özü bir yalan,
Hər birimiz o yalana inandıq. Demirəm ki, duman oldu, çən oldu. Ona görə dönmədilər gedənlər. Hər gülüşün arxasında qəm oldu,
Ruhlarını uduzdular bədənlər. Demirəm ki, dar ağacı gül açıb, Budağını sinəm üstə əyirəm. Tanrı, sənə bu dəfə də əl açıb, Demirəm ki, demirəm ki… Deyirəm…
-Ad gününə anan qurban, ay oğul, bircə sağ-salamat gəlsəydin. Ürəyim yamanca darıxır, heç özümə yer tapa bilmirəm. Sona xala öz-özünə danışırmış kimi həm sevinir, həm də gözləri dolurdu. Gözünün ağı-qarası Nurlanın ad günü idi. Hələ ötən 25 ildə bir dəfə də olsun Nurlana ad günü keçirməmişdi. Nurlanın bir yaşı yox idi ki, atası Fərhad 1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsində Şuşa yaxınlığında qəhrəmancasına döyüşərək şəhid olmuşdu. Fərhad Rusiyada hərbi xidməti başa vurub gəlmişdi. Ancaq gələn kimi könüllü batalyona yazılmış, heç Rusyadan əynində gətirdiyi hərbi formanı soyunub dəyişməmiş ön cəbhəyə yollanmışdı.
Ay qızım, Nurlanın atası da getdiyi gündən bir dəfə də olsun evə gəlmədi. Qonum-qonşudan gedənlər aradabir gəlir, bir gün qalıb əyin-başların dəyişib gedirdilər. Nurlanın atası isə ağır yaralanana qədər bir dəfə də evə gəlmədi. Eh, sən mənə fikir vermə,- deyə Sona xala Aytənə tərəf döndü. Nurlan da eynən atası kimi, bu müharibə başlayandan nə yerini deyir, nə də bir dəfə evə gəlirdi. Çox şükür, indi deyəsən, müharibə qurtardığı üçün evə gəlir. Amma zabit yoldaşı var, deyir o məcbur edir ki, Ad günün çox yaxşı tarixə düşüb: gedək Zəfər günümüzün şadlığını sənin Ad gününə qatıb evdə şadyanalıq edək, anamızı sevindirək: bu 25 ilin nisgilini silək qəlbindən. Sona xala üzünü Aytənə tutub, fikrini davam elədi: -Görək Saşa Nurlanı gətirəcəkmi? Oğlumdan olsa, bilirəm ki, gələn deyil. Sənin gələcəyini də Nurlan dedi, ay qızım. Səninlə heç olmasa danışıb. -Hə, Fərhad əmi haqqında Nurlan danışıb. Sona xala, heç xatırlamadığım atamın arzusunu yerinə yetirir Nurlan. Atam deyərmiş ki, “Bircə o Bayrağı da sanca bilsəm Şuşamızın zirvəsinə…” Şükür ki, onu da indi yerinə yetirdi, ay Sona xala .Oradan mənə zəng vurmuşdu. Bayrağı taxdığı yerdən. Dedi ki, anamla danışa bilmirəm, dayım Sabirlə danışdım . -Hə, ay qızım, bacısı ölmüş sevindiyindən o qədər də ağlamışdı. Sabiri deyirəm, ey, qardaşımı. Dedi: “Ay bacı, çox şükür, Nurlan atasının o arzusunu , nəsiyyətini yerinə yetirdi: Bayrağımızı sancdığı yerdən zəng eləmişdi. Sonra şəkil də çəkiblərmiş, atmışdı mənə. Bax,Fərhadın o arzusu hər birimizin yadındad. O zaman Nurlanın 1 yaşı yox idi. Fərhad ağır yaralandığına görə gətirmişdilər. Nurlan kimi, atası da çox tərs idi – dediyinin üstündə durardı. Nə qədər çalışdılar, onu maşına mindirib həkimə apara bilmədilər. Eləcə Nurlanı qucağına alıb “dilsiz-ağızsız” körpəynən danışırdı elə bil. Nurlana sanki vəsiyyət edirdi: “Oğlum, igid balam, səni mən böyüdə bilmədim, bu, mənə qismət olmadı. Səni yaradanımız saxlayacaq. Sən hərbiçi, özü də zabit olacaqsan! Bax, ən böyük ata arzusu budur: mən uğrunda şəhid olduğum Şuşaya bayrağı sən sancasan! Mən əminəm ki, mənim balam qəhrəman olacaq. Sən igud bir oğul olmalısan Vətənimizə. Ananın qorunması, dərd çəkməməsi üçün Tanrım səni ona verib. Sən də onu qoru, oğlum! Anan Vətənindi, Vətənin də Anandı, oğlum! Bu müqəddəsləri qorumaq sənə ən vacib borcdu, oğlum! Sən ata qayğısı hiss etmədin, ata qucağında olmadın. Amma Ana ilə Vətən səni qoruyacaq, böyüdəcək, sən də onlara layiq oğul olacaqsan, buna inanıram!” O, Nurlanın üzündən, alnından , gözlərindən öpüb mənə uzatdı və dedi:
Nurlanı sənə , səni də Allaha əmanət edirəm! Şükür, oğlumla görüşdüm, amma, ona olan istəyimi çatdıra bilmədim: böyüyəndə nə biləcək atası onu necə çox istəyirdi?! Allaha əmanət olun, Sona … Nə deyəcəkdisə, sözünün arxasını gətirə bilmədi. Aytən, qızım, Nurlan bilinçiki çox xoşlayır. Sən bilinçik bişir, mən də aşı dəmə qoyacam, -deyib Sona xala qızılquş kimi qalxıb mətbəxə keçdi.
Hə, ana, Nurlan danışanda da mənə dedi ki, “bilinçiklə dovğa da hazırlayarsan. Yaman darıxmışam anamın bişirdiyi aş üçün”. Aytənin ona ana deməsi Sona xalanı daha da kövrəltdi. Sona xalanın Nurlandan başqa övladı olmadığı üçün qız uşağının ilk dəfə ona ana deməsi qəribə, maraqlı gəldi və həm də kövrəldi. Axı, Aytən də ana üzü görməyib… Nurlan qısa da olsa, Aytən haqda anasına danışmışdı.
… Nurlan xəstələnmişdi, hərbi hospitalda yatırdı. Aanası ona baş çəkməyə gəlmişdi. Aytəndən razılıq etdiyinə görə anada maraq oyanmışdı. Nurlan isə Aytən haqqında anasına danışmaq, dərdinin üstünə dərd artırmaq istəmirdi. Ana məcbur edib Aytənin kim və haralı olduğunu təkidlə tələb edəndə Nurlan danışmağa məcbur oldu. Axı, o, bu qıza yazığı gəlib, onu ömrünə yaxın duyduğunu, ona görə də ömür-gün yoldaşı seçmək istədiyini anasına necə danışacağına da çətinlik çəkirdi. …Aytənin atası da hərbiçi idi. Qarabağda münaqişə başlayandan silaha sarılıb kəndlərinin müdafiəsinə qalxmışdı. Onların kəndi ermənilər yaşayan ərazilərə yaxın olduğu üçün həmişə erməni quldurlarının basqınına məruz qalırdı. Buna görə də gecə-gündüz camaat ayıq-sayıq olmağa çalışırdı. Ancaq qışın soyuq, şaxtalı günlərinin birində erməni quldurları yenə gecəikən kəndə hər tərfdən hücuma keçdilər. Xeyli çəkən atışmadan sonra hərbi texnikanın gücü ilə erməni quldurları kəndi darmadağın edərək əliyalın kənd əhalisini öldürdüklərini öldürüb, əllərinə keçən dinc camaatını girov götürürlər. O zaman yeddiaylıq olan körpə Aytən anasının qucağlnda qarlı yollarla gecənin yarısı qardaşı Sabirin köməyi ilə Ağdama gəlib çıxırlar. Kəndin özünümüdafiə dəstəsindən bir xəbər-ətər yox idi. Aytənin atası Arifdən və digər postda olan döyüş yoldaşlarından da bir xəbər yox idi. Ermənilər həmin əraziləri tamamilə darmadağın edərək yandırmışdılar. Bir həftədən sonra Arifin və başqa üç nəfərin qəhrəmanlıqla sona qədər döyüşüb şəhid olduqları xəbərini gətirirlər. Ancaq onların şəhid olmaları da dəqiq məlum deyildi. Hamı fikirləşirdi: ya girov götürüldülər, ya da şəhid oldularsa da, ermənilər onların meyitlərini də apardılar. Kiçik körpəsi ilə qohum himayısinə sığınan Arifə ana balaca Aytəni atasız necə böyüdəcəyini ürəyinə salmışdı. İşə bax ki, hələ Aytənin 2 yaşı yox idi, anası ağır xəstələndi. Hara aparıldısa da, əlac olmadı. Müalicəsi mümkünsüz olan ağır xəstəlik Aytəni anasız qoydu. Aytəni tənha yaşayan bibisi Səmayə götürüb təsəllisini ondan alacağını dedi. Səmayə də dərd içində olmuş, yenicə evlənmişdilər. Heç bir ay deyildi ki, yoldaşı şəhid olmuşdu. Səmayə Arifin kiçik bacısı idi. Aytəni özünün övladı kimi saxladı. Aytən Tibb Universitetini əla qiymətlə bitirib hərbi hospitalda tibb bacısı işləməyə başladı…
Nurlan Hərbi Akademiyaya qəbul olub bu ali məktəbi bitirdikdən bu günə qədər bir dəfə də olsun hospitala ayağı dəyməmişdi. Bir balaca xəstələnmişdi. Komandir onu məcbur edib demişdi ki, get hospitalda müalicə al -Həm də təlimlərdə çox əziyyət çəkən sən olubsan. Bəlkə bir azca da dincini alasan orada. Nurlangil – bir qurup zabit xarici dövlətlərdə birgə keçirilən təlimlər və kursda iştirak etmişdilər. Nurlan hospitala gəldiyi iki gündə bu tibb bacısında o qədər doğmalıq hiss etmişdi ki, az qalırdı ki, onun yaxın qohumu olduğunu desin və sübut etsin. Üçüncü gün tibb bacısı onun təyinatı üzrə dərmanını verib gedəndə Nurlan özünü toplayıb onu yolundan saxladı: -Xanım qız, sizdən bir söz soruşummu? Siz haralısız?! Bəlkə də biz qohumuq, ya da bir bölgədənik, mənə yamanca doğma gəlirsən… Aytən duruxub Nurlana baxdı. Çaşlb qalmışdı. Nə deyəcəyini bilmədi. Sadəcə, gözləri doldu. Heç nə demədən çıxıb getdi. Nurlan bir həftə burada qaldı, daha doğrusu, qalmaq da istəmirdi. Amma o gündən bir də həmin tibb bacısını görmək istəyi də gücləndiyi üçün çıxıb getmək həvəsi yox idi elə bil. Çox maraqlı gəldi ona. Sonuncu gün həkimdən o tibb bacısının kimliyini soruşdu. Həkim gülümsündü: -Yoxsa… Nurlan həkimin nə deyəcəyinə imkan vermədi, tələsik dedi: -Həkim, yox, mənə çox doğma gəldi, vallah, dedim bəlkə biz tərəfdəndi. -Hə, siz tərəfdəndir, cənab mayor. İcazə alıb rayona getmişdi. İndi gələcək, bu gün işə çıxacaq. Amma çox ağıllı, savadlı, mehriban, həm də deyim də, çox qəlbiqırıq, nisgilli qızdı. Qəlbi çox yuxadı, söz deməmiş, göz yaşı axıdır… Bu zaman Aytən qapını döyüb içəri girdi. O, xəstəni indi mayor rütbəsində, baş həkimin otağında görüb geri qayıdıb çıxmaq istədi. Baş həkim ona qayıdıb otaqdan çıxmağa imkan vermədi: -Gəl, gəl, Aytən, qızım, gəl, yad adam deyil, mayor, həmyerlindi, bəlkə də qohumsuz. Aytən azca qızaran kimi oldu, başın aşağı saldı. Nurlan həkimə tərəf dönüb icazə istədi: -Həkim, biz palatada beş-on on dəqiqə danışa bilərikmi Aytənlə? Həkim də xəstənin istəynə cavab olaraq: -Buyurun, cənab mayor,-deyib, həm də yarızarafat hərbi vəziyyət aldı. Aytən qabaqda, Nurlan arxada palataya qayıtdılar. İllərin tanışı kimi Nurlan əvvəlcə kimlərdən olduğunu soruşdu ondan. Aytən bu günə qədər başına gələn bütün işləri təfsilatı ilə xəstəsinə danışdı. Vaxtilə ona da bunları bibisi Səmayə ona danışmoşdı. İndi də o, taleyini göz yaşları ilə Nurlana danışırdı. Nurlan dərindən bir ah çəkərək dilləndi: -Deyəsən, həyatımız oxşardı… Artıq hər ikisi də eyni talenin yolçuları olduğunu anlayırdılar. Aytənlə Nurlan illərin həsrətlisi kimi hiss edirdilər özlərini. Buna görə də Aytən başını söykəyib Nurlanın çiyninə göz yaşları ilə onun sinəsini islatmışdı: -Nədən oxşar talelərimiz var, cənab mayor” – deyə Aytən çəkilib ciddi bir vəziyyət aldı. -Bəs mənim də həyatım səninkindən həyatından ağrılı olub. Mənim də gənc anam saçının birini ağ, birini qara hörüb məni atamın arzuladığı hərbi məktəblərdə bu günə qədər oxudub, tək tənha yaşayıb… -Eh, nə yazıqlar ki, mən nə ata üzü görmüşəm, nə də ana nəvazişi. Çox şükür, bibim məni anam qədər sevub. Dərd budur ki, heç onun da həyatı düz gətirməyib…
-Aytən, qızım, yadındamı, nişanda da heç Nurlanın üzü gülmürdü? Elə hey gözü sənin axan göz yaşında idi. Bibin o tərəfdə göz yaşında, mən bu tərəfdə… Nə deyim, qızım, təki axırınız yaxşı olsun. Sona xalanın qəfil danışmağı Aytəni iki il bundan əvvəlki xəyallarından, fikrindən ayırdı: -İki ilə yaxındı ki, siz nişanlısız, vallah, anası ölmüş Nurlan heç elə bil nişanlı deyil – bir dəfə də olsun toy haqqında bir söz açmır. Eləcə “…bu işlərimiz yoluna düşsəydi, bircə əmr verilsəydi, bu murdarlardan qisasımızı alardıq”,-deyir. Ay qızım, daha mənim də ümidim yoxdu yaşamağa, Allah qoysa, bu yaydan o yana qoymuyacam sizin toyunuzu. Aytən utanırmış kimi aradan çıxmaq istədi, amma Sona xala buraxmadı: -Dayan, qızım, bu gecə də elə axşamdan səninlə Sabir dayınla çox uzaq keçmişdən danışdıq. Bir maraqlı və qorxunc yuxu gördüm. Allah xeyir eləsin, qızım, amma yaman darıxır ürəyim anası ölmüş üçün. Bircə gəlib çıxsaydı… Allah xeyir eləsin, qızım, buralarda axar çay da yoxdu, həmişə belə yuxunu axar suya söyləyərdilər. Həə, bu gecə o bədbəx Fərhadı gördüm – Nurlanın atasını deyirəm. Heç elə bil illər keçməyib ey, lap o cavan vaxtlarındakı kimiydi – gözəl, gümrah. Nurlan da gəlmişdi, həm də hərbi geyimdə idi ikisi də. Nurlanı qucaqlayıb elə ağlayırdı, elə ağlayır və deyirdi: “…Sənə qurban olum oğlum. Sənin igidlərin səninlə o qayalarla, o keçilməz sədlərlə Şuşaya necə çıxdı?! Biz hamımız sizi görürdük, oğlum, hər kəs mənə gözaydınlığı verir, səni göstərirdi. Sənin igidliyin hər birimizi ruhlandırırdı. Səninlə fəxd etdiyimizi sənə çatdırmağı deyirdilər. Sənə qurban olum, oğlum, sən ata vəsiyyətini necə eşitmişdin? O zaman çox körpə idin axı. Həə, yəqin bunu sənə anan və səni yaradan Allahımız deyib. Sən mənim qəhrəman balamsan! Üçrəngli bayrağımızı ora sancanda əlacımız olsaydı, səni başımız üzərində bu evə gətirərdik. Diqqətli ol, oğlum, sənə hiylə işlədərlər. Sənə tələ qurarlar, hər addımını diqqətli at. Səni canından çox sevən şəhid qardaşlarının ildönümündən sonra toyunu edərsən. Anana muğayat ol. Aytəni anana qız balası verib, Allaha qurban olum. Bu ərəfələrdə sənin həyatına qəsd etmək istəyənlər var, oğlum, diqqətli ol. Çox ehtiyatla hərəkət edərsən. Bax, o yüksək zirvədə sənə bir ev tikmişəm, oğlum, Aytən balamla, ananla orada xoşbəxt yaşayın! Anana muğayat ol…” Bir də baxdım kimsə yoxdu bu nə yuxu idi məni tutdu? Vallah elə darıxıram. Bircə dəfə anası ölmüş gəlsəydi…
…Hava qaralırdı, amma Nurlan hələ də gəlmirdi. Özü də zən edəndə Saşa ilə birgə danışırdı. İlk hərbi məktəbə gedən gündən Saşa ilə dostluq edirdi. Heç adını mənə demədi. Nurlan eləcə Saşa deyirdi. Aradabir onun maşını ilə gəlmişdilər . -Ay qızım, heç nişan mənim ürəyimcə olmamışdı. Amma, bax, bu AD GÜNÜ Nurlanın özünün və Saşanın fikri idi. Nurlan dedi ki, “ana, bax, mənim 25 yaşımdır – subaylığın yubiley yaşı. Unutmamısan ki, atam 25 yaşında şəhid olub. Ona görə də mənim bu 25 illiyim yaddaqalan bir gün kimi olsun. Ürəyimdən keçib ki, atam 25 yaşında şəhid oldu, mən qalib komandir. Bu, bizə bir xatirə kimi qalsın, şəkillərimiz olsun”. Gör nələr fikirləşir bu yaşda oğlum, ay bala,-deyə Sona xala dərin köks ötürdü…
…Keçmiş məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı yataqxananın həyəti böyük olduğu üçün gələn maşınlar çox zaman nəzərə o qədər də çarpmırdı. Həyətə bir hərbi maşın, arxasınca hərbi ambulans, onun arzşxasınca bayraqlarla bəzədilmiş mülkiavtomobillər həyətin ortasında dayandı. Sona xala çoxmərtəbəli binanın birinci mərtəbəsində yaşayırdı. Pəncərədən həyətə toplaşan maşınları görüb Aytəni səslədi: -Ay qızım, Nurlangil gəldilər, gəl bir çıxaq qabağına, amma, deyəsən, çox adam gəlib onlarla birlikdə. Anası ölmüş niyə də xəbər eləməyib əvvəlcədən ki, yaxşı hazırlıq-zad görək. Birinci dəfədir ki… Ana tələsik əllərini yaxasına bağladığı önlüyə silib özünü çölə atdı. Aytən də Sona xalanın ardınca. Ancaq nə hərbi, nə də mülki maşınlardan bir nəfər yerə düşmək istəmirdi. Sona xala əvvəl hərbi maşına baxdı. Kimsə düşmürdü, sonra hərbi ambulansa baxdı. Yenə kimsə düşmürdü. Çaşıb ortada dayanan çarəsiz ana heç nə başa düşmürmüş kimi birdən hərbi maşına tərəf yüyürdü. Axı, Nurlanı axı iki aydı heç gözü ilə görmürdü.
