Çörək müqəddəsdir eldə, obada, Əslər boyunca unudulmayıb. Odu ayaqlayıb ötən olsa da, Çörəyin üstündən keçən olmayıb.
Odur süfrəmizə yaraşıq, bəzək, Açmış qapımızı nə qədər qonaq. Biz çörək vermədik çörək istəyək, Biz çörək verdik ki, çörəkli olaq.
Qılınc
Dağılmış bir yurdun xərabəsindən, Bir qılınc qarşıma çıxdı bu səhər. Necə də rənginə qaralıq çöküb, Axıb dolandıqca aylar, fəsillər.
Bir insan əlində oynayan qılınc, Min ömrə son qoyub, min qəlbə dəydi. Torpağın altında çürüməzdi o, Torpağın üstündə qan tökməsəydi.
*Bu şeirlər Xalq şairi Hüseyn Arifin 1966-cı ildə Bakı şəhərində, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı tərəfindən kütləvi tirajla (15000) işıq üzü görən “Yollar və xatirələr” şeirlər və poema kitabından seçilib.
Qarın soyuqluğunda əridikcə qırmızı hərarət. Sakitləşirdi körpənin balaca ürəyi… Donan kiçicik barmaqlarını son dəfə apardı isti nəfəsinə doğru. Layla deyirdi ona buludlarda əyləşən mələklər. Gözlərini iricə açıb mələklərəmi baxırdı Xocalıdakı körpə? Dodağının kənarında donan gülüşlərdən danışın mənə… Görəsən, son dəfə onu belə gülümsədən nə idi? Nəyə, kimə gülürdü körpə? Anasınımı xatırlamışdı? Bəlkə də, onu yanına aparmaq üçün elə Tanrı özü gəlmişdi..
Aludə olub zülmət tanrıcasının zümzüməsinə 17 oktyabr 2020-də göy üzünəmi zilləndi körpə baxışların? Buludlarda əyləşən mələklərin laylasını dinlə, Mədinə, getmə… Ölüm bumbuz öpüşlərini səpdikcə dodaqlarına… Titrəyib soldu körpə əllərinin hərarəti… Qanadlandı göz bəbəklərindən neçə-neçə qaranquşlar, Gecənin Amozonvarı göz yaşlarını hiss edirsənmi? Mədinə, su istəyirsənmi? O gecə qan rəngində idi bütün ulduzlar, ay da dəyişmişdi libasını… Planet-planet uzaq olmalıydı ölüm sənə Mələklərmi toxudu bəmbəyaz kəfənini? O gecə için-için ağladı bütün qalaktika… Mədinə, lütfən, oyan, yatma… Ürəyinin getdikcə zəifləyən tik-takları Dəyişə bilərmi dövranın axsaq nizamını? Sıxmısan körpə əllərini dünyanın ədalətinə İcazə ver öpüm ovuc içlərini… Mədinə, aç əllərini… O gecə güllə yağarkən Nizaminin yurduna… Sən sonuncu sülh göyərçini idin, Mədinə… Qanadlanıb sığındın pəmbə buludlara… Bir il dörd aylıq ömründə Qucaqladın ölümü sakitcə, Daşıyaraq milyonların məsumiyyətini Addımladın əbədiyyətə… Bütün dillərdə əzbər kimi qaldın Üzündəki qorxulu yuxunu necə dartıb alım? Necə bəxş edim dodaqlarına gülüşləri? Mədinə… Mədinə… Mədinə, Eşidirsənmi?
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi
İyilik, insanın içinden gelerek “Karşılığı ne olacak?” diye düşünülmeden, menfaat ummadan, getirisi planlanmadan yapılmalıdır. Aksi halde hiçbir anlamı kalmaz ve yapılanlar iyilik olmaktan çıkar. “İyilik alış- veriş değildir. İyilik eden mükâfat beklediği an tefecidir.” demiş Cemil Meriç. Ne kadar doğru söylemiş. Tefecilik bana göre biraz ağır kaçan bir söylem olsa bile bazı fikirlerimizi keskin sözlerle ifade ederek daha iyi anlatabiliriz. “İyilik yap, denize at. Balık bilmezse Halik bilir.” Türk atasözü hepimizin bildiği ve benim de sıkça kullandığım bir sözdür.
Sizce iyilik nedir? Bence insanları birbirlerine bağlayan güzelliktir. Çelikten bile güçlü bir bağdır. Gönülden gönüle kurulan yıkılmaz köprüdür. Yaşamımız boyunca ne kadar çok gönül köprüsü kurarsak o kadar güçlü oluruz. İnsanları mutlu ederek mutlu olmaktan daha büyük bir haz olur mu hiç!
Bir fıkra anlatmak istiyorum: Yağmurlu bir günde elinde şemsiyesi olan bir adam şemsiyesi olmadığı için ıslanan komşusunu görür. Komşusunun ıslanmasına gönlü razı olmaz, onu yanına çağırır. Şemsiyeyi ortaklaşa kullanarak evlerine varırlar. Islanmaktan kurtulan adam komşusunu çok teşekkür eder. Komşusunun çok iyi biri olduğunu düşünür. Ona karşı sevgisi artar. Ancak komşusu onu her gördüğünde ona o yağmurlu günü hatırlatır. “Arkadaş, ne yağmurdu o! Seni şemsiyemin altına almasaydım sırılsıklam olacaktın.” der. Önceleri teşekkür eden komşu bu cümle her görüştüklerinde tekrarlanınca içten içe kızmaya başlar. Yine birgün köprü üzerinde karşılaşırlar. Komşu yine aynı cümleyi kullanınca adam çok bozulur. Kendini köprüden aşağı atar. Yüzerek kıyıya çıkar. Arkadaşının karşısına çıkar:“O gün şemsiyeyi başıma tutmasaydın bundan da beter olmazdım ya!” der.
Vefa duygusu yoğun olan insanlar, kendileri için yapılan iyilikleri asla unutmazlar. Ancak başa kalkma da yapılan iyiliklerin değerini düşürür. Vaktiyle iyilikte bulunduğunuz kişiden ömür boyu minnet beklemek de hoşa gitmez. Biz yine atalarımızın sözlerinde birleşelim: “Kötülük yapmak her kişiye, iyilik yapmak er kişiye mahsustur.” “Ne doğrarsan tabağına, o gelir kaşığına!” İyilik yapıp denize atmaya devam edelim öyleyse…
Allah hepimizi iyilerle karşılaştırsın. Sağlıcakla kalın.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru.
Demirəm ki, əhdinə düz, Bircə mənəm bu dünyada. Ancaq özgə təravətli, Bir çəmənəm bu dünyada.
Düşmüşəm haqq sorağına, Şöləyəm el çırağına, Haqsızlığın ayağına, Çətin enəm bu dünyada.
Demə, bu mənəmlik nədir, Nəcibənin düzdü vədi, Haqq adında bir əbədi, Ömür-günəm, bu dünyada.
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi Can dostumuz Zeytin 15 yaşında melez bir köpek. Border collie ve terrier karışımı, atalarında kurtluk da var. Kulakları da kurt kulağı, atalarından miras… Şu anda çok hasta… Epeydir tedavi görüyor. Maalesef düzelmedi. Bugün de serum bağlandı. Üç gündür gözlerim çağlayanlara döndü. Güya kızımı teselli edecektim. Onu can dostumuzun gidişine hazırlamaya çalışıyordum. Oysa ben hiç de hazır değilmişim. “Güçlü, dirençli” derler benim için. Öyle değilmişim veya değişmişim. Beş ay önce 2 Kasım 2020’de geçirdiğim yüz felcinden sonra bağışıklığımla beraber gücümü, direncimi de kaybetmiş olmalıyım. 5 Aralık 2006 doğumlu köpeğimiz Zeytin, henüz iki haftalık iken evimize gelip geçici bir konuk olarak adım atmıştı. Kızım Sena onu birkaç gün sevip sahibine geri götürecekti. Köpeğin sahibi Zeytin’in kardeşlerini satmıştı. Zeytin onlara göre çok çirkin olduğu için ona alıcı çıkmamıştı. Komşu çocuklarının elinde oyuncak olmuştu. Kızım da sırt çantasına koyarak bir iki günlüğüne gizlice eve getirmişti. Onu istemeyeceğimi biliyordu. Ertesi gün salonda dolaşan henüz dişleri bile çıkmamış kapkara varlığı görünce çığlığı basmıştım. Az sonra koltuğun üstünde panik içindeydim. Yavaş yavaş ona dokunmaya başladım. Boncuk boncuk bakan gözleriyle bana baktığında içimde bir sevgi yumağı oluştu. Yine de “Bu köpek gidecek!” dedim. Kızlarım Sena ve Seda “Üç gün kalsın ne olur anne!” diye yalvardılar. Üç gün dolunca bir hafta, bir hafta dolunca 15 gün kalması için yalvardılar. Sonuçta 15 yıldır bizde… Karşı çıkmamın birçok nedeni vardı. Temizliği ve bakımı zor olacaktı. Tüye ve toza alerjim, üstelik bir de köpek fobim en büyük sorunlardandı. Fobim ne zaman başlamıştı bilmiyorum. Çengelköy İlkokuluna giderken yol arkadaşım olan Sabahat birgün erkek kardeşinin kekeme olduğunu söylemişti. Kekemeliğinin sebebi ise onu bir köpeğin kovalamasıymış. Belki de köpek fobimde Sabahat’in kardeşinin kekemeliği etkendi. Belki de bu yüzden köpeklerden kaçmaya başlamıştım. Oysa çocukluğumda evimizde kedi, köpek hatta sincap ve keklik bile beslerdik. Annem çok merhametli bir kadındı. Çocuklara da hayvanlara da sonsuz sevgi ve şefkat duyardı. “Köpeğin adı ne?” dedim. “Mahalledeki çocuklar ‘Şirin’ koymuşlar adını.”dedi kızım. Ben de “Adı ‘Zeytin’ olsun. Simsiyah zeytin gibi…”Ona ‘Zeytin’ adını koydum. Evimizin bir ferdi oldu dile kolay on beş yıl! Dört beş aydır hasta… İki haftadır hemen her gün veterinere götürüyoruz. Bugün de serum bağlandı. İyileşmesi için elimizden geleni yapıyoruz. Dualarımızı da eksik etmiyoruz. Sizler de dua edin, olumlu enerjiler gönderin lütfen. Bugün Zeytin’e serum bağlanırken Veteriner Mete Betin’in muayenehanesinin duvarında asılı olan bir resimli ileti dikkatimi çekti. Köpeğin dilinden yazılmıştı: “Beni terk etme.” O anda Zeytin’e döndüm. “Lütfen sen beni terk etme!” diye fısıldadım. Biz onları terk edemeyiz asla! Yeter ki can dostlarımız bizi terk etmesinler! ÖNEMLİ NOT: Başta Adana Büyükşehir Belediye Başkanından, Seyhan Belediye Başkanından, Yüreğir Belediye Başkanından ricam hayvan hastaneleri ve hayvan mezarlıkları açmalarıdır. HARİKA UFUK ADANA 29 MART 2021 SAAT:17.00 Yazı bittiğinde fotoğraf aynı saatlerde çekildi.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyi (AAB) klassik aşıq yaradıcılığında mühüm yer tutan dastançılıq ənənəsinin müasir dövrdə yenidən təqdim olunmasına həsr olunmuş layihəyə başlayıb.
Bu barədə məlumat verən AAB-nin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu bildirib ki, layihə çərçivəsində dastanların çağdaş aşıqların ifasında sənətsevərlərə yenidən təqdim olunması nəzərdə tutulur. Layihə çərçivəsində hazırlanacaq dastan-tamaşalar “Mədəniyyət” kanalı vasitəsilə geniş auditoriyaya təqdim olunacaq.
Repertuar seçimi zamanı məşhur dastanlarla yanaşı, sənətsevərlərə nisbətən az tanış olan dastanlara da müraciət olunacaq. Hazırda “Xəstə Qasımın Şamaxı səfəri”, “Yetim Aydın”, “Tahir və Zöhrə” və s. dastanların üzərində hazırlıq işləri görülür.
Dastanlarla bağlı repertuar seçimində bir məqam da ondan ibarətdir ki, ədəbiyyat və mədəniyyət tariximizdə özünəməxsus yeri və rolu olan böyük şəxsiyyətlərin yaradıcılığına və onlarla bağlı yaranmış dastanlara da böyük önəm verilir.
“Bu il Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 200 illiyidir. Bu yubileyin ölkəmizdə geniş miqyasda qeyd olunması üçün ölkə başçısı sərəncam imzalayıb. Layihə çərçivəsində ilk iş də bu böyük ustada həsr olunub – “Aşıq Ələsgərin Söyüdlü səfəri” adlı dastan-rəvayət gənc aşıqlardan Elbrus Hüseynov və Şöhrət Kərimovun ifasında rəğbətlə qarşılanıb. Elməddin Məmmədli və Şəhriyar Qaraxanlının ifa etdikləri “Hüseyn Bozalqanlının Tiflis səfəri”, eləcə də Şirvan aşıqları Elman Talıstanlı və Babək Şakirlinin söylədikləri “Abdulla və Cahan” dastanları da uğur qazanıb. Hər üç dastan-rəvayəti “Mədəniyyət” kanalı vasitəsilə geniş tamaşaçı auditoriyası da seyr edib”, – deyə Musa Nəbioğlu bildirib.
Layihə çərçivəsində tamaşaçılara təqdim olunacaq dastanlardan biri də bu il 880 illik yubileyini qeyd etdiyimiz Nizami Gəncəvinin “Leyli və Məcnun” poeması əsasında yaradılmış eyniadlı dastandır. Həyat və fəaliyyətinin mühüm hissəsi Qarabağ xanlığı ilə bağlı olmuş böyük söz ustadı M.P.Vaqiflə bağlı “Vaqif” dastanının da aşıqların ifasında təqdim olunması planlaşdırılır.
Gələcəkdə bu dastan-tamaşaların paytaxtın mədəniyyət ocaqlarında təqdimatı və eləcə də bunların əsasında videoalbom hazırlanması nəzərdə tutulur.
Aprel döyüşlərinin qazaxlı qəhrəmanları🇦🇿 Kapitan Mühüd Orucov Qazax rayonunun Fərəhli kəndində anadan olub. 13 iyul 1984 – ∞ Vətən🇦🇿 Baş leytenant Elvin Namazov Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndində anadan olub. 7 sentyabr 1990 – ∞ Vətən🇦🇿 Əsgər Orxan Əliyev Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində anadan olub. 11 avqust 1995 – ∞ Vətən🇦🇿 🇦🇿Torpaq, əgər uğrunda ölən varsa, Vətəndir!🇦🇿 Bizlər sizlərə borcluyuq, igidlər🇦🇿 Ruhunuz şad olsun, Şəhidlər🙏🇦🇿
Əməkdar mədəniyyət işçisi, ustad aşıq Əli Quliyevin (Urfan Əli) yeni kitabı işıq üzü görüb.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu bildirib ki, dövrümüzdə klassik aşıq ənənələrini böyük ustalıqla yaşadan, sənətkarlıq xüsusiyyətləri ilə seçilən Urfan Əli həm də bədii yaradıcılıqla məşğul olur. İndiyədək bir neçə kitabı işıq üzü görmüş ustadın 75 illik yubileyi ərəfəsində çap olunmuş bu kitabda onun aşıq şeirinin müxtəlif formalarında qələmə aldığı yaradıcılıq nümunələri – ifa etdiyi aşıq havaları qədər könüloxşayan və şirin olan gəraylı, qoşma, divani, təcnis, müxəmməs və s. şeirləri yer alıb. Kitabda həmçinin aşığa həsr olunmuş məqalə və şeirlərə də yer verilib.
“Elm və təhsil” nəşriyyatında nəfis tərtibatla çap olunmuş “Eşqsiz insanın qəlbi boş olar” adlı kitabın məsləhətçisi Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlıdır.
Onun haqqında düşünəndə həmişə ilk olaraq ağlıma gələn Həzrət Əlinin (s) bu mübarək kəlamları olur:
“Gözəl və aydın danışanlar sehr kimi əsrarəngizdir”. Ağalar Bayramov Allahın ona verdiyi ecazkar səsiylə insanları öz sehrinə sala bilir. Və mən bilərəkdən onun adının önündə titullarını yazmadım. Çünki onu hamı sadəcə Ağalar Bayramov kimi tanıyıb sevib – titulsuz-filansız. O da sadəliyi hər şeydən üstün tutub. Bu yerdə L.N.Tolstoyun bir fikrini xatırlamamaq olmur: “O yerdə ki, sadəlik, yaxşılıq və həqiqət yoxdur, orda böyüklük də yoxdur”.
Mən Ağalar müəllimi əvvəlcə səsiylə tanımışam. Səsinin sehrinə, ovsununa düşən yüz minlərin, milyonların biri də mənəm. O səsi dinləyəndə adamın dünyanın dərdi-səriylə baş-başa qaldığı anlar da olur, sevincdən aşıb-daşan, cavanlıq eşqiylə çağladığı vaxtlar da.
Mən onun səsini sadəcə eşitmirəm, həm də o səsin rəng çalarlarını görürəm, ətrini, dadını duyuram. Bu səs dərdin, kədərin, şəhidlərimizin qanının rənginə boyanıb Vətənimizin, millətimizin üzləşdiyi müsibətləri, faciələri, qaçqın və məcburi köçkünlərin ah-naləsini də çatdırır, şəhid analarının fəryadına da çevrilir. Tarix kitabına çevrilərək keçmişimizi vərəq-vərəq bizə bir də çatdırır, bu gün düşmən tapdağında olan torpaqlarımız da daxil olmaqla bütöv Azərbaycanımızın xəritəsini cızır, sərhədlərimizin toxunulmazlığı naminə mübarizəyə səsləyir. Sevgi şeirləri deyəndə məhəbbətin, gözəlliyin rəngində qəlbimizə yol tapır, bu səsin sehrinə düşüb cavanlığımıza qayıdırıq. Vətənpərlikdən danışanda ordunu döyüşə səfərbər edən sərkərdəyə dönür. Bayramlarda, elin-obanın şad günlərində, şənliklərdə sevincin, arzu-istəyin rənginə, ətrinə, dadına çevrilib evimizə-ocağımıza ayaq açır bu səs.
Bu səs Tanrının bizə payıdır. Digər sərvətlərimizlə yanaşı, Allah bu səsi də bizə verib ki, dərdlərimizi ovutsun, biganəlik buzunu əritsin. Amma təkcə faciələrimizə ağlamaq üçün verməyib bu səsi. Həm də ona görə verib ki, bizə qələbə sevincini də çatdırsın. Və onun səsinin hələ görmədiyimiz bir rəngi, dadmadığımız bir dadı da var – Qələbənin rəngi… Qələbənin dadı… O rəngi görmək, o dadı duymaq, daha doğrusu, Ağaların səsini o rəngdə görmək, Ağaların səsindən o tamı dadmaq hamımızın arzusudur. İnanıram ki, bunu bizlərə bəxş etmək qisməti də nəsib olar Ağalar müəllimə… İnşallah, o gün uzaqda deyil.
Bu gün onun 60 yaşı tamam olur. Bu 60 ildə sevincli günləri də çox olub, dərdlə baş-başa qaldığı anlar da. Sevincdən, uğurdan yersiz qürrələnməyib, kədər onu sındırmayıb. Dostoyevski bu kəlamları sanki onun üçün deyib: “Böyük dərrakə və böyük qəlb sahibi olanlar əzab və iztirab çəkməyə borcludurlar”.
60 yaş ömrün həm də bir anlığa nəfəs dərib arxada qoyduğun illərə nəzər salmaq, özün-özünə hesabat vermək zamanıdır. Bu yubiley isə Ağalar müəllimin təkcə özünə yox, həm də Vətənə, millətə hesabat məqamıdır. Şükürlər olsun ki, bu hesabatda üzqarası olacaq, dilgödəkliyi gətirəcək səhifələr yoxdur. Şərəfli hesabat məqamın mübarək olsun, qardaş!
