Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini Əğyarın dərdindən əriyir canım, Şam öz pərvanəsiycün yandığı kimi. Vədəsiz – zamansız gələn o yarım, Ayrılıb gedibdir, gəldiyi kimi…
Həsrət nalə edər, fəğan qoparar, İntizar çəkməkdən saçım ağarar, Qəlbim qübar olar, göz yola baxar, Uzaqdan gəlirsən, sandığı kimi…
Nə olardı görən, halımı sorsan? Arayıb, axtarıb, ya soraqlasan, Vaxt gələr səhvini sən anlayarsan, Peşiman olanlar qandığı kimi… Nə xəbər, nə ətər qoyub getmisən, Uzaqdasan, ya qeybə çəkilmisən?! Mənə dağlar boyda bir dağ çəkmisən Ürəyin içinə ox çəkər kimi…
Sənin yoxluğunla barışmıram mən, Verdiyin əzaba qatlaşıram mən, Səni röyalarda axtarıram mən, Gerçəkdən gizlənib qaçdığı kimi… Gözümün nurunu aparmısan sən… Şöləm sönür bir vaxt saçdığı kimi…
1990-cı il iyulun 2-də Bakıda vəfat etmiş və doğulduğu kənddə dəfn edilmişdir.
Yaradıcılığı
Osman Sarıvəlli ədəbi yaradıcılığına 1933-ci ildə başlamışdır. Həmin ildə “Gənc işçi” qəzetində “Ayaqsız” adlı ilk şeiri çap olunmuşdur. Osman Sarıvəllinin “Dəmir sətirlərim” adlanan birinci kitabı 1934-cü ildə çap olunmuşdur.
Dekabrın 17-də, saat 14-də “Sabunçu Gənclər Evi”ndə maraqlı bir kitab təqdimatı olacaq. Gənc yazıçı Habil Yaşarın “Yeddinci ayın yeddisi” kitabının.
Kitab “Azərkitab” Yayınlarında gənc nəşr olunub. Redaktoru Əkbər Qoşalıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, oxuduqca oxucunu intizarda saxlayan bu romanda oxucu gerçək sevgini də yaşayacaq, mübarizliyə də şahid olacaq, eyni zamanda müxtəlif mövzularda dəyərli düşüncələrlə də tanış olacaq.
Əsərdə Aytəkin başda olmaqla, Nihat, Fərid, Aysel və s kimi xarakterlər yer alıblar. Hər birinin öz dünyası var. Və bu günyalar əksərən bir-birinin ziddinədir.
Onu da qeyd edək ki, “Yeddinci ayın yeddisi” müəllifin ilk romanıdır.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında “Akademiyanın Şuşanaməsi” ədəbi-tarixi ənənə və gələcəyə baxış” adlı konfrans keçirilib. Konfransın plenar iclası Akademiya binasının Dairəvi zalında baş tutub. Tədbiri giriş sözü ilə açan AMEA prezidenti akademik İsa Həbibbəyli konfrans iştirakçılarını salamalayıb və “Şuşa ili” çərçivəsində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında görülən işlər, çap olunan kitab və məqalələr, keçirilən konfranslar barədə məlumat verib. Daha sonra AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun şöbə müdiri, akademik Zemfira Səfərova “Şuşa Azərbaycan musiqi məbədidir” adlı məruzə ilə çıxış edib. Alim Şuşanın Azərbaycan musiqi tarixində oynadığı roldan, bu şəhərdə yetişən dahi musiqiçilərdən söz açıb. Sonra çıxış üçün söz konfransa qonaq qismində dəvət olunan millət vəkili Zahid Oruca verilib. Natiq belə bir mötəbər tədbiri həyata keçirdiyi üçün AMEA prezidenti, akademik İsa Həbibbəyliyə təşəkkür edib, II Qarabağ müharibəsinin xalqımızın zəfəri ilə başa çatmasında alimlərimizin rolundan bəhs edib. Digər millət vəkili Tural Gəncəliyev də çıxışı zamanı “Şuşa ili” çərçivəsində AMEA-da görülən işləri təqdir edib və uşaqlıq illərinin keçdiyi Şuşa ilə bağlı xatirələrini bölüşüb.Daha sonra plenar iclasda AMEA Tarix İnstitutunun baş direktoru tarix elmləri doktoru, professor Kərim Şükürov, AMEA-nın müxbir üzvü Tehran Əlişanoğlu, Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Kifayət İmamquliyeva çıxış edib. Plenar iclasın sonunda “Şuşa ili”ndə fəallığı və elmi fəaliyyəti ilə seçilən AMEA əməkdaşları fəxri fərmanlarla təltif olunublar. Fasilədən sonra beynəlxalq konfrans öz işini bölmə iclasları ilə davam etdirib. Üç bölmə üzrə məruzələr dinlənilib. Birinci bölmənin iclası akademiya binasının Kiçik akt zalında keçirilib. Bölmənin sədri filologiya elmləri doktoru Əlizadə Əsgərli, katibi Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi işçisi Orxan İsayev, ikinci bölmənin sədri filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı, katibi Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşı Pərvanə Kərimova, üçüncü bölmənin sədri filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova, katibi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülnar Qəmbərova olub. Bölmədə filologiya elmləri doktoru Salidə Şərifovanın “Poeziya və nəsrimizdə Şuşanın bədii təsiri”, filologiya elmləri doktoru Elçin Mehrəliyevin “ Qarabağ mövzusunda yazılmış əsərlərdə yurd-yuddaş birliyinin bədii təcəssümü”, filologiya elmləri doktoru İlham Cəfərsoyun “Şuşa qartal deməkdir”, filologiya elmləri doktoru Raqub Kərimovun “Xurşidbanu Natəvan və Şuşa ədəbi mühiti”, filologiya elmləri doktoru İslam Sadığın “Elamın paytaxtı Şuşa şəhəri”, filologiya elmləri doktoru Yaşar Qasımbəylinin “Azərbaycan poeziyasının Şuşa güvənci və sevinci”, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Əkrəm Bağırovun “Şuşa şairləri təzkirələrdə”, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnarə Qaragözovanın “Tarixi romanlarda Şuşa obrazı” və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Lalə Həsənovanın “Narahat ruhumuzun oylağı Şuşa və ya müasir tariximizin təcəssüm olunduğu əsər” adlı məruzələr dinlənilib. Çıxış edən alimlər Şuşa şəhərini həm bədii, həm də tarixi aspektdən araşdırıb təhlil ediblər. Məruzəçilər daha çox Şuşa obrazının bədii ədəbiyyat təcəssümü, Şuşa və Qarabağda ədəbi mühit, Şuşanın tarixi, eləcə də Şuşa toponiminin qədim türk dillərində necə əks olunması ilə bağlı fikirlər irəli sürüblər. Məruzələr yekulaşdıqdan sonra elmi diskussiya, fikir mübadiləsi aparılıb. Sonda çıxışçıların hər birinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası tərəfindən nəşr edilən “Akademiyanın Şuşanaməsi: ədəbi-tarixi ənənə və gələcəyə baxış” beynəlxalq elmi konfransın materialları və təşəkkürnamələr təqdim edilib. Orxan İsayev AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitunun əməkdaşı
İnsan… Unutan varlık insan… Doğası gereği albenili, farklı, renkli cisimlere dikkat eden varlık. Genellikle, gözünün önünde olan çoğu şeyi fark etmez insan. Tıpkı her gün üzerinden geçip gittiği yolları, toprakları fark etmeyişi gibi. Bilemez oysa bu toprakların altında nice hazineler yatar. Toprağa dokunursun, anlamak için. Yaklaşırsan, kazarsan içinden ne zenginlikleri çıkar. Yapaylığın karışmadığı doğal güzellikler sunar sana. Çünkü kutsaldır toprak. Doğallığını kaybetmemiş nice değerlere sahip bu topraklardan, kültürel değerlerden beslenen ve bu güzellikleri bünyesinde bulunduran mümtaz bir şahsiyet Yaşar Metin Aksoy ile bir röportaj yaptık. Yaptığımız bu çalışmadan büyük bir kıvanç duyduğumu söylemeliyim. Çünkü sorulara verilen cevaplar son derece bilgi doluydu. İnsana bilmediklerini, merak ettiklerini öğrenmek kadar mutluluk verici başka bir şey olabilir mi? Soru: Bize kendinizden bahseder misiniz? 1967 yılında Niksarlı bir ailenin Ankara Hacettepe Tıp Fakültesinde dünyaya gelen ilk çocuğuyum. Benden öncekiler sebepsiz ölünce annem beni Ankara’da doğurmaya karar vermiş. Nüfus cüzdanımda Ankara yazar ama ben kendimi hep Niksarlı olarak gördüm. Niksar’da büyüdüm ve lise son sınıfına kadar okudum. İzmir İnönü Lisesinden mezun oldum. Ankara Ünv. Tıp Fakültesinden 1989 yılında mezun oldum. Sonra sırayla Kars, Ankara, Sivas ve sonra da Tokat’ta çalıştım. 22 yıldır Tokatta Kalp ve Damar Cerrahı olarak çalışıyorum. Bir süre başhekimlik ve Sağlık Müdürlüğü görevlerinde de bulundum. Tıp Fakültesinin yanında İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü mezunuyum. Hobi olarak müzik, ok ve yay yapımı, spor olarak atlı okçuluk yapıyorum. Bestelerim ve romanlarım var. Niksar’daki evimiz Türkiye’nin Diyarbakır’dan sonra en büyük kalesi olan kalenin orta surlarına sırtını yaslamıştı. Evin hemen yanı başında tolas adı verilen depolar ve tüneller olduğundan tarihin içerisinde yaşıyorduk. Tüm bunları tamamlayan şey ise mahalle çocuklarını büyüsü altına almış olan okçuluk kültürüydü. Bu kültür ise Cüneyt Arkın’ın Battal Gazili filmlerindeki müthiş okçuluk gösterilerinden besleniyordu kuşkusuz. Basit ok ve yaylar yapar bunlarla oynardık. Dedem marangozluk yapıyordu. Kültürel midir genetik midir bilemem ağaca karşı ilgim hiç eksilmezdi. Bir gün “Gerçek bir yay nasıl yapılır” diye düşünmeye başladım. Merakıma mahalleden hiç bir çocuğun iştirak etmediğini belirteyim. Araştırmacı bir ruhum vardı benim. Niksar Kütüphanesinde zorlukla ulaştığım bir ansiklopedi maddesinde şu kadarcık bir bilgi vardı “Türk yayı kemik, ağaç, sinir ve balık tutkalından yapılıyordu”. İş karışmıştı. Beni kat be kat aşardı. Ortaokul vakti de gelmişti. Mahallede Battalgazilerin birbirine karşı savaştığı oyunlar artık mazide kalıyordu. Maalesef büyümüştük. İlkokuldan sonra gelen bu okul zorluğu nedeniyle birçok eğlencemizin tarihe karışmasına sebep oldu. Tek güzel şey cuma günleri öğleden sonrasındaki dört saatlik ağaç işleri dersi idi. Cuma günlerini iple çekerdim. İskarpela ile bir şeyler oymak, sıkıcı derslerin arasında ilaç gibi geliyordu. Okçulukla bağlantısız gibi görünse de yıllar sonra tuhaf bir şekilde birbirlerine bağlanmıştır. 2000 yılında Tokat’a taşındık ve muayenehane açtım. Fazladan bir odam vardı küçük bir atölye için. İskarpela takımları dizdim. Tokat’ın eski evlerindeki oyma tavan göbeklerinin kopyalarını yapıyordum. Bu konuda iyi bir yere gelmiştim. Ve 2005’de her şey değişti. Eylül ayıydı. Askeri müzeyi geziyordum. Yaylar vitrininin önünde. Yaylara uzun uzun bakarken vitrinin altında bir A4 sayfasında yayların nasıl kurulacağını gösterir şemayı gördüm. Çocukluğumdaki zorluğu hatırlayıp O eski Türk yayını tekrar yapmaya karar verdim. Kolay mı oldu, hayır… Yerli kaynak yoktu. Osmanlıcadan çeviri yaptık, yurtdışından kitaplar getirttik, çalıştık çabaladık. Adeta bir ölüyü diriltiyorduk. Yay yapımı unutulalı elliye yakın yıl geçmişti. Boynuz, akçaağaç bulmak çok zordu. Mandanın neredeyse nesli tükenmişti. Akçaağacın kesimi yasaktı. Ve balık tutkalı Almanya’dan ithal geliyordu. Bulabildiğimiz kısıtlı bilgiler tatmin edici değildi. Kafayı müzedeki yaya takmıştım. Acaba nasıl bir yapısı vardı. Boynuz ağaç ve sinir hangi oranlarda kullanılıyordu? MR veya tomografi ile incelemek mümkün olur muydu? Yayı izin alıp önce MR’a soktuk lakin görüntüler çok kötü idi. Şansımızı tomografi ile denemeye karar verdik. Tomografiyi çekince elde ettiğim görüntüler inanılmaz derecede bilgi verici olmuştu. Bu konuyu Kore’de 2007’de Dünya Geleneksel Okçuluk Festivali Kongresinde seminer olarak sundum. Zamanla bu tür okçuluk patlama yaptı. Federasyonu dahi kuruldu. Sadece biz değil dünyadaki tüm ilgililer Türklerin bu konudaki uyanışını takip etmeye başladılar. Tokat’ta öğrenciler yetiştirdim. Çin’den, Güney Kore’den Macaristan’a kadar birçok ülkede okçuluk kültürümüzü temsil ettik. On yıl önce de bir at alıp atlı okçuluk sporu yapmaya başladım. Şu an Danişment Gazi Atlı Okçuluk Kulübünün başkanlığını yapıyorum. Soru: Tıp ve edebiyat çok farklı alanlar. İkisini ortak nokta olarak hayatınıza almanız nasıl gerçekleşti? Roman yazmam tesadüfen oldu. Bir arkadaşım roman yazıyordu. İncelemem için bana verdi. Konu pek güzeldi ama eksik yönler buldum ve kendisinden tamamlamak için izin aldım. Oturup romanın girişine ilaveler yaptım. Sonra da kendi yazdığımı beğendim. Roman yazabileceğimi fark ettim. Bir süre sonra Evliya Çelebi Seyahatnamesinde “Varvar Ali Paşanın İsyanı” hadisesini okurken bir arkadaşım Mahperi Hatun Kervansarayının restorasyonunda bulduğu çok yıpranmış iki ok ucu getirerek onların kervansarayda ne işi olabileceğini sordu. Bu konuya bir cevap vermenin imkânı yoktu. Her şey mümkün idi. Ok uçları duvara saplı halde bulunmuş. Demek ki bir çatışma olmuştu. Bu çatışma ile Varvar Ali Paşa’nın isyanı hakkında bir ilgi kurmaya başladım. Bundan iyi bir film çıkar diye düşünmeye başladım. Oturup senaryo nasıl yazılır diye bir araştırma yaptım ve yazmaya başladım. Ama yazdıkça yazıyordum. Yazdıklarımın hacmi bir senaryoyu kat kat aşınca bunu romana çevirmeye başladım ve ilk romanım olan “Sipahi” böylece ortaya çıkmış oldu. Soru: Edebiyata olan ilginizi nasıl, ne zaman fark ettiniz? Etkilendiğiniz şahsiyetler oldu mu? Muhtemelen rahmetli öğretmen annemin sayesindedir. Beni okumaya daima teşvik etmiştir. Evde hikâye kitabı hiç eksik olmazdı. Doğum günümde bana ansiklopedi bile hediye etmiştir. Altı cilt ansiklopediyi tamamen okumuştum. 1976’ya kadar televizyonumuz olmadı. Yeni şeyler keşfetmenin tek yolu okumaktı. Ben de okumaya karşı sürekli bir açlık çekerdim. Seçici de değil, ne bulursam okurdum. Sonradan Kemalettin Tuğcu ve Enid Blyton’ın hemen bütün romanlarını, ardından Jules Verne’nin romanlarını okudum. Okul çıkışında halk kütüphanesine uğrar ve kitap okurdum. Kışları hava kararır ben farkına bile varmazdım. Genellikle babam gelir ve beni eve götürürdü. Annem ve babam bana kitap yetiştirmekte zorlanırlardı. Sanıyorum onların öğretmen arkadaşlarının bütün kitapları bizim evden geçmiştir. Ben üç kuruş harçlığını da okumaya yatıran bir öğrenciydim. Romanlara karşı olan ilgimi hep muhafaza ettim. Üniversitenin ilk yılında bir kırtasiye dükkânının ardiyesinde birkaç ay kalmak zorunda kalmıştım. Kırtasiyenin sahibi bir edebiyat öğretmeni olan Hami Karslı idi. Allah selamet versin ardiyenin duvarları baştanbaşa kitaplıktı. Burada Fakir Baykurt, Orhan Kemal ve Orhan Pamuk ile tanıştım. Yaşar Kemal ile zaten liseden tanışıyorduk. Böylece Türk Klasiklerine de bir giriş yapmış oldum. Üniversitede iken “Av” dergisinde küçük av hikâyeleri yazarak yazın hayatına giriş yaptım. Ayrıca çeviriler de yapıyordum. Ama Tıp Fakültesi böyle yan uğraşları birlikte yürütebilmek için çok da uygun bir yer değil. Bunları devam ettiremedim. Bütün büyük yazarlardan bir miktar etkilenmişliğim vardır. Ama bana tek bir tane diye sorarsanız “Mehmet Eroğlu” derim. O da “Yarım Kalan Yürüyüş” kitabı sebebiyle. Soru: Türk edebiyatına olan katlılarınızı anlatabilir misiniz? Belki tarih romanları hususunda mütevazı bir katkım olmuştur. Okumuş olduğum tarihi romanlarda gördüğüm kuru hamaset, tarih yanılgısı, döneme uygunsuzluk, detaysızlık gibi beni rahatsız eden tüm noktaların romanlarımda olmamasına çalıştım. Hikâyeden önce, tarihin bir dönemini okuyucuya aktarmaya ve onun ilgisini daha çok tarihe yöneltmesine gayret ettim. Hiç yaşanmamış şeyleri anlatmak yerine yaşanmış olayları anlatıp bu olaylar arasındaki boşlukları yaşanmış olabilecek hikâyeler ile doldurmaya çalıştım. Tarihe dair öğrendiğim şeyleri de okuyucu ile paylaşmaya çalıştım. Soru: Doktorluk gibi bir meslek yaparken edebiyat dünyasına iki roman kazandırmak çok takdire şayan bir tutum. Romanlarınızı hayata geçirmede etkilendiğiniz şahsiyetler mutlaka vardır. Bize bu kişilerden bahseder misiniz? Çocukken aklımda iz bırakan büyüklerden, öğrenciliğimde etrafta olan arkadaşlarımdan, hocalarımdan ve sonradan meslektaşlarımdan olumlu veya olumsuz olarak beni etkileyen birçok husus olmuştur. Kafamda bir roman kahramanı tasarlarken bu özellikleri kahramanlara aktarıyorum. Bu kişilerin başında üniversite hocalarımdan birisi var. İsim vermeyeceğim. İlk romanım olan Sipahi’yi yazarken romanın kahramanı olan Süleyman Bey’in mükemmeliyetçiliği hususunu hocamızın bize karşı olan tavırlarından esinlendim Hocamız yaptığımız işi hiç beğenmez ve bunu yüzümüze karşı söylerdi. Kırk yılın başı bir işimizi beğenirse de bunu öyle bir ifade ederdi ki seviyor mu dövüyor mu anlamazdık. Ama işinin erbabı denilen bir hocaydı. Sanırım Süleyman Bey de onun bu yönüne çekmiş. Soru: Roman yazarken mutlaka bir ön çalışma yapıyorsunuzdur. Romanlarınızı nasıl oluşturduğunuzu, nelerden etkilendiğinizi, hangi zaman ve olaylardan yola çıkarak yazdığınızı bize anlatabilir misiniz? Ben tamamen kurgudan oluşan