Blog

Gündəlik İnformasiya Agentliyinin Rəhbərliyi Sizi, Gündəlik İnformasiya Agentliyinin, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının, Köşəyazılarımız.Com portallarının əməkdaşını doğum günü münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə uğurlar diləyir!

Mətbuat xidməti

Xəstliklər ardındakı hikmətlər

İnsan aciz bir varlıq olaraq yaradılıb. Tez xəstələnir, kiçik bir virusun hətta, bəsit gördüyümüz qrip xəstəliyinin təsiriylə günlərlə yataqdan qalxa bilməyəcək qədər zəif düşür.Xəstəlik insana acizliyini və Allaha möhtac olduğunu xatırladır.İnsan mikroskopik bir virusun öz bədəni üzərində əmələ gətirdiyi zəifliyə əngəl ola bilmir ,məhz bu zaman acizliyini və Allaha nə qədər möhtac olduğunu çox yaxşı qavramış olur.Əslində xəstəliklərdə bir çox hikmət var.Məsələn:

Xəstə olan bir insan sağlam olmağın Allahın bir lütfu və neməti olduğunu daha yaxşı anlayır; belə desək, saglamlığın qədrini xəstəlik zamanı bilir.Əgər insan uzun müddət xəstələnmirsə , məhz bundan dolayı bir rahatsızlıq, ağrı ya da acı hiss etmirsə insan bu vəziyyətə alışır .Ancaq qəfil gələn bir xəstəlik ilə qarşılaşdıqda sağlam olmağın əslində Allahın bir lütfu olduğunun fərqinə varır.
İnsan ciddi bir xəstəliyə tutulduğu zaman dünyanın nə qədər ötəri olduğunu, ölümü və axirəti daha çox düşünür.Bəzi insanlar ölümcül bir xəstəliyə tutulduqlarında ya da qəza və ya xəstəlik nəticəsində bir üzvlərini itirdiklərində bunu özləri üçün pis hadisə kimi dəyərləndirirlər.Halbuki bəlkə də bu insanın xəstəliyi dərd və bəla olaraq , axirətdə qurtulması və yalnız Allaha yönəlməsi üçün bir vəsilədir.
Xəstəliklə bərabər insanın Allaha olan duası və yaxınlığı artır.Ciddi bir xəstəliyin vücud üzərindəki əlamətləri artdıqca ,bir çox insan düşünməkdən qaçdığı ölümü düşünməyə başlayır və bu zaman insan bütün səmimiyyətiylə Allaha dua edərək yenidən sağlam olmağı istəyir .
Xəstəlikdən əvvəl Allaha tam təslim olmayan bir insan bəlkədə xəstəliyi sayəsində bu gözəl xüsusiyyəti qazana bilər;ötəri dünya həyatındakı qısa müddətli sıxıntılarının qarşılığında, sonsuz cənnət həyatının nemətlərinə qovuşmağı umar.
Əgər ALLAH dilərsə, insan heç bir zaman xəstələnməzdi, ağrı hiss etməz və ya acı çəkməzdi. Ancaq əgər insan belə bir çətinliklə qarşılaşırsa da bilməlidir ki ,bu çətinliyi yaşamasının həm dünyanın keçiciliyini, həm də Allahın gücünü anlaya bilməsi baxımından çox böyük hikməti var.

O Rəbb ki, məni yaratmış və məni doğru yola yönəltmişdir; O Rəbb ki, məni yedirdir və içirdir; O Rəbb ki, xəstələndiyim zaman mənə şəfa verir; O Rəbb ki, məni öldürəcək, sonra dirildəcəkdir; (Şüəra Surəsi 78-81)

UNUTMAMAQ lazımdır ki “əgər bir virus səbəbiylə bir insan ağır bir xəstəliyə tutularsa” bu ALLAHın bilgisi daxilindədir.”Əgər bir qəza nəticəsində insan yaralanır və şikəst qalırsa” bu da ALLAHın yaratdığı qədər daxilindədir.Xəstəliyi əmələ gətirən də ALLAHdır ,müalicəni edən həkimi yaradan da, ona bildiklərini öyrədən, dərmanı yaradan və bunları şəfaya vəsilə edən də ALLAHDIR. ALLAHa iman edən və Onun yaratdığı qədərə təslim olan insanlar hər çətinlik və xəstəlik anında gözəl əxlaq göstərirlər. Bu həqiqəti qəlbən qavramaq və xüsusilə də belə bir hadisə ilə qarşılaşdıqda ALLAHIN bizdən istədiyi o gözəl əxlaqı göstərə bilmək yəni ,səbr edib hər halımza görə Allaha şükr etmək çox əhəmiyyətlidir.

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Hər insan toxumun nə olduğunu, nəyə bənzədiyini və bitkilərin də məhz toxumlardan əmələ gəldiyini çox yaxşı bilir. Ancaq bir çox insan taxta parçasını xatırladan bir cisimdən bir-birinə bənzəyən və ya bənzəməyən, növbənöv bitkinin çıxdığını, bütün bu bitkilərə aid məlumatların toxumlara necə yerləşdirildiyini, bu məlumatların ayrı ayrılıqda şifrəli olduğunu bəlkə də heç düşünməyib.

Necə olur ki, taxta görünüşlü bir cisimdən xüsusi rəngdə, qoxuda və görünüşdə ləzzətli meyvələr çıxır? Ağacı əmələ gətirən, meyvələri ağaca yerləşdirən toxumdurmu? Meyvələrin və ya çiçəklərin formasını, rəngini təyin edən toxumdurmu?

Bəlkə də insan bu sualları ağılına belə gətirməmişdir. Ancaq insan bu suallar üzərində bir az düşünərsə, “bir toxum ağac istehsal etməyi necə bilir?” sualının cavabı ilə maraqlanmağa başlayacaq. Taxta görünüşündə olan bir cism necə olur ki, istehsal etdiyi ağacın hansı formada və quruluşda olduğunu təyin edə bilir? Xüsusilə də bu sual çox əhəmiyyətlidir. Çünki toxumdan hər hansı bir odun parçası çıxmır. Məsələn, minlərlə fərqli bitki növü içindən hər hansı bir alma ağacını düşünək. Alma ağacı bildiyimiz kimi, torpağa atılan bir toxumdan əmələ gəlir. Toxum kiçik cismdir, amma heç bilinməyən bir şəkildə o toxumun içindən müəyyən müddətdən sonra 4-5 metr uzunluğunda və yüzlərlə kiloluq nəhəng bir agac əmələ gəlir. Ağacdakı almalar hamar qabıqları, özünə xas dadı, içlərindəki şəkərli su ilə qüsursuzdurlar. Toxumun özünə nisbətlə bu cür nəhəng ölçüdə ağacı əmələ gətirərkən istifadə etdiyi tək vəsait isə əvvəlcə içindəki ehtiyyat qida, sonra isə sadəcə torpaq və günəş işığıdır.

Toxumlar tərkibində daşıma sistemi olan, torpaqdakı maddələri mənimsəmək üçün lazımi köklərə sahib olan və çox gözəl tərtib edilmiş məhsul istehsal edir. İnsan ağıl sahibi varlıq olaraq gözəl ağac rəsmi çəkdiyi zaman belə çətinlik çəkir. Bir ağacın köklərindəki və budaqlarındakı detalları çəkmək isə daha da çətindir. Ancaq toxum onu bütün sistemləri ilə birlikdə canlı olaraq istehsal edir.

Mövzunu izah edə bilmək üçün toxum “istehsal edir” deyirəm. Ancaq bu həqiqəti xatırlatmaqda fayda var: Toxum müstəqil bir ağıla, şüura və iradəyə malik varlıq deyil. Yəni belə olduğu təqdirdə ağacları və bitkiləri öz sistemləri ilə birlikdə ortaya çıxaranın, yəni istehsal edənin toxumun özü olduğunu iddia etmək mümkün deyil. Əgər belə bir iddiada olan varsa, toxumun insandan belə ağıllı və elmli bir varlıq olduğu qənaətində olması lazımdır. Əlbətdə bu həqiqətdən kənar bir iddia olar.

Sonda belə bir nəticəyə gəlirik:toxumun içində çox üstün ağıl və kompleks məlumat var. Ancaq bu ağıl və məlumat əlbətdə toxuma aid deyil. Toxumu meydana gətirən maddələrin molekullarının, bu molekulların atomlarının ağıl və məlumat sahibi olduğu iddia edilə bilməyəcəyinə görə, bu məlumat toxumun içinə hər hansı bir şəkildə yerləşdirilmişdir. Bəs bu məlumatı yerləşdirən kimdir?

İnsan bu şəkildə dərindən düşündüyü zaman mühim həqiqətlərlə qarşılaşır. Toxum öz başına hər hansı bir şeyi etməsi mümkün olmayan quru, cansız bir cismdir. Toxumlara bu məlumat çox üstün bir güc sahibi tərəfindən yerləşdirilib. Bənzəri olmayan bu gücün sahibi Allahdır. Toxumlar Allah tərəfindən ağac əmələ gətirəcək məlumata və sistemə sahib olaraq yaradılıblar. Torpağa atılan hər toxum Allahın elmi ilə əhatə olunub, onun elmi ilə böyüyüb inkişaf edir və bitki halına gəlir.

Qeybin açarları Onun yanındadır, Onları yalnız O bilir. O, quruda və dənizdə nələr olduğunu bilir. Onun xəbəri olmadan yerə düşən bir yarpaq belə yoxdur. Yerin qaranlıqlarında elə bir toxum, elə bir yaş və elə bir quru yoxdur ki, açıq-aydın Yazıda (Lövhi-Məhfuzda) olmasın. (Ənam surəsi, 59)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

“Təkamül nəzəriyyəsinin etibarsızlığı”. Əslində, bu mövzu hər kəs tərəfindən çox yaxşı öyrənilməlidir. Nəyə görə? İnsanlar fitrətən doğru olanı sevərlər. Məsələn, heç bir insan istəməz ki, ona yalan deyilsin. Doğru olmayan bir şeyə də etibar etməz, güvənməz. Ancaq burda diqqət etməli olduğumuz bir məqam var. İnsan əvvəlcə araşdırmalıdır. Ağılla, elmlə, vicdanla nəyin doğru, nəyin yanlış olduğunu ayırd etməlidir. Məhz bu zaman doğrunu tapa bilər. Eynilə, bir nəzəriyyənin elmi olub olmaması, onun aparılan təcrübələr və araşdırmalar qarşısında doğru olub olmaması ilə müəyyən olunur. İndi bəhs edəcəyim mövzuda təkamül nəzəriyyəsinin əsil üzünün göstərilməsinin və onun etibarsızlığının hər kəs tərəfindən bilinməsinin niyə bu qədər vacib olduğunu öyrənəcəyik.
Hal-hazırda bir çox internet saytlarında yer alan bəzi xəbərlərdə və ya bir sıra televiziya proqramlarında bu nəzəriyyəni elmi ifadələrlə bəzəyərək, onlara elmi don geyindirərək təbliğatlar aparılır. Bir sıra elm adamları istirak etdikləri proqramlarda bu nəzəriyyəni qəbul etdirmək üçün doğru olmayan dəlillərlə insanları buna inandırmağa çalışırlar. Demək olar ki, apardıqları təbliğat nəticəsində məqsədlərinə çatırlar.

Ümumiyyətlə, təkamül nəzəriyyəsi haqqında kifayət qədər məlumatı olmayan və ya bu mövzunu hərtərəfli araşdırmayanlar bu nəzəriyyənin nə qədər təhlükəli olduğunu da bilmirlər. Bəzi insanlar həm Allaha inandıqlarını, həm də təkamül nəzəriyyəsinin doğru olduğunu düşünürlər. Bu insanlar məlumatsızlıqdan Darvinist düşüncənin təxminən 150 ildir ki, insanlığa verdiyi zərərin də fərqində deyillər və buna görə də darvinizmlə fikri mübarizənin nə qədər əhəmiyyətli olduğunu da anlamırlar. Halbuki, dövrümüzdə də insanlığa əziyyət verən, sosial problemlərin və əxlaqi pozğunluğun əsasında məhz təkamül nəzəriyyəsi durur.

Təkamül nəzəriyyəsi yer üzərindəki canlılığın ilk canlı hüceyrədən əmələ gəldiyini və kiçik dəyişikliklərlə uzun zaman ərzində təkamüllə törədiyini iddia edir. Yəni bütün canlıların əcdadı ilk canlı orqanizm olmuşdur. Bu, sadəcə bir iddiadır və elmi subutunun olmaması da təkamülçülərin bu sualın qarşısında uzun zamandır ki səssiz qalmasına səbəb olur. Çünki bilirik ki, cansız maddələr təbii prosseslər nəticəsində bir araya gələrək canlılığı əmələ gətirə bilməzlər. Məşhur fransız bioloq Lui Paster uzun elmi müşahidələr və təcrübələr nəticəsində “Cansız maddələrin həyatı əmələ gətirməsi iddiası artıq qəti şəkildə tarixə çevrilmişdir” deyə bunu subut etmisdir. Bu nəzəriyyə canlıların təkamül keçirməsi üçün mutasiya və təbii seçmə kimi mexanizmlərin qarşılıqlı şəkildə baş verməsini nəticədə canlının ibtidaidən aliyə doğru inkişaf etdiyini bildirir. Qısa nəzər salsaq görərik ki, təbii seçmə heç bir canlıya yeni bir xüsusiyyət, yeni bir orqan vermir .Çünki şüura, iradəyə, qərar vermə qabiliyyətinə sahib olmayan bir mexanizmdir və canlılardakı kompleks quruluşu belə açıqlaya bilmir .Hər canlı “sadələşdirilməz komplekslik” xüsusiyyətinə sahibdir .Bundan əlavə canlılardakı fədakarlıq, birlik ,sevgi, bir-birlərini qoruma kimi üstün xüsusiyyətlərdə bu iddianın nə qədər yanlış olduğunu göstərir.Çarlz Darvin bu həqiqəti belə etriraf edir :”bir-birinin ardınca kiçik dəyişikliklərlə kompleks orqanın əmələ gəlməsinin qeyri-mümkün olması göstərilsə nəzəriyyəmin tamamilə mənasız olduğu sübut olunacaq. “Eyniylə mutasiyalar da təsadüfən baş verdiyi üçün kankret olaraq zərərlidirlər və heç bir halda canlıya yeni xüsusiyyət və yeni orqan qazandırmır. Əksinə DNT kimi kompleks və qüsursuz sistemi pozduqlarına görə mutasiya nəticəsində canlıda anormal xüsusiyyətlər əmələ gəlir. Pier Paul Qrasse mutasiyaları “yazılı mətnin surətinin köçürülməsi əsnasında əmələ gələn hərf xətalarına” bənzədir.

Bunlarla yanaşı fosillər də təkamülçülərin ortaya atdıqları iddiaları çürütmüş olur. Fosillərin üzə çıxardıqları həqiqət : “Fosil qeydlərində indiyə qədər heç bir ara keçid formaya rast gəlinməmişdir Canlılar min və ya milyon il əvvəl necə idilərsə hal hazırda da eyni quruluşlarıyla mövcuddurlar.Canlılar qüsursuz və kompleks quruluşlarıyla və bir birlərindən fəqli xüsusiyyətləriylə yer uzündə bir anda meydana gəlmişlər.
Qısa desək canlıların təkamül keçirməsi mümkün deyil çünki təbiətdə onların təkamülünə səbəb olacaq heç bir mexanizm yoxdur . Kainatdakı heç bir sistem Yer üzərində yaşayan heç bir canlı qətiyyən təkamülün və ya kor təbii prosseslərin əsəri deyildir. 21 –ci əsr elmi də təkamül nəzəriyyəsinin lehinə deyil əleyhinədir.

Darvinist ideologiya (Rəbbimizi tənzih edirəm) Allahın varlığını və Yaradılış həqiqətini inkar edir. İnsanların Rəbbimiz qarşısında məsuliyyət daşıdığını unutdurmağa çalışır. Elmi cəhətdən çökən, lakin ideoloji səbəblərlə davam etdirilən və tarixi bir saxtakarlıq olan Darvinizm insanları ruh sahibi bir varlıq deyil, bir az inkişaf etmiş bir heyvan növü olaraq göstərir. İnsanların arasında sevgi, mərhəmət, şəfqət kimi üstün xüsusiyyətlərin olmasını deyil, məhz mərhəmətsiz, eqoist, dava-dalaşa meyilli olan bir əxlaqsızlığın olmasını əsas tutur. Buna görə də darvinist təlqinlərlə böyüyən insanlar üçün artıq ailənin, din əxlaqının, namus və şərəfin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Belə ki, Darvinist təməllərə əməl edənlər ötən əsrdə ən böyük müharibələrin, terror aktlarının, kütləvi qırğınların, soyqırımların səbəbkarı olmuşdular. Sosial darvinizm adlanan bu ideologiyanın təsiri hal-hazırda da davam edir. Dünya miqyasında davam edən terror və şiddət bu azğın nəzəriyyə ilə qidalanır. Darvinist-materialist ideologiyanın təhlükəli olduğu bildirilməli və bütün insanlar bu yöndən maarifləndirilməlidirlər. Məhz buna görə Darvinizmlə fikrən mübarizə aparmaq hər bir müsəlmanın əsas vəzifəsidir.

Yaşadığımız 21-ci əsr elmi də kainatın yoxdan yarandığını və kainatdakı hər bir sistemin xüsusi nizam və tarazlıqlarla mövcud olduğunu, bütün canlıların xüsusi bir yaradilışla yaradıldığını ortaya qoyur. Yəni müasir elmin əldə etdiyi yeni kəşflər, yeni araşdırmalar Üstün bir ağlın və üstün bir Gücün varlığını təsdiq edir.Təbii ki, bu ağıl və güc aləmlərin Rəbbi olan Allaha məxsusdur. İnsanlar Allah tərəfindən bəlli bir məqsədlə yaradıldığını, yəni dünyada başıboş bir varlıq olmadıqlarını Allaha ibadət etmək üçün yaradıldıqlarını və Allah qatında etdikləri hər bir əmələ görə cavab verəcəklərini bilməlidirlər. Bir sözlə, Allahın Quranda bizə tərif etdiyi İslam dininin və Quran əxlaqının yer üzündə hakim olmasıyla insanların həm maddi, həm də mənəvi çətinlikləri sona çatacaqdır, dünya sevgisizlikdən, intiharlardan ədalətsizlikdən, müharibələrdən azad olacaq və hər kəs hüzurlu bir həyat yaşayacaqdır inşaAllah .

