Author: Delphi7

KÜMBET DERGİSİ’NİN ; ARAMIZDAN YENİ AYRILAN KÜLTÜR-SANATIMIZIN DUAYENLERİNDEN MUSTAFA CEYLAN’A VEFA ÖZEL DOSYALI 49. SAYISI YAYINDA

50. sayımızda buluşmak dileğiyle… Hasan AKAR Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği

Çayım,
parmaklarım ve yüzün
uzun susuşlar arkasından tebessüm eden hüzün,
ne güzel şeysin sen!
vakit tamam
ben eksik
usulca diyorum,
gelsen!
Çayım,
gözlerim ve sözün
demlenmiş yalnızlıkta hayal meyal izin
ne geçmez yarasın sen
vakit geçkin
ben kırık
ahvalimi
bir bilsen
Çayım
ezgim ve sızın
düşürür yokluğuna ansızın
ne bitmez şiirsin sen
sil baştan yazdığım
dil suskun
gönlüm avare
bir mısra da sen
söylesen
Çayım
kesmiyor susuzluğumu
sensiz
gamzemde çiy damlası
süslerken uykusuzluğumu
son
bir çay içimlik gelsen
gözlerimi
sürmelesen…

Ladikli Ahmet Ağa bize, “Kul Allah’ı severse Allah da kulunu sever. Allah sevdiği kulunu insanlara ve meleklere de sevdirir” hadisi şerifini hatırlatıyor. Okuma yazması olmayan, mektep yüzü görmemiş, apartmanları fabrikaları bulunmayan, devlet kademesinde makamı mevkisi olmayıp geçimini tarım ve çobanlıkla sağlayan Ladikli Ahmet Ağa için, ölümünün her sene-i devriyesinde Türkiye’nin hemen hemen her vilayetinden ve birçok ülkeden ilim ve irfanıyla hatırı sayılır şahsiyetlerin, hatta devlet büyüklerinin katılımıyla anma programları tertiplenip Kur’an-ı Kerim okunuyor, dualar ediliyor.
Türk milletinin karakterinde mevcut olan vatan sevgisi ve onun yolunda canını ortaya koyma arzusu her dönem sevda olarak karşımıza çıkmakta. Çanakkale’yi geçilmez kılan ruh ile Rahmetli Ahmet Ağa’nın askerliği boyunca cepheden cepheye koşarken taşıdığı ruh arasında bir fark olmadığı gibi, bugünlerde Suriye’de Afrin’de Türkiye düşmanlarına karşı savaşan Mehmetçiğin ve yıllar boyu vatan haini teröristlere karşı canını ortaya koyan Mehmetçiklerin taşıdığı ruh aynı ruh değil mi? İşte böyle asil bir ruha sahip olan Ahmet Ağa’yı kendisinden ve onu tanıyanlardan dinleyelim istedik.

1888 yılında Konya’nın Sarayönü ilçesine bağlı, Lâdik kasabasında dünyaya gelmiş olup aslen Buharalıdır. Yusuflar sülalesinden olup babası Mehmet Efendi, annesi Emine Hanımdır. Üç erkek, bir kız olmak üzere dört kardeştir. Yıllarca çobanlık yaptığından dolayı yaşadığı muhitte Çoban Ahmet olarak tanınmış, sonradan Elma soyadını almıştır. Manevi bir yolla kendisine Hüdâî adı verildiğini bize şu dörtlüğüyle anlatmaktadır:
Ol Mevla’m koymuştur Hüdâî adım
Melekler ederler gökte feryadım
Mevla’mın aşkından almışım tadım
Yansa da ayrılmaz haktan Hüdâî!
Hatice Hanımla evlenmiş ve ikisi erkek dördü kız olmak üzere altı çocuğu dünyaya gelmiştir. Halen hayatta olan çocuk ve torunları bulunmaktadır. Ladikli Ahmet Ağanın okuma yazması yoktur. Ümmî, arif, velî ve Hızır Aleyhisselâm’ın sırdaşı olup bu durumunu şu beytinde dile getirmektedir:

Bir Üstattan okumadım, yol nedir erkân nedir?
İlm-i Zahir okumadım, kalpteki bürhan nedir?
Ey beni yaratan Hüda’m, cümle bilgi sendedir.
Dertliler geldi kapına, hem dermanı sendedir.
Köyünde çobanlıkla meşgul iken Birinci Cihan Harbi patlak verir. O da her kahraman Türk evladı gibi din ve vatan için savaşa koşar. O günleri şu cümlelerle ifade etmektedir: “Topla tüfekle harp etmek şöyle dursun, süngü harbi yapardık. Süngü süngüye geldiğimiz zaman, düşman elektrik çarpmış gibi olurdu. İçimizde öyle yiğitler vardı ki, düşmanın attığı el bombalarını patlamadan kapıp tekrar düşmanın üzerine atardık.
Yaşasın komutanlar hazırız emrinize.
Hangi düşman dayanacak çarklanan süngümüze.
Atamızdan miras kaldı bu nazlı vatan bize.
Var mıdır karşı çıkacak yıldırım harbimize
Sen madalya almadın mı? diye soranlara: “Savaştan sonra madalya dağıttılar. Geri hizmette bulunan bir askere madalya vermemişler. Onun ağlamasına dayanamadım, çıkarttım madalyamı ona verdim. Bir sevindi ki görecektiniz” cevabını vermiştir. Sen neden gazilikten maaş almıyorsun? Gazilik madalyası olanlar maaş alıyorlar denilince de: “Birkaç günlük askerliğim var, onu da paraya mı çevireyim?” demiştir. Osmanlının son dönemlerini yaşamış ve Osmanlı askerlik terbiyesi almış olan Ahmet Ağa seferberlikte başından geçenleri anlatırken, hem kendisi ağlar hem de misafirleri ağlatırdı. İstiklâl Savaşı gazisi idi. O, açlık susuzluk ve yokluğun yaşandığı çileli harp yıllarını, Mehmetçik’in yaptığı kahramanlıkları gelecek nesillere aktaran Yirmi altı sene askerlik yapmış bir İstiklâl Savaşı gazisiydi.
Vatanın kurtuluşundan sonra memleketi Lâdik’e dönmüş ve vefatına kadar hayvancılık ve tarımla geçimini sağlayarak örnek bir şahsiyet olarak yaşamıştır.
Yıllarca batı cephelerinde koşturan Ahmet Ağaya, “Gazilik” şerefini bahşeden kader onu meşhur Kanal Harekâtında Filistin’in mahzun Gazze civarına sevk eder. Harp devam ederken birlikleri kahpe İngiliz’in pususuna düşer ve sağ om¬zundan hilâl şeklinde yaralanır. En yakın dört arkadaşının kahramanlıklarını ve şehit düşüşlerini ya¬ralı bir vaziyette seyreder. Düşman askerleri her tarafı istilâ ederler ve yaralı askerlerimizi, “ölmeyen kalmasın!” diyerek süngülerler. Bu esnada Lâdikli Ahmet Ağa başını bir şehidin kolunun altına sokar. Düşmanlar, “hiç diri asker kalmadı” diyerek uzaklaşıp giderler.
Orada, aç susuz yaralı bir vaziyette kalır. O anda bulunduğu yeri de düşman işgal etmiştir. Ellerini açarak: “Allâh’ım, beni düşman eline bırakma!” diye yalvarır.
Bu yakarış yerine varmıştır. Cenâb-ı Hakk’ın izniyle Hızır Aleyhisselâm atıyla gelir. Lâdikli Ahmet Ağa’ya matarasından şerbet ikram eder. Ancak o yarısına kadar içer, tamamını bitiremez. Şerbeti içtikten sonra açlığı ve susuzluğu bir anda gider. Yaranın verdiği ağrı ve hâlsizlik de son bulur. O zaman dili söylemeye başlar.
Ne garip garip bakan Tîh’le Tûr’a?
Ömründe kuş bile uçmadı bura.
Seni Hakk’a yaklaştırdı bu yara.
Yansa da ayrılmaz Hakk’tan Hüdâî.