kitaplar yazmadım. Yazabileceğimi de sanmıyorum. Her iki kitapta da beni onları yazmaya zorlayan ipuçları vardı. Sipahi’de bu ipucu kervansarayın duvarına saplı bulunan iki ok ucu ve geçmişte yaşanan bir isyandı. İkinci kitap olan Yeniçeri de ise daha farklı bir şey oldu. Mora Yarımadasında bir kale var: adı Moton. Osmanlı- Venedik Savaşları sırasında bu kalenin 1500 yılında zaptı esnasında kalede bir kitap bulunmuş. Bu bir tıp kitabı olup içerisinde ok yaralanmalarının nasıl tedavi edileceği konusunda kısa bir bölüm var. Bu kitap saray baş cerrahı tarafından tercüme edilerek Sultan 2. Bayezid Han’a sunulmuş. Bu kitap bir doktora tezi olarak çalışılmış. Ben de o tezi bulup okuduğumda anlatılan tedavi usullerini görünce birden ilham geldi. Kale kuşatmasını, öncesini, çevresinde olan bitenleri ve bu kitabın kaleye nereden ve nasıl geldiğini ve oradan sultana sunulmasına kadar olan bir yolculuğunu yazdım. O sırada Sultanın almak istediği başka kalelerde var iken neden Moton Kalesinde karar kılmıştı? Acaba bu kitabın o kalenin tabibinde olması Moton’un kuşatılıp alınması için bir sebep miydi? Eğer öyleyse bu kitap binlerce yeniçerinin ölmesine değer bir kitap mıydı? Peki, Sultan neden ısrarla bu kitabı ele geçirmek istiyordu? Bunlar benim hayal kurarken kendime sorduğum sorular. Bu soruların cevabını da ikinci kitapta verdim. Soru: Roman kahramanlarınızla kendinizi ve yakınlarınızı özdeşleştirdiğiniz oluyor mu? Olmaz mı? Kendimin beğendiğim yanlarım kadar beğenmediğim yanlarımı da kahramanlara yapıştırıyorum. Misal benim çok fazla at ile yıkılmışlığım vardır. Sipahi Süleyman’da bir savaşın en önemli anında at ile yıkıldı. Yeniçerinin ikinci kahramanı olan saray cerrahı’da tıpkı benim gibi çok latifeci bir şahıs. Süvari alayının belli başlı askerleri hep benim okçu arkadaşlarım. Soru: Yazmayı istediğiniz bir dönem ve anlatmak istediğiniz bir şahsiyet mutlaka vardır. Gelecekte yapacağınız çalışmalarla ilgili bize bilgi verir misiniz? En fazla ilgimi çeken dönem 17. Yüzyıl. Sebebi de Evliya Çelebi. O dönem yaşantısı ve askerlerin ortamları hakkında ilginç ayrıntılar veriyor. Muhtemelen yine bu dönemle ilgili bir şeyler yazarım. Sipahi iyi bir baskı sayısı yakaladı. Okurlardan devamının gelmesi yönünde talepler var. Lakin yayınevi Sipahi 2’yi istemiyor. Henüz karar vermedim. Ama muhtemelen tanınmış bir şahsiyet yerine ilk iki romanda olduğu gibi gölgede kalmışlardan bir kahraman veya kahramanlar seçerim. Soru: Okuyucularınızla günlük hayatta karşılaştığınız zaman yaşadıklarımızı anlatabilir misiniz? Genelde yeni kitap talebi geliyor. Bazen de ilk kitabın hüzünlü sonu konusunda da eleştiriler. İki defa da teknik hata uyarısı geldi ki çok değerliydiler. Böyle bilgili okuyucuların olması çok iyi bir şey. Kaç kişinin gözünden kaçmış bir şeyi bulup bana ulaştırmalarına minnettar oluyorum. Okuyucu ile kitabın sahnelerini konuşup tartışmak çok keyif veriyor. Soru: Ülkemizdeki edebiyat çalışmalarını, özellikle roman ve hikâyecilikteki çalışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz? Roman yazarı olmama rağmen edebiyattan oldukça uzak kaldım. Sebebi kırk parçaya bölünmüş olmak. Bu nedenle hataya düşersem affola. Türk romancılığının duraklama devrinde olduğunu düşünüyorum. Hikâyecilik ise takibimde değil. Bunları söylerken çok tedirginim. Sağdan soldan eleştiri okları yemem inşallah. İnternetin ve asri zaman yaşantısının darbe vurmadığı sanat dalı mı kaldı siz söyleyin? Soru: Edebiyata olan ilgi ile günlük ilgi gören ancak çok edebi değeri olmayan çalışmaları toplum genelinde incelediğimiz zaman nasıl sonuçlara ulaşıyorsunuz? On puanlık uzman sorusu oldu bu. Ben bu sınavdan kalırım ellağam. Şakanın yanı sıra ciddi bir araştırma konusu bu. Bir ürünün değerini yazılmasından yıllar sonra tartışmak lazım. Soru: Sizce kıymetli bir okuyucu nasıl olunabilir? Doktor Fatih Şua Tapar gibi olunabilir. Ayda birkaç kitap bitirip sonra bunları internet ortamında kendi okuyucularına değerlendiren, bu kitaplardan alıp seçtiği mottoları (vecize) veya hikâyeleri başka yazılarda kullanarak gerek kendi dünyasını gerekse okuyucusunun dünyasını renklendiren bir okuyucu kıymetli bir okuyucudur. Buradan Fatih Bey’e de selamlar. Soru: Ülkemiz gençlerinden beklentileriniz nelerdir? Tabi ki sosyal medyadan olabildiğince uzak dursunlar. Bir sporu düzenli yapsınlar. En az bir hobi edinsinler. Bir müzik aleti çalmak veya resim yapmak ile mutlaka ilgilensinler. İş sahibi olmak yerine meslek sahibi olmaya çalışsınlar. Kötü alışkanlıklardan uzak durup, kötü arkadaşlıklar kurmasınlar. Allah’ın verdiği devasa hard disklerini bolca yazılım ile doldursunlar ki bir gün işlerine yarar. Soru: Hayatı daha anlamlı hale getirebilmek için edebiyat dünyasında ve yaşadığımız toplumda neler yapılabilir? Hayata kulak vermemiz ve onu dinlememiz lazım. Hayattaki her varlığın bir dili ve bize anlattıkları şeyler var. Kulak vermiyoruz ve dinlemiyoruz. Çok şey kaçırıyoruz. Onu dinleyip başkalarına anlattıkça edebiyat dünyamız zenginleşiyor. Ben gariban bir doktorum. Edebiyat ilgili ne kadar az konuşursam o kadar iyi. Konuyu uzmanlara bırakıyor ve izzeti ikbal ile çekiliyorum. Teşekkür ederim. Sayın Yaşar Metin Aksoy, Kümbet dergisi olarak bize zaman ayırdığınız için çok mutlu olduk. Ayrıca dünyanızın kapılarını bize araladığınız için teşekkür ediyoruz. Edebiyat dünyasında fersah fersah yol almanızı diliyor, şükranlarımızı sunuyoruz.
Bakı Dövlət Sirki bütün fəsillərdə fəaliyyət göstərməkdə davam edir.
Dekabr ayının 17-dən başlayaraq “Güzgülər dünyası” adlı beynəlxalq sirk proqramı nümayiş etdirəcək.
Sirk proqramı yanvarın 8 – nə kimi davam edəcək.
“Güzgülər dünyası” yeni il şousunun hekayəsində şər qüvvələri ilə xeyirxah şahzadənin mübarizəsindən bəhs olunur.
Müasir dünya sirk nümunələrini nümayiş etdirməyi qarşısına məqsəd qoyan Bakı Dövlət Sirkində musiqili rəqs şouları, hava gimnastlarının qeyri – adi tryukları, klounların yumor dolu çıxışları, balet şousu, transformasiya illüziyası kimi digər nömrələr proqramları rəngarəng edir.
Bundan başqa, Bakı Dövlət Sirki uzun illərdən sonra Qarabağ atlarının çıxışı ilə milli sirk nömrəsini də hazırlayıb.
Xatırladaq ki, payız mövsümündə “Beynəlxalq Sirk: Festival qalibləri” adlı proqram nümayiş olunub.
Proqramların təşkilatçısı azərbaycanlı sirk ustası Allahverdi İsrafilovdur.
Biletləri şəhərin bütün kassalarından və “iticket.az” saytından onlayn əldə edə bilərsiniz.
Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin rəisi Azad Cəfərlinin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti İtaliya və Fransaya səfər edib.
Dekabrın 12-də başlayan səfərin məqsədi Romada yerləşən Mədəni Mülkiyyətin Mühafizəsi və Bərpasının Öyrənilməsi üzrə Beynəlxalq Mərkəz (ICCROM) arasında əlaqələrin müxtəlif istiqamətləri üzrə fikir mübadiləsinin aparılması, gələcək əməkdaşlıq perspektivlərinin müzakirə edilməsi, həmçinin UNESCO-nun baş qərargahında (Paris) keçiriləcək Silahlı münaqişə zamanı mədəni sərvətlərin qorunması üzrə Komitənin 17-ci sessiyasında iştirak etməkdir.
Səfər çərçivəsində dekabrın 14-də Azad Cəfərli Roma şəhərində lCCROM-un baş qərargahında təşkilatın baş direktoru Vebber Ndoro ilə görüşüb. Görüşdə Azərbaycan Respublikasının İtaliyadakı Səfirliyinin ikinci katibi Rüstəm Bayramov, Dövlət Xidmətinin baş mütəxəssisi Nəzrin Məmmədova, ICCROM-ın proqram meneceri Eugene Jo, layihə rəhbəri Rohit Jigyasu, təşkilatın koordinatoru Anna Zeichner iştirak ediblər.
Dövlət Xidmətinin rəisi lCCROM və ölkəmiz arasındakı əməkdaşlığın inkişafı istiqamətində Azərbaycanda həyata keçirilən tədbirlərdən danışıb. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə tarix-mədəniyyət abidələrinin monitorinqi, inventarlaşdırılması, bərpa-quruculuq işləri və infrastruktur layihələrinin icrası haqqında məlumat verib. Post-münaqişə dövründə “Böyük qayıdış” tədbirləri çərçivəsində işğal zamanı dağıdılmış abidələrin qorunması və mühafizəsinə həssaslıqla yanaşıldığını diqqətə çatdırıb.
lCCROM ilə birgə mərkəz Azərbaycan olmaqla abidələrin bərpası və qorunması prosesinin idarə edilməsi, texniki, metodoloji bilik və bacarıqların artırılması üzrə Türkdilli dövlətlərin mütəxəssislərinin iştirakı ilə çoxşaxəli və uzunmüddətli təlimlərin təşkil olunmasının mümkünlüyünü diqqətə çatdırıb.
lCCROM-un baş direktoru Vebber Ndoro isə öz növbəsində ölkəmizdə səfərdə olarkən işğaldan azad olunmuş ərazilərdə, xüsusilə də Şuşa şəhərindəki dağıntıları təəssüflə seyr etdiyini qeyd edib. Baş direktor təlimlərlə bağlı Azərbaycan tərəfinin təkliflərini yüksək dəyərləndirdiyini bildirərək, belə təlimlərin təşkil olunması ilə nümunəvi fəaliyyət və təcrübənin əsasının qoyulacağına inamını ifadə edib. Bununla əlaqədar memorandumun imzalanması və uzunmüddətli əməkdaşlıq proqramının icra edilməsi fikrini dəstəklədiyini vurğulayıb.
Həm işğaldan azad olunmuş ərazilərdə, həm də bütövülükdə ölkə hüdudları daxilində yenidənqurma, inkişaf prosesi çərçivəsində proqramın Azərbaycan tərəfinin şərhlərinə, izahlarına, ehtiyaclarına uyğun olaraq, həmçinin mərkəzi Azərbaycan olmaqla və Türkdilli dövlətlərin iştirakı ilə həyata keçirilməsinin uğurlu nəticələr verəcəyinə ümidvar olduğunu bildirib.
Hər iki tərəfin dəstəklədiyi bu proqramın əlaqələndirilməsi məqsədilə görüşdə əlaqələndiricilər müəyyən edilib, layihələrin hazırlanaraq mübadilə edilməsi və bu addımların yol xəritəsinə uyğun olaraq yerinə yetirilməsi razılığına gəlinib.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktoru Kənan Aydınoğlunun 16 dekabr 2022-ci il tarixli müvafiq qərarına əsasən, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsüXəyalə SEVİL Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri təyin edildi.
Azərbaycanın Mədəniyyət və ƏdəbiyyaAzərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və baş redaktoru Kənan Aydınoğlunun 16 dekabr 2022-ci il tarixli müvafiq qərarına əsasən, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı gənc xanım yazar Arzu HüseynAzərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının BAKI Bürosunun Rəhbəri təyin edildi.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Qasımlı Gülnar Vaqif qızı 1986-cı ildə Tovuz rayonunun Dondarquşçu kəndində anadan olmuşdur. 2001-ci ildə “Mən sehrli səmayam” adlı ilk kitabı çap olunub. 2004-cü ildə BDU-nun filologiya fakultəsinə daxil olub. 2007-ci ildə ali məktəblərarası keçirilən XII fənn olimpiadasında Azərbaycan dili fənni üzrə II yeri qazanıb. 2009 və 2014-cü il seçkilərində Tovuz rayonunun Dondarquşçu kənd bələdiyyəsinin üzvü seçilib.
2010-cu ildə AMİ-nin Azərbaycan ədəbiyyatı bölməsinə magistraturaya qəbul olunub. 2011-ci ildə “İçimdəki söhbətlər” kitabı nəşr olunub. 2014-cü ildə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutuna Ədəbi Tənqid şöbəsinə doktoranturaya qəbul olunub. 2014-cü ildən AYB-in üzvüdür. Bədii və publisistik əsərləri mətbuatda müntəzəm çap olunur. 2009-2014-cü illərdə Tovuz rayonunun Muncuqlu kənd ümumi-otra məktəbində müəllim işləyib. 2014-cü ildən “Hədəf” hazırlıq kurslarında müəllim işləyir. Bir sıra beynəlxalq konfrans və simpoziumların iştirakçısıdır.
Kimi
Mənə çəkdiyin dağa gəl, Gəl, qorxma, dumanı yoxdu. E.Əzim
O hansı dağdı ki, dumanı yoxdu, Mənim ilk sevgimin göz dağı kimi? O hansı yazardı romanı yoxdu, Şair ürəyimin söz dağı kimi.
Elə sancır sanki key iynələyir, Bir işə yaramaz şey iynələyir Tikməyi bir yana hey iynələyir Cumubdur üstümə biz dağı kimi.
Göybəgöy axtardım, Səma, özümü Yerbəyer yerlərdə bitdi əzimim. Gönüqalın bilib üzsüz üzümü Dərimi hey soyur xəz dağı kimi.
Var
Sənsiz gecələrə vərdiş etmişəm Həsrətə, hicrana məndə dözüm var. Nazıyla oynadım ayrılıqların Vüsala tamarzı iki gözüm var.
Mənli-mənsiz, onlu-onsuz arzular Qanıma susadı qansız arzular Qar üstə yazdığım sonsuz arzular Od üstə can verən neçə buzum var.
Sən nədən biləsən, nədənlər nədən? Özün cavab çıxar “a”dan ya “be”dən Gözümdə kölgəli o nurlu didən Məni sınaq etmə, məndə əzim var.
Bir qız
Bir qız vardı bizim kənddə Mənim kimi gözü qara. Sənə olan sevgisindən Bənzəyirdi üzü qara.
Bir qız vardı qarabəniz Üzündə xal düzümləri. Yetişməmiş kim dərmişdi Tənəkdə kal üzümləri?!
O qız bircə addımıyla Ürəyini tərk elədi. Qovuşmağa gücü çatmaz, Ayrılığa ərk elədi.
Sən gələndə həmin qızın Sevgisi sevgiyə döndü. O dinə gəlməyən qızın Dilində sən oldun andı.
Bir qız vardı bizim kənddə Reyhan kimi gözü qara. Gülü, narı yığıb getdi Sizin kənddən səmalara.
Yuxuda…
Sən yuxuya gedəndə Mən yuxudan gəlirdim. Gözün məni güdəndə Özüm bunu bilirdim.
Yuxu mənə gələndə Mən də səndən gedirdim. Sən mənimçün öləndə Mən də gendən gedirdim.
Mənə o təsir edir Sən axı dan gəlirsən. Hamı yuxuya gedir Sən yuxudan gəlirsən.
Hamı xeyrini güdür Sən də mənə zərərsən. Məni könlünə müdir Yat, yuxuda görərsən.
Taxta divan
Vaxtla oynama, gülüm, Vaxtında oyna bir az. Özünə divan tutma Taxtında oyna bir az.
Oturtmaqçün yerində Taxta divan qurular. Sənin alın tərində Taxta divan qurular.
Boş sözdü ki, deyirlər Quruca baxtın olsun. Baxtın quruyanacan Qızıldan taxtın olsun.
Bir dünya
Mən sənə dünyanı bağışlayardım, Sən mənə bir dünya bağışlasaydın. Gözümü yoluna baxışlayardım, Ömür yollarımı naxışlasaydın.
Sən mənə bir dünya bağışlasaydın, Mən sənə dünyanı bağışlayardım. Gözümdə eşqimi alqışlasaydın Özüm eyləyərdim baxışla yardım.
Sevgimdən su içdin gözün doyunca, Səmadan yerlərə yağışladınmı? Sənə səma verdim dünya boyunca Sən mənə bir dünya bağışladınmı?!
Burda nə var ki…
Ayrılaq səninlə burda nə var ki, Ayrılıq mənimçün həyat tərzidi. Bir ömrü hey ölçür-biçir durmadan, Həyat yolumuzda həyat dərzidi.
Eh!!! Burda nə var ki, ayrılaq getsin, Guya ayrılmayıb neyləyəcəyik. Bizim həsrətimiz bir ömürlükdü, Vüsalı yolundan eyləyəcəyik.
Çoxdan gözləyirdin bu təklifimi, Ayrıldıq üstündən dağ götürüldü. Sənin məhəbbətin öldü, gömüldü Mənim xəyallarım sağ götürüldü.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Tovuz Bürosunun Rəhbəri, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı
“Bir şeirin könlün alıb, heca-heca sevdim səni” – misralarının müəllifi Aysel Xanlarqızının “Darıxan şeirlər” kitabından söhbət açmaq istəyirəm. Kitabın bir şeirindəki “bir tabutluq çiyin, bir kəndirlik boyun, bir dözümlük can, bir qismətsiz yazı” kimi tapıntılar əksər şeirlərdə nəzərə çarpır:
Çiçəklər arıların dodaqlarında
bal daddıqca
yarpaqlar xəfif təbəssümlə qımışır burda,
hörümçəklər yuva arzusuyla
tər tökürlər torda…
Arılar və çiçəklər, hörümçək və tor sözün bütün mənalarında ədəbiyyatın hədəfinə tuş gəlib. Ayselin təqdimatında isə balın çiçəklərdən başlayan ömrünün arının dodaqlarından keçən həyat yolu yarpaqların xəfif təbəssümlə qımışmasına səbəb olub. Eləcə də hörümçək torunun yuva qurmaq arzusundan başlayaraq tər tökməyin bəhrəsi kimi hörgüsü şairanə təqdimatdır.
Qolları eşq döngəsi,
Ömürdür hər nəfəsi…
Gedişi mərmi səsi,
Həsrəti savaş adam.
Qolların eşq döngəsinə bənzədilməsi çarəsizliyin fərqli təqdimidir. Hərəsi bir tərəfimizdə yerləşən qollarımızı üfüqi istiqamətdə və ya başımız üzərinə qaldırsaq, hərəsi bir tərəfə baş götürüb gedər. Paralel tutsaq, həndəsənin aksiomları öz hökmünü verər: paralel düz xətlər kəsişməz. Həmin paralel qollarımızı kəsişdirib özümüzə tərəf əysək, özümüzü qucaqlamalı olarıq. Əgər bizi başqası qucaqlamırsa, qollarımız eşqin özümüzə sarılan eşq döngəsidir. Şeirdə isə söhbət ONUN qollarından gedir. Eləcə də, onun nəfəsindən, onun gedişindən, onun həsrətindən. O nəfəs ki, səninçün ömür deməkdir. O gediş ki, ancaq mərmi səsiylə müqayisə oluna bilər və düşdüyü, ya da dayandığı yerdə faciələr yaradar. O həsrət ki, onu duymaq özünü savaşda hiss etmək kimidir.
