Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanlı şairə Vüsalə Vətənxan Mehrinin Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən “Türkay” aylıq ədəbiyyat dərgisinin Dekabr sayında “İçmişəm” adlı şeiri Azərbaycan türkcəsində dərc olunub.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanlı şairə Vüsalə Vətənxan Mehrinin İkinci Qarabağ savaşında şəhid olan hərbi qulluqçularımız ilə bağlı yazdığı şeirləri İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində fəaliyyət göstərən “Xudafərin” elmi-ədəbi, kültür dərgisinin 219-cu sayında fars dilində dərc olunub.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Mədəniyyət Nazirliyi və Milli Kitabxananın təşkilatçılığı ilə dekabrın 8-də Türk ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Məhmət Akif Ərsoyun anadan olmasının 150 illiyi münasibətilə seçmə şeirlərindən ibarət kitabın təqdimatı olacaq.
TÜRKSOY-un Azərbaycan dilində nəşr etdiyi “Məhmət Akif Ərsoy. Seçmə şeirlər” kitabının təqdimatı M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında keçiriləcək.
Tədbirdə eyni zamanda “Şərəf” və “TÜRKSOY-un 30 illiyi” medalları təqdim ediləcək.
Qeyd edək ki, Məhmət Akif Ərsoy Türkiyənin Dövlət Himni-İstiqlal Marşının müəllifidir. 1921-ci il martın 12-də Türkiyə Böyük Millət Məclisinin kürsüsündə oxunan şeir Mustafa Kamal Atatürkün “Bu marş bizim inqilabımızın ruhunu anladır” sözləri ilə qəbul edilib. Sonra marşın sözləri ingilis, alman, fransız, macar və fars dillərinə tərcümə olunaraq ölkə daxilində və xaricində dərc edilib.
İstiqlal Marşının yazılması üçün Məhmət Akifə 500 lirə mükafat verilib, şair həmin məbləği yoxsul qadın və uşaqlara iş öyrədən “Darülmesai” qurumuna bağışlayıb.
Bir zaman müxtəlif musiqilərlə ifa edilən marşa Türkiyənin tanınmış bəstəkarı Osman Zeki Üngör tərəfindən çağdaş himnə yaraşan musiqi bəstələnib.
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi İdarə Heytənin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycanda ATATÜRK Mərkəzinin Baş redaktoru,şair Dəyanət Osmanlının “В тени слов” adlı şeirlər kitabı nəşrə hazırlanır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin (DTMQ) İdarə Heyətinin sədri Şahin Seyidzadə Özbəkistan Respublikasının Xarəzm vilayəti hökumətinin nümayəndəsi Maksud Bekçanovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb.
Qoruq İdarəsindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, görüşdə iki tarixi qoruq arasında “Qarşılıqlı Anlaşma və Əməkdaşlıq haqqında Protokol” imzalanıb.
“İçərişəhər” DTMQ-nin İdarə Heyətinin sədri Şahin Seyidzadə və “İçan-Qala” Dövlət Muzey Qoruğunun direktor müavini Rustom Erniyazov tərəfindən imzalanmış protokolun əsas məqsədi iki qurum arasında mədəni irsin təşviqi, turizm və mədəniyyət sahələrində birgə tədbirlərinin təşkili istiqamətində əməkdaşlığın həyata keçirilməsi və bununla da iki ölkə arasında münasibətlərin genişləndirilməsi və mədəni əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsinə töhfə verməkdir.
Sonra qonaqlar Qoruq İdarəsinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “İçərişəhər” Ənənəvi İncəsənət Mərkəzinin fəaliyyəti ilə tanış olub.
Mənbə: https://azertag.az/
Dekabrın 14-də Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında əvəzolunmaz müğənni, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Rəşid Behbudovun anadan olmasının 109 illiyi münasibətilə konsert proqramı təşkil olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, konsertdə Rəşid Behbudovun repertuarından mahnılar səsləndiriləcək.
Tədbirdə Filarmoniyanın musiqiçiləri, solistləri ilə yanaşı Bakıdan da incəsənət nümayəndələrinin iştirakı nəzərdə tutulur.
Mənbə: https://azertag.az/
Bolonya şəhəri İtaliyanın mərkəzi və şimal hissələrində yerləşən Emiliya-Romanya regionunun inzibati mərkəzidir. Bu ölkənin ən böyük əyalətlərindən birində Ferrara, Modena, Parma, Ravenna, Rimini kimi vilayət və şəhərlər də yerləşir. Emiliya-Romanya şəhərlərinin zəngin tarixi-mədəni irsi sayəsində bu əraziyə çoxlu sayda turistlər gəlirlər. Burada Adriatik dənizi sahilində istirahət etmək, yerli kulinariyanın Parmigiano Reggiano pendiri, ənənəvi balzamlı sirkə kimi ləziz yeməklərinin dadına baxmaq, Roma imperiyası dövrünə aid tarixi abidələrə baxmaq və ya “Ferrari”nin eyniadlı muzeyində super avtomobillərin ən yeni modellərini görmək mümkündür. Biz yuxarıda sadalananların bir çoxu ilə tanış ola bildik və aldığımız təəssüratları sizinlə bölüşməyə tələsirik!
Premium sinfindən qatarlar və Bolonya Universiteti
Emiliya-Romanya vilayətinin paytaxtı olan Bolonya zəngin tarixə, mədəniyyətə və ənənələrə malik izdihamlı şəhərdir. Bu şəhərin bir çox təxəllüsü var, onların bəziləri isə əyləncəlidir. Bolonya universitet köklərinə malik olduğu üçün “təhsil mərkəzi”, yerli mətbəxinə görə “şişman”, tikililərin damındakı kirəmitlərin rəngi sayəsində “qırmızı” şəhər də adlandırılır. İzdihamlı, səs-küylü və enerji ilə dolu şəhərin çılğın keçmişi var, amma, eyni zamanda, o, gələcəyə də inamla baxır.
Mənbə: https://azertag.az/
Çoxlarının xoşladığı içki olan qəhvənin türk mədəniyyətində mühüm yeri var. Qəhvənin dəmləmə texnikası, aromatik dadı, fərqli köpüklü tərkibi və təqdimatı Türk qonaqpərvərliyinin və dostluğunun əvəzsiz elementidir.
Türkiyə ənənələrinin vacib hissəsi olan qəhvə insanları bir yerə toplamaqla, ictimailəşməyə kömək edən sosial vasitəçidir. Əsas görüşlər və ya yemək sonrası söhbətlər “Qəhvənizi necə istərdiniz?” sualı ilə başlayır. Canlandıran, enerji verən xüsusiyyətləri ilə tanınan Türk qəhvəsi özünəməxsus dadı və ənənəvi dəyərinə görə 2013-cü ildə UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilib.
Türk qəhvəsinin UNESCO-nun siyahısına daxil olduğu tarix olan dekabrın 5-i, yəni sabah “Dünya Türk Qəhvəsi Günü” kimi qeyd olunur. Qeyd edək ki, qəhvə Türkiyəyə ilk dəfə Osmanlı Sultanı Qanuni Sultan Süleymanın (1520-1566) dövründə Yəmən vasitəsilə gətirilib.
XVI əsrin ortalarından etibarən İstanbulda ictimai qəhvəxanalar açılmağa başlanıb və qəhvə sosial həyatın mərkəzində yer alıb. Təsadüfi deyil ki, “kahvaltı” sözünün mənası “qəhvədən əvvəl” deməkdir.
“Qəhvənizi necə istərdiniz?”
Türk qəhvəsinin dəmlənməsi üsulu əsrlər boyu dəyişməz qalıb. Qəhvə “cevze” adlandırılan bənzərsiz bir qazanda soyuq suda toz qəhvəni dəmləməklə hazırlanır. Qəhvənin üstü məxmər köpüklə örtülüb qaynadıqdan sonra qəhvə stəkanlarına süzülür. Digər qəhvələrdən fərqli olaraq, türk qəhvəsi çöküntüsü ilə stəkanlara süzülür, bir stəkan su və şirniyyatlarla, əsasən məşhur türk lokumları ilə servis olunur.
Qəhvə dənələrinin dadı və hazırlanma üsulları ölkənin bölgələri daxilində maddələr və vərdişlər əsasında dəyişə bilər. Egey bölgəsindəki bütün mastik ağaclar, onlarla birlikdə mastik saqqız ilə türk qəhvəsi hazırlama ənənəsini gətirir. Püstə dənələrini qurutmaqla hazırlanan Menengiç qəhvəsi, Gaziantep və Cənubi-Şərqi Anadolu bölgəsində çox məşhurdur. Dibek qəhvəsi, mülayim ətri ilə xatırlanan, süd ilə servis edilən bənzərsiz bir türk qəhvəsi kimi olduqca məşhurdur. Sərt və acı bir qəhvə kimi tanınan Mırra qəhvəsinə isə Türkiyənin Cənub-Şərqi mahalları Şanlıurfa və Mardində üstünlük verilir.
Türk mədəniyyətində “qəhvə falı” da var. Qəhvə içildikdən sonra fincan boşqabın üzərinə tərs qoyulur və qəhvə tozunun yaratdığı formalar şərh edilir. Bu gözəl ənənə həm də Türk mədəniyyətinin gözəl bir parçasıdır.
Mənbə: https://azertag.az/
Mədəniyyət naziri Adil Kərimli ölkəmizdə səfərdə olan Qazaxıstanın mədəniyyət və informasiya naziri Aidə Balayeva ilə görüşüb.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, nazir Aidə Balayevanın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti dekabrın 2-dən 4-dək Bakıda keçirilən Qazaxıstan Mədəniyyəti Günləri ilə bağlı ölkəmizə səfərə gəlib.
Görüşdə nazir Adil Kərimli ölkələrimizin əməkdaşlıq əlaqələrindən bəhs edərək bildirib ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev arasında dostluq və qardaşlıq münasibətləri, dövlət başçılarımız tərəfindən əsası qoyulmuş strateji tərəfdaşlıq, bütün sahələrdə olduğu kimi, mədəniyyət sahəsinə də müsbət təsirini göstərir. Adil Kərimli mədəniyyət və incəsənətin müxtəlif sahələrində əməkdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi üçün birgə layihələrin həyata keçirilməsinin önəmini vurğulayıb.
Nazir Aidə Balayeva da iki ölkə arasında əlaqələrin yüksək səviyyəsindən məmnunluğunu bildirərək qeyd edib ki, ölkələrimiz arasındakı dostluq münasibətləri mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə də münbit zəmin yaradıb: “Bu mənada Azərbaycanla Qazaxıstan arasında ikitərəfli əlaqələrin uğurla inkişafında tarixən dostluq və qardaşlıq prinsipləri ilə yaşayan xalqlarımızın, xüsusən də dövlət başçılarımızın etibarlı və davamlı dostluğu mühüm rol oynayır. İntensiv ikitərəfli və çoxtərəfli formatda əməkdaşlığın mədəni sahədə də dinamik inkişafa təsirini görürük”.
Görüşdə qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.
Mənbə: https://azertag.az/
“Apple” və “Paramount” şirkətləri öz onlayn-kinoteatr xidmətlərinin birləşdirilməsi məsələsini müzakirə ediblər. Bu, əyləncə sahəsində rəqabət aparan nəhəng şirkətlərin öz təkliflərini daha əlçatan və cəlbedici etmək üçün birləşmək cəhdidir.
AZƏRTAC “The Wall Street Journal”-a istinadla xəbər verir ki, şirkətlər, hər iki xidmətə ayrı-ayrılıqda abunə olmaqdan daha ucuz başa gələcək “Paramount + və Apple TV+” birgə təklifinin işə salınması ehtimalını müzakirə ediblər.
“Apple” və “Paramount” arasındakı danışıqlar hələ ilkin mərhələdədir. Bu xəbərin fonunda hər iki şirkətin səhmlərinin dəyəri sürətlə artmağa başlayıb.
Mənbə: https://azertag.az/
Zaman qardaşıma!
Bahar çiçəyi tək açılsın ömrün,
Düşməsin tufana həyatın Zaman!
Dostların içində anılsın sözün,
Günəştək nur saçsın sabahın Zaman.
********
Arzum var göylərə ucalsın başın,
Atasan qəm ilə qüssənin daşın,
Yüzdən artıq olsun qoy sənin yaşın,
Xoş keçsin dəqiqən, saatın Zaman.
********
Ziyadxan söz yazıb, mətləbə çataq,
Səninlə hər zaman oturub-duraq.
Gün olsun oğluna toy-büsat quraq,
Uğurla baş tutsun niyyətin Zaman!
Məhəbbət
Məhəbbət, məhəbbət yaxşı ki varsan,
Əlində sevincə, dönür qəm sənin.
Məni hara çəksən, hara aparsan
İnan ki, dalınca gələcəyəm mən.
Gələrəm kor kimi gözüyumulu,
Bilərəm səninlə zülmətdə də mən,
Taparam işığı, taparam yolu.
Məhəbbət, məhəbbət hərş şeydən qabaq.
Yaxşı ki, dünyada sən yaranmısan
Bütün bəlalarla qabaqlaşaraq,
Odlara düşmüsən çöldə yanmısan,
Fəqət saxlamısan öz qüdrətini,
Hökmünü yenə də düz vermisən sən.
Tapdayım möhnəti, dərdi-sərini
Qabaqda yenə də sən getmisən sən!
Boranda, çovğunda, tufanda, qarda
Fəsli bahar edən sən deyilmisən?
Ziyadxan ölüncə üz döndərməsə
Sən ona etməzsən əsla xəyanət,
Eşqi ləyaqətli olan hər kəsə
Sən qonaq olmusan ülvi məhəbbət!
Nə mənası var?
Ey nadan! insan ol, yaxşılıq eylə
Yalanlar satmağın nə mənası var,
Suyu şirin olan mavi bir gölə,
Acılıq qatmağın nə mənası var?
Mərifət hər zaman var yaxşılarda
Düzlük uduzmamış qoca dünya da
Altı boşluq olan əyri yollarda
Günaha batmağın nə mənası var?
İnsan ucalmalı təmiz ad ilə,
Şöhrəti yayılsın hey dildən-dilə
Min cür hiylə ilə, min bir kələklə
Arzuya çatmağın nə mənası var?
