Sən mənim nəyimdin ki?!
qəher tutan budağım.
ipisti öpüşlərden,
Zəhər tutan dodaĝım…
sən mənim nəyimdin ki,?!
doğmalarla yadımdın.
Ən qərib gecələrdə,
Ən doğmaca qadındın…
nəyimdin ki sən mənim?!
isindiym dan yerim.
ömrü boyu içimdə,
parçalanan qan yerim…
qırışmış əllərində
apardığını-özümsən…
sən ..sən… sən var haaaaaa,
Ən alçalmış sözümsən!!!
19.10.2022
Adını bilmədiyim gül
nə qəmli qoxun gəlir.
Ləçəklərin titrəyir
son dəfə ahın gəlir.
Sən də belə ölürsən,
bir kitab arasında.
Görəsən doğulmusan
dünyanın harasında?
Adını bilmədiyim gül
gülün burnunda ölür.
Quruduqca ləçəyin
balan qarnında ölür.
Quruya-quruya ölürsən
dönürsən saman çöpünə.
Səni necə tullayım?!
gərəksən yaman günümə.
Adını bilmədiyim gül
öpüşək dadsız ölmə.
Öləndə mənlə öl ki,
Yazıqsan…adsız ölmə.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portal Naxçıvan Bölməsinin Rəhbəri
Sənətkarın böyüklüyü yalnız əsərlərinin dərinliyində, yüksək bədii səviyyəsində deyil. Əgər onun yaradıcılığı cəmiyyətin həyatında mühüm rol oynayırsa, böyük bir mərhələ təşkil edirsə, mədəniyyət hadisəsinə çevrilibsə o zaman böyük sənətkar olur. Türk mədəniyyəti coğrafiyasının unudulmaz yazıçılarından olan Çingiz Aytmatov da belə sənətkarlardandır.
Əsində türk mədəniyyəti coğrafiyasının iki böyük Çingizi var: qərbdə Çingiz Dağcı, şərqdə Çingiz Aytmatov. Mədəniyyətimizdə “şərq” və “qərb”in əhəmiyyəti böyükdür.Əsrlərlə şərqdən qərbə axınlar olub. Bu eyni zamanda Türk qövmlərinin eyni mədəni mühitdə görüşməsi deməkdir. Əgər “Əlvida Gülsarı ” və ya “Gün var əsrə bərabər ” dən başlayıb ” Badam budağından asılı bəbəklər” yaxud da “Onlar da insandı” ya qədər getsək mədəni mühitdəki o görüş əsl mahiyyətini qazanmış olar.
Türk dünyasının bu gün ən böyük ehtiyacı coğrafi məsələlərə baxmayaraq, mədəni sərhədləri aradan qaldırmaqdır. Cingiz Dağcı və Cingiz Aytmatov Dunayla Sırdərya bir -birinə qovuşurmuş kimi görüşsə, yəni siz onların əsərlərini və fikirlərini mənimsəyərək qovuşdursanız o böyük coğrafiya sözün əsl mənasında “mədəniyyət coğrafiyası ” olar. Onlar yazdıqları əsərlərlə bir yandan həm siyasi həm də mədəniyyət tarixi olaraq böyük bir tarixi bizə xatırladır, bir yandan da xatirələrimizin və yaddaşımızın ən ağrılı hissəsini təşkil edən türk xalqlarına qarşı törədilmiş görünməmiş qəddarlıqları dünyanın gözləri önünə sərdilər. Bu gün mən bu iki nəhəng sənətkardan yalnız birinin-Cingiz Aytmatovun yaradıcılığına qısa bir nəzər salmaq istəyirəm.