Oğlum! Nurlan, hardasan?! Niyə məni üzürsən?! Düşsənə! Saşa, ay Saşa, sən hardasan?! Sona xala hərbi maşına yaxınlaşanda Saşa onu qucaqladı. Ana heç nə başa düşmürmüş kimi qıyya çəkdi: -Ay oğul, bəsdir mənim ürəyimi partlatmayın axı! Nurlan! Ay Nurlan, hardasan, düş görüm?! Saşa Sona xalanı bərk-bərk qucaqlayıb hönkürdü. Aarada onun qulaqlarına bir fəryad gəlirdi. Bu, oğlunun 25 yaşını ömründə ilk dəfə təmtəraqla keçirmək üçün hazırlıqları bitirib yolunu gözləyən bir ananın səsi, harayı, nifrini idi: -Ay elim-obam, Nurlanımın və atasının 25 illiyidir! Yubileyidi, gəlin! Özü də başda oturacaq! AD GÜNÜdü balamın, niyə durdunuz, Saşa, oğlum!? Keçin, keçin içəri, süfrəmiz hazırdı. Sizi gözləyir oğlum…. O gecə yataqxana həyətində bayrağa bükülmüş üç əziz cənazə vardı. Bu əziz insanları doğma eli yana-yana qoyub ağı deyib ağlayırdı.. Ananın ürəyi dayanmış, qara taleli Aytən də zəhər içib Nurlanla “eyni ev”də yaşayacağından ayrılmamışdı. Axı, atası o Uca Zirvədə onlara bir ev tikdiyini demişdi anasına… SON
Anamı yuxuda görmüşəm dünən, Yuxuda bir ömür sürmüşəm dünən Anam evimizə dönmək istəyir, Görünmək istəyir, görmək istəyir, İpək kəlağayı salıb başına Qayıdıb gəlinlik, qızlıq yaşına Bəzənib elə bil, o, toya gəlib Mənim ad günümdə Poyluya gəlib.
Analar unutmur balalarını, Tanrım, anaların dualarını, Bizim üstümüzdən əskik eləmə, Qadın kəsik olur, kəsik eləmə. Anam gördüyünə məəttəl qalıb Nə ocaq yeri var, nə çəpər qalıb, Nə qapı bacadan əsər əlamət, Kimdən soruşsun ki, kimindi həyət Qalxıb pəncərədən baxır yuxarı Nə ev var, nə evin köhnə şeyləri.
Sənəyi var idi götürübdülər, Su daşı var idi itiribdilər, Divardan gəvəni qoparıbdılar Söküb taxtımızı aparıbdılar Üstü müşəmbəli çörək stolu O da gözə dəymir yerində yoxdur
Deyirəm ay ana, ev bizimkidir, Divarlar bir idi, indi ikidir, Mebel alıbdılar təzə, qət-təzə, Parket döşəyiblər kənd evimizə Kran çəkibdilər təzə su gəlir, Dağların kəndlərə havası gəlir. Bir az aralıda bizim doqqaza Qızılgül əkiblər bizim doqqaza.
Anam evini tanıya bilmir, Anam yolu-izi tanıya bilmir. Yol onu tanıyıb gətirib evə Tale talesizi tanıya bilmir Evinin yerində evini gəzir Mən onu gəzirəm, o məni gəzir Anam baxa-baxa qayıdıb gedir Məni də yuxudan ayıldıb gedir…
Dünyaşöhrətli pianoçu, SSRİ və Azərbaycanın Xalq artisti, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru professor Fərhad Bədəlbəylinin 75 illiyi münasibətilə Vyanadakı Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində görkəmli musiqiçinin yubiley konserti olub.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirdə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Leyla Qasımova yubilyarın həyat və yaradıcılığından söz açıb.
Qeyd edilib ki, Fərhad Bədəlbəyli Qarabağla sıx bağlı olan böyük yaradıcı nəslin davamçısıdır. Ötən əsrlərdə Cənubi Qafqazın musiqi və mədəniyyət diyarı olan Qarabağ, Şuşa şəhəri Azərbaycan incəsənəti və musiqisi tarixində silinməz iz qoymuş görkəmli şəxsiyyətlər yetirib. Onların sırasında yer alan Bədəlbəylilər nəsli təkcə Qarabağın deyil, bütünlükdə Azərbaycanın mədəni və ictimai həyatında önəmli rol oynayıb. Fərhad Bədəlbəylinin babası Bədəl bəy görkəmli pedaqoq və maarifçi, əmisi Əfrasiyab Bədəlbəyli bəstəkar və dirijor, atası Şəmsi Bədəlbəyli isə tanınmış rejissor və aktyor olub. Belə yaradıcı mühitdə dünyaya göz açan Fərhad Bədəlbəyli də həyatını musiqi ilə sıx bağlayıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, 1991-ci ildən Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru olan, eləcə də pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan görkəmli musiqiçi Azərbaycanın mədəni-ictimai həyatında xüsusi çəkiyə malik şəxsiyyətlərdəndir. Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalının dünya miqyasında tanınan mədəni tədbirə çevrilməsində Fərhad Bədəlbəylinin xidməti böyükdür. Ötən il Vyana şəhərində təşkil olunmuş “Odlar Yurdunun sədaları“ beynəlxalq musiqi festivalının münsiflər heyətinə fəxri sədrlik edən F. Bədəlbəyli Azərbaycan musiqisinin Avropada təbliği və gənc istedadların üzə çıxarılmasına töhfə verib.
Sonra Fərhad Bədəlbəyliyə həsr olunmuş sənədli videçarxlar nümayiş olunub.
Tədbirin bədii hissəsində yubilyar Fərhad Bədəlbəyli beynəlxalq müsabiqələr laureatı Dennis Həsənov (skripka) və Mariya Şebzukova (soprano) ilə birlikdə klassik konsert proqramı təqdim edib. Konsertdə bəstəkarlar Qara Qarayev, Cövdət Haciyev, Mixail Qlinka, Yohannes Brams və digər bəstəkarların əsərləri səsləndirilib. F. Bədəlbəylinin bəstələdiyi “Ave Maria“ və “Dəniz“ əsərləri, Tofiq Quliyevin “Qaytağı” fortepiano pyesi xüsusi maraqla və rəğbətlə qarşılanıb.
Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində ilk dəfə “İslam incəsənəti” Biennalesinin açılış mərasimi keçirilib.
Mədəniyyət Nazirliyindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, “İslam incəsənəti” Biennalesində Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin “İslam incəsənəti” kolleksiyası əsasında Azərbaycan pavilyonu təqdim olunur.
Pavilyonda muzeyin kolleksiyasına məxsus Azərbaycanın qədim tarixini və zəngin mədəniyyətini özündə əks etdirən dəyərli eksponatlar – keramika, xalçaçılıq və bədii metal sənəti nümunələri, o cümlədən XVII-XVIII əsrlərə aid nadir miniatür kolleksiyası nümayiş edilir. Həmçinin XIII əsrin yeganə tam əlyazması olan Əyukinin “Vərqa və Gülşah” poeması və rəssam Əbdülmömin Məhəmməd əl-Xoyinin illüstrasiyalarından ilhamlanaraq yaradılan “Vərqa və Gülşa: geri dönüş” adlı multimedia instalyasiyası nümayiş etdirilir.
“İslam incəsənəti” Biennalesi aprelin 23-dək ziyarətçilər üçün açıqdır.
Qeyd edək ki, İslam incəsənətinin dünəni, bu günü və gələcəyinin mənəvi, yaradıcı və estetik ifadəsinin araşdırılmasına həsr olunmuş Biennale Kral Əbdüləziz adına Beynəlxalq Hava Limanının “Həcc” terminalında 70.000 m² sahəni əhatə edən ərazidə təşkil edilib. “Birinci ev” mövzusunda keçirilən Biennale çərçivəsində Dar əl-Əttar əl-İslamiyyə (Küveyt), Qahirə İslam İncəsənəti Muzeyi (Misir), Benaki Muzeyi (Yunanıstan), Oman Sultanlığının Milli Muzeyi, Kral Əbdüləziz Mərkəzi Dünya Mədəniyyəti (Səudiyyə Ərəbistanı), Milli İrs İnstitutu (Tunis), Qətər Milli Kitabxanası, Əhməd Baba Ali Təhsil və İslam Araşdırmaları İnstitutu (Mali), Əl-Harameyn Fondu (Səudiyyə Ərəbistanı) və digər muzey, təşkilatlar tərəfindən İslam incəsənətinin zənginliyini, dünya müsəlmanları arasında mənəvi və bədii estetik əlaqəni özündə əks etdirən sərgi pavilyonları təqdim edilir.
Fevralın 3-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Gənclər günü”nə həsr olunmuş “Gəncliyin səsi” festivalı çərçivəsində gənc bəstəkarların diplom işlərindən ibarət konsert təşkil olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, konsertdə dirijor Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri çıxış edəcək.
Azərbaycan Akademik Milli Dram Teatrında yeni tamaşalardan sayılan “Filumena Marturano” tamaşası növbəti dəfə nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tamaşa italyan dramaturqu Eduardo de Filipponun eyniadlı əsəri əsasında hazırlanıb.
Yanvarın 26-da göstəriləcək səhnə əsərinin bədii rəhbəri Xalq artisti Azər Paşa Nemətov, quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Nicat Kazımov, rejissoru Mehman Fətullayevdir. Səhnə əsərinin quruluşçu rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi İlham Elxanoğlu, işıq üzrə rəssamı Rafael Həsənov, musiqi tərtibatçısı Kamil İsmayılov, rəqslərin quruluşçusu Lalə Hacıyeva, rejissor assistentləri Dilbər İsmayılova və Könül Kərimovadır. Əsəri Azərbaycan dilinə yazıçı Ülviyyə Heydərova tərcümə edib.
Eduardo de Filipponun 1946-cı ildə qələmə aldığı əsər elə həmin il Neapoldakı Politeama teatrında tamaşaya qoyulub. Əsər Filumena Marturano adlı qadının Domeniko Soriano adlı varlı kişi ilə mübarizəsindən bəhs edir. Əsərdəki əsas motiv insanlar arasında sosial ziddiyyətlər, qadın hüquqları və cəmiyyətdəki təbəqələşmənin törətdiyi fəsadlardır.
Fevralın 1-də Xətai Sənət Mərkəzində “Çiçəklər” adlı etüd keçiriləcək. Bu tədbirdə 15-29 yaşarası rəssamlar iştirak edə bilərlər.
Bu barədə AZƏRTAC-a Xətai Sənət Mərkəzinin direktoru Zahid Əvəzov məlumat verib.
“Sözügedən etüd Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə 2 Fevral – Azərbaycan Gəncləri Gününə həsr olunacaq.
İştirak etmək istəyənlər qeydiyyat üçün yanvarın 30-dək Xətai Sənət Mərkəzinin vatsap ünvanına (051 310 74 0) ad, soyad və təvəllüd qeyd etməklə müraciət edə bilərlər. Sonda iştirakçılara sertifikatlar təqdim ediləcək.
Texnika və ölçü sərbəstdir”, – deyə Z. Əvəzov söyləyib.
Dövlət Turizm Agentliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Turizm Bürosu tərəfindən yerli tərəfdaşlarla birgə 2023-cü ilin fevralında Hindistanda “OTM Mumbai” və “SATTE”, Türkiyədə “EMITT”, İsraildə “IMTM” kimi beynəlxalq sərgilərdə Azərbaycanın turizm potensialının təqdimatı planlaşdırılır.
Bu barədə AZƏRTAC-ın sorğusuna cavab olaraq Dövlət Turizm Agentliyindən bildirilib.
Məlumata görə, ölkəmizin turizm imkanları cari ilin martında Almaniyada “ITB Berlin”, Rusiyada “MITT”, apreldə Qazaxıstanda “KITF”, may ayı ərzində isə BƏƏ-də “ATM Dubai”, Səudiyyə Ərəbistanında “Riyadh Travel Fair” və Almaniyada “IMEX Frankfurt” kimi beynəlxalq turizm sərgilərində tanıdılacaq.
Bu sərgilərdə Azərbaycan milli stendində ziyarətçilərə və beynəlxalq turizm sənayesinin təmsilçilərinə ölkəmizə aid müxtəlif turizm məhsulları, işğaldan azad olunmuş ərazilərin turizm imkanları, qastroturizm, sağlamlıq turizmi, şərabçılıq, mədəni, işgüzar turizm, təbiət, haykinq, eləcə də qış turizmi imkanları və dağ-xizək mərkəzləri haqqında ətraflı məlumat veriləcək.