Ziyad xan! namərdin baxma sözünə
Görəndə eybini söylə üzünə,
Doğru yol seçməli hərə özünə
Qəflətdə yatmağın nə mənası var?
Fəğan eylər
Rəngi solsa bağda gülün
Bülbül ağlar fəqan eylər,
Bulud tutsa göyün üzün
Bülbül onda tufan eylər.
********
Kimin qəlbən paklığı var
Bilki onun saflığı var
Kimdə hünər sağlığı var
Gələcəyi tüğyan eylər.
********
Kimin qəlbi çirkin olub,
Kədər ona düçar olub,
Bağ-bağçası viran olub
Bu hal onu yaman eylər.
********
Hər bir evdə könül gülsə,
Böyük-kiçik zəhmət çəksə
Ziyadxan orda şeir desə
Hər bir kəsi heyran edər.
Yaxşıdır
Çalış zəhmətinlə bar versin bağın
Özün əksən, özün biçsən yaxşıdır.
Nəyə lazım suyu əğyarın
Suyu öz əlinlə töksən yaxşıdır.
*******
Zəhərli ilan tək sərilmə yolda
Arının qüdrəti tanındı balda
Tikanlı bir kola döndüyün yolda
Ətirli gül olub bitsən yaxşıdır.
********
Bülbül istəməz ki, qızıl gül solsun
Pislərin qəlbinə yaxşılıq dolsun,
Ziyadxan! sözlərin nəsihət olsun
Sözdən saray qurub tiksən yaxşıdır.
Nərgiz
Səhərlər açılan güllü bağların
Ətirli güllərin bəzəyi Nərgiz
Laləyə bürünmüş uca dağların
Nigarın sevinci, ürəyi Nərgiz.
********
Şirin sözlü, mərd ürəkli olmusan,
Nərgiz gülü tək könüllərə dolmusan
Gözəl Astaranın fəxri olmusan
Talış qızlarının gözəli Nərgiz!
********
Bakıda doğulub, yaşa dolmusan
Nəğməli ürəklə hey oxuyursan
Dəniz havasını hər an duyursan
Olursan Xəzərin küləyi Nərgiz!
********
Başında al-əlvan örpəyin də var
Hər yeri seyr edib baxmağın da var
Ziyadxandan dualar almağında var
Gözəllər gözəli, gözəlim Nərgiz.
Sevda bacıma!
Bu şeir misrasın, nəğmə çələngin
Sənə bəxş edirəm, sənə ay bacım!
Ömür karvanında yaxşı günləri,
Sənə bəxş edirəm, sənə ay bacı.
********
İnsana ruh verən şeir-sənətdir
İlhamsız bir ürək, quru qəfəsdir.
İlhamla yaşamaq, böyük şərəfdir,
Gündüzlər günəş ol, gecə ay bacım!
********
Çoxlu yaşamaqla, öyünmək olmaz!
Hər yetən insana güvənmək olmaz!
Ömür yollarında keçən günləri,
Şərəfli günlərdən say gözəl bacım!
********
Uca dağlar başı olur duman-çən,
Vətənin yolunda şəhid vermisən!
Ziyadxan şerini qəbul eylə sən,
Yazan vermiş sənə bunu pay bacım.
Sənə
Başında bağlanmış örpək gözəldir.
Göy köynəyin elə bil ki, bəzəkdir,
Yazın gözəlliyi yaraşır sənə.
Ayağında qırmızı başmağında var
Hərdən gözaltı baxmağında var
Bir gülüşlə ömür yıxmağında var
Onunçün ürəyim alışıb yanır…
Ziyadxan qəlbini açacaq sənə.
Əbədi qalmış
Sən mənə əzizsən dünyalar qədər
Canımı verərərəm yolunda sənin,
Alışıb yansam da odlar içində
Yenə məhəbbətin yaşadar məni.
********
Səni görməyəndə alışır qəlbim
Soyuyur bədənim, keyləşir qəlbim
Şadam ki, ölsəm əgər mən
Gələr ziyarətə sevgilim mənim.
********
Kimsə soruşacaq kimdir bu yazıq?
Sevgilim o zaman ağlayacaqdır
Deyəcək məhv etdi məhəbbət onu
Ziyadxan dünyadan doymadı getdi.
********
Yagidar olaraq şeiri qalacaq
Bütün nankorlara sübut olacaq
Sevən aşiqlərdə sədaqət varmış
Odur ki, məhəbbət əbədi qalmış…
Arif insan
Göz qoy ətrafına ey arif insan
Ayıq ol səfərə başlamamışdan,
Çalış qalmayasan axırda naçar
Elə ki, köçməkçün zamanın gələr
Bu mal-mülkün köməyə gəlməz.
Endilər şan-şöhrət zirvələrindən
Dar qəbir içində saldılar məskən
Bir səs eşidilər dəfin zamanı
Bəs sənin şahanə geyimin hanı?
Vaxtıikən çox yeyib-içmişdir onlar
Qurdlara yem oldu indi o canlar
Ziyadxan! yazdığın bir həqiqətdir
Dünyaya gələnlər bir gün köçəcək.
Gənc istedadların “Qızıl kitab”ı və xüsusi təqaüdü haqqında ƏSASNAMƏ
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
2023-cü il 30 noyabr tarixli
Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir
1. Ümumi müddəalar
1.1. Bu Əsasnamə “Azərbaycanda gənc istedadlara dövlət qayğısı haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1996-cı il 22 iyun tarixli 464 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq hazırlanmışdır və Azərbaycanın gənc istedadlarının adlarının “Qızıl kitab”a (bundan sonra – Qızıl kitab) yazılması və adları Qızıl kitaba yazılmış gənc istedadlar üçün xüsusi təqaüdün (bundan sonra – təqaüd) verilməsi, habelə dayandırılması qaydalarını müəyyən edir.
1.2. Qızıl kitab və təqaüd mədəniyyət sahəsində (bundan sonra – müvafiq sahə) xüsusi qabiliyyəti olan 10 yaşdan 25 yaşadək Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına (bundan sonra – şəxs) Azərbaycan Respublikası Prezidentinin şəxsi himayəsini, onların yaradıcılıq potensialının inkişaf etdirilməsi üçün dövlət qayğısını təmin etmək məqsədilə təsis olunmuşdur.
1.3. Təqaüdün məbləği Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən müəyyən edilir.
1.4. Təqaüdün verilməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondunun vəsaiti hesabına maliyyələşdirilir.
2. Qızıl kitab
2.1. Qızıl kitab müvafiq sahə üzrə xüsusi qabiliyyəti olan şəxslərin ictimaiyyətə tanıdılması və onların həvəsləndirilməsi məqsədilə həmin şəxslərin adlarının daxil edilməsinin xronoloji ardıcıllığı əsasında bir nüsxədə tərtib edilən irihəcmli nəşrdir.
2.2. Qızıl kitaba aşağıdakı şəxslərin adları daxil edilir:
2.2.1. müvafiq sahə üzrə beynəlxalq və ya ölkə əhəmiyyətli müsabiqə, yarış və ya festivalların laureatı olan şəxslərin;
2.2.2. müvafiq sahə üzrə təhsildə yüksək nəticələr əldə edən şəxslərin.
2.3. Şəxsin adı Qızıl kitaba Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təşəbbüsü və ya Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin (bundan sonra – Nazirlik) təqdimatı əsasında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə daxil edilir.
2.4. Nazirliyin təqdimatı əsasında şəxsin adının Qızıl kitaba daxil edilməsi və ona təqaüdün verilməsi bu Əsasnamənin 3-cü və 4-cü hissələri ilə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.
2.5. Qızıl kitaba adı yazılmış şəxs qəsdən ağır və ya xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə məhkum olunduqda, onun adı Qızıl kitabdan Nazirliyin təqdimatı əsasında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə çıxarılır.
2.6. Qızıl kitab Nazirlikdə daim qorunub saxlanılır.
2.7. Qızıl kitabın elektron nüsxəsi Nazirliyin rəsmi internet səhifəsində yerləşdirilir.
3. Namizədlərin irəli sürülməsi
3.1. Şəxsin adının Qızıl kitaba yazılması və ona təqaüdün verilməsi ilə bağlı müraciət aşağıdakı sənədlər əlavə edilməklə, namizədin təhsil aldığı təhsil müəssisəsi və ya işlədiyi dövlət orqanı (qurumu) (bundan sonra – müraciətçi) tərəfindən Nazirliyə təqdim edilir:
3.1.1. namizədin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
3.1.2. namizədin təhsili haqqında sənədin (olduğu halda) surəti;
3.1.3. namizəd təhsil aldıqda, təhsil alması barədə müvafiq təhsil müəssisəsindən arayış;
3.1.4. namizədin tərcümeyi-halı;
3.1.5. namizədin xasiyyətnaməsi;
3.1.6. namizədliyin irəli sürülməsinə əsas verən nailiyyətləri təsdiq edən sənədlərin surəti.
3.2. Bu Əsasnamənin 3.1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş sənədlərin “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 30.5-ci maddəsinə əsasən Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi vasitəsilə müvafiq dövlət orqanlarından (qurumlarından) əldə edilməsi mümkün olduqda, həmin sənədlər müraciətçidən tələb olunmur. Belə sənədlərin Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi vasitəsilə əldə edilməsi mümkün olmadığı hallarda, onların təqdim edilməsi namizədin razılığı ilə sorğu əsasında müvafiq dövlət orqanlarından (qurumlarından) tələb olunur və ya müraciətçi tərəfindən təmin edilir.
3.3. Bu Əsasnamənin 3.1-ci bəndində qeyd edilən sənədlər tam təqdim olunmadıqda və ya təqdim olunmuş sənədlərdə uyğunsuzluq aşkar edildikdə (bu Əsasnamənin 3.2-ci bəndinin tələbləri nəzərə alınmaqla), Nazirlik sənədlər təqdim edildikdən 3 (üç) iş günü müddətində bu barədə yazılı və ya elektron qaydada müraciətçini məlumatlandırır. Müraciətçi bu Əsasnamənin 3.8-ci bəndində qeyd edilmiş iclasın keçirilməsinə azı 10 (on) iş günü qalanadək uyğunsuzluqların aradan qaldırılmasını və çatışmayan sənədlərin təqdim olunmasını təmin etməlidir.
3.4. Sənədlərdə aşkar olunmuş çatışmazlıqlar müraciətçi tərəfindən bu Əsasnamənin 3.3-cü bəndində qeyd edilən müddətdə aradan qaldırılmadıqda, namizədin qiymətləndirilməyə buraxılmasından imtina olunması barədə qərar qəbul edilir və 3 (üç) iş günü müddətində bu barədə yazılı və ya elektron qaydada müraciətçiyə məlumat göndərilir.
3.5. Təqdim edilmiş sənədlər bu Əsasnamənin tələblərinə uyğun olduqda, namizəd qiymətləndirilmə üzrə namizədlərin siyahısına (bundan sonra – namizədlərin siyahısı) daxil edilir və 3 (üç) iş günü müddətində bu barədə yazılı və ya elektron qaydada müraciətçiyə məlumat göndərilir.
3.6. Təqdim edilmiş namizədlərin bu Əsasnamənin 2.2-ci bəndinin tələblərinə uyğunluğunun qiymətləndirilməsini və seçimini, eləcə də bu Əsasnamənin 4.4-cü bəndində nəzərdə tutulmuş hallarla bağlı qiymətləndirilməni təşkil etmək məqsədilə Nazirlik tərəfindən 9 üzvdən ibarət tərkibdə Ekspert Komissiyası yaradılır. Ekspert Komissiyasının tərkibini və fəaliyyəti barədə reqlamenti Nazirlik təsdiq edir.
3.7. Nazirlik namizədlərin və bu Əsasnamənin 4.4-cü bəndində nəzərdə tutulmuş hallarla bağlı qiymətləndiriləcək şəxslərin siyahısını ümumiləşdirir, baxılması üçün iclasın keçirilməsinə 5 (beş) iş günü qalanadək Ekspert Komissiyasına təqdim edir.
3.8. Ekspert Komissiyasının iclaslarının keçirilmə tarixini Nazirlik müəyyən edir və bu barədə məlumatı Nazirliyin rəsmi internet səhifəsində yerləşdirir.
3.9. Ekspert Komissiyası qərarları açıq səsvermə yolu ilə, üzvlərinin sadə səs çoxluğu ilə qəbul edir.
3.10. Ekspert Komissiyası namizədlərin seçilməsi barədə əsaslandırılmış qərarını və Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim olunacaq namizədlərin siyahısını Nazirliyə təqdim edir.
3.11. Nazirlik Ekspert Komissiyasının qərarı ilə təsdiq edilmiş namizədlərin siyahısını, hər bir namizədin bu Əsasnamənin 2.2-ci bəndində göstərilən tələblərə uyğunluğu barədə arayışı təqdimatla birgə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim edir.
4. Təqaüdün verilməsi şərtləri
4.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamına əsasən Qızıl kitaba adları yazılmış şəxslərin hər birinə təqaüd verilir.
4.2. Təqaüd şəxsə onun adı Qızıl kitaba yazıldığı tarixdən hər dəfə 3 (üç) il müddətinə təyin edilməklə, 25 yaşına çatanadək aylıq verilir.
4.3. Bu Əsasnamənin 4.2-ci bəndində göstərilən yaş həddi nəzərə alınmaqla, 3 (üç) illik müddət başa çatdıqdan sonra şəxsin müvafiq sahə üzrə təhsilini və ya fəaliyyətini davam etdirməsi bu Əsasnamənin 4.4-cü bəndində nəzərdə tutulmuş qaydada qiymətləndirildikdən sonra, ona növbəti 3 (üç) il müddətinə təqaüd təyin edilir.
4.4. Şəxsin müvafiq sahə üzrə təhsilini və ya fəaliyyətini davam etdirməsinin qiymətləndirilməsi bu Əsasnamənin 3-cü hissəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada Ekspert Komissiyası tərəfindən əvvəlki təqaüdün müddətinin bitməsinə ən geci 1 (bir) ay qalmış həyata keçirilir.
4.5. Təqaüdün verilməsinin davam etdirilməsi və ya bu Əsasnamənin 5.1-ci bəndində müəyyən olunmuş hallarda dayandırılması haqqında qərar Nazirlik tərəfindən qəbul edilir.