De: “Haqq gəldi, batil puç olub getdi. Həqiqətən də batil puçluğa məhkumdur!”(isra-81)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Bir anlıq düşünək: çox rahat nəfəs alırıq… Ehtiyacımız olan bu hava təbiətdə hazır şəkildə mövcuddur, onu hazırlamaq və ya əldə etmək üçün heç bir əziyyət çəkmirik. Əksinə, təbiətdəki yaşıllıqlar və okeanın dərinliklərində yaşayan xüsusi canlı orqanizmlər ehtiyacımız olan bu havanı təmin etmək üçün səfərbər olurlar. Biz isə bu havanı qəbul edirik. Yaşamaq üçün daim qida qəbul etmək məcburiyyətindəyik. Biz orqanizmimiz üçün nəyin xeyirli və ya nəyin zərərli olduğunu bilmirik. Amma bədənimizin ehtiyacı olan bu qidaların tərkiblərindəki zəngin vitaminlər, minerallar, zülallar təbiətdə hazır şəkildədir. Yediyimiz hər bir qidanın xüsusi dadı var, eyni zamanda, bir-birlərindən fərqli quruluşda və fərqli rəngdədirlər. Su da insan həyatı üçün çox əhəmiyyətlidir. Həm qidalanmada, həm də məişətdə istifadə olunan su insan əməyi olmadan kainatın yaranması ilə birgə xüsusi olaraq yaradılmışdır.
Təsəvvür edin ki, bir ziyafət masasında əyləşmisiniz və masada bir-birindən fərqli və müxtəlif çeşiddə qidalar var. Görünüşləri fərqli olsa da, hər birinin dadı eyni olsaydı necə olardı? Əlbəttə, görünüşləri xoşumuza gəlsə də, hər birindən eyni dadı alacağımıza görə, bu, heç də xoş olmazdı və yediklərimizdən zövq ala bilməzdik. Halbuki, hər bir meyvənin, tərəvəzin, yeməyin, bir sozlə, hər qidanın özunəməxsus dadı var. Ətrafımıza baxdıqda rəngarəng və şəffaf bir görüntü ilə qarşılaşırıq. Bu görüntü bir rəngdə olsaydı və bulanıq olsaydı necə olardı? Təbii ki, zövq almazdıq, hər şey çox bəsit olardı bizim üçün …

Ümumiyyətlə, təbiətdəki bu müxtəliflik insanın zövq almasına, sevincli və nəşəli olmasına səbəb olur. İnsan dünyaya gəldiyi vaxt ehtiyacı olan hər bir şeyi hazır şəkildə tapır. Məsələn, səmanın mavi rəngdə olması, güllərin xoş ətirləri, kəpənək qanadlarındakı rəngarənglik və xüsusi dizayn, quşların havada uçmaları, bir-birlərindən fərqli sevimli və gözəl canlıların olması, kainatdakı tarazlıq, xüsusi nizam, ətrafımızda sevdiyimiz insanların olması və saymaqla bitməyən sonsuz nemətlər Üstün bir ağılın və Üstün bir gücün, yəni ALLAH`ın əsəridir. Uca Allah yaratdığı hər şeyi sonsuz təfərrüatı ilə birlikdə var etmişdir. Bu böyük sənət başda insanın öz bədəni də daxil olmaqla, ətrafında gördüyü hər hadisədə, Allah`ın yaratdığı hər canlıda və kainatın hər yerində bütün canlılığı və ehtişamı ilə qarşımıza çıxır. ALLAH bir Quran ayəsində Onun nemətlərinin saymaqla bitirə bilməyəcəyimiz qədər sonsuz olduğunu belə bildirir:

Əgər Allah`ın nemətlərini saymalı olsanız, onları sayıb qurtara bilməzsiniz (Nəhl surəsi, 18).

İnsanın ehtiyac duyduğu və sevdiyi hər bir şey insan hələ var olmadan əvvəl onun üçün hazırlanmışdır. İnsan yaradılmış bütün canlılar arasında düşünmək, qərar vermək, fikirləşmək, düşündüyünü tətbiq etmək, plan qurmaq, başına gələn hadisələrdən nəticə çıxarmaq kimi üstün xüsusiyyətlərə sahibdir. İstər öz yaradılışı, istərsə də yer-göy, bütün dünya və bütün kainatdakı yaradılış dəlilləri üzərində ağılla düşünən bir insan bu sonsuz nemətin Sahibinə qarşı daim şükür etməyin nə qədər vacib olduğunu qəti olaraq biləcəkdir.
İnsan ALLAH`a səmimi və candan bir qəlblə yönəldiyi zaman həm bədəni, həm də ruhu rahatlıq tapır. Çünki insanın ruhu ancaq mənəviyyatla, ALLAH eşqi ilə canlanır. Ancaq imtahan dünyasında yaşadığımız üçün, təbii ki, asanlıqla bərabər çətinliklər, pisliklərlə bərabər yaxşılıqlar, yoxsulluqla bərabər zənginlik də var. Heç sevmədiyimiz, arzu belə etmədiyimiz hər hansı bir hadisə ilə üz-üzə gələ bilərik. Bütün bunlara baxmayaraq, mənəviyyatın yüksək olması çox vacibdir. Bunun üçün isə ALLAH`a həddən artıq güvənmək, hadisələri hər zaman Quran əxlaqına uyğun tərzdə dəyərləndirmək və ALLAH`ı hər zaman gizli və açıq şəkildə zikr etmək çox əhəmiyyətlidir. ALLAH`ı zikr etmək insanın beyin hüceyrələrinə qədər yeriyərək onun bütün bədənində hüzura və həyəcana səbəb olur. ALLAH`ı zikr etmək həm ruha, həm də bədənə bərəkət verir.

İnsan istər çətinlik anında, istərsə də rahatlıqda, gizlində və aşkarda, varlıqda və darlıqda daim ALLAH`la bərabər olduğunu, ALLAH`ın hər şeyi onun üçün xeyirlə yaratdığını, qəlbimizdəki gizli niyyətlərə belə şahid olan tək Yaradıcımız və tək Dostumuz ALLAH`a hər zaman təslim olmağı və güvənməyi unutmamalıdır. İnsan mənəvi rahatlığı və hüzuru Rəbbimizi zikr etdiyi zaman əldə edir.

Bilin ki, qəlblər ancaq Allahı zikr etməklə rahatlıq tapır (Rad surəsi, 28).

Firuzə HƏSƏNZADƏ

DÜNYADAKI ÇƏTİNLİKLƏR , ƏSKİKLƏR və ACİZLİKLƏR NƏ ÜÇÜN VAR???

CƏNNƏT-həyatın çox gözəl və asan olduğu bir məkan .Burada -acmaq , susamaq , yuxu, yorulmaq, xəstəlik və bunun kimi heç bir acizlik yoxdur.Burada insan hər zaman sağlam və gümrah, bütün acizliklərdən uzaqdır.Nəfsin arzuladığı və gözə xoş görsənən hər bir şey Cənnətdə vardır.Bir meyvəni arzu etdikdə onu o an qarşında görərsən ve budağından qoparılan meyvənin yerinə təkrar yenisi gələr. Buradakı nemətlər tükənməz ,əksinə durmadan artar.Mənəvi olaraq hüzurlu bir həyat var .Qısqanclığın, kinin, həsədin, paxıllığın, qəzəbin, çirkinliyin olmadığı Cənnətdə ən əsası ölüm yoxdur .Sonsuz bir həyat var .Sevginin və zövqün ən üst səviyyədə yaşanılacağı sonsuz Cənnət həyatı…Təsəvvur edin bu nemətlər sayıla bilməyəcək qədər sonsuzdur -sonsuz nemətlər içində sonsuzadək davam edən bir həyat …..

Təbii ki ,insan bundan zövq alacaq çünki ,istədiyi hər bir şeyi heç bir əziyyət çəkmədən o an əldə etmə imkanına sahibdir, sonsuz nemətlər içindədir .Burada nə maddi ,nə də mənəvi heç bir sıxınt yoxdur. İnsanlar sevgi dolu, tərtəmiz, hər tərəf bər -bəzəkli ,ehtişamlıdır.Ancaq insanı bu nemətlərdən daha da çox xoşbəxt edən və ona zövq aldıran SONSUZ ALLAH SEVGİSİNİN olmasıdır və hər an ALLAHA şükr içində olmasıdır .Çünki Cənnət ancaq ALLAHın rızasını qazananların sonsuz yurdudur.

DÜNYADA –həyat ,yaşamaq çox çətindir.İnsan acır, susayır, yorulur .Mütləq yatmalı və dincəlməlidir. Əgər vaxtında yemək yeməsə ,vaxtında yatmasa haldan hala düşür .Bir az soyuq və ya bir az isti insana təsir edir .Dünyadakı həyat çətinliklərlə, xəstəliklərlə, sıxıntılarla ,imtahanlarla doludur və bunun üçün çox çətindir .İnsan bir qab yemək üçün çox əmək sərf edib işləməli ,bundan sonra istədiyini qismən də olsa əldə etməlidir .Mütləq bədəninin ehtiyaclarını qarşılamaq ,təmizliyinə ,sağlığına və səhhətinə diqqət etmək və bu kimi acizliklərini aradan qaldırmaq məcburiyyətindədir .Bununla bərabər dünyadakı insanlar Cənnətdəki kimi etibarlı ,sadiq, gözəl əxlaqlı, yardımsevər deyil.Çünki dünyada yalan danışan, saxtakarlıq, ikiüzlülük, fırıldaqçılıq edən, şər-böhtan atan ,fitnə törədən insanlar var .Bunlara görə də çox diqqətli olmalıdır .Qısaca desək, dünya həyatı bir imtahandır …

Allah dünyanı bəlli bir məqsədlə yəni ,imtahan olunmağımız üçün yaratmışdır .Mütləq dünyada zidliklər olacaq ,əks halda imtahanın heç bir mənası olmaz. Belə desək, Allah dünyada imtahan edərək bizə cənnət tərbiyyəsi verməkdədir….

İnsan dünyada bu çətin sınaqdan keçdikdən sonra həyatı boyu başına gələn imtahanlara şükr edib ,səbr edib həyatını Allaha təslim edib saleh əməl sahibi olaraq cənnəti uma bilər.İnsan cənnətə addım atdığı zaman dünyadakı bütün acizliklərdən, çətinliklərdən, xəstəliklərdən qurtulacaq və bunun müdhiş sevincini yaşayacaqdır.Yorulmağın nə demək olduğunu, xəstəliyi, vəfasızlığı, acizliyi bilən bir insan artıq sonsuzadək bunlardan uzaq olacaq və cəhənnəmdən uzaq olmağının da qiymətini davamlı Rəbbinə şükr edərək göstərəcəkdir.Allahın ondan razı olması və onu Cənnətində sonsuzadək yaşatması onsuz da bir insan üçün ən böyük nemət, ən böyük xoşbəxtlikdir.

Qarşılaşdıqları hər hadisədə Allaha güvənən, səbr edən və şükr edənlər ALLAHın rızası, rəhməti və cənnətiylə mükafatlandırılacaqlar.Elə bir Cənnət ki, orada dünyada olan əskik və qüsurların heç biri yoxdur …..Elə bir Cənnət ki, orada dünyada sadəcə çox az bir qismi göstərilən, insan xəyalının hələ düşünmədiyi bir texnologiya, rahatlıq və estetika, hər yerdə böyük zənginlik və böyük ehtişam hakimdir….

Təbii ki, möminlər səmimi bir şəkildə iman etdikləri üçün, haqq kitab olaraq Həyatlarına Quranı Rəhbər etdikləri üçün bu həqiqətlərin fərqindədirlər.Bunun üçün hədəfləri məhz axirətdir-Cənnətdir. Sonsuz nemətlər içində, sonsuz ALLAH sevgisi ilə birgə sonu olmayan bir ömür məhz səmimi iman edən möminləri gözləyir.

Həqiqətən, itaətkarlar nemətlər içində olacaqlar. Onlar taxtlar üstündə seyrə dalacaqlar.Sən onların üzlərində cənnət sevinci görəcəksən!(Mutaffifin surəsi;22-24)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

İSLAM – DEMOKRATİYA VƏ İFADƏ AZADLIĞININ MƏNBƏYİDİR

Hal-hazırda dünyada fərqli dinlərə və inanclara mənsub insanlar yaşamaqdadırlar.Hər bir dinin və inancın itaət etdiyi ilahları və özünəməxsus ibadət tərzləri vardır.Bütün bunlarla yanaşı müsəlmanlar hər dindən və inancdan olan insanlara qarşı mərhəmətlə, şəfqətlə, hörmətlə və mülayim davranmaqla mükəlləfdirlər .

İnsanlar düşüncələrinə , dinlərinə, millətlərinə görə fərqli olsalar da, onların demək olar ki ortaq bir tələbləri vardır. O da azadlıqdır.İnsan bədəni və zehni azad olarsa,özünü rahat ifadə edə bilərsə, istədiyi kimi yaşaya bilərsə sağlam olar.Həyatının hər hansı bir hissəsində təzyiq görən bir insan qısa müddət ərzində hüzurunu, sevincini itirməyə başlayar.Bu cür insanlara tarixdə də rast gəlmək olar .Məsələn, Sovet Rusiyasında və hal-hazırda Çində də yaşayan insanlaırn əksəriyyətinin üzlərindəki soyuq,qəmgin, baxışlarındakı donuq ifadə məhz azad düşünməyin və azad yaşamağın insan həyatında nə qədər əhəmiyyətli olduğunun bir göstəicisidir .

Azadlıq insan həyatının ən əhəmiyyətli hissəsidir və Allahın verdiyi bir nemətdir.Din əxlaqından xəbərsiz olan xüsusilə də İslamı tanımayan və ya yalnış mənbələrdən İslam haqqında məlumat əldə edən bəzi insanların bu mövzudakı düşüncələri bir qədər fərqlidir .Bu insanlar heç bir həqiqətə əsaslanmadığı halda İslamın insan həyatını məhdudlaşdıracağını, azadlıqlarına əngəl olacağını, düşüncələrini öz nəzarəti altına alacağını, sənətdən və elimdən uzaqlaşdıracağını zənn etməkdədirlər.Halbuki İslam insanlara düşünmə, ibadət və ifadə azadlığını verən, insanların hər cür haqqını qoruyan və ən əsası da insanlara həqiqi azadlığı təqdim edən bir dindir.

Əvvəla bu həqiqətin hər kəs tərəfindən çox yaxşı bilinməsi lazımdır: ALLAH qullarına zülm etməz. ALLAH insanlara asanlıq, rahatlıq, xoşbəxtlik və sevinc diləyər.ALLAHın əmri olan din də insanlara ən hüzurlu ,ən xoşbəxt, ən etibarlı, ən keyfiyyətli, ən zövqlü bir həyatın necə olacağını göstərir.İslamda təzyiq yoxdur.İslamda məcburiyyət yoxdur.Bir insan ALLAHın varlığını və birliyini ağlıyla, vicdanıyla görərək iman edər və dini yaşayar.Din könüllü şəkildə qəbul olunar.Əgər bir insan dini yaşamağa zorla məcbur edilərsə, bu insan dindar deyil münafiq olar .Münafiq isə ALLAHın Quranda bildirdiyi kimi ALLAHın əzabını haqq edən və cəhənnəmin ən alt təbəqəsində olan bir məxluqdur.Bundan əlavə, münafiq təkcə zərər veməklə kifayətlənməz,ikiüzlü, səmimiyyətsiz və saxtakar hərəkətləriylə bütün cəmiyyət üçün təhlükə yaradar.Belə bir təhlükəni öz əliylə meydana gətirmək, cəmiyyət içində münafiqliyin olmasına səbəb olar. Bu da təbii ki, məsülmanların əsla istəmədiyi bir şeydir.Hər müsəlman Quran əxlaqının bir gərəyi olaraq insanlara doğru yolu göstərməklə, yaxşılığı tövsiyyə edib pislikdən uzaqlaşdırmaqla məsuldur.Ancaq müsəlman biri hec vaxt başqa bir insanı özü kimi düşünməyə, özü kimi yaşamağa, özü kimi davranmağa, özü kimi geyinməyə məcbur etməz.Müsəlman sadəcə olaraq doğrunu göstərər, seçim isə qarşısındakı insana qalar.Bu Allahın Quranda müsəlmanlara birdirdiyi açıq hökmüdür.

(Onlara) nəsihət ver! Sən yalnız nəsihətçisən. Sən onların üstündə hökmdar deyilsən. (Ğaşiyə-21;22)

Dində məcburiyyət yoxdur. Artıq doğru yol azğınlıqdan aydın fərqlənir.(Bəqərə-256)

Bununla bərabər müsəlman yaşadığı cəmiyyət içində hər cür düşüncənin və inancın rahat şəkildə ifadə edilməsini istəyir. Qarşısındakının həyatına, fikirlərinə, yaşayış tərzinə hörmətlə yanaşır. Din əxlaqına uyğun olmayan hətta dinsiz, ateist ideologiyaların və fikirlərin belə anladılmasını istəyər ki, bununla da bu fikirlərə qarşı lazımı cavabı elmi və fikri olaraq tam verə bilsin .Düşüncələrin, ideologiyaların təzyiq altına alınıb qadağan olunması Müsəlman üçün bir asanlıq deyil, təm əksinə təbliğini, elmi mübarizəsini daha da çətinləşdirəcək bir haldir. Hər kəsin hər düşüncəni açıq şəkildə ifadə edə bildiyi bir mühitdə din daha asan inkişaf edər və güclənər.

İslam dini asandır. İnsanların fitrətinə ən uyğun din olmasının bir səbəbi də budur. Allah dinini insanların rahatlıqla yaşaya bilmələri üçün asan qılmışdır. İnsanın sadəcə onu yaradan sonsuz şəfqət və mərhəmət sahibi Rəbbinə təslim olması, Ona və yaratdığı qədərə boyun əyib, təvəkkül etməsi və səmimi, candan bir qəlblə Rəbbinə yönəlməsi yetərlidir.
“…. Allah sizin üçün çətinlik deyil, asanlıq istəyir.”(Bəqərə-185)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Bəzən ətrafımızda sıxıntılı üz ifadəsinə malik olan bir çox insanla qarşılaşırıq. Çox cüzi çatışmamazlıq qarşısında tez hirslənən, hər şeyə deyinən, hər şeydən şikayətlənən, bir sözlə həyatından narazı insanların sayı getdikcə artır. Eyni zamanda sosial şəbəkələrdə təhdid, təhqir, tənqid, lağ və ya kimisə alçaltmaq üçün istifadə olunan üslublarla paylaşılan bir çox statuslar insanların nə qədər sevgisiz olduqlarını və sevgiyə nə qədər ehtiyacı olduqlarını göstərir. Bu cür insanların ortaq xüsusiyyətləri nədir? Ya iman gətirməmələri, ya da iman gətirməkdə tərəddüd etmələridir. Çünki bu insanlar imanın insana bəxş edəcəyi gözəlliklərdən xəbərsizdirlər və ya bunu heç bir zaman düşünmədiklərinə görə dünya həyatında da hər zaman sıxıntılı bir həyat sürürlər. Rəbbimiz Allah Quranda bu insanlara diqqət çəkir.

