Blog

Niksar Belediyesi ve Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği işbirliği ile Türk Edebiyatı’nın mümtaz şairlerinden Cahit KÜLEBİ anısına bu sene yedincisi düzenlenen “VII. Cahit KÜLEBİ, Memleketime Bakış Şiir Yarışması” neticesinde yarışmaya “Sergüzeşt” rumuzuyla katılan Ordu’dan Ertuğrul Beldağlı “Türkiye’m” adlı şiiri ile birinci oldu.
“Anadolu: Taç-Neşide, Düş-Saray” adlı şiir ile Erzurum’dan Bengisu Sümeyye Polat 2. olurken, “Bir Beylikten Öz Ülkeye Giden Yol” şiiriyle Kahramanmaraş’tan Celalettin Kurt üçüncü oldu.
Dereceye giren şairlerimize Niksar Belediyesince ödül olarak yarışma 1.sine 3.000 TL, 2.sine 2.000 TL ve son olarak 3. kazanana 1.000 TL ödül verilecektir.
Yarışma jüri üyeleri ise şu şekilde oldu: Cemal Safi/ Şair, Özdilek Özcan/ Niksar Belediye Başkanı, Yahya Akengin/ TÜRKSAV Başkanı, Ali Külebi/ Cahit Külebi’nin oğlu, Prof. Dr. Ertuğrul Yaman, Mehmet Nuri Parmaksız/İLESAM Başkanı, Remzi Zengin/ Tokat Şairler Ve Yazarlar Derneği Başkanı, Hasan Akar/ İLESAM Tokat İl Temsilcisi, Mahmut Hasgül/ Şair-Yazar, Sündüs Akça/ Eğitimci-şair.
Yarışmamızda 1. olan şiirin şairi Ertuğrul Beldağlı’nın biyografisi: 1992 yılında Samsunun Bafra İlçesinde doğan şairimiz 2015 yılında İstanbul Hukuk fakültesini bitirerek avukatlık mesleğine atıldı.İlk şiirleri yerel dergilerde yayınlandı. Türkiye genelinde düzenlenen yarışmalarda muhtelif dereceler aldı.
Yarışmamızda birinci olan “TÜRKİYE’M” isimli şiiri:
I.T
Güzide bir maziyken gözlerinde tutuşan
Ey gül kokan sevgili, gülünü tekrar kuşan…
Seni gördüm kadim bir sevdanın nakışında
Seni gördüm yetim bir çocuğun bakışında
Mevlana’nın, Yunus’un her sesinde sen varsın
Hacı Bektaş Veli’nin nefesinde sen varsın
Gönlümden göçen kuşlar, gitmiyor dağlarından
Çıksam bir yolculuğa mücella çağlarından
Aşkın sırlı vaktinde sen şâyânsın Türkiye’m
Kalbimle gördüm seni, bak âyânsın Türkiye’m

II.Ü
Sen zamana vurulan kırmızı bir mühürsün
Uğrunda bir şahadet nefesi kadar hürsün
Yalnızca senin için yere düşer yiğitler
Toprağın cennet kokar, şahittir tüm şehitler
Mehtabından yükselen nağmeler şimdi sussun
Ey her taşı efsunkâr, hep kendine mah/sussun
Coşkun yüreklerdeki asude bir baharsın
Sen ki sonsuz olmanın tek sırrına mazharsın
Doruklara sevdalı bir dumansın Türkiye’m
Ay ve yıldızla süslü asumansın Türkiye’m

III.R
Seninle doğar günüm, seninle olur akşam…
Bir fetih müjdesidir çehrendeki ihtişam!
Tan vaktinde dervişler aşinadır rengine
Mümkün mü katılmamak vecd ile ahengine?
İmanı dirilten bir ayetsin nazarımda
Havan, suyun, toprağın her dem intizarımda
Maveraya akıyor sanki bep ırmakların
Hedefisin bize yol gösteren parmakların
Aşktan çatlayan dudak seni ansın Türkiye’m
Senin kıvılcımında ruhum yansın Türkiye’m

IV.K
Aynalardan yansıyan sendeki hasret midir?
Gönlün kutlu dergâhı senden ibaret midir?
Biliyorum yalnızca bir memleket değilsin…
Kutsal topraklarında başlar Hakka eğilsin!
Sende bir gün yaşayan bir ömür bahtiyardır
Kıyına yüz sürmeyen her deniz ihtiyardır
Zamanı imbiğinde sanki rüya eyledin
Varlığını kalplere malihulya eyledin
Umudun gediğine taş koyansın Türkiye’m
Sana meftun tablolar gül boyansın Türkiye’m

V.İ
Çeşmelerden sükûtu içtiğim günden beri
Yaşıyorum içimde visal denen mahşeri
Kulak verdim semadan hayat veren çağrıya
Selam verdim ta içten, Edirne’den Ağrı’ya
Sen ey yedi kıtayıkendine hayran kılan
Ey her manzarasına sevda ile bakılan
Rüzgârın bir can feza, yağmurun ab-ı hayat
Tebessüm et, ölüme ölümsüzlüğü dayat
Mazlumların ahını hep duyansın Türkiye’m
Sen hakikat yolunda bir beyansın Türkiye’m

VI.Y
Özgürlük dalgalanır bir çiçek yaprağında
Ruhum bir tohum gibi büyüyor toprağında
Gurbete bulaşanlar yıkanıyor nehrinde
“Sönmeyecek son ocak” yanıyor her şehrinde
Göğsündeki her renk bir ekmeği bölüşüyor
Ansızın gökyüzünden cana cemren düşüyor
Her an sana geliyor, hep sana gidiyorum
V/atanı soranlara namusumdur diyorum
Hem gün gibi aşikâr hem nihansın Türkiye’m
Bir memleket, bir vatan, bir cihansın Türkiye’m

VII.E
Aşkın sırlı vaktinde sen şâyânsın Türkiye’m
Kalbimle gördüm seni, bak âyânsın Türkiye’m
Doruklara sevdalı bir dumansın Türkiye’m
Ay ve yıldızla süslü asumansın Türkiye’m
Aşktan çatlayan dudak seni ansın Türkiye’m
Senin kıvılcımında ruhum yansın Türkiye’m
Umudun gediğine taş koyansın Türkiye’m
Sana meftun tablolar gül boyansın Türkiye’m
Mazlumların ahını hep duyansın Türkiye’m
Sen hakikat yolunda bir beyansın Türkiye’m
Hem gün gibi aşikâr hem nihansın Türkiye’m
Bir memleket, bir vatan, bir cihansın Türkiye’m
Ertuğrul BELDAĞLI/ORDU

Yarışmamızda 2. olan şiirin şairi Bengisu Sümeyye POLAT’ın biyografisi: 1989 yılında Erzurum’da doğan şairemiz Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretiminde Yüksek Lisans eğitimi aldı. Çeşitli platformların düzenlediği şiir,makale ve hikâye dallarında ödüller kazandı. Halen Erzurum/Palandöken-İbrahim Hakkı Kubilay İmam hatip Ortaokulu Fen Ve Teknoloji öğretmeni olarak görev yapmaktadır.

Yarışmamızda 2. olan şiiri:
ANADOLU: TAÇ-NEŞİDE, DÜŞ-SARAY
I/
Kaç gök ekin sokulur asırlık sözlerine
İpek/ten eşiğinde nevbahar aynası var
Merhamet ceylan gibi sığınmış gözlerine
Huzuruna çağrılır zümrüt kanatlı kuşlar
Sarnıcında cilveli, neftî denizin sesi
Cemâlinde bir fağfur Japon tasıbûsesi
Âteş-i mugân yankı, muhayyel bir niyazsın
Nevrûze ferâceli, gökçekimli ilk yazsın
Yedi renk, ulu günden, bir kelebek etkisi
Ey sütanne, cansuyu; göklerin mavi süsü
Suzidilden segâha kuğuların türküsü

II/
Nâzenin baharlardan şeffaf gamzeler gibi
Zaman, solmaz hüznüne yüz görümlüğü takmış
Hikmet burcu, hercai, ey sırların sahibi
Hicap, yüzünü öpen mütebessim duvakmış
Bir şebnem damlasın yapraklarda kaç asır
Her ân’ın izdüşümü ellerinde dağılır
Gergefinde gümüşten kumaş dokur aytığı
Yüzünde gül izleri, yakamoz kırışığı
Bu gölge oyununda sırrın, pırıl pırıldır
Sen masmavi usare, bir dalgasın enginde
Üveyikler uçuşur yeşil eteklerinde