5. Təqaüdün verilməsinin dayandırılması halları
5.1. Şəxsə təyin edilmiş təqaüdün verilməsi aşağıdakı hallarda dayandırılır:
5.1.1. şəxs müvafiq sahə üzrə təhsilini və ya fəaliyyətini davam etdirmədikdə;
5.1.2. şəxsin Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına xitam verildikdə;
5.1.3. şəxsin 25 yaşı tamam olduqda;
5.1.4. şəxsin adı Qızıl kitabdan çıxarıldıqda;
5.1.5. şəxs vəfat etdikdə.
6. Yekun müddəalar
6.1. Təqaüd hər ayın 5-dək, təqaüdçünün adına açılmış xüsusi bank hesabına köçürülür.
6.2. Bu Əsasnamənin 6.1-ci bəndindən irəli gələn zəruri təşkilati tədbirlər Nazirlik tərəfindən həyata keçirilir.
6.3. Bu Əsasnamənin 4.2-ci – 4.4-cü bəndlərinin və 5.1.1-ci yarımbəndinin tələbləri bu Əsasnamə qüvvəyə mindiyi günədək təqaüd təyin edilən şəxslərə münasibətdə bu Əsasnamə qüvvəyə mindikdən 3 (üç) il sonra tətbiq edilir.
Mənbə: https://president.az/
“Gənc istedadların “Qızıl kitab”ı və xüsusi təqaüdü haqqında Əsasnamə”nin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:
1. “Gənc istedadların “Qızıl kitab”ı və xüsusi təqaüdü haqqında Əsasnamə” təsdiq edilsin (əlavə olunur).
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Fərmandan irəli gələn məsələləri həll etsin.
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 30 noyabr 2023-cü il
Mənbə: https://president.az/
2023-cü il noyabrın 30-da Şirvan aşıq mühitinin tanınmış nümayəndəsi, ustad aşıq Cavid Əmiraslanov Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin qonağı olub.
Qonağı qəbul edən Birliyin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı ustad sənətkarı anadan olmasının 85 illik yubileyi münasibəti ilə təbrik edib, ona aşıq sənətinin inkişafı naminə yorulmaz fəaliyyətində uğurlar arzulayıb. Bu il Azərbaycan Aşıqlar Birliyi tərəfindən nəşrə hazırlanaraq çap olunmuş “Könüllər oxşayar sözü aşığın” adlı kitabı ustada təqdim olunub, ona yeni yaradıcılıq uğurları arzulanıb.
Aşıq sənətinin dünəni, bu günü və sabahı ilə bağlı maraqlı fikir mübadiləsi şəraitində keçən görüşün sonunda ustad sənətkarla xatirə şəkli çəkdirilib.
Görüşdə Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu da iştirak edib.
Mənbə: https://azerab.az/
Goranboy rayon Mədəniyyət Mərkəzində Azərbaycan Aşıqlar Birliyi Gəncə regional şöbəsinin və Gəncə-Daşkəsən regional mədəniyyət mərkəzi Goranboy rayon Mədəniyyət idarəsinin təşkilatçılığı ilə tanınmış el sənətkarı Şair Səfərin – Səfər Həsənovun anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Azərbaycanlıyam, Azər səsiyəm…” adli ədəbi-bədii gecə keçirilib. Tədbirdə respublikanın ədəbi mühitini təmsil edən tanınmış simalar, aşıqlar, həmçinin mərhum şairi yaxından tanımış şəxslər və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər. Tədbiri giriş sözü ilə gecənin aparıcısı Azərbaycan Aşıqlar Birliyi Gəncə regional şöbəsinin sədr müavini Elnur Baxış açıb. Qeyd olunub ki, Şair Səfər daim öz yaradıcılıq ənənəsinə sadiq qalan sənətkar olub.
Sonra Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, professor Məhərrəm Qasımlının təbrik məktubu oxunub. Çernobl əlilələr cəmiyyətinin sədri Namiq Məmmədov çıxış edərək Şair Səfər haqqında xatirələrini söyləyib, onun şeirlərindən nümunələlər səsləndirib.
Rəngarəng musiqi nümunələri ilə müşayiət olunan gecədə Gəncə Dövlət filarmoniyasının solisti, xanəndə Məzahir Əliyev, Xanqərvənd musiqi məktəbinin müəllimi, el sənətkarı xanəndə Hafiz Həsənov, xanəndə Məhərrəm Məhərrəmov, Qızılhacılı uşaq musiqi məktəbinin şagirdi, gənc xanəndə, respublika muğam müsabiqəsinin qalibi Tunar Salahov, el sənətkarı Qurban Yusifoğlu (Təcnis Qurban), el ağsaqqalı Adil Abbasov, xanəndə-pedaqoq, Qızılhacılı uşaq musiqi məktəbinin müəllimi İlqar Qasımov, Eyvazalılar tam orta məktəbinin direktoru Göyüş Nağıyev, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin Gəncəbasar bölməsinin sədri Aşıq Elburus, aşıqlardan Şöhrət Kəlbəcərli, Əhliman Kəlbəcərli, Rasim Gədəbəyli və digərləri çıxış ediblər.
Mənbə: https://azerab.az/
Son illərdə bir-birindən maraqlı layihələr həyata keçirən Azərbaycan Aşıqlar Birliyində daha bir layihəyə start verilib. Gənc aşıqlarla bağlı olan bu layihənin həyata keçirilməsində məqsəd bölgələrdə yeniyetmə və gənclər arasında aşıq sənətinə marağı gücləndirmək və dəstək olmaqdır. Bu məqsədlə aşıq sənətinin daha güclü inkişaf etdiyi ayrı-ayrı bölgələrdən olan gənc aşıqlarla ayrıca iş aparılır, ustad aşıqların onlarla görüşləri təşkil olunur, sənətin incəliklərini daha dərindən mənimsəmələrinə yardım göstərilir. Bu gənclərin arasından gələcəyinə daha çox ümid bəslənilənlərə isə xüsusi diqqət yetirilir, onların televiziya verilişlərində çıxış etmələrinə şərait yaradılır.
Artıq bu istiqamətdə ilk addımlar atılıb. Belə ki, Qərbi Azərbaycan, Qazax və Gədəbəydən olan gənc aşıqların ifaları Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlının aparıcılığı ilə hər həftə “Mədəniyyət” kanalında efirə gedən “Saz-söz axşamı” verilişində geniş ictiamiyyətə çatdırılıb. Qarşıdakı həftələrdə isə Borçalı, Şirvan, Kəlbəcər, Laçın və digər bölgələrin gənc aşıqları ilə bağlı belə verilişlərin hazırlanması nəzərdə tutulur.
Mənbə: https://azerab.az/
Yetirin dərdimi naşı təbibə,
Deyin ki, dərmanım düz verilmədi.
Sərraflar əlindən düşməyən zərə
Misgər bazarında üz verilmədi.
İstəsən qəlbinə nur ələsin dağ.
Zirvəyə qartalın gözləriylə bax.
Günəşin nurunu sevməz yapalax.
Əzəldən bayquşa göz verilmədi.
Rasim, tək olanda hünər də laldı,
Yalqızın talehi gümana qaldı.
Qarğa qarıldadı, mükafat aldı.
Biçarə bülbülə söz verilmədi
Mənbə: https://manera.az/
Hər incə mətləbi anlamaz naşı,
Tez düşər, tez düşər kaman əlindən.
Könlüm zirvələrlə görüşmək istər,
Yol tapa bilmirəm duman əlindən.
Ziyarət etdirən bağı bar imiş,
Ən uca dağların başı qar imiş.
Nə yaxşı, dünyada yaxşı var imiş,
Yoxsa tərk olardıq yaman əlindən.
Rasim, bu dünyanın nurudur insan,
Kim bilməz qədrini yaratsan, yansan.
Sən elin, Vətənin haqqını dansan,
Yıxılsan tutarmı zaman əlindən?
Mənbə: https://manera.az/
Məftunu olmayıb könlüm heç kəsin,
Ay xumar baxışlım səndən savayı.
Sığındım eşqinə bir pay görmədim,
Dumandan savayı, çəndən savayı.
Qaytar eşq havası çalan günləri,
Ağlımı başımdan alan günləri.
Ömürdən saymıram qalan günləri
Oduna yandığım gündən savayı.
Hanı sədasına uçduğum o səs,
Dərdə düşməyənlər dərdimi bilməz.
Tərk etdin Rasimi, demədinmi bəs
Yoxdur bir kimsəsi məndən savayı.
Mənbə: https://manera.az/
Vətən sənin torpağının
Qüdrətinə qurban olum
Koroğlunun, Babəkinin
Qeyrətinə qurban olum
Nurlu yolu, haqqın yolu,
Bir sahilsiz çayın qolu
Dünya dolu, tarix dolu
Şöhrətinə qurban olum
Dəfinə var dənizində,
Hər dağında, hər düzündə
Nəyin yoxdur yer üzündə
Sərvətinə qurban olum
Aşıb-daşan illərinin,
Nəğmə qoşan dillərinin
Nur çeşməli göllərinin
Hikmətinə qurban olum
Yaz arzulu, yaz diləkli,
Duz-çörəkli, düz çörəkli
Rasim deyər, dağ ürəkli
Millətinə qurban olum
Mənbə: https://manera.az/
Dünya mərdlər dünyasıdır,
Ərənləri min yaşasın.
Sinəsini tufanlara
Gərənləri min yaşasın.
Nə gözəldir dağ qüruru,
Bulaq kimi gözlər duru.
İnsanlara həyat nuru
Verənləri min yaşasın.
Öz adı var el yanında,
Yaxşının da, yamanın da.
Hər bir kəsi öz donunda
Görənləri min yaşasın.
El tanınar çörəyiylə,
Torpaq gülü, çiçəyiylə.
Nəbzi xalqın ürəyiylə
Vuranları min yaşasın.
Könül gülər beşiyində,
Öz evində, eşiyində.
Həqiqətin keşiyində
Duranları min yaşasın.
Mənbə: https://manera.az/
Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi İdarə Heytənin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycanda ATATÜRK Mərkəzinin Baş redaktoru,şair Dəyanət Osmanlının “Anlar… Və… Anılar…” adlı yeni kitabı işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı) fakültəsinin məzunu, Azərbaycan Dillər Universitetinin magistrantı, gənc xanım yazar Zəhra Həşimova “Türkay” aylıq ədəbiyyat dərgisinin rəsmi elektron orqanı-Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürosunun Rəhbəri Zəhra HƏŞİMOVAnın məqaləsi INTERNATIONAL SCIENTIFIC SYMPOSIUM KARABAKH IS AZERBAIJAN beynəlxalq simpoziumda dərc olunub
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı) fakültəsinin məzunu, Azərbaycan Dillər Universitetinin magistrantı, gənc xanım yazar Zəhra Həşimova “Türkay” aylıq ədəbiyyat dərgisinin rəsmi elektron orqanı-Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürosunun Rəhbəri Zəhra HƏŞİMOVA INTERNATIONAL SCIENTIFICSYMPOSIUM KARABAKH IS AZERBAIJAN simpoziumunda beynəlxalq sertifikata layiq görülüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Heydər Əliyev İli”nə töhfə olaraq Tbilisidə nəşr olunmuş “Heydər Əliyev və Gürcüstan” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib.
Bu barədə AZƏRTAC-a Dövlət Tərcümə Mərkəzindən bildirilib.
Gürcüstan Parlamentinin böyük akt zalında baş tutan tədbiri giriş sözü ilə Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin sədri, Rustaveli Dövlət Mükafatı laureatı Makvala Qonaşvili açaraq tarixin çətin dönəmlərində Heydər Əliyevin Gürcüstanın siyasi-iqtisadi, sosial həyatında oynadığı həlledici rolundan, həyata keçirdiyi enerji layihələri sayəsində bölgədə siyasi və iqtisadi gerçəkliyin kökündən dəyişilməsindən danışıb.
Tədbirdə çıxış edən Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri, Xalq yazıçısı Afaq Məsuda deyib: “Bu gün təqdimat mərasiminə yığışdığımız kitab müasir Azərbaycanın qurucusu, Azərbaycan dilinin və ədəbiyyatının himayədarı Heydər Əliyevin böyük insan sevgisindən, dost Gürcüstana, gürcü xalqına doğma münasibətindən bəhs edir. Gürcüstanın iqtisadi, sosial, mənəvi dirçəlişi naminə atılan tarixi addımları, ölkələrarası ictimai-siyasi, mənəvi və mədəni əlaqələri əks etdirən bu nəşrin hər iki xalqın tarixi yaddaşında dostluq və qardaşlıq rəmzi kimi saxlanılacağını düşünürük. Bu il, bildiyiniz kimi, Azərbaycanda, eləcə də dünyanın bir çox ölkələrində Heydər Əliyevin 100 illiyi qeyd olunur. Ayrı-ayrı insanlar, cəmiyyət və təşkilatlar yubiley ilinə öz töhfələrini verməyə çalışır, müxtəlif formatlı tədbirlər həyata keçirilir, sərgilər, fotostendlər, konfrans və toplantılar təşkil olunur, nəşrlər ərsəyə gətirilir. Ulu Öndərin ruhuna əbədi hüzur, xatirəsinə yeni əbədiyyət bəxş edən ən böyük töhfəni isə oğlu – şanlı ordumuzun Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyev verdi. 30 il düşmən tapdağı altında xarabalıqlara çevrilən qədim torpaqlarımız öz sahiblərinə qaytarıldı, Azərbaycanın üçrəngli bayrağı 2020-ci ildə doğma Şuşamızda, bu il isə doğma Xankəndimizdə dalğalandı”.