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində “Cadenza” orkestrinin (Cadenza Contemporary Orchestra) “B-C-B” adlı konserti olub, həmçinin orkestrin saytının (cadenzaorchestra.com) təqdimatı keçirilib.
Muğam Mərkəzindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, konsert proqramında alman bəstəkarı J.S.Baxın, XX əsrin ən məşhur Amerika bəstəkarlarından biri J.M.Keycin fortepiano əsərləri səslənib.
Orkestrin müşayiəti ilə solistlər Zərif Kərimova, Günel Quliyeva və Zülfiyyə Muxtarova əsrlər boyu insanları həyəcanlandıran və düşündürən musiqinin dərin duyğularını yüksək peşəkarlıqla təqdim ediblər.
Dünyaşöhrətli müğənni Madonnaya həsr olunmuş bioqrafik film layihəsi ləğv edilib.
AZƏRTAC kinonews.ru saytına istinadla xəbər verir ki, adı açıqlanmayan film layihəsinin “Universal Pictures” studiyası tərəfindən təxirə salındığı bildirilir.
Ekran əsərinin prodüseri Emi Paskal layihənin dayandırıldığını təsdiqləyərək bunun səbəbini Madonnanın dünya turuna çıxması ilə əlaqələndirib: “Filmində Madonna rejissor olmağı planlaşdırmışdı və baş rolu “Ozark” serialının ulduzu Culiya Qarner oynamalı idi. Sevilən müğənninin qastrol səfəri artıq elan edilib və bir çox şəhərlərdə keçiriləcək konsertlərə biletlər satılıb. Bu səbəbdən də film layihəsi təxirə salınıb”.
Dünyaşöhrətli ifaçı filmi özünün çəkmək istəyini belə izah edib: “Mənim qeyri-adi həyatım olub və düşünürəm ki, həyatımdan bəhs olunan ekran əsəri də fərqli olmalıdır. Bir çox insanlar mənim haqqımda film çəkməyə çalışıblar. Özümdən başqa mənim həyat hekayəmi heç kim təsvir edə bilməz. Çox uzun bir ssenarim var və onu qısaltmaqda çətinlik çəkirəm. Ssenaridə müəyyən qədər ixtisarlar etməyə çalışdım, amma bu, öz bədən əzalarımı kəsmək kimidir”.
Liz Yayınları olarak “anne” için yazılmış şiirlerden bir seçki hazırlamak istiyoruz.. Şirlerin başlıkları “Anne…” olmasa da konu anne olsun. Yayınlanmaya değer bulunan ancak çok uzun şiirler kısaltılacaktır. Bu durum sıralı noktalarla belirtilecektir. çok uzun olmayacak şekilde anne şiirlerinizi email ile ( lizyayinlari@gmail.com ) ulaştırırsanız, seçkimizde size de yer vereceğiz. Şiiri yayınlanan şairlere imzalı birer kitap gönderilecektir.
Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, filosof-şair, böyük dramaturq Hüseyn Cavid ədəbiyyat tarixində öncül yerlərdən birini tutur.
Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında müstəsna xidmətləri olan Hüseyn Cavid sənətdə heç kimə bənzəməyən, orijinal bir yaradıcılıq yolu keçib və özündən sonra ölməz əsərlər qoyub gedən söz ustasıdır. Bütün yaradıcılığı boyu xeyirlə şəri qarşılaşdıran və ümumbəşəri xeyrin qələbəsinə öz sənətkar töhfəsini verən ədibin anadan olmasının ötən il 140 ili tamam olub.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu məqsədlə Azərbaycan Milli Kitabxanası “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından “Hüseyn Cavid” adlı biblioqrafiya hazırlayıb.
1904-2022-ci illəri əhatə edən vəsaitdə ədibin kitabları, dərsliklərdə, məcmuələrdə, dövri mətbuatda çap olunan əsərləri, həyat və yaradıcılığını əks etdirən ədəbiyyat öz əksini tapıb. Həmçinin xarici dillərdə və dünyanın aparıcı kitabxanalarında mühafizə olunan əsərləri və haqqında ədəbiyyatın biblioqrafik təsvirləri də vəsaitə daxil edilib.
Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanası Azərbaycan milyonçusu, xeyriyyəçi, ictimai xadim, müsəlman Şərqində ilk qızlar məktəbinin yaradıcısı Hacı Zeynalabdin Tağıyevin 200 illiyi münasibətilə virtual sərgi hazırlayıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, virtual sərgidə Azərbaycan xalqının inkişafı üçün əlindən gələni əsirgəməyən böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin ictimai, maarifçilik, xeyriyyəçilik fəaliyyəti, inşa etdirdiyi mədəniyyət, elm, təhsil, səhiyyə müəssisələri, Azərbaycanda mətbuat işi sahəsində gördüyü işlər haqqında geniş məlumat verilib. Materialda Hacı Zeynalabdinin elm, mədəniyyət, təhsilin zəruriliyi haqqında söylədiyi dəyərli fikirlər, layiq görüldüyü təltif və mükafatlar da yer alıb.
Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan materialda Hacı Zeynalabdinin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi – Prezident İlham Əliyevin imzaladığı müvafiq Sərəncama əsasə, Bakıda heykəlinin ucaldılması, adına ev muzeyinin olması haqqında məlumatlar da əks olunub. Virtual sərgidə milyonçunun həyat və ictimai fəaliyyətindən bəhs edən “Müasirləri Hacı Zeynalabdin Tağıyev haqqında”, “Azərbaycan milyonçuları”, “Allahın eşqi ilə”, “Savadlı millətin təməli-savadlı qadın (H.Z.Tağıyevin Bakıdakı qızlar məktəbi)” adlı Azərbaycan, rus və ingilis dillərində olan kitabların biblioqrafik təsviri verilib.
Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi – ölkədə peşəkar tərcümə mütəxəssislərinin müəyyən edilməsi istiqamətində ingilis, rus, türk, alman, fransız, ispan, portuqal, italyan, polyak, macar, isveç, niderland, yunan, fin, gürcü, ivrit, ərəb, fars, yapon, çin, hind və digər dillər üzrə keçirdiyi seçim turlarına qeydiyyatı davam etdirir.
Tərcümə Mərkəzindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, turlar ictimai-siyasi, elmi-texniki, maliyyə, iqtisadiyyat, humanitar, media, tibb, hüquq və digər sahələr üzrə ixtisaslaşmış tərcümə mütəxəssislərinin peşə qabiliyyətinin şifahi və yazılı imtahanı və sertifikatlaşdırılması əsasında aparılır.
Turlarda iştirak üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti və CV-lər bu ilin mart ayının 31-dək mərkəzin info@aztc.gov.az ünvanına göndərilə, yaxud kağız formatında Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, Şahin Mustafayev küçəsi 27/121A; AZ1033 ünvanına təqdim edilə bilər.
Qeyd edək ki, mərkəzin elektron poçt ünvanına göndərilən sənədlərin “mövzu” bölümündə dil və tərcümə sahəsi qeyd olunmalıdır.
Milli Məclisdə “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” qanun layihəsi hazırlanacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu məsələ Milli Məclisin mədəniyyət komitəsinin 2023-cü ilin iş planına daxil edilib. İş planına, həmçinin Milli Məclisin komitələrindən daxil olmuş qanun layihələrinin müzakirəsi, onlara rəy və təkliflərin hazırlanması daxil edilib.
Xatırladaq ki, “Ədibin Evi” tərəfindən elan edilən digər müsabiqə – Mir Cəlal adına III hekayə müsabiqəsi hələ də davam edir. Həcmi 1500 (min beş yüz) sözdən çox olmamaq şərti ilə Azərbaycan dilində yazılan hekayələr elektron şəkildə edibinevi@gmail.com ünvanına 2023-cü il 1 fevral tarixinədək göndərilməlidir. Hekayələrin mövzusu ilə bağlı məhdudiyyət yoxdur. Müsabiqəyə qədər çap olunmuş hekayələr qəbul edilmir. Birinci yerin qalibinə 3000, ikinci yerin qalibinə (iki mükafat) 2000, üçüncü yerin qalibinə isə (üç mükafat) 1000 manat pul mükafatı təqdim ediləcək.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qazax Bürosunun Rəhbəri.
Allah eşqinə, bundan sonra bir-birimizin əlini buraxmayaq!
– Biz səninlə zamansız rastlaşdıq, Yusif.
– Zamansız deyil. Vaxtında rastlaşdıq. Sən zamansız deyirsən.
– Gecdi artıq. Qatar keçib. Nə qədər qaçsaq da, çata bilməyimiz mümkün deyil. Mən sizin evdə arzuolunmayan insan kimi yaşaya bilmərəm.
– Həyatda mümkün olmayacaq iş yoxdur – tək ölümdən başqa. Mən səni ölümünə sevdim.
Onlar söhbətlərini davam edirdilər. Ürəklərində olan nisgilə, həsrətə etdikləri söhbət dərman deyildi.
– Sənin şərəfin, amalın o qədər müqəddəsdir ki, Yusif!
– Sənin dürüstlüyünün heyranıyam! Əlini tut əlimdən. Söz verirəm, səni xoşbəxt edəcəm!
– Gecikmiş sevgi əlçatmaz qalmalıdır.
– Heç nə gec deyil!
Artıq şər qarşmışdı. Göz-gözü görmürdü. Parkda onlardan başqa kimsə qalmamışdı. Hamı evinə getmişdi. Onlar isə nə əl-ələ tuta bilirdilər, nə də ayrıla bilirdilər.
“Bu sevgi hardan gəldi başıma, bu, nə iş idi düşdüm”, – deyə-deyə Aydan ayağa durdu. Yusif isə gözlərini Aydanın gözündən ayırmırdı.
– Demək sən məni sevmədin, ay üzlüm.
– Mən sənə aşiq oldum. Vuruldum. Sən mənim Vətən Eşqim, yurd sevgimsən! Bundan gözəl sevgimi var?
– Əgər sevsəydin…
– Axı sən nə biləsən mən nələr çəkirəm. Bu eşq məni xəstə saldı. Sən yenə də inanmadın.
– Mən sənə özüm kimi inanıram. Ay üzlüm, sənə söz verirəm, biz xoşbəxt olacağıq.
– Bu, mümkün deyil. Sən də yaxşı bilirsən!
– Niyə mənə inanmırsan? Mənə inan. İnan ki, səni çox sevirəm.
– Sənə inanıram, Yusif. Ancaq ailənizdəki istək sən deyəni demir.
– Yaxşı, sabah ön xəttə yollanıram. Söz ver ki, yolumu gözləyəcən.
– Qartal baxışlım, mən səni tək bu dünyam üçün deyil, o dünyam üçün də sevdim. Əgər o dünyada mənə öz yarını seç deyə, bir seçim verilsəydi, yenə də səni seçərdim.
Yusif Aydanı evlərinə kimi ötürdü. Qapının önündə Aydan Yusifin boynuna sarıldı:
– Vətən qoxulum, qartal baxışlım, yolunu gözləyəcəm. Səni çoooox sevirəm. Mən səni sevdiyim qədər kimsəni sevə bilmədim. Yenə də səni düşünərək ayrı yaşamağımıza qərar verirəm. Elə bilirsən mənə asandır? Xeyr, çətindir! Çox çətindir. Mən sənin yolunda fədakarlıq edirəm, Yusif! Axı sənin…
– Heç nə söyləmə, ay üzlüm. Səni çooox sevirəm!
Onlar sağollaşıb ayrıldılar. Yusif siqareti yandırıb maşına əyləşdi. Aydan isə liftə necə daxil olduğunu, evin qapısını necə açdığını belə, unutdu. Bir də o zaman ayıldı ki, hamam otağında əllərini yuyur, güzgüyə nəzər edəndə qızaran gözlərindən yağan həsrət yağışını müşahidə etdikcə daha da bərkdən ağlamağa başladı.
Yusif isə maşında siqareti siqaretin arxasınca yandırır. Hər siqaret bitəndə özünü bitmiş hesab edir. Həyata tutunmaq üçün yenidən siqaret yandırırdı. Maşını həyətdə saxladı. Yavaş-yavaş pilləkanları qalxmağa başladı. Anası gülə-gülə qapını açdı.
– Balama qurban olum, nə yaman gec gəldin?
– İşim var idi, ana.
– Görürsən bunları?
– Bunlar nədir ana?
Yusif qonaq otağında bəzədilmiş xonçalara baxanda sanki onu ildırım vurdu.
– Anan boyuna qurban, sabah dayıngilə gedəcəm. Nigarın ad günüdür. Həm təbrik üçün, həm də üzük taxacam. Əlimizdə böyüyüb. Tərbiyəli qızdır. Dayınla da danışmışıq. Nigar da razıdır.
– Ana, sabah elçi gedirsən, ancaq mənim razılığım olmadan.
– Sən ananın ağıllı balasısan. Sözümdən çıxmazsan.
– Ana, mən bu evliliyə razı deyiləm.
Yusif sözünü deyib yataq otağına keçdi. Ağzıüstə necə uzandısa, elə də yuxuya getdi. Gecə saat 3-də həyacan siqnalı verildi. Yusif cəld oyanıb hazırlaşdı. Ailə üzvləri ilə sağollaşıb yola düşdü. Hərbi heyət Cəbrayıl istiqamətinə göndərildi.
Aydan yuxudan oyandı. İnternetə baxdı. Dostlarından biri “Qarabağda döyüş başlayıb” yazısı adı altında xəbər paylaşmışdı. Xəbəri oxuyub qurtardıqdan sonra diksindi. “Yusif!Yusif! Yusif!”, – deyə öz-özünə qışqırmağa başladı. Telefonu götürüb Yusifə zəng etdi. Yusifə zəng çatmırdı. Aydan ağlayırdı. Necə də olsa, Yusifdən xəbər tumağa çalışırdı. Onun ən yaxın dostlarına zəng
etdi. Nə Aqşinə, nə də Rüstəmə zəng çatdı. Aydan təkrar qayıtdı ki, internetdən xəbərləri oxusun. Artıq internet də kəsilmişdi. Evdə dəli olacaqdı sanki.
Həyətə düşdü. Qonşulardan yeni bir xəbər öyrənməyə çalışdı. İnsanlar müharibə başlayıb deyə, sevinirdilər. Hamı bir nəfər kimi: “Müharibəyə aparsalar, mən də gedərəm” deyirdi. Aydan həyətdə olan insanlardan da Yusifin yerini öyrənə bilməyəcəyini anladı və evə döndü. Televizoru açdı. Xəbərlər başlamışdı. Jurnalist xanım sevinclə, göz yaşları içində Füzuli və Cəbrayılın kəndlərinin işğaldan azad olunması xəbərini deyirdi: Azərbaycan Ordusunun sentyabrın 27-də Qarabağda başladığı uğurlu əks-hücum əməliyyatı nəticəsində Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Kənd Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı kəndləri Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı, Nüzgar kəndləri, Ağdərə və Murovdağ istiqamətlərində yüksəkliklər işğaldan azad olunub. Aydan sevinirdi. İnanırdı ki, qazanılan qələbədə Yusifin də payı var.
Xəbərlər bitər-bitməz Yusifdən mesaj gəldi: “Salam, ay üzlüm. Narahat olma, düşməni məhv edirik. Qələbə bizimdir”.
Aydanın üzü güldü. Əllərini Göyə açıb dualar etməyə başladı. Rəfiqələri ilə əlaqə saxladı.
– İnternet kəsildiyi üçün narahatam. Cəbhədən gələn xəbərlərdən məlumat almaq çətin olur.
– Aydan, yəqin xəbərlərdə deyiləndə eşitdin. Vəziyyətlə əlaqədər Azərbaycanda internetə məhdudiyyət qoyulub. Ancaq xarici şəbəkələr üzərindən internetə qoşulmaq mümkündür.