“Dünya Tovuz boydaydı bu gecə, /Bütün manşetlər boyu/ Güllələnirdi xəbərlər…” – misraları Tovuz döyüşlərinin qəhrəmanlarından olan general Polad Həşimovun xatirəsinə həsr olunmuş şeirdəndir. 30 il torpaqlarının 20 faizi işğal altında qalmış bir dövlətin yenidən başqa bir bölgəsinə düşmən göz dikərsə, o zaman o xalq üçün bu boyda dünya kiçilib bir rayon boyda olar. O millətə elə gələr ki, bütün dünya ilə mübarizə aparmaq, sadəcə, bir rayonu müdafiə etmək qədər mümkündür. Düşmənin üzü dönərsə, millətin də gözü dönər. Dünyanın hər yerində etiraz dalğaları baş qaldırar. Bütün manşetlərin xəbərlərini güllə səsinə məhkum edər.
“Sus, danışma” bağırır bütün atəşkəslərə,
Son damla qanınadək tarix yazır oğullar…
Qarabağa duatək səslənir güllə səsi,
Qələbə arzusuyla gerçək olur nağıllar
Hücum əmri şığıyır…
Bu bənddə Vətən müharibəsinin bütün gəlmişini-getmişini sezmək olur. Son damla qanınadək tarix yazan oğulların atəşkəs qərarlarını susdurmaq əmri verməsinə alqış duyulur. Xalqımızın müharibə dövründə atəşkəs müqavilələrinə olan etirazından tutmuş, güllə səsini duatək qəbul etməsi, qələbəyə inamı, nağılları gerçəkləşdirmək əzmi təqdir edilir.
Sən zindan aşiqisən, mən azadlıq yanğılı,
Qoşulmağa gücüm yox içimdəki haraya…
Rəngli-rəngli baxsaq da bu sevginin gözünə,
Kefin istəməyəndə deyəcəksən qaraya
Ayselin bu kitabında nümunə gətirdiyimiz bəndin formasına oxşar bir neçə eksperiment şeir var. Mənə elə gəlir ki, bu eksperimetlər uğurlu alınıb. Belə ki, hecada yazılmış hər dörd misranın sonuna ya bir söz, ya da bir söz birləşməsi əlavə edilib ki, bu da mənaca əvvəlki misralarla bağlanır. Həmin qanunauyğunluq digər şeirlərində də mükəmməllik yaradıb. “Darıxan şeirlər”in məxsusi cəhətlərindən biri xoşagəlimli qafiyələrin varlığıdır:
Gözümdən yuxu tökülən,
Gecəm yellənir beşikdə.
Həsrət evimin içində,
Sevinc buzlayır eşikdə…
Bəndində işlədilmiş beşikdə və eşikdə tam qafiyələri ilə yanaşı, “qarmağı sevən balığa”, səndən qalan tək qalıq”, “şüa kimi sevməyə” “dua kimi sevmək” qafiyəsinin tapılması mətn daxilində çox yerinə düşür. “Günəşi alovlandırasan qoynunda//Öpüşləri boyunbağı edəsən boynunda…” – misraları isə yalnız qafiyələrinin gözəlliyi ilə deyil, mənasının özəlliyi ilə də fərqlənir.
Aysel Xanlarqızının bu kitabında “İnsan adlı oyuncağam”, “Dərviş ömrü”, “Qonaq görüşlər” və başqa bir neçə heca vəznində yazılmış şeirlərinin bütün misralarını poetik örtüyə qərq olmuş görürük. Bu cür şeirlər müəllifinin ani səhlənkarlığı olmasa, daha yaxşı olardı. Məsələn:
Həyat çılğın dalğaların gətirdiyi çöpləri
Yığsa da sahilim boyu,
Zamanı sevgiyə boğmağı sevdim…
misralarında ilk baxışdan hər şey qaydasındaır. Lakin SEVGİYƏ sözü Azərbaycan dilinin qrammatik qaydalarını pozub. Fikrimcə, bu söz ya “ilə” qoşması və ya -da, -də şəkilçisi ilə işlənməli idi. Sözün yönlük halda işlənməsi heç bir məna kəsb etmədiyi ilə yanaşı, həm də dil qüsuru yaradır. Heç sevgiyə qərq etmək anlamı da vermir. Bundan başqa “əgər gedərsəm, mənimçün darıxma” – şərt budaq cümləsində də “getmək” feilinə şəkilçilər düzgün ardıcıllıqla qoşulmayıb. Normaya əsasən, zaman şəkilçisindən sonra şəxs, sonra şərt şəkilçisi gəlməlidir və söz “gedərəmsə” olmalıdır. Nümunənin sərbəst şeirdən olduğunu nəzərə alaraq, heç bir poetik məcburiyyət qarşısında qalmadan dil qaydalarını pozmağa haqq qazandırmaq olmur. Ona görə ki, Aysel istəyəndə dil və ədəbiyyatın iş birliyindən öz xeyrinə yararlana bilir: “sevgim həsrətinə əsir qurtuldu”, “ayrılığın fəryadında səadətə kar olmuşam”, “xoşbəxtlik alın yazımda qəza enişi eyləyir”, “sürət həddini aşmış mənim şikəst həyatım” – misraları sözün ən gözəl halındadır. Eyni zamanda
“yarpaqtək yaşadı ruhum xəzəli”, göz dəyməsin təkliyimə, bir sıldırım qaya kimi…” təşbehi, “məni yoxluğuna alışdırma gəl, yolları götürrəm ayağın altdan…” mübaliğəsi müəllifinə əhsən dedizdirir.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Qurduğun xəyallarından Geriyə dönmək qədər Çətin yol yoxdu bu dünyada. Gözlərindən yıxılan göz yaşlarını Yanağın da qaldıra bilmir. Baxışların buz kəsilir. Başını qaldırıb göyə baxırsan, Göy üzündə sənin çarəsizliyinə Qurbanlıq qoyun kimi bir ulduz kəsilir. Qaralır dünyan, qaralır, Həyatın göz qapaqlarının Arası qədər daralır… Bütün güclü qadınlar bədbəxtdir, bilirsinizmi? İçindəki təkliyi heç kim görmür…
Kimsə olmalı… Kimsə gəlməli Gecənin bu vədəsində. Yekə adam, Ölkə adam, Vətən adam, Həmdəm adam. Taleyin hədəsidi Əl-qolumu bağlayan Yoxsa özüm gələrdim. Bircə qırıq ümid olsa, Olsa, dözüm gələrdim. Adını çəkib dururam, Ah kimi, ahım yuxarı. İlahi, özün düşürsən, Yoxsa mən çıxım yuxarı?
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının AĞSTAFA Bürosunun Rəhbəri
Fələk aman vermədi, Candan can aldı, getdin! Qəfil ömrün sonuncu- -Zəngini çaldı, getdin!
O, sənli illər yandı, Qönçəydi güllər, yandı… Ağızda dillər yandı, Ahh, bu nə haldı, getdin!!!
Arzuların bitməmiş, Övlad toyu etməmiş, Muradına yetməmiş, Axı nə oldu, getdin?!
Ömür dərddir, ömür yük, Ürəyə dərd gömürük… Sənin ömrün, ömürlük, Xatirə qaldı, getdin!!!
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının AĞSTAFA Bürosunun Rəhbəri
Ömür var təzadlı, ömür var qəliz, Yaşayır, qoyaraq hərə bir cür iz… Həyat ləzzətinə tamarzıyıq biz, Onsuz da hər nə var dadından çıxıb.
Elə ki, deyirsən sözün əslini, Sənə yaşadırlar xəzan fəslini. Oğul var unudub əsil-nəslini, Ata soyadından, adından çıxıb.
Yaşanan çox günün çiləsi var ki?! Bitmək də bilməyir, “hələ”si var ki… Yaşamaq eşqiylə eləsi var ki, Sürünüb cəhənnəm odundan çıxıb.
Adi hal olubdur ədavət etmək, Ədavət sonucu, “cinayət” etmək… Vallah “adamlara” nəzarət etmək, Deyəsən Allahın yadından çıxıb. Rüfət Axundlu.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Bir qadın düşünün… Həyatın boşluqlarını nərdivan edib, hər boşluqdan bir nəticə çıxardıb, geriyə baxaraq irəliləmək eşqiylə yaşayan qadın. Hər kiçik incikliyi özünə dərd edən, hər kiçik anlardan xoşbəxt olmağı bacaran bir qadın. Keşməkeşli ömür yolu, intizarla həsrət duyğularını vəhdət şəklində yaşayan qadın. Ürəyindəki hissləri yalnız sevdiyi insanla bölüşən, qəlbini küsdürən eşq acısından yalnız sevdiyinə danışan bir qadın. Və bir də bu qadın yazardısa… Bəli, bu Sona İNTİZARDIR…
Hansı ki, təxəllüsünü də öz çəkdiyi intizardan bəhrələnərək götürüb. Sevgi dolu bir qadından “Kitab dolu bir qadın”a çevrilmiş bir Sona İNTİZAR. Qələmə sarılıb keçmişin yaşantılarını bəzən yeni səhifələrə köçürmək istəyər, bəzən isə o dəftərimi, ya o kitabımı bağlayıb, yeni sətirdən, yeni abzasdan başlamaq istəyər: Budur, artıq qarışınızda mənəm, Sona İNTİZAR,-deyə. Gözlərindəki qəmi eşq şərabının verdiyi o başgicəlləndirən haldan almış, parıltısını sevgidən qazanmış qadın… Bəzən sevgidən yazan, bəzən isə sevginin özünə çevrilənbir Qadın… Uğrunda can verməyə hazır olduğu bu Vətənə bağlı insanvə həm də valideynlərinə sarılan biri. VƏTƏN, ANA, ATA. Bu üçlüyü heç ayrı tutmaz, qəlbində olan sevgini üçə bölən insan. Torpağa bağlılığı, son damla kimi keçməyə hazır olduğu canı yalnız bu üçlüyə borcludur. Çünki o ATA, o ANA aşılayıb Ana VƏTƏN eşqini. Amma bu eşq daha önə keçərək İlahi bir eşqə çevrilib həm də. ALLAHına əl açıb hər halına şükür etməyi də, o valideynlər öyrədib ona. Hər zaman onun nazını çəkən valideynlərinin, indi özü nazı ilə oyanır. Bu bir övladlıq borcudur. Necə ki, biz bu VƏTƏNƏ də bir övladıq… Hər daşına, hər qayasına sarılıb ucalır insan. Oysa ki, VƏTƏNSİZ olmaz! Gərək ki, ona da layiq olasan. Bir də bir sevgi də var. O hissin adını sözlərlə ifadə etməkdə aciz qalır qələm…
Bu duyğu insanı bəzən özündən belə küsdürə bilmək gücünə malikdir. Bəzən isə bu duyğu inasana güc verər, həyata ikiəlli bağlanmağa vadar edər. Elə isə sadəcə “Sevin-sevilin!” demək qalar mənə. Sevin, böyük və təkrarasız sevgiylə sevin. Sevildiyinizi qəbul edin. Özünüzə dəyər verin. Ən əsası, heç vaxt sevgisiz qalmayın. Bu ağacı içindən yeyən qurd misalı kimidir.
Həyat möcüzələrlə doludur… Və unutmayın ki, insan övladı hər zaman hər şeyə yenidən başlaya bilər…
Sağlığında yaman deyin yamanlara. Yalnız, yalnız sağ olanda, Hər kəs əsl qiymətini bilər onda; Bu sözlərim düz olmasa töhmət edin. Sizdən rica eləyirəm milyon kərə, Şairlərə sağlığında hörmət edin, Sağlığında heykəl qoyun ölməzlərə… Gələcəyə çox da ümid bağlamayın, Sözünüzü sonralara saxlamayın. Zəhləm gedir sonralardan, Vaxtsız dinən zurnalardan, Boşboğazdan, avaradan, Toydan sonra nağaradan. Sağlığında sevindirin təmizləri, Siz həyatda bu amalla addımlayın. Sağlığında ifşa edin xəbisləri, Satqınlara sağlığında satqın deyin, Tülkü deyin tülkülərə, aslan deyin aslanlara; Sağlığında qiymət verin insanlara… Hər kəs bilsin öz yerini necə sağdır, Bu, pislərin həyatını qısaltmaqdır, Yaxşıların həyatını uzatmaqdır… Bu nədəndir ölən kimi, qəlbimizdə Adamlara sevgi, hörmət aşıb-daşır. Ölən kimi yaxşılar da yaxşılaşır, Yamanlar da yaxşılaşır… Çirkinlər də təmiz olur ölən kimi… Yadlar belə əziz olur ölən kimi… Xatirələr söyləyirik, nekroloqlar qollayırıq, Hamısını ucdantutma yaxşı deyib o dünyaya yollayırıq. Bu gecikmiş xeyir-dua kimə gərək? Bundan məzar böyüyəcək, ya ölənmi diriləcək? Xoşum gəlmir bu köhnəlmiş adətlərdən, xoşum gəlmir… Bu sərdaba sevgilərdən, hörmətlərdən xoşum gəlmir. İstəmirəm vaxt-vədəsiz şöhrəti mən, Bir an ömrü milyon qızıl ölüm gələ, dəyişmərəm… Diri üçün iynə boyda hörməti mən Ölü üçün min heykələ dəyişmərəm… Düz deməsəm, onda məni bağışlayın, Üz tutaram uşaqlara, qocalara, cavanlara, Sağlığında qiymət verin insanlara, Yaxşılara sağ olanda yaxşı deyin, Sağlığında yaman deyin yamanlara…
Mən gözümü bu torpaqda açmışam, Mənim dilim bu torpaqda söz tutub. İməkləmiş, yerimişəm, qaçmışam- Dizlərimi qanadanda daş-kəsək İlk yaram da bu torpaqda göz tutub. Tarixində adım-sanım yox onun, Hardan olsun, neyləmişəm axı mən? Ancaq Vətən mənim kimi çoxunun Zəhmətini çox çəkmişdir əzəldən. Əllərimdən tuta-tuta aparmış, Məni həyat yollarına çıxarmış. Bu yerdədir, rişələrim, köklərim- Ulu babam bu torpaqda uyuyur. Vətən – mənim al şəfəqli səhərim, Onsuz günəş gözlərimdə soyuyur. Vətənsizin nə günəşi, nə ayı?.. Vətən yoxsa – hər şey hədər, havayı. Qarış-qarış dolansam da cahanı, Gözəlsə də yad ellərə səyahət, Heyran-heyran seyr etsəm də hər yanı, Səyahətim burda bitər, nəhayət. Ağuşuna çəkər məni torpağım. Harda olsam, harda gəzib dolansam, Burda tapar əks-səda sorağım. Bir-birindən hər şey qopar, ayrılar- Ayrılmayan bəs nə var? Mən, Vətən!
Dil açanda ilk dəfə ana söyləyərik biz, “Ana dili” adlanır bizim ilk dərsliyimiz. İlk mahnımız laylanı anamız öz südüylə İçirir ruhumuza bu dildə gilə-gilə.
Bu dil, – bizim ruhumuz, eşqimiz, canımızdır, Bu dil, – bir-birimizlə əhdi-peymanımızdır. Bu dil, – tanıtmış bizə bu dünyada hər şeyi. Bu dil, – əcdadımızın bizə qoyub getdiyi Ən qiymətli mirasdır, onu gözlərimiz tək Qoruyub, nəsillərə biz də hədiyyə verək.
Bizim uca dağların sonsuz əzəmətindən, Yatağına sığmayan çayların hiddətindən, Bu torpaqdan, bu yerdən, Elin bağrından qopan yanıqlı nəğmələrdən, Güllərin rənglərindən, çiçəklərin iyindən, Mil düzünün, Muğanın sonsuz genişliyindən, Ağ saçlı babaların əqlindən, kamalından, Düşmən üstünə cuman o Qıratın nalından Qopan səsdən yarandın. Sən xalqıının aldığı ilk nəfəsdən yarandın.
Ana dilim, səndədir xalqın əqli, hikməti, Ərəb oğlu Məcnunun dərdi səndə dil açmış. Ürəklərə yol açan Füzulinin sənəti, Ey dilim, qüdrətinlə dünyalara yol açmış. Səndə mənim xalqımın qəhrəmanlıqla dolu Tarixi varaqlanır, Səndə neçə min illik mənim mədəniyyətim, Şan-şöhrətim saxlanır. Mənim adım, sanımsan, Namusum, vicdanımsan.
Millətlərə, xalqlara xalqımızın adından Məhəbbət dastanları yaradıldı bu dildə. Moskvada Puşkinə heykəl qoyulan zaman, Ona abidə qoydu bu dildə Şirvani də.
Bu dil, – tanıtmış bizə bu dünyada hər şeyi, Bu dil, – əcdadımızın bizə qoyub getdiyi Ən qiymətli mirasdır, onu gözlərimiz tək Qoruyub nəsillərə biz də hədiyyə verək.
Ey öz doğma dilində danışmağı ar bilən, Bunu iftixar bilən Modalı ədəbazlar Qəlbinizi oxşamır qoşmalar, telli sazlar. Qoy bunlar mənim olsun. Ancaq Vətən çörəyi, Bir də ana ürəyi Sizlərə qənim olsun.
Bu dünyanın şanını, Həyatın ad sanını, Kamını, nakamını Tanıyır bu ruh, bu qəlb Yazılmalıdır əlbət, Amma xəlvət… Şeirlərin içində Hərəsi bir biçimdə. Çoxdan ölərdim, Yoxdan ölərdim, Hər şeyin başından… Boynumda daşlarımdan Asardım özümü, Atardım özümü Şair olmasaydım… Bəlkə də… Şeir doğulmasaydım, Şair olmazdım…
HÂLÂ VE HER ŞEYE RAĞMEN VAR OLDUĞUNA İNANDIĞIMIZ DÜŞÜNEN ADAMA!..
Yeryüzünde Türkçe konuşan yarım milyar insana rağmen, en kabadayı kitabın baskısı bile 4 basamaklı sayıyı aşamıyor… Bin bir zorlukla piyasaya sürülebilenlerin ömrü de bir baskılık… Kalemle geçinmenin hayali bile lüks olan bu ülkede, kalem faaliyetleri ikinci iş… Bazı mürekkep yalamışların “hobisi” sizin anlayacağınız…
Kültür merkezimiz İstanbul’da çıkan günlük gazetelerin toplam tirajı 3.5 milyon… Yaşama “şansını” fikir dışı “oyunlarda” arıyor her biri…
Mahallî gazetelerin resmi ilân pastasından pay kapmak için çıkması, eli kalem tutanlarca bile yadırganmamakta…
“Adriyatik’ten Çin Denizi’ne!..” Bu geniş saha içinde Türkçe bilen meramını anlatabilir. Pek çok ülkede, hatırı sayılır miktarda Türk ve Türkçe bilen var. İstiklâllerini kazandıkları söylenen soydaşlarımız, yavru kuş misali gözümüzün içine bakıyor. Gerçek şahsiyetimizle meydana çıksak, yanı başımızda yer alacak İslâm Âlemi ve Batının “geri kalmış” deyip dudak büktüğü ülkeler de cabası… Dünya, dünya olalı böyle bir potansiyel görmüş müdür? Ama bu potansiyeli kucaklayacak bir yayından söz edemezsiniz. Bırakın bu potansiyeli kucaklayacak yayını, ülkemiz insanına tam olarak ulaşma hayali bile kurulamaz. “Adriyatik’ten Çin Denizine” gerçeği düne kadar bu sözü ağzına almayı suç sayan politik ağızların sakızı şimdi…
Ekolleşme istidadındaki birkaç dergi, kurucularından sonra neşir hayatında görünmez oldu. Bizimkinden daha geniş dergi mezarlığı bileniniz var mı? Yine de meydana getirilen her toplulukta ilk akla gelen faaliyet –ne büyük bir fikir açlığı içindeymişiz ki– “dergi çıkarmak” oluyor.