Aşk elinden içtim aşkın dolusun.
Yalvar Ahmet sen Rabb’ının kulusun.
Hak yolunda arzuhâlin bulunsun.
Yâ Muhammed sen hidâyet gülüsün.
Hızır Aleyhisselâm: “Gel seni hastaneye götüreyim” deyip atına bindirir ve Kudüs’teki hastanenin kapısına getirir. Hızır Aleyhisselâm: “Seninle arkadaşlığımız bundan sonra da devam edecek” deyip oradan uzaklaşır gider. Hastanedekiler, yaralı asker gelmiş diyerek onu içeri alırlar. Biraz sonra hastanenin içerisini nefis bir koku kaplar. “Bu nasıl askermiş!” deyip elbiselerini, potinlerini koklarlar. Tedavisi tamamlandıktan sonra tekrar cepheye koşar.
Ladikli Ahmet Ağa askerlik hatıralarının birinde şunları anlatır: “Cephenin birisinde arkadaşımla birlikte düşmana esir düştük. Esir kampı dağlık bir yerdeydi. Etrafı nöbetçilerle doluydu. Arkadaşım bana gelerek: “Ahmet, ikimizin de burada esir durması vatanımız için zararlıdır. Ben nöbetçileri meşgul edeyim sen kaç kurtul, cepheye git” dedi. Ben de ona: “Senin yapacağın işi ben yapayım” dedim. Arkadaşım: “Yâ Allah bismillah!” deyip yanımdan kayboldu. Aradan epeyce bir zaman geçtikten sonra onunla buluştuk. Allah’a şükürler olsun ikimiz de esirlikten sağ salim kurtulmuştuk.
İmzasını atamadığı için mühür kullanırdı. Mektuplarını kâtipleri yazardı. Bir arkadaşından mektup geldiği zaman kâtiplerine okutur, cevabını da yine onlara yazdırırdı. Dinî kültürü hakkında: “Allâh ondan razı olsun, ben dinimi diyanetimi tabur imamımızdan öğrendim” demiştir.
Güvenme ey gönül dünya varına.
Kabir ahvalinin âh-u zarına.
Mevtim erişirse kalmaz yarına.
Medet medet der de yanar bu gönül.
Askerlik sonrasını şöyle anlatmıştır Lâdikli Ahmet Ağa:
“Elhamdülillah iyileşip taburcu oldum. Çok sürmedi bizi terhis ettiler, artık memleketim olan Lâdik’e gelmiştim. İşte Hocamın bana çölde yaralı iken gelip kurtardığı sırada içirdiği, bana hayat bahşeden o sudan sonra bende bir aşk başladı. Bu aşk ateşi günden güne sinemi yakıp beni dağlara, ıssız yerlere sürüklüyordu. Evde duramıyor, derdimi kimseye anlatamıyordum. Günler ve aylar böyle geçiyor, hep gözlerim yolları gözlüyor, O’nu bekliyorum. Çünkü “geleceğim” demişti. Gönlümdeki yangın arttıkça, lisanım gönlümdeki feryadı dışarıya döküyordu. Tam on iki sene geçmişti aradan. Nihayet bir gün elhamdülillah, Hocam teşrif edip göründüler, artık dünyalar benim oldu.
İşte o günden sonra hemen hemen her gün uğrar, lüzum eden ders ve malumatı verirdi. Bazen beni alır, kendisi ile beraber manevî toplantılara götürürdü. Kendisi gelmediği zaman manevî telefonla haberleşir, emredilen yere saatinden önce varırdım. Daima böyle saatinden önce vardığım için de beni çok sever memnun olurdu.”
Ahmet Ağa, zamanının çoğunu odasına gelen misafirlerine hizmet ederek geçirmiş, kimseye yük olmamıştır. Almamış hep vermiş, insanları iyiliğe ve hayra davet etmiş, kimseyi ayırmadan herkese dua etmiş, sohbetine katılan hiç kimseyi eli ve gönlü boş çevirmemiştir. Boş kaldığı zamanlarda dağlarda çobanlık yapmış, tarla ve bahçelerini ekip biçmekle meşgul olmuştur.
Ahmet Ağa bazen: “Bende bir şey yok, çobanın birisiyim” der, bazen de âdeta coşarak: “Oğlum, benim hocam ilim deryasıdır, ne soracaksanız sorun. Ben size bir peygamberin hayatını günlerce anlatırım fakat sizler dinlemeye tahammül edemezsiniz” derdi.
Söyleyen var söyleten var.
İlm-i Hikmet öğreten var.
Ol kapında bekleyen var.
Affımı isterim Allâhım.
Bir gün evinde abdest alırken hocası çıkagelince heyecanlanır. Hocası: “Sana bir abdest almasını öğretemedik” deyince o da: “Ne yapalım efendim bir çobanı peşinize taktınız. Çoban bu kadar becerebiliyor” deyince: “Ahmet! Ahmet! Ne abdest arıyorlar, ne namaz; kalb-i selim arıyorlar” cevabı ile karşılaşır.
Hayatının son günleri hasta yatarken: “Sen gidince bizler ne yapacağız Ahmet Ağa?” diye ağlamaya başlayan misafirlerine, yataktan doğrula¬rak: “Allah var oğlum Allah var, keder yok!” demiştir.
Evlatlarından birisi eline varıp: “Baba hakkını helal et!” dediği zaman: “Oğlum, bende üç emanet var. Onları sahiplerine verirsen, hakkımı helal etmiş olaca¬ğım. Sen olmasan da onlar emanetleri alıp götürecekler. Ama sen de onları görsen iyi olur” der.
Vefatından bir kaç ay sonra oğlu Zekeriya: “Haydi, odaya gel e¬manetleri ver” diye bir ses duyar. Bunun üzerine odanın önüne geldiğinde kapısı kilitli olduğu halde içeride üç kişinin namaz kılmakta olduğunu görür. Hemen o da na¬maz kılmaya başlar. Birisi bembeyaz örtüler içerisinde kapalı bir vaziyettedir. Açık olan: “Sen otur dayanamazsın” der. Gece sabaha kadar namaz kılarlar. Bir lokma verirler, ağzına atar fakat tadı hoşuna gitmez çıkarır. Belli etmeden kenara koyar. Üç kişiden biri: “O lokmayı yeseydin babanın vazifesine sen devam edecektin, nasibin bu kadarmış” der. Emanetleri isterler. Emanetlerin birisi Tayy-i Mekân elbisesi, birisi mühür, öbürü de şeceredir.
Allâh ve Resulünün sevdalısı, Hak aşığı ve Hak dostu olan Ahmet Ağa hayatı ile Allah’a ve Resulüne nasıl âşık olunacağını gösterdi. Onun muradı, ne dünya ne de dünya içindeki olanlardı. Onun asıl muradı, her yerde ve her mekânda hakikat nurunu aramak, Allah’ın rızasını kazanıp cemalini görmek, hak ve hakikate ermekti.
O da her fâni gibi dünyaya geldi, kulluğa yakışır bir şekilde hayat sürdü, gönüllere taht kurdu. Dünyanın dört bir tarafında onun sevgisi gönüllerde yaşıyor. O hiç kimsenin övgüsüne ve iltifatına ihtiyaç duymamış, kendisini metheden birine: “Ben, Allah’ı ve Resul’ünü seviyorum, sen de onları sev!” demiştir. Şöhretten ve riyadan son derece kaçınmıştır. “Bana türbe yapmayın, bir taş dikin yeter” demiştir.