Aydan Gülçindən intenetə qoşulmağı öyrəndi. Hər an, hər dəqiqə internetə daxil olur, xəbərləri öyrənməyə çalışırdı.
44 gün Aydanın ömrünə 44 il kimi yazıldı. Canından çox sevdiyi Yusif üçün hər an dua edirdi. Hər Şəhid xəbəri eşidəndə Aydanın dizləri əsir, taqətdən düşürdü. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin çıxışlarını diqqətlə izləyir. Rayonlar işğaldan azad olunduqca Aydanın sevinci aşıb-daşırdı.
8 noyabr 2020-ci il. Prezident İlham Əliyevin çıxışını Aydan səbrsizliklə gözləyirdi. Yusifdən 20 gündən artıq idi ki, heç bir xəbər yox idi. Aydan həyacanla televizorun qarşısında gözləyirdi. Ali Baş Komandan çıxışa başladı: “Əziz həmvətənlər, əziz bacılar və qardaşlar, böyük fəxarət və qürur hissi ilə bəyan edirəm ki, Şuşa şəhəri işğaldan azad edildi. Şuşa bizimdir! Qarabağ bizimdir! Bu münasibətlə bütün Azərbaycan xalqını ürəkdən təbrik edirəm. Bütün şuşalıları ürəkdən təbrik edirəm! İyirmi səkkiz il yarım işğalda olan Şuşa azad edildi. Şuşa indi azaddır. Biz Şuşaya qayıtmışıq. Biz bu tarixi qələbəni döyüş meydanında qazandıq”.
Aydan sevincdən hönkürtü ilə ağlamağa başladı. Öz-özünə Yusiflə danışmağa başladı: Yusif, 44 gündür sənin adına yazdığım sətirlər hərdən yaş olub gözlərimdən axır, hərdən də ox olub ürəyimə batır. Yolunu gözləyirəm. Hardasan?
Göz yaşları içində telefonu əlinə götürdü. Yusifə mesaj göndərdi: “Qartal baxışlım, hamıdan xəbər çıxdı. Səndən xəbər çıxmadı”.
Şərəfli döyüş yolu keçmiş Yusif Şuşada idi. Azad olunan evlərin birində döyüş dostları ilə bərabər oturmuşdular. 30 illik həsrətdən sonra Şuşadakı evlərə Azərbaycan oğullarının qədəm qoyması tarixi hadisə idi. Telefonun enejisi bitdiyindən Aydanın mesajı Yusifə çatmamışdı. Dostlarından “powerbank” aldı. Telefon enerji yığdı. Yusif telefonu açdı. Aydanın mesajı gəldi. Dərhal cavab yazdı: “Məndən nigaran qalma, Aydanım. Çox Şükür. Şuşamız!” Aydan mesajı oxuyan an gözlərinə işıq gəldi. Dərindən nəfəs aldı. Sanki dünyaya yenidən gəldi. Allaha dualar etməyə başladı.
Müharibə bitdikdən bir ay sonra Yusif gəldi. Şuşanın qarlı, əzəmətli dağlarından Aydana bir ovuc Vətən torpağı gətirmişdi. Aydan Yusifi möhkəm-möhkəm qucaqladı: “Daha sənin əlini buraxa bilmərəm, Yusif!”
Elə bu vaxt anası Yusifə zəng etdi.
– Hardasan ay oğul, qohum-əqraba yığışıb səni gözləyir.
– Gəlirəm, ana.
– Gəl, anan qurban. Sənə elçi gedəcəm.
– Ana, bu dəqiqə o söhbətin yeri deyil.
– Bilirəm oğlum, niyə elə deyirsən? Əsəbləşmə. Niyyət etmişdim döyüşdən sağ-salamat qayıt, sevdiyin qızı alacam sənə. Şükür Allaha sağ-salamat qayıtmısan. Gəl, elə bu saat Aydangilə elçi gedəcəm.
– Gəlirəm, ana!
“Sən mənim aşiq olduğum insansan. Allah eşqinə, bundan sonra bir-birimizin əlini buraxmayaq”, – deyən Yusif Aydanı bərk-bərk qucaqladı!
Oʼzbekiston va Qoraqalpogʼiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi, shoir-jurnalist
Eng afzal mulk kitob – azaliy va qadim dunyoning insoniyatga bergan, ato etilgan oʼlmas, eng nodir va noyob tuhfasi. Kitob sababli diydor koʼrishib, kitob xususida soʼz aytilgan kun bayramdir. Kitob taqdimoti kechirilgan har davra azizlar anjumanidir.
Toshkentdagi Haydar Аliev nomidagi Ozarbayjon Madaniyat markazida 2023 yil 19-yanvar kuni tadbir va kitob taqdimot boʼlib oʼtdi.
Tadbirning bosh shiori Ozarbayjonning sobiq Prezidenti, siyosatchi-lider Haydar Аlievning ushbu soʼzlari edi:
“1990 yilning 20 yanvar sanasi Ozarbayjonning tarixiga eng fojiali kunlardan biri, ayni zamonda xalqimizning qahramonlik sahifasi boʼlib yozilib qolajakdir!”
Tadbirni Toshkentdagi Haydar Аliev nomidagi Ozarbayjon madaniyat markazi rahbari Samir Аbbosov ochdi. U oʼz nutqida, 1990 yilda boʼlgan fojianing Ozarbayjon xalqining xotirasida qolgan shahidlari nomi barhayot ekanligini taʼkidladi.
Shundan soʼng taklif etilgan mehmonlar shahidlar xotirasiga sukut saqlab ehtirom bajo keltirishdi.
Tadbir Toshkentdagi Haydar Аliev nomidagi Ozarbayjon madaniyat markazining ayvonida qizgʼin ruhda kechdi.
Soʼzga chiqqanlar, Oʼzbek-Ozarbayjon xalqlarining abadiy doʼstligi, adabiyot, ilm, fan, madaniyat borsidagi mushtaraklik va Ozarbayjonning shahid oʼgʼlonlari Oʼzbekiston xalqining ham xotirasi, hurmatida boʼlishini taʼkidlashdi.
Shundan keyin barcha mehmonlar Ozarbayjon madaniyat markazi zaliga “Turk dunyosidan Shushaga – Shushadan Turk dunyosiga” nomli toʼplam kitobchasi taqdimotiga taklif etildi.
Taqdimotni oʼtkazish uchun Ozarbayjondan yosh ijodkor shoir-publitsist Intiqom Yashar kelgan.
80 sahifadan iborat bu kitobchaning annotatsiyasida shunday yozilgan: “Ozarbayjon Respublikasi Yoshlar fondining moliyalashtirishi, Jaxon yosh Turk adiblari birligi tarafidan ijro etilgan “Turk dunyosidan Shushaga – Shushadan Turk dunyosiga” nomli loiha doirasida chop etilgan bu kitobda Turk dunyosining yangi avlod ijodkorlarining “Madaniyat poytaxti” deb eʼlon etilgan Shusha shahriga bagʼishlangan turli janrli kichik ijod namunalari oʼrin olgan.”
Kitobning loiha rahbari Intiqom Yashar, muharriri yozuvchi-publitsist Kanon Xoji, eksperti Milliy Majlis Madaniyat qoʼmitasi ishchisi Аkbar Qoʼsholi, dizaynerlari Sarva Kamronli, Ozar Oydin, nashriyot direktori Elmon Qosimovdir. Kitob: 510 nusxada, Bokuda Ozarbayjon tilida 2022 yil, “Zardabi Nashr” nashriyot-bosmaxonasida chop etilgan.
Kitobdan ozarbayjonlik ijodkorlar shoir-publitsist Farid Xusayn, Ramil Аxmad, Shoxona Mushfiq, Ramin Jabroil, Oyshan Raxim, Emin Piri, Intiqom Yashar, Shaxriyor del Geroniy, Yusuf Nozim; turkiyalik Аnvar Oykoʼl, Daryo Аkdemir, oʼzbekistonlik Mansur Jumaev, Nargiza Аsad; qozogʼistonlik Yerkinbek Sarikboev, qirgʼizistonlik Berdibek Jamgʼirchiev, Nurqiz Risqul qizi nomli ijodkorlarning ijod namunalari joy olgan.
Bu toʼplamga muxtasargina ijod namunalari kiritilgan ijodkorlardan kelajakda turkiy dunyo xalqlari adabiyoti katta hajmli, salmoqdor asarlar kutib qolishini taqdimotda soʼz olgan ustozlar tarafidan taʼkidlandi.
Eʼtiborni tortadigan yana bir jihat, xorazmlik yosh ijodkor Raxmat Bobojon oʼzbek tilidagi ijod namunalarini ozarbayjon tiliga tarjima qilib kitobga tayyorlab bergan. Bu ham bir yaxshi holat, chunki ozarbayjon tilidan turkiy til sifatida koʼpchilik oʼzbek tiliga tarjima qilaverishi mumkin, lekin oʼzi oʼzbek boʼlib ozarbayjon tiliga, chop etishga yaraydigan qilib tarjima qilish hammaning ham qoʼlidan kelavermaydi. Demak, ustoz tarjimon Gʼaybulla Salomovlar boshlagan tarjimonlik maktabining yosh vakillari ham shakillanmoqda Oʼzbekistonda.
Kitob taqdimotiga tashrif buyurgan adabiyot, madaniyat, sanʼat va boshqa soha vakillari boʼlgan mehmonlar toʼlqinlanib nutq irod qildilar.
Kun Oʼzbek-Ozarbayjon xalqlari-adabiyoti-madaniyati doʼstligi bayrami sifatida, Ozarbayjon shahidlarining ruhi oʼlmasligi qadriyati sifatida nurli bir kun boʼlib xotirada qoldi.
Toshkent – 2023 yil, yanvar.
Tong: soat: 04:12; 22.01.2023. mualliflik huquqida.
Eşqlə naxışlanan ömür kitabı… Seyyid Əli: “Elə bilməyin ki, uşaqlığımdan qaranlıq gətirib gözümə həsrət” “Yeddinci qitə” …Çox kitablar oxuyuruq: hərəsinin müəllifi də ayrı, mövzusu da, oxucusu da… Ömür kitabları da elədir: lakin yazanı birdir – bizi yaradan Tanrımız. Tanrı yazana pozu yoxdur. Bunu da zaman-zaman müdriklərimiz söyləyib. Bir “kitab” oxumuşdum. Ömür kitabı idi, müəllifi ulu yaradan. Bu “əsər” çox müdrikləri heyran qoymuşdu. Mən onu “yeddinci qitə” adlandırmışdım. Hətta, bir qəzet də buraxmışam bu adda: “Yeddinci qitə”. Möcüzələrlə dolu bir “kitabı” axıra kimi oxuya bilmədim. Qəfil əsən səmum küləyi onun ömür səhifələrinin “vərəqləri”ni qoparıb apardı… İyirmi beş ildi ki, həsrətini çəkdiyim (başqa kəlbəcərlilərimin məndən artıq çəkdiklərinə şübhə eləməsəm də) Kəlbəcərimdə dünənim “dumanlı Albion” kimi xatırlanır. Uşaqlıq və yeniyetməlikdən bu mözücələrlə dolu hikmətlilər yurduna sanki həsrət qalacağımızı hamımız bilirmişik. Bəlkə də gözdən-könüldən uzaq tutmaları idi bu fəhmi bizə verən, bilmirəm. Hələ ötən əsrin 70-ci illərində şair Ənvər Rzamız görün necə duyurdu bugünkü dəhşətləri – Kəlbəcərin düşmən caynağına keçməsini və bağlı qalan yollarını: …Haçalanar neçə kəndə, Neçə bərə, neçə bəndə. …Düşməni azdırar çəndə Kəlbəcərə gedən yollar… Bax belə… Ənvər Rzamızın vəsf elədiyi “yazda əriş-arğac, yayda örüş-arxac olan” yollarla üz tutaq Kəlbəcərə. Eh! O yollarımız 25 ildi ki, bax belədir: …Haçalanmır neçə kəndə, Yolçusu yox bircə bəndə. Bir yaxşı bax, gör nə gündə, Kəlbəcərə gedən yollar… (Məhəmməd Nərimanoğlu) Kəlbəcərlilərlə həmsöhbət olmaqdan kimsə doyub ki… Hə, əziz oxucu, bir qədər uzaqdan və üzü Kəlbəcərə xəyali bir yol başlamağım təsadüfi deyil. Acılı-şirinli xatirələrimiz də orada, işğal altında qalıb. Sözümüz də, gözümüz də… Orada qalıb söz əhlimiz-nəğməli dilimiz, ağır elimiz də. Kəlbəcərdə körpənin də dili musiqili idi. Deyirlər ki, kimi dindirirdin orada sənə qafiyəli cavab verirdi. Bu hikməti ölməz şairimiz Bəhmən Vətənoğlundan müsahibə alanda hiss etmişəm. Kəlbəcərdən ayrıldığımız on il idi. On sual verdim. Onuna da şeirlə cavab vermişdi. Allah rəhmət eləsin! Ona görə də kəlbəcərlilərlə həmsöhbət olmaqdan kimsə doyubsa, onun səmimiyytinə inanmayın.Kəlbəcər ədəbi mühiti haqqında yüksək fikirdə olanlara təşəkkür edirəm. Onun zənginliyi ayrı-ayrı fitri istedada malik kəlbəcərlilərin çoxluğundan deyil, ilk növbədə artıq tanınmaqlarındandır, həm də Tanrı vergili olmaqlarından… Hələ Kəlbəcər rayon Aşıq Şəmşir adına mədəniyət evində və sonralar orada çıxan “Yenilik” qəzetində çalışarkən bütün kənd-kəsəklərimizi gəzərkən neçə-neçə istedadlılarla həmsöhbət oldum. O zaman düşünürdüm idi ki, axı, bu insanların yaradıcılığı heç də tanınmış, məşhur şairlərinkindən zəif deyil. Bəs səbəb nədir ki, ustad Dədə Şəmşirdən (Allah Səməd Vurğuna rəhmət eləsin) savayı bir aşıq, şairimizin adı respublikada rəsmi şəkildə çəkilmir, onlara fəxri adlar verilmir, kitabları nəşr edilmir?! Kəlbəcərin işğalından sonra həmin ədəbi mühitin ayrı-ayrı fərdləri özünü elmi və ədəbi ictimaiyyətə təqdim etdikdən, eləcə də Qənbər Şəmşiroğlunun təşəbbüsü ilə şair Yusif Hüseynlə birlikdə toplayıb Kəlbəcər ədəbi mühitini “Kəlbəcər: sazın-sözün harayı”,”Kəlbəcər dünyası: folklor nümunələri” və s. kitabları nəşr etdirdikdən sonra bu məsələnin incəlikləri açıldı. Kəlbəcərin insanları da sərvətdir Açığı, Kəlbəcər fiziki mənada əlimizdən çıxandan sonra onun mənəviyyat beşiyi, əsl cənnət-məkanlığının fərqinə vardıq. Onun insanlarının da sərvət olmasını, hətta, ulu öndər Heydər Əliyevin dilindən belə eşitdik. 