60 il Ağalar Bayramovun fiziki ömrünün, cismani varlığının zaman ölçüsüdür. Onun sənətinin, ecazkar səsinin yaşı isə çox-çox qədimlərdən başlayır. Və hərdən mənə elə gəlir ki, o elə 30-40 il bundan əvvəl də 60 yaşındaydı – müdrikliyi və əzəmətiylə, səsindəki şirinlik və ağayanalıqla, dərdi dərdin dilində, sevinci, fərəhi şadlığın, arzu-istəyin dilində danışdırmasıyla, öyüd-nəsihətləriylə. Bu gün isə o mənim üçün də həm də 30 yaşındakı gəncdir – şuxluğu, gənclik təravəti və enerjisi, qurub-yaratmaq həvəsiylə.
Sənətkar ömrünə ölməzlik möhürünü çoxdan vurmuş Ağalar müəllimi 60 illik yubileyi münasibəti ilə təbrik edir, ona cansağlığı və Tanrının qismətinə yazdığı ömür payını ağrı-acısız yaşamasını arzu edirəm.
Bu günlər onu təbrik edənlər saysız-hesabsızdır. Mən də öz təbrikimi sosial şəbəkələrin birində ona ünvanlanmış təbriklərdən bir cümlə ilə bitirmək istəyirəm: “Ağa, bu qədər yanırsan, görəsən biz sənə yana biləcəyikmi?”
Musa Nəbioğlu
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin katibi, “Ozan dünyası” jurnalının baş redaktoru
Zəlimxan Yaqubun yaradıcılığında çox mühüm yer tutan bir qol da aşıq yaradıcılığına, bütövlükdə ozan-aşıq sənətinə və bu sənətin daşıyıcılarına bağlılıqdır. Bu barədə şairin özü belə deyir: “Təkcə mənim dillərdə gəzən lirik şeirlərim deyil, irihəcmli əsərlərimin hamısı saz üstündə bəstələnib, havacat üstə deyilib, sonradan vərəqlərə köçürülüb”.
Hələ 1978-ci ildə Xalq şairi Osman Sarıvəlli yazırdı: “Zəlimxanın şeirləri, əsasən, xalqımızın həyat, məişət ənənələrindən, onun yaradıcılığından, şeir dilindən qidalanır. Müəllifin xalq yaradıcılığına böyük məhəbbəti, dil, ifadə, ruh yaxınlığı, forma yaxınlığı folklorun, aşıq şeirinin əsla kor-koranə təqlid və təkrarı deyildir. İstedadlı gənc şairin əsərləri mövzuları, fikir və mülahizələri, arzu və diləkləri etibarilə tamamilə orijinaldır”. Xalq şairi Hüseyn Arif isə belə deyib: “Zəlimxanın mayası sazla yoğrulub. Sazın bağrından qopan od-alovu, simlərdən süzülən zümzüməni onun şeirlərində eşitmək olar. Sazla Zəlimxan baş-başa verib pıçıldaşanda, mənə elə gəlir ki, iki şeir-sənət vurğunu bir-biri ilə dərdləşir, bir-birinin hoyuna çatır, dadına yetir”.
Akademik Kamal Talıbzadə isə yazırdı: “Zəlimxan sazla şeirin ruhunu, mayasını birləşdirən şairdir. Bu iki sənət dünyasının vəhdəti Zəlimxan şəxsiyyətində Azərbaycanı təmsil edir”.
AMEA-nın müxbir üzvü Səlahəddin Xəlilov yazır: “Zəlimxan Yaqub Dədə Şəmşirdən Dədə Qorquda doğru gedir. Gedir və geri qayıdanda artıq öz saldığı yolla – tarixlə müasirliyin vəhdəti ilə işıqlanan yeni bir yolla qayıdır”.
Zəlimxan Yaqub özü isə yazır: “Mənim şeirlərimin hamısında musiqinin sehirli qanadları var. Nəğmələrim nə qədər uzağa uçur uçsun, heç vaxt yorulmaq bilmir. Müxtəlif ölkələrdə, müxtəlif qitələrdə şeirlərimi əzbər oxuyan yüzlərlə poeziya vurğunu görmüşəm. Sərhədləri aşan şeirlərim öz qırılmaz qanadları ilə gedib dünyanın o başından öz həvəskarlarını, öz oxucusunu tapır. Bu uzaq uçuşların bir hünəri şeirin gücüdürsə, bir hünəri də o şeirin canındakı saz musiqisinin gücüdür”.
Bəli, Zəlimxan Yaqub şeirinin gücü, qüdrəti bir tərəfdən onun fitri istedadı ilə bağlıdırsa, digər tərəfdən saza bağlılığındadır. Təsadüfi deyil ki, Z.Yaqub “Saza Allah demədim, ancaq onu Allahı sevən kimi sevdim”, mən sazdan doğulmuşam, “sarıldığım sazdı mənim”, – deyir:
Əl açıb göylərə çox yalvarmışam,
Qoy bu gün saz olsun Allahım mənim.
İstəyim Tanrının xətrinə dəysə,
Gərək bağışlana günahım mənim.
13 cildlik “Əsərləri” külliyyatının birinci cildinə yazdığı ge¬niş müqəddimədə şair özünün aşıq sənətinə bağlılığı və bunun yaradıcılığına təsiri haqda belə yazır: “Ömrümün körpəlik və uşaqlıq çağlarından böyük sənətkarların danışdığı dastanları yad-daşıma köçürməyim, mənim o dastanların qəhrəmanlarına bənzəmək həvəsim sonralar mənə o imkanı verdi ki, “Saz”, “Yunus Əmrə”, “Ələsgər”, “Aşıq Hüseyn Saraçlı”, “Əbədiyyət”, “Pey-ğəmbər” kimi lirik-epik əsərlər, dastanlar yaratdım. Əgər vaxtilə çox böyük təsir gücünə, dil gözəlliyinə malik olan dastanları qəl-bimə, ruhuma köçürməsəydim, məndə zərrə qədər şübhə yoxdur ki, yuxarıda adını çəkdiyim əsərlərin heç biri dünyaya gəlməzdi”.
Və Zəlimxan Yaqub deyir ki, “mənim şeirlərimin dili çaldığım sazın dilidir”. Bu səbəbdəndir ki, onun poeziya dili “heç vaxt pəltək olmur, dolaşmır, dolaşdırmır, əllaməçilik eləmir, nə varsa, necə varsa, xalq necə yaradıbsa, o şəkildə çatdırır”. Bu şeirlərin dili təmiz, duru, təbii, gözəl, aydın və səlis, rəvan və axıcıdır, elə buna görə də yaddaqalandır, seviləndir. Çünki:
Büdrəməz köhləni, yorulmaz atı,
Nağıldı, dastandı ömrü, həyatı.
Zəlimxan nə yazsa qoşma, bayatı,
Zəlimxan nə desə saz dilindədi.
Ədəbiyyat adlı böyük bir yolda ilk addımlarını atdığı gündən saza bağlanıb, “mən havacat Məcnunuyam”, – deyib, saz onun “əbədi Leylisi” olub. Aşağıdakı misraları yazanda şair 23 yaşlı bir gənc idi:
Az yandırsan, dərdim azmı?
Heç bilmirəm qışmı, yazmı?
Saz aşığı tanımazmı,
Zəlimxanam, ay “Sarıtel”.
Sonrakı illərdə yazdığı bir şeirdə isə, məni başqa yerdə axtarmağa gərək yoxdur, ünvanımı sazdan soruşun deyir:
Əl atmaq nə lazım kağız qələmə,
Heç kəsə demərəm yaz ünvanımı.
Kimə gərək olsa sözüm, söhbətim,
Ona göstərəcək saz ünvanımı.
Sarıldığım sazdı mənim, – deyib, sazın dili kimi dillənib, teli kimi danışıb, zili kimi yüksəlib, onu ana kimi əzizləyib, sona kimi sığallayıb. Həqiqəti, doğrusu da saz olub, məşəqqəti, ağrısı da. Bəzən Qərib olub – saz onun qürbətinə çevrilib, Məcnuna dönüb – saz həsrəti olub, Kərəm kimi yanıb – sazı hicrəti sayıb. Sazı Tanrının şah vergisi bilir, Qorqud quran bir yuvada Yunusdan qalan havanı dərk etməyənləri binəva hesab edir, “Zəlimxan saz-dan doğulub”, – deyir:
Çiçəklər yazdan doğulub,
Gözəllər nazdan doğulub,
Zəlimxan sazdan doğulub,
Sarıldığım sazdı mənim.
(“Sarıldığım sazdı mənim”)
“Qorqudam, Abbasam, Ələsgərəm mən, könlüm çalmasınmı saz havasını”, – deyən Zəlimxan Yaqub sazın-sözün beşiyi olan Borçalıda dünyaya gəlib, XX əsr aşıq sənətinin nəhənglərindən olan Əmrah Gülməmmədov, Hüseyn Saraçlı, Kamandar Əfəndiyev və digər ustad aşıqların əhatəsində böyüyüb, aralarındakı yaş fərqinə baxmayraq onların hər biri ilə dostluq münasibətində olub. Şeirləri mətbuata yol açmamış bu böyük ustadların dilində eldən elə yayılıb. Z.Yaqub yazır ki: “Ozan-aşıq dünyasıyla bağlı mətləblərin çoxunu oxuduğum kitablardan daha çox Borçalı aşıq məktəbinin çox ünlü şəxsiyyətlərindən – Əmrah Gülməmmədovdan, Kamandar Əfəndiyevdən və Hüseyn Saraçlıdan öyrəndim. Onlar böyük ustadlar kimi, eyni vaxtda məni Tanrının üç müqəddəsliyi ilə qovuşdurdular. Göylər aləmindən enib gələn, torpaqda ilahi ucalıq yaradıb yenidən uca göylərə qalxan səslə, sözlə və sazla tanış etdilər. Onların çaldığı havalar, oxuduğu sözlər, danışdığı dastanlar mənə elə bir xəzinə, sərvət bağışladı ki, onu dünyanın heç bir maddi xəzinəsi ilə almaq olmaz! Ömrümün ən coşqun vaxtında üç böyük ozanın taleyimə yazılması, beşiyimin başında durması mənim üçün Allahın ən böyük lütfü, hədiyyəsidir.
Onlar bütövlükdə şərqin müqəddəs üçlüyü kimi mənim varlığıma köçdü – məndə yaşamaq, məni yaşatmaq üçün”.
Bakı ədəbi mühitində əhatə dairəsi daha da genişlənən, Os-man Sarıvəlli, Hüseyn Arif, Süleyman Rəhimov, Xəlil Rza, Tofiq Bayram və digər böyük şair və yazıçılarla sıx ünsiyyətdə olan Zəlimxan Yaqub eyni zamanda Dədə Şəmşir, Mikayıl Azaflı, Əkbər Cəfərov, İmran Həsənov, Ədalət Nəsibov, Xanlar Məhərrəmov, Aydın Çobanoğlu və digər ustad sənətkarlarla da tez-tez təmasda olub. Ustadlar da həmişə onu özlərinə doğma sanıb, yeri gələndə ürəklərini ona boşaldıblar. Aşıq Şəmşirə, Mikayıl Azaflıya, Hüseyn Saraçlıya, Əmrah Gülməmmədova, Aşıq Kamandara, Xanlar Məhərrəmova və digər ustadlara onlarla şeir ithaf edib.
“Könlümdə yaşadıb könül varını, sazımı eşqinlə çalmışam, ustad”, – dediyi ustadlar ustadı Aşıq Ələsgərin yurdu ulu Göyçəni qarış-qarış gəzib, ona həsr etdiyi “Göyçədən gələn səslər” poeması vaxtilə həm də səhnələşdirilib. “Saz”, “Yunus Əmrə”, “Ozan evi – saz evi” poemalarını, “Hüseyn Saraçlı dastanı”nı yazıb, Hüseyn Bozalqanlıya poema həsr edib. Aşıq sənətinə və ustad aşıqlarımıza aid onlarla məqalənin müəllifidir, ustad aşıqlardan bir çoxunun kitabı məhz onun xeyir-duası, məsləhəti və redaktorluğu ilə işıq üzü görüb.
Zəlimxan Yaqubun aşıq sənətinə dərindən bələdliyi ilə yanaşı, ustad aşıqlarla dostluq münasibəti, yaradıcılıq əlaqələri də yaradıcılığında öz əksini tapıb. XX əsrdə yaşayıb-yaratmış ustad sənətkarlara şeir həsr etməklə bərabər, onlar haqqında bir sıra publisistik məqalələr, xatirə yazıları yazıb.
Onun Dədə Şəmşirlə olan doğmalığı hər ikisinin yaradıcı¬lı-ğında da ifadə olunur, bu gün şirin bir xatirə kimi yaddaşlarda yaşamaqdadır.
“Allah Kəlbəcəri Şəmşirə, Şəmşiri də Kəlbəcərə xəncərə gümüş kimi yaraşdırmışdı”, – deyən şair “Şəmşirli, Şəmsirsiz günlərim” adlı məqaləsində XX əsr Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında özünəməxsus yeri və rolu olan Dədə Şəmşir haqqında yazır: “Kəlbəcər və Şəmşir sözləri mənim üçün su ilə torpaq kimi, közlə ocaq kimi, sözlə dodaq kimi bir-birinə yaxın və doğma sözlərdir. Çünki Allah-Təala Kəlbəcəri xəlq edəndən bu günə kimi Kəlbəcər heç bir aşığın, şairin, ziyalının dilində Aşıq Şəmşirin dilində olan qədər poetik yüksəkliyə, mənəvi ucalığa qalxıb, poeziyanın mənəvi sərvətinə çevrilməyib”.
Bir bağın var, bayatılı, qoşmalı,
Xəzan görməz, talan olmaz, ay ustad.
Götürəndə Ələsgərin sazını,
Çaldığın tək çalan olmaz, ay ustad.
– deyə müraciət edib bu böyük ustada. Yeni şeir yazanlara üzünü tutaraq deyib ki, çox da öz döşünə döymə, “yeri, öz borcunu ödə Şəmşirə”.
Aşıq Ələsgərdən sonra sözün-söhbətin naxışının, xalının getməsindən narahatlığın ifadəsi kimi, böyük ustada “Dədələr azalır, ay Dədə Şəmşir”, – deyə xitab edəndə, ustad da ona belə cavab verib:
Fikir ver Şəmşirin çəkdiyi aha,
Söz ağır getməsin qadir Allaha.
Vurğunu çağırmaq çətindir daha,
Qövr edir sinəmdə yara, Zəlimxan.
XX əsr Azərbaycan aşıq sənətinin görkəmli nümayəndələrindən olan Mikayıl Azaflını “sənət dağlarının qoca qartalı”, “Füzulinin “Şikayətnamə”sindən sonra ən böyük şikayətnamələr müəllifi”, “həqiqət carcısı”, “həsrət-hicran nəğməkarı”, “dərd dağı, qəm dəryası”, “xalqın dərd daşıyan qocası” olan Haqq aşığı adlandıran Z.Yaqub “Azaflı çinarı” adlı məqaləsində yazır:
“Mikayıl Azaflı sənəti, onun şəxsiyyəti və şəxsi keyfiyyətləri öyrənilməyə və öyrədilməyə layiq olan bir məktəbdir. O məktəbin şagirdi, tələbəsi nə qədər çox olsa, bir o qədər xalqın, millətin, sənətin, ruhun, yaddaşın və gələcəyin xeyrinədir”.
Aşıq Əkbər Cəfərovun sənətinə məhəbbətini, səsinə vurğunluğunu, şəxsiyyətinə hörmətini belə ifadə edir:
Əkbər əmi, ucalsa da göylərə,
Səsin, yerə məhəbbətin səsidir.
Oxuyursan, bulaq düşür yadıma,
Bu zümzümə təbiətin səsidir.
Çiçək kimi qoxladıqca ətrini,
Zəlimxan da əziz tutur xətrini.
Ellər bilir qiymətini, qədrini,
Bu qəhqəhə o qiymətin səsidir.
Zəlimxan Yaqub böyük məmnunluqla dövrümüzün böyük ustadlarından olan əvəzedilməz sənətkar Ədalət Nəsibov sənətinə vurğunluğunu “Ədaləti dinlədim” adlı şeirində tərənnüm edir.
Aşıq Xanlar Məhərrəmova da şeirlər ithaf edən Z.Yaqub onun haqqında “Göynərtili xatirə” və “Onun yaşadığı ömür” adlı məqalələr də yazıb və haqlı olaraq deyir ki: “Aşıq Əmrah və Aşıq Ədalət kimi saz tanrılarından sonra o yüksəkliyə ucalmaq, özünəməxsus yol seçmək, seçilmək, əzizlənmək, xalq sevgisi, el məhəbbəti qazanmaq hər oğulun yox, ər oğulun işidir. Bu misilsiz işi Xanlar bacardı, özü də yaxşı bacardı”.
O, deyir ki, “Xanların üçcə havasına qulaq asmaq kifayət idi ki, dumduru durulub dağ çeşməsinə dönəsən”. Xanlar iddialı adam deyildi, dünya malında gözü yox idi, özünün və sözünün yerini bilirdi. Sazını da, sözünü də urvatdan salmaz, baha satardı.
“Havacatdan zəri, saz adlı səngəri, dağ kimi ləngəri olan” aşıq Xanlar Məhərrəmovun ölüm xəbəri şairi sarsıdır, qəlbini göynədir:
Həyat yalan, ölüm doğru,
Zəlimxanın yandı bağrı.
Canımdakı nisgil, ağrı,
Saçımdakı dən Xanlarım.
Şimşək vuran, sel aparan,
Əlimdən gedən Xanlarım.
Özünü “aşıqlı, şairli, ağbirçəkli, sərkərdəli, ozanlı, dədəli Bor-çalı dünyasının” bir parçası sayan Xalq şairi sazın müqəddəs beşiklərindən olan Borçalı aşıqları haqqında belə deyir: “Borçalı aşıqalrı ifadəsi mənim üçün həyat sözü, tale sözü qədər əziz, şirin və müqəddəsdir”.
Və yazır: “Bəxtim onda gətirib ki, üç böyük sənətkarın – Aşıq Əmrahın, Aşıq Kamandarın və Aşıq Hüseyn Saraçlının tərlan kimi qıy vuran vaxtı mənim dəliqanlı gənclik illərimə təsadüf edib. Onların üçünün də balını arı çiçəkdən şirə çəkən kimi çəkmişəm”.
Sənətdə ilk addımlarını Borçalıda atıb, sonradan bütün Türk dünyasının ünlü sənətkarlarına çevrilən bu və digər ustadlar haqqında silsilə şeirlər, dastan və məqalələr yazıb.
“Borçalı aşıqlarının fəaliyyəti, ifaçılıq mədəniyyəti, sazla sözün vəhdətinin yaratdığı emosional duyğu bizim dilimizin saflığını yaratdı”, – deyən Zəlimxan Yaqub eyni zamanda yazır: “Borçalı aşıqlarının üstün və uğurlu bir cəhətini də deyim ki, onlar Borçalı aşıq məktəbini təmsil etsələr də, Azərbaycan aşıq məktəblərinin hamısına böyük hörmətlə yanaşıblar. İstər Göyçə-Kəlbəcər aşıq məktəbi olsun, istər Şirvan məktəbi, istər Təbriz məktəbi olsun, istər Qazax-Gəncəbasar məktəbi – hamısına hörmətlə yanaşıblar”.
XX əsr Azərbaycan aşıq sənətinin çox böyük simalarından biri Xındı Məmmədi “öz səsiylə, avazıyla Tanrı dərgahından gələn, Allahın avazı, möcüzəsi” adlandırır, Əmrah Gülməmmədovdan danışanda deyir ki, Əmrah əsrlərdən gələn səs, “tel gücünü sel gücünə döndərən” sənətkardır, yerin yeddi qatından şirə çəkib mayalanan kökümüzdür. Əmrahın hər barmağının bir cür xalı varıydı, hər xalında bir Borçalı varıydı: “Özünün saz dünyası ilə havalara yenilik gətirən, Azəbaycan tarixində ilk dəfə olaraq sazı püxtələşdirən, kamilləşdirən, on bir telli saz şəklinə salan, onu Tanrı dərgahına qaldıran şəksiz və şəriksiz, müdaxiləsiz və müdafiəsiz, tərəddüdsüz Aşıq Əmrah Gülməmmədov olub”.