Gürcüstan Parlamentinin Diaspor və Qafqaz Məsələləri komitəsinin sədri, deputat Beka Odişariaya çıxışında ilk əvvəl yaxın keçmişimizə ötəri də olsa, nəzər salıb: “İki-üç onillik ərzində insanların düşüncəsindən tutmuş adi həyat tərzinə qədər çox şeyləri dəyişdi. Dövlətlərin taleyi və gələcəyi məhz belə dönəmlərdə həll olunur. Həmin dövrlər Heydər Əliyev fenomeni olmasaydı, kim bilir, ölkəmizin aqibəti, iqtisadi durumu necə olardı. Məhz bu dahi şəxsiyyətin uzaqgörənliyi və polad iradəsi həm müstəqil Gürcüstanın iqtisadi həyatının dirçəlməsində, həm də bölgənin dünyanın maraq dairəsinə çevrilməsində misilsiz rol oynadı. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra ölkələrimizin müstəqil dövlətlər kimi mövcud olmasını istəməyən qüvvələr Heydər Əliyevə nə qədər təzyiq göstərsələr də, o, sarsılmaz qətiyyəti və müdrikliyi ilə həmin qüvvələrin bəd niyyətlərini dəf edə bildi və xalqının əbədi atasına çevrildi. Onun siyasəti tək öz ölkəsinə deyil, qonşu dövlətlərə də öz töhfəsini verdi. Bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, Heydər Əliyev fenomeni olmasaydı, Gürcüstanın vəziyyəti çox ağır ola bilərdi. Qədim Tbilisi məhəlləsi paytaxtımızın ürəyidir. Şadam ki, Tbilisinin məhz həmin qədim guşəsində, şəhərimizin ürəyində Heydər Əliyevin adını daşıyan bağda bu dahi dövlət xadiminin heykəli ucaldılıb. Biz çox vaxt bayramlarımızı da azərbaycanlı qardaşlarımızla birlikdə həmin bağda qeyd edirik”.
Gürcüstanın Xalq yazıçısı Revaz Mişveladze Ulu Öndərlə bağlı xatirələrini bölüşüb: “Afaq xanım Heydər Əliyev haqqında o qədər ətraflı danışdı ki, bizə söz qalmadı. Lakin mənim də ürəyim doludur. Heydər Əliyev kimi böyük siyasətçi barədə və bu tarixi kitab haqqında mənim də ürək sözlərim var. İlk növbədə deməliyəm ki, Heydər Əliyev ölkəsini elə istiqamətə yönəltdi ki, bu gün Azərbaycan regionun aparıcı ölkəsinə, dünya üçün isə mühüm strateji əhəmiyyətli bir dövlətə çevrilib. Yaxşı xatırlayıram, 2001-ci ildə biz – Gürcüstanın beş nəfərdən ibarət hökumət və parlament nümayəndə heyəti Heydər Əliyevin dəvəti ilə Bakıda olduq. Bu gün təqdimatına toplaşdığımız kitabda yer alan xatirəm həmin o görüşdən bəhs edir. O tarixi görüşü xatırlayanda ürəyim bu gün də sanki nurlanır. Yadımdadır, o, Gürcüstanın keçmişindən, bugünündən, gələcəyindən, iqtisadi potensialından danışır, biz heyranlıqla dinləyirdik, ölkəmiz barədə bu qədər geniş məlumata malik olması bizi valeh edirdi. Ərsəyə gətirilmiş bu dəyərli kitab Gürcüstan və Azərbaycan dostluğunu, qarşılıqlı sevgimizi, bir-birimizə nə qədər zəruri və gərəkli olduğumuzu sərgiləyir, birliyimizi bir daha möhkəmləndirir və sarsılmaz edir”.
Daha sonra Gürcüstan Rustaveli Cəmiyyətinin Prezidenti David Şemokmedeli, Gürcüstan Rəssamlar İttifaqının sədri Quram Sersvadze, tanınmış gürcü şairi Bağater Arabuli, Abxaziya Yaradıcılıq Birliyinin prezidenti Naira Marşania, Xalq şairi Erekle Sağliani, “Zğvauri” jurnalının baş redaktoru Bela Keburia, kitabın ərsəyə gəldiyi “Merani” nəşriyyatının direktoru Manana Qorqişvili, tanınmış gürcü şairi Badri Kutateladze, kitabın həmtərtibçisi, Eduard Şevardnadzenin mətbuat məsələləri üzrə müşaviri olmuş yazıçı İmir Məmmədli çıxış edərək Ulu Öndərin Gürcüstana, gürcü xalqına münasibətindən, ölkənin gələcəyi və çiçəklənməsi uğrunda həyata keçirdiyi işlərdən danışıblar.
Tədbirin sonunda Azərbaycan-Gürcüstan ədəbi əlaqələrinə verdiyi töhfələrə və “Heydər Əliyev və Gürcüstan” kitabının ərsəyə gəlməsində xidmətlərinə görə nəşrin həmtərtibçisi, Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin sədri Makvala Qonaşviliyə Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin təsis etdiyi “Dövlət Tərcümə (Mərkəzi) Mükafatı” təqdim olunub.
Mənbə: https://azertag.az/
18-20 dekabr 2023-cü il tarixlərində Heydər Əliyev Fondu və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə ölkəmizdə ilk dəfə “Mədəni irs” forumu keçiriləcək. Forum Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunan tədbirlər çərçivəsində baş tutacaq.
Tanınmış tarixçi, arxeoloq, rəssam, memar, heykəltəraş, sənətkar və sahə üzrə digər mütəxəssislərin iştirakı ilə geniş müzakirələrin aparılacağı forumda mədəniyyətimizin və milli irsimizin yaşadılması, inkişafı və təbliği, mövcud vəziyyət, maddi və qeyri-maddi irsimizə, təsviri və tətbiqi sənətə, tarixi abidələrə dövlət dəstəyi və digər istiqamətlərdə diskussiyalar olacaq.
Forumda “Azərbaycanın daşınmaz tarixi – mədəni irsinin tədqiqi və mühafizəsi problemləri”, Postkonflikt dövründə Azərbaycanın tarixi – mədəni və təbii irsinin qorunması məsələləri, Azərbaycanda daşınar mədəni irs: muzey işi və müasir çağırışlar, Qeyri-maddi mədəni irsin mühafizəsi və müasir çağırışlar, “Təsviri sənət və müasir çağırışlar” “Mədəni irs və müasir memarlıq- Şəhəralma prinipləri” mövzuları üzrə panellər təşkil olunacaq. Panellerdə müvafiq sahələrin mövcud vəziyyəti və gələcək perspektivlər barədə fikir mübadiləsi aparılacaq.
Forumda iştirak etmək istəyən şəxslər 10 dekabr 2023-cü il tarixinədək onlayn müraciət forması (https://culture.az/medeniirsforumu) ilə qeydiyyatdan keçə bilərlər.
Mənbə: https://culture.gov.az/
23-24 noyabr tarixində Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin elan etdiyi film layihələri müsabiqəsinin layihələrin müdafiəsi (pitçinq) mərhələsi baş tutub. Bu mərhələdə layihələr Seçim Komissiyasının üzvləri və Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yaradılmış kinematoqrafiya, rəqəmsal və digər audiovizual əsərlərin məzmununun qiymətləndirilməsi üzrə Ekspert şurasının nümayəndələri tərəfindən qiymətləndirilib.
Dövlət sifarişi, kommersiya, sənət filmi istiqamətində 1 qısametrajlı, 3 tammetrajlı sənədli, 2 qısametrajlı, 4 tammetrajlı bədii, 1 qısametrajlı animasiya film layihəsi olmaqla ümumilikdə 11 layihənin, tələbə alt istiqaməti üzrə isə 16 tələbə filminin istehsalına dəstək göstərilməsi məqbul hesab edilib.
Seçim Komissiyası və Ekspert şurasının yekun iclası 28 noyabr tarixində keçiriləcək.
Mənbə: https://culture.gov.az/
Türk sevdalısı, aşıq-ozan törənli, milli dəyərlərimizin yorulmaz təbliğatçısı, Azərbaycan folklorunun bilicisi ustad şair Məmməd Aslanın bu kitabına müəllifin müxtəlif illərdə qələmə aldığı seçmə şeirləri daxil edilib. “Qanun” nəşriyyatının yeni layihəsi “Azərbaycan poeziyasından seçmə şeirlər” adlanır. Ümid edirik ki, kitabda toplanmış şeirlər poetik ovqatınıza işıq tutacaq, Məmməd Aslan yaradıcılığı ilə yaxından tanış olmağınız üçün sizə yol yoldaşı olacaq. Kitabdakı şeirlər “Dəlidağ” ədəbi məclisinin sədri, şair Namiq Dəlidağlının təqdim etdiyi nümunələr arasından seçilib.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Azərbaycan satirik şerinin ən sevilən simalarından biri olan Baba Pünhan (1948‒2004) öz yaradıcılığı ilə Q.B.Zakir, S.Ə.Şirvani, M.Ə.Sabir və “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin layiqli davamçısı idi. Yaradıcılığı həm xalq, həm də oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanan Baba Pünhanın şeirləri dillər əzbəri olmaqla yanaşı, bütün dövrlərin insanlarına xas çirkinliklərinə, eybəcərliklərinə, haqsızlıqlarına ayna tuturdu. Şeirlərini əruz və heca vəznlərində yazan şair xalqın səsi kimi çıxış edirdi. Baba Pünhanın bu kitabında toplanmış şeirlər sizə onun zəngin yaradıcılığı ilə yaxından tanış olmağınız üçün gözəl imkan yaradacaq. Şeirlər şairin ailə üzvləri tərəfindən toplanaraq təqdim edilib.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Məhəmməd Hadi XX əsr romantizminin ən məşhur simalarından biridir. O, Vətən və hürriyyət mövzusundakı şeirləri ilə daha çox tanınır. “Qanun” nəşriyyatının yeni layihəsi olan “Azərbaycan poeziyası seçmə şeirlər” silsiləsində sizə təqdim etdiyimiz bu kitab oxucularımızın Məhəmməd Hadi yaradıcılığı ilə yaxından tanış olması üçün yeni fürsətdir. Kitaba 1906-1919-cu illərdə qələmə alınmış seçmə şeirlər daxil edilib. Şairin poetik dili oxuculara tam aydın olsun deyə, ərəb-fars sözlərinin izahı son səhifələrdə verilib.
Bilirsinizmi nədir, məncə, nüxbeyi-amal?
Könüldəki əməlim millətin səadətidir…
Ey Vətən! Ey pəriyi-vicdanım!
…Səni sevmək deyilmi imanım?
Mənbə: https://www.qanun.az/
O, Azərbaycan klassik şeirinin zirvəsidir. Yaradıcılığı ilə həm Şərq, həm də dünya ədəbiyyatında sönməyən ulduz kimi daima parlayır. Adı Homer, Nizami, Dante və Şekspirlə yanaşı çəkilir. Beş əsrdən artıqdır ki, söz mülkündəki sultanlığını qoruyub saxlayır. Aşiqanə-lirik qəzəlləri ilə yanaşı, ictimai-siyasi mövzuda qələmə aldığı müxtəlif janrlı əsərlər dövrünün ictimai mənzərəsinə ayna tutur.
Əlbəttə, söhbət dahi Məhəmməd Füzulidən gedir. “Qanun” nəşriyyatı “Azərbaycan poeziyasından seçmə şeirlər” layihəsindən bu dəfə böyük Füzulinin seçmə qəzəllərini təqdim edir.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Azərbaycanlı şair Abbas İlhamın “Sevənlərin məskəni” adlı şeirlər kitabı işıq üzü görüb. Kitabın redaktoru Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru Nəcibə İlkindir.
Azərbaycanın Xalq şairi, həm əruz, həm heca vəznində gözəl şeirlər yazan, lirikasında vətən, torpaq, övlad, sevgi kimi əbədi mövzulara ilhamla söz çələngi hörən Süleyman Rüstəmin bu kitabına şairin seçmə şeirləri daxil edilib. İkiyə bölünmüş Azərbaycanın yenidən qovuşub hürr olacağı günə qətiyyətlə inanan S.Rüstəmin Cənub mövzusuna həsr etdiyi şeirlərin bir qismi ilə bu kitabda da tanış olacaqsınız. “Qanun” nəşriyyatının yeni layihəsi olan “Azərbaycan şairlərinin seçmə şeirləri” seriyasından təqdim etdiyimiz növbəti kitabla siz Azərbaycan dilinin zənginliyi, gözəlliyi və məna çalarları ilə yenidən baş-başa qalacaqsınız.
Mənbə: https://www.qanun.az/
“Qanun” nəşriyyatının “Azərbaycan poeziyası seçmə şeirlər” adlı yeni layihəsində bu dəfə Xalq şairi Nəbi Xəzri yaradıcılığından incilər təqdim edirik. Kitab şairin oğlu Arzu Babayevin seçdiyi şeirlər əsasında tərtib olunub.
Şeir mənim üçün bir kainatdır,
Onun ulduzları, günəşləri var.
Şeir mənim üçün sirli həyatdır,
Onun öz sevinci, öz kədəri var.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Şah İsmayıl Xətayi klassik Azərbaycan şeirinin ən parlaq simalarından biridir. Onun qəzəlləri, qoşmaları, gəraylıları, bayatıları və varsağıları milli söz xəzinəmizi daha da zənginləşdirir. Xətayinin adı beş yüz ildən artıqdır ki, sevilərək və ehtiramla anılır. I Şah İsmayıl (Xətayi) həm də Azərbaycan Səfəvilər dövlətinin qurucusudur. Görkəmli siyasi xadimdir. “Qanun” nəşriyyatının “Azərbaycan poeziyasından seçmə şeirlər” adlı layihəsində Xətayinin seçmə qəzəllərini təqdim edirik.
Xətayiyəm, bir halam,
Əlif üstündə dalam.