1996-cı ildə bir qrup kəlbəcərlilərlə görüşündə səsləndirmişdi bu fikri: “Kəlbəcərin yalnız təbiəti, yeraltı-yerüstü sərvətləri deyil, onun insanları da sərvətdir…” Bəli, Kəlbəcərə ilahi yaradan heç nəyi əsirgəməmişdi, bircə cvanyandıran rəhbərlərdən savayı. Onu da son illər daha çox duyduq. Kəlbəcərlilərimizin ədəbi dünyasının zənginliyi daim məni heyran edib. Buna görə də onların bədii yaradıcılıq nümunələrinin toplanıb oxucu görüşünə gəlməsində əlimdən gələni əsirgəmədiyim üçün Tanrım da mənə bədii təfəkkürümün zənginləşdirilməsi yolunu əsirgəmədi. Mən də onların hər birinin yaradıcılığı ilə yaxından tanışlıqdan bəhrələndim, öyrəndim, zənginləşməyə çalışdım. 100-dən artıq kəlbəcərli şairin, söz-qələm adamının yaradıcılığna, istedadına ayna tutmuşam. Bir o qədərinin də kitablarını çapa hazırlayıb, ön söz yazmışam. Doğrudur, bu canıyananlığım bəzən mənə “töhmət” gətirib. Arxamca dodaq büzüb, “filankəsi Nərimanoğlu şair edib”,-deyiblər Desinlər. Çünki özləri bir kəlbəcərlinin yaradıcılığına ayna tutmayıblar, naqisliklərindən. Belə söz və təbli şairlərimizi saymayacağam. Onlardan biri də Tanrı möcüzəsi kimi tanınan Seyid Əlimiz idi, Allah rəhmət eləsin! Kəlbəcərdəikən Seyidin mahir saz ifaçısı və klassik Azərbaycan ədəbiyyatı bilicisi olduğundan xəbərdar idim. Kəlbəcər RPK-nın katibi İnqilab Nadirov, hətta, Seyidə şəxsi kitabxana da yaratmışdı. Azərbaycanın tanınmış söz adamları, xalq şairləri, xalq artistləri, ədəbiyyatşünas alimlərdən belə yolu Kəlbəcər və İstisuya düşənlər Seyid Əli ilə yaxından atnış olur, onun hikmətlərinə heyran qalırdılar. Bir dəfə “Aşıq Pəri” məclisinin üzbvlərindən bəziləri Kəlbəcərdə qonaq idi. Həmin vaxt xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə də Seyidin ziyarətinə gəlmişdi. O görüş rayon mədəniyyət evində keçirilirdi ki, daha geniş tamaşaçı toplaşsın. Seyid Əlinin nəinki şeirləri, sazda mahir ifası da xalq şairini elə ağlatdı ki, salon bu yaşdan boğulurdu. Seyid Əli sazı yox, öz dünyasını səsləndirirdi. Gözləri anadangəlmə görməyən (cüzi şəkildə) bir insan böyük bir kitabxananın fondunu necə oxuyurdu, İlahi, sazı necə incə ruhda dilə gətirirdi. İllər aradan keçdi. Seyid Əlini, yuxuda ona buta verilən yarını da itirdik. Seyid Əli öz ölümünün tarixini öncədən demişdi. Atası Seyid Xudaverdini itirdikdən sonra bu ayrılılğa dözmədi, cəmi 26 illik ömür kitabı isə min illər oxunacaq bir qara dastana çevrildi. Köhnə söhbətə yeni ovqat Bir gün yaxın dostum, əslən Kəlbəcərin Zar kəındindən olan Bəhram qardaşıma Gəncədə görüşərkən dedim ki, Seyid Əlini yuxuda görmüşəm. Məndən yamanca razılıq edirdi. Kəlbəcər aşıq-şairlərini bir ədəbi aləmdə-kitablarda təqdim etdiyim üçün. Amma özündən demədi. Bəlkə Seyidin şeir dəftərini qardaşından alasan. Onu kitab kimi nəşr etdirim?! Bəhram buna razılaşdı. Amma aradan illər keçdi. Bir gün Bəhram öz yoldaşının kitabını Bakıda nəşr etdirmək üçün yolunu yanımdan saldı. Köhnə söhbətə yeni ovqat qatdıq: -Nə oldu, Seyidi unutdun?! Qardaş, niyə onun şeirlərini toplamadın, gətirmədin?- Mən ondan soruşdum. -Eh, vallah, dəfələrlə Seyidin şeirlərini “aşıqlar” öz adlarına oxuyublar. Qardaşı da bundan incik düşüb. Dəfələrlə dedim, razı olmadı… Söhbətimiz burada bitsə də, Seyid Əlinin ruhuna olan mənəvi borcumu yerinə yetirə bilmədiyimi özümə bağşlamırdım. Və bir gün gənc qələm dostum, istedadlı şair, Elməddin Nicat mənə Seyid Əlinin həcmcə kiçik, səhifəcə yığcam, lakin düşüncəcə dəryalar qədər dərin olan “Görmürsənmi xəyaldayam” kitabını hədiyyə etdi. Kitab daim əməkdaşlıq elədiyim “Adiloğlu” nəşriyyatında işıq üzü görmüşdü. Kitabın redaktoru isə qələminə və şəxsiyyətinə böyük hörmət bəslədiyim şair Nadir Məmmədli idi. Elə ön sözü də o yazıb. 2008-ci ildə çapdan buraxılan kitab 10 ildən sonra mənə çatmışdı. Vərəqlədim dönə-dönə. Şeirlərini dəfələrlə, düşünə-düşünə oxudum. Həyatının bilmədiyim məqamlarını öyrəndim. Bəzi məqamlarla sizi də tanış eləmək borcundayam. Nadir Məmmədli yazır: “Seyid Əlinin şərəfli bir şəcərəsi var: üçüncü babası Mir Yaqub ağa Cənubi Azərbaycanın Xoy şəhərindəndir. Təxminən XIX əsrin sonlarında Mir Yaqub ağanın oğlu Seyid Məmməd hansı sabəbdənsə (o zaman İranda milli azadlıq mücahidləri ölkədən perik salınırdı. Xiyabani inqilabı dövründə bir çox soydaşımız, elə bu sətirlərin müəllifinin ulu babası Məşədi Səfər də Təbrizdən bu taya gəlib-M.N.) ailəsindən uzaqlaşıb Kəlbəcər rayonunun Zar kəndinə gəlmiş, burada məskunlaşıb ailə qurmuşdur. Kənd məscidində Quranın tədqisi ilə mıəşğul olmuşdur…” Əli hissinin, ruhunun gözüylə görür, oxuyur və saz çalırdı… Seyid Əli 1962-ci ilin mart ayının (təsadüfən “qara bayram” günü) dünyaya göz açıb. “Göz açıb”-əsluində doğulub, amma, gözləri bu fani dünyanın işığından məhrum olub. Çox cüzi görüb – iki addımlığı belə seçməyib. Bu sevincin ömrü də Əlinin özünükü kimi, qısa olub. Ailə bilib ki, o, gözlərindən şikəstdir. Əslində, qolundan tutub gəzdirdikləri Əli hissinin, ruhunun gözüylə görür və oxuyur və saz çalırdı… Məktəb üzü görməyən Əli elmi və ədəbi dünyanın simalarını tanıyırdı, oxuyurdu. Onu ilk dəfə ədəbi ictimaiyyətə mərhum şairimiz Məmməd Aslan təqdim etdi: “Azərbaycan gəncləri” qəzetində Əli haqqında çap etirdiyi məqaləsindən sonra onun üstünə oxucu məktubları yaz yağışı kimi selləndi, gülləndi. Seyid Əli fəlsəfi düşüncələri dərya olan şair idi. Sevgisi də ümman idi, məhəbbəti də, qəm-kədəri də. Sanki Yaradan ona istədiklərini eyni ölçü-biçidə vermişdi: Əliyəm, qəm-kədər sirdaşım oldu, Taleyimlə mənim savaşım oldu. Qəlbimi ovudan göz ayşım oldu, Güldürsən də məni, gülə bilmədim. Əli gülməsə də, heç ağlamadı da… Təcnis, divani, qoşma, gəraylı, rübai, qəzəl kimi klassik şeir növlərinə bələd olduğundan, fikrini nəzmə çəkən şair uzaqdan ona məktub yazan gözəllərdən birinə üz tutaraq təcnislə görək necə deyir: Dinlə ürəyimin səsini, ey yar, Könlümün mürğünə gözəl dən düşər. Şair məclisində mənə inan ki, Söhbət gözəllikdən, gözəldən düşər. Baxışların məsum, hüsün füsunkar, Dağ nərgizi kimi təravətin var. Mənimlə görüşə gəlməsən, ey yar, Yoluna baxmaqdan gözə nəm düşər. Dilimdə bir işirin kəlməsən mənim, Qəmzənlə bağrımı dəlmə sən mənim. Əliyəm, üzümə gülməsən mənim, Qara saçlarıma, gözəl, dən düşər. Bir rübaisində nakam şair həmin mövzunu görün necə qələmə alıb. Nə göz inciyir, nə əl əl çəkir, nə göz əl çəkir: Hicran salıb saçlarıma, göğzəl, dən, Doyammıram sənin kimi gözəldən. Qapına gəlməyə ehtiyacım var,- Dilənçinəm, götürmərəm göz əldən… Maraqlıdır ki, şair ədəbiyyat nəzəriyyəsinə elə bələd idi ki, o, bəzən şeirin müxtəlif, hətta, az-az işlədilən növlərinə belə müraciət edirdi. Elə “şapalaq qoşma”sı da bu qəbildən olan nümunələrdəndir: A şöhrət sərxoşu, mənsəb aşpazı, Yenə qaz götürüb havalanmısan. Arxanda dayanıb dayın dağ kimi, Əminin ağzıyla divalanmısan. Çalış ona-buna badalaq atma, Üz-gözünə dəyər şapalaq, atma. Barsız söyüd kimi qol-budaq atma, Bir də görərsən ki, ovxalanmısan. Gəlsən də hərdənbir mənnən göz-gözə, Dostuq, nöqsanını vurmaram üzə. Yuxuda gördüm ki, dəymirsən gözə, Bəlkə vəzifədən qovalanmısan?!. Əlinin işığına bir pərvanə özünü oda vurdu Bu yerdə bir daha qələm dostum Nadir Məmmədliyə təşəkkürümü bildirib, onun kitaba yazdığı ön söz yerində yazdığı “Ozanım heeeeyy!” məqalənisinə qayıdıram. Dostum yazır: “…Əlinin zəkasının gücünü Sədnik Paşayev, Bəxtiiyar Vahabzadə, Sabir Rüstəmxanlı, Ağalar Mirzə, Vidadi Babanlı, mərhum xalq artisti, qocaman muğam usdadı Yaqub Məmmədov kimi görkəmli sənətkarlar, alim və şairlər, füzulişünaslar görmüş, heyrətlənmiş, bu barədə yazılar yazmış, verilişlər hazırlamışdılar. Xalq arasında “Zarlı Əlif “, yaxud füzulişünas Əlif Abbasov el məclislərində Seyid Əli ilə Füzuli haqqında mükaliməyə girişəndə hamı heyrətdən çaşırdı. Əinin işığına bir pərvanə özünü oda vurdu – Göygöllü Mehriban. Əlini sevgi dağlarına səsləyən bu xanım sonradan Əlinin ömür-gün yoldaşı oldu – 1984-cü ildə evləndilər. Əfsus ki, övladları olmadı. Bu nisgil onun “Mənə yalan danış şeiridə aydınca sezilir”. Əli ata-anaya qırılmaz tellərlə bağlı ovlad idi. Elə bu sevgi də onun ömrünə yarımçıq (bunu yaradanımız bilir-M.N.) nöqtə qoydu. Atası Xudaverdinin ölümünə dözməyən Əli yeməkdən qəti imtina edib və tezliklə onunla bir torpaqda yatacağına and içir (övlad məhəbbəti-M.N.). Bu da bir qara haşiyəli tarix: 1988-ci il iyun ayının 17-si. 26 yaşlı Əlinin ömrünün son dayanacağı. Dünya işığından məhrum olan Seyid Əlinin bəkirət gözü nurlu idi Əlinin sinə dəftərinə üz tuturam. Sinəm alışır. Tərtəri istəyirəm. Birdən gözlərimdə kitabın ön sözündə Nadir müəllimin yazdıqları aşıb-daşır: “…2006-cı ilin noyabr ayının 18-dən 19-a keçən gecə. Tərtər-Bərdə arası Tərtər çayının sahilindəyəm. Qarşımda çiy kərpicdən tikilmiş iki daxma var. Onlardan birində acılar şəkmiş Tavat nənə (Seyid Əlinin anası-M.N.), Zümrüd, Tükəzban, bir də tabutunu çiynində gəzdirən Yusif qardaşım yaşayır. O birisi oğul-uşaq sahibi Xıdıra məxsusdur. Başçısını itirən, 13 illik (indi isə 25 ildir ki, kəlbəcərsizik-M.N.) qürbət əzabı və acınacaqlı bir yoxsulluğa düçar olmuş bu ailədəki qürurlu və dik baxışları gördükcə ürəyimə axan göz yaşlarımın içindən bir fərəh hayqırıb hər dəfə. Bircə Südabə çatışmır. Ailə qurub. Divardan Xudaverdi əmi ilə Seyid Əlinin şəkilləri mənə baxır. Dəyişən yalnız məkan və zamandır… Bu gün bura dostumun yazılarını araşdırmaq, çapa hazırlamaq məqsədilə gəlmişəm. Bunu Tavat nənədən gizlətməyi xahiş etdim. Xəstə, qoca ananın dərdini təzələmədim. Hansı kitab anaya oğlundan əziz olasıdır ki”?!. …Aradan il yarım ötdükdən sonra bu daxmadan bir tabut çıxdı. Quruca nəfəs idi deyirlər. Bütöv canı, Bəhmən Vətənoğlu demiş, Kəlbəcərdə qalmışdı Tavat nənənin. Əlisi ilə Xudaverdisinin üz qoyduğu qara torpağa apara bilmədilər. Təsəllilər o oldu ki, Tərtərin sahilində ona qərib qəbir qazıldı. Qəriblərin qəbirləri də niskilli görünür ey, uzaqdan adamınü ürəyini üzür. Tavat nənə Əlinin nə balasını gördü, oxşadı, oynatdı, nə də ilk və son kitabını vərəqləyib gözlərinə sürtdü… Amma Əli yaşayır, Tavat nənənin ruhu şad olsun ki, belə oğul verdi cahana – dünya işığından məhrum olan Seyid Əlinin bəkirət gözü nurlu idi. Fəhmi ilə akademikləri heyrətdə qoyan söz-söhbəti qaldı, bir də dillər əzbəri olan şeirləri ilə yaddaşlara yazıldı. Şeir varlığımdır, şeir canımdır, Ayna bulaq olub axar ürəkdə. Şeir sevincimdir, həyəcanımdır, Odlu şimşək olub çaxar ürəkdə… Məhəmməd NƏRİMANOĞLU
Kəlbəcərlilərin göz yaşları yenə də Tərtər kimi çağladı …Bu günlərdə İbrahim Məşədi Kazım oğlu da gözünün ağı-qarası olmuş Arazına qovuşdu. Bu xəbəri alınca elə bildim ki, dağ-daş uçdu, qaldım altında. Necə də şimşək kimi çaxdı bu dağdan ağır xəbər. Az qaldım o xəbəri dilinə gətərinə qarğayım. Kimin dili gələrdi desin ki?..