Kimseler bilmez benim işimi.
Bu aşkın yoluna koydum başımı.
Dikmesinler benim mezar taşımı.
Gecelerde doğdu nur-u Muhammed.
Ziyaretçilerinden birisi: “Hacı Ahmet Ağa bazı kişiler senin hak¬kında kötü sözler sarf ediyorlar” deyince: “Benim Allah ile aram iyi ise, herkes bana kötü dese ne çıkar? Benim Allah ile aram kötü ise herkes bana iyi dese ne çıkar?” diyerek şu beytini okur:
Kimi atlı kimi yayan.
Her ameller olur ayan.
İçmişim aşkın şarabın,
İsterse desinler yalan.
Güzel ahlâk ve merhamet sahibiydi. Sanki herkes onun evladı ve torunu gibiydi. Evinin kapısı gece gündüz herkese açıktı. Küçük büyük herkese hizmet etti. Meseleleriyle ilgilendi, dertlilerin dertlerine çareler aradı, istisnasız herkese dua etti. Yetimi, öksüzü görüp gözetirdi. Hediye vermeyi seven cömert bir karakteri vardı. O, halkın içinde halktan biri gibi, fakat gönlü daima Hakk’la beraber olan bir Hakk eriydi.
Az uyuyan, çok ibadet eden, az gülüp çok ağlayan kimselerdendi. Ciddî, vakur ve daima tefekkürlü bir hâlde bulunurdu. Celâlli oluşunun ardında kullara ve mahlûkata karşı ince bir merhameti vardı. Gözü gönlü öbür âleme dönüktü. Kaza ve kadere boyun eğip, kaderine razı olan bir sabır numunesiydi. Kendine has manevî bir kokusu vardı, eline aldığı ve kullandığı eşyalar o güzelim kokuya bürünürdü.
Beş vakit namazını camide kılardı. Camiye gidip gelirken yere bakarak sanki bir şeyler kaybetmiş de onu arıyor gibi düşünceli, ağır ağır hareket ederdi. Çok güzel giyinir, temizliğine çok dikkat ederdi. Abdest alırken, namaz kılarken çok emek çekerdi. Namazı hiç bitmez zannedilirdi. Geceleri uyumaz, sabaha kadar ibadet ederdi. Gerek beyitlerinde gerekse sohbetlerine seher vaktinin önemini defalarca beyan etmiştir. Gelen giden misafirlerine birçok tavsiyelerde bulunmuştur:
“İhtiyarlığınızda genç yaşamak istiyorsanız, onu bunu bahane etmeden, beş vakit namazınızı camide cemaatle kılın. Dizlerinize sarı su inmeden, genç iken namazı çok kılın. Çocuklarınızın rızkını helalinden kazanın, alnınızın terini yiyin, kimsenin eline bakmayın. Bu din Allah’ın dinidir. Allah ne derse onu yerine getirin. Hizmet ehli olun, hizmetten geri kalmayın. Allah sonumuzu hayra getirsin, Allah hakkımızda hayırlısını versin” derdi.
Yine sohbetlerinde dünyanın yaradılışından, peygamberlerin hayatından, Peygamber Efendimizin (s.a.s) ve ashabının hayatından bahsederdi. Büyük veliler ve âlimlerle ilgili kıssalar da anlatırdı. Sohbetine katılanlar büyük bir haz duyardı. Duygusal anlar yaşanırdı. Herkes memnun kalarak, tekrar buluşmak niyetiyle, selâm ve duasını da alarak ayrılıp giderdi.
“Allah’ım! Sev bizi sevdir bizi, dünyada ve ahirette ağlatma güldür bizi” diye dua ederdi.
Sohbetinden ve aşkla söylediği beyitlerinden sonra mutlaka: “Allah hakkımızda hayırlısını versin! İmanımı kurtarabilirsem ne mutlu bana” deyip, korku ile ümit arasında yaşardı.
Ehl-i Sünnet inancına göre velilerin keramet sahibi olmaları haktır ve gerçektir. Veliler etrafında anlatılan akıllara durgunluk verici bazı kerametlerin fizikî anlamda izahları elbette kolay değildir. Ancak kâinattaki birçok hâdiselerin de, iyi bakıldığı takdirde akılları zorlayacak nitelikte olduğu görülür. Sadece duyu organlarıyla bazı şeyleri anlamaya çalışmak, illâki maddî görüntü ve bilgiler aracıyla fizikötesi hâdiseleri kavramaya uğraşmak, çoğu zaman insanı bir çıkmaza sürükleyebilmektedir.
Bir anda dünyanın en uzun mesafelerini kat edebilen, Allah’ın lânetlediği şeytan bile böyle olağanüstü özelliklere sahip iken, Allah’ın bir veli kulu niçin daha iyi özelliklere sahip olmasın?
Bir seveni merhametiyle ilgili olarak şunları anlatmıştır: “İlk görüşmemizde Ahmet Ağa aynı Yunus Emre gibi çok güzel şiirler okudu, adeta kendinden geçti. Ben şaşırdım bu coşkunluk karşısında. Daha sonraki zamanlarda tek başıma onu ziyarete gitmeye başladım. Bir defasında yalnızca ikimizdik, ona: “Ağa, sen bu hali nasıl elde ettin?” diye sordum. O da: “Bende bir hal yok, ben bir ümmi çobanım” diye cevapladı. Sorumda ısrar edip: “Göreve çağırıyorlar diyerek çıkıp gidiyorsunuz, sizi göremiyoruz” deyince anlatmaya kendini mecbur hissetmiş gibi oldu:
“Seferberlik zamanında Gazze’de savaşıyorduk. Düşman bizi muhasara altına aldı. Bir hafta boyunca ne su, ne yiyecek bulabildik. Daha sonra yardım ulaştı ve kazanlar kaynamaya başladı. Yemek dağıttılar bize. Bir ekmeğin içine tahin koymuşlardı. Ben ekmeği ısırıp ağzıma bir lokma aldım. O sırada karşımda bir deri bir kemik kalmış cılız bir köpek gözlerini dikmiş bana bakıyordu. Biraz ekmek bölüp ona attım. Yanımdakiler: “Ahmet delilik etme, ye yemeğini” dediler. Ancak benim gönlüm bu hale elvermedi. Bir lokma kendim yedim, bir lokma köpeğe verdim. Gece uykuya dalınca Peygamber Efendimiz (s.a.s.) teşrif ettiler ve sırtımı sıvazlayıp: “Ahmet, evladım! Ben seni sevdim” buyurdular. Uyandığımda Peygamber Efendimize (s.a.s.) karşı büyük bir aşk başladı içimde. O günden beri bu haldeyim.”
Berat gecesi evinde toplanan misafirlerinin: “Ahmet Ağa, bugün nereye gideceksiniz?” sorusu üzerine: “Eski tarihlerden beri Mekke, Medine, Kudüs, Semerkant, Buhara, Şam, Roma ve İstanbul azami ehemmiyete sahip sekiz şehirdir. Bunlardan dördünün Cennet’te bu mekâna yakışır tezahürlerinin olduğu ifade edilir. Mekke-i Mükerreme’de Harem-i Şerif’teki zemzem suyunun başı berat geceleri toplanma yeridir. Bu gece de aynı yerde toplantı olacak. Her sene bu gece zemzem kuyusunun suyu coşup kabarır, ağzına kadar gelir. Peygamber Efendimizin ruhaniyeti ile bütün peygamberler ve evliyaullah orada toplanır. Hep birlikte dua yapılır. Sonra o kuyudan su içilir, artanı da oraya dökülür. Ondan sonra su normale çekilir. Zemzem kuyusunun suyunun bitmeyişinin hikmeti budur. Bu merasim her sene yapılmaktadar” cevabını verir.
8 Haziran 1969 Perşembe günü seksen bir yaşında Rahmet-i Rahman’a kavuşur. Kabri Konya’nın Lâdik kasabası mezarlığındadır.