Qırğızlar da belə bir deyim var : ” Canavar öz qidasını yoldan əldə edər və ya qurdu ayaqları bəsləyər.” Bizlər üçün bəslənmək M.Ə.Sabiri, C. Məmmədquluzadəni, Nizamini, Füzulini və adlarını saymaqla bitməyən başa ziyalılarımızla yanaşı Akifi, Yəhya Kamalı və digər türk mədəniyyətini təbliğ edən yazıçıların da əsərlərini oxumaqdır. Cünki yalnız həmrəy olmaqla, eyni fikir ətrafında birləşməklə güc əldə etmək olar. Həmrəy olaraq ciyin-ciyinə verməyin nə qədər vacib olduğunu çox aydın bir dillə izah edən məşhur deyim də söyləndiyi kimi “Tək ağacdan meşə olmaz”. Könülləri, fikirləri, hədəfləri birləşdirənlərdən olun deyə nəsihət edib atalarımız. Aytmatovun “Çingiz xanın ağ buludu” povestində buludun Çingiz xandan niyə küsdüyünü anlaya bilsək tək ağacın meşə olmayacağını daha yaxşı başa düşərik.
Çingiz Ayıtmatovun ən bariz xüsusiyyətlərindən biri milli olanı kəşf edərək onun arxasına ümumbəşəri dəyərləri qatmasıdır. Həsrət ümumbəşəri bir duyğudur amma İssık-Göldə üzən ağ gəmidə atasının gedib gəldiyini xəyal etmək və bu xəyalın üstünə ata həsrətinin romanını inşa etmək milli duyğu yaratmaq mənasını verir. İlk orta ali təhsilini baytarlıq sahəsi üzrə alan Aytmatov öyrəndiklərini yerli mədəniyyətlə birləşdirərək demək olar ki,bütün əsərlərində heyvan qəhrəmanlarına yer verib. ” Əlvida Gülsarı”dakı Gülsarı (ayğır), ” Ağ gəmi”dəki Buynuzlu Maral Ana, “Gün var əsrə bərabər”dəki Qaranər ( dəvə) və Sarala (at), “Dişi qurdun yuxusu”ndakı Əkbər (qurd) və Taşçaynar (qurd) və başqa heyvanlar yazıçı tərəfindən insan qəhrəmanları qədər yaxşı tanınaraq ustalıqla qələmə alınmışdı. Onların bəziləri zəngin mifoloji arxa fona da sahibdir. Elə məhz “Ağ gəmi”nin “Buynuzlu Maral Ana”sı Qırğızıstanın dirçəliş əfsanəsindən götürülmüşdür. Əsərdə bir nağıl qəhrəmanı kimi yerləşdirilmiş Buynuzlu Maral Ana Qırğız cəmiyyətinin dəyərlərini əks etdirən fərdi arxetipdir. Nağılda Enasay çayı sahilində yaşayan qırğızların məruz qaldığı soyqırımdan geridə qalan biri qız və biri oğlan olan iki uşağın İssık-Göl sahillərində məskunlaşaraq yenidən Qırğız cəmiyyətini yaratmalarından bəhs edir. Burada yazıçı milli olan bir hadisəni bəzi simvollarla ümumbəşəri səviyyəyə qaldırır. Burdakı Maral obrazı azadlığı əlindən alınan türk boylarının müstəqillik simvolu olaraq qarşımıza çıxır.
Çingiz Aytmatovun bütün dünyada geniş əks-səda doğuran “Gün var əsrə bərabər ” romanı ürəkləri parçalayan,tükləri ürpərdən bir fəryaddır. Amma ümidsiz bir çırpınış deyil,əsarətə, zülmə,sürgünə qarşı meydan oxumaqdır. Yazıçı bu romanında insanı yox sayaraq robotlaşdırmaq istəyən sistemin nə üçün çökməyə məhkum olduğunu böyük ustalıqla göstərməyi bacarmışdır. Bu əsər dövrümüzdə də öz aktuallığını qoruyub saxlayır. Çünki bu gün bir çox xalqların dilinə,mədəniyyətinə qadağalar tətbiq olunduğunu, tarixlərinin təhrif edilərək yaddaşlarının məhv edilməyə çalışıldığına şahid oluruq. Öz soyundan, kökündən, milli və mənəvi dəyərlərindən, uzaqlasdırılan xalqlar “manqurdlaşdırılmağa” məhkum olunur. “Gun var əsrə bərabər” əsəri inkar və məhv etmə siyasəti ilə qarşı -qarşıya qalmış bütün xalqların özləri üçün nəsə tapa biləcəyi cox dəyərli romandır.