Sufiyəm təriqətdə,
Həqiqətdə abdalam
Mənbə: https://www.qanun.az/
Molla Vəli Vidadinin 18-ci əsr Azərbaycan poeziyasında xüsusi yeri vardır. Onun qoşmaları, qəzəlləri, müxəmməsləri öz bədii dəyəri ilə seçilir. Şairin yaradıcılığı üç əsrdən artıqdır ki, milli ədəbiyyatımızın klassikası səviyyəsinə yüksələrək yaşayır. Vidadi öz savadı, dünyagörüşü və nümunəvi həyat tərzi ilə dövrünün ziyalılarına örnək olub. Başqa bir klassik şairimizin – Molla Pənah Vaqifin yaxın dostu olan Vidadi həm də onunla yazışmış, deyişmişdir. “Qanun” nəşriyyatı “Azərbaycan poeziyasından seçmə şeirlər” layihəsində Vidadinin şeirlərini təqdim edir. Kitabın oxucu ruhunu oxşayacağına inanırıq.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Milli poeziyamızın görkəmli simalarından olan Molla Pənah Vaqif həm lirik şair, həm də tarixi şəxsiyyət kimi dəyərlidir. Yaradıcılığı üç əsrdən artıqdır ki, Azərbaycanla yanaşı Asiya ölkələrində, qardaş türk dövlətlərində maraqla qarşılanır. Qarabağ hakimi İbrahimxəlil xanın vəziri və dostu olan Vaqif maraqlı, həm də təzadlı bir ömür yolu keçib. O, İbrahimxəlil xandan sonra hakimiyyətə gələn Məhəmməd bəy tərəfindən edam olunub. Əlyazmalarının çoxu məhv edilib. Buna baxmayaraq, Azərbaycan xalqı Vaqifi də, onun irsini də qoruyub saxlayaraq nəsildən-nəslə ötürüb. “Qanun” nəşriyyatının “Azərbaycan poeziyası seçmə şeirlər” adlı yeni layihəsində Vaqifin şeirlərini təqdim edirik. Kitabın maraqla qarşılanacağına inanırıq.
Mənbə: https://www.qanun.az/
Mən bu ağlamalı, mən bu gülməli
Dünyaya ağlayıb-gülməyə gəldim.
Bir dünya tapılmaz bundan ölməli,
Mən də tamahlanıb ölməyə gəldim.
Hələ bu dünyada izim yoxuydu,
Hər şeyi görürdüm, gözüm yoxuydu,
Hələ ruhum vardı, özüm yoxuydum,
Mən bura özümü görməyə gəldim.
Mənə də yer çatar, dünya dar deyil,
Biz balıq deyilik, dünya tor deyil,
“Allah göydən baxır, Allah kor deyil!..” –
Sizə bunu xəbər verməyə gəldim.
Bakı şəhərində doğulmuş, ADNSU-nun məzunu, Qarabağın azad edilməsi uğrunda Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş Cavid Mikayıl oğlu Həsənovun ölməz xatirəsinə ithaf edirəm.
Qarabağ savaşında şanlı zəfər çalmışıq,
Göydən düşən pay deyil, yüz yol istə, qələbə.
Müqəddəs torpaqları yağılardan almışıq,
Asan başa gəlməyib düşmən üstə, qələbə.
Şirin canından keçdi, saysız qəhrəman igid,
Vətənə qurban olmaq, bu da bir səadətdi.
Küləklər şəhərində açmışdı gözün Cavid,
Hələ balacalıqdan şirin dil, xoş ülfətdi.
Qarabağ döyüşçüsü Mikayılın oğluydu,
Halal, dürüst ailənin balası, övladıydı.
Doğma elə-obaya, yurda qəlbən bağlıydı,
Adı da ölməzlərin, ucaların adıydı.
Anası Mirvarinin təkcə oğlu deyildi,
Yamanı kim xoşlayar, xeirxahı sevərlər.
Gözlərinin işığı, bəli, hər şeyi idi,
Məktəbə getdi Cavid, gətirdi şad xəbərlər.
“Əla”larla qurtardı təmayüllü məktəbi,
Neftçi-mühəndis olmaq, məqsədi, niyyətiydi.
Fizika, riyaziyyat həm həvəsi, həm təbi.
ADNSU-da təhsil almaq onun qətiyyətiydi.
Şanlı ali məktəbə qəbul oldu, sevindi…
Oxudu, imtahanlar verdi yüksək qiymətlə,
Anasına deyirmiş, “Ora da öz evimdi”,
Vaxt gəldi, bu ünvanla vidalaşdı hörmətlə.
Hərbi xidmətə getdi, afərin, əsgər oldu,
Bakıtək doğmalaşdı ona Gəncə şəhəri.
Əsgər yoldaşlarının dilində əzbər oldu,
Başa vurub xidmətin döndü Bakıya geri.
Qazma mühəndisitək göstərdi fəaliyyət,
Hamı sevirdi onu, halal idi, düz idi.
İşə can yandıranlar qazanır nailiyyət.
Zəkalı, biliklərə sahib mühəndis idi.
Vətən torpaqlarının xilasının məqamı,
Cavid də sevinc ilə ordumuza yazıldı.
Vaxtdır dayanmaq olmaz, alağın intiqamı…
Həmin o payız günü sanki bahar-yaz oldu.
Sevimli anasının üz-gözündən öpərək:
-Məndən nigaran olma, nurlu səhər bizimdir.
Düşməndən Qarabağı azad eyləyək gərək,
Zülmət xain düşmənin, şanlı zəfər bizimdir.
Cavid hərb meydanında qorxu nədi bilmədi,
Vuruşdu qəhrəmantək, düşmənə uddurdu qan.
Gündüz-gecə bilmədi, yuxu nədi bilmədi,
Xocavənd döyüşündə Vətənçin keçdi candan.
Həmişə qəlblərdədir unudulmaz heç zaman,
Müqəddəs ucalıqda canlı, yaşayır Cavid.
Üzündən, çöhrəsindən gülüş yağan qəhrəman,
Bu gündən gələcəyə müjdə daşıyır Cavid.
09.11.2023.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qaradağ Bürosunun Rəhbəri
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Canımda qalmayıb dözüm,
Dodağımda donub sözüm,
Yollarına baxan gözüm,
Tutulaydı görməyəydi.
Qəm şələsi çəkdi ilim,
Daha dinmir şirin dilim,
Qırılaydı iki əlim,
Sevda gülün dərməyəydi.
Yoxmu sonu bu həsrətin,
Vüsal dada yetə, çətin,
Ürəyim bu məhəbbəti,
Açıb düzə sərməyəydi.
Taleyimiz nə qəribə,
Salıbdı bizi qəlibə,
Yox olaydı kaş Nəcibə,
Sənə könül verməyəydi.
1998….
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Nağıllamaq istəyirəm bu gün…
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən, içərinin həmişə daha içəriyə açılan bir qapısı olduğunu bilənlər yazıq olur yoxsa. Yadınıza düşənin “Nisbilik nəzəriyyəsi” olduğunu bilirəm. Yazıq Albert… Saat-filan boş şeydi, o, yaşananların ruhundan keçdiyini, amma o ruhun ilmələnə-ilmələnə sökülsə də, olduğu yerdə dayandığını kəşf etmişdi, əslində… Yox, kəşf etməmişdi; mövcud olan bir şeyi görə bilmişdi. Gördüyünə peşman elədi insanlar onu. Özü də, sağlığında…
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən, içərinin heç vaxt pəncərəsi olmur, olsa-olsa bir əlçimlik nəfəsliyi olur, o da daim “qonşu divarı”na açılır. Çırpılırıq “qonşu divarı”na, qırılırıq, tökülürük, özümüzdən çıxırıq… Nə? “Özümüz haradır?” – deyə soruşursunuz? Çıxdığımız, anbaan uzaqlaşdığımız, yad hiss etdiyimiz hər yerdə/hər anda darıxdığımız yerdi ora… Xəritəsi hisslərimizdədir; əgər şifrələri oxuya bilsək, mənzil başına gecikməyəcəyik…
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən, bir az uzaqlara getməliyik. Nağıllardakı məsafələri geridə qoya biləcəyimiz qədər bir uzaqlıq gözləyir hamımızı xəyallarımızda. Aldanmışıq, bilirəm, “nağıl dili yüyrək olmur”, nağıl uyduranın təxəyyülündə “məsafə” anlayışı elastikdir; istədiyi şəklə sala bilir. İllər heç vaxt “yel qanadlı” olmur, qanadı biz tikirik yaşadıqlarımızla, ölçmədən-biçmədən geyindiririk illərin əyninə. “Yüz ölç, bir biç” deyənləri də, beləcə, haqsız çıxardırıq. Və ayrıca, tikdiyimiz qanadlara dərddən naxış vuranda daha əziz olurlar… Mən “altıncı barmaq” nümunəsini dilə gətirə bilərəm; “bədəsil övlad” məsəli mənə yaddır..
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən, içərilərin yeganə işıq mənbəyi düşüncələrimizdir. “İşıqlı duyğular” ifadəsini kim deyibsə, özünü də aldadıb. Bütün yalanları insan birinci özünə danışır; özünə inana bilirsə, başqasını da inandıra biləcəyi ehtimalı çoxalır zənnində… “Düşünə bilənlər limanı” adlı bir hekayəm min ildir ki, yarımçıqdı. Çünki düşündükcə, həmin hekayənin qəhrəmanları özümü də qorxudur… Yol çantalarını elə qəşəng, rəngbərəng təsvir etmişəm ki!
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən… Hə, hərdən… Eşiklər də “həmişəlik” deyil. Elə bilirsiniz ki, nağılçı “bağlı qapını aç, açıq qapını bağla” deyəndə, sadəcə, söz oyunu oynayırdı? Məncə, yox…
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən; qapıları dəyişik salmaq haqqınız da var. Etiraf edim, qapıları səhv salanda adamı yaman danlayır dörd yanındakılar… (etiraf edim, o qapını bilə-bilə səhv salmışdım!)
Bir az içəridən çıxmaq lazımdır hərdən…
…Qapılara toxunmayın…
…Məni də unudun, nağılları unutduğunuz kimi…
…Ən asanını seçin; öz üzərinizdə sınaqdan çıxararaq öyrənəcəksiniz ki, unutmaq ən çətiniymiş…
Mənbə: https://525.az/
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Sən gedəndən pəncərəm
işıq üzü görməyib.
Bayırda nə baş verir
Yadıma da düşməyib.
Günəşi gözüm görmür,
Kədər ovcuma dolur.
Mənim sənli gicgahım
Xatirələr yoğurur.
Niyə getdin, bilmədim,
Mən ki kiçik deyildim.
Səndən böyük sevgimlə
Mən nəyinə yetmədim?!
Məni atmağa nə var?
İki cümlə tabında.
Səndən böyük qürur var
Gördüyün bu qadında.
İşdi, birdən qayıtsan
O biz gedən yollara,
Bir qucaq peşmanlıqla
Dön, qaçdığın qollara.
Saxla suallarını,
Boğ bağrının başında,
Bəsdir daha, əskilmə,
Yerin sevgi dışında.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının GƏNCƏ Bürosunun Rəhbəri
Gözümdən itən kimi
Xəyalın canlandısa,
Yarım qalan hər şeyim
Tək səninlə tamdısa.
Gülü solan güldanın
Təkliyidi mənimki.
Dərd yığılıb üst-üstə,
Bu nə birdi, nə iki.
Bu payız bir başqadı,
Bu yağış kəsən deyil…
Məni ki sevənlərin
Hamısı bir sən deyil.
O əvvəlki, o məsum
Yaşımdan ayrılmadım.
Məni nəylə qınadın?
Xoşumdan ayrılmadım.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının BAKI Bürosunun Rəhbəri
* * *
Bu şəhərdə payız tənbəl, sarışın,
Bu şəhərin küçələri yuxulu.
Səsin gəlmir, başın kimə qarışıb?
Gülüşlərim sevinclərim yox olub.
Qulağını şəkləyibdir qorxular,
Yuxularım tədirgindi, qırıqdı.
Otağımın hər küncündə qoxun var,
Ciyərimə çəkə-çəkə darıxdım.
Darıxdıqca dalğalandım, kükrədim,
Darıxdıqca leysan oldum, yel oldum.
Yenə səni ürəyimdən sökmədim,
Yenə səni sevə-sevə duruldum.
Bu şəhərdə payız tənbəl, sarışın,
Bu şəhərin gözlərində qəhər var.
Unutma ki, mən cəhənnəm bu qışı,
Sənsiz ev ev üşüyəcək şəhər var.
Pəncərədən boylanıram hər səsə,
Addımınla qulağımda gülsənə.
Eybi yoxdur bu bayram da gəlməsən,
Bahar çağı durnalarla gəlsənə.
Qulağını şəkləyibdir qorxular,
Yuxularım tədirgindi, qırıqdı.
Otağımın hər küncündə qoxun var,
Ciyərimə çəkə-çəkə darıxdım.
Sənsiz yaman darıxdım…
* * *
Yoxluğun qəramət yuxudur Gülüm,
Eləcə uzanır sabaha qədər.
Gəl sənin bir ömür başına dönüm,
Sən mənə bir kiçik ümüd ol yetər.
Demirəm bu sevda daşı əridər,
Bəlkə də bir kibrit ömrüdür odu.
Yenə də ruhumu çətin kiridə,
Öpüşü, sığalı, qucağı yadın.
Çox böyük deyildir gözləntilərim,
Çətin varlığından təmənna güdəm.
Bircə əllərimi bərk tutsun əlin,
Zaman acımasız qatardı gedən.
Bircə oyananda yanımda görüm,
Sabahım gül açsın, şehli, təzə-tər.
Mən sənin bir ömür başına dönüm,
Sən mənə azacıq gülümsə yetər.
Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm ədəbi cərəyanın əsas nümayəndəsi, milli romantik şeir və mənzum faciənin banisi böyük mütəfəkkir Hüseyn Cavid yaradıcılığında 1932-ci ildə-Firdovsinin 1000 illik yubileyi ərəfəsində yazdığı beş pərdəli faciəsi olan “Səyavuş “ əsəri mühüm yer tutur. Müəllif istər şeir, istərsə də dram əsərlərində ideyalarını obrazlar arasındakı dialoqlarda və onların daxili aləmində açıq şəkildə göstərmişdir.