Qara bir nağıl başlamaq istəyirəm, qəhrəmanı isə bir dastanlıqdır. Haqqında bir dastanlıq danışa bilsəm də, ikicə kəlmə yazmamışam və yenə də qələm əlimdə əsim-əsim əsir, sözlər məndən küsür. Şəninə dastan yaza bilmədim. Yazacaqlarımdan qorxmuşam. Gözə gətirə biləcəyimdən ehtiyatlanmışam. Adını Araz qoyanda atası İbrahim dayı azərbaycanlıların o taylı-bu taylı Vətən ayrılığına son qoymaq istədi. Elə bildi ki, onun bu dünyaya gəlişiylə həmin həsrətə son qoyuldu. Bir gənclik ömrü yazıldı alnına. Qismətinə yazılanları oxumağa imkanı olmadı… Araz Kəlbəcərdə doğulmadı, amma ata yurduna bağlılığını dəfələrlə təsdiqlədi. Heç deməzdin ki, Bakıda, keçmiş məşhur «sovetski» küçəsində doğulmayıb. Lap elə bil ki, ata yurdu Dərəqışlaqda, Dikyurdda, Şirinbulaqda, Çatımda, Xəndəklərdə yıxılıb-durub. O yerlərdə yolları yorub. Dişgöynədən bulaqlardan ötrü həmişə sinəsi pörşülənib. Elə bax bu həsrətdən göyərən dərdin qucağında da «yuxuladı»…, «dərin bir yuxuya getdi» Araz… 2011-ci ilin «Novruz» bayramı Kəlbəcərə gəlmədiyi kimi, Arazın da ömrünə qənim kəsildi «Axırçərşənbə»… Araz uzaq bir səfərə çıxdı. Qayıdacağını bir kimsəyə deməyib. Anası Həyat xalanın ömrü-günü düyüldü bir boxçaya. İbrahim dayı qəlbinin ağrılarını azaldan iynə-dərmandan imtina elədi. Tək balasının dərdini alıb çiyinlərinə, ona görə də beli bükülüb. Necə də ağır olurmuş bala dərdi. Özü də tək balanın dərdi daha ağır imiş. Bahar gəlmədi dağlara, çünki yağı tapdağındadır. Bahar bütün könüllərə də gələ bilmədi, çünki Araz kimi neçələri ata-ananı oğulsuz qoydu. İki böyük, sayılıb-seçilən nəslin yetişdirdiyi tək oğul idi. Araz xarakterində də özü kirmi tək idi. Dostcanlı, qohumcanlılığı ilə ürəklərə yol açmışdı. Çalışdığı kollektivdə başına and içirdilər. «Azəryolservis» ASC-nin 67 saylı yol istismar müəssisəsinin baş mühasibi, demək, döyünən ürəyi idi. İşinə, vəzifəsinə məsuliyyəti nəinki rəhbərliyin, elə kollektivin də gözünü onu ucaltmışdı. Yox, yox, mən onun təkcə işi, vəzifəsi barədə danışa bilmərəm. Araz bütöv bir şəxsiyyət kimi təkcə qohumların deyil, dostlarının yaddaşında ucalıb. Qoy ucalığında qalsın, biz onun ömür yoluna düşüb dünəninə yollanaq. Araz İbrahim oğlu Cabbarov… Ehh!.. Tərcümeyihalınımı yazacağam?! Rəsmiyyətdən daim uzaq olan Araz adını şərəflə daşıdığı çay kimi, gah aşıb-daşar, gah da sərin suya dönüb könüllərə axardı. Axdı, axdı, amma qovuşduğu dəniz olmadı, bir yoxluğa, dəryaya qarışdı. Onun yoxluğundan axan göz yaşları bir ümmana çevrildi. Arazı toyunda tərifləyən az olmamışdı. Tanrıdan onu ata-anasına, həyat yoldaşına əmanətləmişdilər. Dilək dilənmişdi ki, qolu-budaqlı nəslin bir pöhrəsisən, Tanrı səni də qocaman palıd kimi böyütsün, kölgənin altına el-oba sığışsın, əmin oğlanları kimi…Lakin tərifə ehtiyacı olmayan Araz o təriflərdən çox-çox ucada idi. Kəlbəcərin Dalqılınclı ellərini imam-peyğəmbər övladı adlandırardılar, biz orada olanda. Doğrudan da bu beş para kənddən çıxıb cəmiyyətə qovuşanlar özlərinin ziyalılıqları ilə tez bir vaxtda məşhurlaşırdılar. Arazın ata-babasıgil də cəmiyyətə ziyalılar tərbiyə edən Məşədi Kazımlardandır. Atası İbrahim Kazım oğlu Cabbarov, onun qardaşı İsmayıl Cabbarov təkcə beş para kənddə deyil, Kəlbəcərdə sayılıb-seçilən el ağsaqqalına çevrilmişdi: övladlarını oxudub ali təhsilli mütəxəssis kimi yetişdirdiyinə, el-obasının dərd-sərinə qaldığına, uzun müddət Kalinin adına kolxozun sədri vəzifəsində olduğu müddətdə kimsəyə bir qəpik rüşvət vermədiyinə, əksinə, cammatı torpaqla təmin edib, onların güzəranına kömək etdiyinə görə. Kəlbəcərsizlik illərində isə İbrahim dayı qardaşı oğlanlarının respublika miqyasında tanındıqlarına görə qürur duyur, fəxr edir, Arazın tək olmadığını görüb, sevincini bəzən gizlədə bilmirdi: Musa müəllim ailimliyi, Xəqani müəllim kəlbəcərlilərə və digər neçə-neçə imkansız ailəyə çörək verdiyinə görə. Qardaşı uşaqlarının savab qazandığını yaxşı bilirdi. Arazı daha yaxından tanıdığım vaxtlardan qəlbimə yazdırdı adını. Arazı xalqımızın həsrət çayı adlandırması qəlbini incidirdi, hətta belə olsa da belə. Arazı dağa bənzətdim, ona görə də Murova, Kəpəzə, Dəlidağa. Araz çayı onun qəlbindən və ruhundan qaynadığını düşünürdüm. Fikrim yenə də uçdu dağlara. Bizim beş kənd qılınclıların arasından çıxan və şəxsiyyətə çevrilənlər, nədənsə, qısaömürlü olublar. Mən onlara, doğrudan da peyğəmbər ömrü yaşadıqlarına – kimsənin «toyuğuna kiş demədiyinə» görə, imam övladları kimi baxmışam. Son 30-40 ildə onların arasından say-seçmələri itirmişik: Hacıbaba Mehtiyev («Axır çərşənbə» gecəsi yatıb «yuxuda qalmışdı»), Nizami və Məhsəti Abbasovlar, Tahir Mehtiyev, Famil Heydər oğlu, Mirzəli Yəhya oğlunun itkinliyi, Şamo Bəşir oğlunun qəfil gedişi, Araz Cabbarov, ötən il isə anası Cəmilə xanımın ruhən oğluna qovuşması…. Dərdlərimiz seyrəlmir, sıralanır sanki… Əlli illik ömür yoluma dostlarım, tanışlarım, qohumlarım, məni yaxın-uzaq tanıyanlar ürək sözlərini yazıb verirdilər. Bir gün zarafatyana qayıtdı ki: -Nərimanoğlu, qələm adamı olmayanlar söz yaza bilmirlər? Səni kənardakı dostlarından çox biz qohumlar yaxşı tanıyırıq. Eşitmişəm ki, haqqında kitab hazırlanır. Orda yəqin ki, bizə yer ayırmazsan. Bu fikri bir batman balla həzm eləmək olmazdı. Xatirini çox istədiyimi özü yaxşı bilirdi. Yarızarafat-yarıgerçək cavab verdim:
Mən kiməsə haqqımda söz deməyi özümə ar bilərəm. Heç kimə də deməmişəm (Bir nəfərdən savayı. Bilərəkdən də həmin sıradan bir nəfərin adını burada çəkmirəm) ki, mənim barəmdə nə isə yazsın – tərifli söz. Əgər məni olduğum kimi duyursansa, əlbəttə, yazdıqlarını qəlbimə köçürərdim… Aradan bir-iki gün keçmiş, zəngləşdik və o, bir vərəqlik yazını mənə verdi. Ötən il nəşr olunan «Məhəmməd Nərimanoğlu: Ömrüm kitab ömrü»nün 100-cü səhifəsindəki «50 yaşın işığı ikinci əlliyə düşsün» məqaləsini indi həyacansız oxuya bilmirəm. Mənə elə gəlir ki, nəfəsi, ruhu həmin yazıya hopub Arazın. Baxışlarımızla danışırıq. Sanki səsi gəlir qulaqlarıma: «Məhəmməd Nərimanoğlunu dağ çayına bənzədirəm: hərdən coşub-daşır və birdən də elə sakit-sakit danışır ki, inanmırsan bir dəqiqə əvvəlki adamdır. Başa düşmək çətin deyil. Sinəsində o qədər deyilməli və yazılmalı sözlər var ki… axı, ömür qısa bir yoldur, kimsə gedib sona çatır, kimlərsə onu başa vura bilmir. Yəqin ondandır ki, tələsir…». Arazın mənim barəmdə, özü demişkən, elədiyi «cızma-qaradan» onun qəlbinin dərinliklərində saxladığı və çoxlarına açmadığı fəlsəfi duyğularını duymaq o qədər də çətin deyildi. Bir səhifəlik yazıda o, bir insan ömrünün 50 illik yoluna işıq salır. Bu, o qədər də asan deyil. Əlinə ilk dəfə qələm alıb belə bir mövzuda özünü «imtahana çəkən» Araz Cabbarovun təəssüf ki, həmin yazını kitabda oxumağa ömrü çatmadı. Kitabın nəşr məsələsi gecikdikcə onun məni tələsdirməsini indi anlayıram. Nəhayət, kitab 2010-cu ildə işıq üzü gördü. Kitabı Araza çatdırmaq üçün dəfələrlə iş yerinə baş çəkdim, qismətdən bir-biri görə bilmədik. Qohumların birinin toyunda üstüörtülü şəkildə bildirdi gileyini: -Kitabının şirinliyini vermək mənə nəsib olmayacaq? Niyə mənə də kitabdan vermədin, axı, əvvəlkilərini hamıdan qabaq verirdin? Mən də öz narazılığımı gizlətmədim: -Mən piyada ola-ola dəfələrlə «Çermetə», iş yerinə gəlmişəm. Soruşa bilərsən. Hər dəfə iş otağının qapısnı bağlı görəndə peşman qayıtmışam… Beləliklə, Araz öz əli ilə qələmə aldığı yazını kitabda oxuya bilmədi. Görünür, onun barəsində mən söz açmalı və yana-yana danışmalıymışam, necə ki, illərdir bu ağrıları yaşayır və danışır, alışıb yanıram. Araz İbrahim oğlu mənim üçün, sadəcə, bu dünyaya sakitcə gəlib, öz missiyasını yerinə yetirib, gəldiyi kimi də çəkilib haqqa qovuşanlardan biri deyil. Bu sakitliyin arxasındakı təlatümü isə onu dərindən duyanlar oldu. Arazın dostları qohumlardan daha çox ağrını yaşayırlar. Dəfndə onların düşdüyü vəziyyəti, sadəcə, seyr etmək lazım deyildi, duymaq, onların içindəki lal harayları oxumaq gərək idi. Baxışlarda donmuş ağrıları kimsə azalda bilməzdi, Arazdan savayı… Təkcə Xəqani Kazımov, Musa müəllim, İsmət, Haqverdi, Hüseyn, Həşim, Fərman, Azər, Sənan, Ramin… göz yaşları ilə islatdılar məzarını. Arazın dayısı Vaqif müəllim, xalası Şəfiqə ilə xalaoğlusu Kamandar Arazın bu qəfil ayrılığına yana-yana qaldılar. Hamı o gün Arazın bacı-qardaşına çevrilmişdilər, çünki, Araz anadan tək olmuş, bu müvəqqəti dünyadan isə ömrünün qalan səhifələrini özü ilə götürüb getmişdi. Getmişdi ki, arxada gözüyolda qalanları daha çox yandırıb-yaxsın? Yox! O, buna qəti razı olmazdı. Nə qədər dərdli olsa da. Onu qəmli görmək mümkün deyildi. Elə bu gizli ağrıların qoynunda qıvrıla-qıvrıla da getdi Araz, qohumları, dostları incitməsin deyə. Şamo kimi, içindəki ağrıları gizlətdi. Dərdini. ağrısını azaltmayan və sağaltmayan dərmanlara göz götürüb baxmadı Araz. Arazın yuyub apara bilməyəcəyi bir dərdi bizlərə qoyub getdi. Yaza bilmirəm, Araz, anan Həyat xalanın hələ də donuq baxışları ilə səni necə axtarmasını… Hələ yenicə ata-ananın kim olduğunu anlamağa çalışan balalarını nə ilə ovunduracağını mən də bilmirəm. Onlar da gözlərini öz analarına dikiblər. Hamı bir-birinə baxır. Kimsə dillənib, bir daha qayıtmayacağını balalarına deyə bilmir. İbrahim dayı yana-yana qalmasın neyləsin? Sən onun qəlbinin ağrılarını azaltmaq istərkən ona dərd verib getdin. İndi qalıb iki qoşa dərdin, ağrının arasında. Öz ağrılarını unudub, sənin dərdini çəkir, amma, nə faydası…
Yaza bilmirəm burdan sonra nə yazım? İbrahim əmiyə toxdaqlıq vermək sizə asan gəlməsin. Necə ki, mən bacarmadım. Bu ötən arxada qalan illər ərzində Arazına qovuşmaq üüçün dəfələrlə özünə qəsd eləmək fikrinə düşəndə yuxularında tək madarının ondan küsdüyünü görüb və “Arazın cüt oğul balasını bizə verən Yaradana asilik mənə yaraşmaz, Araz bizim ailənin yox, elin-obanın, xalqın, onlarda öncə isə Yaradanın idi. Bizə qonaq gəlmişdi və getdi. Hər birimiz müvəqqəti, gəldi-gedər qonağıq bu dünyada…” Bütün bunlar İbrahim əmiyə sanki təsəlli olmuşdu. Amma DƏRD ürəyi paralayırsa, onun calamaq… nə yamanmış. Mümkün olmurmuş. 3 gün öncə bu acı xəbəri alanda gözlərimiz qaraldı. Araz atası İbrahim əmidən illər öncə dünyasını dəyişəndə Dərdin ağırlığından beli bükülən İbrahim əmi məzar üstündə əyilib balasına etdiyi “gilieyi” yaxından mən eşitmişdim: ”Ay etibarsız oğul, bəs mən kimin çiynində gləcəm bura?! Niyə sən atanı bu son mənzilə yola salmadın?! Dərdimin ağırlığından qorxdun, yoxsa anan Həyata başbilənlik etməkdən?! Sən ki, qorxan oğul deyildin. Mənə arxa-dayaq, dostlarına sədaqətinlə sevilirdin!” Bu ağını isə sonralar mənə pıçıldamışdı İbrahim Məşədi Kazım oğlu Cabbarov. Yamanca dolubdu, qara buludtək, Vədəsiz baharım, yazım ağlayır. Sızım-sızım sızıldayır sinəmdə, Köklənmir, zillənmir, sazım ağlayır. Arazımı fələk alıb aparıb, Ürəyimi öz yerindən qoparıb. Dözüm-dəyanəti, tabı qurtarıb, Çoxunu itirib, azım ağlayır. Kəlbəcər dərdliyəm, sinə yaralı, Bağçam güllər açmaz, bağım saralı. İbrahim Arazdan düşüb aralı, Şeirim, bayatım, yazım ağlayır! İbrahim əmi tək balası Arazdan fərqli getdi bu dünyadan. Araz görmədi, bilmədi, canından da əziz bildiyi ata-baba yurdunun azadlığını görmədi, niskilli getdi. Atasına, anasına həm özünün, həm də Kəlbəcərinin dərdini qoyub, sanki canını götürüb getdi. İbrahim əmi isə Arazına qovuşdu. Buna tələsirmiş kimi getdi. Heç kimlə görüşmədən, son kəlməsinin Araz olduğunu duydurmadan getdi. Getdi ki, Arazınndan xəbər bilsin. Axı, illərdir ki, görüşmürdülər. Ürəklərini daim bir-birinə ata-bala kimi yox, dostcasına açan istəkli dostlar kimi açan ata-balanın görüşü ziyarət imiş kimi getdi İbrahim əmi. Yerin behişt olsun, elimizin ağsaqqalı! Məhəmməd Nərimanoğlu Bakı, 23 yanvar 2023-cü il
Yola salmaqda olduğumuz ilin əsas ədəbiyyat hadisələrindən biri də Qubada keçirilən SilkWay Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalının Azərbaycan turu oldu ki, 32 finalçının əsərlərindən ibarət Antologiya üzümüzə gələn il “Azərkitab” Yayınlarında nəşr olunacaq. Festivalın rəsmi media dəstəkçisi olan “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı antologiyaya daxil ediləcək əsərlərlə oxucularını tanış edir.
Nigar Arif ( Ağalarova İlqar qızı)
1993-cü il 20 yanvarda Mingəçevir şəhərində anadan olub.
2003-2009- cu illərdə Mingəçevir şəhər Üzeyr Hacıbəyov adına 3 saylı “Uşaq Musiqi Məktəbi”ndə piano üzrə təhsil alıb.
2010-2014- cü illərdə ADPU- nun filologiya fakultəsində “ingilis dili müəllimliyi” üzrə təhsil alıb.