Çingiz Aytmatovun əsərlərinin çoxunu ata yurdunun dastanlarıyla, əfsanələriylə qidalandırıb. Onun yaradıcılığı mifoloji materiallar ilə zəngindir. Mifologiya isə xalqların əsirlərin süzgəcindən keçmiş və bir çox yönüylə mücərrəd bir hal almış subyektiv tarixidir. Aytmatov bundan uğurla istifadə etməyi bacarmışdır. O , yalnız bir Qırğız yazıçısı deyil bütün türk dünyasının unudulmaz sənətkarıdır .
Aytmatov indi “Atabeyit” də əbədi yuxusundadır. Əsərləri isə mədəniyyət coğrafiyamızın ən parlaq məşəllərindən biri kimi fikir dünyamızı aydınlatmağa davam edir.
İlahə Allahverdiyeva
Naxçıvan Dövlət Universitetinin
“Jurnalistika ” ixtisası üzrə IV kurs tələbəsi
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Məndən qaçdığını anladım bugün
Mən sənin yolunda gül-çiçək idim
Min dəfə keçsən də mənim yanımdan
Dönüb baxmasaydın, görməyəcəkdin.
Məndən qaçdığını anladım bugün
Mən sənə tamarzı, mən sənə həsrət,
Sənin qəlbin mənə bir özgə qürbət
Mənimsə ürəyim gülüstan, cənnət
Məndən qaçdığını anladım bugün
Gözümə baxmağa üzün gələrmi?
Aldadıb, oynadıb, qırdığın ürək
Yenidən canlanıb, heç döyünərmi?
Məndən qaçdığını anladım bugün
Sinəmə vurduğun dağ nə idi bəs,
Sən mənim gözümdə yüksəkdən yüksək,
Mən sənin gözündə nə olmuşam bəs?
Məndən qaçdığını anladım bugün
Yoluma çıxmağa cəsarətin yox,
Mən abır eyləyib, susub durmuşam
Səninsə maşaallah gileyi nə çox
Məndən qaçdığını anladım bugün
Sonanı odlara atıb, getmisən.
Mən bu məhəbbətə bir ayrı sürgün,
Sənsə, əməyimi ayaqlar altda
Əzib, tapdalayıb, qırıb getmisən…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Əksin gözlərimin önündə durub
Yumuram açıram, yoxa çıxmayır
Elə bil fikirim hardasa qalıb
Elə hey boylanır, mənə baxmayır
Əlimi uzatdım xəyalına mən
İstədim tutasan əlimdən mənim…
BU NECƏ BİR HİSSDİR? sualına mən
Necə cavab verim, necə söyləyim…
Təsəvvür eylə ki, əlin ulduza
Baxanda yaxındı, amma, çifayda
Hey can atırsan ki, ulduzu tuta,
Amma, heç yetməyir ona haray da.
Eləcə tamaşa eyləmək qalır,
Biçarə qalırsan xəyalına tək.
Bir də görürsən ki, gözün qaralır,
Daha döyünməyir sinəndə ürək.
Beləcə məhv edər fikir insanı
Yuxuların çəkilər bax , ərşə də
ÖLƏNƏDƏK AYRILMARIQ, bəs hanı?
Nə vaxtsa da qovuşarıq bəlkə də.
Bəlkə daha artıq bir sevgiylə biz
Yenidən yaşamaq eşqinə düşdük.
Ya da ölüb gedib, o biri dünyaya.,
Bəlkə Tanrı cənnətinə görüşdük…
Xəyalına söylə, bir də qarşıma
Qoy sənsiz gəlməsin, sənsiz çıxmasın.
Sözümü həkk eylə sən yaddaşına,
Heç zaman unutma, yadında qalsın.