III/
Damla damla ışıklar serpilmiş yollarına
Başucundaki yıldız, safir gece kandilin
Sığındım düş sarayı mahpeyker kollarına
Her geçen beyaz bulut su perisi mendilin
Çavlanlar kanatlanıp nevâ-kâr’a bürünür
Leylak çiçeği gölgen, sanki yerde sürünür
Yanağın portakaldır, dudakların kııl nar
Esrârlı kâkülünden esen yeledir rüzgâr
Bahar açar gamzende seyran diye görünür
Kristal libasını, kadîm resimler süsler
Hâline nazar kılar gökten inmiş sülüsler

Mükerrer meskûnumsun; solukların kevserim
Gün akşama dönenede dağdan yokuş yukarı
Dar sokaklı evlerde, neşve bulur kederim
Simli baharat sarar taşları, toprakları
Müjgân gölgende açar pürtelaş yasemenler
Billûr revnaklarının tarhında son çimenler
Sûfi kervan, hümayun, sığar mı kabuğuna
Zerren bile yüklenir mânânın doruğuna
Bir zahmet ezgizidir, gök sorguçlu Gülşenler
Sümbülî dem, ipek şal, gülbanklarla duvaklı
Sende süzülür ahenk, sende ışıklar saklı

V/
Medereseler gam tutmuş, vaktüzre buğulanmış
Sedef kakmalı sandık, güneşin gözbebeği
Dökülmüş teşrinlerin, simyası ağulanmış
Gizli ve âşikarsın ay’ın kaybolmuş yeri
Taş baskılı tülbentsin, imgenin baygın tadı
Mermerlerden oyulmuş bir güvercin kanadı
Taç kapından geçerken rüyâ bu zannedilir
Renkler, sesler, ışıklar… son tuğraya çekilir
Kadîm bir inceliksin; münzevî aşkın adı
Kirpiğinin ucundan gül tohumu yağıyor
Bulutlar saçlarını bulutlara sağıyor

VI/
Bimarhane münkesir, nûrâyini ufukta
Bir buğday tanesinde, saydam söz, kırkbirayet
Gazelhanlar cönkünü, zikrettim bir solukta
Söz evinde tıfl-ı naz, eşik ötesi hayret
Bir kardelen yankıdır kilimlerde nakışın
Her turunç saçağından nüksediyor bakışın
Hercai baharlara yüzünün şavkı vurur
Hüsn-i masumiyetin zamana karşı durur
Ta’lik bir rüya mıdırtıyneti pâkakışın
Şölendir huzurunda yüzüne nâzâr kılmak
Bir ıtır menkıbedir hayâlinle yaşamak

VII/
Mahfuz sükûnetini, sırlı bedesten sandım
Işık ve dua ve sen; raks eder leyl ü nehâr
Nalân olup ney gibi mutlaka her gün yandım
Vuslatın muştugâhtır, erguvanî nevbahar
İsmi cemil, mihrâce, tılsımlı, aşkın-verâ
Âşkaremz olan lâle,şerh edilmez manzara
Çerâğını kor nefesi bir mücerret âyinsin
Âteşefruz sırların, görklü şehrâyinisin
Adil ve bilge toprak, ipek tenli dilâra
Anadolu; cenk kasrı; sahradaki sûfiay
Gül sesi, gün incesi; taç-neşide, düş-saray
Bengisu Sümeyye POLAT-ERZURUM

Yarışmamızda 3. Olan şiirin şairi Celalettin Kurt’un Biyografisi: 1960 Yılında Elbistan’da doğdu. İlk-Orta ve lise tahsilini Elbistan’da tamamladı. Yüksek tahsilini İstanbul Atatürk Eğitim Enstitü’sünde tamamlayarak, öğretmenliğe başladı. Anadolu’nun çeşitli yerlerinde öğretmenlik görevini sürdürdü. 2007 Yılında emekli oldu…
Eserleri; Dolunay, Türk Edebiyatı, Uzun Sokak, Erguvan, Konevi, Yeni Horon, Kar Çiçeği, Güneysu, Seviye, İkinci Fecir, Gündönümü, Millî Eğitim, Tebeşir, Bizim Kalemler, Yeni Ufuk, Destina, Kültür Dünyası, Berceste, Türkiye Çocuk, Şafak Çocuk gibi yayın organlarında yayınlandı. Bir dönem Gündönümü, Tebeşir ve Şardağı Sanat-Edebiyat Dergilerinin yönetmenliğini yaptı.Türkiye genelinde açılan şiir yarışmalarında yedi Türkiye birinciliği, üç Türkiye ikinciliği ve üç mansiyon olmak üzere çeşitli ödüllerin sahibi oldu.

1999 Yılında “Türkiye Çocuk Dergisi” tarafından, çocuk edebiyatına gösterdiği katkılardan dolayı “Yılın Öğretmeni” seçildi.
Şairin bazı eserleri çeşitli sanatçılar tarafından bestelendi. Kendi bestelediği eserlerse, yine bazı sanatçıların kaset çalışmalarına girdi. Hâlen Elbistan Kaynarca Gazetesinde köşe yazıları yazıyor.

Yarışmamızda 3. olan Şiiri:
Bir Beylikten “Öz Ülkeye” Giden Yol

Edebâli muştusu, okunurken dillerde
Bir beylikten uzandı, devletliğe bu şehir
Fetretteyken Türk yurdu, Filizlendi Osman’la
Türkün gücü şahlandı, zamana oldu âhir
Çerağları Söğüt’ün, Türk İslam’ca yanarken
Coşkulaştı Bursa’da coşkulandı her nehir
Edebâli muştusu, okunurken dillerde

Destan yüklü kaleler, kuşatırken bu yurdu
Yüreklerde aşk içre, kutlu sevdalar vardı
Yeşil Bursa özgeydi, havasıyla, suyuyla
Karlı başı som beyaz, pınarlar kadar ar’dı
Dillenirken Söğüt’te, cenk türküsü yağızdan
Gönüllere kar beyaz, feyzi iman yağardı
Destan yüklü kaleler , kuşatırken bu yurdu

Evliyalar şehriydi, kutlu rüyaydı Bursa
Ulu çınar kokusu, toprağından yayılan
Maneviyat halkası, nurlar olup yağarken
Hak deminde çok idi, esrik olup ayılan
Gül vaktiydi o çağ ki, güzellikler içinde
Hak üzreydi fermanlar, hükümleri sayılan
Evliyalar şehriydi, kutlu rüyaydı Bursa

Dedem Korkut türküsü, kopuzlarda demliydi
Ezgileri söylenir, erleşirdi yiğitler
Nevbet vurur mehteran, çalınırken dev kösler
Düşlenirdi çağ üstü, yeni yeni fetihler
Gül düşerken kalplere, Risâletten gül renkli
Önde giden atlıydı, Türk töreli fatihler
Dedem Korkut türküsü, kopuzlarda demliydi

Bir uhrevi zamandı, gül çağıydı o zaman
Çarşısında nâzenin gül alınıp satılan
Medeniyet kabında, yoğrulurken fikirler
Coşkularla çok idi, âriflere katılan
Alperenler sükûtta, aşk söylerken sûfice
Tüm yürekler narlıydı, ateşlere atılan
Bir uhrevi zamandı, gül çağıydı o zaman

İlâhiydi yeşiller, Osman Bey’in yurdunda
Üç cemrenin ardından, gelirdi sonra bahar
Ihlamurlar, ıtırlar, duru iken cemreye
Tatlar girerdi şehre, güller kokardı Nehar
Ahşap evler içinde, cenge çıkan yiğidi
Bekler idi sabırla, dualarla âhu yar
İlâhiydi yeşiller, Osman Bey’in yurdunda

Bir olur ‘Bir’de kalpler, tutuşurdu el ele
Yakarlardı çerağlar, diyarlardan diyara
Orhan gazi cehtinde, önde giden atlılar
Bürünürdü korkusuz, Allah deyip şiara
Kimisi “Abdal” olur, kimi Bacıyan-ı Rum
Kimisi “Âhi” olur, kordu ilmi ayara
Bir olur ‘Bir’de kalpler, tutuşurdu el ele

Ulu cami kaynarı, sebil sebil akardı
Çehrelerde nur vardı, günahlara sur vardı
Aşk oduyla pişerdi, ikram ikram ekmekler
Sûfi Baba himmeti, yüce dağlar kadardı
Başladı mı Kûran’dan, Sûfi Baba hikmete
Cümle Bursa özenir, bu himmetten tadardı
Ulu cami kaynarı, sebil sebil akardı

Yeşil Türbe dil verir, çağırırdı lisâna
Erenlerin menzili, yüreklerde hay idi
Beyazıt-ı Yıldırım, olsa da büyük Sultan
Emir Sultan esasta, tartışılmaz Bey idi
Bir srurdu hırkası, Hakk lafzıydı loncası
Emek verdiği millet, müjdelenmiş soy idi
Yeşil Türbe dil verir, çağırırdı lisâna