Ant olsun ki sancağa, pusata ve Kur’an’a
Bozkurtların ordusu tuğ dikecek Turan’a
Ancak hilal yakışır göğümdeki urana
Anadolu’ya ana, çakılına can dedik
Künyeye aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Ülküsüz yaşayamaz Alparslan’ın neferi
Bugün Afrin gazası, dün Malazgirt zaferi
Hedef Kızılelma’dır, bu bir visal seferi
Ölümü vuslat bildik, vuslata bu an dedik
Bünyeye aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Oğuz boyundan gelen Mehmetçik’dir adımız
Tanrı Dağı’ndan kalkıp açıldı kanadımız
Tuna’nın kıyısında toy kurmak muradımız
Yeniden çizilecek sınırlara şan dedik
Gönyeye aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Kan sürdük göktuğlara, şahidi al bayrağım
Şefkat ile sarmalar şehidi al bayrağım
Ötüken’den bu yana şah idi al bayrağım
Zulme boyun eğmedik, ancak kana kan dedik
Fünyeye aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Nizam-ı âlem için kulak verdik çağrıya
Orta Asya’dan kalkıp kervan dizdik Ağrı’ya
Benim kutsal toprağım bu sevdanın bağrı ya
Adımlarken sevdayı Hatay, Urfa, Van dedik
Konya’ya aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Zalime alp, mazluma eren olduk çok şükür
“Beklemeyin” aşka can veren olduk çok şükür
Doğacak kutlu güne yâren olduk çok şükür
Ay yıldıza cihanı aydınlatan tan dedik
Dünyaya aşk yazıldı, biz aşka vatan dedik…