Şübhəsiz ki, Bizimlə qarşılaşacaqlarına ümid etməyənlər, dünya həyatından razı qalıb onunla rahatlıq tapanlar …“ (Yunus-7). Ayə iman gətirməyən və nə olursa olsun, dünya həyatına razi olub onun aldadıcı və müvəqqəti bər-bərzəyinə aldanan kimsələrdən bəhs edir. Bu insanların məqsədi isə aydındır: “dünyaya bir dəfə gəlirik”, ”üç günlük dünyadır, ye-iç kef elə”, ”niyə sən də başqalarından yaxşı yaşamayasan ki“ və s. kimi düşüncələrlə, əslində, özlərini aldatmış olurlar. Buna görə də yeganə məqsədləri dünya həyatından daha çox faydalanmaqdır. Ancaq bu insanlar müvəqqəti dünya həyatını sonsuz yurd olan axirətə dəyişdiklərinə görə tək hədəfləri və mənfəətləri dünyalıqdir. Onlar bilərəkdən və ya bilməyərəkdən, cahilliklərindən dolayı imandan uzaq qalmışlar. Bəlkə də yaşadıqları sevgisizliyin, sıxıntıların, ruhən və bədənən keçirdikləri narahatçılığın kökündə iman əskikliyinin olduğunu heç düşünmürlər. Halbuki, onların bu sıxıntılı həyat tərzlərini dəyişmələri və hüzurlu şəkildə yaşamaları çox asandır. Bunun üçün nə lazımdır? Sadəcə dünyanın necə bir yer olduğunu və nəyə görə var olduğunu, özünün kim olduğunu və hansı məqsədlə yaradıldığını düşünmək kifayətdir.
İman gətirməyən insanlar üçün xoşbəxtlik anlayışı nə deməkdir

Bəzən insanlar xoşbəxt olmaq üçün bir çox səbəb axtarırlar. Bəziləri üçün dövlətli olmaq, bəziləri üçün gözəl olmaq, bəziləri üçün ailə həyatı qurmaq, övlaq sahibi olmaq, bəziləri üçün hər kəs tərəfindən tanınan və sevilən məşhur bir şəxs olmaq, bəziləri üçün də iş karyerasında yeni nailiyyətlər əldə etmək və s. xoşbəxtlik səbəbidir. Doğrudur, bununla insanlar sevincə qapılıb özlərini xoşbəxt hiss edə bilərlər, ancaq bu xoşbəxtlik müvəqqətidir. Məsələn: insan çox gözəl bir evi və ya en son model maşını olsun istəyər. Bununla xoşbəxt olacağını düşünər. İstədiklərinə nail olduqdan sonra sevinər. Bir müddətdən sonra vaxtilə çox arzuladığı və onu əldə etmək üçün bəlkə də illərini, sağlamlığını sərf etdiyi bu istəyi onun üçün adiləşər və artıq ondan zövq almaz. Bəs sonra? Yenidən xoşbəxt olmağın yollarını, yəni səbəblərini axtarar. Bu vəziyyət iman gətirməyənlər üçün bütün həyatları boyu davam edər. Çünki əsil hüzur və xoşbəxtlik dünyada da, axirətdə də ancaq imanla mümkün olan bir şeydir. Dünya həyatının keçiciliyi kimi, iman gətirməyənlərin coşğuları və sevincləri də keçicidir. Rəbbimiz dünyaya bağlı olaraq yaşanan xoşbəxtliyin eynilə dünyadakı hər şey kimi keçici olduğunu belə bildirir: Bilin ki, dünya həyatı oyun və əyləncə, bəzək-düzək, bir-birinizin yanında öyünmək, var-dövləti və oğul-uşağı çoxaltmaq istəyindən ibarətdir (Hədid surəsi, 20)

İman gətirən insanlar həyatlarının hər anında xoşbəxt və hüzurlu olurlar

İman gətirən insanlar yaratdığı hər bir şey üzərində Allahın varlığının sonsuz ağlının və gücünün şüurundadırlar və buna qəti olaraq iman gətirmişlər. İman gətirənlər yaradılış məqsədlərini, dünyanın bir imtahan yeri olduğunu və burada Allah tərəfindən sınandıqlarını bilirlər. Onların əsil hədəfləri müvəqqəti dünya həyatı deyil, sonsuz axirət yurdudur, bunun üçün də dünyadan ancaq axirətdəki sonsuz xoşbəxt həyatı əldə etmək üçün istifadə edərlər. Allah bir ayədə iman gətirənlərin bu üstün xüsusiyyətinə belə diqqət çəkir: Elə isə, dünyanı verib əvəzində axirəti satın alanlar Biz ona böyük bir mükafat verəcəyik.(Nisa surəsi, 74)

İman gətirənlər imtahan olunduqlarının fəqindədirlər. Buna görə də çətinliklər qarşısında səbir etdikləri üçün Allah Qatında ən böyük mükafatı alacaqlarına ümid edərlər. İman gətirənlər xoşbəxt olmaq üçün səbəb axtarmırlar, iman gətirmələri onlar üçün ən böyük xoşbəxtlikdir. Bunun sevincini yaşayarlar. Vicdanən hərəkət etdikləri üçün yaşadıqları hadisələr üzərində düşünər və oradakı hikməti anlamağa çalışarlar, dünya ilə axirəti müqayisə edərkən nemətlərin qədrini daha yaxşı bilərlər.
Sonda belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, dünyada nemət olaraq verilən bütün gözəlliklər sevgi və fədakarlıq ruhu ilə əməl olunduğu zaman insana zövq verər. Əks təqdirdə insanın həyatına zərbə vuran bir əzab vəsiləsi olar. İnsan iman gətirdiyi zaman gözəlliklərdən zövq alar. Yaşadığı sıxıntılar qarşısında daim Allaha təvəkküllü olar və qədərinə tam iman gətirdiyi üçün bunun rahatlığını yaşayar, hər hadisədə xeyir görər, hər məsələyə həll yolu tapar. İnsan iman gətirdiyi zaman əsil xoşbəxtliyin nə olduğunu bilər. Bu səbəbdən də möminlərin Allahın rızasını qazanmaq və din əxlaqının hakim olması üçün etdikləri hər bir iş onlar üçün bir sevinc qaynağıdır. Bu, heç bir şəkildə təqlid olunmayan səmimi iman sevincidir. Möminlərin dünya həyatındakı bu xoşbəxtlikləri Rəbbimizin izni ilə cənnətdə də sonsuzadək davam edəcəkdir. Allah bu həqiqətə Quranda belə diqqət çəkir:

İman gətirib yaxşı işlər görənlərə gəlincə isə, onlar Cənnət bağçalarında şadlıq içində olacaqlar. (Rum surəsi,15)

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Hal–hazırda dünyanın hər tərəfində böyük bir qarışıqlıq hökm sürür. Vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu mediada yer alan xəbərlərdən də görə bilərik. Hər gün yüzlərlə insan öz yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalır, yüzlərlə insan qətlə yetirilir. Gənc qızlar, qadınlar zorakılığa, uşaqlar təcavüzə məruz qalır. Atılan zəhərli silahlar nəticəsində körpə uşaqlar göz görə-görə can verirlər. Zülm elə bir həddə çatıb ki, hamilə qadınların qarınlarından uşaqları kəsilərək çıxarılır, insanlara dəhşətli işgəncələr verilir. Bunu edənlər isə heç çəkinmədən həmin görüntüləri çəkib paylaşırlar. Diqqət etmək lazımdır ki, ən çox təzyiq müsəlmanlara göstərilir.

Dünya isə İslam coğrafiyasında yaşanan bu zülm qarşısında, demək olar ki, səssiz qalır.
Bəzi ölkələr müsəlmanlara edilən bu zülmə və zorakılığa göz yumur. Sanki bu hadisələr heç baş vermir. Bu ölkələrin televiziya kanalları müsəlmanların insanlıqdan kənar işgəncə və zülmlərə məruz qaldıqlarını yayımlamaq, insanları bu yöndən maarifləndirmək və öz vəzifələrini yerinə yetirmək əvəzinə, gün boyu lüzumsuz proqram və seriallarla insanların vaxtını səmərəsiz şəkildə keçirmələrinə səbəb olurlar. Bəzi ölkələr yaşanan zülmü, haqsızlığı sadəcə gündəlik xəbərlər kimi yayımlamaqla kifayətlənirlər.

Bəzi ölkələr bir tərəfdən səssiz davranır, digər tərəfdən də bu hadisələrdə xarici qüvvələri günahlandırırlar. Halbuki, hər şeyin səbəbkarı və gunahkarı kimi xarici qüvvələri göstərmək və ya onları lənətləmək doğru deyil. Çünki heç bir halda məsələnin həll yolu ortaya qoyulmur. Heç kəs ”nə edək ki, insanlıq bu zülmdən qurtulsun”- deyə cəhd göstərmir.
Bu hadisələr qarşısında müsəlmanlar əvvəlcə özlərinin harada yanlış etdiklərini araşdırmalıdırlar. Müsəlmanlar Suriya və digər ölkələrdə olduğu kimi, islam tarixində hələ görülməyən bir qiyama uğrayarkən, buna qarşı nəyə görə heç bir reaksiyanın olmadığını dərindən düşünməlidirlər …

“Qardaş və Ümmət“ olmaq

Həqiqətən, bu, vahid bir din olaraq sizin (hamınızın) dininizdir. Mən də sizin Rəbbinizəm. Elə isə Mənə ibadət edin! (Ənbiya surəsi, 92)

Möminlər həqiqətən də qardaşdırlar. Elə isə qardaşlarınızı barışdırın və Allahdan qorxun ki, sizə rəhm edilsin. (Hucurat surəsi, 10) ayələri ilə Rəbbimiz müsəlmanlar arasındakı birliyə diqqət çəkir.

Bir müsəlmanın əsil hədəfi Alahın rızasını, rəhmətini və cənnətini qazanmaqdır. Bunun üçün də Qurana və Peyğəmbərimizin (s.ə.v) göstərdiyi yola tabe olmaq lazımdır.

Qurana və hədislərə nəzər salsaq görərik ki, burada bir-birindən fərqli müsəlman qruplarından deyil, tək bir ümmətdən, qardaşlıqdan bəhs edilir. Bu qardaşlığın, yəni birliyin pozulması və ayrılığın yaranması isə təbii ki, Qurana ziddir və Quranda bu təxribat olaraq bildirilir. Hal-hazırda dünyada yaşanan bu vəziyyət də elə Quranda bildirildiyi şəkildədir. Yəni müsəlmanlar arasında ixtilaf var. Dolayısı ilə müsəlmanlar yenidən ümmət olmağa, qardaşlığa, birliyə niyyət etməli və bu yöndən ciddi şəkildə çalışmalıdırlar.

Müsəlmanların birlik olmalarının vacibliyini bildirən ayələrdən bəziləri bunlardır:

Kafirlər də bir-birinə dostdurlar. Əgər siz bunu etməsəniz (bir-birinizə yardımçı olmasanız), yer üzündə fitnə və böyük bir fəsad baş verər. (Ənfal surəsi, 73)

Allaha və Onun Elçisinə itaət edin, bir-birinizlə mübahisə etməyin, yoxsa ruhdan düşər və zəifləyərsiniz. Səbr edin, çünki Allah səbr edənlərlədir…. (Ənfal suresi, 46)

Peyğəmbərimizin (s.ə.v) müsəlmanların bir-birləri ilə nəinki savaşmaq, bir-birlərinə buğz belə etməməsini, düşmənçiliklərin tezliklə ortadan qaldırılmasını tövsiyə etdiyi bəzi hədislər isə bunlardır:

Bir-birinizə buğz etməyin. Bir-birinizə həsəd aparmayın. Bir-birinizə arxa çevirməyin. Bir-birinizlə əlaqəni kəsməyin. Ey Allahın qulları qardaş olun… (Buxari- Müslim- Riyazüssalihn s. 930)

Möminlər bir-birlərini sevməkdə, bir-birlərinə mərhəmət etməkdə və bir-birlərini qorumaqda bir bədənə bənzəyirlər. Bədənin bir üzvü xəstə olduğu zaman, digər üzvlər də bu səbəbdən yuxusuzluğa və qızdırmalı xəstəliyə tutularlar. (Buxarî, Salât, 88; Müslim, Birr, 65)

Ayə və hədislərdəki hökm, əslində, çox aydındır. Müsəlmanlar nə olursa olsun ayrılığa düşməkdən çəkinməli və hər zaman haqqın və ədalətin tərəfində olmalıdırlar. Bu, nəticədə məzlumların qorunmasına və zülmə qarşı mənəvi bir birliklə həmrəyliyə və toplu şəkildə fikri mübarizə aparmasına səbəb olacaqdır. Xüsusilə də, əgər söhbət müsəlmanlardan gedirsə, Şura surəsinin 39-cu ayəsində olduğu kimi inananlar “O kəslər üçün ki, haqsızlığa məruz qaldıqda intiqam alırlar.” əxlaqına uymalıdırlar.
Şəxsi mənfəətləri üçün İslam Birliyini istəməyənlər böyük qəflətdədirlər.

Dünyada bu qədər zülm və işgəncə varkən ancaq öz rahatlığını düşünüb bu zülmə biganə olanlar İslam Birliyini istəməyənlərdir. Məhz bu yanlış düşüncəni düzəltmək, İslam Birliyinin vacibliyini izah etmək digər müsəlmanların məsuliyyətidir. Çünki İslam Birliyini istəməyənlər:

-Öz ölkələrində təzyiq görmədən, maddi cəhətdən sıxıntı çəkmədən rahat yaşaya bilərlər, amma Suriyada insanlar aclığa məhkum olunaraq şəhid edilirlər…

-O insanlar mənfəətlərinə zərər gələcəyini düşünərək “İslam birliyinə ehtiyac yoxdur” deyə bilərlər. Amma Myanmada müsəlmanlar öz evlərində evləri ilə birgə yandırılırlar. Şərqi Türküstanda müsəlmanlardan heç bir xəbər yoxdur …

-O insanlar İslam Birliyinin vacibliyini görməyə bilərlər. Amma məzlumlar “Rəbbim, bizə xilaskar göndər” deyə sabah-axşam dua edirlər …

Buna görə də müsəlmanların şövqünü və həyəcanını qıran, İslam Birliyinə yanaşmayan insanlara bu davranışın nə qədər yanlış olduğunu izah etmək lazımdır. İslam Birliyinin vacibliyini xatırlatmaqla müsəlmanların birlik halında olmaları üçün ciddi əmək sərf etmək çox əhəmiyyətlidir.

Bunu necə edə bilərik?

Bu, təbii ki, Quran əxlaqının öyrədilməsilə, elmi dəlillərlə sağlam imana vəsilə olan işlər görməklə, yəni öyrətməklə mümkündür. İnsan yavaş-yavaş öyrəndiyi halda şüuru açılar, eqoistlikdən qurtular, ayələri başa düşər və Quran əxlaqını yaşamağa başlayar.

Buna görə də hərtərəfli fikri mubarizə ilə, televiziya, kitab və ya jurnallarla İslam Birliyinin əhəmiyyətinin və vacibliyinin səbəbi izah edilməlidir. Müsəlman ümməti yenidən canlanmalıdır. İslam Birliyinin əsasını təşkil edən şəvqət sadəcə müsəlmanlara deyil, eyni zamanda bütün dünyaya sülh və hüzur gətirəcəkdir. Çünki İslam Birliyi dilindən, dinindən, inancından, irqindən asılı olmayaraq hər kəsi qucaqlayan və hər kəsin bu birlik altinda güvən içində yaşayacağı, dünyada ədaləti təmin edən bir birlik olacaqdır .

Firuzə HƏSƏNZADƏ

Baş rolunu Skarlet Yohanssonunifa etdiyi “Lüsi” (Lucy) filmini kinosevərlər yaxşı xatırlayarlar. Mafiyanın əlinə düşmüş və bədənindən narkotik daşıyıcısı kimi istifadə edilən gənc bir qız… Sonra bu narkotiklərin zərbə nəticəsində bədəninə yayılaraq qıza normal insanların edə bilməyəcəyi mocüzəvi qabiliyyətlər qazandırması… Filmin əsas ideyası insanın öz beyninin sadəcə 10%-indən istifadə etdiyi halda, 100%-ə qaldırarsa nələrə qadir olacağını göstərmək və bununla da insanın təkamül nəticəsində nə zamansa gəlib bu hala çatacağına tamaşaçıda ümid oyatmaqdan ibarətdir. Lüsi də filmin baş qəhrəmanının adıdır. Bu ad filmin müəllifləri tərəfindən əbəs yerə seçilməyib. (daha&helliip;)