Əmrah kimi ölməzlərin önündə “gəlib diz çökənləri” də görən şair onu yurdun dədələşən övladı adlandırır, “Əmrah ömrü ömürlərə paylanan bir danılmaz həqiqətin ömrüdür”, onun ayrılığı dağdan ağır yükümüzdür, “onun səsi qulağımda qalmasa, mənim səsim yer üzünə yayılmaz”, – deyir, mən aşığam deyib, sənətdən xəbərsiz naşılara məsləhət görür ki:
Əlli il taxtaya, simə döyüncə,
Bircə gün sazını çal Əmrah kimi.
Şair deyir ki, Dədə Qorqud zirvəsiylə tən duran aşıq Əmrah zirvəsi elə bir zirvədir ki, çox boylara öz boyundan boy verəcək. Onun sənətini Haqqın vergisi adlandırır:
Min ömür uzadıb, ömür üzməyib,
Yersiz oynamayıb, yersiz süzməyib.
Usta bağlamayıb, zərgər düzməyib,
Sənə Haqdan gəlib saz, Əmrah dayı.
(“Əmrah dayı”)
Çox ustadlar görən Zəlimxan Yaqub deyir ki, Aşıq Əmrah pərdə-pərdə, xana-xana ruha hopdu, qana keçdi, yana-yana ocaq oldu, təbi daşqın Araz oldu, telli sazın meydanında şir gəldi, şir getdi, pir gəldi, pir getdi, bir gəldi, bir getdi:
Başımıza gəldi nələr,
Ay Zəlimxan, qaldıq mələr.
Açıldı çox möcüzələr,
Əmrah sirr gəldi, sirr getdi.
(“Aşıq Əmrah”)
Hüseyn Saraçlıdan bəhs edəndə Zəlimxan Yaqub deyir ki, “O, mənim Şəmsim oldu, mən onun Mövlanası”. Həyatının mə-nası “ozan ömrü, saz ömrü” olan, sazdan yaranıb, sözdən doğulan, sazının laylasında neçə aşıq, könüllərdə sənət adlı sönməz işıq böyüdən Hüseyn Saraçlı yurd-mahal aşığıydı, meydanda Koroğluydu, Rüstəm-Zalıydı.
Hüseyn Saraçlıya dastan da həsr edən Z.Yaqub məqalələrinin birində bu böyük ustad haqda belə yazır: “Aşıq Hüseyn Saraçlını Allah əsl ozan kimi yaratmışdı. Ona baxanda elə bilirdin Yunus Əmrə də budur, Dadaloğlu da budur, Aşıq Veysəl də budur, Xəstə Qasım da budur. Yerişi, duruşu, gəzişi, danışığı, əlini bığına çəkməsi, nəmli dəsmalla aradabir alnının tərini silməsi – hamısı o qədər ölçülü-biçili, nizamlı, səliqəli, insanı heyrətə gətirən bir gözəllik mücəssəməsi idi”.
Hüseyn Saraçlının ölümündən təsirlənən şair yazır:
Yüz dəfə çək, yersiz ahdan nə çıxar,
Qəlbi yasda saxlamaqdan nə çıxar.
Ay Zəlimxan, ağlamaqdan nə çıxar,
Az sızılda, az inildə, az ağla!
Saraçlının taleyindən əsər yaz,
Saraçlının dastanını yaz, ağla!
Şeirlərindən da göründüyü kimi, 1987-ci ilin baharında Borçalıda XX əsr Azərbaycan aşıq sənətinin iki ünlü simasının – Əmrah Gülməmmədov və Hüseyn Saraçlının dünyasını dəyişməsi onu təsirləndirir, “sözü ürəkdə, sazı köynəkdə” qalan “bir mahalın mahal boyda dərdi var”, – deyir. Haqlı olaraq deyir ki, analar bir də Xan Əmrahı doğmaz, Saraçlını zaman bir də yetirməz, bu ustadların həyatdan köçməsi bütövlükdə Azərbaycanın itkisi olsa da, onların varlığından sazın ömrü qazandı:
Nə qazandı sazın ömrü qazandı,
Nə itirdi, Azərbaycan itirdi.
Bu iki böyük ustadın dünyasını dəyişməsindən hədsiz təsirlənən, qəlbi göynəyən, Əmrah Gülməmmədovun ölüm günü yazdığı şeirdə “Aman ellər, xan Əmrahı itirdik, sənət mülkü Kamandarsız qalmasın”, – deyən Zəlimxan Yaqub Aşıq Kamandar Əfəndiyevlə də sıx dostluq münasibətində olub, onun sənətini hər zaman yüksək dəyərləndirib:
Ruhunla Qorqudtək qocalardasan,
Ahınla tüstülü bacalardasan,
Bəndə dərgahından ucalardasan,
Tanrı dərgahını haxla, Kamandar.
Aşıq Kamandar sənətini ovsun, tilsim, sehir, cazibədarlıq dünyası adlandıran Z.Yaqub yazır: “Aşıq Kamandar təzənəni tellərə yox, ürəklərə çəkirdi. Aşıq Kamandarın səsi boğazdan yox, ürəkdən gəlirdi. Aşıq Kamandar dərsini kitablardan yox, qırxlar pirindən, ələst aləmindən, ərənlər məclisindən almışdı. Boyu-buxunu da, yerişi-duruşu da, durumu-qırımı da, səs diapazonunun genişliyi də, nəfəs mənzilinin uzaqlığı da, avazı-laylası da, on bir telli, uzunqollu, gen sinəli tavar sazı da bəndənin yox, Allahın əsəridi.
…Kamandarın ömrü sazın, saz üstündə köklənən sözün ömrüdür. Qurbanidən Dədə Şəmşirə və bu günə qədər gələn ozan-aşıq dünyasında olan böyük sənətkarların hamısının birgə yaşadıqları ömürdür”.
Məqalələrinin birində şair yazır: “Saz mənim üçün Türk ru-hunun şəksiz və şəriksiz, tək və müqəddəs alətidir. Saz mənim üçün ana laylası, beşikdən məzara qədər ömür yolunda yol yoldaşım, könül sirdaşım, həyatım, varlığımdır”.
Sazın “ruhundan qopan”, sazın “ruhuna hopan”, sazı “özündə tapan”, özünün təbirincə desək, dili söz tutub, ağlı kəsəndən Ələsgər çağırırb, Ələsgər deyən, “el məclisi görməsə, şair könlü saz olmaz”, “sənsiz mənim bir məclisim, bir şənliyim olarmı heç”, – deyən şairin qəlbi kövrələndə, tənha qalanda həmişə ümid yeri, pə¬nahı saz olub, dərd-ələm üstünə yeriyəndə “Cəngi”, “Misri” onun silahına çevrilib, özü “havacat Məcnunu”, saz isə əbədi Leylisi olub, varlığını sazda görüb, sazın gücünə, sehrinə inanıb, ona güvənib:
Sən varsan, həyatda mən varam demək,
Səsimi hər yana yetir, ay sazım.
Saz adlı, sənət adlı bir yola könül verən Zəlimxan Yaqub deyir ki, bu yol məni duru və diri saxladı, “baxışımda haqq odunu, qəlbimdə nuru saxladı”. Bəli, bu yol onun gözünü yaşdan, yazını qışdan qoruyub, külündə qoru saxlayıb:
Haqdan, nahaqdan ölmüşdüm,
Qılıncdan, oxdan ölmüşdüm,
Vallah, mən çoxdan ölmüşdüm,
Saz məni diri saxladı.
(“Saxladı”)
Bəşəri qanunlardan fərqli olaraq, sazın müqəddəs qanunları dəyişməzdir. Saz duyanları uca göylərə qaldırır, duyğusuzlara divan eyləyir, insana öz ilkini, kökünü, tarixini tanıdır.
Ədəbiyyatşünas alim Azər Turan yazır: “Eiraf etməliyik ki, Azərbaycanda muğamın dərki müstəvisində ədəbiyyatın timsalında Bəxtiyar Vahabzadənin “Muğam” poeması hansı işi görübsə, Zəlimxan Yaqubun “Saz” poeması da saz havalarının dərki müstəvisində eyni işi görüb”.
“El havası” – “Qaraçı”yla ellərimizi gəzib dolanan, “Sarıtel” çalınanda Qul Abbası, Xəstə Qasımı xatırlayan, “Mansırı” nakam aşiqlərin sorağı, könülləri göynədən qəmli bir dastanın varağıdır deyən, “Divani”ni dənizə bənzədən şair “Təcnis” söz meydanında sınaqdı, – cinas yarışıdı, söz imtahanıdı deyir. “Yanıq Kərəmi”dən söz açanda deyir ki, Kərəmi yandıran təkcə keşiş deyil, həm də dağılan, bölünən torpağımızdı, Vətənimizdi. “Ənəlhəq” deyən Nəsiminin dərisi soyulanda, Babəkin qolları kəsiləndə “ağrıdan göynədi tellərin səsi”:
Məni dilləndirmək Dədə Qorqudun,
Yandırmaq Kərəmin bəxtinə düşdü!
“Dübeyti” havasından söz açanda şair deyir ki, bu hava “bir az dərddi, bir az dəva”, bu, dağılan yurddu, uçan yuvadı, nisgil, ağrı, həsrət, qərib, qürbət havasıdı. Havaların sultanı “Ruhani” çalınanda isə saz ürəkləri kitab kimi varaqlayır. “Dilqəmi” elin dərdidi, elin qəmidi. Ocaqdan, alovdan, qılıncdan yaranan, ildırımdan od alan “Misri” mənim özümə sığmazlığım, döyüşüm, mübarizəmdir, bu dünyaya alovlu gəlib, ər kimi yaşamağım, kişi kimi ölməyimdir deyir:
“Misri” mənim nəyimdir?
Kamalda bitkinliyim,
Sınaqlarda dözümüm,
Döyüşdə yetkinliyim!
Mən onu çala-çala,
Qeyrətimi qorudum,
Mərdliyimi yaşatdım!
İnadımı qorudum,
Sərtliyimi yaşatdım!
Sənətdə varisliyə böyük əhəmiyyət verən şair deyir ki, dünə-ni, keçmişi bilməyən aşıq sabaha üzüağ gedə bilməz. Dədə Şəmşir, Mikayıl Azaflı, Əkbər Cəfərov, İmran Həsənov, Əmrah Gülməmmədov, Hüseyn Saraçlı, Kamandar Əfəndiyev, Ədalət Nəsibov, Xanlar Məhərrəmov, Aydın Çobanoğlu və digərləri kimi böyük ustadlarla daim sıx ünsiyyətdə olub onların ifalarını dinləməkdən doymayan Zəlimxan Yaqub aşıqlara qarşı olduqca tələbkardır:
Zəlimxan sevəndi kamil ustadı,
Kamil ki, deyilsən, batırma adı.
Yoxdu sözlərinin ləzzəti, dadı,
Gözünə qatmağa duz qəhətdimi?
(“Qəhətdimi”)
“Hər pərdənin ahəngində bir ölümsüz halallıq” olan, telləri susmaq nədir, lallıq nədir bilməyən, “yerli-yersiz zərbələrə tuş gəlsə də”, heç zaman sınmayan saza biganə olanlara, onu bəyənməyənlərə “sən mənim sazımla oynama, bala,” – deyərək özünəməxsus qətiyyət və inamla cavab verir:
Azərbaycan Prezidentinin tapşırığına əsasən bir qrup KİV və QHT başçısı, bloqgerlər və ictimai fəallar, Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyevin iştirakı ilə martın 13-də Ağdam rayonuna səfər etdi. Bəlli olduğu kimi Ağdam ötən il, noyabrın 20-də işğaldan azad olunub. Ağdama səfər imkanına görə göydə Tanrıya, yerdə dövlətimizə, Ali Baş Komandanımız başda olmaqla müzəffər Silahlı Qüvvələrimizə minnətdarıq, minnətdarıq. Şəhidlərimizi ehtiramla anır, yaralı qazilərimizin sağalmasını, itkinlərimizin tezliklə tapılmasını Tanrıdan təmənna edirik. Ağdama səfərə yollanarkən ilk öncə minnətdarlıq və şükran duyğularım dilə gəldi, sonra, Ağdamın Ağdam vaxtlarının tərifini, tərənnümünü xatırladım. Və… budur, şəhər – daha doğrusu, şəhər yerinə gəlib çatırıq: şəhər atom bombası atılmış yapon şəhərləri Xirosima və Naqasakidən daha betər haldadır, desək, yanlış olmaz. O tərifli şəhərdən dörd divar belə tam qalmayıb… Dövlət başçısının dəqiq ifadəsi ilə desək, elə bil vəhşi qəbilə keçib burdan – vəhşi qəbilə! Təfəkkürcə, davranışca vəhşi qəbilə, silah-sursat baxımından möhkəm təmin edilmiş, dişindən-dırnağınacan ağır silahlanmış “müasir, mədəni” ermənilər… Üstəlik, o qəbilə təfəkkürlü, müasir silahlı ermənilər Ağdamı müharibənin gedişində bugünə salmayıb, illa da işğaldan sonra viran ediblər şəhəri. Demək, məqsədyönlü, düşünülmüş, planlı, rahat bir dağıdıcılıq prosesi icra ediblər. Hər şey bir yana: kitabxananı dağıdıblar, Dram Teatrını dağıdıblar… – Bə, hanı mədəniydilər? Mədəniyyətin “m” hərfini bilənlər kitabxana, teatr dağıdarmı? Bu mənim Ağdam şəhərinə ilk səfərim idi. Ağdam! Qarabağımızın Ağdamı… Biz o şəhəri salanda adına Ağdam demişdik… İşğalçılar oranı 27 il içində qara dam etdi. Biz ağ evlər qurmuşduq, ermənilər dağıtdığını dağıtdı, dağıtmadığını, biləvasitə qara dam kimi istifadə etdi… Qədim dövrlərdə mədəni, mədəniyyətli sözü şəhərdə yaşayan, şəhərdə yaşaya bilən sözlərinin ekvivalenti olub; nə qədimliyi, nə də gələcəyi olmayan köksüzlərin uğursuz dövləti, o dövlətin silahlı qüvvələri şəhər kimi şəhər Ağdamın daşını daş üstə qoymayıb… Bəli, bu bilinən faktdır, bəli, çox deyilib, çox yazılıb amma daha deyilməməli, daha yazılmamalıdırmı? Bizim Ağdam səfəri müddətində paylaşdığımız şəkillərə fəqrli ölkələrdəki dostların, aydınların reaksiyaları ilə tanış oluram və bir daha görürəm ki, deyilincə, yazılınca, göstərilincə Qarabağda olub-bitənlər ürəklərdə, yaddaşlarda yuvalanır, yeni ünvanlar qazanır, necə deyərlər, ibrət olur… – İşğal dövründə deyib, yazıb, göstərdiklərimiz bir başqa, indi bir başqadır. Biz ağlaşma qurmuruq, biz, necə deyərlər, quru həqiqətin özünü göstəririk: görün, biz necə bir vəhşilik üzərində qələbə çalmışıq! – Çətin və şərəfli qələbə! Bəli, Ağdam şəhərində yalnız Ağdamın şəhər yeri qalıb. Erməni izlərini silmək, əlbəttə, mümkün olacaq – minalar təmizlənəcək, yollar, digər infrastrukturlar bərpa ediləcək, planlı şəhər salınacaq amma 30 il yox, 300 il keçsə də, başımıza gələnləri unuda bilməyəcəyik. Ermənilərə Ağdamı qara dama döndərmək kimi aşağılıq hərəkətlərinin xəcalətini yaşadacağıq. Xəcalətli düşmənimiz olacaq! Yolu, evi, qəbirstanlığı, kitabxananı, teatrı, məscidi… dağıdan dövlət, xalq, cəmiyyət, fərd… ömrü boyu xəcalətdən qurtula bilməz.. O yollar bir zamanlar ümidə, inama, sevgiyə aparmışdı… Çörəyə, işə aparmışdı o yollar – dağıdılan, kol-kos basan yollar… İşığa, gələcəyə aparmışdı yollar – yolsuzluların yolluqdan çıxardığı Ağdam yolları… İndi yalnız qaralan yerləri görsənən Ağdam evlərində körpə qığıltısı eşidilmişdi bir zamanlar… O evlərdə şənliklər keçirilmiş, uzun qış gecəsi qonşuların bitib-tükənməyin şirin söhbətləri olmuşdu… Erməni qonaqlar da ağırlanmış, süfrələr açılmışdı onlara… O evlərə can verilmişdi, o evlərdə can verilmişdi… O qəbirstanlıqlar bir ibrət bağçasıydı… O qəbirstanlıqda pıçıltı ilə də, fəğan edərək də ağlamışdı Ağdamlılar, öz doğmaları ilə dərdləşmişdilər oralarda… O kitabxanada qiymətli kitablar qorunurdu… O kitabxanada xalqlar dostluğunu tərənnüm edən əsərlər vardı… O kitabxanada kitabın tanışdırdığı gənclər olmuşdu, o tanışlıqlardan tale birlikləri çıxmışdı… O teatrın açılış toy bayram olmuşdu… O teatrda alqışlar… təbriklər… divarların daş yaddaşına çökmüşdü… O teatrın divarları necə gərgin məşqlərə şahid olmuş… o teatrda necə tamaşalar oynanmışdı… O tamaşaların hazırlığı prosesində alın təri tökülmüşdü döşəməyə… ermənilər qan tökdü… O teatrda sənətçilərə güllər-çiçəklər verilmişdi… Ermənilər gül yerinə güllə gətirdi teatra… O Cümə məscidində dualar edilmişdi, Tanrıya şükürlər oxunmuşdu… İnsanlar xeyirxahlığa, barışa, dostluğa-qardaşlığa çağırılmışdı o məsciddə… O yollar, o ev-eşiklər, kitabxanalar, teatrlar, məscidlər – bərpa edilə bilən nə varsa bərpa ediləcək ancaq haqsızca məruz qaldığımız müharibənin yaddaşımıza, ömrümüzə vurduğu ağır yaralar sağalacaqmı? Uğursuz dövlətin ağılsız siyasi-hərbi rəhbərliyi anlamadı ki o yollar bundan sonra həm də tarixə, yaddaşa aparacaq… O evlər qurulacaq, şəhər abadlaşacaq, o evlərdə doğulan körpələr şəhidlərin, qəhrəmanların adları ilə böyüyəcək, Qarabağ yaddaşı ilə dirçələcək… O kitabxanalarda yenə qaynar günlər başlayacaq və bu dəfə orada Ağdamın qara günlərini, müharibənin dəhşətlərini əks etdirən çoxsaylı kitablar da olacaq… O teatrlarda necə dram əsərləri oynanacaq, necə şahanə səhnələr olacaq, qalib ölkənin qüruru sənətin estetik dəyərləri ilə universallaşıb dörd tərəfə yayılacaq dalğa-dalğa… O məscid yenə azan səsi ilə oyanacaq, yenə dua yeri, alxış ünvanı olacaq, hər cümədə, hər duada şəhidlər yad ediləcək… Bütün hallarda biz itirdiklərimizin üzərində yeni gələcək inşa edərkən, ermənilər qazandıqlarının bədəlini ödəyə-ödəyə, etibardan, vəfadan, dostluq-qonşuluqdan yoxsun şəkildə sürüncək… Ağdam. 2021-ci il… Burası dünya tarixşünaslığı üçün əsl təcrübə yeridir: “Bir vəhşi qəbiləni qədim dövrlərdən XX-XXI yüzilə dartıb gətirmək mümkün olsaydı, onlar bir ağeyvanlı abad şəhərdə necə davranardı?” sualının cavabını ermənilər tarixçilərin, etnoqrafların, sosioloqların, daha necə elm, sənət adamının “menyu”sünə “bəxş edib”… DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN! BAYRAĞIMIZ UCA OLSUN!