Ah! Bursa’da zamanda, çevrilirken sayfalar
Gönlümüze geçmişten, günler geçti güllerce
Sahaflarda eskimiş, yapraklardan hazanî
Renkler doğdu edebî, dağarcıktan sellerce
Ahmet Hamdi bağdarı, kitap içre sözleri
Miras oldu söylendi, ince fikir dillerce
Ah! Bursa’da zamanda, çevrilirken sayfalar

Bir seyri seferdedir, Bursa’da akar zaman
Çağlayanlı su gibi, Bursa’ya bakar zaman
İpekleri işlenir, koza koza ağlardan
Çarşıları süslenir, altınlarla pek yaman
Beyzalaşır doruğu, zirveleri karlarla
Uludağ’ın başından, hiç eksilmez sis, duman
Bir seyri seferdedir, Bursa’da akar zaman

Mor panjurlu evlerde, renklerin cümbüşü var
Eski püskü kasırlar, bulunmaz nadideler
Tarih kokan seyirde, ak çehreli taşlarla
Burçlar göklere bakar, hâlâ görklü kaleler
Ay buluttan çıkarken, ay buluta girerken
Bir hoş olur ay seyri, hep oluşur hâleler
Mor panjurlu evlerde, renklerin cümbüşü var

Yeşil Bursa sevdasın, ‘öz ülkenin’ içinde
Doyum olmaz seyrine, dünden gelen izine
Tarih tarih dokunmuş, mısra mısra okunmuş
İhtiyaç var bu çağda, nesillerin sözüne
Özün yaşat özlettir, sözün yaşat söylettir
Edebâli, Osman’la gir memleket gözüne
Yeşil Bursa sevdasın, ‘öz ülkenin’ içinde
Celalettin KURT-KAHRAMANMARAŞ

İçi içine sığmayan, deli-dolu, hırçın… Bir o kadar da ince, naif ve kırılgan… Aynı zamanda zeki ve cesurdu Otman! Orta Asya’dan konar-göçer bir serüvenin son durağı Söğüt’te yerleşik hayat ile tanışan aşiretin bir ferdi, bir “Bey” oğlu idi… Adı Otman’dı, Türk geleneğinden geliyordu bu isim. Ataman, Atman, Otman… Asya’da Türk’lerin başbuğlarına verdikleri addı bu!… İslamiyet’e geçiş ile birlikte kültürlerini inançları ile yoğurmaya başlamıştı Türkler. Bu sebeple babası Ertuğrul, Otman’a “Osman” demeyi daha çok seviyordu…
Anadolu’nun batısına yerleştikleri günden beri Selçuklu Beylikleri ile sınır komşusu olmuşlar, dayanışma ve paylaşım kültürünü geliştirmişlerdi… Diğer yandan Bizans tekfurlarına da sınır olmanın verdiği savunma içgüdüsü ile çatışma kültürünü güçlü tutma refleksi de yok değildi. Domaniç yaylası bu sebeple at, ok ve kılıç talimlerine sahne oluyor, deli tayların nal sesleri ile inliyordu, sürekli… Yaz aylarının vazgeçilmez alanıydı burası… Osman burada doğdu. Kılıcını burada kuşandı. Kutlu otağın çadırları arasında öğrendi ata binmeyi, attığını vurmayı… Heyecanlarını dizginlemeyi burada öğrendi. Öğrenmeyi de burada öğrendi. Hocası, Şeyh Edebali’nin nasihatlerini burada dinledi. Edebali’nin kızı Mal Hatun’a burada âşık oldu, aşkı burada öğrendi…
Heyecanını dizginleyebiliyordu da, kalbini dizginlemek ne mümkün! Cesaretin ve deli-doluluğun yansıması işte, ne pahasına olursa olsun istemeliydi Mal Hatun’u babasından… Yine aşkının sarhoşluğu altında ezildiği bir gün, atına atladığı gibi soluğu Edebali’nin dergâhında aldı. Hocası ile görüşecek, Allah’ın emrini, peygamberin kavlini dileyecekti… Buyur ettiler dergâha, beklemesini istediler bir odada. Beklemeye başladı heyecanla… Vakit geçmek bilmiyor, hocası da bir türlü huzura buyur etmiyordu. Yorulmuş, uykusu gelmiş, bir köşeye kıvrılmak arzusu oluşmuştu, fakat heyhat! Duvardaki Kur’an’ın varlığı buna izin vermiyordu. Kutsal kitaba saygısından ötürü, direniyordu. Uzun bir bekleyişin ardından sonunda uykuya yenik düştü, yaslandığı duvarda sızıp kaldı… Bir rüya düştü uykusuna: Hocası Edebali’nin göğsünden çıkan hilal kendi göğsüne giriyor, sonra filizlenip fidan oluyor, büyüyor ve dev bir ağaca dönüşüyordu. Dalları genişliyor, bütün dünyayı kaplamaya başlıyordu… Birden kapının açılması ile gözlerini açtı. Hocası nihayet O’nu bekliyordu. Geçti huzura, geliş amacını hatırlamadan başladı gördüğü rüyayı anlatmaya… Rüya tabiri konusunda epey iyi olan Edebali, Osman’ın gördüğü rüyayı tabir ederken kızı Mal Hatun ile evlenerek doğacak çocuklarından türeyecek neslin, kuracağı cihan devletini asırlarca devam ettireceği ile müjdeledi.
Ağaçtan doğdu Osmanlı… Hayat veren, gölge olan, tohumu ay, ışığı güneş olan ağaçtan…
…
Kardeşi Saru Batu Savcı’yı da bir çam ağacının dibinde şehit verdi Osman. Doğumları olduğu kadar ölümleri de ağaçlarla oldu Osmanoğulları’nın. Yüzlerce yıl kandiller astı bu ağaca, ağıtını da ağaca adadı, doğumlarını da…
….
Domaniç yöresinin insanları, işte bu sebeple çok önemser ağaçları… Ninesi Hayme Ana tarafından dalında salıncak kurularak büyütülen Osman’ın anısına, sahip çıkar Mızık Çamı’na, aynı duygu, aynı haslet ve aynı saygıyla…
Domurköy’dedir Mızık çamı. Benim de doğduğum köy, Kayı’nın köyünde… Bundan 30 yıl evvel, bin yıllık yaşlı gövdesinin üzerine sertçe yıkılmıştı, Osmanlı’nın yıkılışına benzer bir şiddet ile… Korudu O’nu Domaniç’li, sahip çıktı, çürüyüp yok olmasına izin vermeden! Tıpkı Türkiye Cumhuriyet’inin Osmanlı’nın mirasına sahip çıktığı gibi…
Mızık çamı, karaçam ailesinin “Pinus Nigra” olarak isimlendirilen bir türündendir. Tür bakımından endemik bir özelliğe sahiptir. Bölgede bu türe ait birçok asırlık ağaç hala yaşamaktadır… Sayılabilen yaşı ile 1000, tahmini olarak ise 1200 yaşında olduğu düşünülen Mızık Çamı, kuruyan dallarının da etkisi ile, 1987 yılında bir rüzgârın şiddetine dayanamayarak olduğu yere yatıvermiştir. Yöre insanı için her daim kutsal kabul edilmiş, koruma içgüdüsü ve hürmet duygusu ile baş tacı edilmiştir. Dalından küçük bir parça alıp evine götürenin o gece evinin yanacağına inanılır… Ayaktayken, dallarının birbirine sürtmesiyle oluşan sesten adını alan bu ulu ağaç, yüzlerce yıl dallarına kurulmuş nice beşikten gelen şehzadelerin sesini “mızık mızık” yansıtmaya devam etmiştir.
1991 yılında Merhum Dr. Avni Domaniç ve Kültür eski Bakanlarından Namık Kemal Zeybek’in girişimleri ile “Anıt ağaç” statüsü kazandırılmış, doğanın yıpratıcı etkilerinden korumak adına da yapay bir takım önlemler ile korumaya alınmıştır. Her yıl binlerce insan Domurköy’den geçerek Mızık Çamı’na hürmetini gösterir, Osmanlı’ya temsili bir ahde vefa ziyaretinde bulunur.
1993 yılında içinde bulunduğu arazi kamulaştırılarak ağaçlandırılmış, bin yıl ayakta durduğu noktaya ise yeni bir fidan, yeni bir Mızık Çamı dikilmiştir. Köy sakinlerinden hayırsever bir vatandaşın girişimleri sonucu yaklaşık 3 km ileriden yapay kanallar ile getirilen su sayesinde bir yaşam alanına dönüştü bu arazi.
Doğup büyüdüğüm memleketim Domaniç’in hem tarihi, hem de doğal değerlerinden birisi olan Mızık Çamı, Osmanlı’yı temsilen sizleri bekliyor. Buradaki kısrak, nal ve kılıç seslerini, Kayı obasının coşkularını, Hayme Ana’nın ninnilerini bize anlatmaya devam ediyor. Kim bilir? Osman Bey’in rüyasında göğsünden çıkan ağaç belki de Mızık Çamı’dır. Ne dersiniz?