Tarihte baskı sanatının ilk örneklerine paleolitik dönemde insanoğlunun yaşadığı mağara duvarlarına elinin doğal boya izlerinin baskıları şeklinde rastlamaktayız. Bu örnekler, pozitif ya da negatif baskı örnekleri olarak karşımıza çıkar. İnsanoğlunun doğasında bulunan kendinden bir iz bırakma isteği sonucu ortaya çıkan bu istek, M.Ö. 25000 tarihlerine kadar uzanan arkeolojik kazılarda tespit edilmiştir. İspanya’da Altamira, Fransa’da Chauvet, Pech-Merle, Lascaux, Endonezya’da Gua Masri mağara duvarlarındaki izlerle yurdumuzda M.Ö. 12000 yılları mezolotik döneme ait İzmir Kula yakınlarındaki Çakallar Volkanı Jeoparkı el izleri ile Muğla Çine yakınlarındaki Herakleia Latmos civarı Beşparmak Dağları’nda da bu el izlerine rastlamaktayız. İnsanoğlunun bu kendinden iz bırakma isteği günümüz yazma atölyelerinde, yazmacı hanlarının duvarlarında da canlı bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Yazmacı çıraklarının, kalfaların, ustaların birer canlı imzalarıdır sanki bu el izleri. Tarihteki bu eski boyalı el izlerini kalıp baskının ilk örneği olarak tanımlayabiliriz. İnsanoğlunun zamanla yerleşik düzene geçmesiyle iletişim için birtakım semboller ve şekiller geliştirilmiş, böylece dilsel gelişimin yolu da açılmıştır. Hititlerin M.Ö. 2000 civarı pişmiş topraktan günümüze kadar gelebilmiş düz ya da silindir şeklinde birçok mühür örneklerine rastlıyoruz. Bu mühürler pozitif ya da negatif şekilde ortaya çıkıyor.
Baskı yapmayı öğrenen ilk insanlar çevresinde bulunan kil, taş, tahta ve sonradan madenden yaptıkları kalıp örnekleri olarak mühürler karşımıza çıkmaktadır. Üzerlerinde önceleri yine geometrik motifler sonradan bir takım tasvir, resim ve motiflerle ifade edilmekte, bu motif ya da tasvirleri değişik yüzeylerde yan yana basarak çoğaltıp süsleyerek bezemesi yapılmaktaydı. Önceleri kil üzerinde görülen bu örnekler sonraları tekstil örnekleri üzerinde de görülmeye başlanmıştır. Bunlar düz, kare, dikdörtgen, daire şeklinde ya da silindir mühürler biçimindeydi. Bu mühür örneklerini Ankara Anadolu Uygarlıkları Müzesi ve ilimizde bulunan Tokat Müzesi Arkeoloji Bölümü’nde görüyoruz. Tarihten günümüze ulaşabilmiş eski basılı tekstil örneklerine pek rastlayamıyoruz. Çünkü bunlar tamamen doğal ürünlerden yapılmıştır ve doğal şartlarda zamanla yok olmuşlardır. Arkeolojik bulgular ilk tekstil örneklerinin M.Ö. 8000 yıllarına kadar gittiğini gösterir. M.Ö. 3500 – 3000 yıllarında Hindistan ve Pakistan’da pamuğun bulunuşu, Mısır’da ketenin M.Ö 5000, Çin’de ipeğin bulunuşu ise M.Ö. 2600 yıllarına kadar gider. Anadolu’da Çatalhöyük’te yapılan mezar kazılarında M.Ö. 6500 yıllarına ait bulunmuş geometrik desenli renkli keten parçaları bulunan ilk tekstil örneklerindendir. Bu geometrik kalıpların o dönem duvar dekorasyonlarında kullanıldığı görülmektedir. Tarih öncesi dönemlerinde başlayan insanın örtünme ihtiyacından doğan bu tekstil ürünleri insanın doğasında olan farklı görünme ve beğenilme arzuları da insanları değişik tekstil ürünleri yapmaya yöneltmiş. Önceleri tamamen doğal liflerden elde edilen bu ürünler M.S. 1885 yılından sonra elde edilmeye başlanan sentetik lifler ve 1856 yılından sonra keşfedilen sentetik boyalarla yapılır hale gelmiştir.
Tekstil baskıcılığı sanat ile yakın ilgisi olan gösterişli tekstil tekniklerinden birisidir. Kumaşları renkli şekiller, simgeler ve desenlerle dekore etmek isteği çok eski zamanlardan beri var olmuştur. Tekstil baskı sanatının Orta Asya veya Mısır kökenli olduğu Hindistan’dan yayıldığı şeklinde tespitler olsa da insanoğlunun örtünme ve süslenme kaygıları kadar eski ve yaygın olduğu görüşüne sahibim. Yunan coğrafyacı Strabon, Yunanistan’da Hindistan kaynaklı kumaşlardan bahsetmekte, Romalı Rinilius ise Mısır’da kumaş boyama tekniği ile ilk örneklerinin yapıldığı anlatılmaktadır. Mezopotamya’da Sümerler döneminde tahta kalıplarla kil üzerine baskılar yapıldığı, Çin’de ise yine ağaç kalıplarla mühürler yapılıp baskılar yapıldığını bilmekteyiz. Pamuk lifleriyle ilk tekstil örnekleri ve kâğıdın 8. yüzyıl civarında bulunuşuyla beraber İngilizce “block printing”, Fransızca “l’éstampage”, Almanca “zeugoruck” diye adlandırdığımız kalıpla baskı sanatının temelleri de böylece atılmış oluyor. Yüksek baskı tekniği dediğimiz basılacak kısımları yüksekte kalan şekilde hazırlanan ağaç ya da kilden kalıplar yanında tahta üzerine metal şeritler çakarak da hazırlanmış kalıplar vardır. Mısır’da Panapolis’te M.S. 400 – 600 yıllarına ait tahta baskı kalıplarıyla basılı kumaşlar bulunmuştur.
Orta Asya’da göçebe yaşayan Türkler, kullandıkları giysi ve eşyaların üzerine kültürlerinde yer alan geyik, keçi, kaplan, antilop gibi av hayvanları ve avcılık kültürünü yansıtan kumaş motiflendirme tekniklerini kullanmışlardır. Göçler yoluyla gittikleri yerlerde kendi kültürlerinin de yaşamalarını sağlamışlardır. Anadolu’da ise M.S. 1100’lerden itibaren yerleşen Türk topluluklarıyla daha önce de bilinen bu baskı tekniğinin değişik boya teknikleriyle de geliştirilerek devam ettiğini görmekteyiz. Herodot, Hazar Denizi etrafında yaşayan kavimlerin birbirlerinden etkilenerek doğal kök boyalarla kumaş yüzeyini desenlendirip bu teknikleri geliştirdiklerinden bahseder. Anadolu, Oğuz Türkleri tarafından Türk sanat ve kültürünün merkezi olmuştur. Çeşitli sanatsal faaliyetlerin arasında en revaçta olan ekonomik getirisi yüksek bu sanat dalı, zamanla bazı yabancı uyruklu topluluklarının da bölgeye yerleşip bu sanatla uğraşmalarını sağlamıştır.
Tokat bölgesinde pamuklu, ipekli dokumacılık yanında doğal boyacılıkta kullanılan safran, kök boya, cehri, geven tarımlarının yapıldığı, Ege ve Çukurova’dan gelen pamuk ve ipek yanında Erbaa Niksar Ovası’nda da bu tarımların yapıldığını bilmekteyiz. Yine bu sanatta kullanılan çanak ve kaplar da ünlü Tokat seramikleridir. Kalıp işinde kullanılan en makbul ağaç türü ıhlamur ise bu bölgede bolca yetişen bir ağaçtır. Tavernier’in seyahatnamesinde Tokat civarından Hindistan’a yapılan safran ihracatından bahsedilmektedir.