Mən söz adamı olsam belə,söz haqqında danışmağa çətinlik çəkirəm. O mənada çətinlik çəkirəm ki,sözün nə olduğunu bilirəm.Bildiyim üçün də öz məsuliyyətimi dərk edirəm.
Söz də insan kimidir.Doğulur,mübarizə aparır və qocalır.Söz də “ölə” bilər,əgər şairlər olmasa.”Şair dili(sözü) diri saxlayandır.”(Oden)Şair sözü cavanlaşdırandır.
Söz hər dünyaya gələn şairlə təzədən doğulur.Sözün(onun) xoşbəxtliyi də bundadır.Şair həm sözü yaradan,həm də yaşadandır.Sözə(dilə) qadağalar qoymaq olar,ancaq onu məhv etmək olmaz.Söz(dil) mənəvi olmaqla bərabər,həm də maddidir.Sözün(dilin) də abrı,həyası var.Vay o günə ki söz abırsızın əlinə düşə.Söz bütün olayları qeydə alır(yaddaşına
köçürür) və nəsildən nəsilə ötürür.”Dil(söz) insandan uzunömürlüdür.” (İ.Brodski).
Müəyyən zaman kəsiyndə söz deformasiyaya məruz qala bilər.Ancaq O, nəyisə unuda bilməz.Söz insandan etibarlıdır.O,köləliyi sevmir və itadən çıxandır,həm də ifşa edəndir,İsgəndərin sirrini faş edən qamış tütək kimi.
Şairin(yazıçının) vəzifəsi təkçə şeir yazmaq deyil.Onun vəzifəsi sözü(dili) qorumaqdır.Şairin cəmiyyətdəki rolu insan orqanizmində qara ciyərin roluna bənzəyir.O,sözü hər cür zir-zibildən,tör-töküntüdən təmizləyib, saflaşdırıb cəmiyyətə qaytarır və qaytarmağa borcludur.
Füzuliyə görə şeir çarəsizlikdi.Şair isə çarəsizliyə çarə axtarandır,yəni loğmandır.Təəssüf ki,bu gün şerimizin və şairlərimizin çoxunun loğmana ehtiyacı var.O loğmana ehtiyac var ki,O,bu çarəsizliyin diaqnozunu dəqiq qoya bilsin və şeir azarına mübtəla olmuş cəmiyyəti sağalda bilsin.
Bu gün şeir yazmaq olduqca “asanlaşıb”.Özlərini şair hesab edənlər, şair adlandıranlar və adlananlar kifayət qədərdi.Ancaq ciddi ədəbiyyatla,sənətlə,şeirlə məşğul olanları(yaşayanları) barmaqla saymaq olar. Çünki əsil şer olduqca bahadır,baha olanı da alan təbii ki,çox azdır.Və mən heç nədən çəkinmədən,qorxmadan deyə bilərəm ki,bu gün Azər-
baycanda şairdən qat-qat çox cızma-qaraçı var.Böyük bir “nəzmçilər ordusu”əsil ədəbiyyatın,əsil şerin başına kül ələməklə məşğuldurlar.Toyxanalarda,çayxanalarda,kef məclislərində belə qafiyələnmiş söz yığınına ilişib az qalır ki,yıxılasan.Tamadaların dilində oyuncağa çevrilən söz-şeir hər gün,hər saat urvatdan düşməkdədir.Mən toyxanalarda,şadlıq evlərində,kef məclislərində şeir oxumağın və söyləməyin qəti əleyhinəyəm.Toylarda deyilən şeirləri,lap şedevr olsa belə, hədəfə dəyməyən havaya və havayı atılan güllə hesab edirəm.Alçaldılan,təhqir edilən sözə
yazığım gəlir.Yeri gəlmişkən,bu gün toylarımızdan danışanda yadıma nədənsə Qurbanəli bəy,bir də bir tanışımın on-on beş il bundan qabaq dediyi bir söz düşür:”Biz bir ay içki içməsək,iki dənə “boyinq”(təyyarə) ala bilərik.”Yaxşı arzudu,amma…
Amması da budur ki,nəzm yazmaq döyüşməkdən asandı.Və mən nəzm yazanları(məni qınasalar da) iki qismə ayırmaq istəyirəm.Ədəbiyyata,sənətə,şerə münasibətdə əks qütblərdə dayanan bu iki təbəqəni belə adlandırmaq olar:Təqlidçilər və “inqilabçılar”.Bu gün ortada “meydan sulayan”təqlidçilər indiyə qədər deyilənləri təkrarlamaqla,Dədə Ələsgəri, Tufarqanlı Abbası,Xəstə Qasımı,Səməd Vurğunu,Osman Sarıvəllini, Hüseyn Arifi…təftiş etməklə ədəbiyyatın “anasını ağladırlar”.Xalqın tarixi keçmişindən,mifalogiyasından,epik təfəkküründən uzaq olan “inqilabçılar” isə guya nəsə qeyri-adi bir yenilik yaradırmış kimi burunlarını dik tutaraq heç kimi bəyənmirlər.Nəinki klassik ədəbiyyatın,hətta iyiriminci əsr ədəbiyyatının üstündən xətt çəkmək niyyətindədirlər.Özünü təsdiq etmək üçün başqasını inkar etmək nadanlıqdı.Bir vaxtlar bolşeviklər də klassik ədəbiyyatı inkar edirdilər.Ötən əsrin 20-çi illərində “proletkultçular” yeni ədəbiyyat yaratmaq adı ilə məscidləri,mədrəsələri,pirləri dağıır,dini ədəbiyyatı yandırır,qəzələ,qoşmaya ikrah hissi ilə baxırdılar.Onlar tarixin tufanında,dövranın burulğanında toza dönüb yox oldular.Ancaq klassik ədəbiyyat təqiblərə və təhqirlərə baxmayaraq yenə yaşayır və yaşayacaq.
Əsl,ədəbiyyat kiminsə istəyindən asılı olmayaraq yaranır.Sənəti siyasətin quluna çevirmək mümkün deyil.Sənət və sənətkar siyasi cərəyanların,təriqətlərin,məzhəblərin,sektaların,təbəqələrin,klanların istəyindən asılı olmayaraq mövcuddur.Onu qəlibə salmaq ağılsızlıqdır.Necə ki Nəsimi hürufiliyin fövqündədir,eləcə də Səməd Vurğun sosializmin fövqündədir.Söz-şeir hər hansı bir “izmin”çərçivəsinə sığışmır və sığışa da bilməz.Nazim Hikmət kommunizmin çərçivəsinə sığışmadığı kimi,Nəcib Fazil Qısakürək də modernizmə sığışmır.Çünki sənətkar sözünün miqyası sərhəd tanımır,hüdudsuzdur.
Tarixi ənənəni qorumayan şair və şeir ölümə məhkumdur.Əslində bugünkü təzə- dünənki yaxşıdır.”O şair ki Böyük tarixdən gəlmir…Onun apardığı eksperimentlər də havadan aslı olacaq…”(Ak. N.Cəfərov)
“Məncə ədəbiyyatın gələcəyi ,əslində onun başlanğıcında- poeziyadadır.” (İ.Brodski) O poeziyadadır ki,təkcə bu günkü reallıqları deyil,həm də tarixi keçmişi özündə əks etdirə bilsin.

Şair deyəsən, təkcə adamlardan çıxmırmış. Sən demə şairlərin şerlərində bol-bol işlətdikləri gül, bülbül, şam, pərvanə sözlərinin də şairliyi varmış. Bəlkə bu adam şairlər elə onların yazdıqlarını «köçürürlərmiş?!»

Bəlkə buna görədir ki, şair Saqif Qaratorpaq da özündən xəbərsiz (özündən xəbəri olsaydı şair olmazdı ki) bir şamın kölgəsinə sığınıb o kölkəni evi bilib, küməsi sanıb. Və o şamın kölgəsində olmasan¬da bir misra da şer yaza bilmir.
Şairlik ürəyinin dalınca yola çıxmaq kimi bir şeydir. Şair olan Şamın kölgəsindən keçməlidir. O gəzilən ürək ya Şamın kölgəsində, ya aşiqlər-məşuq¬lar pərvanə-şam kimi alışıb yanırlar? Bəlkə buna görədir ki, vəsl gecəsində bütün gur işıqlar gözdən düşür, bircə şam yandırırlar.

Bir Şam qalır, bir də Şamın kölgəsi.

Bir Şam qalır, bir də qoşa aşiq-məşuq.

Bir Şam qalır, bir də şair…

Bir Şam yanır, ən müqəddəs bir qəbrin üstdə də!

Bir Şam yanır sevən ürəklərdə.

Şair üçün Şamın kölgəsi yanır. Və şair buna inanıb başlayır şer yazmağa.

Bəli, doğrudan da çoxunun gözündə yanan Şamın özüdür.

Saqifin gözündəsə (şairin gözündəsə!) yanan Şamın kölgəsidir.

Saqif ən yaxşı şerlərini Şamın işığında yox, Şamın kölgəsində yazıb.
Şamın kölgəsini hamı görür. Şamın kölgəsi şairdən başqa kimin yadına gələr ki…
Çoxlarından ötrü ağlayan Şamın özüdür. Saqif¬dən ötrü (şairdən ötrü) Şamın kölgəsidir ağlayan.
Aşağıdakı misraları məhz Şamın işığında yox, Şamın kölgəsində yazmaq olar:

Həyat elə adi, elə adi ki,
Baxdım, gözlərimin yaşı qurudu.

…Çiynimiz tabuta çatana kimi
Boyumuz uzanar, ömür uzanmaz.

…Qulağını bəri tut.
Niyə tutur gülməyin?
Bəlkə hər şeyi deyim,
Bəlkə heç nə deməyim?!
…Payız görən kimi
sevdi bu qızı.
…Bu gülşəni elə gəzib dolandım,
Bilmədi bənövşə, nərgiz dərdimi.

Şamın kölgəsindəymiş Saqifin əkini də, tikini də ev-eşiyi, günü-güzəranı da. Sevinci də, qəmi də.

Uyuyub, uyub getdim,
Deməyin döyüb getdim.
Başımı qoyub getdim,
Bir Şamın kölgəsində.

Saqif bu dünyaya gələndə Füzulini görə bilməzdi.
Saqif Şamın kölgəsinə boylandı-Füzulini gördü…
Bəlkə ona görə dilinə, canına, ruhuna Füzuliyanə misralar hopdu:

Yudum hər günahımı
Bəlkə bir günah ilə-deyən şairin o dəqiqə bilinir ki, əlləri kimin ətəyindədi!
Saqif elə bilirdi ki, «Qapının üstədi baxtın açarı» Amma həmin açarı Şamın kölgəsində tapdı.
Adətən adamın gözünə qəbirdə torpaq tökürlər. Saqifsə hələ ölməmişdən ölüm fəlsəfəsini duymuş qələm əhlidir. Odur ki, deyir:

Gözümə torpaq tökün,
Bir Şamın kölgəsində.

(Saqif bir Şamın kölgəsində hər gün ölümlə üz-üzədir. Ulularımızın «Ölməzdən öncə ölmək gərək!» nəsihətini vaxtında öyrənib, bilib).
Adamların bildikləri adi adamlar üçündür.
Şair Adəm üçün şer yazır. Saqif də şer yazmazdı. Şamın kölgəsinin xətrinə şer yazıb!

Şam yanır. Bir onun şöləsi var, bir də kölgəsi.
Şöləsi bu üzüdür Şamın, kölgəsi o üzü…

Biz də dünyanın bu üzündə yaşayırıq. Ancaq dünyanın o üzü daha çox çəkir bizi.
Biz Ayın bu üzünü görürük. Ayın görünməyən tərəfi də var axı.
Sən demə…bizim də Sözün bu üzündən, bu tərfindən xəbərimiz varmış az-çox. Bəs görəsən onda «nə var Sözdən o tərəfdə!»
Şairlər bizi həmişə məhz o tərəfə doğru aparırlar.
Və Söz ona görə də heç vaxt öz möcüzəli xarakterini itirmir!
Sözün bu tərəfində yıxılanda o tərəfi səsləyib əlimizdən tutur, ayağa qaldırır bizi:

Nadanların düşüb bəhsi,
Arif olan götür dərsi.
Aşiq kimsə durub desin,
Nə var Sözdən o tərəfdə?!

Nəsimi deyirdi ki, mən Sözün dadıyam. Bir halda ki, Sözün dadı var, demək onda qaşı da, gözü də yox deyil. Necə ki, Sözün bu tərəfi və… o tərəfi var.

Saqifin bu qədər Şamın kölgəsinə çəkən nədir?
Çox ola bilsin ki, Sözün o tərəfi Şamın kölgəsindən daha yaxşı görünür?!
Sözün o tərəfi bəlkə Sözün o tərəfindən nəsə tapmadığımız üçün bir vasitədir?!
Və mən əminəm ki, Saqif Sözün o tərəfi olduğunu da bilməsəydi bu tərəfdə şer yazmazdı. Buna görə də əminəm ki, Saqif görməsəydi ki, «keçib gedir gedənlər ürəyinin dalınca» – yenə də şer yazmazdı, şair olmazdı!
Saqif Qaratorpaq da qələmi əlinə Sözün o tərəfi naminə-təzə nəsə demək naminə götürmüşdür.
Hər edilən təzə kəşf, hər atılan təzə addım və hər yazılan təzə şer (yaxud hər hansı yaxşı elmi-bədii əsər) dünyanı dərk etmək üçün edilən daha bir cəhddir.
«Hərgah dünya mənə dərk edilmiş görünsəydi mən yazmağa başlamazdım!» (A. Kamyu)
Bu şeirlər kitabı da Sözün o tərəfidir.
Bir Şamın kölgəsidir.
Və Saqifin şeirləri bir daha göstərir ki, nə varsa Sözdən o tərəfdədir, dalınca gedilən ürəyin yanında¬dır.
Sözün o tərəfisə… bir Şamın kölgəsindəymiş.

…Saqif bir Şamın kölgəsindədir.
… Saqif ürəyinin yanındadır.
… Saqif Sözün yanındadır.
…Saqif Sözünün yanındadır.

Barat VÜSAL
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax Bölməsinin sədri,
Əməkdar incəsənət xadimi

Dinsiz mühitdə, ailə məfhumu aradan qalxır. Ailəni təşkil edən sədaqət, vəfa, bağlılıq, sevgi və hörmət kimi dəyərlər tamamilə məhv olur. Ailə, cəmiyyətin təməlidir və əgər ailə dağılsa, cəmiyyət də pozular. Dövlət və millət olmağın bir mənası qalmaz, çünki dövləti və milləti təşkil edən bütün mənəvi dəyərlər məhv olar. Dinsiz cəmiyyətdə heç kim bir-birinə hörmət, sevgi və mərhəmət hissi bəsləməz. Çünki bunun üçün bir səbəb olmaz. Nəticədə, sosial anarxiya əmələ gələr. Müxtəlif xalqlara qarşı təcavüzkarlıq mövqeyi formalaşar, işçi müdirinə, müdir işçisinə, ata övlada, övlad ataya qarşı təcavüzkar olar. (daha&helliip;)

Kommunistlər sosial ədaləti müdafiə etdiklərini iddia edirlər. Bir çox insan da kommunizmin özlərinə rifah, azadlıq və rahatlıq gətirəcəyini zənn edərək bu azğın ideologiyaya tabe olurlar. Kommunizm guya zəiflərin, əzilən insanların tərəfində olduğunu göstərərək xeyli insanı öz tərəfinə cəlb edir.
Kommunist nizamda insanlar yalnız məhsul verən heyvanlar olaraq qəbul edilir. Xüsusilə kəndlilərə qarşı nifrət və alçaltma hakimdir. Marks, kəndliləri “kartof çuvalları” adlandırmış, Lenin və Stalin də milyonlarla insanı qəsdən aclığa məhkum edərək öldürmüşdür. Onlara görə kəndlilər yalnız taxıl, pambıq və s. çıxaran heyvan sürüləridir. İstehsal etdiklərinin əllərindən alınması (kollektivizasiya) isə, bal arılarının düzəltdiyi balın toplanması qədər qanuni və məqbul görülür. (daha&helliip;)

Bütün dünya dövlətlərinin xarici siyasəti öz ölkələrinin maraqlarına xidmət edir. Yüz illərdən bəri dünya siyasəti bu cür inkişaf edir. Hər dövlət öz mənfəəti üçün özündən daha az inkişaf etmiş, daha zəif ordusu olan, daha az güvənilən dövlətləri əzmək üçün amansız mübarizə aparır. Dövlətlər arası anlaşılmazlıqların əsas səbəbi hər zaman bu mənfəətlər oldu. Təbii, müharibələrin səbəbi də…
Bəs bu mənfəət toqquşması nə zamana kimi davam edəcək? Biz buna niyə öyrəşmək, niyə bunu qəbul etmək məcburiyyətindəyik? Niyə dünya qarışlıqlı mənfəətlərin toqquşduğu nöqtədə qan tökülən, qətliamlar törədilən yer olsun? Kim bizi bu iyrənc məntiqi qəbul etməyə məcbur edə bilər? (daha&helliip;)

Hansı təşkilata və ya əqidəyə mənsubluğundan asılı olmayaraq radikal qruplar hər zaman dünyadakı sülh və əmin-amanlıq üçün ciddi təhlükə mənbəyi olub və olmaqdadırlar. Radikalizm cəmiyyətdə ciddi dəyişikləri dəstəkləmək və bu istiqamətdə qətiyyətli siyasət yürütmək deməkdir. Radikallar öz əqidələrinin ehkamlarını ən qatı formada anlayır və tətbiq edirlər, bu ehkamların sadəcə zahirinə bağlı qalaraq onun ruhunu və var olma məqsədini unudurlar. Bildikləri ehkam və qaydaların mahiyyətini fərqinə varmır, onun arxa planını görmürlər. Belə ki, radikal bəzən öz əqidəsini həyata keçirmək üçün hətta təcavüzkar üsluba belə əl atır. Radikalizmin səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri də əsəbi, qatı üslubdur. Bunu radikalların söhbətlərində, yazılarında və ya keçirdikləri aksiyalarında asanlıqla sezmək olur. Radikalizmdə düşünməyin yerini kor-koranə mənimsənilən tabular və bu tabular mühitində böyüyən kütlənin psixologiyası tutur. (daha&helliip;)

Kommunizmin din düşmənçiliyini qiymətləndirərkən bəzi kommunistlərin bu mövzuda bəzən sərgilədikləri «mülayim» siyasətin əsl məqsədini anlamaq lazımdır.
Həqiqətən də dünyada marksist cərəyanlar iqtidarda olmadıqları zamanda din əleyhinə kəskin və təcavüzkar siyasət aparmazlar. Hətta bəzən kommunistlərin ağzından dinə və dindarlara qarşı hörmət bildirən sözlər eşitmək mümkündür. Yaxşı görəsən bu «mülayim» üslubun məqsədi nədir? (daha&helliip;)

“AYDINOGLU CONSULTİNG GROUP” LLC Rəhbərliyi Sizi, Gündəlik İnformasiya Agentliyinin,Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının, “KöşəYazılarımız.Com” Portalının Rəhbərini Azərbaaycanın istedadlı gənc xanım yazarını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, ailə səadəti, ədəbi-bədii yaradıcılığında bol-bol uğurlar diləyir!

Mətbuat xidməti

İnsanlar gələcəyə dair planların xaricində gün içində edəcəkləri bir çox işi düşünüb narahat olur və hətta stressə girirlər.

Orta məktəb illərində geyinəcək paltar, yeyiləcək yemək, dostlarla yaşanan problemlər, qrup daxilindəki etibar, məktəbdəki müvəffəqiyyət və ailə əlaqələri insan üçün sanki dünyanın ən böyük və ən əhəmiyyətli problemləridir. Bu mövzulardakı hər hansı bir çatışmazlıq ruhuna təsir edir, hətta depressiyaya düşməsinə səbəb olur. Bu problemlər qazanılması mütləq lazım olan universitet imtahanı ilə ən yüksək nöqtəyə çatar. Çünki bu imtahan qazanılmadığı təqdirdə ailəyə necə hesab veriləcəyi, bu vəziyyətin qohumlara və ətrafdakılara necə açıqlanacağı kimi qayğılar gənc bir insanın mənəvi olaraq olduqca sıxıntıya düşməsinə səbəb olur. Hazırda belə vəziyyətlərə o qədər çox rast gəlinir ki, universitet və ya kollec imtahan nəticələrinin açıqlanmasının ardından qəzetlərdə çıxan intihar xəbərlərinə insanlar sanki alışmışlar. Ancaq unutmaq olmaz ki, bunlar son dərəcə yersiz narahatlıqlardır. İnsan, əlbəttə, bir imtahanda müvəffəqiyyət əldə etmək, yaxşı bir təhsil almaq istəyə bilər. Ancaq əlindən gələni etdiyi halda bir müvəffəqiyyət qazana bilmirsə, bu durumda Allaha təvəkkül edib Rəbbimizin özünə daha gözəl bir nəticə verməsi üçün dua etməlidir. Nəticədə burada əldə etdiyi və ya edə bilmədiyi hər cür müvəffəqiyyət qısa bir həyatın ardından ölümlə birlikdə mənasını itirəcək. Geriyə qalan isə insanın Allaha olan etibarı, təvəkkülü və imanı olacaq.Lakin bu əhəmiyyətli həqiqətlərin fərqində olmayan, dindən uzaq kəslər üçün yaşın irəliləməsi ilə düz mütənasib olaraq gələcəyə bağlı qorxu və narahatlıqlar da artır.