Domaniç, dünya tarihinin seyrinin değişmesine tesir eden, üç kıta yedi denizde muhteşem devleti kuran ecdadımızın bize bıraktığı kutsal bir mirastır. Domaniç, Osmanlı tarihinde önemli bir yer tutar. Cihanşümul bir Türk devletine beşik olmuştur. Domaniç, beylikten cihan devletine giden yolun adıdır. Türklüğün ezelden ebede giden yolu üzerinde som altından yapılmış bir kilometre taşıdır.
Öyle çok fazla yöre yoktur ki, “Devlet Ekilen Topraklar” ifadesini, tarihi derinliği ve zenginliğiyle Domaniç kadar hak etsin… Domaniç, tarihin akışına yön veren, Osmanlı cihan devletinin temellerinin atıldığı bir ilçe, bir Osmanlı mirası. Bu zenginliği tamamlayan topoğrafyası ve görenleri hayran bırakan doğal güzelliği de var.
Ecdadın ilk “mikro siyasi, kültürel ve dini teşekküllerin” merkezi Domaniç’e gitmek için birçok sebebiniz var. İşte, sizi Domaniç’e gitmeye teşvik edecek sebepler:
-Hayme Ana: Hayme Ana, üç kıta yedi iklimde cihanşümul Osmanlı Devleti’nin kurucusu olan Ertuğrul Gazi’nin annesi, Osman Gazi’nin babaannesidir. Oğlu Ertuğrul Gazi ve torunu Osman Gazi’yi yetiştirmenin başlangıç çizgisinde duran Hayme Ana, onlara şekil vererek geleceğe hazırlamış ve cihan devletinin temelini atmıştır. O, Devlet Ana unvanıyla tarihe geçmiştir. Sultan 2. Abdülhamid tarafından yapılan türbesi Domaniç’e bağlı Çarşamba köyündedir.
-Şehit Saru Batu Savcı Bey: Osman Gazi’nin ağabeyidir. M.1287 tarihinde Bizans’la yapılan ve Osmanlı’nın ilk savaşı olan Domaniç İkizce Savaşı’nda şehit olmuştur. Mezarı Domaniç’e bağlı Karaköy’dedir.
Mızık Çamı: Hayme Ana’nın torunu Osman Bey’in bebekliğinde dallarına kurduğu salıncakta salladığı, ninniler söylediği, avutup büyüttüğü bir çam ağacıdır. Çocukların mızıklamasından dolayı yöre halkı tarafından Mızık Çamı olarak da anılmaktadır. Sayılabilen yaşı 745 olduğu fakat özünün çıra olmasından dolayı yaklaşık yaşının 1200 civarında olduğu tahmin edilmektedir. 1987 yılında yıkılmış, daha sonra anıt ağaç olarak koruma altına alınmıştır. Domaniç’e bağlı Domurköy’dedir.
-Ebe Hatun, Ebe Çamlığı ve Tarihi Pehlivan Güreşleri: Osman Gazi’nin 1258 tarihinde doğumunu gerçekleştiren Ebe Hatun’un türbesi Domaniç ilçe merkezinde bulunan Ebe Çamlığı’ndadır. Osman Gazi, Ebe Çamlığı’nda doğmuştur. Osman Gazi doğduğu zaman Ebe Çamlığı’nda şölenler düzenlenmiştir. O tarihten itibaren başlatılan şölenler hala tarihi güreşler olarak devam etmektedir. Ebe Çamlığı, Osmanlı’nın ilk güreşlerin yapıldığı yerdir.
-Selim Ata: I.Murad döneminde Domaniç’te yaşamış önemli tasavvuf erenlerinden birisidir. Türbesi Çukurca beldesindedir.
-Mahmud Abdal: Ertuğrul Gazi döneminde yaşamış önemli tasavvuf erenlerinden birisidir. Mezarı Çukurca beldesindedir.
-Sarıkız Mesire Alanı: Sarıkız efsanesinin yaşandığı önemli mesire alanlarından birisidir. Domaniç-Çukurca beldesinin Ilıcaksu mahallesinde bulunmaktadır.
-Ebe Ana: Ertuğrul Gazi zamanında yaşamış Anadolu Bacılarından (Bacıyan-ı rum) kahraman bir Türk kadınındır. Mezarı Domaniç’e bağlı Saruhanlar köyündedir.
-Koyun Baba: Ertuğrul Gazi döneminde yaşamış önemli tasavvuf erenlerindendir. Bizans’la yapılan bir savaşta şehit olmuştur. Mezarı Domaniç’e bağlı Karaköy-Kızıltepe mevkiindedir.
-Sivrice Tepe: Ertuğrul Gazi’nin sık sık çıkıp tefekkür ettiği, cihan devletinin hayalini kurduğu, oğlu Osman Gazi’ye nasihatlerini verdiği Domaniç’in zirve mekânlarından birisidir. Domaniç’e bağlı Durabey ve Safa köyleri sınırları içindedir.
-Pazar Alanı: Osmanlı Devleti’nin ilk pazarının kurulduğu yerdir. Domaniç’e bağlı Durabey köyü yakınındadır.
-Berçin Gözetleme Kulesi: Ertuğrul Gazi zamanında yapıldığı söylenen, restorasyon çalışmaları devam eden ahşap gözetleme kulesidir. Berçin Köyü’nde bulunur.
-Domaniç’in doğası: Domaniç, üç farklı iklimin kesişme noktasında bulunmaktadır. Dolayısıyla bu özelliği ile çok zengin bir bitki örtüsüne ve orman dokusuna sahiptir.
Domaniç, iklimi, zengin doğal kaynakları ve bozulmamış bakir doğası ile turizm açısından bir cazibe merkezidir. Biyolojik çeşitliliği ve nadir bulunan bitki türleri ile süslenmiş dağları, yaylaları, tepeleri, vadileri Domaniç’in tarih-kültürünün olduğu kadar doğasının da ilgi görmesine neden olmaktadır. Türkiye’de yayla keyfinin yapılabileceği nadir yerlerdendir. Ertuğrul Gazi ve Osman Gazi’lerin şifa bulduğu doğal su kaynakları, verimli tarım alanları ve canlı çeşitliliği Domaniç’e sadece göze hitap eden bir doğal güzellikten sıyırıp doğa gözlemciliğine de fırsat vermektedir. Nadir endemik bitki türleri bulunmaktadır. El değmemiş, keşfedilmeyi bekleyen yeryüzündeki cennetlerden birisi. Sözün özü; cennete gitmek için ölmeyi beklemeyin, Domaniç’e gelin./01.06.2016

Sanata 28 yılını veren Çok Yönlü Sanatçı,
Münevver Düver Kısa Öz Geçmiş
Orta Asya Türkü olan Bozoklar, 24 oğuz boylarından, Yıldızhan’ın Avşar boyundan olup Orta Asya’nın hazar denizi kıyısından Horasan yolu ile Anadolu ya gelmişlerdir. Bu büyük göçte aile Kadirli, Kozan, Adana, Çukurova ya yerleşmiştir. Kalabalık bir nüfusa sahip olan ailedeki birçok kişide sanatçı ruhu vardır. Şair olan anneanne ve anne buna bir örnektir.
Münevver Düver Adana’da doğdu. İlk şiirini beş yaşında yazdı. Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı Türkiye temsilcisi Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisidir.

Türkiye’m 2

Gönülden gönüle geçen yol vardır
Ay yıldız aşkıyla birsin Türkiye’m
Dünyada her ırkla dost ile yardır
Kahraman ordunla ersin Türkiye’m

Asya, Avrupa’yı bölen cıvansın
Osmanlı’dan kalan yadigâr hansın
Avrupa Birliği senden utansın
Denizlerle coşan yersin Türkiye’m

Kültürün, Tarihin özün bellidir
Dağın, gölün, ovan, düzün bellidir
Ayda dört mevsimin, güzün bellidir
Bütün dünyaya değersin Türkiye’m

Yedi bölgen turistlerin yatağı
Seksen bir ilin farklı sıcağı
İnsanların kalbi sevgi otağı
Gönül tahtına binersin Türkiye’m

Atatürk kurdu bu cumhuriyeti
Başına getirdi asil milleti
Demokrasi verdi ve hürriyeti
Gözlerimde hep seğersin Türkiye’m

21.12.2010-Adana

Toprağım Azerbaycan

Hasretinle doluyum ben
Azerbaycan Azerbaycan.
Özlemlerin yoluyum ben
Azerbaycan Azerbaycan.

Her zaman seni anarım
Hasretin ile yanarım
Budur benim son kararım
Azerbaycan Azerbaycan.