Selçuklu Beylikleri ve Osmanlı dönemlerinde devam eden bu sanat 17., 18. ve 19. yüzyılda en güzel örneklerini vermiştir. Günümüze ulaşabilen en eski yazma baskı örnekleri 16. yüzyıla aittir. Anadolu’daki en önemli yazma basma merkezi Tokat olup, 15. yüzyılda merkez haline gelip 16., 17. Ve 18. yüzyıllarda en canlı günlerini yaşamıştır. Bu bölgede el sanatları ve ticari faaliyetlerin varlığı o dönemlerde inşa edilen hanların ve çarşıların büyüklük, ihtişam ve sayılarından bellidir. Günümüze ulaşabilen hanlar bunun ispatıdır.
Tokat, valide sultanlara has bir şehir olup bu sanatın şehrimizde yapımı çok öncelere dayanır, yedi asırlık bir tarihe sahiptir. Fatih Sultan Mehmet’in annesi Gülbahar Valide Sultan zamanından önce başlayan bu sanatın, o dönemde başka yerlerde yapılması bir kanunname ile de yasaklanmıştır. Böylece her yazma başına konan bu verginin Tokat hasına verildiğinden takibinin kolay olması düşünülse de zamanla bazı ustaların 1817 yılında bu vergiden kurtulmak için Tokat civarındaki Zile, Niksar, vb. bazı ilçelere gittiği takibinin yapılarak işyerlerinin kapatılıp Tokat’a dönmeleri sağlanmıştır. 1814 tarihli bir sicil kaydına göre çitin (tülbent bezi) her topundan 20 para damga resmi alındığını görmekteyiz. Yine 1828 yılındaki bir Tokat şeriye sicilinde görünen şehrimizde 34 basmacı esnafı olup en çok vergi veren esnaflar olarak kayda geçmişlerdir. Tokat’ın bu sanatın merkezi olmasında şüphesiz bu koruma yanında üç büyük kervan yolunun kesiştiği şehir olmasının payı da büyüktür.
Günümüzdeki petrol ve ekonomisi ne kadar önemli ise o zamanlar pamuklu, ipekli dokuma ve basma ticareti de aynı öneme sahipti. Özellikle ipeğin yeri bir başkaydı. Ünlü kervan yolları ve pazarlar onun adıyla anılırdı. 3 kervan yolunun kesiştiği Tokat’ta 13 büyük han vardı. Bunlardan günümüze ulaşabilmiş görkemli hanlar bunun ispatıdır. Taşhan, Deveciler Hanı vb. Bu durum da, sanatla ilgili yetenekli ustaların bu bölgeye yerleşmelerini sağlamış, yazmacılıkla ilgili yan sanatlar da bölgede gelişmiştir: Boyacılık, dokumacılık, seramik, bakırcılık, vb…
Evliya Çelebi 1656 yılında uğradığı Tokat’ta dünyanın her yöresinde yapılan yazmacılığın Tokat’takilerin ünü ve kalitesine ulaşamadığından bahisle ünlü seyahatnamesinde yazma esnafından “Esnafı nakkaşını yağlıkçıyan” diye söz ederek yapılan yazmaları “Beyaz pembe bezi, diyar-ı Lahor’da bile yapılmaz, güya altın gibi mücelladır. Kalemkâr basma yorgan yüzü, münakkaş perdeleri gayet memduh olur” diye övmektedir. Macarcada ‘’Tokadi” kelimesinin basma anlamında yerleşmesi Tokat’ta imal edilen bogasilerin, basmaların dünyaca ünlü olmasından kaynaklanmıştır. 18. ve 19. yüzyılda Tokat dışında başta İstanbul’da Kandilli, Üsküdar, Kanlıca, Samatya, Yenikapı, Kumkapı, Yeniköy; Kastamonu, Mardin, Elazığ, Bartın, Malatya, Hatay, Rize, Sivas, Gaziantep, Diyarbakır, Konya, Bursa, İzmir – Tire, Bolu – Göynük gibi yerlerde yayılıp yapılmış olsa da Anadolu’daki anayurdu Tokat’tır. Yaptığım araştırma ve tespitlerimde de gördüm ki, Tokat dışında faaliyette bulunmuş eski ve yeni yazma atölyelerinin hemen hepsinde Tokatlı usta ve kalfaların isimlerine rastlıyoruz.
Bölgemizde yemeni, çit, çember, yapık, değirmi olarak tanımladığımız yazmaya eskiden “pusiş” (yani kapatıcı, örtücü) dendiğini biliyoruz. Elde tahta kalıplarla yapılan tek ve çok renkli elvant diye bildiğimiz baskılı kumaşların da çoğu yazma diye adlandırılır. Çevremizde ilk örneklerinin kalem işi denilen fırça ile bez üzerine yapılan baskılar sonraları kalıpla ortak çalışma ve daha sonraları da yalnızca ağaç kalıplarla yapılır oldu. Tokat bölgesi yazmalarının ünü de karakalem denilen siyah kontur baskıların içerisindeki renklerin de renkli ağaç kalıplarla basılmasından gelmektedir. Bu baskı çeşidi de elvant ismiyle bilinir.
Tokat yazmalarındaki bu özgün elvant işi dışında yazmalardaki motifler de ayrı bir özellik taşır. Ayrıca Anadolu’ya has bir sanat olan yazma kenarlarındaki onunla bütünleşen oyalar, yazmanın renk ve motifleriyle bütünleşerek ona ayrı bir değer katar. Hepsinin ayrı bir adı ve hikâyesi olup dilsiz anlatım aracıdır sanki. Yazmalarımızda pek geometrik semboller kullanılmaz. Genellikle yuvarlak ağaç kütüğünün enine kesilmesiyle ıhlamur ağacının tercih edildiği kalıplar, nakışbul denen ince bıçaklar ile oyulur. Dairesel alanda genelde yay gibi dönen, kıvrılan bir dal ya da yaprak, horoz kuyruğu şeklinde yer almakta, bunun etrafında çevremizde yetişen genelde gül, zambak, lale, sümbül gibi çiçekler ya da kestane, üzüm, elma gibi meyveler bir ahenk ve uyum içerisinde yerleştirilir. Yazmalarda içi dolu diye bilinen örneklerde bordür motifleri içine ana motifler 5, 6, 14, 16’lı olacak şekilde basılarak yüzey tamamen doldurulur. Ana motifteki çiçeğin adıyla öne çıkan kalıp o yazmanın ismini alır. İçi dolu yazmalarda Tokat ismiyle ünlenen motif en tanınmış olanıdır. İçi boş yazmalarda kenar bordürleri içerisinde dört köşeye birer motif basılır. Genelde başörtüsü olarak kullanılan yazmalar dışında, sofra örtüleri, seccade, bohça, perde, yorgan, yastık yüzleri gibi diğer baskılı tekstil ürünlerinin de en ince güzel örnekleri Tokatlı yazma ustaları tarafından ortaya konmuştur. Tokat yazmalarında genellikle yüzey motiflerle bezelidir. Çok eski bir motif olan yarım elmalı, elmalı, kirazlı yazmaları yanında Tokat içi dolusu, üzümlüsü, zambaklısı, purket, asma yaprağı, kaynana yumruğu, Trabzon kenar, kaşık sapı, ev işi vb. örnekler mevcuttur. Ayrıca yörede Çengelköy, Kandilli, Laleli, parçalı, drama, Kilitli, Kestaneli, Alaplı, Fulyalı, yarmalı, cingoloz, parçalı, horoz kuyruğu, hamamiye isimli yazma imalatları da yapılmaktadır.