Hər şey o qədər gözlənilməz, o qədər sürətli və qarmaqarışıq baş vermişdi ki – indi –üstündən xeyli keçəndən sonra da gərginliyi canımdan çıxmayıb; olanları başdan-aya¬ğa xatırlamağa çətinlik çəkirəm. Şeytanın bacağını sındırıb – uzun illərin həsrətinə son verərək, Təbrizə yollanmış-dım. Qəribə hisslər keçirirdim, nə gizlədim. Deyirdim, Təbriz ruhumu dirçəldəcək; de-yirdim, Arazın bu tayına döndükdən sonra dünyam dəyişəcək, çox şey öncəki kimi ol-mayacaq. Elə inanırdım, elə ina¬nırdım! Güneyli qardaşlar sağ olsun, məni rəsmi sərhəd məntəqəsinin çıxışında qarşıladılar, mənə diqqət-qayğı göstərdilər, ürəyim hara istədi apardılar, kimnən istədim, görüşdürdülər; hamısı, hamısı gülərüz, istiqanlı, qonaqpərvər, hazırcavab və şən idi. Amma bir həftəlik səfərin son günü hiss etdim ki, qardaşlar nəsə umulu-dumulu, kefləri pozğun hərlənir və bu ovqatsızlığı məndən gizlətməyə çalışır. Ağlıma çox şey gəlsə də, ancaq geri dönüşdə – rəsmi keçid mən¬təqəsində bildim ki, vahim olaylar olmuş… Və gü¬ney¬lilər olub-bitənləri böyük ustalıqla məndən gizlətməyə, kefimin pozulmamasına ça¬lı¬şıb. Bilirdilər axı – yaşım qədər, bəlkə, yaşımdan artıq həsrətim vardı Təbrizə, bilir¬dilər… Bəli, geri dönər-dönməz hər şeyin dəyşdiyini gördüm, ancaq bu dəyişim mən düşündüyüm dəyişim deyildi. Sərhəddən keçən hər kəs kimi məni də açalaq-umalaq As¬tara xəstəxanasına götürdülər. Az qala hər kəsin ağzı-burnu maskalı və… sualı çox, ca¬vabı azdı. Hamı bircə sözü çevirirdi: koronavirus, koronavirus… Açığı, mən özümdə ra¬hatsızlıq hiss etmirdim, yaxşıydım, di gəl sərbəst buraxan kimdi? Sanki sər¬hədin o ta¬yın¬dakı qara çarşablar “modern¬ləşib” bu taydakı qadın həkimlərin ağzı-burnu boyda kiçik mas¬kalara dönmüşdü; dövlətlərarası rəsmi sərhəd “balalayıb”, indi rayondan-rayona da ke¬çid məntəqələri kimi “çoxalmışdı”; tanı¬ma¬dıqlarına şübhəli baxan o taylı məmurlar qalsın o tayda, bu tayın tanıyanı da, tanımayanı da istiqanlı görüşmələri “ixtisar etmiş”, müna¬si¬bətlər məsafə qaza¬nmışdı. Qızdırmamızı tez-tez ölçən ağ xalatlı, qara maskalı həkim qızlar az danışıqları ilə soyuqqanlı idi. Bəlkə də, elə deyildi, mənə belə gəlirdi, bəlkə, öz tə¬dirginliyim məni haldan-hala salır, hamıdan incik düşürürdü… – bilmirəm, ola bi¬lər. Hərdən də, fikirləşirdim ki, aman, Tanrım, yoxsa, o tayda hansısa ziyarətdə yanlış dav¬ranışımmı oldu, yanlış sözmü dedim, ulu qüvvələrin xoşuna getmədi – nədi? Yoxsa, “ca¬du-pitik”mi yazdılar mənə? Bu yandan da, telefonum susmurdu, sanki bütün gərəksiz zənglər məhz bu günü göz¬ləyirmiş… Di gəl bu qarğaşa içində, nə etdilər, neynədilər, müəyyən vaxtdan sonra, xeyli adamı buraxdılar, mən isə Bakıdakı Xüsusi Tibb Mərkəzinə köçürəcəklərini bildirdilər. Aç¬ı¬ğı, gerilədiyimi hiss edirdim yavaş-yavaş, amma bunun koronavirusla yox, ümumi ov¬qatsızlıqla bağlı olduğunu düşünürdüm; lakin mən saydğımı sayım, görək, fələk nə sa¬yırmış… Astaradan Bakıya hərəkət vaxtı başımın fırlandığını, gözümə qaranlıq çökdüyünü, ələl¬xü¬sus nəfəsimin daraldığını hiss etməyə başladım. – İqlim dəyişikliyi, yuxusuzluq, rejimsizlik, doğmalardan uzaqlıq-filan – ha özümə təsəlli ver¬mə¬yə çalışdım, gör¬düm, yox, bu xına o xınadan deyil. Və Bakıya çatdıq çatmağına… lakin artıq, nəfəsim çatmırdı, nəfəsim. “Bu ilmi ölübsən, bildirmi?” – fikrən hava¬lanırdım, havam yetmirdi. Huşum zəifləyir, yaddaşım “tərəddüd edir”, “bir sağ, bir sol” göstərirdi. Gö-rəcəkli günüm varmış… Ala-çula xatırlayıram, kimsə pasportuma baxa-baxa, “Yolçu Qədirlini həkim İradə Qiyamətdinliyə götürün” – dedi. Kimə, kimə? – İradə Qiyamətdinliyəmi?! Aman Tanrım! Bu qədər təsadüf ola bilməzdi, belə nadir soyada İradədən başqasında heç rast gəl¬mə¬miş, heç eşitməmişdim – bu o idi! Heyim yoxdu, bir də soruşam, da¬ya¬nam, duram. Duyduğumu duymuşdum artıq… İradə ilə belə qarşılaşmağı heç istəməzdim, heç. Anlaşılmaz bir dirənişə meyil etsəm də, dediyim kimi, artıq heyim tükənirdi, təngnəfəslik, quru öskürək, gözü açıq sa¬yıqlama kimi bir halətə qərq olmuşdum və məni bu halımla, halsızlığımla qeyri-ixtiyari içəri apardılar. Artıq heç nə mənim iradəmdən asılı deyildi. Gözümü bir də onda açdım ki, sanki “ska¬fandra” gey¬miş İradə başımın üstündə və mən şəffaf tabut kimi bir nəsnənin için¬¬dəyəm… Gözümü, bəlkə, bir saniyəlik aça bilirdimsə, qazancdı. Uzun illər görmədiyim İradə mənə adi xəstə kimimi baxır, nifrətləmi, sevgiqarışıq rəhm hissi iləmi? Gəl də bil… Bil də gör… İradə ilə gözəl günlərimiz olmuşdu. Sonra əbədi ayrılıq kimi hərəmiz bir yana düşmüşdük. Onun Türkiyədə yaşadığını bilirdim, orada həkim kimi çalışdığını, həm də tibbin hansısa yeni sahəsi üzrə elmi iş üzərində işlədiyini eşitmişdim. Amma budur, biz Bakıdakı xüsusi mərkəzdə qarşılaşmışdıq. O – həkim, mən – xəstə… Nə qə¬ribədi, qabaqlar da belə olmuşdu: onda da mən onun xəstəsiydim, onun xəs¬təsi… amma bir vacib fərqlə – onda, aradabir Taclıbəyim dediyim bu zalımın özünə, sevgisinə tutquluydum – indisə taclı virusa tutulmuşdum… İradə, İradə… Nə olmuşdusa, mənim üzümdən olmuşdu. Hər kəs bizi sevgili bilir, sevgili görür¬dü – düz də edirdilər, haqq edirdilər. Necə deyərlər, ayrı gecələrə yatsaq da, eyni sa-bahlara durardıq, bir damın altında yaşamayan, qohum olmayan, bir kollektivdə çalış-mayan iki insan nə qədər bir yerdə ola bilərdisə, ondan daha artıq dərəcədə bir yerdəydik… Günlərin bir günü İradə dedi, mən Türkiyəyə oxumağa gedirəm. “Bıy, xanıməfəndilər, durub-dururkən bu da nərdən çık¬dı?” – mən elə beləcə də soruşdum ondan. O da “əsas”lar gətirdi – nə bilim, “təhslin növbəti mərhələsi vacibdi, mənim ixti¬sasım üzrə ən yaxşı universitet Cərrahpaşadadır, qrupun bütün yaxşı oxu¬yan¬ları gedir, mən də əlaçıyam (mən hər dəfə “əlaçı deyilsən, əlasan” deyərdim, bu dəfə “düzəliş” eləmədim) – özü də uzağa getmirəm ha, öz Türkiyəmizə ge¬dirəm…” Türkiyəyə getmək sorun deyildi, ümumiyyətlə, GETMƏKdən söhbət ge¬dirdi və bu qərar mənsiz verilmişdi; üstəlik, onunla Türkiyəyə, eyni şəhərə, eyni uni¬ver¬sitetə gedəcək qrup yol¬daşından gö¬züm heç su içmirdi, heç. İradəyə inanmırdımmı? – İnanırdım. Amma biz kişi xeylaq¬larının boynumuza almadığımız qısqanclıq hissi də olmamış deyil. Nə giz¬lədim, evlənməyə hazırlaşdığım qızın məni burda qoyub uzun müddətə respublikadan qırağa getməsini qəbul edəcək qədər “inkişaf et¬mə¬mişdim”. Belə çıxırdı İradə evlən¬məyə hazırlaşmır; e-ee… hazırlaşmırsa, bə neçə illərdir biz niyə tutub-tutu¬şurduq?.. Bu söhbət acı bağırsq kimi uzandıqca uzandı, o dedi, mən dedim, mən dedim, o dedi… – yıpradırdıq bir-birimizi. Bilmirəm, nə hikmətsizliksə, sevənlərin bir-birini bağış¬la¬ması zülmdür elə bil; o günlər hər ikimiz, bəlkə, onlarca adamı nədəsə, hardasa ba¬ğışladıq, bir-birimizi anlamaq, bağışlamaqsa alınmadı ki alınmadı… İlahi, nə qədər “ar¬qument” çıxdı ortaya?.. – Sanki geridönməz yola girmişdik. Bu “geridönməzlik”də mənə bağlı iki hadisə həlledici oldu: biri mənim İradə ilə eyni universitetə gedəcək oğlanla cavanlıq sövq-təbiiliyi ilə və əslində, məz¬mun¬suzca gərginlik yaşamam, digərisə tam da o sı¬rada İradənin qrup yoldaşı olan bir qızın sürətlə mənim həyatıma daxil olmağa baş¬la¬ması idi… – Zalım qızını öncələr fərq etməmişdim, sanki son günlər bir baş¬qa cür olmuş, işvə-naz qazanmışdı, ya nə bilim, nə olmuşdu. – Mənim gözüm İradədən baş¬qasını görürdümü ki, onu da görəydi?.. Bəlkə də, elə həmişə belə gözəlmiş, nə bilim? – Münasibətlər və münasi¬bətsizliklərin “avtorəqs”inə, “kvant fizikası”na düşmüşdük. – Ya¬xınlaşmalar, uzaq¬laşmalar, doğmalaşmalar, yadlaşmalar… Bir dönəm qapanırdı sanki, sanki o qa¬panış nöqtəsi həm də yeni açılım nöqtəsiydi… “Ah, bu uzun sevda yolu, Vurulurmu başa könül?..” – İlahi, İlahi, İradəynən zor şərtlərdə qurduğumuz sevgi qalası uçurmuydu!? – Belə ola bilərdimi? Və bu qədərmi asanmış ayrılmaq?! – Qəlbən elə qırılmışdıq, elə qırlmışdıq, çilik-çilik olmuşduq! Başqaları belə məqamlarda necə davranardı? – Bilməm ki! – Mən heç belə gün görməmişdim, mən belə hallara düş¬mə-mişdim, mən belə ayrılığa xamıydım. Beləydi, acı da olsa, beləydi. O da macal ta¬pıb, ehtiyac duyub, gedib saçlarını kəsdirmişdi – bilə-bilə ki mən uzun saç¬larına bir baş¬qa cür va¬lehdim. Bir neçə şəkli gözümə dəydi, hardasa, qırmızı rəngli nə paltarı, akse-ssuarı, nəyi, nəyi vardısa, “tərk etmiş”, qatmaqarışıq rəngli əlbisəyə, xırda-xuruşlara tut¬muşdu özünü. “Cəhənnəmə ki!” – dilimdən çıxmasa da, ürəyimdən bu sözlər keç-miş¬di, doğrusu. Sonra qürur imkan verməmişdi bir-birimizi aramağa. Gedilməyən yolu kol-kos ba-sar, deyirlər. Deyirlər ha: gözdən uzaq olan, könüldən də uzaq olar… – Körpülərimiz al¬tın¬dan sular axmış, göy üzümüzdən karvan-karvan buludlar keçmişdi ötən illər boyunca. Mən evi tikilmişin şərə-şur işləri də olmuş, o evitikilmişin qrup yol¬daşından bir qızım dün¬yaya gəl¬mişdi… – yox, yox, evlənməmişdik – o da ayrı bir söhbətdi… Ay parçası doğul¬ma¬mış¬dan ön¬cələrdən araya buz soyuqluğu düşmüşdü; sonralar öyrəndiyim bir xə¬bərsə ildırım kimi çaxmış, məni haldan-hala salmışdı: anası qızımızın adını İradə qoy¬muşdu. – Niyəsiz, necəsiz: İRADƏ! – Lütfmü, əzabmı, acıqmı, etirafmı? – anlayanı gətir, anladanı gör… Bəli, uzun illər sonra İradənin respublikaya dönməsi sırf koronavirusla mübarizə tədbirləri çərçivəsində bir qrup azərbaycanlı həkimin qardaş ölkədən yardıma gəlməsi ilə bağlıydı. Gərginlik keçəndən sonra qayıdacaqdı… Kim bilir, oralarda ailə qurubmu?.. Amma saçları uzunuydu yenə hər halı ilə “Ay deyiləm, ulduzam, Gəlin deyiləm, qızam” deyirdi amma; amma da canayaxın davranırdı zalım balası, adda-budda gözə dəyən ak¬sessuarları da qırmızıydı… “Koronavirus” – başqa adı ilə “Covid 19”, el arasındakı deyilişi ilə “Ca¬vid 19”, elə bil bizi müdrikləşdirmişdi, doğmalaşdırmışdı və bir-birimizə yaxşı görünməyə başla-mış¬dıq. Şəxsən mən onun hər hərəkətində, sözündə, baxışında bir məna axtarır və o mə¬nanı “tapırdım”. Elə bil bu gözəgörünməz virus, virus deyildi, görüşmə imkanı, birləşmə bəhanəsi, özümüzün özümüzü ötmə “akt”ımızdı. Nə qəribədi, illər öncə “oğlumuz olsa, adını Cavid, qızımız olsa, Cavidan qoyarıq” deyirdi İradə. O deyirdi, oğlumuzu 19 yaşına girər-girməz evləndirərik, mən deyirdim, 26 yaş – ağıllı vəzirin oğluna nəsihət etdiyi “Qa¬busnamə” yaşı! O, erkən vəfat etmiş anasını xatırladır, deyirdi, birdən anam kimi mən də erkən ölləm, nəvə görüm bari, mən deyirdim, bizim ocaqda erkən ölümlər olmur, qorxma… Ey, gidi dünya, ey… Görəsən, o bizim İradə adlı qızımız olduğunu bilirmi? Görəsən, qrup yoldaşların¬dan kimlərlə əlaqəsi var? Suallar o qədər çox, cavablar o qədər az… Eynən koronavi¬rus¬la bağlı dünyada dolaşan suallar və cavabsızlıqlar kimi… Və mən Təbrizdən dönmüşdüm – bir həsrətimə son verib, başqa bir həsrətimə qovuşmuşdum. O həsrətimə ki, ata tərəfdən Təbriz kökənliydi… Mənim həsrətdən həsrətə yönələn duyğulu yolum… gəlib-gəlib, koronavirus adlı bir gözə¬gö¬rün¬məz nəsnə ilə sonlanmaqdaydı. İzaholunmaz duyğulardaydım… Nə başınızı ağrıdım, bəlkə, altşüurda saxladığım, bəlkə, yaddaşımın bir qırağında qoruduğum xatirələrimin yiyəsiynən baş-başaydım indi… Tanrı məni onun əllərinə təslim eləmişdi. İra¬dəynən da¬nışırdım danışmağına, ancaq danışığın “janr”ını heç cür mü¬əy¬yən¬ləşdirə bil¬mirdim. Bu pıçıltıydımı, hayqırtıydımı, xəyaldımı, ürəkdən-ürəyə görünən yol¬dumu, təfək¬kür şəkil¬lən¬məsiydimi? – Gəl də bil… Bil də gör… – İradə, mən ölürəm!.. – İradən olsun!.. – İRADƏm olmayandan sonra, iradəm olsa, nəyə yarar? – İradən olsa, İRADƏn də olar… Biz danışırdıq… bəlkə də, danışmırdıq, bu mənə belə gəlirdi… biz əl-ələ tutmuşduq… yox, bu mümkün deyildi, ikimiz də o qədər “altdan geyib, üstdən qıfıllanmış, üstdən ge¬yib, altdan qıfıllanmış”dıq ki… Bəs niyə o mənə Şair demir, bəs niyə mən ona Taclı¬bə¬yim de¬mirəm? – biz belə danışardıq axı. Yoxsa, yoxsa… Yadımdaykən deyim, İradə tələbə gənclər arasında keçirilən şah¬mat yarışmasında qalib gəlmiş, başına rəmzi “tac” qoymuşdular – mənim dilim dinc durmamış, Taclı-bəyim demişdim, o da heç borclu qalmamış, əlində tutduğu, mənim ona həsr olunmuş “Dünən qaldı dünəndə…” adlı şeirim çap olunmuş qəzetə işarə edərək, “Şair! – Mənim şa¬irim” de¬mişdi. Xoş demişdi, yaxşı eləmişdi. Tanrı xasiyyətimi kəsməsin, mənim ona verdiyim başqa adlar da var¬dı: özünü zabitəli aparanda – Hərbiyyə, könlümü oxuyanda – Könülgözlü, qıy¬ğacı ba¬xan¬da – Ül¬kərgözlü olurdu Taclı¬bəyim İradə… Biz elə geyinib-keçinmiş, elə qorunma altına alınmışdıq… nəinki virus, heç nə bi-rimizdən o birimizə nüfuz edə bilməzdi. Amma baxmaya-baxmaya baxan gözlər, dəy-mə¬yə-dəyməyə dəyən əllər… elə güclü, qarşısıalınmaz rabitə içindəydi, elə duyğuverici, həyəcanvericiydi ki! Ürəkdi bu, Ürək! O ürəkdə bəslənən sevginin açmadığı qapı, eşqin aşmadığı maneəmi var? – Yoxmuş da, yoxmuş! Havalıydıq, havamız çatmırdı… ya havasızdıq, hava almalıydıq… Dün¬yanın düz vaxt¬ları, müəyyən müddət ayrı düşdüyümüzdə – ikimiz də dolub da-şan¬da mən ona “Başım ağrıyır” yazardım, o da zarafatla “ağrısın” yazardı; sonra mən arsız-arsız “çalış, əlimə düşmə, nə-fə-si-ni kə-sə-jəm!” ya¬zardım, o isə “söhbəti tat¬lıya bağlar”, “mənə nəfəs ver, nəfəs” yazardı… Budur, indi mən ağrıyırdım; budur, o, mənə nəfəs verirdi – sözün hər mə¬na¬sında! İndi ondan utanırdım, utanırdım… Mən ne¬cəsə gö¬rürdüm, duyurdum, bilirdim – mənə “skafandr” kimi görünən xüsusi geyim onu islahat¬dan salıb, gözləri qızarıb, üzü döyənək olub, göyərib, oynaqları əldən düşüb; rejimi po¬zulub, ev-eşik üzü görmür, gah koridordaca yatır, gah mənim yatağım yanındakı stul¬da¬ca mür¬güləyir… Həkimli, xəstəli hər kəs İradə deyir, İradə eşidirdi. İradənin etdikləri bir həkimin etdik¬lərindən artıqdı. Bu mənə görəmi beləydi, yox¬sa onun ümumi yanaşmasıydımı? Mən birinci variant olduğuna inanmağa meyilliydim, başqa bir hiss “ikinci” deyirdi. Eləsi də, beləsi də İradənin həkim ləyaqətinin, insan lə-yaqətinin ifadəsiydi! O ikiləşməmişdi, hər halıyla