Türk’ün ülküsü sen oldun
Can oldun gönlüme doldun
Özgürlüğü sonra buldun
Azerbaycan Azerbaycan.

Yol oldun gönül çarşıma
Nur oldun ulu marşıma
Sevgisin yüce arşıma
Azerbaycan Azerbaycan.

Sen yakında, ben uzakta
Sensiz yüreğim tuzakta
Bayrağın her an kucakta
Azerbaycan Azerbaycan.

Her zaman seni düşlerim
Seni gönlümde süslerim
Kalbimde seni beslerim
Azerbaycan Azerbaycan.

Toprağın kokusu gelir
Kokusu bağrımı deler
Gözyaşımı sele eler
Azerbaycan Azerbaycan.

Münevver, Güneyin Kızı
Dinmez bağrımdaki sızı
Mevlâ’m ayırmasın bizi
Azerbaycan Azerbaycan.

Yedi Devlet Bir Millet’in Sultanları

Bu cihanda Türklük şanını gördü
Yedi devlet bir millet’in sultanları.
Dünyada insanlık hükmünü sürdü
Yedi devlet bir millet’in sultanları.

Mahtumgulı Firaği Türkmen şair
Mutasavvıf ilmi insana dair
Bahtiyar Vahapzade yazdı şiir
Yedi devlet bir millet’in sultanları.

Ahmet Yesevi evrende nam saldı
Pir-i Türkistan’ın şairi oldu
Hacı Bektaş, Yunus feyziyle doldu
Yedi devlet bir millet’in sultanları.

Ali Şir Nevai Özbek’in piri
Cengi Aytmatov gönüllerde diri
Denktaş, Nihat Asya bizlerden biri
Yedi devlet bir millet’in sultanları.

27.12.2010-Adana

Ahmet Yesevi

Yesi ülkesine bir güneş doğdu
Türkistan’nın piri Ahmet Yesevi
Yalanı, yanlışı ilmiyle boğdu
Türkistan’ın miri Ahmet Yesevi

Buhara’ydı ilim, irfan merkezi
Sıcak yüreğiyle sardı herkesi
Dünyaya duyurdu Türkistan sesi
Kainatta iri Ahmet Yesevi

Hacı Bektaş, Yunus Emre, Mevlâna
Feyz alıp dağıttı kalpten her yana
İki bin yıl önceden ta bu yana
Gönüllerde biri Ahmet Yesevi

Pir-i Türkistan’ın şairi, veli
Dört kapı, kırk makama değmiş eli
Yüz yirmi yaş sonra seherin yeli
Yaratanın eri Ahmet Yesevi

16.12.2010-Adana

Ali Şir Nevai

Özbekistan dünyasının şairi
Altun yürekli Ali Şir Nevai
Beş yüz yıldan beri olmuş ahiri
Güçlü bilekli Ali Şir Nevai

Rus, Uygur, Ermeni’ler seni anar
Azeri, Tatar’lar özüne yanar
Türkmenler, Özbekler sözüne kanar
Eli kalemli Ali Şir Nevai

Türk dilinde öncü, yoluyla yoldu
İnsan sevgisiyle aşını böldü
Afganistan, Herat oradan geldi
Horasan âlimi Ali Şir Nevai

Babası Vezir, Timur’un meliki
O bir mühürdar, Vezir, Vali idi
Bin bey yüz bir yılında vefat etti
Fani mahlaslı Ali Şir Nevai

22.12.2010-Adana

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Öğretmenime…

Dünya güzeli hocam her zaman zarif, şıksın.
Çağdaşlık yolundaki yol gösteren ışıksın.
Asaletinle yıldız olmaya alışıksın,
Bir Güngör Güner yetmez, binlercesi olmalı,
Yurdumun tüm gençleri bilgilerle dolmalı.

Seni çok seviyorum, daima kalbimdesin.
Kulaklarımda çınlar ahenkli tatlı sesin.
Gönlümün sultanısın, şiirimde de esin.
Bir Güngör Güner yetmez, binlercesi olmalı,
Yurdumun tüm gençleri bilgilerle dolmalı.

Doğruluğu gösteren, sensin kutup yıldızım
Özlediğim yıllarda sen oldun yürek sızım,
Görmeden de sevildin hayranın iki kızım,
Bir Güngör Güner yetmez, binlercesi olmalı,
Yurdumun tüm gençleri bilgilerle dolmalı.

Ellerimde hünersin, gözlerimde de umut,
Ömrüm oldukça hocam ne olur elimden tut,
Kusurum oldu ise affet, hatamı unut,
Bir Güngör Güner yetmez, binlercesi olmalı,
Yurdumun tüm gençleri bilgilerle dolmalı.

Harika mevsimlerin çiçeklenmiş dalısın,
Hayatın tadı sensin, peteklerin balısın.
Bütün renkler güzel de sen renklerin alısın.
Bir Güngör Güner yetmez, binlercesi olmalı,
Yurdumun tüm gençleri bilgilerle dolmalı.

Adana.19-08-2016.SAAT:11.00

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Dağların ardından yol bulsaydım
Tereddütsüz giderdim
Güneşi kucaklamaya
Oynaya güle…
Sevdanın zirvesi Ağrı’dan yüce
Çıkabilseydin sevgili,
Sevdayı doruklardan alıp
Gelebilseydin keşke!
O zaman can parçam,
Bir damla çiy olurdum
Buğulu gözlerinde…
Ağaçların domurlarında
Neşeyle yeşeren umut,
Uçsuz bucaksız denizlerde
Gelin gibi süzülen ak yelkenli,
İstiridye içindeki inci,
Can tanem
Gözlerinde yakamoz olurdum.

7 ARALIK 2014.MERSİN

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Yaş aldıkça görüyoruz ki hayat o kadar da uzun değil… Bu yaşam bize ait, onu en iyi şekilde kullanmalıyız. Boş bir defteri özenle yazabiliriz veya onu bir karalama defterine de çevirebiliriz. Hayat öyle bir defterdir ki karaladığımız sayfalarını koparıp atamayız. Bu nedenle attığımız her adıma dikkat etmeliyiz. Bize Allah tarafından bir defalığına bahşedilmiş hayatı en iyi şekilde değerlendirmemiz gerekmez mi?

Fark ettim ki hayatımızın çoğunu kendimizi başkalarına anlatmaya çalışarak geçiriyoruz. Anlamayana ya da anlamak istemeyene kendimizi beyhude anlatmakla kaybettiğimiz zamanın telafisi yok. Üstelik başaracağımız işleri de bu yüzden geciktiriyoruz.

Yaptığımız her işin elbette bir açıklaması olmalı ancak bunu ömrümüzce başkalarına izah etmeye çalışarak zaman kaybetmemeliyiz. Zorunlu olarak hesap vermemiz gereken öncelikle yüce Mevla’dır. Aile içinde aile büyüklerine, anneye, babaya, eşe; iş hayatında amirlere; toplumda adaleti, huzuru sağlamakla görevli emniyet yetkililerine ve adliyede yargıcın önünde hesap vermek ayrı bir konu… Ondan söz etmiyorum.

Yapmak istediğimiz her şeyin hesabını ilgili ilgisiz herkese uzun uzun açıklamak zorunda değiliz. Hesap sormaya hazır insanlar var kendilerinin zorunlu olarak ilgililere vermesi gereken pek çok hesapları varken… “Nereye gidiyorsun? Nereden geliyorsun? Bu işi neden yaptın veya neden yapmadın? Seni anlamıyorum! Seni anlayamıyorum. “ tarzındaki sorular yahut serzenişler yağmur gibi yağıyor. Birine anlatıyorsunuz, başka birine de yeniden anlatıyorsunuz, bir de bakmışsınız ki izah etmekle harcadığınız vakit uğraş verirkenki vakitten daha çok…

Mevlâna Celâleddin-i Rûmî “Sen ne söylersen söyle, söylediğin, karşındakinin anladığı kadardır.” der.

“Yürüyüp geçeceksin, hep yürüyüp geçeceksin.
Ben öyle yaptım. Hep yürüdüm.
Herkesin her şeyi anlamasını bekleyemezsin.
Sen yürüyüp gideceksin.
Anlayan anlayacak, anlamayan anlamayacak; dünyanın hepsine yetişemezsin ki!
Bilirsin ben iyi yürürüm.” diyor Murathan Mungan…

Ben de diyorum ki: Kim ne derse desin, kim ne düşünürse düşünsün yürüyüp geçeceksiniz hem de ilaveten gülüp geçeceksiniz. Anlayan anladığı kadarıyla yetinsin. Anlamak istemeyenle de uğraşacak halimiz de vaktimiz de yoktur.