Əsərdə əsas ideya xeyirlə şərin mübarizəsidir. Bu mübarizə atəşpərəstliyin təməli olan Zərdüştün “Avesta” sını xatırladır. Bu kitabdakı mübarizə çalarlarını “Səyavuş” əsərində də görmək mümkündür. Avestada xeyir və şərin üç dövrünü əhatə edən hadisələri Səyavuşun həyat mübarizəsi konteksində təhlil etsək, , onun hələ saraya gəlməmişdən əvvəlki gözəl həyatını sadəcə xeyirin hökm sürdüyü , sarayda gördüyü ikiüzlülük, yalan , zalım və yaltaqlıqları, Səyavuşun onlara olan münasibətini bu iki dilemma arasındakı mübarizə dövrü kimi səciyyələndirmək olar Bu zaman bir sual meydana çıxır. “Avesta” nın sonundakı xeyirin qələbə çaldığı mərhələni Səyavuşun faciəli sonu ilə necə əlaqələndirmək olar ? . Bu faciə ilk öncə Keykavus kimi cəlladlarım , şər niyyətli insanların qələbəsi kimi görünsə də , xeyirin mənəvi qələbəsi kimi qiymətləndirilir. Səyavuş nə qədər hökmdar oğlu da olsa , gördüyü pisliklərin onu əqidəsindən çevirməyinə icazə vermir, hətta bunlara qarşı dimdik durur. Şərqin Avestasından doğaraq qərb fəlsəfəsinin mərkəzi hissəsini təşkil edən bu motiv əsər boyu müqayisəli şəkildə özünü əks etdirir.
“Səyavuş” əsərini digərlərindən fərqləndirən cəhət proloqa bənzər “Başlanğıc” hissənin olmasıdır. Bu hissə bir növ xeyrin rəqibsiz olduğu zamanı əks etdirir – Səyavuş dostu, təlimçisi Zal Rüstəmlə bərabər əhalisi ədalətli, xeyirxah olan Zabilistanda təlimlər keçir, xoşbəxt həyat sürürlər. Xeyirlə şərin mübarizəsi atası Keykavusun onu saraya çağırması ilə başlayır. Xeyir ideyasını daşıyan Səyavuşun birdən-birə şər qaynağı olan saray mühitinə düşməsi və burada gördükləri konfiliktin əsasını təşkil edir. Cavidin əsərdə qoyduğu digər ideya qəhrəmanın faciəsidir. Bu iki ideya müəllif tərəfindən əlaqəli şəkildə verilmişdir. Belə ki, Səyavuş saraydakı əxlaqsızlıq, yaltaqlıq və buna göz yumanları gördükdən sonra onun bu aləmə aid olmadığını, mənən tək olduğunu görürük. Qəhrəmanın faciəsi və yeni ideya – müharibə və sülh məsələsi də elə burada başlayır. Kənddən çıxarkən yaşlı bir qadının ona dediyi
… Şən saraylar məğrur etməsin səni,
Düşün daim yoxsulların dərdini. (1.122)
misraları hər zaman Səyavuşu düşündürür. Səyavuş, həmçinin sülh elçisidir. O, Turan-Iran müharibəsində döyüşlərin əbəs olduğunu düşünür və dayısı Əfrasiyabın vəziri Piranla sülh bağlayır.
Bunca xalqı əzib bitirmək neçin?
Hər tərəfdən çəlik qollar seçilsin. (1.167)
Onun bu aləmə yadlığını ilk dəfə atası tərəfindən satqın adlandırıldığı zaman görürük. Bütün gördükləri, analığı olan Südabənin ona atdığı şər və s. onu məvəvi cəhətdən yorur, yeni bir cəmiyyət axtarışına sövq edir. Bu axtarışın nəticəsi isə onu dayısı Əfrasiyabın yanına gətirib çıxarır. Burada gördüyü xoş rəftar, dayısı qızı Firəngizlə evlənməsi Səyavuşa axtardığı xoşbəxtliyi tapdığını zənn etdirsə də, tezliklə gerçəkləri görür. Cavid burada Iranın türklərin düşməni olan Çin dövləti ilə birləşməsini böyük ustalıqla təsvir etmişdir. Səyavuşun Çin valisi ilə söhbəti bunu açıq şəkildə göstərir. Səyavuşun faciəsinin əsasını onu əhatə edən mühit qoyur. Çünki o, dünyadakı bütün eybəcərlikləri gördükləri halda qəbul edənlərə qarşı çıxır. Səyavuş əsərdə çoxlu insanlarla əhatə olunmuş yalqızdır. Elə faciəsinin səbəbi də yalqızlığıdır. Iran dövlətini-atasının sarayını tərk etməklə, şərdən yaxa qurtardığını düşünən Səyavuş yanılır. Südabənin intiqam hissi Səyavuşa-şər xeyrə qalib gəlir. Adından atasına yazılan məktub Səyavuşun sonu olur.
Keykavus bir cəllad, sən də bir cəllad. (1.253)
Bu misra ilə Səyavuş ilk hərəkəti ilə anlamadan onu satqın elan edən atasını və dayısını eyniləşdirir, cəllad adlandırır, həmçinin bu sözləri Kərşivəz onu arxadan vurduqdan sonra son sözləri kimi deyir. Son sözlərində belə cəlladlara baş əyməyən Səyavuş cismən ölsə də, mənən qalibdir, çünki o, öz əqidəsi yolunda ölmüşdür.
Düşünmək olar ki, Cavid “nə qədər ki, dünyada belə eybəcərliklər və bu eybəcərliklərə boyun əyənlər var, xeyrin də şərə qalib gəlməsi mümkün deyil” (2.216) -ideyası ilə insanlara dərs vermək, onları pisliklərdən çəkindirməyə çalışmışdır. Səyavuş öldükdən sonra Iran-Turan müharibəsinin yenidən kəskinləşməsi isə şərin artıq qalib gəldiyini açıq olaraq göstərir.
Cavid dühası bizə, sadəcə bir əsər ilə bir neçə ideyanın necə məna kəsb etdiyini öyrədir.
Ədəbiyyat
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə “Yaradıcı Həftə” çərçivəsində “Musiqi Sənayesi Platforması” (MİP) təşkil olunacaq, Azərbaycanın musiqi sənayesinin imkanları və çağırışları bu sahəyə öz töhfəsini verən şəxslərin iştirakı ilə noyabrın 30-da Heydər Əliyev Mərkəzində platforma çərçivəsində müzakirə ediləcək.
Əsas məqsəd son illərdə bu sənayedə mövcud olan trendləri, hadisələri müzakirə etmək, musiqi sənayesinin inkişafı üçün potensial addımları müəyyən etmək, həmçinin bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübəni araşdıraraq Azərbaycan musiqi sənayesinə tətbiq etməyin yollarını öyrənməkdir.
Panel sessiyalarda Azərbaycan musiqi sənayesinin inkişafı və Azərbaycan musiqisinin təbliği mövzularında fikir mübadiləsi aparılacaq.
Tədbirə xarici ekspertlər, beynəlxalq layihələrdə təcrübəsi olan mütəxəssislər, ölkədə musiqi sənayesinə töhfə verən və tanınan şəxslər, o cümlədən prodüserlər və musiqiçilər dəvət olunub.
Panel sessiyaların davamı olaraq dekabrın 1-də Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi ilə bağlı müzakirələr (“Eurovision Talks”) təşkil olunacaq. Tədbirdə bu yarışmada əldə olunan uğurlar, gələcək planlar və ümumiyyətlə bu kimi beynəlxalq musiqi müsabiqələrinin Azərbaycanın musiqi sənayesinə təsirindən danışılacaq.
Qeydiyyat üçün week.creative.az səhifəsinə keçid edə bilərsiniz.
Mənbə: https://culture.gov.az/
“Yaradıcı Həftə” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə 1-3 dekabr tarixlərində YARAT Müasir İncəsənət Məkanında “GƏL, YARAT” Yaradıcılıq üzrə Marafon təşkil olunacaq.
Marafon müxtəlif yaradıcı klasterlərdə birgə məhsul yaratmağa yönəlmiş kollektiv tədbirdir. Üç gün davam edəcək marafonda beş fərqli istiqamət (animasiya, kino, qrafik dizayn, teatr və 3D çap) müəyyən edilib. Hər istiqamət üzrə təcrübəli mentorların dəstəyi ilə komandalar öz məhsullarını hazırlayıb səhnədə təqdim edəcəklər.
Dekabrın 3-də hazırlanan məhsulların dəyərləndirilməsi münsiflər heyəti tərəfindən həyata keçiriləcək və hər bir istiqamət üzrə qalib komanda mükafata layiq görüləcək.
Qeydiyyat üçün week.creative.az səhifəsinə keçid edə bilərsiniz.
Mənbə: https://culture.gov.az/
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçiriləcək “Yaradıcı Həftə” çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin dəstəyi ilə “CINEMO” Mobil Film Festivalının açılış mərasimi baş tutacaq.
Layihənin məqsədi Azərbaycanda gənclərin yaradıcı fəallığının dəstəklənməsi, onlar arasında mobil telefon vasitəsi ilə film istehsalının daha geniş tanıdılması, mobil çəkiliş sahəsində biliklərinin artırılması, istedadlı mobiloqraf və kinematoqrafların üzə çıxarılması, mobil filmin geniş imkanları vasitəsilə sosial dəyərlərin təbliği və istedadlı gənclər arasında yaradıcı əlaqələrin qurulmasıdır.
Tədbir dekabrın 1-də Nizami Kino Mərkəzində (saat 19:00) baş tutacaq.
Festivala təqdim ediləcək mobil telefon vasitəsi ilə çəkilən filmlər münsiflər heyəti tərəfindən dəyərləndiriləcək və sonda qaliblər müəyyən olunacaq.
Festivalda iştirak şərtləri, filmlərə dair tələblər, mükafatlar və digər zəruri məlumatlar açılış mərasimində elan ediləcək, həmçinin festivalın rəsmi internet saytında (cinemoff.com) yayımlanacaq.
Mənbə: https://culture.gov.az/
“Yaradıcı Həftə” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə 1-3 dekabr tarixlərində Nizami Kino Mərkəzində “Cultech” (mədəniyyət sahəsində startaplar) və “GameTech” (oyun texnologiyaları) hakatonları keçiriləcək.
“CulTech” hakatonu kreativ sektorda olan məsələlərə innovativ həll yolları tapmağa çalışan komandaları bir araya gətirən intensiv proqramdır. Müsabiqədə 48 saat müddətində komandalar mentor dəstəyi alacaq və öz yaradıcı və innovativ məhsullarının prototiplərini hazırlayacaqlar. Sonda hər bir komanda üç dəqiqə ərzində prototipi münsiflər heyətinə təqdim etmək imkanı əldə edəcək.
“CulTech” hakatonunda iştirak etmək üçün komanda şəklində müraciət olunmalıdır.
“GameTech” hakatonu zamanı iştirakçılar mentor dəstəyi alaraq öz yaradıcı və innovativ oyun layihələrini yaratmaq və nümayiş etdirmək üçün bir araya gələcəklər. 48 saat müddətində davam edəcək hakatonda oyun yaradıcılığı sahəsində fəaliyyət göstərən proqramçılar, dizaynerlər, rəssamlar, habelə bu sahədə həm təhsil alan tələbələr, həm də uzun illər fəaliyyət göstərən şirkətlərdə çalışan mütəxəssislər iştirak edəcək.
Dekabrın 3-də münsiflər heyətinin dəyərləndirməsinə əsasən qaliblər müəyyən ediləcək və onlara mükafatlar təqdim ediləcək.
Qeydiyyat üçün week.creative.az səhifəsinə keçid edə bilərsiniz.
Mənbə: https://culture.gov.az/
“Yaradıcı Həftə” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə 28-30 noyabr tarixlərində Heydər Əliyev Mərkəzində kreativ məhsulların və yaradıcı sənaye nümayəndələrinin fəaliyyətinin tanıdılması məqsədilə “Mədəniyyət və Yaradıcı Sənayelər Sərgisi” (MY EXPO 2023) keçiriləcək.
Sərgi kino, animasiya, musiqi, cultech (mədəniyyət sahəsində startaplar), gametech (oyun texnologiyaları), dəb, dizayn kimi yaradıcı klasterləri, eləcə də yaradıcı məkan və regionları bir araya gətirəcək.
Qeyd edək ki, həmin tarixlərdə Heydər Əliyev Mərkəzində “Mədəniyyət və Yaradıcı Sənayelər Forumu” təşkil olunacaq.
Mənbə: https://culture.gov.az/
Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
2023-cü il sentyabrın 25-də Qətər Dövlətinin paytaxtı Doha şəhərində keçirilən İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransında Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhəri 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilmişdir. Bu qərar Azərbaycanın tarixi-mədəni, ictimai-siyasi həyatının mühüm mərkəzlərindən biri olub İslam mədəniyyətinin zənginliklərini dolğun təzahür etdirən Şuşaya xüsusi ehtiramın ifadəsidir və İslam dünyasının həmrəyliyinin yeni rəmzinə çevrilməklə qarşılıqlı əməkdaşlıq münasibətlərinin daha da genişləndirilməsində özünəməxsus rol oynayacaqdır.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti:
1.1. Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb həyata keçirsin;
1.2. bu Sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 21 noyabr 2023-cü il
Mənbə: https://president.az/
Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü
Göy üzü buludlu, hava isti, sular bumbuz idi. Uzaqdan bir atlı aramla göy çəməndə çiçək toplayan qızlara doğru gəlirdi. Yaxınlaşanda qızlar onun İbad olduğunu gördülər. O kəndin ən yaraşıqlı oğlanı idi. Qızlar onu görüb pıçıldaşaraq Bircəbəyimə qaş-göz eləyib gülüşməyə başladılar. İbad atın belində Bircəbəyimə yaxınlaşdı. Qoynundan bir neçə alma çıxardıb ona uzatdı.
– Al, Bircəciyim-dedi. Qız almaları alıb birini dişlədi. Sonra İbada baxıb gülümsədi. İbad həmin almanı ondan alıb daha iri bir dişdəm götürdü:
– Almanı bax belə dişləyərlər e, day elə yox – deyib güldü. İbadın üzü günəşdən qaralmış, at çapdığı üçün yanaqları pörtüb qızarmışdı. Güləndə ağappaq dişləri ona bir az da yaraşıq verirdi.
Bircəbəyim gün altında qalmış qar kimi əridi. Utana-utana gülümsəyib qımışdı.
Qızlar bir kənara çəkilib öz aralarında pıçıldaşırdılar:
– Az, Bircəbəyim öldü ki…
Bir başqası :
– Hə, Bircə ölür ondan ötəri. Ancaq bu qızı ona verməzlər.
Bir başqası isə: – Niyə vermirlər ki, qara qaş-qara göz oğlandır da… – deyirdi.
İbad: – Bircəbəyim, gəl otur tərkimə səni at belində bir az gəzdirim – deyib əlini qıza uzatdı.