Gəl özün qucaqla, gəl özün sarıl,
Əllərin dolansın belimə mənim.
Alnımdan öp mənim, HALALIM denən,
Boynuna dolansın mənim əllərim
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət,
Əllərin uzalı qaldımı , söylə?
Gedənin addımın sonadək sayıb,
Qayıdıb gəlməsin gözlərdən belə…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Dualar etməyi öyrəndinmi sən?
Narahat, nigaran, tək qalanda yox…
Gözlərin doluxanda biləcəksən…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Evdə hazırın yox, pay da gəlməyib.
Nə sənin kitabın yazmayıb bunu,
Nə də ki, ürəyin səndən getməyib…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Yolunu saatla gözləmək nədir,
Yorğun simasını görüb, həvəslə
Fikrini dağıtmaq, cəmləmək nədir…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Yad bir oyuncaq tək qırmısan onu
Oynadıb, yorulub eyni oyundan,
Divarın küncünə qoymusan onu
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Telini oynadıb, qoxlamağı var
Hələ həsrətinə tab gətirməyib
Arada uşaqtək ağlamağı var
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Həvəsinə qurban gəzirsən hələ
Xoşbəxtlik toy qurub səninçün, amma,
Təxirə salmısan sən onu yenə.
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Əyləncə axtarıb yorulmadınmı?
Kiminsə ürəyin ayağın altda
Qıranda həyatdan utanmadınmı…?
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Sevinc göz yaşını qəmə qatdınmı?
Sən heç sevdiyini üzməmək üçün,
Özünü atəşə, oda atdınmı?
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Kədəri qəlbində gizləmək nədir
Könlünü alarsan, amma özünün
Dərdinsə hələ də öz qəlbindədir.
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət
Kiməsə özünü xərcləmək kimi,
Həyat da, sevgi də bir fəlsəfədir.
Sona İntizaram, yazdığım şeir,
Ərmağandır sənə, həmişəki kimi…
Alt yazılı bir günün destanıydı.
Ölümün sessizliğine koşan gözlerin,
Bir yandan yükselir doğan güneşin sesleri.
Diğer yandan ise kiminin dikenli telleri.
Ne olur susma dedim sustun.
Bana anlatmayacak mısın cenneti?
Ey Şehitoğlu şehit önderisin zaferin.
Şimdi daha şanlı mavi, kırmızı ve yeşil bayrağın.
Seninle nöbette bak bu ülkenin tamamı.
İşte böyle kutlanır zafer bayramı.
Kırk dört gün sürdü bir asırları.
Ezildi, çiğnendi kalp nasırları.
İmanım, cesaretim bana kalkanım.
Adaktır vatana canım, alkanım.
Yarınlar bahar, umut Har-ı bülbül.
Işık ışık aydınlatır önümü.
Berrak su ile kirli su ayrıldı ayrılalı,
Zor geçer sırtından yediğin hançer yarası.
Acı gülüşlerin ardına saklanan gözyaşları,
Zorunlu bir ağırlığın boruk satırları.
Toprak kızıla, gök karanlığı çalıyor.
Ulaştığın mertebe kainatı aydınlatıyor.
Hangi anne ağlar, hangi yar yolları arar.
Geçmez mi kalplerde kanayan yara.
Vatan aşkına tutuşan yürekleri,
Kahraman anaların kahraman şehitleri.
Her yer vatanım kokuyor.
Beni şahadete sunar hasretin.
Sahip çık vatanına, emanet etti sana atan.
Yeryüzü var oldukça olacak daima bu vatan.
Bir gücün damarlarındaki kan durmadan akan.
Bir gücün, güneş gibi tükenmeyen kalbindeki iman.
Hakk’a vuslat diyoruz biz şehadet gününe.
Toprağımın semasında ezanlar dinmeyecek,
Türk bayrağı asla göklerden inmeyecek.
Kahraman olan vatanperver millet korkup da sinmeyecek.