Bu insanlar gələcəyə dair planların xaricində gün içində edəcəkləri bir çox işi də düşünüb narahat olur və hətta stressə girirlər. İş yerindəki mövqeləri, tətilə gedib-gedə bilməyəcəkləri; gedəcəklərsə, hara gedəcəkləri; uşaqlarını xaricə göndərib-göndərə bilməyəcəkləri, daha yaxşı bir evə daşınıb-daşına bilməyəcəkləri, yığıncağa vaxtında çatıb-çata bilməyəcəkləri kimi saysız əndişələri vardır.Pul məsələsi də dini yaşamayan insanların beynini ən çox məşğul edən, onları ən çox narahat edən məsələlərin başında gəlir. Pullarının çatıb-çatmayacağı narahatlığı həm gündəlik həyatlarında, həm də irəlidəki planlarında böyük yer tutur. Çünki onlar həm dünyaya yönələn böyük ehtiras içindədir, həm də imkanları məhduddur. Bu da gələcəklə bağlı qorxuya qapılmalarına səbəb olur. Buna görə imkanları olsa da, pullarını xeyirdə xərcləməz və insanlara kömək etməzlər. Maddi vəziyyəti yaxşı olan da, pis olan da eyni əndişədə olub xəsislik edər. Halbuki insanlara ruzi verib onları bəsləyən Allahdır. Allaha tam mənası ilə güvənsələr, onsuz da heç bir çətinlik çəkməzlər. Lakin bu etibarı yaşamadıqları üçün, belə bir asanlıqdan da məhrum qalırlar. Allah insanlara verdiyi mallarla onları sınayır və bu malları Öz rizası yönündə istifadə etmələrini istəyir. Amma gələcəyə yönələn bu cahil qorxu səbəbi ilə bir çox insan eqoist bir mövqe sərgiləyir. Allah ayədə onların bu vəziyyətinə belə diqqət çəkmişdir:

Şeytan sizi yoxsulluqla qorxudaraq alçaq işlərə sövq edər, Allah isə sizə bağışlanmaq və bərəkət vədəsi verər. Allah (mərhəməti ilə) genişdir. (Allah hər şeyi) biləndir. (“Bəqərə” surəsi, 268)

Bundan başqa insanları bürüyən irəliyə yönəlmiş qorxulardan biri də yaşlanmadır. Alınan hər cür tədbirə baxmayaraq, bədəndə qarşısı alınmaz yaşlılıq əlamətlərini-dərinin qırışmasını, sallanmasını, saçın tökülməsini və ağarmasını, həmçinin görmə, eşitmə qüsurları kimi yeni-yeni xəstəliklərin ortaya çıxmasını önləmək mümkün deyil. Bu ehtimalların hər biri dindən uzaq yaşayan insanlarda ciddi narahatlıqlara səbəb olur. Bundan başqa hər hansı bir ciddi xəstəlikdə uşaqlarının özlərinə baxıb-baxmayacağının dərdini çəkərlər. Nə şəkildə və harada öləcəklərini düşünüb qorxarlar. Yaşlılarda ən çox görünən qorxulardan biri də kişi və xanımdan birinin ölməsi durumunda digər tərəfin tək qalma qorxusudur. İki tərəf də daxilən “Görəsən, o ölsə, mən tək necə yaşayaram” deyə bir narahatlıq içindədir.Burada sayılanların hər biri dini yaşamayan insanların gələcəklə bağlı ciddi qayğı və qorxularındandır. Din yaşanmadığı təqdirdə bu kimi narahatlıqların hiss edilməsi mümkünsüzdür. Möminlər üçün isə vəziyyət daha fərqlidir, onlar bu cür qorxuların heç birini yaşamazlar. Hər şeyin Allahın idarəsində olduğunu bilər, başlarına gələn hər şeyə xeyir gözü ilə baxar və Allahı dost bildikləri üçün köməyi də yalnız Ondan gözləyərlər. Ayrıca, dünyada qorxacaq heç bir mövzu olmadığını da bilərlər. Gələcəyə yönələn məsələlərdə Allahın ən məmnun olacağı seçimləri edib, əllərindən gələn səyi göstərib, Allahın yazdığı taleyə təslim olarlar. Ayədə onların bu dünya görüşü belə təsvir edilir:

De: “Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizə heç bir şey üz verməz. O, bizim ixtiyar sahibimizdir. Buna görə də möminlər yalnız Allaha təvəkkül etsinlər!” (“Tövbə” surəsi, 51)

Ülviyyə Əlizadə

Bu il başlayandan bir çox intihar hadisəsi oldu. İntihar edənlər, intihara cəhd edənlər…

Bu il başlayandan bir çox intihar hadisəsi oldu. İntihar edənlər, intihara cəhd edənlər…

İntihar səbəbləri haqqında yazmadan öncə statistikaya nəzər salmanızı istəyirəm:

Statistikaya görə hər 40 saniyədə bir intihar, hər 3 saniyədə isə bir intihar təşəbbüsü baş verir. Gün ərzində 3.000 insan intihar yolu ilə yaşamlarını sonlandırırlar. Başqa sözlə, hər 40 saniyədən bir 1 insan intihar edir. Bu gün ən çox intihara üstünlük verən insanlar Yaponlardı. Belə ki, Yaponiyada gündəlik 150-200 insan intihar edir. Bilməmiş olmazsınız, Yaponiyada “İntihar meşəsi” adlanan yer var, hər il bu meşədən 70-100 cəsəd tapılır.

2012-ci ildə rəsmən qeydə alınan intihar hadisələrinin statistikasına baxaq: Daxili İşlər Nazirliyinin hesablamalarına görə ötən il Azərbaycanda 482 nəfər intihar edib. 2013 – cü il üçün rəsmi statistika hazır olmasa da, bir çox intihar hadisəsinin olduğunu xəbərlərdə oxuduq. 2013-cü il may ayında 46, apreldə isə 66 intihar hadisəsinin baş verdiyi göstərilir.

İntiharların səbəbləri müxtəlifdir; kimisi pulsuzluqdan, kimisi xəyanətdən, kimisi sevdiyinə qovuşa bilmədiyi üçün intihara əl atıb. Səbəblər fəqrli görünür, əslində isə təməldə duran problem birdir: insanların mənəvi yöndən zəifliyi və acizliyi. Bir insan yaşadığı sıxıntıdan çıxış yolu olaraq intiharı görürsə, deməli mənəvi olaraq güclü şəxsiyyətə sahib deyil. Və bu gün cəmiyyət içində sorğu keçirsək çoxlarının gələcəklə bağlı ümidsiz düşüncələrə sahib olduqlarını, psixoloji cəhətdən gərgin olduqlarını görərik. İstər ailə daxilində, istər işdə narahatlıqlar olduqda özünəqəsd ehtimalları artır. İnsanlar bir-birlərinə qarşı çox sevgisiz, etinasız, anlayışsız münasibət göstərirlər. Halbuki insanların doğru əxlaqla əxlaqlanması lazımdır. Burada da qarşımıza çıxış yolu olaraq insanlara Quran əxlaqının öyrədilməsi çıxır.

İmanı güclü olan bir insan başına hansı hadisə gəlirsə gəlsin, əsla, intihara cəhd etməz. İmanı gücləndirmək üçün kainatda, canlılarda, öz vücudundakı qüsursuz yaradılışı öyrənməsi və Allah’ın bütün bunları boşuna yaratmadığını bilməsi lazımdır. İman edən insan başına gələn hər hadisədə bir xeyir olduğunu bilir, Allah’a tam güvənir, şər kimi görünən hadisələrdə də xeyir olduğunu bilir.
Sizcə bu mənəvi gücə sahib biri intihar edərmi? Əsla! Bu inanca sahib olan kəs qarşılaşdığı hər hadisənin başıboş baş vermədiyini, hər çətinliyin ardınca bir asanlığın olduğunu biləcək və Allah’a inanıb-güvənib həyatına davam edəcək.
Həqiqət budur ki, güclü imana sahib insan həyatı iman etməyən insandan fəqrli qavrayır və yaşayır.
• Hər an xoşbəxt və şən olmaları,
• Heç bir səbəbdən dolayı kədərlənməmələri
• Əsla ümidsizliyə düşməmələri
• Heç bir səbəbdən əhvallarının pozulmaması
• Mənfi kimi görünən hadisələrdə belə çox rahat və hüzurlu olmaları iman edən və iman etməyənlər arasında fərqi göstərən ən əsas örnəklərdir.

Bu səbəbdən, xüsusilə son 45 ildə 60% artan intihar hadisələrinin qarşısının alınması üçün yeganə yol insanlara Allah`ı tanıtmaq, Quran əxlaqını öyrətmək, imanı sevdirməkdir.

Aysel Vəlizadə

Qadın, haqları ilə birlikdə dünyaya gəlir. Ona bu haqları Allah verib.

Bəzi ölkələrdə müəyyən tarixlərdə qadınlara verilmiş haqlar hər il qeyd edilir. Qadınların kişilərlə bərabər təhsil alma haqqı, dövlət məmuru ola bilmək haqqı, seçilmək və seçmək haqqı buna nümunə ola bilər. Dünyanın normal qəbul etdiyi bu vəziyyətin kökündəki anormal hal isə çox az insan tərəfindən görünməsidir.

Bu qəribə anlayış hər şeydən əvvəl qadınların haqlarının hansı məntiqlə alındığı sualı ilə başlayır. Qadının sahib olduğu ən təbii haqlarını kim və necə əlindən ala bilər? Qadına haqlarını geri vermək “mədəniyyət göstəricisi” kimi necə qəbul edilə bilər?

Qadın, haqları ilə birlikdə dünyaya gəlir. Ona bu haqları Allah verib. Quran bu haqların və üstünlüklərin bəhs edildiyi, qadının tərifləndiyi və ona ən böyük dəyərin verildiyi rəhbərimizdir. Qurana görə qadın fikirlərinə dəyər verilən dövlət idarəçisi, mübarizə aparmağı bacaran və eyni zamanda gözəlliyin və zərafətin simvolu olan bir çiçəkdir. Quranda bildirilən qadının məsuliyyətləri kişilərinkindən fərqli deyil. Eyni zamanda qadın dəyərli olduğundan daima qorunmuşdur. Allah Quranda qadını üstün tutmuşdur.

Belə ki, müxtəlif səbəblərlə keçmişdə və ya indiki dövrdə qadınların haqlarına məhdudiyyət qoyulması saxta inanc, fikir və ideologiyaların məhsuludur. Saxta ideologiyaların yaratdığı bu qadağaların aradan qaldırılması qeyd olunacaq bir müvəffəqiyyət deyil, əksinə böyük bir nöqsandır.

İslam dininin qadına olan qayğısına baxmayaraq, bəzi İslam ölkələrində qadın haqlarına olan istismarın nə qədər böyük ölçüdə olduğu görünür. Xüsusilə, bəzi cəmiyyətlər İslam dini əvəzinə olduqca təhlükəli və azğın xurafat dininin qaydalarını tətbiq edirlər. Bu yanlış inancın ən diqqət çəkən tərəfi isə həyatın hər anında sevgi yerinə nifrətin daha üstün olmasıdır. Bu anlayışda ən çox nifrət bəslənilənlərdən biri də qadındır. Qadın Quranla ziddiyyət təşkil edən çox sayda xurafatlarla ikinci dərəcəliinsan hesab edilmiş, dəyərsizləşdirilmiş, cəmiyyətdən, sosial həyatdan, hətta bütünlüklə həyatdan təcrid edilməyə çalışılmışdır.

Bəzi ölkələrdə uzun illər çəkən qadına qarşı təzyiq və sevgisizlik siyasətinin mövcud olduğu halda, bəzi ölkələrdə də bu vəziyyət qanunlarda və gündəlik həyat tərzində mövcuddur. Lakin xüsusilə, son dövrdə Yaxın Şərq və Afrika kimi bölgələrdə meydana gələn daxili qarşıdurmalar, xurafat zehniyyətinin hakim olduğu radikal qrupların müxtəlif yerlərdə özlərini daha qabarıq göstərmələri, mühasirə altına alınmış yerlərin artması qadın haqlarına tətbiq olunan istismar terrorunu daha da gücləndirmişdir. İraq, Suriya, Kəşmir, Əfqanıstan, Şərqi Türküstan, Sudan, Somali, Myanma kimi bölgələrdə qadına qarşı törədilən cinayət, işgəncə və təcavüz kimi hadisələr olduqca böyük ölçüdədir. Lakin bu bölgələrdə qarşıdurmalar artdıqca qadınlar haqqındakı bu vəziyyətkölgədə qalır.

İnsan Haqları İzləmə Təşkilatı 6 fevral tarixində nəşr etdiyi “Heç kim təhlükəsiz deyil” (“No one is safe”) başlıqlı 105 səhifəlik hesabatda İraqdan bəhs edilirdi. Hesabatda əsas göstərilən mövzu isə həbsxanalarda günahsız olaraq saxlanılan, döyülən, müxtəlif şəkillərdə işgəncə və təcavüzə məruz qalan iraqlı qadınların vəziyyəti idi. İnsan qaçırmanın, işgəncənin, qadın edamının və təcavüz hadisələrinin dəhşətindən bəhs olunurdu.

Hesabatda İraqın hədəf alınmasının, şübhəsiz ki, vacibsəbəbi var. Burada xüsusilə, demokratiyanın inkişaf etməsində irəliləyən və müstəqilləşən bir dövlət olan İraqda qadın haqlarının hansı vəziyyətdə olduğunun göstərilməsi tələb olunurdu. Belə ki, demokratiyalaşma mərhələsinə çatmamış digər ölkələrdə vəziyyətin necə olduğunu düşünmək elə də çətin deyil.

1995-ci ildə HillariKlintonun “Qadın haqları insan haqlarıdır” şəklindəki vurğusu olduqca doğrudur. Lakin bu fikrin həyata keçə bilməsi üçün qadın haqları mövzusundakı razılaşmalar, nümayişlər, bəzi qrupların aqressivreaksiyaları və süni şəkildə Qərb mədəniyyətini yaşamaq səyləri istənilən nəticəni verməyəcək. Qadın haqlarının insan haqqı olduğunun bilinməsi üçün xüsusilə, xurafatların təsiri altındakı müsəlman cəmiyyətlərə qadının Quranda necə təsvir olunduğu izah edilməlidir.

Əlbəttə ki, qadın haqlarının istismarı sadəcə İslam ölkələrində mövcud olan problem deyil. Bu, eyni zamanda, bir çox yanlış ideologiyaların nəticəsi olan bir fəlakətdir. Xüsusilə, İslam ölkələrində bu istismarın qarşısı alınsa, bütün dünyada bu problemin həll olunmasına yol açılacaq. Quranda bildirildiyi şəkildə qadının üstünlüyü və onun qorunması anlayışının yayılması, şübhəsiz ki, qadınların cinayət, istismar, işgəncə və təcavüz kimi qorxunc tədbiqlərə məruz qalmasının da qarşısı alınacaq. Qadına dəyər verən cəmiyyətlər digər cəmiyyətlərə dənümunə olacaq və qadınlara qarşı yanlış tədbiqlərin dünya səviyyəsində aradan qalxmasına da yol açacaq.

Qadına layiq olduğu dəyəri verən cəmiyyətlər daima müstəqilləşən, xoşbəxt və inkişaf edən cəmiyyətlərdir. Qadına dəyər verən cəmiyyətlər zəifləməz, əksinə, daima inkişaf edər və demokratikləşərlər. Bu səbəbdən, qadınların qorunması və layiq olduğu dəyərin verilməsi bütün cəmiyyətlərin ehtiyacıdır.

Unudulmamalıdır ki, əgər yanlış inanc və ya ideologiyanın gətirdiyi təxribatlardan qurtulmaq istənilirsə, o təxribata sadəcə reaksiya göstərməklə kifayətlənmək deyil, yanlış inancı doğru inancla əvəz etməklazımdır. Belə ki, qadınların layiq olduğu dəyəri görmələri və zərər çəkməmələri üçün cəmiyyətlərə Allah`ın qadına verdiyi dəyərin bildirilməsi vacibdir. Bunun da tək yolu cəmiyyətlərə düzgün təhsilinverilməsidir

Aysel Vəlizadə

Allah məkandan olduğu kimi, zamandan da müstəqildir.

Yazımın ilk hissəsində materializmin dinə sirayətindən bəhs etmişdim. Qeyd etdiyim kimi, materialist dünyagörüşünün təsiri altında qalan cəmiyyətin böyük bir hissəsi Allah’ın varlığını qəbul etdiyi halda bəlkə də, özləri belə fərqində olmadan, materialistlərin “doğru din” olaraq qəbul etdikləri, əslində isə saxta, Qurani-Kərimdən uzaq bir dini yaşayırlar. Allah’ın səmada olduğuna inanmaq bu yalnış düşüncələrin başında gəlir.

Materializmin təsiri ilə insanların tabe olmağa təşviq edildiyi yalnış inanclarından biri də, Allahın əvvəl bütün kainatı və canlılığı yaratdığı, ancaq sonra heç bir şeyə qarışmadan, hadisələri səmadakı məkanından izlədiyidir. (Allahı tənzih edirəm) Bu yanlış anlayışa görə, insanlar öz müqəddəratını özləri təyin edirlər.

Halbuki, Allah məkandan olduğu kimi, zamandan da müstəqildir. Buna görə də Allah insanları və bütün kainatı yaradan zaman onları keçmişləri və gələcəkləri ilə, yəni qədərləri ilə birlikdə, tək bir anda yaratmışdır. Biz gələcəyimizi yaşamadan bilmirik. Ancaq Allah hər insanın gələcəyini və yaşayacağı hər anı bilir. Çünki bizim hər anımızı, hər danışığımızı, hər hərəkətimizi də yaradan Allah’dır. Yalnış inanclara sahib bəzi insanların zənn etdikləri kimi Allah kainatı yaradıb, sonra öz başına buraxmayıb. Allah kainatda var olan hər canlını başlanğıcları, həyatları və sonları ilə birlikdə meydana gətirib. Bircə yarpağın budağından qopub yerə düşməsindən insanın həyatı boyunca yaşayacağı hadisələrin hamısı Allah’ın təyin etdiyi qədər ilə davam edir. Bu barədə Allah Qurani-Kərimdə:

Qeybin açarları (Allah’ın) yanındadır. Onları ancaq O bilir. (Allah) suda və quruda nə varsa bilir. Yerə düşən elə bir yarpaq yoxdur ki, onu bilməsin. Yerin zülmətləri içində elə bir toxum, (kainatda) yaş-quru elə bir şey yoxdur ki, açıq-aydın kitabda olmasın! (Ənam surəsi, 59)
Axı sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmışdır.(Səffat surəsi, 96)- deyə buyurur.

Materialist düşüncənin təsiri altında yaşayan insanların bir hissəsi isə Allahın varlığına inansalar belə, cənnət və cəhənnəmin varlığına inanmırlar. Bunun kökündə həqiqət kimi yalnız gözləriylə gördüklərini qəbul etmələri durur. Gözləriylə görmədikləri və ya əlləriylə hiss etmədikləri bir şeyin varlığından əmin olmurlar.