Elə İbad əlini Bircəbəyimə uzatmışdı ki, elə Bircəbəyim əlini onun ovcuna qoymuşdu ki, şimşək çaxdı. At diksinib qabaq ayaqlarını yerə çırpdı. Sonra yerindən götürülüb çapdı. İbadın gözü arxada, Bircəbəyimdə qaldığından müvazinətini saxlaya bilməyib atdan yıxıldı. Bircəbəyim əllərini irəli uzadıb var gücü ilə qışqırdı:
– İbad…!
Sonra sanki öz səsindən diksindi. Döyüküb ətrafına baxdı. Gənc, yeniyetmə qızların ona baxıb gülüşdüyünü gördü. Əlləri hələ də havada önə doğru uzalı qalmışdı. Qızlardan biri şaqraq səslə dedi:
– Ay nənə, niyə elə baxırsan, yenə də bizi tanımadın, hə? Mən Qətibəyəm, bu Qənirədir, bu Göyçəkdir, bu da Fatmadır. Sənin nəticələrinik! Gözəlliyimizi də səndən almışıq! Deyirlər gəncliyində sənin gözəlliyin dillərdə dastan imiş.
Bircəbəyim səbirsizləndi:
– Ay bala, İbad atdan yıxıldı ey, atdan!
– Ay nənə, narahat olma yuxu görürdün. Sən harda otursan elə orda da yuxuya gedirsən. Yuxuya gedən kimi də ya İbadı görürsən, ya atını, ya da onun sənə verdiyi almaları. Ya da elə hamısını birdən!
– Ay bala, sən bilmirsən ey, İbad…
– Bilirik, ay nənə. Bütün kənd bilir İbad məsələsini. Sənin bəy atan qızını kəndli balasına verməyib zorla, sürüyə-sürüyə bəy oğluna ərə verib. İbadın da atından başqa heç kimi yox idi. Elə o atını da götürüb çıxıb getdi bu kənddən. Gah deyirdilər Tiflisə gedib, gah deyirdilər İrana keçib. Sovet höküməti qurulandan sonra da nə öldüsünü, nə qaldısını bilən olmadı. Sənin də artıq yüz beş yaşın var. Bu vaxta daha nə İbad qalar, nə də onun atı. Odur ki, onu fikirləşib özünə əziyyət eləmə.
Qızlar yenə gülüşdülər. Bircəbəyim çarəsiz-çarəsiz baxdı:
– Nakam məhəbbətə gülməyin, bala, başınıza gələr.
Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü
Səhv
Hamının səhvini bağışlayıram,
Mən özüm çox şeyi məhv etdiyimçün.
Əgər bu dünyaya bir də gəlseydim
Yenə səhv edərdim, səhv etdiyimçün.
Çoxunun üzünə tüpürdü dünya,
Mənə tüpürcəyi çata bilmədi.
İffəti, namusu süpürdü dünya,
Mənə dişləriylə bata bilmədi.
Hər bir şirin meyvə, gül həyatını
Kökündə iylənən peyindən alır.
İnsan ağılsızdır, çünki ağlını
Hər sözə inanan gedən beyindən alır.
Bəlkə yeni qitə kəşf etməmişəm,
Bəlkə də bilirsiz dediklərimi.
Məni öldürməyə çalışsanız da,
Siz Allah, qoruyun sevdiklərimi.
23.09.2023
Saqqız
Saqqız qurtaranda qır işə gəlir,
Yenə də bir şeydir, bir dişə gəlir.
Yeni bir iş çıxıb, bir peşə gəlir
Məni kürəyimdən vuranlar üçün.
Məndən danışırlar, bir də padşahdan,
Nağıldan başlayan keçir dastandan.
Hər gün mövzu çıxır mən qəribandan,
Məni kürəyimdən vuranlar üçün.
Guya ki, vicdanı paslatmışam mən,
Yeni gündəmləri partlaşmışam mən.
Bir sözlə, əhv etmə başlatmışam mən,
Məni kürəyimdən vuranlar üçün.
Ağ hərflər
Hansı məkanda yaşayırsan sən,
Hansı şəhərdə?
Hansı yolda, hansı döngədə,
Hansı küçədə?
Kim hördü ki bu divarı aramızda,
Kim suvadı, kim boyadı
Qara rənglə?
Üstünə kim yazdı ki əlvida sözünü
Ağ hərflərlə?
Kim batdı ki bu günaha,
Kim qaldırdı
Dünyanın ən ağır yükünü?
Kim dinlədi ürəyimi
Kim bildi ki dərdi nədi?
Kim tutdu ki əllərimi
Dərd gələndə?
Kim sildi ki göz yaşımı
Mən güləndə?
Hansı zamanda yaşayırsan sən,
Hansı ildə,
Hansı ayda, hansı gündə,
Saat neçədə?
Kim hördü ki bu divarı aramızda,
Kim suvadı, kim boyadı
Qara rənglə?
Üstünə kim yazdı ki əlvida sözünü
Ağ hərflərlə?
Mənim ol
Güllü çəmənləri toxusun xalı,
Daşsın bulaqları, şan tutsun balı.
Qoy ellərin olsun dünyanın malı,
Təki sən mənim ol.
Qılmanlar, rizvanlar cənnətdən gəlsə,
Səndən göyçək olmaz al-ziba geysə.
Ölmərəm əllərim əlinə dəysə,
Təki sən mənim ol.
Gecələr uyğumsan, günüdüz xəyalım,
Qaşında ilişib qalıbdır ağlım.
Üzü mələk kimi, ürəyi zalım,
Təki sən mənim ol.
İnanma kimsənin fitnə-felinə,
Ölərəm dən düşsə bircə telinə.
Çevirrəm dünyanı atəş yerinə,
Təki sən mənim ol.
Giriş
Ekzistensializm fəlsəfi ədəbi cərəyanının Martin Haidiggerdən sonra ən böyük qələm sahibi olmuş nümayəndəsi olan Jan Pol Sartr öz əsərlərində Nitşe fəlsəfəsinin yarım qalmış nihilizmini varoluşculuk ilə tamamlayaraq, absurdizmin “yabancılaşma “ fikri ilə mükəmməl bir həddə çatdırmışdır. Bu mövzuda “Varlıq və Heçlik”, “Varoluşculuk”, “Bulantı“ kimi romanları, “Azadlığın yolları “ başlığı ilə yazılmış üç əsərlik ( “Yaşanmayan zaman”, “Ağıl çağı “, “Tükəniş “ )trilogiya yazan Sartr əsərlərini, insan, onun taleyi, daxili hiss, duyğu və düşüncələrini, yanlızlığını qərb fəlsəfəsinin üç təməl daşı ilə (Ekzistensializm—Nihilizm—Absurdizm) taclandırmağı əvəzolunmaz qələmi ilə uğurlu şəkildə bacarmışdır. Yazıçı, özünün də yaradıcılarından olduğu Varoluşculuğun “azadlıq”, “izdirab”, “varlıq”, “köhnə inanc” ; nihilizmin “heçlik” , “boşluq” və absurdizmin “yadlaşmaq”, “hissisləşmək” , “robotlaşmaq” kimi tezislərini istər roman, istərsə də hekayələrində ustalıqla mənalandırmışdır.
Filosofun fəlsəfi fikirlərini yansıtdığı əsərlər içərisində təkcə böyük həcmli romanlar deyil, həm də cəmi bir neçə səhifədən ibarət olan hekayələri yer alır. İçərisində “Otaq”, “Herostrat “, “İntim” , “Madrid markası” kimi hekayələrin də yer aldığı silsilənin ilk hekayəsi olan “Divar” əsəri yazıçının az söz ilə yaşamın tragikomik səhnələrinin geniş təsvirini özündə əks etdirir. Ekzistensializm—absurdizm—nihilizm yolunun cəmi 12 saat çərçivəsində tamamlandığı hekayədə obrazın keçirdiyi böyük dəyişim, insanın qorxu və qayğı vəziyyətində xəyal, plan, ümid və ən əsası da keçən zamanın sanki dayanaraq əslində heç yaşana bilməməsi kimi anlar ustalıqla qələmə alınmışdır.
“Divar” hekayəsi
Jan Pol Sartrın “Divar” əsərində ekzistensializm və bu cərəyanın təməlində duran absurdizm idealarını Pablo, Tom, Xuan, Belçikalı və başqa obrazlarla ifadə etdiyini görmək mümkündür. Hekayədə hadisələrə fərqli statuslardan baxış maraqlı olsa da, bunun eyni obraz tərəfindən icra olunması daha da diqqəti cəlb edir. Bu zaman isə belə bir fikrə sahib oluruq:əsərin əvvəlində məhkum olunmuş obraz ilə sonda ölümə doğru irəliləyən obraz arasında qalın bir divar vardır. Edama məhkum olunmuş Pablo daha bir müddət əvvəl ağlına belə gətirmədiyi ölümü artıq təsəvvür edir, gözündə canlandırır. Əsərdə Pablonun ölüm haqqında fikirləri, əslində insan varlığının mahiyyət etibarilə bir “HEÇLİK”dən ibarət olduğunu göstərir. Ekzistensializmin üçün səciyyəvi olan “anlaşılmazlıq” ideyası məhkumları ölümə aparan son on iki saatda gizlidir. Bu fikrə, Pablonun özünü ifadə edərkən hisslərinin qorxu olmadığını və bunun adsız olduğunu deməsi ilə gəlmək mümkündür. İnsanlığın təməlini təşkil edən əxlaqi dəyərlərin “ölüm” və “Varoluş sancısı” çizgisində sərgiləndiyi hekayədə Pablo tərəfindən anlaşılmayan bu hissin də varoluş sancısı olduğunu söyləyə bilərik.
Obrazın keçmişini süzgəcdən keçirdikdən sonra həyatının əvvəlcədən məhkum olduğunu söyləməsi ilə ekzistensializmin digər bir ideyası olan “azadlıq” məsələsinə toxunulduğu hekayə absurdizmin nəticələndirdiyi hissislik və robotlaşmanın verdiyi özgürlük məsələsi öz əksini tapır. Nitşe yaradıcılığında dəfələrlə şahid olduğumuz “düşüncə məhbusluğu” məhz bu duyğularla yoxa çıxdıqdan sonra obrazın düşüncələrdən, qayğı və hisslərdən arınaraq məhbusluğa bir növ vida etdiyini görürük. Əsərin tam da bu nöqtəsində Nitşenin “hələ sən azadlıq axtaran məhbussan”(1 .Səh.48) və “Özgür mü diyorsun kendine? Sana hükmeden düşünceni duymak isterim” (1. Səh.73) cümlələrinin ruhu duyulur. Pablonu da öz fikirlərinin məhbusu kimi qiymətləndirmək olar. Əsərdəki “MƏN” ideasını absurdizm ilə bağlaşdırmaq təbii səciyyə daşıyır , çünki Pablo “edam olunan da , baxan da MƏNƏM” deyirdi. O özünün gözündə canlandırdığı edamına baxır, lakin gördüyü MƏN ə yaddır. Fikrimizcə, əsərin əvvəlində adlandıra bilmədiyi hiss “ləyaqətsizcə ölmək” qorxusudur. Çünki R.Qrisi qoruduğu zaman özü də anlamasa da satqın kimi ölmək istəmir. Bu zaman ölümdən qorxan bir obrazın komissarı səhv yönləndirib sonda ölümü gözə almayacağını da düşünmədən keçmək olmaz. “Köhnə inanc” məsələsinə irihəcmli əsərlərində olduğu kimi, hekayələrində də yer verən yazıçı azadlıq problemi ilə onu tamamlamağı bacarmışdır. Belə ki, əsərin bir neçə nöqtəsində keçmişini xatırladığını gördüyümüz Pablonun bu iki zaman çərçivəsində məhbus olana qədərki sabit və dogmatik inanclarından da arındığını söyləyə bilərik. Sartr köhnə inanclara “mauvaise foi” adlandıraraq bu keçmişin qəflət içində yaşamaqdan başqa bir şey olmadığını fəlsəfi ağırlıqlarla sübut etməyə çalışmışdır. Determinizmin “ “şüursuzluq” anlayışına özünün “azadlıq” anlayışı ilə qarşı çıxan filosof varoluşu üç istiqamətdə dəyərləndirir: özündə varlıq ; özü üçün varlıq və başqası (cəmiyyət) üçün varlıq. Sartr da Pablonun simasında cəmiyyət içərisində bir mövqe tutan obrazın həyatında baş verən absurdluqlar nəticəsində öz seçimi olan, yəni özü üçün olan bir varlığa çevrilməsini təsvir edir.
Simvolizmin müxtəlif çalarlarının hakim olduğu hekayəyə diqqət yetirdikdə “həbs” anlayışının fikizi və zehni cəmiyyəti təmsil etdiyi qənaətinə gəlmək mümkündür. Pablo və digərlərini əhatə edən həbsin dörd divarını əslində cəmiyyətin öz düşüncəsinə uyğunlaşdırmaqla bir növ məhbusa çevirdiyi əhatə kimi də qiymətləndirə bilərik. Bu əsər ölüm, təsadüf, həyatın absurdluğu düşüncələrinə və “Seçimlərimizin nəticələri nədir? kimi suala yönəlmişdir. Hekayədə divar birinin ölümünün qaçılmazlığını simvollaşdırır və məhkumları edam edəcək atəş qrupunun “divarına” da işarə edir . Oxuduğumuz zaman adının insanın daxili dünyası ilə cəmiyyət arasındakı qalın DİVARLARDAN alındığını düşünüldüyü əsərdə diqqət çəkən əsas məsələrdən biri də “həyat” və “ölüm” məsələsidir. Sartr fəlsəfəsində bu “Heçlik içində varoluş” adlandırılır. Hekayədə Pablo və digərlər obrazların həbs otağı kimi bəd bir məkanda öz “mən” lərinin arayıcısına çevrilmələrini də bu heçliyin simvolikası olaraq dəyərləndirə bilərik. Əsərin əvvəlində güllələrin bədəninə girdiyini , ölümün ağrısını təsəvvür edən Pablonun sonda bütün bunlara qarşı robotlaşması və sonda bu hissin məzxərəyə çevrilərək bir insan həyatını yox etməsi əslində bu iki məfhum (həyat və ölüm) arasındakı çizginin incəliyini bir daha göstərir. Aldığımız qərarlar, etdiyimiz bütün hər şey və edə biləcəklərimiz döngüsündə olan varoluş sancıları obrazın hiss etdiyi “boşluq” duyğularını dolduraraq adlandırılmayacaq bir hala çevirir. “Insan nə deyilsə odur, nədirsə o deyil ” deyən Sartr xasiyyətcə bir-birinə yad olan Tom və Pablonu eyni zirzəmidə ölümə məhkum edərək onların bir-birlərində özlərini görmələrinə nail olur. Pablonun dili ilə desək sanki onlar artıq “əkiz” idilər. Sartrın “insan tənhalığı”nı və onun “izdirab”ını hansı yollarla əks etdirməsi isə insanı daha çox düşündürür. Sartre fəlsəfəsinin mərkəzində bir-biri ilə əlaqəli dörd hadisə durur : şüur, azadlıq, zərərli niyyət və həqiqət. Zaman məhfumunun şüur nəzəriyyəsi üçün önəmi vardır. Hekayənin qəhrəmanı duyduğu boşluq hissi ilə keçmişini müqayisə edərək öz həqiqətini tapır .