Anadolu’daki el sanatları dünyanın başka bir yerinde olmayan geçmişe ve geleneğe sahiptir. Bunlardan birisi de yazma baskı sanatıdır. Oyalarda, yazmalarda kullanılan motifler, renkler; çevrede bulunan çiçek, meyve, hayvan motiflerinin fazla bozulmadan stilize edilerek veya geometrik arabeskler halinde ortaya çıkıyor. Günlük yaşantıları bu desen ve motiflerle sanki dile gelmiştir. Bu eski geleneksel motif ve kompozisyon anlayışı, bugünlerde yapılan serigrafi ve fabrikasyon ürünlerde dahi aynen devam etmekte, yerli halkın gönlündeki bu motiflerin yerini de başka motifler tutmamaktadır. Mutluluğunu, üzüntüsünü, aşkını, hüznünü, saflığını, temizliğini, sevincini, coşkusunu bu renk ve motiflerle ifade etmiştir. Sade ve basit gibi görülen bu motifler binlerce yıllık kültür birikimlerinin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bir kompozisyon içerisinde kullanılan değişik motifler ise bütünlüğü bozmadan bir ahenk içerisinde yerleştirilmişlerdir.
Tokat yazmalarında seçilip kullanılan renkler ise az sayıda temel renk diye bildiğimiz renkler, kontrast olsalar dahi yan yana güzel bir uyum içerisinde yazma yüzeyine dağılmışlardır. Dairesel düzende genişleyerek yüzeye simetrik bir şekilde yayılan motif örnekleriyle basılan yazmalar. Bu örnekle basılan yazmaların tam ortasına ya tek ya iki yarım ya da dört çeyrek kalıpla birleştirilerek bir göbek kalıbı vurulur. Bu göbek etrafına uygun motifler dairesel planda basılarak yerleştirilir. Sofra bezleri örneğinde olduğu gibi aynı yazma kenar bordürleri de uygun kalıplarla dönerek kompozisyon tamamlanır. Sokaklarımız, mahallerimiz çoğu el sanatlarıyla ilgili bir şeyler üreten atölyelerle doluydu. O sanatkârlar günlük yaşantımızın içerisindeydiler. O yüzleri, simaları tanırdık hep. Şimdi hangimiz biliyoruz yeni yazmacıları, kaçımız tanıyor son dabakları? Son bakır ustaları neredeler, bilen var mı? Keçeciler, kazazlar, mutaflar neredeler? Nerede o kendine has kokuları olan sokaklar? Dabakhane, Boyahane, Kabe-i Mescid, Sulusokak, vb…
Ürünün tekniği, malzeme ve kullanım alanının bir uyum içerisinde olması ve üretimin sürdürülmesi el sanatlarını ancak ayakta tutar. Bunlardan aksayan biri bu sanatlardaki üretimi zora sokar. Son zamanlarda yapılan tanıtım ve etkinliklerdeki artış ancak can suyundan öteye geçmemektedir. Bu sanatları koruma amaçlı bir takım çalışmalar yapılabilir, ancak o da endüstriyel anlamda bir şey ifade etmez. Bu ürünler doğal malzeme ve tekniklerle üretildiğinde yeni pazarlar bulacaktır. Bu tarihsel güç ve güzelliğe sahip yazmacılığımız yöresel ve bölgesel istekle, beğeni birikimlerinin geleneksel motif ve formları bozmadan çağdaş tasarım anlayışıyla yeni kullanım alanları yaratarak içinde bulunduğu bu durumdan kurtulabilir. Son zamanlarda yeterli olmasa da bu sanatın yeniden canlanıp yeni ustalar yetişmesi için yapılan çalışmaları da içten kutluyoruz. 19.yüzyıldan sonra ulaşımda deniz yollarının öne çıkması, buharlı makinaların icadı gibi teknolojik yeniliklerle kervan yolları da çoğunun güzergâh değiştirmesine sebep olmuş, şehrimiz de bu gelişmelerden olumsuz şekilde etkilenmiştir. İlimizdeki bu ticari faaliyetlerinin de yavaşlaması ve başka merkezlere kaymasına neden olmuştur. Ayrıca gerileme sürecindeki imparatorluğun artık Avrupa’da makineleşmeye giden sanayi sektörüne uyum gösteremeyip, rekabet edemez duruma gelmesi de el emeğiyle üretim yapan küçük sanayi işletmelerini üretim yapamaz hale getirip, kapanmalarına sebep olmuştur. Önceleri Avrupa’ya yakın şehirlerde görülen bu etki, sonraları Anadolu esnafını da etkiler hale gelmiştir. Zaten son zamanlarda bu el sanatları bölgesel üretim düzeyinde imalat yapar hale gelmiştir. Tarihteki örneklerinin ağaç kalıpda yapılırken de bu özelliklerini koruyor gibi görünse de zamanla seri üretim serigrafiye geçerek bu özelliğini de yitirip zanaat haline gelmiştir.
Günden güne sanayileşme yolunda büyük ilerlemeler yapılan dünyamız da küçük el sanatlarının imalatında günden güne düşüşü gözlemlemekteyiz. Doğal olarak sanayileşme olacaktır ve gereklidir de. Bu arada el sanatlarının değeri korunmakla birlikte kullanım sahaları daralmaktadır. İstek azalıyor, tüketim olmayınca da bu sanatlar kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Sanayileşme ve fabrika imalatı karşısında bu sanatların birçoğu bırakılmış, bir kısmı da ancak ayakta kalıp varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. Teknoloji hızla ilerlemekte, bugün kullandığımız araçlar yarın demode olmaktadır.
Tokat yazmacılığı da bu yaşam savaşını veren son el sanatlarındandır. Alın teriyle hazırlanan terin tuzuyla yoğrulan bu ağaç baskı yazmalar. Yazmacılığın, birçok el sanatı gibi silinip gitmesini önleme çalışmaları ve çabaları sonucu ayakta kalabilmiştir. Bu çalışmalar turistik bölgeler ve büyük şehirlerde yazmacılığa pazarlar açılması ve sanatseverlerin bu konuyla ilgilenmeleri sayesinde gerçekleşebilir.
Günümüzün en geçerli sanatlarından olan baskı ve batik sanatlarına teknik yönden birçok hazır bilgiler veren Tokat yazmacılığının gerçek sahibi halktır. Onun köklü geçmişi, ince zevki, halayı, türküsü nakış nakış, motif motif bu yazmalarda kendini gösterir. Doğumdan ölüme yaşamın bir parçasıdır.
İlimiz müzesi ve eski yazma ustalarının ellerindeki eski yazma kalıbı örnekleri ile benim fotoğraflayıp belgeleyebildiğim örneklerle bu geleneksel motifler korunmalı, gelecek nesillere aktarılmalıdır. Meslek liseleri, Güzel Sanatlar Fakültesi, Meslek Yüksek Okulu, olgunlaşma enstitüleri gibi eğitim kurumlarında gerekli eğitim programları konmalıdır. Geleneksel motif, malzeme ve teknikler yanında bu öz desenleri yozlaştırmadan yeni motif ve modern uygulamalarla imalata yönelmeli, yurt içi ve dışı sergilerle tanıtımlar yapılmalıdır.
2015 yılında benim Tokat yazmacılığı hakkındaki 47 yıllık bilgi ve birikimlerimin bir kitapta toplanıp basılmasını sağlayan başta sayın belediye Başkanımız Av. Eyüp EROĞLU Bey olmak üzere emeği geçen herkese en içten teşekkürlerimi de burada belirtmek isterim. Bu çalışma şehrime bir vefa borcumdur.