Uzun lafın kısası “kurban olayım kalem tutan ellere” diyen bir millet, fikirce çorak bir zemin üzerindedir şimdi…
Bu zeminin, –enflasyondan teröre– her felaketin tarlası olduğu nasıl anlatılabilir? Ve bu şartlarda bir fikir dergisi çıkarmak akıl kârı mıdır?
Şu zamanda ve böyle bir zeminde, kurumun kültür tahsisatını “kitabına uydurarak” kapmak ve kurumun mallarını kendisi ve yandaşları için “okutmak” becerisindeki açıkgözler dergi çıkarır… Kozasında ölmeye razı böcekler gibi, dar çevreye hitapla yetinen mütevazı kahramanlar dergi çıkarır… Cepleri bol parayla doldurulan ve Türk kültürünü yıkmakla görevli kişicikler, fuhuş dedikodularını fiyakalı şekilde ele alan dergiler çıkarabilir… Cemiyet bütün bunları anlar… Fakat fikir ve kültür dergisi çıkarılmasını anlayamaz… Öldürülünce cesedi, fikir düşmanı magazin gazeteleriyle örtülecek olanlar için fikir dergisi çıkarmayı düşünenler, uzaydan gelmiş yaratıklar gibidir. Şairin “Melâli anlamayan nesle âşinâ değiliz” dediği gibi, biz de “fikri anlayan nesle âşina değiliz…”
Ama kökü kazınmak istense de, “Oku!” ve “Düşün” diyen bir kültürün içinde “düşünen adam” nesli tükenmiş dinazor olamaz. Küsüp köşesine çekilmiş bu “yalnız gezen yıldızlar” bulunabilirse onlarla “bir maya tutturulabilir” Buna da inanmazsak ne olur sonra halimiz?
Biz tehlikeleri bilmemenin verdiği cesaretle ortaya atılan maceracılar değiliz. Bir kısmını ifadeye çalıştığımız menfi şartlara rağmen Kardelen’i çıkarabildik… Hiçbir zengine eyvallah etmemeyi, resmî ve özel ilân dilenmemeyi, “abone olun” diye kimseye yalvarmamayı ve dostlarımıza bile “hatırımız için dergimizi satın alın” dememeyi göze alarak…
Sen; bu yazıyı okuma lütfunda bulunan kişi! Bu şartlara rağmen, sonsuza taşma kapasitesindeki imanın ve fikrin dergisini çıkarmak azmindeki kalemlere (tımarhaneye atmayı düşünmüyorsan); nasıl bir muameleyi yakıştırırsın?.. Dergilerine -en azından- abone olur, abone bulur musun?.. “Can suyu” dökerek, “ciğerimizden kan çekerek” yetiştirmeye çalıştığımız Kardelen’imizi, “Oh oh, pek de güzel maşallah” diye sırtımızı sıvazladıktan sonra, daha sırtımızı dönmeden çöpe mi atarsın?.. Dergimizi görmeyene, -talep olursa- bir örnek sayı takdim edebiliriz?
En büyük devletimizin, medeniyetimizin ve kültürümüzün doğduğu topraklardan, FİKRİN DEĞERİNİ BİLENLERE; FİKİRSİZLİK KIŞINA RAĞMEN ÇIKAN KARDELEN’İ SUNUYORUZ!..
Kardelen Dergisi’nin kurucusu ve sahibi Ali Erdal’ın yeni kitabı “Türk Kimliği” çıktı. Erguvan Yayınevi’nin yayınladığı eserin arka kapağında şu ifadeler yer aldı: “Kalemin, yani ifade kabiliyetinin; ses ve hareketle güçlendiği ve görüntüden hayale çeşitlendiği, boyutlandığı, süslendiği, kolay ve hızlı yazılabildiği, yayılabildiği; buna mukabil hakikati anlamanın daha da zorlaştığı, her şeyin karmaşık hale geldiği şu zamanda, tarihi boyunca hakka dayanan, hep göz önünde ve ilgi odağı olan bir milletin kimliği; sadece kendisi için değil, herkes için ehemniyetlidir. Dost için haydi haydi; düşman için bile… Kasıtla, ısrarla ve plânlı olarak milletimizin ismini ağzına almaktan, ‘Türk’ demekten kaçınan sinsi düşmanları için bile… İnsanlık dışı gayelerine en büyük engel olacağını bildirdikleri için, insanı insanlıktan koparıp satrançtaki bir taş gibi kullanmak isteyenler için de… Hinliklerini komplo teorisi ithamı ile örtbas etmek isteyenler için de… Saflıklarından, ihanetleri fark edemeyenler için de… Hattâ sadece Türk milletinin kendisinin değil, münasebette bulunduğu toplulukların kimliklerini bilmek bile mühim…” (İnternetten ve Bilecik’te Edebâli Kırtasiye’den temin edilebilir.)
“TÜRK KİMLİĞİ” tanıtım toplantısı
Yazar Ali Erdal’ın Ergüvan Yayınnevinin yayınladığı “Türk Kimliği”nin tanıtım toplantısı Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) İstanbul Şubesi’nde gerçekleştirildi.
1 Ekim cumartesi günü, TYB’nin organize ettiği, Muzaffer Doğan’ın yönettiği toplantıya, TYB İstanbul Şube Başkanı Mahmut Bıyıklı, Bahçelievler Belediyesi eski Başkanı edebiyatçı yazar Muzaffer Doğan, Erguvan Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Mekki Yassıkaya, Av. Kadir Bayrak, SMMM Sinan Ayhan, Yavuz Sert, Av. Metin Özenç, Av. Fuat Karakuş, şair Murat Yaramaz, yazar Ekrem Yılmaz, yazar Mustafa Gül, Hasan Cengiz ve Yazarlar Birliği’nin dâvetlisi seçkin bir topluluk katıldı. Erdal konuşmasında “Peygamber aksiyonlarından sonra insanlık tarihinin en mühim hâdisesi Türk milletinin müslüman olmasıdır” dedi. Birlik tarafından davetlilere yemek ikram edildi ve Türk Kimliği kitabı hediye edildi. Kitabı okumuş olanlar görüşlerini ifade etti. Toplantıda “Türk Kimliği” kitabı ile ilgili değerlendirmeler yapıldıktan sonra Ali Erdal, katılımcıların kitaplarını imzaladı.
35. Kardelen toplantısı
Kardelen’in yayın periyoduna uygun geleneksel toplantısı 23 Temmuz 2022 tarihinde yapıldı. Toplantı başkanı Murat Yaramaz’ın takdim konuşması ile başlayan toplantıda Ali Erdal söz aldı ve şöyle dedi: “İnsanlığın gittikçe artan bir ivmeyle vahiyden kopma humması yaşadığı şu dönemde fikrin değerini bilme ve bildirme yönünde en ufak faaliyetin bile değerini takdir eden fikrin değerini bilenlere selâm olsun.” Toplantıda, 2023 yılında çıkacak sayıların konuları belirlendi. Buna göre konular sırası ile mimari, halifelik makamı, seçim, 100. yıl ve musiki olarak kabul edildi ve bir sonraki toplantının yeri ve tarihi belirlendi.
35. TOPLANTI BAŞKAN Murat YARAMAZ’IN KONUŞMASI
Cenâb-ı Allah, yaptığımız her işi hayırlara vesile kılsın, emeklerimizi zâyi etmesin dileklerimle toplantımızı başlatıyorum. Bu toplantı öncesinde de (daha önceki toplantıda olduğu gibi) açılış konuşması yapma kâbiliyetimin azlığını tecrübe etmiş oldum. Bu sebeple, yine bir şiirle açılışı yapma kararı aldım. Affınızı talep ederek şiirimi okuyorum. Toplantımız hayırlara vesile olsun, bereketli olsun inşallah.
MİZAH
âhenksiz akortsuz çalarken sazın
en kolay türküye yetmez avazın
yine de sahneye çıkan aymazın
mizahı yapılır izahı yoksa
medeniyet yoktur mizahı yoksa
hovarda olursa çoğu kamunun
dayanmaz serveti bile Kârun’un
haktan adâletten gâfil kânunun
mizahı yapılır izahı yoksa
medeniyet yoktur mizahı yoksa
düşmanıysa fikir ibâdetinin
gelenek görenek ve âdetinin
kıvılcım etmeyecek kof hiddetinin
mizahı yapılır izahı yoksa
medeniyet yoktur mizahı yoksa
koynunda mutluysa her an zilletin
şâhına düşmüştür tekmil illetin
uyur gezer hâle gelmiş milletin
mizahı yapılır izahı yoksa
medeniyet yoktur mizahı yoksa…
35. TOPLANTIDA ALİ ERDAL’IN KONUŞMASI
Sevgili gönüldaşlar…
Evde kalmış prensesin hikâyesini bilirsiniz. Demişler ki, sen bir kadının beğenilmesi için bütün şartlara haiz olduğun halde bu yaşa kadar nasıl olup da bir yiğit seni kendine bağlayamamış ve sen bağlanmamışsın? O da gel demiş ve onu birbirinden güzel envaı çeşit çiçekler bulunan büyük has bahçenin kapısının önüne götürmüş. Şimdi bu kapıdan gireceksin, öbür yakadaki kapıdan elinde bir gül ile çıkacaksın. Seçeceğin, bu bahçenin en güzel gülü olacak, Geriye dönmek yok. Kişi bahçeye girmiş, işte en güzeli bu dediği anda, az ötede biri gönlünü çelmiş. Bir de bakmış o büyük bahçeyi bir baştan bir başa katetmiş, bir gül seçememiş. İşte böyle oldu demiş prenses.
Allah’ın yaratıcılık kudreti karşısında, dünya denen has bahçeye doğum kapısından girdik, ölüm kapısından elimizde bir gül olmadan çıkıp gidecek miyiz? Has bahçede bulacağımızı sandığımız en büyük nimetin bahçede değil, uhdemizde olduğunu, onun da insana verilen kulluk payesi olduğunu bilemeden ömrümüzü tüketecek miyiz?
Karınca kendi haline göre, fil kendi kudretine göre, kavak ufkuna göre, gül güzelliğine ve kokusuna göre yaratıcılık kudretine hayran oluyordur ve kendilerince göre en üstünü ve en mühimi, en lâzımı şudur diyorlardır. Her varlığın seçimi, kendi dünyasına göre isabetlidir. Ama ufku en geniş, her yönden, bütün açılardan, en üstün kudret ve kapasite yani insan, Allah’ın en üstün yaratıcılığı şudur diye, neyi seçerse seçsin en güzel gül olmayacaktır. Çünkü her yaratılış, her yaratıcılık birbirinden üstündür. Seçim, bizim o andaki halimizin, haletiruhiyemizin görebildiği olacak ve her an değişecektir. Yaratıcılık üzerinde o anki hayranlıktan ibaret kalacaktır.
Allah’ın yaratıcılığı karşısında jüri olmak gibi bir densizliğe kalkışacak değiliz… Her yaratıcılık karşısında gözlerimiz kamaşıyor, aklımız şaşıyor, dilimiz tutuluyor, dizlerimizin bağı çözülüyor… Şartlara, zamana, o anki haleti ruhiyemize ve kabiliyetimize göre birine diğerlerinden daha çok hayran olmaktan da kendimizi alamıyoruz. Yunus;
Hak bir gönül verdi bana ha demeden hayran olur;
Bir dem gelir, şâdân olur; bir dem gelir, giryan olur.
Bir dem gelir, ümitle ve sevinçle kuş gibi uçar; o haldeyken cemal sıfatında bir yüceliğe hayran olur bir dem gelir gözyaşından ibaret kalır. Ve celâl sıfatı karşısında dizlerinin bağı çözülür. Ve o anki halimize göre Allah’ın bir yaratıcılığına, yarattığına hayran oluruz.
Yunus’un dediği gibi her zaman aynı kuvvet ve kudrette olamaz insan;
Bir dem çıkar arş üzere, bir dem iner taht-es serâ,
Bir dem sanırsın katredir, bir dem taşar ummân olur,
Bir dem arş üzerine çıkar, bir dem yerin altına gark olur; bir dem bir damlacıktır, bir de bakmışsın taşmış okyanus olmuş. Öyleyse bizim bu halimizle, mutlaka elimizden tutacak merhametli bir kudrete ihtiyacımız olduğu muhakkak.
Evet, Allah’ın yaratıcılık kudretinden bir seçim yapamayız ama bizim için en mühimin ne olduğunu bilebiliriz ve onun için hamdedebiliriz. O da şudur: Allah insanı kulu ve muhatabı olarak yaratmıştır. Hangi halde olursak olalım, tercih budur. İnsanı muhatap kabul etmek lütfunda bulanan Allah’a hamd olsun… Bu muhataplığın merkezi peygamberlere ve hasseten İnsanlığın ve peygamberliğin ufku Peygamber Efendimiz’e salât ve selâm…
Öyleyse insanlık tarihinin en mühim hadisesi, Fransız ihtilâli nevinden olaylar olamaz. Allah’ın, insana idrak ve irade ihsan ederek onu muhatap alması olabilir ancak. Âyette belirtildiği üzere ruhlar yaratıldığı zaman ben sizin rabbinizim, bunu tasdik ediyorsunuz değil mi diye hitap buyuruluyor… Ve… Her şeyin yaratıcısı, insana kâinatın tek tezini, tek fikrini ve hakiki mânâda tek gerçeğini vahyediyor: Allah birdir…
Tez olarak kelime-i tevhit: Lâilâhe illâllah, Muhammederresulullah. Allah birdir, Muhammed kulu ve resulüdür… İnsana dendi ki, buna inanın. Varlığın tezi bu! Bu tezin ferde emrettiği mükellefiyet de bu teze şahit olmak, kelime-i şahadet: Eşhedü en lâilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve resulühu. Allah’ın bir, Kâinatın Efendisi’nin kulu ve Resulü olduğuna şahadet etmek. Ve ona göre yaşamak. Bütün fikirler, bu tek tezden neşet etti. Bütün bâtıllar da buna itirazdan doğdu. Hz. Ali’nin buyurduğu gibi, “İlim tekti, cahiller çoğalttı” Bütün iyilikler, güzellikler, doğrular onunla mümkündür, dünya ve âhiret saadeti onunla kazanılır; dünya ve âhiret felâketi buna itirazdan doğar. İtiraz çeşidine göre bâtıl da dallandı, budaklandı. Her şey vahye itaatten, muhatap kılınmaya liyakatten ibaret.
Muhatap kabul edilmeseydik, birilerinin insanlığın başlangıcı olarak iddia ettiği gibi işte o zaman gerçekten ilkel mağara adamı olur ve öyle kalırdık. İşte Kardelen’deki “Fikrin değerini bilenlere” ifadesinde kastedilen bu. İnsanlığın gittikçe artan bir ivmeyle vahiyden kopma humması yaşadığı şu dönemde fikrin değerini bilme ve bildirme yönünde en ufak faaliyetin bile değerini takdir eden eder.
Fikrin değerini bilenlere selâm olsun!..
Kardelen ULUSLARARASI DERGİ FUARINDA
32 yıldır “fikrin değerini bilenlere” hitap eden derginiz, Dünya Dergiler Birliği’nin (DERGİBİR) düzenlediği 13.Uluslararası Dergi Fuarı’na katıldı. 29 Eylül-2 Ekim tarihleri arasında İstanbul Sirkeci Tren Garı’ndaki fuarda 350’ye yakın dergi yer aldı. Açılışa Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Ahmet Misbah Demircan, Dünya Dergiler Birliği Başkanı Metin Uçar, şair Mahmut Topbaşlı, şair Mehmet Şirin Aydemir, Kardelen yazarları ve çok sayıda davetli katıldı. Derginin genç şairleri Mertali Mermer ve Aykutalp Balkan fuar boyunca ziyaretçileri Kardelen adına ağırladı. Ziyaretçiler, derginin yeni ve eski sayılarını ve Kardelen yazarlarının kitaplarını da inceleme fırsatı buldu.
Talebesi olduğum için Allah’a hamd ettiğim Ali Hocamın yedinci ve son eseri “Türk Kimliği” basıldı.
Seksen yıllık bereketli bir ömrün meyvesi bu eserin, basıldı haberini verebilmeyi –Kardelen sayfaları şahittir- son iki senedir bekliyorduk. Salgın hastalık, kâğıda gelen fahiş oranda zamlar ve baskı maliyetlerinin artması gibi türlü sebeplerle kitap basılamamıştı. Ağabeyimiz, dostumuz, gönüldaşımız eski Bahçelievler Belediye Başkanı Muzaffer Bey (Doğan), meseleye el attı ve eserle okuyucusu arasındaki bütün engelleri kaldırmaya muvaffak oldu. Allah, kendisinden razı olsun. Mekki Yassıkaya’nın genel yayın yönetmenliğini yaptığı eser, Erguvan Yayınevi tarafından okuyucuya sunuluyor.
Türk Kimliği, Hocamızın bugüne kadar Sakarya Gazetesi’nde ve Kardelen Dergisi’nde yayınlanmış yazılarını ihtiva ediyor ama sadece bu yazılardan ibaret değil. Yayın tarihi belirtilerek kitaba alınan yazıların birbirlerinden farklı zamanlarda kaleme alınmasına rağmen aralarındaki âhenk ve irtibat okuyucuyu şaşırtmasın. Zira bu yazılar, uzun yıllar öncesinden bir gün kitap haline geleceği düşünülerek kaleme alınmış… Kitap, giriş kısmı hariç yedi bölümden meydana geliyor. Her bölüm de ayrı bir alt başlık altında toplanmış.
“Kimlik nedir?” sorusuna cevapla başlıyor eser; “Allah yaratıyor!.. Yarattıklarının içinde bir varlık, üstünlük bahşedilmiş bir tür; bu kimlik atlasındaki her “bir”i… Gün gün keşfediyor… Keşfettikçe… Özelliklerine göre listesindeki yerine yazıyor. Zapta geçiriyor… Eser sahibinin kudretini kaleme alıyor… Kendi menfaati için… Ne olduğunu öğreneyim ki istifade edebileyim, icatlarım için örnek alayım. En üstün ve en akıllı olduğuma göre dünyaya ve dünyada her şeye daha çok hâkim olayım… Hattâ kâinatta hâkim olamadığım hiçbir şey kalmasın. Kendisine ihsan edilen nimetler sayesinde Yaratıcı’nın verdiği imkân ve kabiliyetlerle Yaratıcı’nın verdiği imkân ve ihsanlarla diğer varlıkları tespit ediyor, her birine kimlik çıkarıyor. Buna “ilim” diyor… Eğer bu işi yaratıcıya yol diye yapmıyorsa, muhteşem varlık âlemi içinde basit ve muhteris bir zabıt kâtibi sadece…”
(…)
“Peki… Allah’ın emirlerine iradesi ile riayet ve O’na iradesiyle ibadet edecek olanın kimliği nasıl ve neye göre ortaya konacak? Nasıl yaşaması gerektiği, kendi tercihine bırakılmış varlığın ve topluluklarının kimliği nasıl ortaya konacak? Ve bu işi kim yapacak?
İnanıp inanmamakta muhayyer bırakılan insan, her halde başıboş bırakılacak değildi. Tabiî ki, tercihini nasıl kullandığına bakılarak… Aralarından Allah’ın seçtiği yol göstericilere ne kadar itaat ettiğine bakılarak… Yani “takvasına” bakılarak…”
Türk kimliğinin kaynağı ile devam ediyor; “Hiç şüphe yok ki, Türk kimliğinin kaynağı İslâm…”
Kimliğin tezahürüne dair dünden ve bugünden ama hep hayatın içinden örnekler yer alıyor eserde. Dede Korkut destanlarında gördüğümüz millet özelliklerinin, günümüzde çok sevilen, çok izlenen bir dizi filimde nasıl ortaya çıktığını okuyup şaşırmamak elde değil. Fetret Devri ve Sadaka Taşında tezahür eden millet özelliklerini okurken yazara hem hak verecek hem de göz önündeki bu gerçekleri bugüne kadar akıl edemediğinize hayıflanacaksınız.