NOT: Umarım anlaşılmışımdır. Sevgiler…

Adana.11 MAYIS 2016.SAAT:19.45

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Bir başka güzellik vardır baharda
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…
Yazın da kışın da kar Toroslarda…
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…

Yeşilin her tonu bulunur onda,
Cıvıldaşır kuşlar her mutlu sonda,
Mangallar yakılır karlarda donda,
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…

Kaç kaç’ta yurt olmuş gazilerine,
Sırtını yaslamış mazilerine,
Doyulmaz patika gezilerine,
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…

Görkemli zirvene âşık gözlerim,
Çıksam izin vermez, ağrır dizlerim,
Yamacında gezer doruk özlerim,
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…

Harika ülkemin heybetli dağı,
Kalbimi hapsetti sevdanın ağı,
Sevip sevilene açık kucağı,
Her mevsim sevdadır, aşktır Toroslar…

Adana.28 Mayıs 2015.Saat: 10.30

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Aşk denince susuyorum,
Su/suyorum,
Sus/uyorum;
Su/su/yorum yok!

Adana.Şubat 2012

Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi

Kayboldu bir parçam
Gören oldu mu dersiniz?
Dostça uzanan elim,
Sevgiyle bakan gözlerim,
Işıklı yanım benden habersiz
Gitmiş mi uzaklara?

Kararlıydı biliyordum.
“Kal” desem dinlemezdi,
Hatta ona “Kal” yerine “Git” dedim.
Bense yüreğimde acı,
Gözlerimde hüzün
Kafamdaki sorularla
Gözüm yollarda
Gelmeyeceğini bile bile
Bekledim de bekledim.

Kapının her çalınışı,
Bir başka heyecanlandırdı beni.
Sevinçle koştum.
Kaybolmayan umut vardı içimde
Dönmeyeceğini bilsem de
Gözüm yollarda
Umarsızca onu bekledim.