Hakk’a vuslat diyoruz biz şehadet gününe.
Sadece vatan ve toprak için silah tutuyor elim,
Ne zenginlik ne de şöhret bu davada emelim.
Bizim vatanımızla imanımız birleşti,
Düşman pusu atıkça vatan aşkı gürleşti.
Hakk’a vuslat diyoruz biz şehadet gününe.
Bizde iman gücüdür korkusuzluğumuz,
Şehadet şerbeti, kurudu dudağımız susuzluğumuz.
Şehit olmadan ölmek mi? Budur huzursuzluğumuz.
Hakk’a vuslat diyoruz biz şehadet gününe.
Düştü o gece yeryüzüne, soğuk bir yağmur tanesi,
Karanlık bir gecede bombaların vurdumduymaz sesi.
O gecede doğdu, kaderin hançer ezgisi,
Şuşa’nın dağlarında vatanımın inlemesi.
Hissediyorum hırstan elmas kesilmiş gözleri,
Görüyorum vatan aşkıyla kabaran göğüsleri.
Yağmur damlasına bile gerek duymaz,
Türk’ün kanıyla sulanan topraklar.
Göğüsleri kabarttı tavizsiz edaları.
Yeri, göğü inletti, marşları ve nidaları.
Zafer zafer diyen gür sedaları,
Göklerde yankılanan askere bakın hele!
Halk yediden yetmişe, kalp kalbe ve kol kola.
Yoğun siperler altında vermedi tek bir mola.
Otuz yıllık planları, kırk dört günde çökerten,
Dosta güven aşılayan, düşmana korku salan.
Bedenimizde vatan aşkın kanı akar.
Bu halk sizin için dünyayı yakar.
On kasım sabahın ardından,
Sayılmaz hiçbir gün sıradan.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanlı şairə Aysel Xanlarqızının kitabı Almaniyada işıq üzü görüb.
Aysel Xanların “Kızı Seferli”nin şeirləri Azərbaycanda və Türkiyədə çap olunsa da, şeirləri ilk dəfə alman oxucuları ilə görüşür. Gənc şair son vaxtlara qədər insan münasibətlərini, təbiəti, ictimai münasibətləri, qonşu ölkə ilə otuz illik müharibəni şeirlərinə uğurla daxil edib.
2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycana dünyanın 176 ölkəsindən 1162,7 min və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,2 dəfə çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.
AZƏRTAC Dövlət Statistika Komitəsinə istinadla xəbər verir ki, gələnlərin 26,6 faizi Rusiya Federasiyası, 19,6 faizi Türkiyə, 11,0 faizi İran, 7,4 faizi Səudiyyə Ərəbistanı, 4,8 faizi Gürcüstan, 3,2 faizi Pakistan, 3,1 faizi Hindistan, 2,3 faizi Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, 1,9 faizi Qazaxıstan, 1,8 faizi Ukrayna, 1,7 faizi İsrail, 1,6 faizi Küveyt, 1,5 faizi Özbəkistan, 1,4 faizi Oman, 1,1 faizi Böyük Britaniya, 11,0 faizi digər ölkələrin vətəndaşları olub. Gələnlərin 74,4 faizini kişilər, 25,6 faizini qadınlar təşkil edib.
Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə Küveytdən gələnlərin sayı 167,9 dəfə, Omandan 130,8 dəfə, Səudiyyə Ərəbistanından 99,0 dəfə, Pakistandan 25,4 dəfə, Hindistandan 16,0 dəfə, Qazaxıstandan 5,7 dəfə, İsraildən 5,5 dəfə, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən 5,2 dəfə, Bəhreyndən 4,8 dəfə, ABŞ-dan 3,4 dəfə, Almaniyadan 2,9 dəfə, Fransadan 2,7 dəfə, Böyük Britaniyadan 2,0 dəfə, Türkiyədən 1,7 dəfə, Ukraynadan 1,7 dəfə, Rusiya Federasiyasından 1,7 dəfə, İrandan 1,6 dəfə, Gürcüstandan 25,5 faiz artıb.