Eserin “Vatan ve Bayrak” bölümünde, peygamberlerin zuhurundan sonra insanlık tarihinin en mühim hâdisesinin ne olduğuna dair bugüne kadar başka bir yerde okumadığınızı zannettiğim bir tez karşılayacak sizleri. Yine aynı bölümde, toplum kibri ırkçılık karşısında Türk milletinin tavrını ve bu tavra verilen mükâfatı göreceksiniz.
Fetih hadisinin, Türk milletinin kimliğinin meydana gelmesinde nasıl bir etkisi olduğu, hadisin İstanbul’un fethini emreden zahirî mânâsının yanında, derûnunda neler ifade ettiğini, nereleri işaret ettiğini okuyacak ve İstanbul’u, fethi ve daha neleri bir kez daha tefekkür edeceksiniz.
Milleti millet yapan en önemli özelliklerden dilimize, Türkçemize dair tespitlerin de okuyucusunu derinden etkileyeceğine şüphem yok. Neredeyse yok olmak üzere olan bir dili, sessiz, sedasız ve hiçbir iddia sahibi olmadan ayakta tutan Yunus’u, Türkçenin kahramanı olarak görmekte ve göstermekte yazara hak vereceksiniz.
Bir hikâyede, küçük balıkların, büyük balığa “deniz diye bir şeyden bahsediyorlar, bize onu gösterir misin?” diye sordukları, büyük balığın da “siz bana ondan başka bir şey gösterin, ben de size denizi göstereyim!” dediği aktarılır. Yazar, “Türk Kimliği”nde büyük balığın yapamadığını başarıyor ve mensubu olduğumuz için hamd ettiğimiz milletimizi, bize haritada yer tayin eder gibi gösteriyor.
Eserin, benim için kıymeti büyük. Pandeminin en yoğun olduğu ve hane halkını etkisi altına aldığı, maddî ve manevî rahatsızlıklarla boğuştuğumuz bir anda, tashih amaçlı okuma imkânına erdiğim eser, uzun çöl yolculuğunda susuz kalmış birine buzlu şerbet ne ifade ediyorsa bana öyle gelmişti. O günden beri basılmasını beklediğim eserin milletimin diğer fertlerine de şifa olmasını dua ve temenni ediyorum.
Allah, Ali Hocama hayırlı, uzun ömürler nasip etsin. Nasip etsin ki daha nice eserleriyle müşerref olalım.
Merkezi (cami) kaybettiğimiz için şahsiyetimizi kaybettik; şahsiyetimizi kaybettiğimiz için evimizi kaybettik, evimizi kaybettiğimiz için de şehrimizi kaybettik.
Eserlerin 5 – 18 Aralık 2022 tarihleri arasında gönderilmesi gerekmektedir.
1-Eserler, sitemizdeki gelecek sayı konusu ve kalem erbabına mesajı okunduktan sonra gönderilmelidir. 2-Sitede ilân edilen tarihler dışında gönderilen eserler dikkate alınamayacaktır. 3-En fazla (1) hikâye, (2) yazı ve (3) şiir gönderilmelidir. 4-Eserler sadece (kardelen@kardelendergisi.com) eposta adresine gönderilmelidir.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 14-də Xorvatiya Respublikasının Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Branko Zebici qəbul edib. Görüşdə Xorvatiya ilə Azərbaycan arasında mədəniyyət sahəsində əlaqələrin hazırkı vəziyyəti və gələcək perspektivləri haqqında söhbət açılıb.
Nazir Anar Kərimov iki ölkə arasında əlaqələrin genişləndirilməsi üçün mədəniyyət sahəsində qarşılıqlı tədbirlərin təşkilinin əhəmiyyətini qeyd edib. Bildirib ki, Azərbaycan və Xorvatiyanın sənət adamları, musiqi kollektivləri arasında birbaşa təmasın yaradılması mədəni əməkdaşlıq üçün vacib əhəmiyyət daşıyır.
Səfir Barnko Zebic qəbul üçün nazirə minnətdarlığını bildirərək bu görüşün ölkələrimiz arasında mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafı baxımından uğurlu bir addım olduğunu diqqətə çatdırıb.
Diplomat xorvat şairi və diplomatı Draqo Stambukun Azərbaycan dilində çap olunan “Zefir” şeirlər kitabını Anar Kərimova hədiyyə edib.
Görüşdə mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq, beynəlxalq tədbirlərdə qarşılıqlı iştirakın təmin edilməsi məsələləri ətrafında müzakirələr aparılıb.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 13-də respublikanın kino ictimaiyyəti ilə görüş keçirib.
Dövlət Film Fondunda gerçəkləşən görüşdə Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqı, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı, Azərbaycan Professional Kinorejissorlar Gildiyası, Azərbaycan Prodüserlər Gildiyası və digər ictimai təşkilatların təmsilçiləri, eləcə də yaşlı, orta və gənc nəsil kinematoqrafçılar, film istehsalı ilə məşğul olan dövlət və özəl sektor üzrə qurumların – kinostudiya, şirkət və prodüser mərkəzlərinin, kinoteatrlar şəbəkələrinin nümayəndələri iştirak ediblər.
Görüşdə kino sahəsindəki mövcud vəziyyət, o cümlədən son iki ildə görülən işlər və qarşıya çıxan problemlərlə bağlı açıq və səmimi ortamda ətraflı fikir mübadiləsi aparılıb. Nazir bu xüsusda mülahizələrini bölüşüb, görüş iştirakçılarının fikir, təklif və qeydlərini dinləyib.
Anar Kərimov Kino Agentliyinin yaradılması istiqamətində iki ilə yaxın aparılan işləri mərhələlərlə diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin 20 aprel tarixli sərəncamı ilə Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin (ARKA) yaradılması kinematoqrafiya sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinin təkmilləşdirilməsi, Azərbaycan kinematoqrafiyasının beynəlxalq rəqabətə davamlılığının təmin edilməsi, yerli istehsal və yayım infrastrukturunun müasirləşdirilməsi məqsədilə atılan çox mühüm bir addımdır. 2022-ci ilin 16 noyabr tarixində dövlət başçısının fərmanı ilə ARKA-nın Nizamnaməsinin də təsdiq edildiyini bildirən nazir hazırda agentliyin praktik fəaliyyətə başlaması üçün müvafiq işlərin görüldüyünü deyib.
Yerli və müştərək kino istehsalının dəstəklənməsi, kino mədəniyyətinin təbliğinin təşkili, kinematoqrafiya müəssisələrinin və kino sənayesi iştirakçılarının fəaliyyətinin, eləcə də kinematoqrafiya sahəsində yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının və innovasiyaların tətbiqi sahələrində ARKA-nın qarşısında duran vəzifələr barədə söhbət açılıb.
Görüş iştirakçıları ölkədə kino sənayesinin inkişafı və milli kinematoqrafiyanın təşviqi üçün vacib olan belə bir təsisatın yaradılmasına görə Prezident İlham Əliyevə minnətdarlıqlarını bildiriblər.
ARKA-nın səmərəli fəaliyyəti üçün həm dövlət, həm də özəl sektor üzrə kinematoqrafçıları birgə əməkdaşlığa çağıran nazir bu istiqamətdə uğurlu layihələrin təqdim ediləcəyinə ümidvar olduğunu deyib. Bildirib ki, agentliyə təqdim edilən layihələrin hər biri diqqətdə saxlanılacaq.
Görüşdə kino sənayesinin istehsal prosesindən filmlərin kütləvi yayımının təşkilinə, bu sahə üzrə normativ bazadan praktik fəaliyyətədək müxtəlif sahələr ilə bağlı bir sıra fikirlər, o cümlədən tənqidi mülahzələr səslənib, bu xüsusda boşluqların olduğu vurğulanıb.
Səslənən fikirlərə münasibət bildirən Anar Kərimov kinonun ümumi inkişafına xidmət edəcək hər bir rəy və təklifin nəzərə alınacağını deyib. Nazir eyni zamanda ölkədə kino sənayesinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə bu sahədə mövcud qanunvericilik və normativ aktlarla bağlı məsələlərin araşdırılması, boşluqların aradan qaldırılması üçün təkliflərin verilməsində kino ictimaiyyətini daha təşəbbüskar və fəal olmağa çağırıb.
Nazir vurğulayıb ki, kino sahəsində səmərəli fəaliyyətə mane olan problemləri aradan qaldıraraq, bir neçə istiqamətdə – həm Azərbaycanın yerli bazarı, həm də beynəlxalq festivallar və xarici kino bazarında nümayiş üçün ən uğurlu filmlərin istehsalı bizim üçün prioritet vəzifələrdən biridir.
44 günlük Vətən müharibəsini əks etdirən filmlərin çəkilişi, bu yöndə vətənpərvərlik mövzusunda ekran əsərlərinin meydana gəlməsinə dəstək veriləcəyi və şərait yaradılacağı xüsusi qeyd edilib. Bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlığın, müştərək layihələrin əhəmiyyətini vurğulayan Anar Kərimov vurğulayıb ki, bu əməkdaşlıqda, həyata keçiriləcək layihələrdə həm bədii, həm də texniki heyətin əksəriyyət etibarilə Azərbaycan kinematoqrafçılarından ibarət olması əsas şərtdir.
Bədii, sənədli kino ilə yanaşı, milli animasiya filmlərinin istehsalına da toxunan nazir bu sahənin də inkişafına xüsusi diqqətin ayrılacağını bildirib.
Görüşün sonunda Anar Kərimov ölkənin kino ictimaiyyəti ilə belə geniş tərkibdə, işgüzar və səmimi atmosferdə ünsiyyətdən məmnunluğunu bildirərək, Mədəniyyət Nazirliyinin, mədəni həyatın bütün sahələri kimi, kino milli kinematoqrafiyanın, kino sənayesinin inkişafına zəmin və təkan olacaq bütün fikirləri, təklif və tənqidləri dinləməyə, qarşılıqlı müzakirələrə hər zaman açıq olduğunu vurğulayıb. Nazir görüş iştirakçılarına və onların simasında ölkəmizdə kino sahəsində çalışan hər kəsə uğurlar arzulayıb.
13 dekabr 2022-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Dövlət İmtahan Mərkəzinin rəhbər şəxsləri arasında görüş keçirilib.
Görüşdə mədəniyyət naziri Anar Kərimov, DİM-in Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadə, mədəniyyət nazirinin müavini Sevda Məmmədəliyeva, DİM-in Direktorlar Şurasının sədr müavini Bəhram Xəlilov, eləcə də nazirliyin və DİM-in müvafiq struktur bölmələrinin rəhbər şəxsləri iştirak ediblər.
Anlaşma Memorandumunun imzalanmasının əsas məqsədi sözügedən məktəb və mərkəzlərə direktorların, direktor müavinlərinin və müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqələrin test imtahanlarınınşəffaflığını təmin etmək, sahə üzrə uğurlu beynəlxalq təcrübəni ölkə kontekstinə uyğun olaraq tətbiq etmək, peşəkar kadr bazasının formalaşmasına və sahə üzrə səriştəli şəxslərin pedaqoji fəaliyyətə cəlb olunmasına töhfə verməkdir.
Sonda isə Nazirlik tərəfindən DİM-in kitabxanasına Şuşanın və Azərbaycanın tarixini əks etdirən kitablar hədiyyə olunub.
Xatırladaq ki, görüşdən əvvəl iştirakçılar DİM-də yaradılmış və ölkəmizin milli qiymətləndirmə sisteminin tarixini əks etdirən muzey və qəbul imtahanları ilə bağlı ölkə üzrə statistik məlumatları əks etdirən Azərbaycan Respublikasının elektron xəritəsi ilə də tanış olublar.
“Azərbaycan” jurnalının 1991-ci il, 12-ci nömrəsində çap edilmiş bu müsahibə yazıçı Mirzə İbrahimovun 80 illik yubileyinə həsr olunub. Müsahibəni Vaqif Yusifli götürüb.
Kulis.Az həmin müsahibəni, bəzi məqamlarının bu gün üçün də maraqlı olduğunu nəzərə alaraq, ixtisarla təqdim edir.
– Mirzə müəllim, indi verəcəyim sual yəqin ki, sizi təəccübləndirməyəcək. Söhbət 37-ci ildən gedir… Siz 1935-1937-ci illərdə Leninqraddakı Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasında təhsil almısınız. Sonra Bakıya qayıdıb Opera teatrının direktoru, Xalq Komissarları Soveti yanında incəsənət işləri idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışsınız. Bu, o illər idi ki, repressiya maşını Azərbaycanda böyük sürət götürmüşdü və təbii ki, bütün bu hadisələr sizin gözlərinizin qarşısında baş verirdi. Hər bir düşünən ziyalının başı üstündə Damokl qılıncı asılmışdı. O illəri necə xatırlayırsınız?Ətraflı
– Oğlum, o illər çox mürəkkəb, qorxulu illər idi. Elə bir dövr idi ki, hadisələrin bu cür sürətlə dəyişməsinə, dünən mətin inqilabçının, yaxud xalqın sevimlisi olan bir sənətkarın bu gün “xalq düşməni” kimi ifşa edilməsinə inana bilmirdik. Şübhə ürəyimizi didib-tökürdü. Hər gün Ənvər Məmmədxanlı ilə bu barədə söhbət edirdik, tez-tez bir-birimizdən soruşduq: niyə adamları tuturlar, niyə belə amansızlıq edirlər?
Əslində bütün tutumlar, sürgünlər qabaqcadan, ssenari üzrə hazırlanmışdı, icraçılar da məlum idi. Lakin bu işin surətli gedişi, sərt mexanizmi üçün münbit zəmin yaranmışdı. Hamı bir-birini satırdı, paxıllıq, dargözlük o dərəcəyə çatmışdı ki, sən demə, çoxu fürsət axtarırmış – dostunu, qardaşını ələ verməyə.
– Mirzə müəllim, vaxtilə “Azərbaycan” jurnalında Fatma Qədrinin xatirələri çap olundu. O yazının bir yerində (həmin hissəni o dövrdə çap edə bilmədik) Fatma Qədri yazırdı ki, 37-ci ildə məni işdən çıxardılar, heç kim qorxusundan salamımı almırdı, hansı tanışıma, dostuma rast gəlirdimsə, üzünü yana çevirirdi. Ancaq bir gün küçədə Mirzə İbrahimovla rastlaşdım. O, məni yanına çağırdı, halımı soruşdu, vəziyyəti öyrənəndən sonra kömək əlini uzatdı, beləliklə Dram teatrına qayıtdım… Bu doğrudurmu?
– Yadımdadır. Hətta Fatma xanıma harada rast gəldiyimi də xatırlayıram. Kommunist küçəsinin tinindəydi. O vaxt İncəsənət işləri idarəsi bura yaxın idi, Ali Sovetlə Akademiya arasında bir dalanda yerləşirdi. Təkcə Fatma Qədriyə yox, başqalarına da kömək eləmişəm. Bir dəfə Mirzağa Əliyev yanıma gəldi. Gördüm ki, çox pərişandır. Dedi ki, ay Mirzə, məni işdən çıxardıblar, hansı bir səyyar teatra isə göndərmək istəyirlər. Özü də “xalq düşməni” adı ilə. Hələ bir qarnıma da işarə edib deyirlər ki, bu, Nikolay piyidir, əridəcəyik onu.
Mirzağa Əliyev barədə lazımi idarələrlə danışdım, onun böyük aktyor olduğunu, Azərbaycan səhnəsinin bir də ona bənzər komik yetirməyəcəyini söylədim və deyəsən, inandılar mənə. Möhsün Sənaninin başına da belə bir oyun açmışdılar. Bir gün Gəncədə, “Sərdar” bağında gəzəndə İran konsulu girib qoluna. Dərhal DTK-ya xəbər çatıb. Gəldi yanıma. Kömək əlini uzatdım. İndi özün fikirləş, adamların çoxu necə tutulub…
Səməd Vurğun barədə o zaman çox söz-söhbət gedirdi. Bağırov öz kabinetində bir dəfə ona əl uzatmadı, dedi ki, get, sənin əllərin qanlıdrı. Və o da yadımdadır ki, Bağırov sonra məni çağırıb Səməd haqqında soruşdu: “Səməd Vurğun haqqında padvalda yatanlar danos veriblər”. “İnanmayın! Səməd elə bir istedaddır ki, Azərbaycan xalqı bir də bu nəhənglikdə sənətkar yetirməz” – dedim.
Səmədi çox dara çəkiblər, hətta deyiblər ki, sən rus xalqının düşmənisən. Səməd özünü itirməyib: “Mən rus ədəbiyyatının incisi – “Yevgeni Onegin”i öz xalqımın dilinə çevirmişəm” cavabını verib. Məni də çox məcbur elədilər, onun haqqında nəsə danos yazım, vicdanımı itirmədim, dedim, yazaram, ancaq həqiqəti!
– Bəs, Mirzə müəllim, bu qədər ki, ziyalılarımız qırıldı, bada getdi, heç bir yerdə, heç zaman etiraz etmədiniz?
– Etirazımız yaratdığımız obrazlarda görünürdü. “Vaqif” pyesində Qacarın monoloqunu xatırlayırsanmı: “Mənim vicdanım da, qəlbim də qandır, dünya qan üstündə bir xanimandır!” Mənim “Gələcək gün” romanında yaratdığım Rza şag obrazı elə bu etirazın ifadəsi deyilmi?
– Mirzə müəllim, mənim 37-ci ildə bağlı sualı verməkdə məqsədim var. İndi arxivləri qaldırır, bir-bir sənədlərə baxır və xalqın gözündə mələk görünənlərin bir çoxunun paxırları açılır. Bu baxımdan özünüzü rahat hiss edirsinizmi?
– İnsan dünyaya bir dəfə gəlir. Mən özümü bu barədə tam arxayın hiss edirəm. Heç bir sənəddə mənim imzama rast gəlməzsiniz. Buna görə xalqın gözünə dik baxıram.
– Bir sual da verəcəyəm: Qanlı yanvar hadisələri zamanı Azərbaycan yazıçılarından bir çoxu partiya biletindən imtina etdilər. Hətta yadıma gəlir ki, sizə də zəng edib partiya biletini atıb-atmayacağınızı soruşdular.
– Doğrudur. Amma mən “yox” cavabı verdim. Bilirsənmi, heç bir partiya havadan yaranmır, müəyyən ictimai zərurətdən meydana gəlir. O cümlədən, Kommunist partiyası. Onun proqramı var, nizamnaməsi var. Lakin partiya sıralarında çoxlu karyeristlər, vicdansızlar, rüşvətxorlar, xalqın qanını içənlər var. Yadında saxla, partiya rəhbərliyində çox zaman namuslu adamlar həllədedici rol oynamayıblar. Əksər vəzifəli adamlar bir məqsədlə o vəzifəyə gəliblər: rüşvət alsınlar, kapital toplasınlar. Mənim Seyid Hüseyn haqqında yazdığım bir məqaləni oxu. Orda da mən S.Hüseynin “Daxiliyyə naziri” hekayəsi ilə Çexovun “Xameleon” hekayəsi arasında bir yaxınlıq olduğunu göstərirəm. Müəllim nazirə deyir ki, yüz yaşında pristav da, qubernator da rüşvət alır. Nazir isə cavab verir ki, burada qeyri-adi bir şey yoxdur, xariqüladə olardı ki, deyəydin qubernator rüşvət almır. Bütün milli bəlalarımız kökü rüşvətlə bağlıdır.
Dastanoğlu Fondunun dəstəyi ilə Yusif Səmədoğlu adına “İlin ən yaxşı nəsr əsəri” müsabiqəsinə start verildi
Kulis.az xəbər verir ki, fondun təşəbbüsü və dəstəyi ilə keçiriləcək müsabiqədən əsas məqsəd milli bədii nəsrimizin inkişafına yardımçı olmaq, öz əsərlərinin ideya-bədii özəllikləri ilə fərqlənən müəlliflər üçün maddi stimul yaratmaqdır. İldə bir dəfə olmaqla hər il keçirilməsi nəzərdə tutulan müsabiqəyə ötən bir il ərzində yazılan roman, povest və hekayələr təqdim olunacaq. Müsabiqəyə təqdim edilən materallar kitab və ya əlyazma şəklində ola bilər.