Adana.27.01.2015.SAAT: 12.26

Anadolu’ya çeşitli dönemlerde; İskitler, Hunlar, Sabir (Sabar) Türkleri, Abbasilerin hizmetindeki Türkler akınlar yaptılar (8. yy). Ancak bu akınların hiçbiri yerleşme amacı taşımıyordu. Anadolu’ya yerleşerek burayı bir Türk vatanı haline getirenler Oğuzlar olmuştur.
Anadolu’nun Türkleşme süreci bir anda gerçekleşen bir olgu olmayıp, uzun bir tarihi süreç içinde gerçekleşmiştir. Çünkü Türk boylarının hepsi aynı anda Anadolu’ya gelmemiş, göç dalgaları yüzyıllar boyunca sürmüştür. Anadolu’yu Türkleştirecek ilk büyük göç dalgası Malazgirt Savaşı’nın ardından başlamış, ikinci büyük göç dalgası ise Moğol istilası ile gerçekleşmiştir.
Türkler Neden Anadolu’ya Yöneldi?
1040 yılında Selçukluların Dandanakan Savaşı ile Gaznelileri yenilgiye uğratarak devlet kurmayı başarması, Selçukluların uzun yıllar süren güvenli bir yurt bulma arayışlarının sonuydu. Oğuz boyları ardı arkası kesilmeyen dalgalar halinde Horasan başta olmak üzere Müslüman topraklara akmaya başladı. Fakat bu durum kısa süre sonra sorunlara yol açmaya başladı. Oğuzların geleceğinden kendini sorumlu sayan Tuğrul Bey, bu kütleye yeni bir hedef gösterilmesi gerektiğini anlamakta gecikmedi.
1018 tarihinde Çağrı Bey Doğu Anadolu’ya ilk seferini düzenlerken Anadolu’nun siyasi ve demografik yapısı oldukça karışıktı. 6. ve 7. yüzyıldaki Sasani-Bizans, ardından Arap-Bizans mücadeleleri Anadolu için tam bir yıkım olmuş, birçok kent ve kasaba harabe durumuna dönmüştü. Bizans’ın kötü yönetimi de eklenince Anadolu’nun birçok bölgesi ıssızlaşmış, yerli halkın nüfusu oldukça azalmıştı.
Çağrı Bey, 1018’de Doğu Anadolu’ya yaptığı seferde Bizans güçlerinin topu topu beş-altı bin kişilik küçük bir orduyu bile, durdurmaktan aciz olduğunun bizzat ve fiilen yaşamış ve Anadolu’nun, ilerisi için Türk yurdu olmaya hazır mükemmel ve kolay bir hedef olduğunu görmüştü.
Tuğrul Bey; Çağrı Bey’in çalışmaları sonucunda emrindeki şehzade, emir ve Türkmen beylerini Batı’ya yani Anadolu’ya akın yapmaları için görevlendirdi.
Türkmenlerin Anadolu’ya yönelmesinin temel nedeni siyasi değildi. Öncelikleri; sürülerine yeni otlaklar bulabilmek, geleneksel yaşama alışkanlıklarına bağlı kalabilecekleri bir yer bulabilmekti. Selçuklu sultanı ve beylerinin Anadolu’ya yaptıkları sefer ve akınların temel hedefi ise gazâ ve keşif yapmaktı.
Oğuz Türklerinin Anadolu’ya yaptıkları akınlar Büyük Selçuklu Devleti kurulup Rey şehri başkent yapıldıktan sonra büyük önem kazanmıştır. Tuğrul Bey, Anadolu’nun fethi için İbrahim Yınal ile Kutalmış Bey’i görevlendirdi.
Selçuklular ile Bizans’ın ilk ciddi kapışması 1048 yılında Erzurum yakınlarındaki Pasinler ovasında yapılan Pasinler Savaşı oldu. Selçuklular, Gürcülerin desteğiyle oluşan Bizans ordusunu, Pasinler’de ağır bir yenilgiye uğrattılar (1048). Yapılan antlaşma gereğince Bizanslılar, kendi ülkelerindeki camilerde Abbasi halifesi ve Tuğrul Bey adına hutbe okutmayı kabul ettiler.
Sonraki akınlarda Bizans’ı yıldırma ve Bizans’ın savunma gücünü kırma siyaseti izlendi. Alparslan zamanında Doğu Anadolu’nun birçok yeri, Türk akıncılarının istilasına uğradı. Malazgirt Meydan Muharebesi, Anadolu’nun Türkleşme sürecinde bir dönüm noktası oldu. Malazgirt Zaferi’nden sonra Türk akınlarının niteliği değişti. Türkler artık geçici olarak değil, sürekli kalmak için Anadolu’ya akınlar yapmaya başladılar.
Selçuklu ve Oğuz beyleri, Alp Arslan‘ın açtığı yoldan ilerleyerek, sistemli bir şekilde Anadolu‘nun fethine koyuldular. Sınırlarda toplanmış olan Oğuz boyları ise, Malazgirt zaferiyle önlerine bir ülkenin açılmış olduğunu anlamakta gecikmediler; sel halinde akarak, bütün Anadolu‘ya yayıldılar. Anadolu’ya ilk yerleşmeye başlayan Türkmen toplulukları daha çok göçebe yaşam tarzını benimsemiş kütlelerden oluşmaktaysa da, özellikle Moğol istilasının ardından XIII. yüzyıldan itibaren ikinci büyük göç dalgasıyla kentlerde yaşayan sanatkârlar, bilim adamları ve tüccarlar da Anadolu’ya göç etmeye başladılar. Böylece, Selçuklu kuvvetleri ve Oğuz boyları, aileleri ve sürüleriyle birlikte her yerde ilerleyip Anadolu’nun etnik yapısını Türkler lehine değiştirirken, Bizans’ın gücü sürekli olarak gerilemekteydi.
Anadolu’nun Türkleşme Sürecini Kolaylaştıran Etkenler
Haçlı Seferleri sonucunda Anadolu’nun iç kesimlerine çekilen Türkler, bir arada yaşayabilmenin daha sağlam biçimlerini arayıp bulmaya yöneldi. Bu arada 1176’daki Miryakefalon Zaferi, Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan kovma umuduna kesin olarak son verdi. Zamanla Selçuklular başkentleri Konya merkez olmak üzere bir devlet örgütlenmesini tamamladılar.
Anadolu’nun yerel halkı Bizans’a; ağır vergiler, yönetimin keyfi tutumları, iktidar mücadelelerin yarattığı kargaşa ortamı, yozlaşmış Kilise’nin baskısı gibi nedenlerle yabancılaşmış durumdaydı. Bu dönemde Anadolu’nun birçok küçük kasabasının halkı Bizans’ın ve Kilise’nin baskısından kurtulmak için kendi rızalarıyla Türk egemenliğine geçmişlerdi. Böylece Bizans’a sırtını dönen yerel halk Türklere kucak açarak Anadolu’nun Türkleşmesini kolaylaştırmıştı.
Etnik yapının böylesine hızlıca değişmesini kolaylaştıran en önemli unsur hiç kuşkusuz Bizans’ın Malazgirt’te uğradığı yenilgidir. Çünkü Malazgirt zaferi ile Bizans’ın tüm direnişi kırılıp Türklere karşı duracak bir ordu kalmayınca, Anadolu’da hızlı bir yayılma ve yerleşme dönemi başlamıştır.
Anadolu’nun Türkleşmesini ve İslamlaşmasını kolaylaştıran diğer önemli bir etken de kolonizatör dervişler ve alpler yani manevi mimarlardır. Başta Hoca Ahmet Yesevi ve Hacı Bektaşi Veli olmak üzere hiçbir karşılık beklemeden görev yapan bu insanlar, beylerin kılıçla açtıkları yolu bilim ve gönül ile sağlamlaştırmıştır. Farklı dinlere inananlara saygı göstererek, muhtaç insanlara yardım eli uzatarak, sürekli adaleti öğütleyerek birlik ve beraberliğin sağlanmasına büyük katkıda bulunmuşlardır.
Böylece XI. yüzyıldan itibaren başlayan ve XII. ve XIII. yüzyıllarda yeni göç dalgaları ile Anadolu’nun etnik yapısı tamamen Türkler lehine bir gelişme göstermiş ve sonunda Anadolu büyük oranda Türkleşerek bir Türk yurdu haline gelmiştir. Anadolu’nun etnik yapısını değiştiren Oğuz boylarının İslamiyet’i kabul etmiş olmaları, Anadolu’nun Türkleşirken aynı zamanda İslamlaşmasını da sağlamıştır.
Anadolu’nun Türkleşmeye başladığının en büyük kanıtı, birkaç istisna hariç tutulursa kurulan her yeni köy ve kasabanın Türkçe bir ad taşıyor olması ve yeni yapılan yapıların Türk kültüründen izler taşımasıydı. Nitekim Üçüncü Haçlı Seferi sırasında I. Friedrich’in Alman ordusunun Anadolu’dan geçerken her yanıyla Türk gördükleri bu bölgeyi Türkiye (Turchia) olarak adlandırması da Hristiyanlar tarafından artık Anadolu’nun Türk yurdu olarak kabul edilmeye başlandığının bir göstergesidir.
Anadolu’nun Türk Vatanı Haline Gelmesi ve Türkleşmesi
Alparslan’ın 1072’de ölümü ve oğlu Melikşah’ın devletin başına geçmesiyle Anadolu’da ki Türk akınları, fetih politikasına dönüştü. Zaferden sonra; Türkiye Selçukluları, Danişmentliler, Saltukular, Mengücekler Dilmaçoğulları, Sökmenliler, Yınaloğulları, Çubukoğlulları ve Artuklular adlarında Türk devletleri kurulmuş ve bu coğrafyanın Türk vatanı haline gelmesi yolunda tarihi bir rol oynamışlardı.
Melikşah devrinden itibaren başlayan sistemli fetih hareketi ile birlikte, Anadolu’ya göç eden Türkmenleri iskân “yerleştirme’’ politikası, Anadolu’da da uygulanmaya konmuştu. Eğer fetih bölgeleri gerçekten vatana dönüştürülmek isteniyorsa; o bölgeye iskân politikası uygulanmak zorundadır, yoksa sadece bölge ele geçmiş olur. Yani bir ülkeyi alıp yönetmekle, o ülke vatan olmaz. Vatan haline gelebilmesi için ilk önce kendi nüfusunuzu, dilinizi ve kültürünüzü, götürmeniz gerekir.
Anadolu’ya iskân edilen göçebe Türkmen kitle hem yabancı sahaları Türkleştirme görevini üstlenmiş hem de askeri bir kuvvet oluşturmuştu. Moğolların istilası sonrası iskânlar daha çok uç bölgelere yapılmaya başlandı. Miri sistemle birlikte, Anadolu’ya iskân edilen büyük ve kuvvetli aşiretler parçalara ayrılarak birbirinden uzak sahalar yerleştirilmiş ve olası devlete başkaldırı ve isyanlar bu şekilde engellenmeye çalışılmıştır. Bundan başka gerek görüldüğü takdirde gayri müslim ahali tehcir ediliyor, kendi arzuları ile göç etmek isteyenlere de büyük kolaylık sağlanıyordu.
Anadolu her dönem istila ve yağma faaliyetlerine uğraya gelmişti. Türkler geldiklerinde Anadolu coğrafyası harap olmuş adeta iflas etmişti. Anadolu’nun Türk vatanı haline getirme yolunda şüphesiz ki ekonomik sıkıntılarında giderilmesi gerekiyordu. İşte iskân ve imar siyasetiyle harap olan coğrafya kısa sürede imar ediliyor, azalan üretim ve ticaret canlanıyordu. Göçebelerin geçim kaynağı olan hayvancılık da ekonomiye yeni bir boyut kazandırıyordu.
Anadolu’ya gelen Türkmenler bir yandan şehirlere yerleşirken büyük ölçüde de köyler kurarak kendilerine yurtlar edinmişlerdir. Bu arada da büyük ölçüde yerleşik hayata geçmişlerdir. İskân sahaları seçilirken son derece dikkat ediliyor ve ona göre iskân ediliyordu. Boş ve terk edilmiş arazilerin iskânıyla bölgeye canlılık kazandırılıyordu ve buraların Türkleşmesi çok daha kolay oluyordu. Kurulan köylere Türkçe isimler veriliyordu. Bu gün Anadolu’da pek çok köy ve yer adının Oğuz boylarının adları ile ilgili olduğu veya Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıdığını görülmektedir.