2016–2018- ci illərdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan YazıçılarBirliyi və Mədəniyyət Nazirliyinin birgə layihəsi olan III “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin məzunudur.
2017-ci ildən “Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi”nin üzvüdür.
2020- ci ildən Mərakeşdə “Beynəlxalq İnsanlıq və Yaradıcılıq Forum”unun üzvüdür. Dünyada sülhün təminatında yaradıcılıq xidmətlərinə görə bu forum tərəfindən 2022-ci ildə “Dünyanın ən yaxşı medalı”na layiq görülüb.
2021-ci ildən Özbəkistanda “Orta Asiya Yazarlar Birliyi”nin üzvüdür. Həmçinin bu birlik tərəfindən ‘Yangi Ovoz” ordeni ilə təltif olunub.
2022-ci ildən Çində “CHINA POETRY CIRCLE” beynəlxalq jurnalının redaksiya heyətinin üzvüdür. Çin festivalında “Mükəmməl Gənc Yazar “ adına layiq görülüb.
2022-ci ildən Qırğızıstanda “Beynəlxalq Yazarlar Birliyi”nin üzvüdür.
2019-cu ildə Bakıda ədəbiyyat üzrə IV LİFT Festivallar Festivalının, 2020- ci ildə Kolumbiyada keçirilən məşhur “Medelyin Dünya Şeir Festivalı”nın iştirakçısı, eləcə də Hindistan, Çin, İtaliya üzrə bir çox dünya şeir festivalları və layihələrinin iştirakçısı olub, mükafat və sertifikatlarla təltif edilib. Şeirlərindən bəziləri türk, rus, ingilis, ispan, ərəb, fars, çin, hind, portuqal, italyan, urdu kimi dillərinə tərcümə edilərək dünyanın bir çox ölkələrində dərc olunub, “ Barış” şeirinə İtalyada mahnı bəstələnib.
Həqiqətən də xanım yazarların şeirləri daha səmimi, daha kövrək, daha duyğusal olur. Yalnız onlar deyə bilərlər ki, div boyda arzuların cırtdan ayaqları var…
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Güneydən gələn səslər” rubrikası çox sevilir. Burda dərc edilən şeirlərin müəllifləri həmin şeirlərin əksəriyyətini İranda dərc edə bilmirlər. Təbii ki, hakim fars rejimi türklərin bu azadlıq hayqırtılarından qorxur.
Portalımızın əslən Təbrizdən olan Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Sürəyya Xəliq Xiyavinin şeirlərini təqdim edir.
Qeyd edək ki, yazıların orfoqrafiyasına toxunulmur.
Sürəyya xanım Xəliq Xiyavi 1974-cü ildə Xiyox şəhərində dünyaya göz açmışdır. Xiyov, Təbriz, Ərdəbil şəhərlərində təhsil etmiş və Ədəbiyyat fakültəsini Yüksək maqistra qədər oxumuş və ədəbiyyat öyrətməni kimi çalışmışdır. Sürəyyanın iki kitabı nəşr edilmiş, birinin adı isə “Şəhər yeri qızı” adında olmuşdur. 2018-ci ildə Pərvin Etisami adına qurulan ədəbi beynəlxalq festivalında birinci ödülü qazanmışdır. O, İndi isə Ərdəbil şəhərində yaşayır.
Yazıçı Varisin 2021-ci ildə İstanbulda, TEDEV Yayınlarında işıq üzü görmüş “Qızıl cib saatı” romanı nəhayət ki, azərbaycanlı oxucular üçün də əlçatan olacaq. “Azərkitab” Yayınlarında roman Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın Ön sözü ilə işıq üzü görmüşdür.
Dünya miqyasında erməni millətçiliyinin riyakar maskasını 1893-cü ildə Osmanlı imperiyasındakı xəyanət fəaliyyətindən tutmuş 1993-cü ildə Qarabağdakı işğalçılıq fəaliyyətinədək yüz illik bir dövr ərzində açmağa hesablanmış bu roman Britaniya və Azərbaycan arxivlərinin materialları əsasında yazılmış, sırf statistik dünya oxucusuna ünvanlanan bir bestsellerdir.
Nəfəskəsici dramatizm sona qədər oxucunu gərginlik içində saxlayır, zaman, məkan və hadisələr bir-birinin içində əridikcə sonda bir tam halda birləşib bütün əzəməti ilə insanlığın əsl mahiyyətini açmağa xidmət edir.
Kitabın öz sözündə Kamal Abdulla yazır: “Roman ermənilərin yüz il öncə Bakıda törətdikləri azərbaycanlı qırğınlarına tutulan güzgü, həmçinin hazırda da davam edən Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həlli üçün aparılan informasiya savaşında çox yaxşı silahdır. Romanda təsvir edilən ana obrazı bütün Azərbaycan analarının ümumiləşmiş insanpərvər obrazıdır. Bu obraz əksər hallarda heç bir ədəbi-bədii bənzətmələrlə deyil, sadəcə, onun əməllərinin təsviri ilə ədəbi qəhrəmana çevrilir.
Roman Azərbaycanın haqq səsinin dünyaya çatdırılması işinə yardımçı olacaq deyə onun müxtəlif dillərə tərcümə edilərək xarici ölkələrdə yayılması çox yaxşı olardı. Bu işdə ədəbiyyatın gücü digər güclərdən daha təsirlidir.”
Nəfis tərtibatla çıxan kitab pirat nüsxələrinin qarşısının alınması üçün müxtəlif qoruyucu detallarla işlənmişdir.
Növbəti həftədə kitabın satış şəbəkəsinə daxil olacağı gözlənilir.
Mədəniyyət Nazirliyi 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə bağlı “Mədəniyyətə bağlı ömür” layihəsinə start verir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, izləyicilər layihə çərçivəsində Ulu Öndər Heydər Əliyevin müxtəlif illərdə yaxından iştirak etdiyi mədəni tədbirlərdən tarixi fotoşəkilləri, mədəniyyət və incəsənət sahəsində səsləndirdiyi fikirləri ilə tanış olacaqlar.
Müxtəlif rubrikalarla təqdim olunacaq layihə nazirliyin rəsmi saytında və sosial media hesablarında yerləşdiriləcək.
Yanvarın 28-də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında italyan bəstəkarı Cüzeppe Verdinin “Traviata” operasının tamaşası nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tamaşanı müasir dövrün ən məşhur dirijorlarından olan Korneliya fon Kerssenbrok idarə edəcək.
İtalyan bəstəkar Cüzeppe Verdinin “Kameliyalı Qadın” (A.Düma) əsərinin motivləri əsasında bəstələdiyi “Traviata” operası həyatın məngənəsində yolunu azmış gənc Violetta ilə, ona aşiq olan Alfredonun eşq uğrunda apardığı mübarizədən bəhs edir.
Dünyanın opera teatrlarında ən çox səhnələşdirilən əsərlərdən biri olan və sonu bədbəxtliklə bitən sevgi hekayəsində əsas rolları Xalq artistləri Əvəz Abdulla, Əkrəm Poladov, Əli Əsgərov, Əməkdar artistlər Azər Zadə, İnarə Babayeva, Səbinə Vahabzadə, Tural Ağasıyev, aparıcı solistlər Mahir Tağızadə və Nina Makarova canlandıracaq.
Tamaşanın xormeysteri Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyevadır.
Biletlər teatrın kassası ilə yanaşı, şəhərin bütün kassalarından və iTicket.az saytından əldə etmək olar.
Müstəqil kinematoqrafçılar tərəfindən istehsal olunan qısametrajlı “Qız qalası” filmi bir neçə nüfuzlu beynəlxalq festivalda ölkəmizi təmsil edərək kino sənayesinin inkişafına öz töhfəsini verib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, film İtaliya, Türkiyə, ABŞ, Sinqapur, Rumıniya, Litva, Norveç və Slovakiya kimi ölkələrdə müxtəlif festivallarda qalib olub.
Hər bir insan həyatında heç olmasa bir dəfə ruh əkizinə – “öz adamına” rast gəlir. Lakin qərarsızlıq və yaxud cəmiyyətin yaratdığı yeni münasibət normaları, heç kəsdən geri qalmamaq istəyi o adamı bizə görməyə imkan vermir. Bəzən özümüz də beynimizdə yaratdığımız səhv idealın dalınca qaçıb rast gəldiyimiz həmin adama önəm vermirik.
“Qız qalası” filminin süjeti ayrı şəxsi münasibətləri olan iki fərqli insanın təsadüfən tanış olmasından bəhs edir. Tanışlıq əsnasında hər biri anlayır ki, həmin o “öz adamına” rast gəlib.
Film boyunca qəhrəmanlar seçim etməlidir: ya hər şeyi olduğu kimi saxlayıb geri dönmək, ya da “öz adamı” ilə hər birinin daxildə arzusunda olduğu yeni münasibətlərə başlamaq…
Filmin rejissoru və ssenari müəllifi Mehdi Ağayev, quruluşçu operatoru Delee, quruluşçu rəssamı Şahin Həsənli, montajçısı Əsgər Rəhimov, musiqisi isə Sevda Ələkbərzadə, Emma Ələkbərzadə və Raufa məxsusdur. Baş rolları Könül Cəfərzadə, Türkay Cəfərli və Kamran Ağabalayev ifa ediblər. Prodüserlər Mehdi Ağayev, Fariz Əhmədov, Emil Nəcəfov və Orxan Dadaşovdur.
Qeyd edək ki, müasir cəmiyyətdə mövcud olan problemləri kino dili ilə üzə çıxaran filmin Azərbaycanda premyerası 2023-cü ilin fevral ayında keçiriləcək.
Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə açılacaq “Hisslər və rəsmlər” adlı təsviri sənət sərgisinə əsər qəbulu başlayıb.
Xətai Sənət Mərkəzindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, əsərlərin mövzusu, ölçüsü və texnikası sərbəstdir, 18 yaşdan yuxarı istənilən vətəndaş müraciət edə bilər.
Sərgiyə təqdim olunan əsərlərin fotoları ilə yanaşı, ad, soyad, əsərin adı, əsərin ölçüsü, texnikası və əlaqə nömrəsinin hisslerim2023@gmail.com elektron adresinə göndərilməsi vacibdir.
Bir müəllif tərəfindən ən çox 3 əsər göndərilə bilər. Son müraciət tarixi fevralın 25-dəkdir. Qeyd edək ki, əsəri seçilmiş müəlliflərin siyahısı Xətai Sənət Mərkəzinin media hesablarında yayımlanacaq. Bir müəllifin 1 və ya 2 əsəri sərgilənə bilər. Əsəri seçilmiş müəlliflərə sertifikat təqdim olunacaq.
Tamaşaçıların seçdiyi ən yaxşı əsərin müəllifi də hədiyyə ilə təltif olunacaq.
Əlavə suallar üçün (051) 310 74 01 nömrəsi ilə əlaqə saxlamaq mümkündür.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qazax Bürosunun Rəhbəri.
“Oxucuların yaradıcılığı” rubrikasında Səbinə Yusifin “Onun adı nə idi?” hekayəsini təqdim edirik.
Bu hekayəni sevgilisini, nişanlısını Vətən uğrunda itirmiş qızlarımıza həsr edirəm.
-Siz heç sevdinizmi?
-Bəli, sevdim. Vətən kimi müqəddəs, torpaq kimi əvəzolunmaz bir sevgi ilə sevdim.
-Bəs indi nədən tək yaşayırsınız? –deyə tələbələr ona sual etdilər.
Gülzar müəllimə eynəyini çıxarıb göz yaşlarını silməyə başladı.
-Bizi bağışlayın, müəllimə.
-Elə deməyin, övladlarım. Məni siz ağlatmadınız.
İşlədiyi kollektivdə istiqanlılığı, diqqətcilliyi, mehribanlığı ilə seçilən Gülzar xanım tələbələrin də sevimlisi idi. Nə qədər gülərüz olsa da, bir o qədər zəhmli idi. Tələbələr onun dərsinə həmişə hazır olardılar. Tədris etdiyi ədəbiyyat fənninə böyük sevgi qatıb öyrədərdi tələbələrinə. İmtahan vaxtı Gülzar xanımın dərs dediyi tələbələr xüsusilə seçilərdi. Bu il onlar sonuncu kurs idilər. Gülzar xanım onlarla həm ana, həm bacı, həm dost idi. Bu səmimiyyətdən istifadə edib tələbələr Gülzar xanıma bu sualı ünvanladılar. Yeni dərsin mövzusu məhəbbət dastanları idi. Dərsi izah edən müəllimə ona qəfil ünvanlanan sualın təsirindən istər-istəməz 30 il əvvəli xatırladı. Müharibənin odlu-alovlu illərini. Qarabağın işğal olunduğu o ağrılı-acılı illəri xatırladı.
-Əzizlərim, siz həyatınızın ən gözəl illərini – gənclik illərini yaşayırsınız. Siz baxdığınız hər nə varsa, sizə bir söz söyləyir: “Sevgi”! Siz xoşbəxt gənclərsiniz ki, artıq Qarabağ işğaldan azad olunub. Allah Şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Qazilərin, zabitlərin, əsgərlərin canları həmişə sağlam olsun. Mənim sevdiyim insan da zabit idi. Vətən üçün hər an ölümə getməyə hazır idi. Qarabağ işğal olunmuşdu. Qarabağın işğalına dözə bilmirdi. Müstəqil Azərbaycan Respublikasında təhsil alan ilk zabitlərdən idi. Biz onunla eyni yurdun övladları idik. İnstitut illəri Bakıda tanış olmuşduq. O vətənpərvər gənc idi. Qarabağın işğalı ona da ağır təsir etmişdi. Bu itki ilə barışa bilmirdi.
-Müəllimə, olar bir sual verim?
-Buyur, qızım.
-Onun adı nə idi? Niyə öz adını demirsiniz?
-Bilirsən qızım, onun haqqında niyə öz adı ilə danışmıram? Çünki o Vətən amalı ilə yaşayan Qəhrəman idi. Onun özü bir yana, adı da mənim qibləmdir. Mən onu öz adı ilə çağırmadım. Mən ona Vətən Sevgim deyirdim. Elə siz də onu bu adla tanıyın. Bizi bir dəyər birləşdirmişdi – Vətən! Hərbi Akademiyanı bitirdi və ön cəbhəyə təyinat aldı. İkimiz də çox xoşbəxt idik. İkimiz də ali təhsilimizi başa vurmuşduq. 4 il idi tanıyırdıq bir-birimizi. O, mənə sevməyi öyrətdi. Yadınızda saxlayın, Vətəni sevən kişilər sevgilərinə sadiq olurlar. Həm də çox mərhəmətli olurlar hər kəsə qarşı. Mən sevgini də ona görə sevdim. O məni həmişə qorumağa çalışdı. Bakıda oxuduğumuz illərdə mən özümü kəndimizdə yaşayırmış kimi hiss etdim. Çünki mənim arxamda o dayanmışdı. Onunla bir yerdə addım atanda elə bilirdim, əl atsam göydəki ulduzları belə dərə bilərəm. Çünki onunla Göylər də əlçatan idi. Hərdən öz-özümə deyirdim: Yatsaydım, belə bir xoşbəxt həyat yuxuma da gəlməzdi. Bəlkə də öz sevgimə özümün gözü dəydi. Çünki bizim sevgimiz bir başqa idi. O, mənimlə görüşə elə gəlirdi ki, heç yolun da xəbəri olmazdı. Elə Abbas Tufarqanlının dediyi kimi:
Qədəm qoyub yar bağına gələndə,
Elə gəl, elə get, yol inciməsin.
Şəkər ləblərindən mənə busə ver,
Dodaq tərpənməsin, dil inciməsin.