İradəydi, İradəydi – qızıl ləyaqət gös¬tə¬rən İradə! Mənim Taclım! Öpürəm əllərindən! – Hərçənd dünyanın düz vaxtı əlindən heç öp¬mə¬mişdim… Günlər keçdi, sanki gün içində günlər yaşandı… mən özümə gəldim; bir də baxdım, mənə tətbiq olunan intensiv müalicə kursu da, rejim də yumşaldılır və budur, artıq İradə ilə, doğ¬rudan-doğruya, söhbət edirik. Məni sevgi sağaltmışdı. – Mənim ona bəs-lə¬diyim, onun da mənə bəslədiyinə inandığım sevgi! O heç nəyi mənim üzümə çəkmir, qaxınc qaxmırdı, eləcə təbəssüm edirdi, dərin tə-bəssüm… Yoxsa mənə rəhmimi gəlirdi, mənə qıymırdımı? Ya təsəllimi verirdi? Biz “köhnə palan içi” tökmürdük – sanki amnistiya vermişdik bir-birimizə. Kimin amnistiyası daha keçərliydi? – o artıq ayrı məsələ… Sanki biz hər şeyi danışıb-barışmışdıq da, daha dünəndə, hətta bugündə dayanmadan, birbaşa sabahların söhbətini edə bi¬lərdik. Tə¬səv¬vür edin, mənim dəliqanlı qısqanclığıma illər bir yandan, koronavirus bu yandan… elə sı¬ğal çəkmiş, elə ayar vermişdi… görmədiyim, izləmədiyim illərdə İradənin aydan arı, su¬dan duru davrandığına dəlicə, qarşısıalınmaz bir inam içindəydim! O iradəli İradəydi, mənim İradəmdi… Üstəlik, qızın adı o qədər mənimlə çıxmışdı, onun bu günədək bar¬ma¬ğında üzük olmamasının, ailə qurmamasının “faktura”sı elə mənə yazılmalıydı… Yox, bəlkə… – Əstəğfürullah, başqa şey fikir¬ləş¬məyim, heç fikir¬ləşməyim, heç! Rəhmətlik atam mənə “A bala, hətütlüyündən əl çək”, deyər, səbirsizliyimi qınayardı həmişə. Mən yenə səbirsizlik etdim, yəqin ki; deyilməli bir sürü “giriş” sözünü sərf et¬mədən, son sözümü dedim: – İradə, mənimlə evlən! – Deyəsən, bir az yöndəmsiz, “yad ehtiram”la demişdim… ancaq söz ağızdan çıxmışdı bir kərə. İradə üzündən daşan təbəssümlə: – Şair, “ərsənmi?” çatışmır sanki). – Mən onun sözünün sonundakı “smaylik”i “gördüm” – za¬ma¬nında “smaylik”siz mesajı olmazdı… Ən çox və qarmaqarışıq “smaylik”i bu cümlə¬lər¬dən sonra yazmışdı bir vaxt: – Mən ona boş mesaj yollardım, O mənə “CAN” yazardı, Cansız telefon ekranındakı “CAN” Can kimi gələrdi canıma, canım üçün. Canım mənim… Cavabında, demək olar, nə qədər “smaylik” vardı, hamısını ard-arda düzmüşdü… İndi mesajlaşmırdıq, ona görə də “…ərsənmi”nin dırnağını görə bilmədim, üzümü tur¬şut¬dum bir anlığına, sonra üzünü aşan təbəssümündən “tutub” müraciətimi “Ev¬lə-n+ər¬sənmi?” şəklində deməli olduğuma işarə etdiyini başa düşdüm, mən də qımışdım… Əl çəkmədim, o da həkimanə davrandı: – Şair, hələ bir qalx, bir də xəstələnmə, bu xəta-bəla da ötsün, baxarıq. Cümlənin “Baxarıq” hissəsini deyərkən qıyğacı baxışı, gözünü naməlum bir yerə süz¬dürüb də, canalarcasına qırpması müsibət gözəldi, gözəl müsibətdi! Nə başınızı ağrıdım, sağaldım, evə buraxıldım. Hər şey təzədən başlamışdı – artıq “votsap” nömərəsini bilirdim, əhvallaşırdıq, bəlkə də, onu bezdirəcək dərəcədə ya¬zır-dım, o da “smaylik”li, “smaylik”siz cavablar verirdi. Sanki yenidən do¬ğulmuşdum – həm sağlamlıq mə¬na¬sında, həm sevgi… Hələ mediadan koronoavirusla bağlı saysız-he-sabsız informasiya axışını, qorxunc məlumatları izlədikcə doğum günümü korona¬vi-rus¬dan sağaldığım günə ke¬çir¬mək qərarına gəldim. Demə, İradə mənim bugünlərə təsadüf edən həqiqi doğum günümü yadında saxlayıbmış. Canım mənim. Atəşli təbrik yaz¬mış, bir də şəkil əlavə etmişdi – illər öncənin ikimizə aid şəkli – saxlayırmış, demə… Mən bu təbrikdən sonra qəti qərar verdim: yox e, yox, bu işin zarafatı, irəlisi-gerisi yoxdu, onunla evlənəcəm! Uzun illərin xətir-hörməti vardı, illərin xiffəti vardı, ax¬şam-səhər, açıq-gizli görüşlər adəti vardı aramızda – bu öz yerində – amma görün o mənim “təşəkkür”ümü necə cavablamışdı: “Mən səni görməyə adət etmişəm, Adət məhəbbət deyil! Səni görməyəndə xiffət etmişəm, Xiffət məhəbbət deyil! Sənə min ehtiram, hörmət etmişəm, Hörmət məhəbbət deyil! Gözündə çağlayan mehribanlığa Heyrət etmişəm, Heyrət məhəbbət deyil! Yalvarıram, sən Məhəbbət umma məndən. Hanı iqtidarım, Məhəbbət tufanına sinə gərən Gəncliyimi Sənə qurban vermək üçün Geri qaytarım?! Geri qaytarım… ” (QABİL) Mən bu şeiri İradənin öz hisslərini gizlətmə cəhdi saydım; bu ismarışı “hər şey mə-həb¬bətdir” kimi qavradım; öz qərarımı vermişdim mən – ruh təzə, can təzə, sevgi köhnə-təzə… Qalxdım, getdim İradənin çalışdığı Mərkəzə. Yenə yorğundu, yenə arğındı… Ye¬nə “sakafandr” geymişdi, əllərinin ağlığına uduzan ağ əlcək geymişdi, “skafandr”ı da üz-gözünün işığını, nazını-işvəsini, gözəlliyini tam gizlədə, qapada bilməmişdi. Sa¬lam¬laşdıq. “Şair, indilərdə bura gəlməyəydin keşkə; üzümə söz gələr, onsuz da ya¬zışmı¬rıq¬mı?” dedi. Du¬ruxub əlavə etdi: “bizi də yoxlayırlar, mən də “test” vermişəm…” Bu dəfə mən duruxdum – dərhal dilləndi – “Qorxma, pis adama heç nə olmur. Noolsun?.. – Əsas “kritik 4 gün”ü keçməkdi…” Mən: “Qız, pis adamı, yaxşı adamı yığşdır” dedim, ardınca bir qədər qətiyyətlə, amma bəm səslə dilləndim: – Həkim, mən burda sənin əllərində ölümlə əlləşəndə sənə evlənmək təklif etdim – “təklif yox, əmr etdin” – İradə mənim bu rəsmisayaq cümləmə çevik müdaxilə etdi – bəli, mən bu işi ləngitmək, uzatmaq istəmirəm, onsuz da yetərincə vaxt itirmişik, bir-birimizə “ki¬tab oxumağ”a ehtiyac duymuram, de görüm, nikaha nə zaman müsaidsən? Mənə elə gəldi, İradənin qürur selli, sevinc qarışımlı təbəssümü “skafandr”ı deşir: – Şair, dəlisən, sən? Nə nikah? – İradə!.. – Əfəndim?! – İradə, sabahkı iş qrafikin necədi? Sən çıxammırsansa, mən nikah masasını burda qur¬durram. – Şair, olmaz! Olsa da, yalnız nikahla olmaz, biz tərəflərdə “kəbin” şərtdir, hətta hər ikisi olsa belə, indilərdə olmaz – hələ burda heç olmaz! – İradə, sabah bu vaxt bütün zəruri yoldaşlarla burada olajam, xəbərin olsun! – dəli bir qətiyyətlə dilləndim. Mən xəstəxananı tərk edərkən girişdə toplanmış həkimlərin dəhşətli söhbətini eşitdim: – İradənin “test”i pozitiv çıxıb. Aman Tanrım! Sanki mən neçə gün öncəki halsızlığıma döndüm birdən-birə, halım hal deyildi, deyildi! Heç özümün koronavirusa yoluxduğumu biləndə belə haldan-hala düş¬məmişdim; doğrudur, ağrıyırdım, rahatsızdım, ancaq İradə üçün bir başqa cür pozul¬dum. Ürə¬yimdən qovmağa çalışdığım bir hiss mənə təlaş pıçıldayırdı. O gecəni səhərədək ilan vuran yatdı, mən yatmadım. İndi demək asandı, bəlkə, amma nə gizlədim, ağır, çox ağır bir qərar aldım: sözüm sözdür, geri dura bilmərəm! Niyə ağır? – mən ata-ananın tək övladıyam; bir dəfə xətam olub, ikinci xətaya ixtiyarım yoxdu, yaş da o yaş deyildi zatən. Belə şərtlər içində, ölümün qənşərindəki bir qızla kəbin kəs¬dirib nikaha girmək intihara bərabər bir şeydi! Və biz sabah and içməliydik: – Xəstəlikdə və sağlıqda, Pis gündə və yaxşı gündə, Yoxsulluqda və bolluqda, Ölüm bizi ayıranadək!.. – Mən son cümləni dəyişdirəcəkdim və biz belə deyəcəkdik: – Ölüm bizi ayırdıqdan sonra da!.. Xülasə, vədə tamamında beynimdə min bir sual, “komandam”la İradənin qapısı ağzın¬daydım. İradə bir az süslü-müslüydümü, ya mənəmi belə gəlirdi? İradə bir az hazırlıqlı ki¬miydi, yoxsa bu nizam orda qabaqlar da vardımı? İradənin iş yol¬daşları təsadüfənmi bir yerə cəm olmuşdu, ya “nikah törəni”nəmi yığışmışdılar? Bizi görər-görməz dilləndi: – Yolçu! – O bu dəfə “Şair”, “Əfəndim”… demirdi, adımla müraciət edirdi, bu, bir də¬yi¬şik¬likdi. Mən: – Buyurun, xanıməfəndi, – dedim. İkimiz də susduq bir anlıq. Mənimlə Sağlamlıq Mərkəzinə gedən nikah müvəkkili, ruhani və şahidlərimdən xahiş et¬diyim kimi, prosedur o qədər sürətli getdi, bir də baxdıq, əlcəkli əllərimiz tutuşub… O dedi: Ra-zı-yam; mən dedim: Bəli, razıyam! Nikah müvəkkili dedi: Sizi bu gündən ər-arvad elan edirəm. Biz baxışdıq, anidən gözlərimizi çəkdik, sonra yenə baxışdıq… Ya¬nı¬mızdakılar: Xoş¬bəxt olun! – dedi. Öpüşmədik. İkimiz də ağzı maskalıydıq. Mən onun ağ ¬əlcəkli ağ əlini irəli çəkib barmağına üzük taxdım. O: “Neynək, bir halda ki sən de¬diyini elədin, o zaman qüsura baxma, mən sənin üzüyünü sa¬bah verrəm, inşallah – bir də gəl¬məli olassan, – dedi. – Bir az sozalmış olsa da, işvə ye¬rin¬dəydi, naz ye¬rindəydi. Sabah yenə ordaydım, üzük üçün deyil, əlbəttə; artıq ordakı yalnız sevgili deyildi, mənim kəbinlim, rəsmi nikahlımdı. Mən orda ol¬ma¬lıydım – niyəsiz, necəsiz… İçəri bu¬rax¬masalar da, bayır-bucaqda bir yer bulub gözlərdim. İradəm reanimasiyadaydı. Mən bir zülmlə keçdim reanimasiyaya – necə keçdim, bir Allah bilir, siz heç soruşmayın. Dünən nikahdan sonra özü ilə bağlı həqiqəti bilib, dünyası tar-mar olub – ikiqat gərginlik içində olduğu açıqca hiss edilirdi. İradə dörd yerdən əl girəsi “qol¬cu¬ğ”u olan “şəffaf tabut” kimi bir qoruyucunun için-dəydi, əlimi uzatdım, əlini tutdum. “Dəli, gəldinmi?” – dedi İradə. Taqətsiz qolunu birtə¬hər tərpətdiyini hiss etdim, əlcəkli əli yuxarı qalxdı, barmağında mən taxan üzük, ov¬cunda mənə alınan üzük… Reanimasiyanın qapısını içəridən bağlamışdım. Döyülürdü qapı… Döyülsün!.. İradə: – Sən bilirdin? – Bilirdim – dedim. – Niyə belə edirsən? Niyə zülm edirsən mənə? – Qız, sən nə deyirsən? – Mən ölürəm, adam, başa düşürsən, ö-lü-rəm! – Sən… sən ölə bilməzsən!.. – Yolçu, mənə söz ver, gedib günü bu gün nikahı pozduracaqsan. Yaxşımı?! – İradə, bu dünyasa bu dünya, o dünyasa o dünya! Burda qismət olmazsa, olmasın, o dünyada vüsala yetərik! Biləsən ki, əlim səndən başqasının əlini tanımayacaq, gözüm bir başqa göz görməyəcək! – Bu sözləri ürəyimdən keçirdim… amma demədim, deyə bil¬mə¬dim; eləcə, “əgər məni sağalda bildinsə, özün də sağalacaqsan, uşaqlıq eləmə” de¬dim. Yarızarafat, yarı¬gerçək sözlərə yüklədim duyğularımı: “Məni kiminçün sağalt¬mı¬san? Mə¬ni belə qoyub heç hara gedə bilməzsən!” O isə bir az başqa cür cavab verdi, sanki məndən eşitmək istəyib də, eşitmədiyi suala cavab verirdi: – Mən həmişə sənin omuşam, Yolçu, həmişə – xəbərin olmayıb… O gün ondan eşitdiyim son söz “Səni çox sevirdim, bə, Dəli!” oldu… İlahi, “Dəli” bu qə¬dərmi təsirli, buncamı şirin sözmüş? Onun eşitdiyi son söz: “Məni bu dünyada gözləmisən, o dünyada da gözlə!” olmalıydı, olmadı, əvəzində, sözünə düzəliş etdim: “sevirdim yox, sevirsən, bə ağıllı”. – Qımışdı, sanki daha nəsə demək istədi, demədi, ya da deyə bilmədi. Sonra qapının ağzında aləm qarışdı; deyəsən, “ehtiyat açar”ı gətirdilər, şaraqqaşaraq açdılar qapını, keçdilər içəri. Biz iki dəlini… yox, bir dəli, bir ağıllını əl-ələ tutuşmuş gör¬dülər… Nəsə dedilər, deyindilər, nəsə vurnuxdular, vurdular. Mən necəsə İradənin əli¬nin əlim¬dən qopduğunu gördüm. Mən necəsə otaqdan çıxdım. Mən, mən, mən – Tanrı məni versin deyim, verməsin? deyim? – aləmi qatıb-qatışdırmışdım. Baş həkim, onun mü¬a¬vin¬ləri, növbətçi, şəfqət bacısı, qapı bələdçisi… – hamı bir-birini günahlandırırdı: bunu kim buraxıb bura? – Məni heç kim burax¬mamışdı, ruh kimi keçmişdim içəri… Axşam TV-də günün korona cədvəli verilirdi: 36 nəfər virusa yoluxub, 64 nəfər sağalıb, 1 nəfər vəfat edib. O 1 nəfər kimdi, İlahi, kim? Yoxsa?!. Bilgisayarı açdım. “Feysbuk”da İradənin rəfiqələri şəkillər paylaşmışdı – dünənki əziz günümüzdən – “rəy”lər, “bəyəni”lər, “ürək”lər, “yanındayam”lar aşıb-daşırdı… Sosial şəbəkənin başqa bir İradəsi də təbrik edilirdi bugün: İradə Yolçu qızı Qədirli… – Anası şəkillərini paylaşmışdı Ay parçasının – anasından çox adaşına oxşayır¬dı… İradə¬lərin heç birinə təbrik yazmadım mən əli qurumamış, yazmadım… Bir gün sonra xəbər portallarında “Koronavirusla mübarizə tədbirləri çərçivəsində fə¬da¬kar xidmət göstərmiş həkimlərin təltif olunması haqqında Sərəncam yayıldı. Sərən¬cam¬da onun da adı vardı: “İradə Təbriz qızı Qiyamətdinli “Qızıl ləyaqət” medalı ilə təltif edilir”. – Adının qarşısında mötərizə açılmışdı: “ölümündən sonra…” BAKI, 2020
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “Hüseyn Arif” Ədəbi Məclisinin sədri
Bu şeri 2017-ci ildə paylaşanda qədərin belə olacağından xəbərsizdik. Harda olsam, mənə bir pəncərə verin, bir ovuc göy üzü, bir damla dəniz, bir zərrə günəş… ilıq şüaların işığında yuyunsun fikirlərim. Harda olsam, gözlərimdən baş alıb getsin üfüqlər, Baxışımı üşütsün dağların qarı, könlümdə ləpələnsin dənizin suları. Harda olsam, yuxuma layla desin anadilin səsi, eyvanımı isitsin ətcə balaları civildəşən qaranquşun nəfəsi. Bir əlçim bulud da bəsimdi… sıxım közərən həsrətimin üstünə. Bir ömür yetər mənə, ulduzları muncuq-muncuq Iydə qoxulu bir gecə, bir masa, bir qələm, bir ağ varaq. Bir də təzəcə doğulan pişik balası kimi gözləri açılacaq bir sabah…
Daha yadırğadım darıxmağı da, Ötənlər,keçənlər yadıma gəlmir. Kimsəsiz otaqda yanan tək şamam, Uçub pərvanələr oduma gəlmir.
Elə unutmuşam gəldiyim yolu, Özüm də bilmirəm harda itmişəm. Yay günü səhrada azan bulağam, Yoxda üzə çıxıb,varda itmişəm.
Payızdı…budaqdan son yarpaq düşür, Üşüyür yol üstə bir tənha qovaq. Qan sızan yaramı sarıyıb hər gün, Ürəklə davadan necə çıxım sağ?
Qışqırsam,ünümü kimsə eşitməz, Heyif…öz səsində batıb adamlar. Qarışıb başları çörəyə,suya… Elə ayaq üstə yatıb adamlar.
Gözlərim yuxuya hələ girovdu, Hələ kipriymlə vaxtı sayıram. Gümüşü əqrəblər qaçır divarda, Dərdimi özümə pıçıldayıram…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Yenicə ailə həyatı quran Rüfət bəyə və Mədinə xanıma!
Yaxından-uzaqdan gələn qohumlar, Qurulan məcslidə durub oynasın. Toy, məclis bayramı deyilən yerdə, Ayağa qalxaraq gülüb-oynasın.
Qohumlar yığılsın qurğu-büsata, Qoy məclis çatdırsın sizi vüsala, Bir gün ömrünüzə şirinlik qata, Xətir istəyənlər durub oynasın.
Bayaqdan əyləşən bəyə, gəlinə, Bəyi yetişdirən doğma elinə, Xoş sözlər gətirib Ana dilinə, Atası, Anası deyib oynasın.
*Bu şeir Azərbaycanlı gənc yazar Kənan Aydınoğlunun 2007-ci ildə Bakı şəhərində, “Adiloğlu” nəşriyyatı tərəfindən işıq üzü görən “Ömürdən bir səhifə” adlı ilk şeirlər kitabından seçilərək dərc edilir.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Ustad Aşıq Şəmşirə
Şəmşirin yazdığı gözəl şeirlər, Bir anın içində elə yayıldı. Murovun qoynunda yazdığı şeir, Yeni nəğmə oldu, dilə yayıldı.