Sartr yaradıcılığında sadəcə mənəvi aləmin deyil, səthi, gözlə gördüyümüz adi əşyalar belə bir anlam daşıyır. Biz bunu “Bulantı” əsərində də “divan” və bu hekayədə olduğu kimi, “oturacaq” kimi əşyalarla təsvirdə görürük. Əsərdə qəhrəmanların həbs olunduğu təkadamlıq kamera, toxunduğu oturacaq, aldığı qoxu belə bir məna ifadə edir. Təkadamlıq kameranın soyuqluğundan bəhs edən Pablonu əldən salanın təklik olduğunu görürük. Komçanı sevməsinə rəğmən onunla görüşmək istəməsinin səbəbini qızın, onun qoxusundan iyrənmə ehtimalında göstərən Pablo, fikrimizcə, Konçanın onun gözlərində yaranmış hissizləşməni görməsini istəməməsidir. “Ürəkbulanma” əsərində “əşyalar adlarından azad olublar” deyən Sartr Rokantenin “oturacaq” üzərindəki təsəvvürlərini bu dəfə Tom ilə davam etdirir. Əlini oturacağa vuran Tom tez əlini çəkir. Lakin onu qorxudan Rokantenin gördüyü “ölü eşşək”yox , öz ölümünün təsviridir. Bütün duyğuları özünəməxsus yollarla ifadə etmiş Sartr, həmçinin əsərdə varlıq və heçlik arasındakı divarın da mövcudluğunu göstərməyə nail olmuşdur. Hekayənin son səhnəsini isə absurdizmin ən pik həddi də adlandırmaq olar. Satqın kimi ölmək istəməyən Pablonun həyatla zarafat etdiyi anda, həyatın “təsadüf” ilə əslində onunla məzxərəsini təsvir edən Sartr, düşüncə və həyat tərzinə görə bir-birinə bənzəyən, ruhları adiləşmiş insanlarlara qarşı, özünün absurdluq yolunda öz “Mən” ini, daha dəqiq desək, öz varlığına dönən obrazını qoyur.
Nəticə etibarilə Sartr əsərində ,insanın öz “MƏN” ində yaşadıqlarının cəmiyyət içərisində yanaşmasını istər obrazlarla, istərsə də əşyalarla dərin şəkildə ifadə etmişdir. Həyat və ölüm mövzusundakı düşüncələri ilə insan, yaşam , yaşam qayəsi kimi dəyərləri sorğuladan Sartre həm Fransada, həm də öz ölkəsindən kənarda geniş yayılmış bir nüfuza sahib idi, yazıçı-intellektual şəxsiyyəti nəzəri və hərəkət insan keyfiyyətlərini özündə birləşdirir.
Ədəbiyyat
Zəhra HƏŞİMOVA (Həşimova Zəhra Elman qızı) 22 iyun 1999-cu il tarixində Sumqayıt şəhərində anadan olub. 2005-ci ildə Qubadlı rayon Süleyman Rəhimov adına Mahruzlu kənd tam orta məktəbində təhsil almağa başlayıb. 2015-ci ildə rayonun ümumtəhsil məktəblərinin IX-XI sinif şagirdləri arasında “Heydər Əliyev və Azərbaycan gəncliyi “ mövzusunda keçirilmiş inşa yazı müsabiqəsində Qubadlı rayon Gənclər və İdman idarəsi tərəfindən 3-cü yeri tutduğuma görə təltif edilib. 2016-cı ildə həmin məktəbdən məzun olmuş və elə həmin il Sumqayıt Dövlət Universitetində Filologiya fakültəsinin Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi ixtisası üzrə təhsil almağa başlayıb. 2018-ci ildə Hüseyn Cavidin 135 illik yubileyi ilə bağlı “Hüseyn Cavid və çağdaş Azərbaycan filologiyası” mövzusundakı elmi konfransda “Səyavuş əsərində müəllif ideyaları” adlı məqalə ilə fəal iştirakıma görə fakültə dekanı tərəfindən təltif edilib. 2019-cu ildə Türkiyədə dərc olunan “Üççizgi” jurnalında “Nəsimi yaradıcılığında “Cami-cəm” ifadəsi” , 2020-ci ildə isə “Jan Pol Satrın “Divar” hekayəsində fəlsəfi ideyalar” adlı məqalələri işıq üzü görmüşdür. 2021-ci ildə Sumqayıt Dövlət Universitetindən məzun olmuş, 2022-ci ildə Azərbaycan Dillər Universitetinin magistratura pilləsinə — Azərbaycan ədəbiyyatı ixtisasına daxil olmub. 2023-cü il noyabr ayında Azərbaycan Elm Mərkəzi ( https://aem.az ) tərəfindən beynəlxalq konfransa dəvət almış və ”Millətlərarası əlaqə ideyalarının Şarl Lui Monteskyönün “Qanunların ruhu haqqında” əsərindəki təzahürü” adlı məqaləsi beynəlxalq sertifikata layiq görülmüşdür.
20 noyabr 2023-cü il tarixində “Türkay” aylıq ədəbiyyat dərgisinin rəsmi elektron orqanı-Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürosunun Rəhbəri təyin olunub. Həmin ayın 25-i Türkiyədə keçirilən “Qarabağ Azərbaycandır!” beynəlxalq konfransda “Afaq Məsud yaradıcılığında ekzistensializm” adlı məqaləm beynəlxalq sertifikat ilə mükafatlandırılmışdır.
Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında şair Eldar Hüseynovun “Ruhumun çağırışları” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, əvvəlcə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canlarını fəda etmiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Tədbiri giriş sözü ilə açan kitabxananın Elmi işlər üzrə direktor müavini Günay Həsənova bu səpkili tədbirlərin, kitab təqdimatlarının, müəllif görüşlərinin kitabxanalarda keçirilməsinin əhəmiyyətindən və gələcəkdə geniş auditoriyada təbliğ olunması imkanından danışıb. Bu gün təqdimatı keçirilən kitabın müəllifinin yaradıcılığında əsasən lirik şeirlərə və sonetlərə üstünlük verdiyini bildirib. Poeziyanın, ədəbiyyatın çox mühüm, eyni zamanda, çox kövrək, həssas bir janrı olduğunu vurğulayaraq, bu əsərlərin yazılması əhəmiyyətindən danışıb. Gələcəkdə müəllifin kitablarının elektron variantının hazırlanaraq Respublika Gənclər Kitabxanasının elektron kitabxanasına verilməsini də təklif edib.
“Azad Qələm” qəzetinin baş redaktoru Nəcibə Babakişiyeva “Ruhumun çağırışları” kitabı haqqında məlumat verərək bildirib ki, Eldar müəllim özünün poetik duyğuları ilə şeir dünyasının gözəlliyini bizə çatdırır.
Azərbaycan Texniki Universitetin müəllimi Yusif Hüseynov atasının yaradıcılığından bəhs edərək onun 400 sonetin müəllifi olduğunu bildirib.
Tədbirdə iştirak edən digər natiqlər kitab haqqında fikirlərini bölüşərək, müəllifə yaradıcılıq uğurları arzulayıblar.
Təqdimatda Eldar Hüseynovun “Azərbaycan”, “Ruhumun çağırışları”, “Şərq necə də gözəldir!” şeirləri Azərbaycan və rus dillərində səsləndirilib.
Müəllif Eldar Hüseynov 10 il ərzində çap olunmuş “Gəlmə”, “El Bakuvinin yüz soneti” kitabları, “Prometey”, “Ən birinci və əsli” poemaları haqqında məlumat verərək, 3-cü kitabına daxil olan 100 sonetin Şərq xanımlarının gözəlliyinə, zərifliyinə, insani keyfiyyətlərinə həsr etdiyini söyləyib.
Sonda müəllif tədbir iştirakçılarının suallarını cavablandırıb, kitablarını kitabxanaya hədiyyə edib.
Mənbə: https://azertag.az/
Bu günlərdə yazıçı Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” və “Ölüm yuxusu” (The Human Sea &The Dream of Death) romanlarından ibarət kitabı Londonda nəşr edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tanınmış ingilis yazıçısı və ədəbiyyat araşdırıcısı Maykl Brannokun redaktəsi ilə yayımlanmış kitab Böyük Britaniyanın “Rossendale Books” nəşriyyatı tərəfindən “Modern dünya nəsri” seriyası ilə oxuculara təqdim olunub.
Qeyd edək ki, “İnsan dənizi” və “Ölüm yuxusu” romanları müəllifin dünya oxucularına təqdim olunan ilk kitabı deyil. Belə ki, yazıçının hər iki romanı, həmçinin hekayələr toplusu müxtəlif dövrlərdə dünyanın bir sıra dillərinə çevrilərək, İngiltərə, Amerika, Almaniya, Danimarka, Türkiyə, Rusiya, Ukrayna, Misir, İran, Özbəkistan və başqa ölkələrdə nəşr olunub.
Vaqif Sultanlının yeni kitabına daxil edilmiş “İnsan dənizi” və “Ölüm yuxusu” romanlarını birləşdirən ümumi cəhət onların mənəvi-əxlaqi ovqata köklənərək yazılması, mövzu-problem və ideya baxımından aktuallığı, çağdaş dünyaya hakim olan ədalətsizliyə, insan taleyinə münasibətdə müşahidə edilən və getdikcə dərinləşməkdə olan özgələşmə, yaddaşsızlaşma, biganələşmə, gərəksizləşmə problemin
Mənbə: https://azertag.az/
Bakı Kitab Mərkəzində məşhur özbək yazıçısı, publisisti və şairi İsmət Kuçiyevin “Триумф Азербайджана” (“Azərbaycanın zəfəri”) kitabının və “Триумф Гейдара Алиева” (“Heydər Əliyevin zəfəri”) poemasının təqdimatı keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, əvvəlcə Ulu Öndər Heydər Əliyevə həsr olunan videoçarx nümayiş etdirilib.
Özbəkistan və Azərbaycan xalqlarının qardaş olduğunu qeyd edən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) sədri, Xalq yazıçısı Anar görkəmli şair İsmət Kuçiyevin yazdığı kitabı Ulu Öndər Heydər Əliyevin adına layiq bir əsər kimi dəyərləndirib.
Milli Məclisin deputatı Elman Nəsirov Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illiyi çərçivəsində tanınmış özbək yazıçısı İsmət Kuçiyevin belə mühüm, çox dəyərli, qiymətli əsərlər yazmasını olduqca əlamətdar bir hadisə hesab edib: “İsmət Kuçiyev Heydər Əliyev kimi nəhəng şəxsiyyətin fəaliyyətini qələmə alarkən və onun zəfərindən bəhs edərkən üzərinə böyük bir məsuliyyət götürərək dəyərli bir əsər ərsəyə gətirib”.
Xalq yazıçısı Elmira Axundova İsmət Kuçiyevin Ulu Öndərə yazdığı kitabı diqqətlə oxuduğunu və ən əsası əsərin poema janrında yazıldığını söyləyib: “Bu poemalar çox peşəkar dildə yazılıb, Heydər Əliyevin həyatı hərtərəfli araşdırılıb. Əsər çox dərin fəlsəfədir və hakimiyyətə gələn insanın yolundan bəhs edir”.
Tarixçi-publisist Şuxrat Barlas, yazıçı-publisist Şərəf Cəlili, Azərbaycanın Özbəkistandakı səfiri Hüseyn Quliyev öz çıxışlarında kitab haqqında təəssüratlarını bölüşüblər.
Qeyd edək ki, İsmət Kuçiyev – məşhur özbək publisisti, yazıçısı, şairi, bir sıra kitabların müəllifidir. Onun 2022-2023-cü illərdə rus dilində yazılmış “Heydər Əliyevin zəfəri” adlı poeması Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 100-cü ildönümünə həsr olunub. Bu əsərdə özbək yazar müstəqil Azərbaycanın qurucusu, güclü siyasi iradəyə və müstəsna liderlik keyfiyyətlərinə malik Heydər Əliyevin portretini yaradır. Müəllif “Heydər Əliyevin zəfəri” adlı poemasına ön sözündə yazır: “… Erkən uşaqlıqdan valideynlərim mənə başqaları üçün çox şey edən insanlara hörmət aşılayıblar. Bu baxımdan Heydər Əliyevin keçdiyi həyat yolu Vətənə, xalqa xidmətin misilsiz nümunəsidir. Mən bu əsərimdə Heydər Əliyevin həyat yolunu mümkün qədər ətraflı və canlı təsvir etməyə çalışmışam”.
2023-cü ildə İsmət Kuçiyevin “Azərbaycanın zəfəri” adlı daha bir kitabı nəşr olunub. Bu kitabda yazıçı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin keçdiyi həyat yolunu və fəaliyyətini oxuculara təqdim edir. Müəllif qeyd edir ki, İlham Əliyevin şəxsiyyətinin formalaşmasında onun atası, böyük zəka və ləyaqət sahibi Heydər Əliyevin rolu danılmazdır.
Kitablar Minsk şəhərində “Альфа-книга” nəşriyyatı tərəfindən çap olunub.
Mənbə: https://azertag.az/