İnatçı sırsıldır, çokbilmiş çepil,
Gözlekçi gözcüdür, huysuz da çitil.
Lafazan dızmir, sinsi ise simbil,
Uyuşuğa hımbıl diyorlar bizde.

Saygın sıylıdır, abla ise abu,
Asi bayraklıdır, edepsiz atlu.
Düzenbaz ığruplu, cadıya cazu,
Huysuza da sıracalu diyorlar bizde.

Kıskanç günücü, şanssız garametlü,
Üzüntü düşüngü, göçmen gelüntü.
Ezilmiş ezgüntü, pasaklı süflü,
Hamileye yüklü diyorlar bizde.

Çevik ellek, aceleci hetelek,
Çekingen tırsık, tezcanlı sepelek.
Kurnaz tülek, eliçabuk şipelek,
Oynağa fingirdek diyorlar bizde.

Gidelim gidek, gelelimse gelek,
Binelim binek, inelimse inek.
Besleme beslek, talih ise özlek,
Sinsiye simelek diyorlar bizde.

Boğaz ümük, sütkardeş emüşük,
Ukala gercük, cin çarpmış esürük.
Kısa boylu güdük, mahcup memesük,
Pisboğaza sümsük diyorlar bizde.

Sararmış sarak, yakışıklı dıvrak,
İkiyüzlü allak, tembele dorlak.
Sırnaşığa yaltak, şamara şaplak,
Küpeye kulakcak diyorlar bizde.

Yengeye eci, amcaya da emmi,
Teyzeye eze, halaya da bibi.
Dedeye ede, büyükanne ibi,
Deliye efsane diyorlar bizde.

Sıska ülüngür, uzun boylu zıpır,
Alıngan fırtık, yoksul ise cıbır.
Çalışkan gacemer, cimriyse mıhır,
Mızmıza mıymıntı diyorlar bizde.

Dilsiz ahrazdır, kavgacı cadaloz,
İnatçı gatuğaz, hırsız çaparoz.
Temiz tirentez, ukala zırtaboz,
Riyakâra yalloz diyorlar bizde.

Açgözlü hızan, tıknefes soluğan,
Yabani hozan, saf ise kanağan.
Azgın kişi zıran, tembel yatağan,
Konuşkana söyleğen diyorlar bizde.

07.01.2018

Atam oğuz boyundan, Osmanlı soyundanım,
Dedem Ertuğrul Gazi, hanedan kızıyım ben!
Avrupa’ya nam salmış, şahların boyundanım!
Bin asırlık devletin, sır dolu yüzüyüm ben.

Okyanus, denizlerin bir tarih batırdığı
Haçlıları Bizans’ta dizüstü getirdiği,
Kuşatılmış surların, dibine yatırdığı,
O kanlı zaferlerin, yorulmaz hızıyım ben!…

İsimsiz kahramanın, alnında teri gibi,
Ol Yüce divanında, beliren peri gibi!
Kutsal topraklarında, Kudüs’ün yeri gibi,
Kâbe’yi Muazzam’a baş eğen razıyım ben!…

Sultan Süleyman Şah’ın, yol aldığı asırın,
Padişah sarayında, baş eğmeyen esirin
Barbaros Hayrettin’in kılıcında tesirin,
Sularına tat veren, dil yakan tuzuyum ben! .

Garipler mezarında, bilinmeyen adının,
Divanında toplayıp, asın diyen kadı’nın,
Kış günü kağnısıyla, yola düşen kadının,
Diz boyu kar içinde, battığı iziyim ben!

Kurtuluş savaşından, Sakarya meydanına,
Çanakkale’de yatan, binlerce can, canına.
Vatan bayrak aşkıyla, ol neferin yanına,
Kan kokan topraklarda, geçmeyen sızıyım ben!

Bir avuç toprak için, kalbi toprakta atar
Dondurdu karakışta Sarıkamış’a batar,
Aç susuz sefaletle nefessiz kalmış yatar
Korkusuz neferlerin, kefensiz beziyim ben!…

Düşmanlarda tank, tüfek, bitmiyor türlü hile,
Türk’ün iman gücüyle, büyüyünce silsile,
Hükümdarlık verilmez; düzenbaza, cahile,
Tarihe altın harfle, yazılan yazıyım ben!…

Âşıklar dergâhında, himmet eyledi canan,
Serverler serverine, aşkın oduyla yanan.
Manzumesi hilkat’e, doğrulara dayanan.
Susuz çölleri yakan, sevdanın özüyüm ben!..

Ne şeytana yardımcı, ne zalim, ne kötüyüm.
Anaların koynunda, ak gerdanın sütüyüm!
Parçalanmış bedenin, çürümeyen etiyim.
Silinmiş köprülerin yazısız sözüyüm ben!…

“Kükreyen yel gibiyim”, deli dolu yanım var.
Kaç asır dalgalanır, ay yıldızlı şanım var.
Son damlasına kadar, vereceğim kanım var!
Zifiri gecelerin, aydınlık gözüyüm ben!

Burçları kuşatırım gezip de kalesinde,
İnce bir nakış gizli siyahî lalesinde,
Gülden adım arşadır, hedef merhalesinde!
Sarptan kayalıkların, çıkılmaz düzüyüm ben!…

Hangi giz kapısının ardındasın yar
Korkarım sensiz şimşekleri çatlatan akşamlardan
Berinlemiş hıfzı Dilrubalı vakitler
Sığ bildiğim kuytular verem gibi
Pusmuş ölüm merdiven altında
Amalığımla zorladım tüm kapıları
Saklambaç oynama zamanı değil
Göremiyorum işte
Karanlık olmadan, sobelemeden çık gel
Ağyar kol geziyor gözü kanlı kinayeli
Korkuyorum
Zifiriyi yarıp leyl-i nedamet vuku bulursa
Hangi Berinleme bidar olur
Nisyana uğramış cılız betimleme mi
Bakarım sokak ortasına
Ağyar cam önü kaldırımı arşınlar
Kapımın yegâne kilidi sensin
Teheccüd söyleşilerinin mevzusu sen, avuç içi oluklarında olunca
Ay görünür bahtıma senin suretinde
Gayb’dan sesin gelir
Bak buradayım ye’se kapılma