İkipilləli keçirilməsi nəzərdə tutulan müsabiqənin birinci turunda qəbul edilən materiallar jüri üzvləri tərəfindən 10 ballıq sistem üzrə qiymətlənidiriləcək və nəticələrə müvafiq hər janr üzrə 3 ən yaxşı əsər seçilərək ikinci tura təqdim olunacaq. İkinci turda gizli ekspertlər bu 3 əsərin müəllifləri arasından müvafiq janrlar üzrə qalibləri müəyyənləşdirəcək. Müsabiqənin nəticələri hər Novruz bayramı ərəfəsində açıqlanacaq və qaliblər ödülləndiriləcək.
Ən yaxşı roman – 3000 manat Ən yaxşı povest – 1500 manat Ən yaxşı hekayə – 500 manat
Qarabağdakı zəfərimiz və şəhidlərimizin ruhuna hörmət olaraq, müsabiqənin birinci ili istisna hal kimi 2020-ci ilin noyabrından bu günə qədər yalnız Qarabağ mövzusunda yazılan əsərlər qəbul olunacaq. Növbəti dəfədən etibarən mövzu məhdudiyyəti aradan qaldırılacq və müəlliflər istənilən mövzuda yazılan nəsr əsərlərini təqdim edə biləcəklər. Müsabiqəyə materialların qəbulu 2023-cü il yanvar ayının 25-nə qədər davam edir. Materiallar 3 nüsxədən ibarət olmaqla həftənin 1-5-ci günləri ərzində aşağıdakı ünvana təqdim olunmalıdır:
Bəxtiyar balalar, oynayın, gülün Xalqın sevincidir gülüşləriniz. Bir də qaşlarınız çatılmayacaq, Durmuşuq ağ günün keşiyində biz.
Körpə fidanları becərməsəydi, Bağban bağ üzünə həsrət qalardı. Uşaqlar, cavanlar yetişməsəydi, Yəqin ki, insanlıq tez qocalardı …
Yeni dünya qurdu ata-babanız – Bu sözün mənası dərindir, dərin! Çox var-dövlət qoydu… sabah yəqin ki, Sahibi sizsiniz bu nemətlərin!
Dünya bir evdirsə, övlad işıqdır, Oğul arxadırsa, qız yaraşıqdır. Oxumaq, öyrənmək, yaratmaq olsun, Hər an vəzifəniz, hər an işiniz. Sizə biz keşikçi olduqca bu gün, Sabah siz özünüz keşikçisiniz!
Gedin, mətin olsun addımlarınız, Hər saat irəli, hər gün irəli! Günəşi lap erkən salamlayacaq, Qızaran səhərin keşikçiləri!…
Mən də bir insanam, mən də canlıyam, Mənim də qəlbimin arzuları var. Deyirlər arabir dəliqanlıyam. Çox da deyinməsin dalımca əğyar! Mənim də qəlbiınin arzuları var…
Mən səni sevmədim “o gözlər” deyə, Gözümdən od kimi yaşlar tökmədim. Mən sənə vermədim qızıl hədiyyə, Çünki yalvarmadım və diz çökmədim; Gözümdən od kimi yaşlar tökmədim.
Sən Xumar deyilsən, mən də ki, Sənan, Bugünkü sevginin başqadır andı. Nə Məcnun, nə Leyli, nə də biyaban Qalmamış, onların adı yaşandı; Bu günkü sevginin başqadır andı.
Qoy bizə gülməsin nə dost, nə də yad, Ehtiyatlı danış, ehtiyatlı dur!.. Nə qədər mən sağam, get dolan azad! Fəqət sevgilimdən xahişim budur: Ehtiyatlı danış! Ehtiyatlı dur!..
Haydı, insanlara qaynayıb qarış Qalma bu dünyada həyatdan iraq! İstəsən aləmi gəz qarış-qarış, Xain adamları tez görüb buraq, Qalma bu dünyada həyatdan iraq!
Hüsnünü örtməsin nə pərdə, nə rəng – Ay kimi saf dolan, gün kimi açıq. Keçmişin üstünə qələm çəkərək, Vuruş meydanında vuruşmağa çıx, Ay kimi saf dolan, gün kimi açıq!
Bu son sozlərimi qulağından as! Dünyada, hər günün bir hökmü vardır. Vaxtını almasın nə toy, nə də yas, Gurlayan səsinlə “irəli!” hayqır; Dünyada hər günün bir hökmü vardır.
İlahi, yatağın nə sağında, nə solunda, nə bir gözəlin qolunda yatmaq istəyirəm. İlahi, nə söyüd kölgəsində, nə dünyanın ən azad ölkəsində yatmaq istəyirəm. İlahi, dar quyu dibində, qaranlıq nəm içində, işıqlı qəm içində, ağrısız yatmaq istəyirəm.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəlinin “Dramaturgiyamızın banisi” sərlövhəli müsahibəsində böyük ədib M.F.Axundzadənin Şəkidəki ev-muzeyinin əməkdaşı Sevda Rəhimova ilə həmsöhbəti Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) aylıq mətbu orqanı “Ulduz” dərgisinin dekabr sayında işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) Gənclər Şurasının üzvü və katibi, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Mətbuat katibi, “Kardeş kalemler” dərgisinin Azərbaycan təmsilçisi, gənc xanım yazar Şahanə Müşfiqin “Qutsal yolçu” adlı yeni kitabı işıq üzü görüb .
Kitabın redaktoru “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevadır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru Gənc xanım yazar Şəfa Vəlinin məqaləsi “Yada düşdü” jurnalında işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Kulis.az “İlin hekayəsi” müsabiqəsində iştirak edən Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru Şəfa Vəlinin “Hər şeyi sevən adam” hekayəsini təqdim edir.
“Dünən dekabrın biri idi. Bu gün ikisidir. İki gün arasındakı yeganə fərq yalnız aid edildikləri təqvim rəqəmləridir. Vəssəlam! Başqa nə? Nə axı? Heçcə nə!” – düşüncələrindən asdığı yüklər xana yumaqları kimiydi; biri çözələndikcə, o biri də yuvarlanır, birinin ipi ərişə keçəndə, o birininki arğaca dolanırdı: “Sonra da ad qoyurlar mənə, ayama taxırlar öz aləmlərində! Elə bilirlər, sözarası dedikləri o “qaravəlli” sözünü qanmıram, anşırdammıram. Təpəniz haqqı elə! Qurudun əzgintisi kimi şeylərdi, əşşi, hamısının canında, ruhunda nə var-nə yox, ömür cəmində islanıb, əzilib, neçə dəfə də süzülüb, xəngələ-xaşıla çilənib.”-dodaqlarına əmin, bir az da həyasız gülüş çiləndi: “Nə ayamadı amma! Pəh! Yazasan bir A4 səhifəsinə, çap edəsən rəngli printerdə, arxasını tüpürcəkləyib yapışdırasan hamısının qaşqasının ortasına bircə-bircə! Özü də, iri hərflərlə: ƏZGİNTİ! Gələn də oxuyub gülə, gedən də!”-şaqqanaq çəkdi…Amma gülüşünün ömrü anlıq oldu, ruhundakı uçurumun dibinə çoxdan atdığı təəssüfü silkələnib qalxdı, boyunu göstərdi: “İndi qurud tanıyanmı qalıb?! Qoyasan elə marketdən kauçuk qabda yaxantı daşıyalar, adını da qatıq qoyalar…”
Dərindən “ah” çəkib gözlərini tavana zillədi. Geridə qoyduğu günün hər saatını, hətta hər anını yadına salmağa başladı. Adətiydi başı yastığa gəlincə divardakı təqvimdə üstündən qara qələmlə “bir quş!” yazdığı rəqəmə aid edilən günü xatırlamaq…
…Səhər də həmişəkiydi; təmirsiz evində yuxudan oyanmış, suyu yaxşı isitməyən qızdırıcıya söyə-söyə, ləkəli aynaya baxmadan əl-üzünü yumuş, şokolad yağlı yaxmasını yemiş, kürəyi enli, qolları gödək paltosunu əyninə keçirib qapıdan eşiyə atılmışdı. Yenə küçədə qabağına şalına bürünmüş küçəsüpürən qadın çıxmışdı, onu görəndə işini dayandırmış, çalğısının uzun sapına söykənib ona gülümsəmişdi.
– Hansına gününə gülürsən, ay bədbəxt?! – demişdi küçəsüpürənə bircə sərt baxış ataraq, sonra da paltosunun boyunluğunu yuxarı qaldırıb sürətlə özünü dayanacağa çatdırmışdı.
Avtobusda yolçuluğu da dəyişilməzliyə məhkum idi; itələyən, yıxılan, oturmaq davası edən, sürücüylə dilləşən sərnişinlər, kələ-kötür yollar, qazandan daşan yarma sıyığı kimi, dayanacaqdan yolun ortasına qədər köpüklənən insan səbirsizliyi…
İş yerində də könülaçan heç nə yox idi… Nə işini, nə iş yoldaşlarını sevirdi, maaşından razı olan adama isə bir dəfə də olsun, rast gəlməmişdi. Uşaqkən bütün həmyaşıdları kimi, kosmonavt olacağına əmin idi. Yeniyetməlikdə anladı ki, kainat arzularına sığa bilər, amma atasının cibinə sığmır. “Dolanışıq” kəlməsinin ucundan yapışmağının bütün arzularının, xəyallarının üstünə keçə kimi örtüldüyünü dərk etməyinin yaratdığı xəyal qırıqlığı get-gedə ümidsizliyinin özəyinə çevrildi. Bu özək çatladıqca, içindən yeni-yeni uğursuzluqlar, narazılıqlar zoğ verdikcə başladı əcdadlarından qalan, minilliklər boyunca urvatını itirməyən lənətli mirasa sarılmağa-günahkar axtarışıyla barmağını önünə gələn bəşərə tuşlamağa. Hikkəli, alacaqlı, umacaqlı düşüncəsinin “borclu”sunu tapmaqda gecikmədi; babasından atasına, atasından da ona qalan təmirsiz evin yaşanılası olmamasının günahkarı evi tikən bənna, səkilərin əyri-üyrü, çala-çuxur olmasının günahkarı gülərüz küçəsüpürən, avtobusdakı basabasın günahkarı adamları “çaqqıldax yunu xarala basan kimi” üst-üstə avtobusa dolduran sürücü, sevmədiyi işinin günahkarı isə “yediyini danan” boğazı idi…
…Dikəlib yerində oturdu. Dəyişməyən, bir-birindən heç nə ilə fərqlənməyən alatoran günlərin, heç olmasa, birində belə, gün işığı görməyin mümkünsüzlüyünün səbəbini axtardı xatırladığı həyatında ilk dəfə… Sağ əlini üzünə çəkdi, qaşlarını dartdı və ağzını açdı. Canından keçən ani titrətmə ilə özünə gələndə susuzladığını hiss etdi və ayağa qalxıb mətbəxə keçdi. Qulpu qırıq fincanını su kranının altına tutanda nahar vaxtı iş yoldaşının dediyi sözlər yadına düşdü.
***
…Üç nəfər idilər: işi-gücü su borusunu o yan-bu yana sürütləmək olan saqqallı qoca, gündə, bəlkə, yüz dəfə eynəyini köynəyinin qoluna silən arıq, uzun oğlan, bir də o. Qoca çay dəmləyir, oğlan fincanları yaxalayır, o isə əlləri qoynunda dayanıb çay içmək üçün səbirsizlənirdi. Arabir də, mətbəxin qapısına nəzər salırdı ki, kollektivdən daha heç kimin gəlməməyindən əmin olsun. Çay hazır olan kimi, fincanını doldurub aradan çıxacaq, öz kiçik kabinetinə girib qapını içəridən bağlayacaqdı. Xoşlamırdı ağız deyəni qulaq eşitməyən yığıncaqları; bir-iki dəfə məcburən qalmışdı tünlüyün ortasında, içdiyi çayı zəhərə dönmüşdü. Hələ də, o bir-iki dəfədən üç-dörd epizod xatırlayırdı. Katibə qızın saçını əliylə oynadaraq gülməsi, xadimənin telefonda nəvəsinin şəklini göstərib: “Düz yeddi ildən sonra gəlib e! Yeddi il!” – deməsi, müdir müavinin pəncərəyə uzanan şam budağındakı dələni göstərib hamıya sakit olmalarını işarə etməsi… Bu xatirə saçaqlarının hər biri onu hirsləndirir, insanların bu qədər dolanışıq dərdinin içində, bu qədər bozluğun, rəngsizliyin içində necə sevinə bilmələrinə, necə gülə bilmələrinə məəttəl qalırdı.
-Bağban dayı, çay hazırdımı? Siyirməmdə şirin kökələr var, götürüb gəlirəm.
Katibə qız başını mətbəxin qapısından içəri salıb ucadan soruşdu və cavab gözləmədən çevrilib gözdən itdi. O, əsəblə içini çəkdi və başını buladı. Oğlan yaxaladığı fincanları səliqə ilə masaya düzdü, ehmalca başını qaldırdı və düz onun gözlərinin içinə baxıb:
– Bircə gün də hər şeyi, hamını sev!-dedi.
***
…Əlindəki fincana baxdı, suda öz əksini gördü; əyri-üyrü, tərpənən üzü dodağının qaçmasına səbəb oldu. Boş olan əlini yelləyib fincandakı suyu birnəfəsə içdi və fincanı etina ilə masaya qoyub yerinə qayıtdı…
Yuxuya gedənədək oğlanın dediyi cümləni düşündü: “Bircə gün də hər şeyi, hamını sev!” Səhər oyananda da ilk ağlına gələn elə bu cümlə idi. Yerinin içində gərnəşdi və otağa göz gəzdirdi. Pərdələrin süzülmüş yerlərindən görünən işıq günün bir boy qalxmasından xəbər verirdi. Bir istədi, zəngli saat düzəldən zavodun işindəki səmərəsizlikdən gileylənsin, tez yadına düşdü ki, bu gün iş yoxdur-idarədə müdir müavinlərinin hesabat günüdür. Əlini atıb zəngli saatın başına tumar çəkdi və pıçıldadı:
– Sən elə etibarlı dostsan ki! Düz, iyirmi yeddi ildir, mənə yoldaşlıq edirsən bu ömür yolunda. Atamın səni aldığı gün hələ yadımdadır. –susdu, diliylə dodaqlarını yaladı və gözlərini yumub əlavə etdi:-Onda on yaşlı uşaq hardan biləydi ki, günə başlamaq üçün sənin hay-harayına möhtac qalacaq…
Yenə uşaqlıq xatirələrini bürmələyib atdığı sandığın qapısına əl uzatmışdı düşüncələri. Bir hövldə ayağa sıçradı: “Nə qədər olar ey uşaqlıq arzularını xatırlamaq? Elə dünənin kədərini əzizləyə-əzizləyə bu günün sevinclərindən məhrum olmurammı?” –deyə düşünərək özünü əlüzyuyana çatdırdı. Yenə su ilıq idi, amma o, bu ilıqlıqda nəsə xoş bir şey hiss elədi. Nə idi bu xoşluq? Qorxa-qorxa, çəkinə-çəkinə ətrafına göz gəzdirdi. Hər şey eynən dünənki kimiydi. Yox… Dünənki kimi deyildi axı. Dəyişən nə idi? Gözlərini yumub ürəyində onadək saydı, sonra gözlərini açdı və hamam otağını daha diqqətlə süzdü. Dəyişənin nə olduğunu yenə anşırdammadı, əl-qolunu oynada-oynada mətbəxə keçdi. Şokoladlı yaxması da, axşamdan qalan dəm də ona ləzzət elədi. Damağındakı dad qaçmamış özünə ikinci yaxmanı da düzəltdi, ikinci çayı da süzdü.
Qapıdan çıxmamış pulqabındakı pulları saydı və özünə yeni palto almaq üçün ən gözəl vaxtın məhz bu gün-dekabrın üçü olduğuna qərar verdi. Səkidəki su ilə silələnmiş çalaların üstündən hoppanaraq keçdi, lap axırıncısının yanında dayandı. Əyilib yerdən bir çinar yarpağı götürdü, onu su dolu çalanın üstünə qoydu. Yarpaq iriydi, ucları çalanın kənarında qaldı. Ətrafına baxdı, nisbətən kiçik yarpaq tapdı, çalaya onu buraxdı. Amma bu yarpaq da suyun üstündə üzmədi, eləcə, olduğu yerdə qaldı.
– Bu balaca yaxşı üzər.
Səsə geri çevrildi. Küçəsüpürən çalğısının sapını qoltuğunun altında sıxmışdı, bir əliylə şalının düyününü bərkidirdi, digər əliylə də balaca, uzunsov bir yarpağı ona uzatmışdı. -Sağ olasan, xala!
Həvəslə yarpağı aldı və suyun üzərinə qoydu, əyilib var gücüylə üfürdü. Yarpaq sürətlə bir qarışlıq çalanın digər sahilinə çatdı. -Zoğal yarpağıdır o, yüngüldü, həm də, damarı nazikdi. –dedi küçəsüpürən gülümsəyərək. -Burda zoğal ağacı var?-heyrətlə ətrafına baxdı. -Budu ey, məktəbin həyətindədi.
Küçəsüpürənin göstərdiyi səmtə burdu boynunu; on-on beş metr aralıda dekabrın çiskininə könül vermiş, hər budağında iki tək, bir cüt sarı yarpaq görünən zoğal ağacı vardı. -Zoğalını da uşaqlar yeyər bunun.-İlk ağlına gələn fikir söz donunu geyinməkdə gecikmədi. -Hə.-Küçəsüpürən başını yellədi: -Sağ olsunlar, həmişə ovuclarına yığıb mənə də uzadırlar dəmirlərin arasından.
…Avtobus dayanacağına çatanadək dodaqlarının kənarındakı dartılmanı dayandırammadı: “Küçəsüpürənin təbəssümü sıçradı üzümə, yüz faiz!”-deyə düşünməkdən də özünü saxlaya bilmədi. Dayanacaqda adam az idi. Yaşlı kişi taxtası qırıq oturacaqda oturmuşdu, qaşlarını düyünləyib siqaret çəkirdi. Gənc qız düz səkinin kənarında idi; ayaqlarını aralı qoyub başını sinəsinə əymiş, baxışlarını asfaltdakı çata zilləmişdi. İki yeniyetmə oğlan dayanacağın dəmir dirəyinə söykənmişdi, hərəsi öz telefonunun ekranına baxırdı. Bir neçə saniyə oğlanları müşahidə elədi, onların üzündə anbaan dəyişən ifadələrdə nə axtaracağına qərar verə bilmədiyini anlayanda yenə gülümsədi: “Hələ o yaşdalar…” – düşünərək yoluna davam elədi. Bu gün avtobusa minməyəcək, iki küçə aşağıdakı paltar dükanınadək piyada gedəcəkdi. Düşüncələrinin tanıdığı kələ-kötür, yamaqlı küçələrin addımlarına yad olmağını da sevgisizliyə yozmaq istəmirdi, elə-belə, səbəbsizcə, məna axtarmadan piyada gedirdi…
***
…Təzə aldığı paltosunu dəhlizdəki asılqandan asanda canına istilik yayıldı: -Evim…-dedi kövrəkliklə:-Öz evim. Babamın əl əməyi, atamın sığınacağı, anamın qürur yeri…
Mətbəxə keçdi. Çaydanı doldurub qaynamağa qoydu, dəmliyin qapağını qaldırıb köhnə dəmin tünd qoxusunu ciyərlərinə çəkdi. Sonra dəmliyin içindəki qaraçayı pəncərədən eşiyə-həyətdəki kollara tərəf tulladı. Yadına iş yerindəki qoca bağbanın çay dəmləməsi düşdü. Eynən onun kimi, ehmalca dəmliyi yaxaladı, ürəyi soyumadı, ovcuna su alıb eşiyinə də çəkdi, sonra çay qaşığı götürdü, üç çay qaşığı qaraçay tökdü dəmliyə. Döyükə-döyükə mətbəxdəki dolabın üç-dörd qapısını açıb-örtdü, nəhayət, kiçik bir kasanın dibində beş mixək tapdı. Üçünü götürüb dəmliyə atdı və çaydanın qaynamasını gözləməyə səbri çatmayacağını görüb dəhlizə çıxdı. Yataq otağının yarıaçıq qapısından görünən dağınıqlıq ürəyini sıxdı…
Çirkli yataq örtüyünü hamam otağındakı kauçuk vannaya qoyub əlini yumağa başladı. Sabunlu əllərini bir-birinə bərk-bərk sürtdükcə nəyinsə yeniləndiyini, dəyişdiyini düşünür, o “nəsə”ni axtarmaqdan qorxduğu üçün özünü danlayırdı: “Özüm ölüm, hələ mənə urvatlı ad qoyublar ha! Elə qaravəlliyəm ki, buyam! İndiyədək qorxduğum bir Dəli Nəstənin itiydi. İndi amma gözümün gördüyündən diksinirəm, hoppanıram içimdən. Əriştə aşının həlimi kimi, bulandırıram zehnimdə nə varsa. Niyə axı? Niyə? Elə bil, bu dünyada…Yox…-başını buladı:-Dünya çox oldu axı, ay qaravəlli, sən dünyanın eyninəsənmi ki? –sulu əlini yellədi, baxışları sıçrayan damlaların ardına düşüb güzgüyəcən getdi, köynəyinin qoluyla güzgünü silməyə başladı: -Lap elə bu şəhərdə, bu küçədə qorxulası o qədər adam var ki! Biri elə Əsnatın qızı Lilpar, çənəsinin altına keçdinsə, birinci sinifdə aldığın “iki” də yadına düşür. Nətəhər edirsə, kalapır kartofu kimi, bişirir, piləyə döndərir adamı. Vaxtında atana, anana demədiyin nə sirrin varsa, göy düyünçə eləyib, büküb qoyursan Lilparın ovcuna. Qorxulasıdırmı? Hə!”