Bu konuda coğrafya ve tabiat isimleri için; Ak-tepe, Boz-tepe, Kızıl-tepe, Yeşil-köy, Akça-köy, Suluca-köy, Tepe-köy, Kamışlı-köy, Sarıca-köy, Kara-bağ; Fetih ve Anadolu’nun imarında emeği geçen beylerin adını taşıyan yerler için; Afşin, Altıntaş, Arslan- Apa, Kara- Arslan, Demirtaş, Alaiye, Artova, Sandıklı, Paşa-Eli, Koca-Eli, Konur-Alp, Kara-Mürsel, Umur Bey, Gazi Emir, Karaman, Dursun Bey, Karaca Bey, Orhan-Eli, Osman- Eli… Manevi büyüklerinin adını taşıyan yerler için; Seyit-Gazi, Hacı Bektaş, Emir Sultan, Ahi- Mesud (Etimesgut), Ahi-Boz, Ahi- Evran, Şeyh Edebali, Karaca Ahmed adlarını söyleyebiliriz.
Yeni kurulan köyler, ticaret yolları ve büyük Pazar olan şehirlerin etrafına kurulmuştur. Böylece hem ekonomileri kısa sürede büyümüş hem de savunma açısında kolaylık sağlamıştır. Fakat istila ve kargaşa dönemlerinde köyler büyük tahribata uğramaktan kaçamamıştır.
Anadolu’ya yurt bulmak ve vatan yapmak için gelen Türkler, yanlarında bol miktarda hububat ile sayısız büyük ve küçükbaş hayvan sürüleri ve yük hayvanlarıyla birlikte gelmişlerdir. Bunlardan başka kavun, karpuz, ayçiçeği, pamuk, pirinç, mısır gibi zirai mahsuller Türklerin Anadolu ziraatına ilavedir. Ayrıca ipek böceği yetiştirme ve ipekçilik, Türklerin Anadolu’ya getirdikleri bir yeniliktir. Böylece köy ve kır hayatının gereği olan ziraat ve hayvancılık fetihten kısa bir süre sonra canlanmış oldu.
Anadolu’da kurulan ya da iskânla Türkleşen köyler gibi şehirler de aynı yolla kurulmuştur. Yapılan istila ve akınlarla birlikte boşalan ve tahribata uğrayan şehirlere, Türkmen nüfus yerleşti. Hızlı bir şekilde tamir ve imar edilen şehirde Türk nüfusu arttı ve Türkleşmesi sağladı.
Sonuçta olarak, gerek köyler gerekse de şehirler yoluyla Türkmen nüfus Anadolu’ya yerleşirken, yaşam tarzlarını ve kültürleriyle birlikte Hıristiyan halkı etkilemişler, bu halkları asimile etmeksizin kültür alış verişi çerçevesinde bölgenin tam manasıyla Türkleşmesini sağlamışlardır. Anadolu’ya göçen Türkmenlerin iskânında uygulanan, iskân politikasının da şüphesiz Türkleşmedeki rolü çok büyük ve etkili olmuştur. Bu iskânlar, Anadolu’nun etnik, ekonomik, kültürel yapısında büyük değişmeler neden olmuştur. İmar edilen siyasi ve kültürel kurumlar ki; camiler, mescitler, saraylar, kışlalar, tersaneler, medreseler, kütüphaneler, hamamlar, su kemerler, hanlar, çeşmeler, köprüler, hastaneler, şifahaneler, imaretler, aşevleri gibi faydalı tesislerin yanı sıra, tarım ve ziraat faaliyetleriyle de Türkleşmenin başka bir adımını atmıştır. Önceden Anatolia denen bu coğrafya, Haçlı seferlerine karşı, vatan duygusuyla savunulan Anadolu, seferler devam ederken, Hıristiyanlar tarafından, Turchia ve Turkmenia olarak adlandırılmıştır.
Anadolu’nun İslamlaşması
1071 Malazgirt zaferi sonrasında Anadolu’da Hıristiyan dini yapının yanında az da olsa Güney Doğuda Müslüman nüfus bulunuyordu. Türkmenlerin Anadolu’ya gelişiyle birlikte İslamiyet tam manasıyla Anadolu coğrafyasına girmiş oldu. İslam diniyle yeni tanışan Türkmenlerin, yeni dinleriyle zayıf ve gevşek bağlarını, Mısır’dan, Irak ve Suriye’den gelmiş birtakım tasavvuf ehlileri olan mutasavvıflar, Horasan ve Maveraünnehir Türkleri arasından yetişmiş birçok dervişler hatta Orta Asya’dan gelen, Ahmed Yesevi tarikatı mensupları yoluyla kuvvetlendiriyorlardı.
İslam âlemindeki tasavvuf cereyanı değişik şekil ve biçimlerde Anadolu’ya girmiş, devlet ve beylikler eliyle kuvvetlenmişlerdi. Bu tasavvufi akımların en önemli mekânları tekkelerdir. Buralar kimsesizlerin barınma, yeme içme ihtiyaçları ücretsiz karşılandığı, yolcuların ücretsiz konaklayabildiği, medresenin olmadığı yerlerde eğitim faaliyetlerini sürdürdüğü, göçebe Türkmenlere eğitim verdiği, insanların kültürel alış veriş yaptığı, İslamiyet’le ilgi yeni eserlerin ortaya çıktığı, Türk edebiyatına yazılı ve sözlü katkıların sağlandığı, ziraat ve hayvancılıkla bölgenin canlanmasını sağlayan, dini görüntülü sosyal ve kültürel yapı olan yapılardır.
Maddi ve manevi tesirleri tüm Anadolu coğrafyasına ve hatta balkanlara kadar ulaşan bu tasavvufi zümre gerek halk gerekse de birçok devlet büyüğünün, ileri gelenlerinin ve hatta sultanların bu tarikat önderleri olan şeyhlere mürid olması, şeyhlere çok büyük bir manevi nüfus kazandırıyordu.
XIII. asırda Anadolu’da tarikatları için çalışan mutasavvıflar arasında, İslam felsefesinin, hoşgörü ve insan sevgisi yönünü vurgulayan, çağları aşarak günümüzde dahi, hem ülke içinde hem de milletler arasında sevilen ve saygı duyulan Mevlana Celaleddin-i Rumi, ayrıca Anadolu’da büyük nüfusa sahip olan Hacı Bektaşi Veli gibi birçok tasavvuf ehli vardı.
Anadolu’da yukarıda bahsettiğimiz tasavvufi zümrenin dışında görüntü itibariyle esnaf teşkilatı olan, fakat gerek ekonomik, gerekse de ahlaki olarak, bulundukları bölgelere çok faydaları olan ahilik de İslamlaşmaya büyük katkılar sağlamışlardır. Ahi Evran, Şeyh Edebalı ünlü ahilerdendir.
Ahiler Anadolu’ya yerleşmiş bulunan Türkmenlerin yaşadıkları her yerde, şehir, kasaba ve köylerde bulunmaktadırlar. Bulundukları bölgelerin ticari hayatı ile doğrudan bağları vardır. Tıpkı tarikatlar gibi kendilerine özgü tekkeleri vardı. Bu tekkeler kültür ocakları gibiydi, hem de o şehre ve köye dışarıdan gelmiş misafir ve yabancıların sığınaklarıdır. Bu kültür ocakları aynı zamanda, genç üyelerinin eğitimlerini de üstlenmiş bir eğitim merkezidirler. Ahi tekkelerinde işçi ve çırak konumundaki gençlerden, çevrenin dini büyüklerine varana kadar büyük bir kitle olurdu.
Sonuç olarak, fetih ve iskânlarda yeni yerleşme birimleri oluşturduğu tekke ve zaviyeler, İslam kültürünün çevreye yayılmasını sağlayan, dini vasıflı sosyal, kültürel ve ekonomik yapılardır. Medreselerin olmadığı yerlerde eğitim alanında önemli bir boşluğu doldurduğu apaçık ortadadır.
Öteden beri Türklerde var olan “alp”lık, hem isim olarak hem de sıfat olarak kullanılmış ve kahramanlık, cesaret gibi anlamlar içermektedir. İslamiyet öncesi Türk tarihine bakıldığında, sosyal ve siyasi hayatta savaşçılık çok önemliydi. Askeri teşkilata, yiğitliğe, cengâverlik ve kahramanlığa büyük bir değer vermişlerdi ve bu işi üstlenen Alpler toplum içinde saygı duyulan kişiler haline gelmişlerdir. Türklerin İslamiyet’i kabulü sonrasında Alplik anlayışıyla, İslamiyet’te ki gazilik anlayışı birleştirilmiş ve alp-gazi şeklinde kendini göstermiştir. İslamiyet’in felsefi boyutuyla birlikte, tasavvufi akımlar etkili olmaya başlayınca alp-eren şekline dönüşmüştür ki bunlar, savaşçı dervişler şeklinde tezahür etmişlerdir.
Sonuç
Vatan, bir milletin hatıralarının, birikimlerinin yer aldığı, nesilden nesile geçen millî kültürün yaşatıldığı, millî kültüre ev sahipliği yapan mekândır. Vatan, tarih boyu bedel ödenerek, fedakârlıklar yapılarak, şehitler verilerek, kültürün maddi ve manevi boyutunun coğrafyaya damgasını vurduğu kutsal bir mekândır.
Alparslan’ın Malazgirt zaferiyle başlayan Anadolu’nun vatan haline gelmesi sadece silahla olmamıştır. Türkmen nüfusun ve tarikat ehilleri, şeyhler, derişler, alp-erenler, abdalar, bacılar, ahiler gibi çeşitli özel zümrelerin, sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyet ve çabaları sonucunda bu büyük cihad sahası vatana haline gelmiştir. Türkler, Anadolu’ya geldiklerinde üretim, ticaret ve sosyal hayat çöküntü içindeydi. Harap olan Anadolu coğrafyasına adeta yağmur gibi yağmışlar ve toprağı suya kavuşturmuşlardır.
Türkleştirme ve İslamlaştırma asla baskı ve şiddetle olmamıştır, kendilerinin cömertliğini, merhametini ve yardım severliğini göstermiş olan Türkler yerli halk tarafından bu samimiyetleri karşılıksız kalmamış, sevilmişler ve saygı duyulmuşlardır.
Türk ve dünya tarihi açısından son derece önemli olan Anadolu’nun Türk vatanı haline gelmesi ve Anadolu’nun Müslüman oluşu, batıyı sürekli olarak bu coğrafyaya sevk etmiş, önce Bizans kendi eliyle daha sonra ise tüm haçlıların birleşmesiyle oluşan, haçlı seferleriyle, Müslüman Türkleri, Anadolu’dan atma projesini başarılı bir şekilde uygulayamamasının ana sebebi, Türklerin gerçekten Anadolu’yu vatan görmeleri ve bu uğurda çok çalışmaları ve İslam dininin savunuculuğunu üstlenmeleridir.
Kaynaklar:
1. Halaçoğlu, Yusuf, Türkiye’nin Derin Kökleri Osmanlı Kimliği Ve Aşiretler, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul, 2010
2. Kafalı, Mustafa, Anadolu’nun Fethi Ve Türkleşmesi, Atatürk Kültür Merkez Başkanlığı Yayınları, Ankara 1997.
3. Şeker, Mehmet, Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi Ve İslamlaşması, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları Halk Kitapları 78, Ankara 1991.
4.Sakallı,İsmail, Anadolu’nun Fethi, Türkleşmesi ve İslamlaşması, www.akademiktarih.com/tarih-anabilim-dal/2098-genel-ttarihi-aramalar/28863-anadolunun-feth-tuerklemes-ve-slamlamasi.html
5. Sipahioğlu, Savaş Yücel, Anadolu Nasıl Türkleşti?, http://www.serenti.org/tag/anadolunun-turklesmesi/
6. Turan, Osman, Selçuklular Ve İslamiyet, Ötüken Yay., İstanbul 1999.