Dağların qoynunda Sən məskən saldın, Dağların qoynundan Sən ilham aldın, Murova. Qoşqara şeirlər yazdın, Yazdığın şeirlər çölə yayıldı.
Gündüzlər qoynuna getdiyin dağlar, Kəlbəcər elində meyvəli bağlar, Səhərdən-axşama axan bulaqlar, Nəfəsi bir anlıq gölə yayıldı.
*Bu şeir Azərbaycanlı gənc yazar Kənan Aydınoğlunun 2007-ci ildə Bakı şəhərində, “Adiloğlu” nəşriyyatı tərəfindən işıq üzü görən “Ömürdən bir səhifə” adlı ilk şeirlər kitabından seçilərək dərc edilir.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi.
İslam müəllim kimi bütün mənalı həyatını sözə həsr edən, sözlə yaşayan və heç zaman sözü urvatdan salmayan bir insan haqqında nəsə demək, nəsə yazmaq çox çətindir və adamdan böyük məsuliyyət tələb edir. Üstəlik bu söz onun ölümündən sonra xatirə şəklində deyilirsə, daha ağır olur və məsuliyyəti ikiqat arıtır. Çünki İslam müəllim mənim həyatda tanıdığım o böyük kişilərdəndir ki, daim sözün fövqündə dayanıb. Dilimizin lüğətindəki ən gözəl sözləri seçib ünvanına yazsan da, yenə də bu sözlərdən ucada dayanan kişidir. Belə kişilər az-az gəlir dünyaya. İslam müəllim sözün əsl mənasında bir məktəb idi. Bu gün Gürcüstanda və onun hüdudlarından kənarda yaşayan neçə-neçə qələm adamının onu özünə ustad sayması təsadüfi deyil. Çoxlarımızın ilk qələm təcrübəmiz məhz onun peşəkar jurnalist qələminin sığalından keçib qəzet səhifəsinə çıxıb. İslam müəllim bir məktəb idi – həyat məktəbi! Kişilik, mərdlik və halallıq məktəbi! İkiüzlülükdən və ikiüzlülərdən uzaq, sözü ilə əməli bir-birini tamamlayan bütöv şəxsiyyət idi. Həmişə haqqın və haqlının yanında olmağı bacaran, haqq sözünü heç nədən və heç kəsdən çəkinmədən üzə deməyi bacaran KİŞİ idi. Bu sətirləri yazarkən yadıma Borçalının böyük oğlu, Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun misraları düşdü:
Nə toxa bel bağla, nə aca söykən, Nə ada, şöhrətə, nə taca söykən. Özün basdırdığın ağaca söykən, Bağbandan min dəfə bağ vəfalıymış.
İslam müəllim Allahın ona bəxş etdiyi ömür payını alnıaçıq yaşadı. Zəlimxan Yaqubun təbirincə desək, vaxta arxalanmadı, baxta aldanmadı. Çünki bilirdi ki, “nə dövran, nə də bir çağ vəfalıdır”. Toxa bel bağlamadı, aca, ada, şan-şöhtrətə və taca söykənmədi. Güvəndiyi, söykəndiyi ancaq özünün xeyirxah əməlləri və halallığı oldu. O əməllər ki, zaman-zaman onu yaddaşlarda yaşadacaq. Bəli, bütün ömrü boyu Tbilsidə nəşr olunan “Gürcüstan” (sovet dövründə “Sovet Gürcüstanı”) qəztində çalışan, son illərdə isə qəzetin nəşrinin dayanmaması üçün redaktor kimi minbir əziyyətə qatlaşan Əməkdar jurnalist İslam müəllim bir məktəb idi – ömrünün son gününədək mənim də şagirdi olduğum bir məktəb! İslam Əliyev bir Müəllim idi – mənim müəllimim! 40 ildən çox bir müddətdə hər yazısından, hər söhbətindən, bəzən adicə bir jestindən çox şey öyrəndiyim və bundan sonra da öyrənəcəyim müəllim. Artıq İslam müəllim cismən bizimlə deyil. Təbii ki, onun yoxluğunun ağrı-acısını ilk növbədə ailəsi, övladları, doğmaları və dostları çəkəcək. Amma itirən təkcə onlardımı? Necə böyük bir kişini, istedadlı qələm adamını itirdiyimizin fərqindəyikmi? İslam müəllimin həyatdan köçməsi gələn il nəşrə başlamasının 100 illiyini qeyd edəcəyimiz, həmişə Gürcüstandakı Azərbaycan dilli mətbuatımızın flaqmanı olmuş “Gürcüstan” qəzətinin son sütunlarının da laxlaması deyilmi? İslam müəllimin şəxsində Borçalı bir böyük kişisini, istedadlı qələm sahibini itirdi. İslam müəllim elimizdən-obamızdan getdi, mətbuatımızdan getdi. Gedişiylə sözümüzü bir azda yetim qoydu. Dünyada heç kəs əbədi qalan deyil. Aşıq Şenlik demiş, bu dünyada “başatan şad olub gülən öyünsün”. Hər kəs doğulduğu gündən ölümünə doğru yol gedir. Sadəcə bu yolu kimin necə getməsi fərqi var. Və şərqin böyük filosofu C.Ruminin dediyi kimi, “məqamı gələndə ölümü qarşılamaq ən böyük elmdir”. İslam müəllim kişi kimi yaşayıb, kişi kimi də ölməyi, ölümün gözünə də dik baxmağı bacarması ilə də çoxlarından fərqləndi. Onun dünyasını dəyişməsi xəbərindən minlərlə insanın sarsılması bir daha sübut etdi ki, Zəlimxan Yaqubun dediyi kimi:
El yadda saxlamaz evdən gedəni, İnsan əzizlənər eldən gedəndə.
Bir tacik xalq misalında deyilir ki, “insanın ömrü – onun dünyaya baxması və dünyanın onu gör¬məsi ilə deyil, insanların onu yadda saxlaması ilə ölçülür”. Bu mənada, tam əminliklə deyə bilərik ki, İslam müəllimin ömrü sözün ömrü qədər olacaq. Nə qədər ki, qədirbilən xalqımız var, nə qədər ki, Borçalı var, Borçalının ləyaqətli oğul və qızları var, İslam müəllim də var olacaq. Allah rəhmət eləsin!
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, şair-publisist Rafiq Odayın “Sən yer adamı deyilsən” şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 30-cu sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanlı gənc yazarlar Şəfa Vəliyevanın “Poçtalyona məktub”, Şəfa Eyvazın “Bu axşam”, İlahə İmanovanın “Qısqanıram”, Kamran Murquzovun “Yoxdu ehtiyacın Sənin, ay ALLAH!”, Kənan Aydınoğlunun “Sənsiz yaşamağın sirrini öyrət!” şeirləri dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsini, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədrini, ”Sözün Sehri” qəzetinin təsisçisini, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktorunu, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatı, şair Qafqaz Əvəzoğlunun “Şuşam!” şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 30-cu sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanlı gənc yazarlar Şəfa Vəliyevanın “Poçtalyona məktub”, Şəfa Eyvazın “Bu axşam”, İlahə İmanovanın “Qısqanıram”, Kamran Murquzovun “Yoxdu ehtiyacın Sənin, ay ALLAH!”, Kənan Aydınoğlunun “Sənsiz yaşamağın sirrini öyrət!” şeirləri dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Gənc yazarların əsərlərinin Qardaş Türkiyə mətbuatında yayınlanmasına dəstək” layihəsi çərçivəsində AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin kiçik elmi işçisi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) “Publisistika” şöbəsinin redaktoruistedadlı gənc xanım yazar Təhminə Vəliyevanın “Bəxtiyar Vahabzadənin “Fəryad” pyesində Nəsimilik və İnsan problemi” adlı məqaləsi “Gənclər Şəhəri” Sumqayıtda fəaliyyət göstərən “Sözün sehri” ədəbi-bədii, ictimai qəzetinin mart sayında dərc olunub.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti vəİctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
“Gənlər Şəhəri” Sumqayıtda fəaliyyət göstərən Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin aprel sayı işıq üzü görüb. Həmişə olduğu kimi, bu dəfə də “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin səhifələrində bir-birindən maraqlı yazılar yer alıb.
Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin basçısı İsaqov Malik Xizir oğlunun Qubadlılara göstərdiyi diqqət və qayğı adıçəkilən mətbu orqanın diqqət mərkəzində saxladığı və daimi olaraq, işıqlandırdığı məsələlərdən biridir.
“Sözün sehri” ədəbi-bədii, ictimai qəzeti “Gənclər Şəhəri” Sumqayıtda Azərbaycan Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədri, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktoru, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatı, şair Qafqaz Əvəzoğlu Dəmirovun rəhbərliyi ilə nəşr olunur.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi, Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsini, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədrini, ”Sözün Sehri” qəzetinin təsisçisini, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktorunu, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatını, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Qubadlı bürosunun rəhbərini doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Əvəzoğlu, çıx dağlarla görüşə, Hər tərəfdən ətir saçır bənövşə… Göy çəməndə yan verməyə bir döşə, Mütəkkənin, döşəkçənin vaxtıdır!..
Ay qadınlar, bayramınız mübarək,
Biz kişilər heç vaxt sizsiz olmasın! Kaş həmişə sizi belə şad görək, Hər gününüz al səhərsiz olmasın; Biz kişilər heç vaxt sizsiz olmasın!
Qadın gülsə gözəlləşər bu dünya, Gözəlliklə əməlləşər bu dünya, Lap yenidən təməlləşər bu dünya, Dodağınız təbəssümsüz olmasın; Biz kişilər heç vaxt sizsiz olmasın!
Qoy Yaradan bəxtinizə yar olsun, Hər arzunuz, diləyiniz var olsun, Zülfünüzə sığal çəkən yar olsun, Daş ürəklər məhəbbətsiz olmasın; Biz kişilər heç vaxt sizsiz olmasın!
Heç bir yerdə görməmişəm bir qəşəng, Yurdumuzun gözəlləri olantək. Hər biriniz bir açılmış tər çiçək – Bülbül olan qızılgülsüz olmasın; Biz kişilər heç vaxt sizsiz olmasın!
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi, Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsini, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Azərbaycan Respublikası Prezideti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsünü, Azərbaycanda ATATÜRK Mərkənizinin ictimai-siyasi şöbəsinin müdirini, görkəmli Azərbaycan şairini, publisistini doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Mətbuat xidməti
Torpağa daş basdırrıq, yazı yazarıq daşa… Yazıya ürək, ürəyə dərd qoyarıq – torpağa köçüncəyədək qalar ordaca… Və bir gün daşa çıxar o dərd, daşda yazı görünər, yazıda ürək… Beləcə, dərd dolanar dünyada: torpaq-torpaq, daş-daş, yazı-yazı, ürək-ürək… Deyirəm, gedim torpaq dərdimi yazım, ürəklər daş olmamış… SUYUN ŞƏRHİ “…Balıq intihar edəndə quruya, insan suya atılır…”* əgər suya atılmadan ölsə belə, ruhu göyə çəkilincə nəşi çəkilər suya insanın – nəşi də ələ gəlməsə, yuyulmamış basdırsalar birini, qəbri üstə su tökərlər, qəbri üstə… heç qəbri də olmasa… göz yaşları töküləcək, göz yaşları… sənsiz olmur, gözəl adlı, gözəl su – ya qabdan tökülürsən, ya gözdən… Gözdən də yaş çıxmasa, quruyan boğazımızı bir udum su ilə açarıq, bir udum su… Bir də macal tapanda, üzümüzə su vurruq, su… Ölməkmi aydınlıqdı, sumu… su? Sən “sus!”a nə qədər yaxınsan, su.?! – indicə fərq etdim, darıxma, indicə susuram, bir məni dinlə, deyirəm, “su dili”ylə danışdıq bəzən: bir qızın yalın ayağına atdılar – sevgi oldun sən… kiminsə arxasınca atdıq – uğur oldun, kiminsə üzünə çırpıldın – soyuq oldun… Okean oldun, Sakit dedilər, çay oldun, Kür dedik… Nil oldun uzun dedilər, Amazonsan – gur dedik; Dondun, buz söylədilər, Qalxdın, buxar dedilər, gah adi gözlə baxıb, sənə axar dedilər… Deyirəm, kür yaşayıb, sakit ölmək mümkün ola, ana su.!? – Sakit ölmək… Ya sənə atılırıq, ya sən atılırsan üstümüzə… üzüsuluykən ölsəydim bircə… Sucan şeirim olsun… (* – Misra Təranə Vahidə aiddir) ONDA QAFQAZ BİZİMDİ… Bir vaxt Qafqaz bizimdi – Boyum bulud döyürdü… Kürəklərim böyükdü, Onda Qafqaz bizimdi… Adımıza ad əkdik, nə səpmişdik – nə biçdik? Söz bizdəydi, tək idik – Onda Qafqaz bizimdi… Ömürlər, anlar vardı, Paşalar, xanlar vardı; Can deyən canlar vardı, Onda Qafqaz bizimdi… Mən umutla doğuldum. Heç umutsuz olmadım..! Umut oldu-olmadı – …Qafqaz bizimdi… QIZ QALASI Qız Qalası, derlər Qala Ürək olmaz, Ürəyə qala derlər.– Sən Bakının ürəyisən, Qız Qalası, Bu dünyanın ən bakirə qalasısan, Qız Qalası! Qoy sənə bir qarğış edim, alxış olsun – görüm, səni ömrün boyu qız qalasan, Qız Qalası. O yanda da Oğlan Qala oğlan qalsın, Aranızda həsrət olsun, ancaq sərhəd olmasın. Demirəm ki, dərd olmasın, dərd olsa da, dərdinizi söyləməyə həmdərd olsun… Zaman oldu Ərk Qalası həmdərd oldu, həm dərd oldu… Sən yenə də söyləyərsən anan Xəzər dinlər sənin dərd-sərini Oğlan Qala zalım dinməz, Dillənsə də, dağa deyər, daşa deyər dərdlərini. Vay o gündən dərd ola da, ərk olmaya, Dərd o gündü ƏRK olmaya. Qız Qalası. Qız Qalası, Dərd deməkdən bəz düşübdü dilimə, bəz. Mən gedirəm BƏZZə doğru, İşdi-şayət arar olsan, tonqal qala, ƏLİNCƏyə əl eylə, Öz atəş diliylə cüt tonqalıyla, ƏLİNCƏ arayar bizi. Ölüncə gəllik, ölüncə, Qız Qalası…
Xalq şairi Zəlimxan Yaqub şeirlərinin birində yazır ki, “millətimi saz anladar, saz anlar, saza baxsın tariximi yazanlar”. Ölməz şairimizin bu kəlmələrində böyük hikmət var. Doğrudan da, saz bizim tariximizdir, dünənimizdən soraq verib, sabahımıza ayna tutan milli sərvətimizdir. Zəngin ənənəyə əsaslanan aşıq sənəti böyük bir əxlaq və tərbiyə məktəbidir, əsas ideyası insanın mənəvi kamilləşməsidir. Bu sənət insanı böyük kamilləşmə yoluna aparır, haqq yolunda yüksəlişinə təkan verir. Böyük tarixə malik olan bu zəngin milli-mədəni sərvəti əsrlərin o üzündən bu günə daşıyanlar isə, təbii ki, aşıqlarımızdır – bəzən gün-güzəran xətrinə əlinə saz götürüb, baş girləyənlər yox, sözün əsl mənasında özlərini sənətə fəda edən ustad aşıqlar! Sənət məhz belə ustad sənətkarların sayəsində öz dəyərini qoruya bilib, zaman-zaman sərt sınaqlarla üzləşsə də, mahiyyətini dəyişmədən bu günümüzə gəlib çıxıb.
Bu gün ölkəmizin müstəqilliyi dövründə mədəniyyətimizin digər sahələri kimi, aşıq sənətinə də dövlət səviyyəsində göstərilən qayğı öz bəhrəsini verməkdədir. Sənətə münasibət köklü şəkildə dəyişib. Bir vaxtlar əsasən əyalətlərdə yaşayan bu sənət bu gün paytaxt Bakıda da öz halal haqqını almaqdadır. Paytaxtdakı əksər musiqi məktəblərində saz sinifləri var, bu sənət universitet səviyyəsində tədris olunur. Aşıq sənətiylə bağlı respublika və beynəlxalq miqyaslı müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir, sazımızın səsi dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlir. Bir sözlə, dövlət bu sənətə böyük qayğı göstərir.
Ancaq dövlətin qayğısı ilə yanaşı, sənətin inkişafı üçün bu yolda canını belə fəda etməyə hazır olan ustad sənətkarlar da olmalıdır ki, göstərilən qayğıdan yararlanaraq sənəti yaşatsınlar, gələcək nəsillərə ötürə bilsinlər. Belə sənətkarlar isə, həmişə olduğu kimi, barmaqla sayılsa da, bu gün də var.
…Görünür, həm də işimlə əlaqədar olduğundan tez-tez aşıq sənəti və aşıqlarla bağlı müxtəlif söhbətlərin şahidi və iştirakçısı olur, sənətlə bağlı bəzən haqlı narahatlıq, irad və gileylər eşidirəm. Hərdən hətta narazılıq səviyyəsində ifadə olunan bu irad və gileylər daha çox bu gün saza marağın çox olmasına baxmayaraq, peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olması, heç bir ustad görməyib 3-4 hava çalanın da ustad aşıq kimi təqdim olunması, belələrinin sazın və saz havalarının başına min bir oyun açması ilə bağlı olur. Belə məqamlarda cavabım yalnız bu olur ki, sənət belə oyunbazların yox, əsl sənətkarların çiynində yaşayır.
Klassik aşıq ənənələrini yaşadan, sənətin dünəni ilə sabahı arasında canlı körpü olan azsaylı ustad sənətkarlarımızdan biri də Aşıq Tərmeyxandır. Tərmeyxan aşıq sənətinin inkişafında hər zaman özünəməxsus rolu olan Borçalı aşıq mühitinin yetirməsi və bu gün Azərbaycan aşıq sənətinin çox layiqli nümayəndəsidir. Səsi-sorağı nəinki Borçalının, eləcə də Azərbaycanın hüdudlarını çoxdan aşıb. …Tərmeyxan Sədi oğlu Qurbanov 1959-cu il mart ayının 4-də Borçalıda – Marneuli rayonunun Qasımlı kəndində anadan olub. Dünyaya gəldiyi ocaq saza-sözə bağlı olduğundan, gözünü açandan beşiyi başında saz görüb, necə deyərlər, mayası sazla yoğrulub. Atası Sədi kişi, əmisi Aşıq Nurəddin Qasımlı hələ körpəlikdən onun üçün böyük örnək olublar. Elə ilk ustadı da atası olub. Artıq 6-7 yaşlarında saz çalmağı bacarıb. 12 yaşında məclislərə çıxıb. Dədə Əmrahın vurğunu olub, Əmrah dəryasına baş vurub.
Gənclik illərindən Bakıda yaşayıb fəaliyyət göstərən Aşıq Tərmeyxan sadəcə olaraq ifaçı, dolanışıq, gün-güzəran xətrinə əlinə saz götürən aşıqlardan deyil. O, neçə-neçə unudulmuş, bu gün yaddan çıxmaq təhlükəsində olan saz havalarını üzə çıxarıb yeni nəfəs verən yaradıcı aşıqdır. Onun ifasını dinləyən hər kəsdə bir əminlik yaranır ki, bu gün Borçalı aşıq məktəbinin layiqli davamçıları var və bu məktəb hələ neçə-neçə korifey sənətkarlar yetişdirəcəkdir.
Öz sazı ilə dünyanı dolaşıb Tərmeyxan. Almaniyada olub, 2003-cü ildə Fransada Dünya azərbaycanlılarının qurultayında məlahətli ifası ilə soydaşlarımızı salamlayıb. Dəfələrlə qardaş Türkiyədə və İranda keçirilən aşıq festivallarına qatılıb və hər səfərdən də mükafatla qayıdıb Vətənə. Hara gedibsə, sazının və səsinin sehri ilə tamaşaçılarını ovsunlayıb, minlərlə könüldə özünə yuva qurub.