O da görüşə elə gələrdi ki, yol da inciməzdi. Hamıdan xəbərsiz, bəxtəvər bir sevgi yaşadıq. İnstitutu bitirdik. O, ön cəbhəyə yollandı. Mən də kəndimizə. O vaxtlar mobil telefonlar satışa yeni gəlmişdi. Hər adamda yox idi. Yanvar ayı idi. Ev telefonumuza zəng gəldi. O, idi. Məzuniyyətə gəldiyini, məni görmək istədiyini dedi. Mən də evdən rəfiqəmlə görüş adı ilə çıxdım. Məhəlləmizin qurtaracağında görüşdük. Elə bil dünyanı mənə verdilər. Çox az söhbət etdik. Dedi, birdən görən olar, sonra atangilə deyən olar. O, istəmirdi ki, mənim haqqımda kimsə bir kəlmə artıq söz danışsın. Sevgisinin ucalığından idi. Məni hər addımda qorumağa çalışırdı. Əlindəki hədiyyə qutusunu mənə verib sağollaşdı. Onu elə möhkəm qucaqladım ki. Polad kimi möhkəm idi. Ətrini hələ də unutmamışam. Cənnətin ətri var idi onda.
Müəllimə gözünü qurulayıb davam etdi:
-Evə gəlib hədiyyəni açanda gördüm ki, bir mobil telefon var, bir də bir məktub. Məktubda yazmışdı: “Sən bu dünyada ən çox güvəndiyim insansan. Sənə inanıram. İnanıram ki, sən sevgimizə sadiqsən. Sən mənim nəfəsimsən. Nəfəssiz durmaq olmur. Bu telefonu sənə hədiyyə etdim ki, heç olmasa həftədə bir dəfə də olsa sənin səsini, nəfəsini eşidim”.
Hamıdan gizlin, hamıdan xəbərsiz həftədə bir dəfə ona zəng edərdim. Ayrılmaq istəməzdim. Vaxt elə tez gələrdi ki. Onunla danışdığım dəqiqələr elə qiymətli idi ki. Telefonda onun nəfəsini duyanda dünyanın ən xoşbəxt insanı olurdum. Həmin gün anam mənə nə qədər ev işi gördürsə belə yorulmazdım. Bilirsinizmi, sevgi insanı güclü edir. Mən onunla birlikdə elə güclü idim ki…
Böyük ümidlə, böyük arzu ilə gözləyirdim qovuşacağımız günü. Bir gün axşam saat 8-də atam xəbərlərə baxırdı. Aparıcı xanımın dediyi cümlələri eşidəndə dünya gözlərimdə qaraldı: “Bu gün səhər saatlarında ermənistan ordusu tərəfindən atəşkəs yenidən pozulub. N saylı Hərbi Hissənin zabiti düşmənin açdığı snayperdən Şəhid olub”.
Gözümü açanda xəstəxanada idim. O zaman artıq hər kəs xəbər tutdu bizim sevgimizdən.
Ondan mənə bir məzarı yadigar qalıb, bir sevgimiz, bir də Vətən.
O mənim dünyam idi. Dünyamı da apardı özü ilə.
Onunla birlikdə addımladığımız küçələr indi mənim ən isti yuvamdır. Sizə bir məsləhətim var: Elə sevin ki, heç vaxt heyf deməyin.
-Müəllimə, siz heyslənmədiniz? Tək qaldınız. Tək yaşlandınız.
-Bir dəfə də olsun heyf demədim. Çünki mən bir Qəhrəmanı sevdim. Kim deyir ki, mən tək qaldım. Mən Vətən boyda bir sevgiyə sahibəm!
Bir sıra aparıcı dünya xəbər portalları – Almaniyanın “nex24.news”, İrlandiyanın “medium.com”, Əlcəzairin “alharir.info”, İraqın “agnaden.net”, “ashurnews.com”, “alnoor.se”, “afkarhura.com”, “mustaqila.com” Türkiyənin “detayhaberler.com”, Yəmənin “Parlaq Qələmlər” ədəbiyyat jurnalının feysbuk səhifəsi, Gürcüstanın “iverioni.com.ge”, Salvadorun “reflexionesinternacionalessv”, “Literatura y poesía” saytları və sosial şəbəkələri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə ölkədə elan olunmuş “Şuşa İli”nə töhfə olaraq müxtəlif dillərdə ərsəyə gətirilən “Şuşa – sənətkarlıq və ticarət mərkəzi” (Dövlət Tərcümə Mərkəzi) adlı sənədli videoçarxın yayımına başlayıb.
Dövlət Tərcümə Mərkəzindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, videoçarx Azərbaycanın musiqi və mədəniyyət beşiyi Şuşanın tarixindən, qədim ticarət əlaqələrindən, xalçaçılıq, dulusçuluq, ipəkçilik, zərgərlik və digər sənətkarlıq abidələrinin yaranma mərhələlərindən bəhs edir.
Şuşa xalçalarının tarixi XVIII əsrin ikinci yarısına, Şuşanın təsis edilməsindən sonrakı dövrə təsadüf edir. XVIII əsrin ikinci yarısından etibarən Qarabağın xalça istehsalı əsasən Şuşa şəhərində mərkəzləşir. XIX əsrdə Qarabağda toxunan xalça və palazların kəmiyyət və keyfiyyətinə görə Şuşa birinci olub.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi videoçarx hazırlayıb.
Videoçarxda qeyd edilir ki, incəliyi, zərifliyi, rəngarəngliyi ilə seçilən “Ləmpə”, “Qoca”, “Bulud” xalçaları və “Dəst xalı-gəbə” kimi xalça dəstləri Şuşada toxunub. Bu xalçalar xovun hündürlüyü, əlvan, şux koloritli, çox nazik, incə xüsusən də dəst xalı-gəbə kimi iri ölçülü toxunmaları ilə seçilir. Şuşa xalçalarını səciyyələndirən cəhət təbii boyaq maddələrin xalçalara verdiyi parlaqlıq, şux rəng palitrasıdır. Bir qayda olaraq bu ərazilərdə xanlara məxsus böyük sarayların və geniş malikanələrin bəzədilməsi üçün iri ölçülü xalçalar toxunub. Şuşa həm də ipək xalçaları ilə şöhrət qazanıb. Neçə-neçə minilliklərə, əsrlərə bələdçilik edən Şuşa xalçaları bu gün dünyada mədəni irs siyahısına daxil olan Azərbaycan xalçalarının bir qolu, Qarabağın özü kimi ayrılmaz tərkib hissəsidir. Qarabağ xalçalarını dünyaya tanıdan, “Şuşa havamdır” deyən xalçaçılıq elminin banisi Lətif Kərimov da Şuşada doğulub.
Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondunun dəstəyi ilə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin həyata keçirdiyi “Türk dünyasından Şuşaya – Şuşadan Türk dünyasına” adlı layihə çərçivəsində eyniadlı nəşrin təqdimat mərasimi keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirdə Özbəkistanın elm, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, şair və yazıçılar, ali məktəblərin professor-müəllim heyəti, soydaşlarımız, özbək xalqının nümayəndələri, tələbələr iştirak ediblər.
Tədbirdə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov Şuşanın tarix və mədəniyyətimizdəki rolundan danışaraq, Prezident İlham Əliyevin Şuşa haqqındakı çıxışlarından sitat gətirib: “Şuşa Azərbaycan üçün həm qürur, milli mənlik, həm də mədəniyyət, incəsənət və tarixdir”.
S.Abbasov qədim tarixi köklərə və geniş coğrafiyaya malik Türk mədəniyyətinin artıq Şuşada birləşdiyini, bu füsunkar şəhərin Türk xalqları arasında birləşdirici bir mədəni körpü missiyasını öz üzərinə götürdüyünü bildirib. Diplomat TÜRKSOY tərəfindən 2023-cü ildə Azərbaycanın mədəniyyət beşiyi qədim Şuşa şəhərinin Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan olunduğunu vurğulayıb.
O, rəhbərlik etdiyi təşkilat tərəfindən “Şuşa İli” ilə bağlı həyata keçirilən layihələr barədə danışıb. Qeyd edib ki, “Türk dünyasından Şuşaya – Şuşadan Türk dünyasına” adlı nəşrin təqdimatına həsr olunmuş tədbir TÜRKSOY tərəfindən Şuşa şəhərinin Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan olunması ilə əlaqədar Özbəkistanda keçirilən ilk tədbirdir. O, nəşrdə Türk dünyasını əhatə edən 17 şair və yazıçının Şuşa ilə bağlı şeir və hekayələrin toplandığını qeyd edib.
Özbəkistan Yazıçılar İttifaqının sədr müavini, şair Qayrat Məcid Şuşaya səfər təəssüratlarından danışıb, Şuşanın qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə, poeziyaya və təkrarsız ənənələrə malik nadir şəhər olduğunu diqqətə çatdırıb. O, bu qədim şəhərin hər məhəlləsinin ayrıca məscidi, bulağı, hamamı olduğunu, Şuşa şairlər, xanəndələr, tanınmış mədəniyyət, incəsənət xadimlərinin vətənli olduğunu qeyd edib.
Özbəkistan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət İnstitutunun rektoru, pedaqoji elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Eldor Şermanov çıxış edərək bu qəbildən tədbirlərin Azərbaycan-Özbəkistan mədəni-ədəbi əlaqələrinin əhəmiyyətindən söz açaraq, bu əlaqələrin yaradılmasında əsas rola sahib olan Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə təşəkkürünü bildirib.
Əlişir Nəvai adına Daşkənd Dövlət Özbək dili və Ədəbiyyatı Universitetinin kafedra müdiri, professor Nurbay Cabbarov isə çıxışında Şuşanın bütün Türk dünyasının qeyrəti, namusu olduğunu və Azərbaycanın Şuşanı azad edərək bu dəyərə sahib çıxmasını Türk dünyasında böyük zəfər və qürurlu hadisə kimi qiymətləndirib.
Professor Saodat Muxammedova, dosent Gülbahar Aşurova, nəşrdə hekayəsi olan Nərgiz Əsədova və başqaları “Türk dünyasından Şuşaya – Şuşadan Türk dünyasına” adlı kitabın əhəmiyyəti haqqında danışıblar. Onlar türk dünyasının daha da yaxınlaşdırılması istiqamətində belə nəşrlərin əhəmiyyətini vurğulayıblar. Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondunun nümayəndəsi Zülfiyyə Yaqubova çıxış edərək Gənclər Fondunun fəaliyyəti barədə geniş məlumat verdikdən sonra bu layihənin də Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi ilə işbirliyi nəticəsində ərsəyə gəldiyini qeyd edib.
Layihənin rəhbəri, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı, şair İntiqam Yaşar təqdimat mərasiminin təşkilinə görə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbərliyinə minnətdarlıq edib, belə nəşrlərin bütün türk dünyasında çap olunmasının əhəmiyyətindən danışıb.
Sonda bir qrup ziyalıya Azərbaycan Gənclər Fondu və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin fəxri fərmanları verilib.
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının (AKİ) “Rakurs” rüblük bülleteninin ötən ilin oktyabr, noyabr, dekabr aylarında görülən işləri əhatə edən nömrəsi, eyni zamanda, il ərzində olan hesabatın yerləşdiyi xüsusi buraxılışı çapdan çıxıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, rüblük informasiya bülleteninin Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının illik fəaliyyəti haqqında xüsusi buraxılışı olan nömrəsində, il ərzində həyata keçirilən layihələr, tədbirlər, kino müzakirələri haqqında informasiyalar yer alıb.
Xüsusi buraxılışda AKİ Kino məktəbinin dinləyici qəbulu elan etməsi, “Cənubda kino günləri”, “Kino istehsalı A-dan Z-yə” layihəsinin Şəki və Bakı mərhələsi, “Mən qadınam” qısametrajlı ssenari müsabiqəsi, “Polşa kino günləri” tədbirləri haqqında məlumatlar, İttifaqa qəbul olunan yeni üzvlər və İttifaqın digər layihələri haqqında informasiyalarla tanış olmaq olar.
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı katibliyindən bildiriblər ki, “hesabatlılıq və şəffaflıq fəaliyyətlərinin əsas prinsiplərindəndir. Təşkilat olaraq kino ictimaiyyəti tərəfindən qazandığımız etibarı doğrultmağı ali vəzifəmiz sayırıq”.
Kino araşdırmaçıları üçün nəzərdə tutulan “Rakurs” rüblük bülleteni Xalq yazıçısı, dramaturq Rüstəm İbrahimbəyovun ideyası və təşəbbüsü əsasında çap edilir. Əsas məqsəd İttifaqın gördüyü işlərlə bağlı ictimaiyyət və dövlət qarşısında hesabat xarakteri daşımaqla yanaşı, ölkədə gedən kino proseslərinin salnaməsini yaratmaqdan ibarətdir. Bülletenin tərtibatçısı Nəriman Əbdülrəhmanlı, redaktoru Sevda Sultanova, nəşrə məsul Əli İsa Cabbarovdur.
Fevralın 6-da Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında dahi bəstəkar Qara Qarayevin 105 illiyinə həsr olunmuş “Qara Qarayev 105” adlı konsert təşkil ediləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, konsertdə dirijor, Əməkdar incəsənət xadimi Elşad Bağırovun rəhbərliyi altında Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri (solist Əməkdar artist Fəridə Məmmədova) çıxış edəcək. Konsert proqramında bəstəkarın əsərlərindən nümunələr səsləndiriləcək.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
Dışarıda yağmurlu sisli Bakü havası Dalıp gittiğim penceremden Uzattığım ellerimde Islanan yağmurun kokusu Biraz serin, biraz soğuk Biraz da keyifli doğrusu… İşte tam da Sonbaharın bittiği yer burası Ağaçlardan yavaş yavaş Yaprakların süzülerek dökülüşü, Biraz ürkek, biraz yaslı, Biraz da hüzünlü kokusu… Nasıl da ters hayat böyle Tabiat yapraklarını dökerken İnsanlar giyiniyor Anlamak güç doğrusu…
Ömrümün ayazında, bakıp yıldızlara Sayrışıp görüşürüz Görmesem ben uzakları, içimde dertleşir Uzaklaşır uzaktan uzaklar Paylaşır içimde uzağın sevgisini Bir yaz nağmesi yaz teravati Aşkı çiçeklendi ömrümün sonbaharında Bulutlar almış başınıAnlıma konmuş duman Büyük umman deniz derya Cefalar içinde süren canım Uzaklarda bir aşk gözlerimde yaş Bekler seni Olmadı yan yana Koyduk adımızı hep bir an Kitaplar üzerinde yan yana Biz yandık uzaklara Pervane gibi şamlara mumlara Hasreti sokakların şehir bohçasında bitirdik Adımızı ömür duvarı kitaplara, Kitap sayfalarına yazdık Sihirli bir meleğin verdiği vahden Kurtulmuş ölümden bir canın Hırsla seyrettiği dünyadan Bir nağme koşup aldı canımı Baharın sonbaharın ömrümde Baharlarımda gezdin can damarlarımda Süzdün rüyalarımda Adını yazdırdım Yüreğimin köşesine Ebediyen duvarlarda değil Kitap kapaklarında, Kitap sayfalarında okuyup Ferhat ve Şirin Leyla ve Mecnun beraber koşacaklar Bu aşkı bidâr-ı pinhandan gelen Söz nedir ki ne halince yanan o kalp de Bülbül-ü Şeydâdır figan eden Kısmet böyle gelmiş yazılmış Goşa’dan İki isim bir anda nasıl oluyor Çok yere yazarlar ismini istemeden Bak Allah ismini nerelere yazarmış Ve herkes böyle bilir Böyle anarmış!…
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar, Jurnalistlər və Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi-bədii Birliklərinin üzvü Kənan Aydınoğlunun adlı şeirləri İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 212-ci sayında fars dilində dərc olunub.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsindəyeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzovun “ictimai-siyasi cədəyanlar və onların əsas mahiyyəti” adlı məqaləsi İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 212-ci sayında fars dilində dərc olunub.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gənclər üçün Prezident mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Muğan Bölməsninin Rəhbəri şair-araşdırmacı Namiq Hacıheydərlinin adlı şeirləri İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 212-ci sayında fars dilində dərc olunub.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsindəyeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın Anası istedadlı Azərbaycanlı şairə Güldərən xanım VƏLİYEVAnın adlı şeirləri İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 212-ci sayında fars dilində dərc olunub.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