2021-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə körfəz ölkələrindən gələnlərin sayı 3,1 dəfə artaraq 283,6 min, Avropa İttifaqına üzv ölkələrdən gələnlərin sayı 2,4 dəfə artaraq 55,8 min, MDB ölkələrindən gələnlərin sayı 1,9 dəfə artaraq 395,3 min nəfər olub.
2021-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə xarici ölkələrə gedən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının ümumi sayı 1,7 dəfə artaraq 1110,8 min nəfər olub. İrana gedən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 3,1 dəfə, Gürcüstana gedənlərin sayı 1,8 dəfə, Türkiyəyə gedənlərin sayı 1,7 dəfə, Rusiya Federasiyasına gedənlərin sayı isə 21,2 faiz artıb. Ölkə vətəndaşlarının 47,3 faizi Türkiyəyə, 17,7 faizi Rusiya Federasiyasına, 11,1 faizi İrana, 8,5 faizi Gürcüstana, 15,4 faizi digər ölkələrə səfər edib. Gedənlərin 64,1 faizini kişilər, 35,9 faizini qadınlar təşkil edib.
Noyabrın 16-da Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında “Oyaq gözəl” tamaşası nümayiş etdiriləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tanınmış rus uşaq yazıçısı Vladimir İlyuxovun fransız yazıçısı Şarl Perronun “Yatmış gözəl” nağılından bəhrələnərək qələmə aldığı ikihissəli “Oyaq gözəl” pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşa maraqlı nümunələrdəndir.
Teatrın gənc rejissoru Anar Məmmədovun quruluşunda hazırlanan səhnə əsərinin əsas qayəsini böyükləri dinləmək, qəhrəmanlıq, güclə ağlın bərabərliyi və məntiqə əsaslanmaqla bütün maneələrdən keçmənin mümkünlüyü təşkil edir.
Komik elementlərlə zəngin nağıl-tamaşa müasir üslubda hazırlandığından burada dövrün uşaqlarının yaxından tanıdığı və sevdiyi nağıl qəhrəmanlarının sintezinə nail olunub.
Birhissəli uşaq tamaşasının bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarov, rəssamı Əfşan Əsədovadır.
Noyabrın 12-də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında uşaqlar üçün “Əlibaba və qırx quldur” tamaşası növbəti dəfə nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ərəb xalq nağıllarının motivləri əsasında hazırlanan tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimov, quruluşçu rəssamı Valeh Məmmədov, musiqi tərtibatçısı isə Ağasəlim Feyzullayevdir.
Səhnə əsərində dostluğun, sədaqətin, cəsarətli və qorxmaz olmağın dünya malına tamah salmaqdan daha üstün olmasından bəhs edilir. Tamaşa zamanı aktyorlar tamaşaçı zalına da enərək, uşaqlarla interaktiv ünsiyyət yaradır, bəzi hallarda səhnəyə dəvət etməklə uşaqları birbaşa hadisələrin iştirakçısına çevirirlər. Tamaşada həmçinin rəngarəng musiqi nömrələrindən və əyləncəli rəqslərdən istifadə edilib.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanasına “Bayraq hekayələri toplusu” kitabı hədiyyə olunub. Toplu “Kitabxanaya kitab hədiyyə edirik” layihəsi çərçivəsində nəşr edilib.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Dövlət Bayrağı Günü münasibətilə hazırlanan topluya 22 yazıçının fərqli mövzulu, rəngarəng fikirləri ilə seçilən əsərləri daxil edilib.
“İmza” Nəşrlər Evi tərəfindən çap edilən topluda cəmiyyətdə kifayət qədər nüfuz sahibi olan müəlliflərin hekayələri yer alıb. Hekayələrdə əsas mövzu müharibədir. Müəlliflər öz əsərlərində əsasən şanlı Azərbaycan Ordusunun döyüş əzmkarlığını, əsgər cəsurluğunu, bir sözlə, düşdüyü və qarşılaşdığı situasiyalarda mübariz döyüşçü obrazını yaratmağa və tərənnüm etməyə çalışmışlar.