Tərmeyxanın sazının və səsinin sehri dünənimizi bu günümüzlə birləşdirən, sabahımıza uzanan, özü də möhkəm təmələ söykənən bir körpüdür. Elə bir körpü ki, min illərin sınağına mətanətlə sinə gərərək bu günümüzə gəlib çıxıb. Onun ürəyindən su içib, barmaqlarının ovsunu ilə dinləyiciyə, tamaşaçıya çatdırılan saz havaları gah ana laylasıdır, gah düşməndən qisasa səsləyən Koroğlu cəngisi, Vətən yanğısı, el-oba, yurd həsrəti, gah da “Vətənin qıraqda qalan yerlərinin” nisgili. Səsinin şirinliyi, ahəngi, ağır məclislər aparması, ustad aşıqlarsayağı şirin ləhcəsi isə özgə bir aləmdir. Başqa cür ola da bilməzdi. Şeirlərinin birində özü belə deyir: Borçalı elinin yetirməsiyəm,
Sənətimlə öyünməyə haqqım var. Ustad kəlamıynan, ustad yoluynan, Yeriyirəm, yeriməyə haqqım var.
Bəli, o, Borçalı aşıq məktəbinin yetirməsidir və özünün də dediyi kimi, “ustad kəlamıynan, ustad yoluynan” yeriyir. “Minillərdən gələn” və “canda nəfəs” olan bu sənət onun üçün müqəddəsdir, əzizdir. Çünki, şair Əlləz Novruz demiş:
Avazı şirindir, əlləri mahir, Zəkası, nəslindən zatından gəlir.
Tərmeyxanı bir sənətkar kimi bəzilərindən fərqləndirən həm də odur ki, bəzən maddi cəhətdən ehtiyacı olsa belə, sənəti heç vaxt urvatdan salmır, özünün və sözünün yerini bilir. Ekranda görünmək xətrinə hər ucuz şou proqramlara qatılmır, hər məclisə getmir. Oxuduğu dost məclislərində də əsl sənət dünyası yaradır. Şəxsiyyət kimi də əvəzsizdir. Sözü ilə əməli bir olan kişilərdəndir. Yalandan söz verməz, söz verdisə, mütləq əməl edər. Gözütoxdur, dünya malına tamah salmaz. Umacaqsızdır. Bəzən hətta haqqı olanı belə nəinki dilinə gətirməz, heç bunu kiminsə xatırlatmasını da istəməz. Ötən ilin bu vaxtları – 2019-cu ilin martında anadan olmasının 60 illik yubileyi ərəfəsində bunun bir daha şahidi oldum. Yubileyinin qeyd edilməsi, fəxri ada təqdim olunması halal haqqı olsa da, buna görə bəziləri kimi, qapılar döymədi, kiməsə ağız açmadı. Aşıqlardan yazılanda, ustad aşıqlardan söz açılanda hansı səbəbdənsə adının dilə gətirilməməsi də onu əsla narahat etməyib heç vaxt. Çünki yaxşı bilir ki, sənət adamını yaşadan ucuz təriflər yox, onun sənətidir. Ancaq bütün bunlar onun haqqının tapdanmasına əsas olmasın gərək. Bilmirəm nədəndir, böyük sənətkarların, böyük şəxsiyyətlərin qədrini vaxtında bilmirik. Biləndə isə, gec olur. Zəlimxan Yaqub demiş:
Böyük istedadı itirəndə xalq, Bir dizə çırpanda, beş başa çırpar.
Aşıq Tərmeyxan o böyük sənətkarlardandır ki, bu gün repertuarı lentə alınmalı, sinəsindəki dastanlar yazıya köçürülməli, bir sözlə, öyrənilməlidir. Ən azından bu sənətin sabahı naminə bu işlər görülməlidir, özü də bu gün görülməlidir ki, digər böyük ustadlarımıza münasibətdə olduğu kimi, sonra yenə də təəssüflənməyək. Borçalı aşıq məktəbinin bu günkü layiqli davamçısı, ustadların yoluynan yeriyən və sazımızın-sözümüzün sadiq keşikçisi olan Aşıq Tərmeyxan bu gün ömrünün və sənətinin yetkinləşən, püxtələşən və kamilləşən dövrünü yaşayır. Sənətin bu çətin yollarında qarşıda onu hələ daha böyük uğurlar, zirvələr gözləyir. Və mən inanıram ki, hər zaman özünə və sənətinə hörmət qoyan, bütün varlığıyla sənətinə bağlı olan ustad aşıq Tərmeyxan Qurbanov sənət yollarında umacaqsız addımlarıyla bu zirvələri də fəth edəcək.
Sonda, sənətiylə öyünməyə haqqı olan ustad qardaşıma xatırlatmaq istəyirəm ki, həyat da nərd oyunu kimidir – şeş qoşası da var, dü-biri də. Nərddə udmaq da olar, uduzmaq da, təki həyatda uduzmayasan! Və əslində bir il əvvəl – 60 illik yubileyinə təbrik kimi yazılmalı olsa da, 61 yaşına hədiyyə etdiyim bu yazını Xalq şairi Osman Sarıvəllinin sözləri ilə tamamlayıram:
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, tanınmış yazıçı Əyyub Qiyasın “Havay tətilləri” adlı romanı “Qanun” nəşriyyatında nəşrə hazırlanb. Bu barədə müəllif özünü facebook səhifəsində məlumat paylaşıb.
Kitabdakı hadisələr Azərbaycanda, Moskvada və Havay adalarının Hilo şəhərində cərəyan edir. Əsərdə keçmiş SSRİ lideri Leonid Brejnevin müəmmalı dəfninin sirləri və azərbaycanlı jurnalist Orxan Abbaszadə ilə amerikalı polis Nani Midlerin maraqlı sevgisi yer alır.
Roman detektiv-macəra janrında qələmə alınıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Sevimli Ustad, Xalq şairi Vahid Əzizin zəngin yaradıcılıq təcrübəsi haqqında bir neçə söz
Çağdaş Azərbaycan poeziyasının görkəmli və qüdrətli nümayəndəsi, Xalq şairi Vahid Əzizin şeirləri həddindən artıq ictimai-siyasi məqamlarla doludu. Yəni, cəmiyyətdə cərəyan edən mühüm hadisələrə birbaşa müəllif münasibəti açıq-aşkar duyulur.
Zəngin bədii yaradıcılğını hər gün yüksək peşəkarlıqla, şövqlə, uğurla davam etdirən Ustad-şair Vahid Əziz hansı mövzuda yazırsa-yazsın, fərq etməz, müəllifin hər bir misrasında, kəlməsində, sətrində cəmiyyət üçün nigarançılıq, təşviş özünü qabarıq şəkildə biruzə verir. Təbii ki, sadalananların hamısı müəllifin uzunmüddətli yaradıcılıq axtarışlarının və müşahidələrinin nəticəsidir.
Mənə hərdən elə gəlir ki, Sevimli Xalq şairimiz qədər doğma Bakımız haqqında bu qədər dəyərli, gözəl şeir yazan şair yoxdu və olmayacaq da!!!
Keçən əsrin 70-80-ci illərində qələmə alınan şeirlərin hər birinin özünəməxsus ruhu, deyim tərzi isə tam başqa bir aləmdir. Sözlərin ardıcıl olaraq düzülüşü, qafiyələrin yerli-yerində seçilməsi, bədii təsvir və ifadə vasitələrinin və müasir Azərbaycan dilinin daxili imkanlarından istifadə müəllifə öz fikrini daha gözəl, daha dolğun ifadə etməyə köməklik göstərməklə yanaşı, həm də yeni-yeni sənət əsərlərin meydana gəlməsinə, bir növ, şərait yaratmış olur.
Heç şübhəsiz ki, Xalq şairi Vahid Əzizin zəngin bədii yaradıcılığı yetişməkdə olan yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin dünyagörüşünün inkişafına da təkan verir. Gəncliyin mənən kamilləşməsində, zövqünün formalaşmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Müşahidələrim bir daha onu deməyə əsas verir ki, müasir Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus yeri, dəst-xətti olan Ustad sənətkarlardan biri və birincisi Fərdi Prezident təqaüdçüsü, Xalq şairi Vahid ƏZİZ üçün xalq sevgisi, oxucu alqışları, müəllifin həmişəyaşar sənətinə verilən ən yüksək dəyər kimi qiymətləndirilməlidir. Çünki lirik-fəlsəfi şeirlər müəllifi, milyonlarla oxucunu düşündürməyə sövq edən incəqəlbli, uşaq təki kövrək, millətinin, xalqının qarışısında alnıçaıq, üzüağ, gələcəyə doğru inamlı addımlar atan görkəmli şair Vahid ƏZİZ şeirləri ilə dünyanın harasında yaşamasından asılı olmayaraq, hər kəsin ürəyini oxumağı bacarır. Bu isə hər şairə qismət olan alın yazısı deyilmiş. Taleyin töhfəsidir ki, çağdaş dönəmdə Sevimli Xalq şairimiz Vahid Əzizin yeni-yeni şeirlərini oxuyub, hər gün, hər an yeni nə isə öyrənirik. Biz isə öyrəndiklərimizi xalq əmanəti kimi gələcək nəslə ötürməyə borcluyuq. Ən azı ona görə ki, həmin əxlaqi fikirlər, dəyərli sözlər, xalq hikməti ilə dolu kəlmələr məhz Ustad şair Vahid Əziz qələminin məhsuludur.
Əslən Kürdəmirdən olan, Qarabağ uğrunda Aprel döyüşlərində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş, şəhidlik məqamına yüksələndən sonra “Azərbycan Bayrağı” ordeni ilə təltif edilmiş Azərbaycan Respublikasının Hərbi Hava Qüvvələrinin baş leytenantı, pilot İsmayılov Əbübəkir Vüqar oğlunun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Bu vətənin nə qədər cəsur insanları var, Qorxmaz, mərd, şir ürəkli igid aslanları var, İsmətli qız-gəlini, qoçaq oğlanları var, Onlarlardan biz nə qədər, söz-söhbət açsaq azdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Aprel şəhidlərindən biridir, Əbubəkir, Bu yurdun övladıdır – ana yurdu Kürdəmir, Elə ömür yaşadı, hamıya örnək ömür, İgid şahin səmada ölməz bir əsər yazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Uşaqlıqdan deyirdi, -General olacağam, Əsgərlərin qəlbinə nur kimi dolacağam, Düşmənləri qorxuya, təlaşa salacağam, O düşmən ki, nankordu, xaindi, yaramazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Ali Hərbi Məktəbdə oxumaq məqsədiydi, Təyyarəçi olmaqsa, arzusu, mətləbiydi, Yolu özü seçmişdi, ürəyinin səsiydi, Bu səs, bəlkə, tanrıdan gələn nida-avazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Təhsilin başa vurub, oldu yetkin bir zabit, Həm geniş qəlbli idi, həm də qorxmaz bir igid, Başqa cür olammazdı, almışdı halal öyüd, Çətinlikdən qorxmazdı, heç nədən sarsılmazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Qorxu nədir, bilməzdi, onu çoxdan qovmuşdu, Aprel döyüşlərində qəhrəmantək vuruşdu, Təbrizlə, Urfan ilə ölməzliyə qovuşdu, Üç qardaş-üç dost idi, bu dostlar ayrılmazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Şəhid olan zamanı küləklər saçın yoldu, General olmasa da ucadan uca oldu, Yaşamaqçın əbədi, neçə ürəyə doldu, Elin Əbübəkirə məhəbbəti solmazdı, Şəhidlər olmasaydı, torpaq vətən olmazdı!
Bugün (Çarşamba) saat 14.00’de Pendik Belediyesi Sanal Kitap Fuarı’nda canlı yayın konuğuyuz. fuar.pendik.bel.tr adresinden izleyebilirsiniz. Sanal Pendik Kitap Fuarı’ ndan saat 13.00-16.00 arasında satın alacağınız Osmanlı’da Yaşamak ve Osmanlı’da Ölmek kitapları sizlere imzalı olarak gönderilecektir…
Kardeş Türkiye Cümhuriyetinin Kahramanmaraş şehrinde yayınlanan “Uluslararası Mevsimler” Sanat-Edebiyat-Kültür Dergisinin Sahibi, Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi şair Arif Erenin “Ses ipine asılan sözler” kitabı yayında
Baş ofisi Almaniyanın paytaxtı Berlində yerləşən Yaradıcılar Sülh Uğrunda Federasiyası (APF) və Beynəlxalq Yazıçılar Gildiyası (IGW) yazıçı Varis Yolçiyevi Sülh səfiri titulu ilə mükafatlandırıb, bu münasibətlə onu müvafiq Sertifikatla təltif edib. Varis Sülh səfiri statusuna 2021-ci ilin mart ayından keçib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, yazıçımız bu şərəfə Avropada dərc edilən “Metamorfoz” romanında, “Babam, zalımlar və əncir ağacı”, “Sonuncu mogikan” kimi hekayələrində, o cümlədən Almaniyada dərc olunmuş “Payız natürmortu” kimi esselər toplusunda Xeyirin Şər üzərindəki qələbəsini tərənnüm etdiyinə, insan mənəviyyatının zənginliklərini üzə çıxardığına, eləcə də son illərdə dünya miqyasında böyük ədəbiyyat və incəsənət festivalları və müsabiqələrindəki münsif fəaliyyətinə görə layiq görülüb.
Qeyd edək ki, “Payız natürmortu” əsərində yazıçımızın dünya ictimaiyyətinə Azərbaycan barədə həqiqətləri çatdırmaq missiyasının nümunələrinə, o cümlədən Qarabağ həqiqətlərinə də rast gəlinir: “Təbiətin özünəməxsus şəkildə işğalçı müharibələrə etiraz etmək xüsusiyyəti var. “Xarı bülbül” adlı floranın unikal nümunəsi sayılan, xarici görünüşcə bülbülü xatırladan möcüzəli çiçək mövcuddur, o yalnız Dağlıq Qarabağın ürəyi sayılan Şuşa şəhərinin ətrafında bitir. 1992-ci ildə ermənilər tərəfindən işğal ediləndə Şuşa şəhəri tamamilə dağıdılmışdı, yerlə-yeksan olunmuşdu. Şahidlərin söylədiyinə görə, bu işğaldan sonra çiçək daha açmırdı”.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri, AYB İdarə Heyətinin üzvü, İLESAM (Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahibleri Meslek Birliği) Azərbaycan təmsilçisi, şair-publisist Xəyal Rzanın Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində “The World Smells Love” adlı kitabı İngilis dilində işıq üzü görüb. Kitabda yer alan bütün yazıları aəzrbaycanlı yazıçı, tərcüməçi Kamran Nəzirli Azərbaycan türkcəsindən çevirib.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Kürdəmir rayonunun Ərəbxana kəndindən olan, Qarabağ uğrunda Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş, “Vətən uğrunda”, “ Füzulinin azad olunmasına görə”, “ Xocavəndin azad olunmasına görə”, medalları ilə təltif olunmuş Pərviz Natiq oğlu Novruzovun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Hələ kiçik yaşından xətirli –hörmətliydin, Çox mehriban, gülərüz, şirin söhbətli idin, İstiqanlı oğuldun, dostluqda ülfətliydin, Qısaca həyatında qoydun yaxşı əməl, iz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Uşaq idin, yox idi, nə kədərin, nə dərdin, Dostlarınla birlikdə kür çayında üzərdin, Bağ-bağçanı, çəməni həvəs ilə gəzərdin, Arzuların tükənməz, xəyalların bir dəniz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Böyüdün, yaşa doldun, arzuların böyüdü, Oldun Ərəbxananın cavan qoçaq igidi, Ağsaqqallardan aldın nəsihəti, öyüdü, Həyatda yolun kimi əqidən də oldu düz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Vətən məhəbbətiylə döyünürdü ürəyin, Sevirdin bu vətənin, hər gülün, hər çiçəyin, Qarabağ azad oldu, qəbul oldu diləyin, Arzuların saf idi, arzuların saf, təmiz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Oxuyurdun kollecdə, dedin, orduya gedim, Artıq zaman yetişib, vətənə xidmət edim, Necə də fəxr edərəm, “Əsgər!” çağrılsa, adım, Bu ad hamıya doğma, bu ad hamıya əziz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Alqış vətən sevginə, alqış mətanətinə, Düşmənlər heyran qalıb vətən məhəbbətinə, Tab etmədi yağılar sənin rəşadətinə, Yaddan çıxarmaz heç vaxt qəhrəmanın Horadiz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Zaman keçir hərənin həyatı bir cür ötür, On doqquz il yaşadın, gözəl, mənalı ömür, Şəhid oldun, şəhidlər heç vaxt, heç zaman ölmür, Səni doğması bilir, Gəncə, Naxçıvan, Təbriz, Unutmaz heç bir zaman, el-oba səni, Pərviz.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Əslən Kürdəmir rayonunun Karrar qəsəbəsindən olan, Qarabağ uğrunda Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olmuş “Vətən uğrunda”, “Füzulinin azad olunmasına” görə medalları ilə təltif olunmuş Məlik Kamran oğlu Zülfüqarovun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Anan səni böyütdü Min bir əziyyət ilə, Sən də sevdin ananı, Sonsuz məhəbbət ilə.
Qəlbin tər-təmiz idi, Arzuların bir ümman, Taleyi heç kim bilmir, Onu, yazır yaradan.
İllər keçdi, dolandı, Oldu on səkkiz yaşın, Əsgərliyə yollandın, Hər əsgər bir qardaşın.
Cəsur bir əsgər oldun, Razıydı komandirin, Yerinə yetirirdin Ləyaqətlə hər əmrin.
Müharibə başladı, Vətən qorunmalıdır, Məqam gəlib, yağının Burnu ovulmalıdır.
Atıldın döyüşlərə Minlərlə əsgər təki, Heç qorxmadaın ölümdən Vətən yaşasın, təki.
Füzulinin uğrunda Göstərdin çox rəşadət, Tanrım özü vermişdi, Sənə mərdlik, şücaət.
Sən, şəhid oldun, Məlik, Əbədi yaşar, ölməz, Adın xalqın qəlbində, Ürəklərdən silinməz.
Əziz anan Yeganə, Bilirsən,nə eylədi? Məlik qəhrəman olub, Başqa yol yox, söylədi.
Şəhid müavinətin, Bağışladı orduma: -Ordum qüvvətli olsun, Müjdə versin yurduma.
Dünyaya gəldin Məlik, Karrar adlı bir eldə, Səni sevənlər vardır, İndi artıq hər yerdə.
Məlik, səni həmişə Xatırlayar xalqımız, Mərdləri unutmağa Yoxdur bizim haqqımız.
Haqdan yaranmısan nurdu əməlin, Tanrı dərgahından üzülməz əlin, Səninlə öyünür bütün türk elim, Yaradan göndərib bizə ərməğan, Yenilməz sərkərdə Tayyip Ərdoğan.
Dar gündə yetişdin Qarabağıma, Nur kimi səpildin qəm ocağıma, Doğma qardaş oldun yaman çağıma, Könlümüzə zəfər sevinci yaxan, Yenilməz sərkərdə Tayyip Ərdoğan.
Sən türk dünyasının yenilməz dağı, Gətirdin bizlərə zəfər soraģı, Yazdın yaddaşlara bu gözəl çaģı, Zülmətə daģ çəkib Günəş tək doģan, Yenilməz sərkərdə Tayyip Ərdoģan.
Yoğurdun təməldən qüdrətli Turan, Ulu Türk önündə səcdəyə duran, Tarixin ən uca taxtını quran, Haqqın bayraqdarı, ey böyük insan, Yenilməz sərkərdə Tayyip Ərdoğan.