Güzgü təmizləndikcə gözlərinin qarşısında üz xətləri aydınlaşdı. İkiəlli əlüzyuyanın kənarlarından yapışdı və irilənmiş bəbəklərinin içinə zillədi baxışlarını: “Ay qaravəlli! Qaravəlli, hey! Bax, gördün? Bircə gün sevdim hər şeyi, hamını! Elə bilirsən ki, Lilpardan zəhləm gedir? Yox ha! Onu da sevirəm! Onun o qara saçlarını, ala gözlərini hələ məktəb vaxtından sevirəm. Köklüyü də eynimə deyil. Məgər kök olmağı, arıq olmağı adam özü seçir ki?! Heç onun sözgəzdirən olması da pis deyil. –çiyinlərini çəkdi:-Nəyi pisdir ki? Hə? Lilpar olmasa, Haqqı kişi evində tək öləsiydi, düzdümü? Amma tək ölmədi. Lilpar hay saldı camaatın canına ki, Haqqı kişinin evində işıq səhərəcən yanıb. Gəlib ertədən kişini yarımcan tapdılar, sən demə, divandan yerə yıxılıbmış. Nolsun ey, illərdi oğul-uşağı yiyə durmurdu? İndi hər gün gəlib-gedirlərmi? Gəlid-gedirlər! –gözlərini yumdu, səsini qısdı:-Onsuz da, kişi öləndə o ev onlara qalacaqdı da… –Gözlərini açdı, bu dəfə daha hikkəylə başını irəli uzatdı: -Sevirəm hər şeyi! Sevirəm hamını! Bilirəm, heç kimin günahı yoxdur mənim belə yaşamağımda! Ümumiyyətlə, var olmağımda! Ev təmirsizdi? Bənna neynəsin ki? Vaxtında çax-çillə tikib də! Səkilər pis gündədi? Küçəsüpürən eşib? Yox! Avtobus da ki… Heç ondan danışmayacağam da, hamı işə tələsir, hamının vaxtı puldu bu dəqiqə. –bir neçə dəqiqə daha baxdı güzgüdəki əksinə, sonra fağırlaşdı, çiyinləri çökdü, gözləri qıyıldı, dodaqları səyriməyə başladı, səsi öləzidi: -Bilirəm, səndədi günahın hamısı, ay Tanrı…”
…Çaydan qaynadığını bildirmək üçün qürurla taqqıldayır, açıq mətbəx pəncərəsindən içəri təpilən dekabr sazağı, onsuz da, yaxşı isinməyən evin divarlarına yayxanırdı… Hər şeyi sevən adam çiyinlərini gərərək evin içində dolanır, hamının məsum olduğu dünyada yaşamağın gözəlliyini anladığına görə, özüylə qürur duyurdu… Ən gözəli isə barmağını hara istəsə tuşlamağın mümkünlüyüydü; o, tapdığı yeganə günahkarın harda olduğunu bilmir, heç bilmək də istəmirdi…
Kulis.az “İlin hekayəsi” müsabiqəsində iştirak edən ə Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri Nemət Tahirin “İsinmiş zəhər” hekayəsini təqdim edir.
Lalə xanım kimsəsiz qadın idi. 10 il olardı ki, Kəngərli ailəsində həm qulluqçu, həm də dayə kimi çalışırdı. Artıq Lalə bu ailənin üzvünə çevrilmişdi Ailənin başçısı Gəray Kəngərli, onun həyat yoldaşı Taclı Kəngərli, övladları Oğuz və Aybəniz idi. Oğuz və Aybəniz valideynlərinin işləri ilə bağlı vaxtlarının çoxunu «Şirin ana» dedikləri Lalə xanımla keçirirdilər. Lalə də bu iki uşağı doğma bilirdi. Bu ailəyə xidmətə gəldiyi gündən özünün bir otaqlı evini kirayə verib burada yaşayırdı. O, ailədən, ailə isə ondan çox razı idi. Bir gün kirayə haqqını almağa gedən Lalə axşamçağı evə zəng etdi… Dəstəyi taclı xanım götürdü: – Ay Lalə, hardasan, bacı? Axşam oldu, hələ gəlib çıxmamısan. Lalə: – Taclı xanım, bir az işlərim var, əgər icazə versəniz, mən sabah gələrəm, həm də ki sizə bir sürpirizim var ey! – Xeyir ola, inşallah, ay Lalə? – Xeyirdi xanım.Lalə sevincək halda cavab verdi. – Təki xeyir olsun. Nəsə səhər tezdən gəl. Uşaqlar da, özümüz də sənsiz çox darıxırıq doğrusu. – Taclı xanım, hər şeyi hazırlıyıb soyuducuya yığmışam, axşam və səhər yeməyiniz var. Sabah da özüm gələcəm.Lalə və Taclı xanım sağollaşıb dəstəyi asdılar. Ailə şam etdikdən sonra uşaqlar öz otaqlarına dərs çalışmağa getdilər. Gəray və Taclı isə televizora baxır, sabahkı günlərini müzakirə edirdilər… Səhər tezdən yuxudan oyanan Taclı xanım isə gecikdiyini nəzərə alaraq,(o, biologiya müəllimi idi). Özü nahar etmədən süfrəni hazırlayıb həyat yoldaşını oyatmağa getdi. – Sabahın xeyir, Gəray! Əzizim, hər şeyi süfrəyə düzmüşəm. Mən işə gecikirəm, uşaqları da oyat, yemək yeyin. Sizə qoşula bilmədiyim üçün məni bağışla. Taclı xanım auditoriyada mühazirə oxuyurdu, birdən telefonuna zəng gəldi. Zəng edən uşaqlarının sinif rəhbəri idi. – Taclı xanım, bağışlayın, narahat edirəm, amma bunu deməliyəm. Dərs zamanı Oğuz və Aydəniz öydülər, tez təcili yardım çağırdıq, xəstəxanaya aparırıq. Özünü itirmiş ana uşaqlardan üzr istəyib, çantasanı götürməyi belə unudaraq auditoriyadan çıxdı… Yarım saatdan sonra Taclı xanım xəstəxanaya çatanda uşaqları təcəzə gətirib mədəsini yumaq üçün xüsusi şöbəyə aparmışdılar. Taclı xanım sinif rəhbərinin telefonda dediklərindən başqa onu öyrənə bildi ki, sinif rəhbəri Gəray bəyə nə qədər zəng etsə də, cavab verən olmayıb. Təlaş içində, göz yaşları axa-axa Taclı xanım da Gəray bəyə, sonra isə ev telefonuna zəng etdi. Cavab verən olmadı. Həm həyat yoldaşının qarasına söylənir, həm də içərisində bir qorxu hiss edirdi… Bir saatdan sonra həkimlər göründü. Onların üzlərindən hər şey aydın olurdu. Ancaq ürəyi yanan ananın ayaqları əsir, titrəyən əllərini bir-birinə sıxaraq: – Qadanızı alım, həkim, balalarıma nə olub? – Çox çalışdıq, Allah bilir ki, əlimizdən gələni etdik, lakin zəhərlənmədən çox vaxt keçdiyi üçün onları xilas edə bilmədik. Bu sözlər Taclı ananın eşitdiyi son söz oldu. Fəryadı göylərə qalxdı, bütün dünya başına yıxıldı ananın. Hələ bu, son faciə deyildi. Ananı saxlaya bilməyən tibb işçiləri və sinif rəhbəri nə edəcəklərini bilmirdilər… – Taclı xanım, baxın, həyat yoldaşın zəng edir. İkinci zəngdən sonra sinif rəhbəri telefonu açıb Taclı xanımın qulağına tutdu. Taclı xanım ağlaya-ağlaya – Gəray, evimiz yıxıldı – dedi. Yox, telefondakı Gəray deyildi. – Taclı xanım, mənəm Lalə.Lalə də hönkürüb ağlayırdı. – Lalə, sizin də artıq xəbəriniz var? Gəray yoldadır. Telefonunu evdə qoyub. Can, ay Gəray, necə dözəcək bu dərdə??? – Taclı xanım, siz nədən danışırsınız? Ağlamaq imkan vermirdi ki, danışsın,– Lalə, Oğuzla Aybənizin öldüyünü deyirəm. Sizə kim xəbər verib? – Nəəə?! Aman Allah, belə də zülüm olar? – deyib yüksək səslə ağlayırdı Lalə. – Lalə, Gəray çoxdan evdən çıxıb, ona da ,bəlkə də. uşaların zəhərləndiyini deyiblər. – Taclı xanım, mən evə girəndə evdə heç kəs yox idi. Evləri yığışdırmaq üçün sizin otağa keçəndə ağzından qan gəlmiş şəkildə Gəray bəyi gördüm. Xanım, Gəray bəy ölüb. Əlindən telefon sürüşüb düşən Taclı xanım da ruhən və mənən ölmüşdü, təkcə nəfəsi arada gəlib gedir… Sabahı gün orta palatada üzünə gün işığı düşən Taclı xanım ayılanda yanında tibb bacısını və ağlamadan saçları pırpızlaşıb gözləri şişmiş Laləni gördü. Xanımın ayıldığını görən Lalə özünü saxlaya bilməyib ağlayaraq onun boynunu qucaqladı: – Allah başımıza daş saldı. Lalə nə qədər ağlasa da, gözləri bir nöqtəyə dikilmiş Taclı xanım ağlamadı. Tibb bacısı birtəhər Taclı xanımdan qoparıb çölə çıxardı. Xəstəxanaya gəlib Taclı xanımdan izahat almaq istəyən polis işçilirəni həkimlər xəstənin psixoloji vəziyyəinin pis olduğun söylədilər. Mərhumları məsciddə yuduqdan sonra dəfn etdilər. Yas yerinə o qədər adam gəlmişdi ki, yas mərasiminin üçüncü gününə kimi hər gün mağar Ən azında 5-6 dəfə dolub-boşalırdı. Qohum-qonşu, qohumlarla yanaşı Gəray bəyin çalışdığı şirkətdən ən önəmli adamlar gəlmişdi. «Üç» mərasimini artıq yola vermişdilər. Bu üç gündə Taclı xanım ortalıqda ruh kimi dolaşır, elə bil ki, nəsə fikirləşirdi. Axşam saat 9 olardı. Qapının zəngi çalındı. Qapını açan Lalə Taclı xanıma polislərin gəldiyini söylədi. – Qoy, gəlsinlər, – dedi. – Taclı xanım, axşamınız xeyir. Bəlkə də vaxtsız gəlmişik, ancaq imkan varsa, sizinlə danışmalıyıq. Səhər süfrənizdən götürdüyümüz nümunələr şəhər məhkəməsinə və laboratoriyaya göndərilib. Ancaq tort atıldığı, boşqablar krantın altına yığıldığı üçün götürülən nümunələr kifayət etməyə bilər. – Allah mənim boynumu qırsın, bilsəydim lazım olacaq, tortu atmazdım, pişik kremini yediyi üçün atdım, – dedi Lalə. Polis rəisi üzünü Taclı xanıma tutub: – Kimdən şübhələnirsiniz, sizinlə düşmənçilik edən elə bir adamınız varmı??? Taclı xanım: – Yox, indiyə kimi heç kəslə işimiz olmayıb. Evizimizdə isə ən yad adam Lalədir. O isə artıq 10 ildir bizimlə yaşayır. Polislər bir neçə gün gəlib hər iki qadını sorğuya çəkdikdən sonra gəldikləri nəticəni Taclı xanıma söyləməyi qərara aldılar. – Taclı xanım, əlimizdəki bütün sübutlar Lalə xanımdan şübhələnməyə əsas verir. – Yox, ola bilməz. Mən Lalədən heç vaxt şübhələnmərəm. – Bilirsiz, xanım, şübhələnməyə əsas verən odur ki, Lalə xanım zəng edib sizə deyir ki, kirayə haqını almağa getmişdim, birinci, Lalə xanım evinə getməyib, ikincisi, kirayə haqqının vaxtına hələ bir həftə varmış – bunu bizə kirayəşin dedi. Daha bir şübhəli məqam – telefonda deyib ki, sizə sabah sürprizim var. Bu sürpriz hələ də ortalığa çıxmadığı üçün bu, səhər yeməyinə qatılan zəhər ola bilər. Qalmış tortun atılması bunu bir daha sübut edir. Məqsəd isə sizin var-dövlətinizə yiyələnmək ola bilərdi. Bu həqiqətə oxşar dəlillər Taclı xanımı da inandırmağa başladı. Səhəri gün Laləni şübhəli şəxs kimi gözaltına aldılar. Bir həftə ərzində sübutları, araşdırmadan çıxan nəticələri Lalənin qarşısına qoyub cavab istəyirdilər. Lalənin isə dediyi bir söz var idi: – Mən qatil deyiləm, yediyim çörəyə xəyanət etmərəm. Ekspertizaya göndərilən qidanın hamısı təmiz çıxsa da, tortun nümunəsini daha daha dəqiq nəticə üçün xaricə ölkəyə göndərdilər.Elə polislərin də şübhələndikləri tort idi. Yuxudan qalxan Taclı xanımın axşamdan ağlamaqdan və gec yatdığı üçün başı ağrıyırdı. Yataqdan qalxıb neçə gündür səliqəyə salmadığı mətbəxə keçdi. Evin hər yerində əzizlərinin xatirəsi dolaşırdı. «Tefal» çaydanı əlinə götürdü, istədi şəbəkəyə taxsın, suyun az olduğun görüb doldurmağı qərara aldı krantın qarşısında çaydanın qapağını açıb içərisinə baxdı, gördüyünə inanmadı. Çaydanı yerə atıb zala qaçdı, bilmirdi nə etsin, ağlayırdı. – Bilirdim bunu Lalə etməyib, – dedi. Telefonun dəstəyini götürüb şöbəyə zəng etməyə çalışdı, əlləri əsirdi. Nömrəni yığana kimi qapının zəngi çalındı. Taclı xanım telefonu yerə qoyub, qapıya qaçdı. Gələn şöbə rəisi idi. – Sabahınız xeyir, bağışlayın. Sizi narahat edirəm, sizinlə vacib İşim var. – Yox, narahat etmirsiz. Elə mən də sizə zəng edirdim. – Bilirsiz, Taclı xanım, biz yanılmışıq. Lalə xanımın heç bir günahı yox imiş. – Mən artıq bilirəm. – Sizə şöbədən xəbər veriblər? – Nəyi? – Xaricə göndərdiyimiz nümunənin təmiz çıxmasını. – Xeyr, mən ailəmin ölüm səbəbini tapmışam. – Necə tapmısınız? – Gəlin mənimlə mətbəxə keçək. Taclı xanım elektrik çaydanını götürüb içərisindəki «spiral»ın altında ölmüş kərtənkələni göstərdi. Baxın, budur mənim ailçmin məhvinə səbəb. – Necə yəni, Taclı xanım? – Mən, biologiya müəllimiyəm. Bilirəm Ki, zəhərli sürünənlər, eləcə də kərtənkələ isti suya salınarkən zəhərini buraxır. O gün axşamdan yazıq Gərayla (Taclı xanımın gözləri dolur) çay dəmləyib içdik, istilədiyimiz üçün mətbəxin nəfəsliyini açdıq, yadımızdan çıxıb örtmədən yatmışıq. Səhər oyananda(Allah mənim canımı alsın) işə tələsdiyim üçün çaydanda qalmış suyu isitdim, çaydanın içinə baxmadım. Çox güman ki, kərtənkələ axşam nəfəslikdən keçib çaydanın lüləyindən içinə girib. Artıq mənə olan olub, Lalə yox, ailəmin ölümünə mən səbəbkaram. Gedək, azad edək, səhv etdiyimi deyim, ayağına düşüb yalvarım, məni bağışlasın. – Daha gecdir, Taclı xanım. Lalə bacı bu gecə kameradan özünü asıb, bu məktubu da sizə yazıb. – Aman Allah, daha bir zərbə. Bu nə həyatdır, ikinci dəfə tələskənliyim ucbatından sevdiyim insanı itirdim.Taclı xanımın ürəyi gedir. Bir azdan ürək dərmanı və sərin su ilə polis rəisi Taclı xanımı ayılda bilir. Həm polislərin, həm də Taclı xanımın şübhələnməsindən heyfsilənib, Lalənin susmasından çox pis olduqlarından danışdılar. Polis rəisi ev sahibəsinə bir daha başsağlığı verib getdi. Taclı xanım pəncərənin qarşısında Lalənin son məktubunu oxumağa başladı: «Düz on il bundan əvəl, vaxtı ilə sevib evləndiyim həyat yoldaşım hər gün məni və oğlumu içib döydüyü üçün dolana bilmirdik. Bir dəfə içib məni döyəndə oğlum nə qədər çalışsa da, məni onun əlindən ala bilmədi. Keçib mətbəxdən bıçağı gətirib, atasını bıçaqlayıb öldürdü. Məhkəmə də cavanlığına, məni müdafiə etməyinə görə 10 il iş verdi. Sizin evdə işə düzələndə bütün bunları gizlətmişdim ki, heç bir ailə tanımadığı və başına bu cür hadisə gəlmiş insanı işə götürməz. Həmin gün – sizə yalan danışdığım gün oğlum həbsdən azad olacaqdı, o sürprizim isə övladımı sizin yanınıza gətirərək hər şeyi danışacaqdım. Bilidir ki, məni qəbul edəcəksiniz. Lakin həmin axşam oğlumu içəridə öldürdülər. Artıq yaşamağın mənası yox idi. Gəlmişdim sizinlə sağollaşıb ayrılım, gedib özümü öldürüm. Lakin bu faciədən sonra sizə dəstək olmaq üçün yaşamağa məcbur idim. Axı siz mənə həyat vermişdiniz. Mən sizin ailənizi öldurməmişəm. Bilirəm, bəlkə fikirləşəcəksiniz ki, azadlığa çıxa bilməyəcəyini anlayıb özünü öldürdü, bu məktubla özünü quruya çıxardır. Lakin and olsun ki, bizi yaradana, o on il dəmir barmaqlıqlarda qalıb öldürülən balamın goruna, mən sizin ailənizi öldürməmişəm. Haqqınızı halal edin. Sizi çox sevən Lalə». Pəncərəyə düşən yağış damlalar pəncərədə, göz yaşları isə Taclı xanımın solğun yanağında özünə iz açmışdı.