Halbuki, ağılını və vicdanını istifadə edən bir insan üçün, Allah’ın və axirətin varlığına dair hədsiz dəlil var. Canlı həyatın davam etməsi üçün qüsursuz nizamla, bənzərsiz uyğunluqla yaradılan yer üzündə, səmada, bütün canlıların əsas elementi olan hüceyrənin kompleks quruluşunda, rənglərdə, qoxularda, növbənöv canlılarda, möhtəşəm gözəllikdəki təbiətdə Allahın yaratmasının saysız-hesabsız dəlili var. Canlıları qüsursuz şəkildə yoxdan var edən Allah onları ölümlərindən sonra yenidən diriltməyə də qadirdır.
Sağlam düşüncə sahibi hər insan Allahın canlıları ilk dəfə yaratdığını da, onları yenidən diriltməyə qadir olduğunu da dərk edər. Qurani-Kərimdə bu həqiqəti anlaya bilməyənlərdən belə bəhs edilir:

Onlar deyirlər: “Biz sür-sümük və toz halına düşdüyümüz zaman yeni bir məxluq kimi dirildiləcəyikmi?” De: “İstər daş olun, istər dəmir, və ya (özünüzü) ürəyinizdə nəhəng bir məxluq bilin, (yenə də Allah sizi diriltməyə qadirdir)”. Onlar deyəcəklər: “Bizi (həyata) kim qaytaracaq?” De: “İlk dəfə sizi yaradan!” Onlar istehza ilə başlarını yırğalayıb: “Bəs bu nə vaxt olacaqdır?”– deyəcəklər. De: “Bəlkə də, yaxın zamanda oldu!” O gün Allah sizi çağıracaq. Siz də Ona həmd edərək çağırışına cavab verəcək və (dünyada) çox az qaldığınızı güman edəcəksiniz”. (İsra Surəsi, 49-52)

İnsanların, Allahın Quranda bildirdiyi “ölümdən sonrakı dirilişi” qavraya bilməmələrinin və bu həqiqətə şübhə ilə yaxınlaşmalarının səbəbi, yenə də materialist inancdır. Materialist anlayışa görə insan maddələrin qarşılıqlı təsirindən yaranan bir varlıqdır. Hətta, insanın zəkası, duyğuları kimi maddə ilə açıqlana bilməyəcək xüsusiyyətləri belə materialistlərə görə maddənin qarşılıqlı təsirləri ilə meydana gəlir. Buna görə insanlar yenidən dirilişi maddənin özünü təkrar yaratması olaraq qavrayır və bunun necə baş verəcəyini heç cür anlamırlar. Yəni, yox olan bir maddənin yenidən geri qayıdacağını əsla qəbul edə bilmirlər.

Halbuki yox olmuş və çürümüş bir bədənin təkrar canlanması ən başda insanın yoxluqdan yaradılması kimidir. Yer üzündə bir insana, hətta hər hansı bir canlıya aid tək bir zərrə yox ikən, Allah insanı yoxdan var etmişdir. Bu həqiqəti bilən insanın ikinci dəfə yaradılış barədə “necə ola bilər?” deyə bu şübhəyə düşməsi mümkün deyil.

Digər tərəfdən isə insanı insan edən, bədəni deyil, ruhudur. Yəni insana canlılıq verən 50-60 kq ət və sümükdən ibarət olan bədən deyil, ruhdur. Ölümlə birlikdə insanın bədəni yox olar, ancaq ruhu yox olmaz. Ölüm yalnız insanın ruhunun olduğu məkanın dəyişməsidir, yəni axirət həyatının başlamasıdır. Ruh mövzusunda Allah Quranda bizə belə xəbər verir:

Sonra onu düzəldib müəyyən şəklə salmış və ona Öz ruhundan üfürmüş, sizə qulaqlar, gözlər və ürək vermişdir. Siz necə də az şükür edirsiniz! Onlar deyirlər: “Biz torpağın içində yox olandan sonra yenidənmi yaradılacağıq?” Doğrusu, onlar öz Rəbbi ilə qarşılaşacaqlarını inkar edirlər. De: “Sizə müvəkkil olan ölüm mələyi canınızı alacaq, sonra da Rəbbinizə qaytarılacaqsınız!” (Səcdə Surəsi, 9-11)

Sevinc Haqverdizadə

İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığına inanmalarına baxmayaraq, Allahın harada olduğu ilə bağlı
yalnış düşüncəyə sahibdirlər

Hazırda cəmiyyətin böyük bir hissəsi, bilərəkdən və ya bilməyərəkdən, materialist dünyagörüşünün təsiri altındadır. Ancaq materialist dünyagörüşündə olmaq, sadəcə Allahın varlığını açıq-aşkar inkar etmək deyil. İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığını qəbul edirlər. Amma buna baxmayaraq, materialist düşüncəyə sahibdirlər. “Mən dinə inanıram” deyən insanların bəziləri bəlkə də fərqində olmadan, materialistlərin “doğru din” olaraq qəbul etdikləri, əslində isə saxta din yaşayırlar. Bunlardan birincisi, Allahın səmada olduğuna inanılan bir dindir.

Allahın Səmada olduğuna inanılan din

İnsanların böyük bir hissəsi Allahın varlığına inanmalarına baxmayaraq, Allahın harada olduğu ilə bağlı yalnış düşüncəyə sahibdirlər. Çünki materialist dünyagörüşünə görə maddə mütləqdir və maddənin xaricində heç bir varlığın olması mümkün deyil. Bu görüşün təsiri altında olan insan da Allahın bu maddələrin arasında bir yerdə olmasının lazım olduğunu düşünür, ancaq Allahın necə bir məkanı ola biləcəyini zehinində canlandıra bilmir.

Bu yanlış inanca sahib insanlar keçmişdə də mövcud olmuşlar. Qurani-kərimdə Fironun Allaha çatmaq üçün göyə uzanan bir qüllə tikdirmək istədiyindən bəhs edilir. Onun bu azğın inancı Allahın qüdrətini qavraya bilməməsindən və maddəni mütləq hesab etməsindən irəli gəlir.

Firon dedi: “Ey əyanlar! Mən sizin üçün özümdən başqa bir məbud tanımıram. Ey Haman! Mənim üçün palçığın üzərində od qala və bir qüllə düzəlt ki, Musanın məbudunun yanına qalxım. Mən, həqiqətən də, onu yalançılardan hesab edirəm”. (Qəsəs surəsi, 38)

Əslində isə məkanı Allah yaradıb və Özü məkandan münəzzəhdir. Məkana bağlı olan, yalnız yaradılmış olan varlıqlardır. Allahın varlığı hər yeri əhatə edir, buna görə də Allah hər an hər yerdədir.

Materialist dünyagörüşünün təsiri ilə bu həqiqəti dərk edə bilməyən insanların tabe olduqları saxta dinə görə isə Allah səmada bir yerdədir. Bəzi insanların dua edərkən yalnız səmaya baxmalarının bir səbəbi də budur. Halbuki, Allahın hər yerdə olduğunu bilən biri, hara baxırsa-baxsın, Allahın orada olduğunu bilər. Allah bu həqiqəti ayələrində belə bildirir:

“Gözlər Onu dərk etmir. O isə gözləri dərk edir. O, Lətifdir, (hər şeydən) Xəbərdardır”. (Ənam surəsi, 103)

(ardı var)

Sevinc Haqverdizadə

Azərbaycan dini tolerantlıq mövzusunda, həqiqətən, nümunə göstəriləcək ölkələrin önündə gəlir
Azərbaycan dini tolerantlıq mövzusunda, həqiqətən, nümunə göstəriləcək ölkələrin önündə gəlir. Həm bu istiqamətdə aparılan dövlət siyasəti, həm də xalqımızın sevgi və hörmətə dayanan xüsusiyyətləri bu zəminin yaranmasında böyük rol oynamışdır. Azərbaycanda yaşayan müsəlmanlar əsrlərdir ki, dini fərqli məzhəb və təriqətlər şəklində yaşasa da, demək olar ki, hər zaman Allah`ın bütün müsəlmanlara əmri olan dostluq, qardaşlıq və qarşılıqlı hörmət şəraitində yaşamışlar. Allah bir ayədə möminlərin bir-biri ilə dost olmalarını bu şəkildə bildirir:

Mömin kişilərlə mömin qadınlar bir-birinə dostdurlar. Onlar yaxşı işlər görməyi əmr edər, pis işləri yasaq edər, namaz qılıb zəkat verər, Allaha və Peyğəmbərinə itaət edərlər. Allah, əlbəttə ki, onlara rəhm edəcəkdir. Allah, həqiqətən, yenilməz qüvvət sahibi, hikmət sahibidir! (Tövbə surəsi, 71)

Amma son dövrlər bundan narahat olan və bu tolerant şəraiti pozmaq istəyən qüvvələrin mövcudluğu hiss olunur. Son zamanlar fərqli məzhəb və təriqətlər arasında ədavət salacaq xəbərlərin mediaya servis edilməsi ölkəmizdə dini tolerantlıq və sabitliyi pozmağa hesablanmış həmlələrdir. Bu səbəbdən, müsəlmanlar belə xəbərlərə etibar etməyib bir-birinə qarşı sərt mövqe tutmamalıdır. Həmin xəbərlərin kim tərəfindən və hansı məqsədlə yayılmasının araşdırılmasına isə xüsusi diqqət göstərməlidirlər. Allah bir Quran ayəsində müsəlmanları bu cür xəbərləri eşitdiklərində necə davranacaqlarını bildirmişdir:

Ey iman gətirənlər! Əgər bir fasiq sizə bir xəbər gətirsə, dərhal yoxlayın, yoxsa bilmədənbir qövmə pislik edər, sonra da etdiyinizə peşman olarsınız! (Hücurat surəsi, 6)

Həm də bu da nəzərə alınmalıdır ki, məzhəblər arasında hər hansı bir məsələ haqqında fərqli fikir və fətvalar olduğuna görə, bir məzhəbdə məqbul sayılan bir məsələnin bunu qəbul etməyən məzhəb nümayəndələrinə sensasiyalı xəbər kimi verilməsi o qədər də çətin deyil. Müsəlmanların arasını vurmaq istəyən qüvvələr məzhəblərdə olan fikir ayrılıqlarından ustalıqla istifadə edib rahat şəkildə ədavət planları qururlar. Çəkişmə və ədavətin müsəlmanların gücünü zəiflədəcəyi haqqında Allah bir Quran ayəsində bu şəkildə buyurmuşdur:

Allah və Onun Peyğəmbərinə itaət edin. Bir-birinizlə çəkişməyin, yoxsa qorxub zəifləyər və gücdən düşərsiniz. Səbir edin, çünki Allah səbir edənlərlədir! (Ənfal surəsi, 46)

Müsəlmanlar onların aralarında nifaq salmaq istəyənlərə qarşı Quranın göstərdiyi yolu tətbiq edərək fitnə-fəsadı önləməklə məsuldurlar:

Həqiqətən, möminlər qardaşdırlar. Buna görə də iki qardaşınızın arasını düzəldin və Allah`dan qorxun ki, bəlkə, rəhm olunasınız! (Hücurat surəsi, 10)

Ayədən də göründüyü kimi, Allah möminlərin arasında problem olduğu zaman digərlərinin onları barışdırmasını istəyir.
Həqiqətən də hər hansı bir din xadimi tərəfindən yanlış bir açıqlama və ya fikir söylənmişsə, o zaman düşmən mövqeyindən yanaşmayıb, şəfqətlə həmin yanlışın düzəldilməsini istəmək lazımdır. Allah hər şeydən öncə müsəlmanların bir-birinə dost olmasını və bir-birlərini qorumalarını əmr edir. Allah Quranın bir çox ayəsində müsəlmanları bir-birinə dost olmağa, yaxşılığı əmr edib pislikdən çəkindirməyə çağırmışdır.

Azərbaycanda yaşayan müsəlmanlar bu məsələdə diqqətli davranmalı və dövlətimizin illərlə ən gözəl şəkildə qoruyub saxladığı dini tolerantlığı qorumaq üçün birlik nümayiş etdirməlidirlər. Ölkəmizdə məzhəblər arasında ədavət salmaq və tolerantlığı pozmaq istəyənlərə veriləcək ən gözəl cavab müsəlmanların birlik olmasıdır. Hər nə qədər kiçik ayrılıqlar olsa da, bütün müsəlmanlar Allah`a, Onun Elçisinə və müqəddəs kitabımız Qurani-kərimə inanırlar. Ən vacib mövzularda ortaq inanca sahib olan müsəlmanlar üçün kiçik fərqliliklər ayrılıq səbəbi olmamalıdır.

Hamılıqla Allah`ın ipinə möhkəm sarılın və ayrılmayın! Allah`ın sizə verdiyi nemətini xatırlayın ki, siz bir-birinizə düşmən ikən, O, sizin qəlblərinizi birləşdirdi və Onun neməti sayəsində bir-birinizlə qardaş oldunuz. Siz oddan olan bir uçurumun kənarında ikən O, sizi oradan xilas etdi. Allah Öz ayələrini sizin üçün bu şəkildə aydınlaşdırır ki, haqq yola yönəlmiş olasınız! (Ali-İmran surəsi, 103)

Ramiq Vəliyev

Allah hər cür zinətin Özü tərəfindən bir nemət olaraq yaradıldığını bildirir və xurafatçılara işarə edərək “bu zinətləri kim haram etmişdir?” deyə buyurur
Xurafatçıların İslamı gözdən salmaq, Müsəlmanları (haşa) pinti, çirkin, rəqsdən, incəsənətdən, elmdən, estetikadan anlamayan cahil insanlar kimi göstərmə strategiyalarına ən yaxşı cavablar Qurandan və Peyğəmbərimizin (sav) sünnətindəndir. Xurafatçılar xüsusilə qadınları hədəf alaraq onların gözəlliklərini mümkün olduğu qədər basdırmağa, onları çirkinləşdirib, öz dilləri ilə desək “qara it, donuz və eşşək”lə eyni səviyyəyə gətirməyə çalışırlar (qadınları tənzih edirik). Bu zaman xurafatçıların ən şiddətlə qarşı qoyduqları yönlərdən biri də qadınların estetik və gözəl görünmələridir. Saç rəngi, kirşan, dırnaq boyası və s. kimi ən sadə estetik vasitələri qəti şəkildə haram elan edən bu bəsit zehniyyətli adamlar öz kiçik ağıllarına əsasən, bununla Müsəlmanları xor və alçaq göstərə biləcəklərini zənn edirlər. Hərçənd ki, Quran və bir çox səhih hədislərə baxdığımız zaman kosmetik vasitələrin, gözəl geyimlərin, boyunbağı, bilərzik kimi bütün aksessuarların və digər estetik anlayışların da daxil olduğu “zinət”lərin tez-tez tövsiyə, hətta əmr edildiyini görərik:

“De ki: “Allahın qulları üçün çıxardığı zinəti və təmiz ruziləri kim haram etmişdir?” De ki: “Bunlar dünya həyatında iman edənlər üçündür. Qiyamət günü isə sadəcə onlarındır” (Quran, 7:32)

Allah hər cür zinətin Özü tərəfindən bir nemət olaraq yaradıldığını bildirir və xurafatçılara işarə edərək “bu zinətləri kim haram etmişdir?” deyə buyurur. Bilindiyi kimi, xurafatçılar hər cür estetik və kosmetik vasitələrin haram olduğunu (bəzi saxta hədislər yoluyla) müdafiə edirlər. Lakin Allahın ayələrindən də bilindiyi kimi heç kəs Allahın halal etdiyini haram edə bilməz.

Allah digər bir ayəsində zinətlərdən istifadənin əhəmiyyətini vurğulayır və insanlara zinətlərini göstərmələrini buyurur:

“Ey Adəmoğulları, hər məscid yanında (Allahın zikr edildiyi hər yerdə) zinətlərinizi taxın…” (Quran, 7:31)

Xurafatçılar isə Allahın bütün bu əmrlərini gözardı edirlər. Quranı ən gözəl şəkildə tətbiq etmiş olan peyğəmbərimiz Hz. Muhəmmədin (sav) həyatına baxdığımız zaman isə, yenə xurafatçıların əksinə, estetikanın hökm sürdüyünü və o dövrdə də saç rəngi, kirşan, dırnaq boyası kimi kosmetikadan geniş şəkildə istifadə edildiyini görərik. Hz. Aişənin (ra) Peyğəmbərimizdən nəql etdiyi bir hədisdə bu mövzu açıq şəkildə belə vurğulanır:

“Qadını boyasız, bəzəksiz görməkdən xoşlanmaram” (Əbu-Razin)

Qurana baxdığımız zaman da gözəl boyaya diqqət çəkildiyini və bunun “Allahın boyası” olaraq tərif edildiyini görürük. Ətrafda gördüyümüz hər şeyi və hər kəsi Öz boyası ilə boyayan Allahdır:

“Allahın boyası… Kimdir Allahdan daha gözəl boyası olan?” (Quran, 2:138)

Kirşan, Dodaq Boyası və Göz Sürməsindən İstifadə

Bir çox hədis kitablarından rəvayət edildiyinə görə, Ümmü Həbibə yanaqlarına “həluk” adlı kirşan sürür (Belazuri, 1987:184-185). O dövrdə qırmızıya çalan ton vermək üçün istifadə edilən maddə həlukdur. Çəhrayı, sarı rəngdə bir maddədir. Hal-hazırda da həluk mövcuddur və satışda vardır.

Dodaqların boyanması üçün isə xınadan əldə edilən qırmızı tondan istifadə edilirdi. Bu dodaq boyası da 14 əsrdən bəridir Səudiyyə Ərəbistanında ənənəvi olaraq istifadə edilməkdədir.

Bu da məlum olan bir gerçəkdir ki, İslamın doğulduğu illərdə başda Peyğəmbərimiz olmaqla, Müsəlmanlar göz boyasından- ismit adlanan sürmə növündən (tərkibi xrom oksididir, hal-hazırda da işlədilir) də geniş surətdə istifadə edirdilər. Hətta rəvayətlərdə bildirildiyinə görə, Rəsulullah bir gözünə üç dəfə, digər gözünə də üç dəfə olmaq üzrə qələmlə qalın sürmə çəkərmiş və gözləri tünd qara rəngdən dolayı olduqca dolğun görünərmiş. Bu da cəmiyyətin ön-mühakimə ilə yanaşaraq törətmiş olduğu “qalın”, “tünd” və ya “ağır” makiyaj anlayışlarının heç də İslam əxlaqından uzaq və ya əxlaqına zidd olmadığını çox açıq surətdə ortaya qoyur. Rəvayətlərdən həmçinin qadınların və uşaqların da ismitdən istifadə etmiş olduqları görünür.