Fədayə orta məktəbi bitirməmiş, onunçün evlərinə yaxından, uzaqdan elçilər gəlirdi. O, qaragözlü, uzun hörüklü, cazibədar olmaqla bərabər, həm də çox ağıllı qız idi. Baxışlarındakı xeyirxahlıq, məsumluq, sadəlik onu görənləri heyran edirdi. Sevənləri gün-gündən artırdı. O isə heç kimə razılıq vermir, yalnız ali təhsil almaq üçün fikirləşirdi. Ali təhsil almaq, tələbə olmaq onun üçün böyük arzular idi. O, bu arzulara çatmaq üçün dərslərindən əla qiymətlər alır və imtahanlara mükəmməl hazırlşırdı. Həyat öz axarı ilə gedirdi. Fədayənin öz sevdiyi var idi. Qəlbindəki bu gizli hissdən heç kəsin xəbəri yox idi. Yalnız onu sevən oğlandan başqa…Lakin ailə həyatı qurmaq ikinci məsələ idi onun üçün. Sevdiyi Kəmənd adlı oğlan onunla bir məktəbdə oxuyurdu. Kəmənd hər gün onu qarabaqara izləyir, eşidəndə ki, kimsə onu sevir, bir yol tapıb ondan uzaqlaşdırırdı. Beləcə, Fədayə üçün sevgisini fəda edirdi. Orta məktəb həyatına əlvida deyən gənclər çox keçmədi ki, nişanlandılar. Uzun müddət nişanlı qaldıqdan sonra isə evlənmək üçün qərar verdilər. Hər ikisi ali məktəbə daxil olmuşdu. Gənc ailə üçün tələbə olmaq nə qədər çətin idisə, o qədər də şərəfli idi. Gündəlik dolanışıq onlar üçün çox cətin idi. Fədayə əyani, Kəmənd isə qiyabi təhsil alırdı. Hələ üstəlik kirayədə qalırdılar. Onlar üçün vəziyyət acınacaqlı olsa da buna sinə gərməyi bacarırdılar. Kəmənd zavodda işləyirdi, aldığı az maaş onlara çatmrdı. Heç bir kəsdən köməyi olmayan Fədayənin isə tələbə təqaüdündən başqa ümid yeri yox idi. İllər beləcə ötüb keçirdi. Lakin Fədayə ən cətin anlarında belə Kəməndi incitməmək üçün heç nə demir, gizli-gizli ağlayıb, ovunurdu. Fikirləşirdi ki, tələbəlik həyatı qurtarar, hər ikisi işləyib, xoşbəxt ailə olmaq üçün əllərindən gələni edəcəkdir. Təki sevgi birliyi, söz birliyi olsun. Fədayə Kəməndi çox sevirdi. Onun üçün sevgi daha böyük zirvə idi. O, hər an Kəməndi qorumağa çalışırdı. Birlikdə bütün çətinliklərə sinə gərməyi özünə fəxr bilirdi… Kəməndin valideynləri ona heç bir köməklik etmir, onlara qarşı ən kiçik istilik, qayğı belə göstərmirdilər. Oz vəzifələrini bitmiş hesab edən valideynlər necə bacarırsınız elə də yaşayın, deməklə canlarını qurtarmışdılar. İllər ayları, aylar isə günləri qovurdu…Gənc ailənin günü-gündən bir-birinə bağlanması, sevgi tellərinin möhkəmlənməsi onun gözəlliyini qorumağa səsləyirdi. Fədayə isə Kəməndi sevdiyi üçün, çalışırdı ki, ona hər an dəstək olsun. Kəmənd də, qısılmışdı Fədayənin sevgisinin ağuşuna. Artıq onlar ali təhsili bitirib, işləməyə başlamışdılar. Övladları da dünyaya gəlmişdi. Ömür pillələrində Fədayə Kəməndlə addımlayanda çalışırdı ki, həmişə bir pillə ondan aşağıda olsun ki, lazım olan zamanlarda həyat yükünün ağırlığı onun çiyinlərinə düşsün. Məhz buna görə də əzablar içərisində əzilir, zillətlər çəkirdi. Lakin ailəsinin xətrinə hər çətinliyə dözməyi özünə borc bilirdi. İllərin acısını ürəyində, həyatın ağırlığını isə çiyinlərində daşıyırdı. Zaman-zaman çətinliklər içərisində əzablarla boğulur, yenidən özündə yaşamaq üçün güc toplayırdı. Axı övladlarını böyütmək, ərsəyə çatdırmaq üçün o yaşamalı idi. Həm müəllimə işləyir, həm də ev qayğılarını çəkirdi. Artıq çətinliklər arxada qalmışdı. Kəmənd istədiyi məqama çatmışdi. İşi, pulu, ətrafda tanışlıqları, həmişəki kimi bir addım yox, Fədayədən daha çox irəlidə gedirdi. Maddi cəhətdən Kəmənd Fədayədən irəlidə olsa da, mənəvi cəhətdən geriləyirdi. O, Fədayənin çəkdiyi əzabları qiymətləndirmir, mənəm- mənəmlik edirdi. Bu isə Fədayəni özündən çıxartsa da, dillənmir, hər şeyi zamanın üzərinə buraxırdı. Sanki, onunla birlikdə çəkdiyi əzabları Kəmənd unutmuş, heç olmamış kimi yaşayırdı. Fədayə üçün ən ağır, ölümə bərabər bir əzab idi, bu haqsızlıqlar. Axı Kəmənd onunla evlənəndə özünü dünyanın xoşbəxti hesab edirdi, guya onun dərdindən ölürdü… Bəs nə oldu, onu var-dövlət sevdiyindən belə tez uzaqlaşdırmışdı? Suallara göz yaşları ilə cavab verirdi Fədayə… Kəməndin bir pillə qabaqda olmağı üçün dəridən, qabıqdan çıxan Fədayə bu gün onun üçün heç kəs idi.. Bu pillələr Kəməndin yalançı, saxta məhəbbətini də, özüylə aparmışdı. Daha bir pillə aşağı əyilib, Fədayəyə baxmaq belə istəmirdi. Çünki gözləri daha yuxarı pillələrdə idi. Fədayə üçün həyatın mənası ölmüş, hər şey onun üçün bitmişdi. Göz yaşları içində olan həyatı ona dərddən-sərdən başqa bir şey deyildi. Axı, çətinliklərə onunla bir sinə gərmiş Fədayənin əzablara düçar olması nə üçün idi? Xoşbəxt günlərə çatmaq üçün eyni yolu gedən Fəayənin haqqını tapadalamaq günah deyildimi? Xəyallar içində həyatnı fikirləşən, özünü anbaan unudan Fədayəin,bu haqsızlıqları sakitcə izləməkdən başqa çarəsi yox idi. Zaman ən gözəl hakim idi… Lakin zaman da bəzən öz təkərini düz fırlatmırdı. Əzəni əzir, üstündən də keçirdi… Suallar içində suala dönmüşdü Fədayə… Kəmənd bu zirvədə ikən, keçmiş günlərini xatırlayacaqmı, deyə fikirlşirdi. Fikirlər onu yaxın keçmişə aparsa da, onu sevən insanın bunlara qayıtması, onları görmək bacarığının olmamasını düşünəndə həyatdan əlini üzürdü. Hərdən bu acılı xatirələri yada salanda Kəməndin ona qulaq asmamağı, onu eşitmək belə istəməməsi Fədayənin ömrünü hər gün daha ümidsizliyə sürükləyirdi.Bütün bunlara baxmayaraq Fədayə övladları xətrinə səbrinə qısılıb… Vicdanında bir zərrə də, olsa ədalət, etibar, insanlığa hörmət və haqqa inamı varsa, keçmişinə dönəcək, deyə içində çapaladğı fikirlərin, xəyalların qanadında uçur, özünə təsəlli axtarırdı Fədayə. Kəmənd isə hər gün dəyişir, var-dövlət, şan-şöhrət onu tamam baçqa bir aləmə aparırdı. O aləm ki, orada nə sevgi vardı, nə də insanlıq… Şeytani hisslərin covlan etdiyi bir aləm idi. Fədayə isə həyatın amansızlığından, haqsızlığından, sevdiyinin etibarsızlığından yorulmuşdu. Özü dünyada ikən, ruhu onu tərk edtmişdi sanki… Günlər bir-birini qovurdu… Göz yaşlarına həmdəm olan qadın gözlərini bir nöqtəyə zilləmişdi… Orda haqq-ədalət axtarırdı… Nə zamansa gələcəyinə inanırdı… Bir gün işdə olarkən iş telefonuna gələn zəng onu xəyallarından ayırdı. Eşitdiyi xəbərdən əlindəki telefon dəstəyi yerə düşdü. İş yoldaşları Fədayəni ələ almaq üçün ona yaxınlaşdılar. Telefon dəsətəyini əlinə alan iş yoldaşı zəng gələn yerdən nə baş verəcəyi barədə soruşanda halı pis oldu. Kəməndin qəza törətməsi barədə xəbər verən onun yaxın dostu idi. Bir neçə saatdan sonra hamı xəstəxanada idi. Kəməndin yanında Fədayə göz yaşlarını axıdırdı. Qohumların hamısı xəbər tutsa da heç kəs gəlib çıxmamışdı. Təkcə gələnlər Fədayənin iş yoldaşları, bacı-qardaşları, bir də ailəvi dostları idi. Kəmənd möhkəm əzilmişdi. Vəziyyəti çox ağır idi. Həkim ona yaxınlaşıb soruşdu… -Xanım, siz həyat yoldaşısınız? -Bəli. -Təcili əməliyyat olunmalıdı xəstəniz. Yoxsa xəstə həyatını itirə bilər. Fədayə özünü ələ alıb,titrək səslə… -Həkim xahiş edirəm,nə lazımdırsa, əlinizdən gələni əsirgəməyin. Təki Kəmənd sağ-salamat olsun. Əməliyyat iki saat çəkdi. Bu müddət ərzində Fədayənin göz yaşları selə dönmüşdü. Onu saxlamaq mümkün olmurdu. Onun Kəməndə olan sevgisini özündən, bir də Allahdan başqa heç kəs duya bilməzdi. Ürəyində Allahına yalvarır, onun sağalması üçün dualar edirdi. Bu qədər müddətdə nə qardaşı, nə də bacısı belə xəbər tutsa da gəlib çıxmamışdı. Hansı ki, Kəmənd onların yolunda hər şey etmişdi və edirdi də. Bacısı isə hər zaman onların ailə işinə qarışmaqla, onların bu dəli sevgisinə əngəl olmaqla Fədayənin qəlbini qırmış, ona olan istəyini əlindən almışdı. Fədayənin halı pisləşmişdi. Tez-tez ürəyi tutan Fədayəni həkimlər bir təhər özünə gətirə bimişdilər. Kəməndin bir ayağını kəsmişdi həkimlər. Bədəninin çox yerləri sarıqlı idi. Onu reanimasiya otağına apardılar. Yanına heç kəsi buraxmırdılar. Təkcə Fədayə yalvar-yaxışla qalmağa icazə ala bildi. Gecənin bir zamanı Kəmənd gözlərini açdı və pıçıltı ilə…Suzundan ciyərim yanır.Fədayə limonlu su ilə pambığı isladıb onun qurumuş dodaqlarını islatdı. Dəfələrlə əməliyyat keçirmiş Fədayə sağlamlığının çoxunu itirsə də, Kəməndin yolunda yenidən hər əzaba qatlaşırdı. Onun ayağa durması üçün əlindən gələni etməyə başlamışdı. Kəmənd hər gün Fədayənin etdiyi bu yaxşılıqların qarşısında xəcalət çəkir, başını qaldırıb onun üzünə baxmağa belə utanırdı. Hətta Fədayənin vaxtilə gizlin axıtdığı göz yaşlarına da məhəl qoymaması yadına düşdükcə özünü bağışlaya bimirdi. Bütün bunları yenidən xatırlayan Kəmənd çəkdiyi vicdan əzabından qurtarmaq üçün bir gün… -Fədayə, sənə qarşı etdiklərimə görə vicdan əzabı çəkirəm. Bəlkə də elə buna görə Allah məni belə cəzalandırdı. Xahiş edirəm, məni bağışla. Sən mənim ən çətin anımda mənə dayaq durmusan. Mənə ata-ana, bacı-qardaş olmusan. Mən isə sənə layiq dəyər verə bilməmişəm. Məni yenidən dünyaya qaytardın. Məni bağışla… Fədayə həyat yoldaşı Kəməndin ona qarşı etdiyi haqsızlığa həmişə susmuş, heç zaman səsini belə çıxarmamışdı. Yalnız ağlamaqla ürəyini sakitləşdirə bilmişdi.Öz sevgisinə sığınan polad iradəli, zərif qəlbli Fədayə hər zamankı kimi yenə də ağlayırdı…. Xalidə Nuray. 05.04.2017.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ Bürosunun Rəhbəri, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
Bir şirin sevdanın yadıgarısan, Düşmüsən nəğmə tək dilə, bənövşə, Könül sarayımın tacıdarısan, Qəddin açılmayır hələ, bənövşə.
Bülbülün sinəsi dönübdür dağa, Arılar tökülüb gəlibdi bağa, Gülüm, canım olsun, sənə sadağa, Gəl bükmə, boynunu belə, bənövşə.
Necə də gözəlsən, necə də incə, Quşlar cuşə gəir, səni görüncə, Mən necə sevməyim, mən səni necə? Sənsiz odum dönüb külə, bənöşə.
Sirrsən, möcüzəsən, bilmirsən özün, Bir ay parçasıdır, camalın, üzün, Dünyanı dolaşır şöhrətin, sözün, Heyranam sənin tək, gülə, bənövşə.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ Bürosunun Rəhbəri, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
Gəldi qara buludlar, toqquşdu birdən, birə, Şimşəyin nərəsindən, silkələndi dağ, dərə, Elə bil yer göy uçdu,göylər birləşdi yerə, Leysan elə coşdu ki, sular döndü bir selə,
Bircə anda kəsildi quşların cəh-cəh səsi, Gurultuya çevrildi, dağların xoş nəğməsi, Çırpdı özünü yerə, damlanın hər birisi, Qayalar sinə gərdi, əsən küləyə, yelə.
Boğuldu sel daşları, qurd kimi xırıldadı, Qayalardan atıldı, sel-sular, şırıldadı, Qurbağalar sevindi, dərədə quruldadı, Cilovsuz dəli yellər,əsdi belədən, belə.
Gölməçələr içində, oynadı gur damcılar, Təzə mahnı oxudu sevinclə qavalçalar, Daşları, qayaları döydü yenə qamçılar, Göylər üzün bozartdı, hər çiçəyə, hər gülə.
Yaz yağışı gözəllik, yaz yağışı bərəkət, Açıldı göy qurşağı, gözəlləşdi təbiət, Yaz yağışı sevgidir, yaz yağışı məhəbbət, Yağışdı ilham verən, qaranquşa, bülbülə.\
Yenə günəş şəfəqin səpdi torpağa, daşa, Şəfəqlərə büründü yer, göy oldu, tamaşa, Yuyundu ana torpaq, bəzəndi başdan- başa, Bir gözəllik gətirdi, yaz yağışı bu elə.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Payız elə getdi, qış belə gəldi, Ayrılıq küləyi əsdi bir ucdan. Görüşə bilmədik, bu necə dərddi? Qar da yolumuzu kəsdi bir yandan.
Sanki acıq çıxır təbiət bizdən, Görüşmək vədəmiz uzanır yaman. Həsrət də qar kimi gözlərimizdən, Yağıb sinəmizdə qoparır tufan.
Bölündük sevginin fəsillərinə, Eşqimiz, baharkən, özümüz qışıq. Bəlkə ömrümüzün son illərindən, Bəxtin yollarına atılmış daşıq?!
Eh… yenə səbrimin üstünə əsir, Sənin göndərdiyin şaxta, qar, boran. İnan ki, yolumu eşqimiz kəsir, Yoxsa, bu yollarda kimdi ki, duran?!
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
AĞLAMA, A KÖRPƏ, AĞLAMA BELƏ.
Ağlama , a körpə ağlama belə, Sən hələ nə görüb, nə götürmüsən. Ömrün günlərini bir-bir ələyib, Hələ ildən-ilə ötürməmisən.
Hələ keçməmisən dərd körpüsündən, Hələ arzuların aşıb-daşmayıb. Ömrün hər zilləti, hər bir zülməti, Qəlbində, könlündə heç dolaşmayıb.
Haqlı ola-ola üstünə bəzən, Haqsız əllərindən daş atılmayıb, Cəlladlar əlinə keçməyib ömrün, Yaşının üstündən yaş atılmayıb.
O zaman sən belə yanıqlı ağla, Oysun ürəyini sözün xəncəri, Yarda etibarı, dostda inamı, Görməyib sən neçə illərdən bəri.
Ardınca qaçdığın ümidlərinin, Dizi qırılmayıb, könlü sınmayıb, Kiminsə eşqindən qəlbin od turub, Sevda yollarında alovlanmayıb.
Yazmayıb bəxtini qara kürsülər, Gözlərin tanımır bu kor dünyanı, Hələ görməmisən ürək ağrıdan, Üstünə atılan şəri-böhtanı.
Hələ ürəyinə eşqin harayı, Saçına sevdaının dəni düşməyib. Ağlayıb qəlbimi üzmə havayı, Bəxtin ki, əllərdən-ələ düşməyib.
Hələ görməmisən könül dağını, Qəlbin çəkilməyib min yerdən şişə. Saxla, gələcəyə ağlamağını, Ömrünü vaxt biçib, zaman dəyişər.
Saxta söz, saxta üz durub qarşında, Açılan könlünü qıfıllamayıb. Oyub ürəyini düz yalanıyla, Səni öz mənindən oğurlamayıb.
Hələ düşməmisən çətinə, dara, Gözlərin dərd çəkib, yol aramayıb, Gəzib tellərində fələk əlləri, Saçını qəm yuyub, dərd daramayıb.
Yurdunu dağıdıb, köçürməyiblər, Qaçqın olmamamısan hələ vətəndə. Nə şəhid oğlun var, nə şəhid elin, Hələ nə görmüsən, a yazıq bəndə.
Ağlama sən Allah, bu göz yaşını, Heyfdir tökmə gəl torpaq üstünə. Sən ağla Vətəni, sən ağla məni, Dünya ikimizin durub qəsdinə!!!
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı
Dərdi yanına sal gətir, Yeni görüşə gələndə… Özünə eynək al gətir… Böyütsün məni gözündə…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı
Qəhərim əlçim-əlçimdir, Kədərim ürək-ürəkdi… Bilən varmı, gələn kimdi? Bu yollar nəyə gərəkdi?
Bilən varmı,qara divin Qış yuxusu yaza düşüb… Bizim evlə sizin evin Arasında kim üşüyüb?
Kimdi biləndərin, adam? Gəlsin…görsün…bilsin…desin… Məni çox söylətmə, qadam, ”Allah mənə ağıl versin! ”
Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürösunun Rəhbəri
EŞQİNƏ
Səhər verilişində Aşıq Əli Quliyev saz çalırdı…
Bu sabahlar bir qiyamət qopartdı, Saz Əlinin, Əli sazın eşqinə. Bu misralar kəlmə-kəlmə sinəmdə Qatarlandı bu avazın eşqinə.
Zilə qalxdı – beçə pərdə sızladı, Bəmə endi – barmaqları buzladı. Şah pərdədə ərəb atlar tozladı,- Mənzil kəsdi bu murazın eşqinə.
Qayıbdan bir nida qopdu: Paho…pah… Bu dünyanın şahı qulmuş, qulu şah… Elə sandım tüstülənir qul Əmrah “Sərvi boylu Səlminaz”ın eşqinə.
Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Sumqayıt Bürösunun Rəhbəri
ƏMİ
“Əmi” deyə müraciət etdiyimiz Aşıq Əli Quliyevə
Dərd yarı olardı dərd ola bilsə, Biz çəkən nədisə hədərdi, əmi. Qələmdən axanda qəm yığnağıdı, Saza qaldıranda kədərdi, əmi.
«Dünya dolanması qatıb başları», Yar-yoldaş unudub yar-yoldaşları… Könlükəsək-lərin, qəlbidaş-ların Nə dərdi olacaq, nə dərdi, əmi?!
Necədi köksündə köz dolanmağın? Getdi zəmanəsi yüz dolanmağın. Halal yaşamağın, düz dolanmağın Astarı üzündən betərdi, əmi.
Başa dırmaşdılar baş əzdirənlər, Könül küsdürənlər, qəlb üzdürənlər. Daha can ha deyil biz gəzdirənlər, Eləcə düşmənə çəpərdi, əmi.
İbrahim İlyaslı – yollarda gözü, Vurğunudu sənli söhbətin, sözün. Oxu, bu qoşmaya qıymat qoy özün, Adına bağladım – nətəridi, əmi?!