Şuşada qış fəslindən fotoları lentə alacaq sonuncu fotoqraf ölkəmizdə səfərdədir
Xəbər verdiyimiz kimi, “Şuşa ili” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı və Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə “4 seasons of Shusha” adlı beynəlxalq fotoqrafiya layihəsi keçirilir.
Layihədə iştirak edən dünyaca məşhur fotoqraflar Şuşa şəhərinə səfərlər edir və hər fəsil üzrə fotoqraflar tərəfindən Şuşanın fotoşəkilləri lentə alınır. Layihə Almaniya, Türkiyə, Finlandiya və İsveçrənin tanınmış fotoqraflarının iştirakı ilə reallaşır. Hüseyn Taşkın (Türkiyə), Reto Guntli (İsveçrə) və Tiina İtkonen (Finlandiya) bu beynəlxalq layihədə iştirak edərək müvafiq olaraq yaz, yay və payız fəsillərindən fotoları lentə alıb.
Şuşada qış fəslindən fotoları lentə alacaq növbəti fotoqraf Fabian Weiss (Almaniya) isə hazırda ölkəmizdə səfərdədir. O, cari ilin 13-16 dekabr tarixlərində Şuşanı ziyarət edəcək.
Azərbaycana səfəri çərçivəsində dekabrın 12-də xarici fotoqraf ilə Mədəniyyət Nazirliyinin Muzey, qalereya və sərgilər şöbəsinin müdiri Nərgiz Abdullayeva arasında görüş keçirildi, “4 seasons of Shusha” layihəsinin məqsədi və gözləntilər barədə fikir mübadiləsi aparıldı.
Qeyd edək ki, xarici fotoqrafların Qarabağın incisi olan qədim Şuşanın tarixi, mədəniyyəti, dahi şəxsiyyətləri və bu gün ölkə rəhbərliyinin tapşırığı ilə burada aparılan quruculuq işləri ilə yaxından tanış olmaları və qısa bir müddət Şuşada yaşamaları onlarda bu ecazkar şəhər haqqında tam təsəvvür yaranmasına səbəb olacaq. Azərbaycana dəvət olunan bu mütəxəssislərin çəkdiyi fotoşəkillər onların Şuşa barədə təəssüratlarının tərənnümü olacaq.
Layihənin sonunda çəkilən fotoşəkillərdən ibarət kitab-kataloq nəşr olunacaq və həm Azərbaycanda, həm də fotoqrafların öz ölkələri və dünyanın digər müxtəlif ölkələrində sərgilər təşkil ediləcək.
28 noyabr-9 dekabr 2022-ci il tarixlərində Polşanın paytaxtı Varşava şəhərində Şərq Tərəfdaşlığın Dövlət İdarəçilik Akademiyasının tərkibindəki Lex Kaçinsi adına Milli Dövlət İdarəçilik Məktəbi tərəfindən dövlət administrasiyasının nümayəndələri üçün dövlət qulluğu sahəsində təlim keçilirib.
Təlimdə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyini İnsan kapitalının idarə edilməsi şöbəsinin əməkdaşı Araz Əlizadə təmsil edib. O, Polşa Respublikasının İnkişaf Fondları və Regional Siyasət Nazirliyində Dövlət qulluğu mövzusunda müxtəlif təlimlərə cəlb olunub. Təlimlər zamanı Azərbaycan Respublikası və Polşa Respublikasıdakı mövcud qanunvericilik aktları ilə yanaşı dövlət qulluğuna dair müxtəlif mövzular da müzakirə edilib və təcrübə mübadiləsi həyata keçirilib.
Həmçinin təlimlər çərçivəsində A.Əlizadə Polşa Respublikasının inkişaf fondları və regional siyasət naziri cənab Qreqoj Puda tərəfindən qəbul edilib. Görüş zamanı dövlət qulluğunun əhəmiyyətinə dair fikir mübadiləsi aparılıb.
10 dekabr 2022-ci il tarixində Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında “Yaşat” adlı xeyriyyə konserti keçirilib.
Konsertdə Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Kamera Orkestri (dirijor Xalq artisti Rafael Bayramov) və “Xəmsə” Estrada Ansamblı (bədii rəhbər Şəhriyar Tağıyev) çıxış edib. Xeyriyyə konsertində qəhrəmanlıq mövzusunda bir-birindən maraqlı musiqi nömrələri, dünya musiqi incilərindən nümunələr səsləndirilib.
Tədbirdə şəhər ictimaiyyətinin nümayəndələri, şəhid və qazi ailələri, şəhər sakinləri fəal iştirak edib.
Bilet satışından əldə olunan vəsait Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün müdafiəsi uğrunda yaralananlara və şəhid ailələrinə dəstək məqsədilə “YAŞAT” fonduna ianə edilib.
Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin təşkilatçılığı ilə Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodiki və İxtisasartırma Mərkəzi tərəfindən Şəmkir şəhərində yerləşən Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən “Tarixi abidələr bu gün və sabah: mühafizə problemləri” adlı təlim başa çatıb.
Təlimdə Dövlət Xidmətinin Gəncə Regional İdarəsinin, “Avey”, “Keşikçidağ”, “Qədim Şəmkir Şəhəri” və Gəncə dövlət tarix-mədəniyyət qoruqlarının 30-a yaxın abidə mühafizəçisi iştirak edib.
Təlimdə Dövlət Xidmətinin Mədəni İrsin Qorunması şöbəsinin müdiri Ruslan Ənvərli, qoruqların idarə olunması və istifadəsinə nəzarət sektorunun müdiri Mahir Qəhrəmanov, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, arxeoloq İdris Əliyev və başqaları məruzələrlə çıxış ediblər.
“Tarix və mədəniyyət abidələrinin anlayışı və təsnifatı”, “Tarixi abidələrin dövlət qeydiyyatına alınması prosesi”, “Aidələrin pasportlaşdırılması və mühafizə zonalarının müəyyən edilməsi” və digər mövzularda keçirilən təlimlərin sonunda iştirakçılara sertifikatlar təqdim olunub.
Səhərlər günəşi, axşamlar ayı, gecələr özünü varaqlayan şair
Deyirlər ki, sənətkarlar öz mühitinin övladıdır və sənətkarın böyüklüyü onu formalaşdıran mühitin böyüklüyü ilə ölçülür. Hüseyn Bağıroğlu Naxçıvan mühitinin övladıdır. Onun “Adam kölgəsinə səsləmə məni”, “Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı şeirlər kitabları yayınlanıb. Şairin ölkəmizlə yanaşı, Türkiyə və İranda da dərc olunan kitabları oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb, şeirlərinə mahnılar bəstələnib. Təkcə doğulduğu Naxçıvanda deyil, “Azərbaycan ədəbiyyatında müasir milli şeirin bənzərsiz örnəklərini yaradan” ədəbiyyat aləmi haqqında (xarici ədəbiyyat da daxil olmaqla) dərin bilgilərə məxsus olan” Hüseyn Bağıroğluya ilk xeyir-duanı NaxçıvanYazıçılar Birliyinin sədri, mərhum Hüseyn İbrahimov verib, “Cavan şairin özünəməxsus dəst-xəttinin” olduğunu vurğulayıb: “Şeirlərini oxuyanda belə qənaətə gəlirsən ki, o, daim poetik axtarışlar aparır, oxucuya təzə söz deməyə çalışır”.
Hüseyn Bağıroğlu əsl söz adamıdır. Onun üçün şöz müqəddəsdir, söz dəyərdir.
Obrazları fərqli, leksik bazası zəngin, şeirlərinin mövzusu müxtəlif olan şairin poeziyasında aparıcı mövzu Vətən-yurd motivli şeirlərdir. O, bəzən Vətəni coşqun, təlatümlü, bəzənsə ən zərif və isti duyğularla təqdim edir:
Dağlarda düşmənə göz dağı – səngər,
Düzlərdə bir zərif çiçəkdi Vətən.
Və ya
Qızara-qızara bayrağa dönən,
Bir şəhid əynində köynəkdi Vətən.
Yaradıcılığında sözün dəyərinə dəyər qatan H.Bağıroğlu, vətənini sevən, ürəyi vətən eşqiylə çırpınan “vətən daşı”dır. Vətən onun üçün hər şeydən öncə gəlir.
Şairin 2015-ci ildə qələmə aldığı “Əldə qılınc süvar olub atlara, // Bir gün dönəcəyik biz o yurdlara”, – şeirində işaran ümidləri 10 noyabr 2020-ci ildə çiçəkləndi. Bağıroğlu, şanlı Ordumuzun İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığı Zəfər sevincini, vətən, yurd sevgisini, çiçəklənən arzularını “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı kitabında başdan-başa inikas etdirir. “Vətən”, “Azərbaycanım”, “Salam, əziz Şuşa”, “Azərbaycan-Türkiyə”, “Sənin baban”, “Azərbaycan əsgəri” və b. şeirlərdə doğma torpağa bağlılıq, Vətən övladlarının misilsiz qəhrəmanlığı, Böyük Zəfərimiz, vətən torpağının əsarətdən qurtuluşu, yenidən yazılan tariximiz yüksək poetik dillə nəzmə çəkilir. Arzuları gerçəkləşən, qazanılan zəfərdən vəcdə gələn, “Qarabağ əbədi Azərbaycandır” şeirində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin məşhur “Qarabağ Azərbaycandır” sözlərini bütün qoca dünyanın bir də eşitməsini istəyən sair yazır:
Qoy bir də eşitsin bu qoca dünya:
Azərbaycan can içində bir candır,
Qarabağ əbədi Azərbaycandır.
44 günlük Vətən müharibəsində igid əsgərlərimiz səngərdə döyüşəndə, Hüseyn Bağıroğlu da boş durmur, dilində dualar, əlində qələm 30 il işğal altında qalan torpaqları xilas edən Azərbaycan əsgərinin igidliyini misralara köçürür:
Sənin alın yazında
Öldü var, döndü yoxdu.
Bu millətin yolunda
Yandı var, söndü yoxdu.
Sən gözümün qarası,
Sən gözümün ağısan.
Anam Azərbaycanın
Sönməyən çırağısan.
Adın dillər əzbəri,
Özün düşmən çəpəri.
Ey tarixin ilk əri,
Azərbaycan əsgəri.
Şairin “vətənsevərlik dərsi olan şeirlərinin düşmənlə təmas vəziyyətində olan əsgərlərimizlə birgə addımlaması”, şeirlərində “Vətən torpağını qara buludlardan qorumağın yolunu, yolağasını ifadə etməsi, Vətəni buludlardan yuxarı qaldırmağı tövsiyə etməsi” onun Vətənə gərəkli olmaq eşqi ilə alışıb-yanmasından yaranır. Peşəsindən asılı olmayaraq hər kəsə qoynunda doğulub böyüdüyü Vətənə xidmət etməyin, Vətənə “gərəkli” olmağın altını cızır:
Çiçək açsın deyə yurdda daş-kəsək,
Ürək məzarda da döyünsün gərək.
Gərəksiz adamın nəyinə gərək,
Gərəkli adama gərəkdi Vətən.
Bu şeirlər yazılmır, ilk öncə şairin ruhunda doğulur, misra-misra, söz-söz ruhdan qəlbə, qəlbdən isə misralara pıçıldanır.
Tənqidçi Vaqif Yusifli Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində “orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları olduğuna” diqqəti çəkir: “Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları ilə qarşılaşırıq”…
Hüseyn Bağıroğlunun poeziyası fəlsəfi ağırlıqlıdır. Bunu diqqətə çəkən Yalçın Nadir, şairin “Mən dünyadan qabaqdayam” şeirini onun fəlsəfi düşüncələrinin təzahürü sayır, sözün qüdrətini, aktuallığını zaman, məkan anlayışının fövqündə görən şairin sözün özü ilə qürrələndiyinin altını cızır:
Nə məkanda, nə vaxtdayam,
Nəğmə kimi dodaqdayam…
Mən dünyadan qabaqdayam,
Dünya gəlib çatdı mənə.
Şairin eşqə yanaşması da özünəməxsus, “fərqli, bir o qədər də maraqlıdır”. “İlahi, sən bizə sevməyi öyrət” şeirində insan varlığını eşqə bağlayan şairin, “Tanrı da sevgisiz bədəni sevməz” adlı şeirində sufiyanə yanaşma duyulur. Bağıroğlu Tanrı dərgahına ucalmağın yolunu eşqdə görür. “Sevərək Allahlaşmaq” (Losev).
H.Bağıroğlunun kitablarının adları: “Adam kölgəsinə çağırma məni”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” özü-özlüyündə bir şeirdir. Kitabların adları oxucunu düşündürür. Fəlsəfi düşüncələrə bürünən oxucu şairin şeirlərini oxuduqca, əslində, bu şeirlərin “həyat həqiqətlərinin bədii inikası” olduğunu anlayır. Necə ki, “fanidə fanidən fani” olduğunu anlayan şair, əbədi olanı soraqlayır:
Həvəsim yox özgələri ötməyə,
Mən yenə özümü qabaqlayıram.
Fanidə fanidən fani olsam da,
Əbədi olanı soraqlayıram.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Müzəffər Zəfər “Nəfsinin gözünü torpaqlayan şairin” obrazını: “Braziliyalı yazıçı Paulo Coelonun “Kimyagər” əsərinin qəhrəmanında gördüyünü, kitabında özünün qələmə aldığı müdrik kəlamlarda Paulo Coelo nəfəsini hiss etdiyini, şairin bu müdrik fikirlərinin hər birində bir kitaba sığacaq qədər böyük hikmətlər gizləndiyini” vurğulayır: “Yer bədənimizi, göy ruhumuzu özünə çəkir, // Bizim ömrümüz isə bu çəkişmə bitənə qədərdir”. “Yeri-göyü sətir-sətir oxuyan” şairin şeirlərinin məkanı göylə yer arası deyil. Yerin üstü olduğu kimi, yerin altı da var: göy, yer və yerin altı. Ruhumuz göylərin, bədənimiz yerin payıdır. “Zərrələr”ində “Təkəbbürü mənəvi yoxsulluğun meyvəsi” sayan Hüseyn Bağıroğlunun yazdığı şeirlər “ruhunun və qəlbinin vəhdətindən” yaranan əsl poeziya nümunələridir.
Şeirlərində, şamanizm və təsəvvüf ədəbiyyatının çalarları sezilən Hüseyn Bağıroğlunun üzü göyədir. Üzü göylərə olan şairin şeirləri də “göy üzünə bənzəyir”. Göy üzü gecələr sirli və sehrli mənzərələri ilə baxanları ovsunladığı kimi, “göy adamı”nın şeirləri də oxucuları ovsunlayır.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Səhərlər Günəşi, axşamlar Ayı,
Gecələr özümü varaqlayıram.
“Gecələr özünü varaqlayan”, “Oxumaq istəsən, özünü oxu, // Yerin altın, göyün üzünü oxu”, – deyən şairin poeziyasını oxuyub ovsunlanmamaq, yerin, göyün hətta yerin altının sirlərinə baş vurmamaq mümkün deyil. Özünü “vaxtı qabaqlayan saat”a bənzədən, onda “yaşamağa hal qoymayan, dörd tərəfini dərdlə hörən” bəndələrdən yorulan Bağıroğlu “ilahi”yə üz tutur:
İlahi, görürsən bəndələrini
Məndə yaşamağa hal qoymadılar.
Dərdinən hördülər dörd tərəfimi
Bir yana çıxmağa yol qoymadılar.
Gah başım üstündən göyü aparır,
Gah ayağım altdan yeri çəkirlər.
Vaxtı qabaqlayan saat kimiyəm,
Gündə neçə dəfə geri çəkirlər.
Bağıroğlunun şeirləri vətənin, yurdun, bütövlükdə, dünyanın ağırlığını, ağrısını çiyninə alan, ürəyindən keçirib misralarda inikas etdirən bir insanın, “fikirlərə qərq olan”, “köhnə sözlərə yeni tale yazan” bir şairin taleyidir:
Fikirsiz ötən gün dərd olur, şair,
Çəkdiyim ahı da fikir aparır.
Yerdə fikirlərə qərq olur şair,
Göydə Allahı da fikir aparır.
Bağıroğlunun harada yaşamasından asılı olmayaraq fikri, xəyalı daim doğulub boya-başa çatdığı yurda, Naxçıvana, Nehrəmə bağlıdır. Doğulduğu torpağı vəsf edən şairin şeirləri Naxçıvan təbiətinin; “Nazlı balası Batabat”, “iman yeri Əshabi-kəhf”, sinəsinə dağ kimi çəkilən Araz, “Haçadağ”, “sirli Gəmiqaya” və s. gözəlliklərinin inikasıdır:
Haçadağ tacıdı, Araz güzgüsü,
Sirli Gəmiqaya qədim incisi.
Əyilməz vüqarı, polad süngüsü,
Yenilməz heç vədə yada Naxçıvan –
Turan ellərinə ata Naxçıvan.
Yaradıcılığında vətən, yurd sevgisi daha da möcüzələşən şairin, “Taletək alnına yazılan yurdu”nun vətən həsrəti, vətən sevgisi misralara hopub göyərir. Bu zaman şair nə Şuşanı, nə Ağdamı, bütövlükdə Qarabağı unutmur:
Şuşa bir nazlı diyar,
Nə könül, nə göz doyar,
Onu görən bəxtəvər,
Cənnəti gördüm deyər.
De, kim unutdu Ağdamı?!
De, kim Şuşadan əl çəkdi?!
Sənə kəc baxan gözlərə,
Mərd oğulların mil çəkdi!!!
Gözün aydın olsun, Vətən!!!
Anatol Fransa görə, “şeir yazmaq Allaha sitayiş, Allaha dua etmək kimi bir şeydir”. Hüseynin şeirləri də “Allaha sitayiş, Allaha dua etmək”, ilahi sözə sığınmaqdır. Allaha sitayış və dualarla hər zaman ilahi sözə sığınan Hüseyn Bağıroğlu dünyanın dərdini çəkəndə də, ağrıyanda da, heyrətlənəndə də ilahi sözü çağırır:
İlahi kəlməni sən çağır, gələr.
Demə söz, yoxsa ki, dağ ağır gələr.
Dünyanın özündən çox ağır gələr
Qoysaq tərəziyə bir varaq sözü.
Bu sözə sığınmada, sözlə dərdləşmədə şairin ruhundan süzülüb gələn şeirlərin hər biri bir doğuluşdur.
Bağıroğlu üçün ilahi söz sirdir, sehrdir, hünərdir, qılıncdır, yeri gəldiyində sığaldır, səfqətdir, “şair ruhunun bir halını əks etdirən güzgüdür. Şair mənən nə qədər saf və zəngin olarsa, şeir də bir o qədər zəngin olacaq”. Söhbət əsl şeirdən, möcüzə sözdən, H.Bağıroğlu sözündən, onun “Göylərin qapısını, “Ah” ilə döyən şeirindən gedir: “Göyün tağları kimidi, Ulduzları öpər sözüm” “Şairin şeirlərində özü ilə sözü qovuşur, möcüzə baş verir: yəni həqiqi şeir doğulur”.
Onda mələklərin dodağındaydı,
Onda yer üzünə enməmişdi söz
Ömrünün ilahi nur çağındaydı
Qarğışa, söyüşə dönməmişdi söz.
Onda yer üzünə enməmişdi söz.
Şair əmindir ki, “zamanın sınağından çıxan şeirə zaval yoxdur…”. “Zamanın sınağından çıxan şeirə zaval olmadığı” kimi, şeirləri zamanın sınağından çıxan şeirlərin müəllifinə də ölüm yoxdur. H.Bağıroğlunun “Şairlər nə zaman doğulur, nə zaman ölür? – sualına verdiyi cavab da belədir: “Şairlər hər zaman doğulur və heç bir zaman ölmür”.
.jpg)
Hüseyn Bağıroğlu əsl söz adamıdır. Onun üçün şöz müqəddəsdir, söz dəyərdir.