Dırnaq Boyalarından İstifadə

“Əlində Rəsulullah üçün məktub olan bir qadın pərdənin arxasından işarə etdi (əlini uzatdı). Rəsulullah əlini tutdu (məktubu almadan çəkdi) və “bu, kişi əlidirmi, yoxsa qadın əlidirmi, bilmirəm” buyurdu. Qadın: “qadın əlidir” dedi. Rəsulullah (sav) “əgər sən qadın olsaydın, dırnaqlarının (rəngini) xına ilə dəyişdirərdin” buyurdu” (Əbu-Davud, Hədis: 1992)

“Aişədən (ra) rəvayət edildiyinə görə, Hind Binti-Utbə: “Ya RəsulAllah, mənimlə beyət et” dedi. Rəsulullah (sav): “Əllərinin (rəngini) dəyişdirənə qədər səninlə beyət etməyəcəyəm…” buyurdu” (Əbu-Davud, Hədis: 4165)

Bütün bunlar Hz. Muhəmmədin (sav) qadınların baxımlı olmasına necə həssaslıqla yanaşdığını göstərir. Hədislər isə xurafatçıların özlərinin belə inkar edə bilməyəcəkləri səhihlikdəki “Əbu-Davud”dan götürülmüşdür.

Saç Rəngindən İstifadə

Peyğəmbərimizin (sav) dövründə hər növ- qızılı, qara, sarı, mavi, yaşıl rəngdə saç boyaları mövcud olmuşdur. O dövrdə bunlardan xalçalara, kilimlərə və paltarlara da rəng vermək üçün istifadə olunardı. Peyğəmbərimizin (sav) yaşlı vaxtlarında ağaran saçlarını ismitlə qara rəngə boyadığı bilinir, bundan əlavə, Rəsulullah öz qiyafəsini də sarı rənglə boyamışdır. Bu növ boyalar müasir dövrdə də istifadə edilir və daha çox “kök boya” adı ilə tanınır.

Kütubi-Sittədə saçların boyanması barədə “Hidab” adlı xüsusi bir bölüm vardır. Buradakı bəzi hədislər belədir:

“İbnu Abbas (ra) belə deyir: “(Saçlarına) xına yaxmış birisi gəlmişdir. Hz. Peyğəmbər (as): “Bu nə gözəldir!” buyurub təqdir etdi. (Az sonra) xına və kətəm ilə boyanmış birisi gəldi. “Bu, əvvəlkindən də gözəldir!” buyurdu. Sonra (saçlarını) sarıya boyamış birisi də gəlmişdi ki, “bu, digərlərindən də gözəldir!” buyurdu”. (Əbu-Davud, Tərəccül 19, (4211); İbnu Macə, Libas 34, (3627))

Süheybul-Xeyr radıyAllahu anh deyir: “Rəsulullah aleyhissalətu vəssəlam buyurdular ki: “(Ağaran saç və saqqallarınızı boyayarkən) işlətdiyiniz ən yaxşı boya, şübhəsiz, bu qara olandır. (Çünki qara rəng) qadınlarınızı sizə qarşı daha çox rəğbət etdirər, müxalifləriniz üçün də haqqınızda daha çox çəkinməyə vəsilədir”” (Ebu Davud, Libas 18, (4064), Tereccül 19, (4210); Nesai, Zinet 17, (8,140). Buhari, Libas 66, Menakıb 23; Müslim, Fedail 100-105, (2341); Ebu Davud, Tereccül 18, (4209); Nesai, Zinet 17, (8,140, 141))

Tabəraninin bir rəvayətində isə “Saçların rənginin dəyişdirilərək yadlara (əacim) müxalifət edilməsi” əmr edilir.

Buxari və Müslimdə Hz. Ənəsdən gələn bir rəvayətdə belə deyilir: “Hz. Əbu Bəkir və Hz. Ömər (ra) (saçlarını) xına və kətəm ilə boyayardılar”.

Əhməd ibnu Hənbəlin bir rəvayətində də Ənsardan yaşlanmış, saqqallarına ağ düşmüş bir ixtiyar qrupu ilə rastlaşdığı zaman Hz. Peyğəmbərin “Ey Ənsar camaatı, (saçlarınızı) qızılıya boyayın, sarıya boyayın və Əhli-Kitaba müxalifət edin” tövsiyəsini verir.

(Səhabə və Tabiinin) bir çoxu sarıya boyamağı uyğun görüblər. Hz. Əli, İbnu Ömər, Əbu Hureyrə və s. bunlardandır. Bir qismi xına və kətəm ilə, bir qismi zəfəran ilə, bir qismi də qara rəng ilə boyamışdırlar. Qara rəngi seçənlər arasında Hz. Osman, Hz. Həsən, Hz. Hüseyn, Ukbə İbnu Amir, İbnu Sirin, Əbu Bürdə və s. zikr edilir.

(son dörd hədisin mənbəyi: Kütubi-Sittə, İkinci Bab: Hidab, 2111-2112)

Aksessuar və Ətirdən İstifadə

Boyunbağı, qolbaq, sırğa və üzük kimi aksessuarlar tarix boyunca bütün Müsəlmanların geniş surətdə işlətmiş olduğu zinət əşyalarıdır. Allah Quranda Müsəlmanların aksessuarlardan istifadə etdiyinə diqqət çəkərək onlar üçün dənizlərdən “inci və mərcan” çıxardığını bir ayədə belə söyləyir:

“Bir-biriylə qovuşmaq üzrə iki dənizi axıtdı… İkisindən də inci və mərcan çıxır. Elə isə, Rəbbinizin hansı nemətlərini yalanlaya bilərsiniz?” (Quran, 55:19,22-23)

Digər bir ayəsində isə Allah bəzək əşyalarını “Onun bəxşişini axtarmaq və şükür etmək” üçün yaratdığını bildirir:

“Dənizi də sizin əmrinizə verən Odur, ondan təzə ət yeyirsiniz və geyiminizdə ondan bəzək əşyaları çıxarırsınız… (Bunlar) Onun fəzlindən axtarmağınız və şükür etməyiniz üçündür” (Quran, 16:14)

Hədislərə baxdığımız zaman da, Peyğəmbərimiz dövründə bunlardan istifadə edildiyi açıq şəkildə görünür:

“Urvə bin Abdullah bin Quşeyr Hz. Əlinin qızı Fatimənin yanına gəldiyi zaman onun hər qolunda bir cüt fildişi qolbaq, barmaqlarında üzük və boynunda muncuqlarla bəzədilmiş bir boyunbağı olduğunu görür və bunları soruşduğu zaman Fatimə: “Qadın kişiyə bənzəməz” deyərək bu cür zinətlərlə bəzənə biləcəyini ifadə edir” (İbni Sa’d, “Et- Tabakat”)

Ətir isə Allahın ən gözəl nemətlərindən olaraq bütün peyğəmbərlər tərəfindən işlədilmişdir. “Müşk” bu ətirlərdən ən məşhur olanıdır. Peyğəmbərimizdən (sav) nəql olunmuş ən bilinən hədislərdən biri isə budur:

“Mənə üç şey sevdirildi: Salihə qadın, gözəl ətir və gözümün nuru namaz”. (Nesâî, İşretu’n-Nisâ 1, (7, 61))

Hz. Aişənin də ihramda ikən ətir vurduğu nəql edilməkdədir. (İbni Sa’d, et- Tabakat)

Digər bir hədisdə isə Peyğəmbərimizin ətirdən istifadəsi bu şəkildə təsvir edilir:

“Rəsulullah Əfəndimiz Mədinə küçələrindən birindən keçdiyi zaman Onun müşk kimi ətri dərhal sezildiyi üçün, xalq o yoldan Həzrəti Peyğəmbərin (as) keçdiyini söylərdi. Bizlər Peyğəmbər Əfəndimizin (as) gəlişini, ətrinin gözəlliyindən anlardıq”. (Ibn Sa’d, Tabakat, I, 398-399; Mecme’uz-Zevâid, VIII, 282; el-Metâlib’ül-‘Aliye, IV, 25)

Nəticə

Buraya qədər təhlil etdiklərimizdən açıq-aşkar görünür ki, İslam dinində bəzənmək, gözəl görünmək, kosmetikadan istifadə etmək, estetikaya diqqət yetirmək tövsiyə, hətta əmr olunur. Xurafatçılar nə qədər cəhd etsələr belə, özlərinin uydurduqları dini İslama sirayət etdirə bilməyəcəklər. Onlar Allahın “Müzəyyin”, yəni “Bəzəyən” ismini unudaraq, İslamdan tamamilə fərqli bir din uydurmuş və özlərinin düzəltdikləri bu saxta dinə özləri də inanmışlardır. Müsəlmanlara düşən isə Qurana bağlanmaları və Quranda bildirildiyi kimi “sizin dininiz sizə, bizim dinimiz bizə” demələridir.

Rafət Əlizadə

Ümidsizliyi Rəbbimiz Quranda qadağan etmiş, bunun ancaq iman etməyənlərin bir xüsusiyyəti olduğunu bildirilmişdir.
Qurana görə ümidvar olmaq şərtlərdən asılı olmayaraq, hadisələrin hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyindən narahat olmadan hər inkişafın özü üçün ən xeyirli şəkildə nəticələnəcəyinə inanıb Allah’a güvənməkdir. Çünki dünya bir imtahan yeridir. Bu imtahanda insan bir çox çətinlik və sıxıntılarla sınanır. Xəstələnir, işində müvəffəqiyyətsiz olur, avtomobil qəzasına düşür, yaralanır, imtahandan keçə bilmir, sevdiklərini itirir, böhtana məruz qalır … Bunlara gündəlik həyatda qarşımıza çıxan çətinliklər də əlavə olunduqda əsaslı bir sınaqdan keçmiş olur. Quranın öyrətdiyi dünyagörüşündən uzaq yaşayan insanlar baş verən bu hadisələr qarşısında sarsılır, getdikcə də daha pessimist və ümidsiz ruh halına bürünürlər. Ümidsizlik onların bütün enerjilərini, güclərini, həyəcanlarını əlindən alır. Üzərlərinə hüznlü, həzin, narahat və əldən düşmüş bir hal gəlir. Gözəl ümidlər yerini həmişə narahatlığa buraxır.

Eyni şərtlərdə Allah’a təvəkkül edən bir müsəlman isə çox fərqli, hətta tam zidd bir ruh halı yaşayır. Hadisələr istədiyi kimi inkişaf etməsə də, əhəmiyyət verdiyi bir şeyi itirsə də, xəstə olsa da, yaxınlarını itirsə də bunların hamısında xeyir görür. Başına nə gəlirsə-gəlsin, ilk olaraq dərhal bunun sonsuz ağıl və mərhəmət sahibi Allah’ın təqdiri olduğunu düşünür və Allah’ın mütləq bir hikmətlə yaratdığına inanır. “…Bəzən xoşlamadığınız bir şey, sizin üçün xeyirlidir…” (Bəqərə surəsi, 216) ayəsində işarə edildiyi kimi, kənardan baxıldıqda şər kimi görünən bir hadisənin ardında Allah’ın əslində özü üçün xeyir və gözəllik gizlətdiyini bilir.

Çünki insanın başına nə gəlirsə, Allah’ın diləməsi ilə gəlir. Allah’ın izni olmadan bir yarpaq belə tərpənməz. Heç bir şey təsadüf nəticəsində meydana gəlməz. Heç bir varlıq haşa Allah’dan, müstəqil bir gücə sahib deyil. Canlı-cansız hər şey Allah’ın nəzarətindədir və Onun təqdir etdiyi qədər daxilində hərəkət edir. Bu səbəbdən insanın yaşadığı hər hadisə ən incə təfərrüatına kimi Allah’ın məlumatı və izni daxilində baş verir. Bu gerçəyin şüurunda olan müsəlman şərtlər nə olursa-olsun, sonsuz mərhəmət sahibi Rəbbimizə güvənməyin hüzurunu yaşayır. Halına şükür edir, Allah’dan həmişə xeyir umur.

Ümidlərinin əsas hədəfi isə axirətdir. Çünki bu dünya həyatı müvəqqətidir. Axirət isə sonsuza qədər qalacağımız əsl yurdumuzdur. Allah qədərimizdə yaratdığı hadisələrlə bizi dünyada xeyirə sövq etdiyi kimi, axirətimiz üçün də gözəllik diləyir. Bu səbəbdən hər hadisənin hikmətini dünyada görüb anlayacağıq deyə bir qayda yoxdur. Allah diləsə bu hikmətləri dünya həyatımızda göstərər, diləsə axirətdə qarşımıza çıxarar. Ancaq hər vəziyyətdə müsəlmanın qəlbi Allah’a qarşı ümidvardır. Səhv etdiyində, bir günah etdiyini düşündükdə də yenə bu ruh halını itirməz. Dərhal Allah’a səmimi qəlblə tövbə edərək, bu tövbəsinin qəbulunu Allah’dan ümid edər. Daha təqvalı olmağı, daha gözəl əxlaqlı olmağı, Allah yolunda daha çox xidmət etməyi, daha səmimi, daha sevgi dolu, daha yaxşı, daha sağlam, daha gözəl və nurlu olmağı Allah’dan daim ümid edər. Rəbbimizin razılığını, rəhmətini və cənnətini ümidlə arzu edər. Bu ümidvarlıq onun qəlbində böyük sevinc və həyəcan meydana gətirər. Ruhunu, içini açar. Allah eşqi ilə coşmasına, sevinməsinə və şövqlənməsinə səbəb olar.

Ümidvar olmaq Quran əxlaqının tələbidir

Namaz qılmaq, oruc tutmaq kimi Allah’a qarşı ümidvar olmaq da müsəlman üçün fərzdir. Ümidsizliyi Rəbbimiz Quranda qadağan etmiş, bunun ancaq iman etməyənlərin bir xüsusiyyəti olduğunu bildirilmişdir.

“…Allah’ın mərhəmətindən ümidinizi kəsməyin. Allah’ın mərhəmətindən yalnız kafirlər ümidini üzər!” (Yusuf surəsi, 87)

Allah, Öz mərhəmətindən ümid kəsənlərin, ancaq inkar edənlər olduğunu bir başqa ayəsində bizlərə bu şəkildə bildirir:

Allah’ın ayələrini və Onunla qarşılaşacaqlarını inkar edənlər Mənim mərhəmətimdən ümidlərini üzənlərdir. Onları ağrılı-acılı bir əzab gözləyir. (Ənkəbut surəsi, 23)

Səmimi olaraq iman edən insan Allah’ın möminlərin dostu və köməkçisi olduğunu, onlara qarşı sonsuz şəfqətli və mərhəmətli olduğunu, Allah’ın səmimi qullarını həm bu dünyada, həm də axirətdə böyük mükafatla müjdələdiyini və Allah’ın vədindən dönməyəcəyini bilir. Allah’ın özü üçün həmişə xeyir və gözəllik dilədiyini, özünə rəhmət və hidayət qapılarını açdığını, qarşısına saysız əcr fürsəti çıxardığını görər.

Quranın bir çox ayəsində Allah’ın mömin qullarına bu gözəllikləri müjdələdiyini görürük:

” İman gətirib hicrət edənləri, Allah yolunda malları və canları ilə vuruşanları Allah yanında ən yüksək dərəcələr gözləyir. Onlar nicat tapanlardır. Rəbbi onları Özündən bir mərhəmət, razılıq və içərisində onlar üçün tükənməz nemətlər olan cənnətlərlə müjdələr.” (Tövbə surəsi, 20-21)

Nərmin Kərimzadə

Xurafatçılar yəhudilərin lənətli olduqlarını, mütləq öldürülməli, sürgün edilməli və insan kimi rəftar edilməməli məxluqlar olduqlarına inanırlar.
Xurafatçılar arasında qadın düşmənçiliyindən və təriqət düşmənçiliyindən əlavə daha bir mövhumatçı düşüncə vardır ki, bu da yəhudilərə qarşı duyduqları amansız nifrət hissidir. Xurafatçılar yəhudilərin lənətli olduqlarını, mütləq öldürülməli, sürgün edilməli və insan kimi rəftar edilməməli məxluqlar olduqlarına inanırlar. Bu yazımızda xurafatçıların Quran əxlaqından tamamilə uzaq düşüncə və rəftar formalarını yenə Quran ayələri işığında incələyəcəyik. Unutmaq olmaz ki, Quranda yəhudilərin təhdidi ilə bağlı ayələr onlardan sadəcə bir qisminə yönəlmişdir. Allah Quranda Kitab Əhlinin (yəhudi və xristianların) içində gözəl əxlaqlı və pis əxlaqlı insanların da olduğunu bildirir. Belə ki, Allah xüsusilə yəhudilərə diqqət çəkərək: “Musa qövmündən (yəhudilərdən) haqqa çatdıran və onunla ədaləti bərqərar edən bir qrup vardır” (Əraf, 159) deyə buyurur. Bundan əlavə, Quranda dəfələrlə yəhudi və xristianların sadəcə bir qisminə xitab edildiyi də vurğulanmışdır:

“Kitab Əhlindən çoxu…” (Bəqərə, 109)

“Kitab Əhlindən bir qrup…” (Ali-İmran, 69)

“Kitab Əhlinin bir hissəsi…” (Ali-İmran, 72)

“Kitab Əhlindən elələri vardır ki…” (Ali-İmran, 75)

“Onların hamısı bir deyildir. Kitab Əhlindən bir camaat vardır ki…” (Ali-İmran, 113)

“Bəzi yəhudilər…” (Nisa, 46)

“…Yəhudi müdriklərindən bir çoxu…” (Tövbə, 34)

“İsrailoğullarından (yəhudilərdən) müdriklər…” (Şuəra, 197)

Ayələrdən açıq-aşkar görünür ki, Quranda yəhudilərə və xristianlara bütövlükdə xitab edilmir. Eynilə digər ayələrə də baxdığımız zaman, Kitab Əhlinin- yəhudi və xristianların içində doğru yolu mənimsəmiş insanların olduğu açıq şəkildə bildirilir:

“…(Yəhudi və xristianların) aralarında haqqı etiraf edən bir camaat vardır…” (Maidə, 66)

“…Kitab Əhli də inanmış olsaydı, əlbəttə özləri üçün xeyirli olardı. İçlərindən iman edənlər vardır…” (Ali-İmran, 110)

Yəhudilərdən bir qismi Cənnətə girəcək

Xurafatçıların şiddətlə dəstəklədikləri fikirlərdən biri də yəhudi və xristianların qətiyyən Cənnətə girə bilməmələridir. Bunun üçün xurafatçılar Quranın bu ayələrini də təkzib etməyə hazırdırlar:

“Şübhəsiz ki, möminlərdən (Müsəlmanlardan), yəhudi, xristian və sabiilərdən Allaha və Axirət gününə iman gətirənlərin və yaxşı iş görənlərin mükafatı öz Rəbbi yanındadır. Onlara heç bir qorxu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər” (Quran, 2:62)

“Onların (yəhudi və xristianların) hamısı bir deyildir. Kitab Əhli içərisində haqdan möhkəm yapışan bir camaat vardır ki, onlar gecələri səcdəyə qapanıb Allahın ayələrini oxuyurlar. Belələri Allaha, Axirət gününə iman gətirir, yaxşı işlər görməyi buyurur, pis əməlləri qadağan edir və xeyirxah işlər görməyə tələsirlər. Məhz onlar əməlisalehlərdəndir. Onların etdiyi yaxşılıqlar əvəzsiz qalmayacaqdır. Allah müttəqiləri tanıyır” (Quran, 3:113-115)

“Həqiqətən, Kitab əhlindən (yəhudi və xristianlardan) elələri də var ki, Allaha itaətkar olaraq həm Allaha, həm sizə nazil edilənə, həm də özlərinə nazil edilənə iman gətirir, Allahın ayələrini ucuz qiymətə satmırlar. Onların öz Rəbbi yanında mükafatları vardır. Şübhəsiz ki, Allah tez haqq-hesab çəkəndir” (Quran, 3:199)

“Lakin onlardan (yəhudilərdən) elmdə dərinləşənlər ilə möminlər sənə endirilənə və səndən öncə endirilənə inanırlar. Namazı dosdoğru qılanlar, zəkatı verənlər, Allaha və axirət gününə inananlar- məhz bunlar, Biz bunlara böyük bir əcir verəcəyik” (Quran, 4:162)

“İman gətirənlərdən (Müsəlmanlardan), yəhudilərdən, sabii və xristianlardan Allaha və Axirət gününə inanıb yaxşı iş görənlərin heç bir qorxusu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər” (Quran, 5:69)

Quranın bu ayələrindən açıq-aşkar görünür ki, Allah Müsəlmanlardan əlavə, yəhudi, xristian və sabiilərin də bir qisminə Cənnəti vəd etmişdir.

Yəhudilərin yeməyini yemək halaldır

“…Kitab verilənlərin (yəhudi və xristianların) yeməyi sizə halal, sizin də yeməyiniz onlara halaldır…” (Maidə, 5)

Yəhudilərlə evlənmək halaldır

“…Möminlərdən azad və iffətli qadınlar ilə sizdən öncə kitab verilənlərdən (yəhudi və xristianlardan) azad və iffətli qadınlar da namuslu olduqları, zina etmədikləri, gizlin dostları olmadıqları və mehrlərini verdiyiniz təqdirdə sizə halal edildi…” (Maidə, 5)

Allahın Quranda bildirdiyi və xurafatçıların şiddətlə qarşı olduqları bu həqiqətlərdən bir çox insan xəbərsiz qalır. Allahın “onlarla evlənə bilərsiniz” deməsi, yəhudi və xristianlarla eşq dərəcəsində bir yaxınlıq qura biləcəyimizin açıq göstəricisidir. Allah “onlarla eşq yaşayın” dediyi halda, xurafatçılar lənətləməkdən və öldürməkdən bəhs edirlər. Bu isə, Quran əxlaqına tamamilə ziddir.

“İsrail” Hz. Yəqub peyğəmbərin başqa bir adıdır

Xurafatçılar “lənət olsun İsrailə” (haşa) kimi çıxışlar etdikləri zaman unutduqları böyük bir həqiqət vardır. Xurafatçılar Qurandan bixəbər olduqlarına görə “İsrail”in, əslində, Yəqub peyğəmbərin digər bir adı olduğunu unudurlar. Bunu Allah Ali-İmran surəsi, 93-cü ayədə açıq şəkildə bildirir.

“İsrailoğullarını Aləmlərə Üstün Etdik”

Xurafatçılar yəhudiləri xor görüb alçaltdıqları halda, Allah Quranın bir çox ayəsində İsrailoğullarını aləmlər üzərində seçilmiş və üstün olduqlarını vurğulayır:

“Ey İsrailoğulları, sizə verdiyim nemətimi və sizi aləmlərə üstün qıldığımı xatırlayın” (Bəqərə, 47)

“(Hz. Musa dedi:) “O (Allah) sizi aləmlərə üstün etdiyi halda mən sizə Allahdan başqa bir İlahmı axtaracağam?” (Əraf, 140)

“And olsun ki, İsrailoğullarını o alçaldıcı əzabdan qurtardıq… And olsun, Biz onları bir elm üzrə aləmlərə üstün etdik” (Duxan, 30,32)

“And olsun ki, Biz İsrailoğullarına kitab, hökm və peyğəmbərlik verdik, onları gözəl və təmiz şeylərlə rizqləndirdik və onları aləmlərə üstün etdik” (Casiyə, 16)

Yəhudilərin içində müdrik xadimlər var

“Şübhəsiz ki, Tövratı Biz nazil etmişik. Onda hidayət və nur vardır. Allaha təslim olan peyğəmbərlər yəhudilərə bununla hökm verirlər. Müdrik xadimlər və yüksək müdriklər də Allahın Kitabını qorumaqla məsul olduqlarına və onun üzərində şahid olduqlarına (görə onunla hökm verirlər)” (Maidə, 44)

“Müdrik xadimlər və yüksək müdriklər onlara günah sözləri və haram yeməyi qadağan etməli deyilmiydilər? (Maidə, 63)

“İsrailoğullarından müdriklərin onu (Quranı) bilməsi onlar üçün bir dəlil deyilmi?” (Şuəra, 197)

Peyğəmbərlərin bir çoxu yəhudidir

Xurafatçılar səthi düşüncələrindən dolayı yəhudiləri lənətləyərkən unutduqları daha bir böyük məsələ vardır ki, bu da tarix boyunca yaşamış və Quranda bəhs edilən peyğəmbərlərin bir çoxunun əslən yəhudi olmalarıdır. Hz. Lut, Hz. İshaq, Hz. Yaqub, Hz. Harun, Hz. Yusif, Hz. Süleyman kimi daha bir çox peyğəmbəri Allah yəhudi qövmündən seçmişdir. Allah peyğəmbərləri xüsusilə yəhudilərin içindən çıxardığını da ayələrində bildirir:

“O vaxt Musa öz qövmünə belə demişdi: “Ey qövmüm, Allahın üzərinizdəki nemətini xatırlayın. İçinizdən peyğəmbərlər çıxartdı, sizi rəhbərlər etdi və aləmlərdən heç kəsə vermədiyini sizə verdi”. (Maidə, 20)

“Biz ona İshaqı və Yəqubu bağışladıq. Onun nəslinə peyğəmbərlik və Kitab verdik. Dünyada onun mükafatını verdik. Şübhəsiz ki, o, axirətdə əməlisalehlərdən olacaqdır!” (Ənkəbut, 27)

“Biz ona İshaqı və Yaqubu bəxş etdik. Hər ikisini doğru yola yönəltdik. Bundan əvvəl Nuhu da doğru yola yönəltmişdik. Onun nəslindən olan Davudu, Süleymanı, Əyyubu, Yusufu, Musanı və Harunu da. Biz yaxşı əməl sahiblərini belə mükafatlandırırıq. Zəkəriyyanı, Yəhyanı, İsanı və İlyası da. Hamısı əməlisalehlərdən idilər. İsmaili, Əlyəsə`i, Yunusu və Lutu da. Hamısını aləmlərdən üstün etdik. Onların atalarından, nəsillərindən və qardaşlarından bəzilərini də. Onları seçdik və düz yola yönəltdik. Bu, Allahın hidayətidir. Bununla O, qullarından istədiyi şəxsi doğru yola yönəldir. Əgər Ona şərik qoşsaydılar, əlbəttə, etdikləri əməllər puç olardı. Bunlar, Kitab, hikmət və peyğəmbərlik verdiyimiz kəslərdir…” (Ənam, 84-89)

Yəhudilərin İsraildə yaşamaq haqqı var

Xurafatçılar amansızcasına yəhudi nifrətini təbliğ edərkən onların İsraildən sürgün edilmələrini də istəyirlər. Buna bəhanə olaraq isə İsraillə Fələstin arasındakı münaqişəni səbəb göstərirlər. Halbuki Müsəlmanlarla yəhudilər eynilə Peyğəmbərimizin (sav) dövründəki kimi bir yerdə əmin-amanlıqla yaşaya bilərlər. Xurafatçıların əsl hədəfi isə yəhudiləri İsraildən çıxarmaq deyil, onları yer üzündən birdəfəlik silməkdir. Lakin Allah təbii ki onların bu qəddar düşüncəsinin həyata keçməsinə yol verməyəcəkdir. Hz. Musa öz qövmü ilə İsrail ərazisində məskunlaşdıqdan sonra Allah İsrailoğullarına bu torpaqların mirasçıları olduqlarını deyir:

Orada bərəkətlər verdiyimiz yerin (İsrailin) şərqinə də, qərbinə də o xor görülüb zəif buraxılanları (Musa qövmünü) mirasçılar etdik. Rəbbinin İsrailoğullarına (yəhudilərə) olan o gözəl sözü (vədi) səbir etmələri qarşılığında tamamlandı. Fironun və qövmünün etdiklərini və yüksəltdiklərini də yerləbir etdik” (Əraf, 137)

Nəticə

Quranla yaxından tanış olan hər bir insan, xurafatçıların və onların bəzi saxta, uydurma hədislərindəki yəhudi nifrətinin qətiyyən Quran əxlaqı ilə uzlaşmadığını və Quran əxlaqından tamamilə uzaq olduğunu dərhal görər. Xurafatçılar yəhudilərin yer üzündən silinməsi ilə kifayətlənmir, dinsizlərin, xristianların, qadınların, hətta Müsəlman olub onun təriqətindən olmayanların bütünlüklə yaşama haqlarının olmamasını arzu edirlər. Onların bu qorxunc və çirkin ideologiyalarına qarşı Qurana sarılmaq və Allahın bizə nazil etdiyi və məsul olduğumuz yeganə Kitabdan dinimizi çox yaxşı öyrənməliyik.

Xurafatçılar bütün yəhudiləri lənətlənmiş adlandırdıqları halda, Qurana uymadıqları və Allahın, Onun Peyğəmbərinin (sav) adından yalan danışdıqları üçün özləri lənətləniblər:

“Allaha qarşı yalan uydurub iftira yaxandan daha zalım kim var? Bax bunlar Rəblərinə təqdim ediləcəklər və şahidlər: “Rəblərinə qarşı yalan söyləyənlər bunlardır” deyəcəklər. Xəbəriniz olsun: Allahın lənəti zalımların üstünədir” (Hud, 18)

Rafət Əlizadə

Hər insanın həyata keçirmək istədiyi arzusu var. Bəzən bunların zamanı çox yaxın, imkanları da arzusunun reallaşması üçün uyğundur.

Böyük səy göstərərək əldə etdiyiniz eviniz, əşyalarınız, geyimləriniz, yediyiniz yeməklər, əlvan rəngləri ilə göz qamaşdıran çiçəklər, yamyaşıl ağaclar, bədəniniz, saçlarınız, dəriniz, qısası, hər şey zaman ərzində köhnəlməyə, xarab olmağa, yaşlanmağa məhkumdur. Heç bitməyəcəkmiş kimi görünən dünya həyatı çox qısa imtahan dövründən ibarətdir və bütün gözəlliklər zamanla məhv olur.

Hər insanın həyata keçirmək istədiyi arzusu var. Bəzən bunların zamanı çox yaxın, imkanları da arzusunun reallaşması üçün uyğundur. Bəzi insanların da böyük istəklə arzuladığı hadisələrin həyata keçməsi isə, Allah`ın izni ilə, çox çətin olur. Bu insanların əlindəki maddi-mənəvi imkanlar və şərait arzularının reallaşması üçün kifayət etmir. Məsələn, yaşlı bir insan nə qədər geriyə qayıdıb gənclik illərində yaşamağı arzulasa da, Allah`ın adətullahına uyğun olaraq, bu, dünya həyatında mümkün deyil. Bu vəziyyəti hər kəs bilir, ancaq yenə də imkanları istəklərinin reallaşması üçün çox uyğun olan insanlar da, olmayanlar da bəzən xəyallarının reallaşmasını çox istəyirlər. Bu da dünyadakı imtahanın bir sirridir.

Dünya həyatı bir göz qırpımı qədər qısa müddətdə bitir və insanların əldə etdiyi xoşbəxtlik hissi də sona çatır. Bu səbəbdən, insan bütün diqqətini təkcə istəklərinin reallaşıb-reallaşmadığına deyil, sonsuz axirət həyatını qazanacaq əxlaqda olub-olmadığına verməlidir. Çünki bir insanın bütün arzuları məhz istədiyi şəkildə reallaşsa da, xoşbəxtliyi bir neçə onillik davam edir. Sonda mütləq bu nemətlər əlindən çıxır və ölümlə birlikdə sahib olduğu hər şey geridə qalır. Arzu etdiyi bütün gözəllikləri axirətdə əldə etməyi hədəf seçən insan isə bu xoşbəxtlik hissini əbədiyyən duyacaq.

İnsan bir anlıq bu həqiqət üzərində düşünməli və müqayisə etməlidir. Öz-özünə qərar verməlidir. Sadəcə dünyadakı gözəllikləri əldə etmək üçün çalışmağın insana heç bir faydası olmayacağını görməlidir. Allah istəsə, insana dünyada da nemət verə bilər və bu, bir insan üçün böyük lütfdür. Ancaq insanın bunu məqsədə çevirərək rahatlığı, xoşbəxtliyi, sevinci üçün bunu bir növ şərt qoşması çox böyük qəflət və xətadır. İnsan arzuladığı bütün nemətləri Allah`dan dünyada və axirətdə lütf etməsini diləyər, ancaq Rəbbimizin ona verdikləri ilə də sevinər. Əsas odur ki, bu xoşbəxtliyi sadəcə səthi xoşbəxtlik kimi görməsin, əbədi həyatında Allah`ın bütün istədiklərini verəcəyini ümid edərək yaşasın. Unutmaq olmaz ki, möminlər həm dünya və həm də axirət nemətlərinin ən gözəlinə qovuşarlar:

Dünya həyatında da, axirətdə də onlara müjdə vardır… (Yunis surəsi, 64)

Ülviyyə Əlizadə

Kiçik uşaqlar irqi ayrı seçkiliyi, dinindən, millətindən, mədəniyyətindən asılı olaraq insanları fərqləndirməyi, insanlara zülm etməyi bilmirlər.

Nifrətin yayılmasının səbəbləri nədir? Nifrəti necə sevgiyə çevirmək olar?

Bütün insanlar sevgini bilərək dünyaya göz açırlar. Kiçik uşaqlar irqi ayrı seçkiliyi, dinindən, millətindən, mədəniyyətindən asılı olaraq insanları fərqləndirməyi, insanlara zülm etməyi bilmirlər. Çünki hər insan dünyaya gələrkən Allah`ın ona verdiyi ruhla doğulur, ruha da insanın fitrətinə uyğun olaraq sevgi hakimdir. İnsanlar nifrəti, kini, həmçinin irqinə, dininə, dilinə və fikrinə görə bir-biri ilə düşmənlik etməyi sonradan öyrənirlər.

İnsanlara nifrəti öyrədən və dünyadakı insanların əksəriyyətinin sıxıntılı olmasının səbəbi şeytandır. Şeytanın təlqinləri nəticəsində insanların əksəriyyəti sevgi ruhunun əksinə nifrət ruhunda olmağı seçmiş, asan olan sevgiyə deyil, çətin olan nifrətə üstünlük vermişlər. Fitrəti sevgi üzərində olduğu halda, buna zidd olanı seçərək düşmən qazanmış, problemləri həll etmək əvəzinə, daim şikayət edərək zülm sistemi əmələ gətirmişlər. Bu zülm sisteminin içində insanların rahat və xoşbəxt yaşaması isə mümkün deyil.

Bəs necə olur ki, ruh insan fitrətinə uyğun olaraq sevgiyə meyilli olduğu halda, nifrət bu qədər asanlıqla ruhlara hakim olmuşdur? Qurana baxdığımız zaman bunun səbəbini asanlıqla görmək mümkündür. Ayədə şeytanın Allah`a qarşı üsyanı və vədi bu şəkildə xəbər verilir:

… Sənin düz yolunun üstündə oturub (insanları) tovlayacağam. (Əraf surəsi, 16)

Lakin qəlbi kin və nifrətlə dolu olan insanlar bu ruhi hallarını dəyişdirmədikləri müddət ərzində sıxıntı və bədbəxtlikdən qurtula bilməzlər. Allah`ın bəyənmədiyi bu əxlaqda davam edən, həqiqi imanı yaşamaq istəməyən bu insanlar axirətdə də bu sıxıntılı həyata davam edərlər. Çünki dünyada ikən sevgini, mərhəməti, səmimiyyəti, təvazökarlığı yaşamayan, ikiüzlülüyü, səmimiyyətsizliyi, üsyanı normal həyat tərzinə çevirən insanlar axirətdə də buna uyğun qarşılıq görəcəklər.

Dünyada daim müharibədən, zülmdən bəhs edənlər bu sevgisiz, mərhəmətsiz əxlaqın hələ dünyada ikən özlərinə yaşatdığı əzabın axirətdə də sonsuz əzaba çevriləcəyini bilməlidirlər. Bu əxlaq bu şəxslərin dünya həyatında heç kimlə dost ola bilməməsinə, sevilməməsinə, bu nemətlərdən məhrum qalmasına və Cəhənnəm əzabını yaşamasına səbəb olur. Allah dilərsə, eyni narahat mühiti bu şəxslər üçün sonsuza qədər yarada bilər. Çünki Quranda Cəhənnəm əhlinin də bir-biri ilə davamlı mübahisə etdiyi, od əzabı ilə yanaşı bir də bu narahat mühitin gətirdiyi mənəvi əzabı da yaşadığı bildirilir:

“Şübhəsiz ki, od sakinlərinin bir-biri ilə höcətləşməsi bir həqiqətdir”. (Sad surəsi, 64)

Bu nifrət ruhunun səbəb olduğu müharibələrə də kifayət qədər pul xərclənir. Halbuki dünyaya sevgi hakim olsa, müharibələrə xərclənən bu pullar daha faydalı sahələrə xərclənə bilər. Məsələn, 11 sentyabr hadisələrindən sonra Amerikanın Əfqanıstana əsgər göndərərək başlatdığı müharibəyə rəsmi məlumatlara əsasən, 1,7 trilyon dollar pul xərclədiyi bildirilmişdir. Halbuki bu, bütün dünyadakı aclığı 14 il müddətində aradan qaldırmağa kifayət edəcək məbləğdir.

Nifrəti sevgiyə çevirməyin tək yolu isə gözəl əxlaqın bütün dünyada yayılmasına vəsilə olmaqdır. Bunun üçün Quran əxlaqını yaşamaq lazımdır. Belə ki, Quran bizə səbirli olmağı, fədakarlığı, təvazökarlığı, vəfanı, sədaqəti, bağışlamağı tövsiyə edir. İnsanların əksəriyyətinin nifrəti təşviq etməsi sevginin hakim olmasına mane olmamalıdır. Sevgi tərəfdarı insan hər zaman Allah`ın köməkçisidir. Sevgini yaşayan və yaşadan hər insana isə Allah dünyanı da, axirəti də gözəlləşdirəcəkdir.

Nərmin Kərimzadə