Toplunun tərtibçi-redaktoru Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, yazıçı Əli Bəy Azəridir.
12 Noyabr Azərbaycanda Konstitusiya Günü kimi qeyd olunur. Bu tarixi gün münasibətilə M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında “12 Noyabr – Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü” adlı virtual sərgi açılıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, virtual sərgidə rəsmi sənəd, Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin konstitusiyamız haqqında fikirləri, fotolar, mövzu ilə əlaqədar kitablar və dövri mətbuat səhifələrində dərc olunan məqalələr nümayiş olunur.
Virtual sərgi ilə tanış olmaq istəyənlər linkindən istifadə edə bilərlər.
Qeyd edək ki, 1996-cı il fevralın 6-da Prezident Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə 12 noyabr Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü elan edilib.
Konstitusiyanın qəbulu müstəqillik tariximizin ən mühüm hadisələrindən biri olmaqla yanaşı, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətçiliyi qarşısındakı böyük xidmətlərindən biridir. Bu Konstitusiya müstəqil dövlət quruculuğu prosesini tənzimləyən, demokratik inkişafa təminat yaradan, cəmiyyətin siyasi, sosial, mədəni, iqtisadi sferalarında köklü dəyişiklikləri özündə ehtiva edən, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsində hüquqi baza rolunu oynayan mükəmməl və mütərəqqi sənəddir.
Hakimiyyətlərin bölgüsü, insan hüquq və azadlıqlarının prioritetliyi prinsiplərinə əsaslanan Konstitusiyamız demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu üçün möhkəm təməl yaradır, cəmiyyətdə humanizm, milli həmrəylik və tolerantlıq ruhunu təsbit edir, vətəndaşların müxtəlif sosial qrupları arasında harmonik münasibətləri stimullaşdırır. Konstitusiyada insan amili, vətəndaşların hüquqları, onların rifahının və təhlükəsizliyinin təmin olunması ön plana çəkilib. Konstitusiyamız həm insan və vətəndaş hüquqlarının dönmədən həyata keçirilməsi, həm də dövlət müstəqilliyinin və suverenliyin möhkəmləndirilməsini təmin edir.
Giya Paçxataşviliyə
Gəzər divanə-divanə
Parası olmayan dərviş.
Bəd niyyətlə, şər-qеybətlə
Arası olmayan dərviş.
O – sahilsiz, tənha ada,
Bildiyini vеrməz yada.
Hеç görmədim bu dünyada
Yarası olmayan dərviş.
Uca könlün xas saxlayar,
Dünya boyda tas saxlayar.
Xançobana yas saxlayar,
Sarası olmayan dərviş.
Sadiq qalar vədəsinə,
Dözər bəxtin hədəsinə.
Tapınar öz kölgəsinə –
Qarası olmayan dərviş.
Loğmanıdı göyün, yеrin,
Hikməti dərindən-dərin.
Yara bağlar…
Dərdlərinin
çarası olmayan dərviş.
Əldə zəfər bayrağı,
Gəl gedək Qarabağa!
Azad edək torpağı,
Gəl gedək Qarabağa!
O – bədəndi, o – ruh, can,
O – şərəfdi, o həm şan.
Qarabağ – Azərbaycan!
Gəl gedək Qarabağa!
Bir dəmir yumruq olaq,
Düşmənlərdən öc alaq.
Azad olsun Qarabağ!
Gəl gedək Qarabağa!
“Lazım” gəldi nəhayət,
Silkələndi bu millət.
Hər ürəkdə tək niyyət:
Gəl gedək Qarabağa!
Xarı bülbül gülləndi,
Düşmən qanı gölləndi.
Hamı, hamı dilləndi:
Gəl gedək Qarabağa!
Bir olunca Türk Elim,
Haqqı söylədi dilim:
“Ya Qarabağ! Ya ölüm!”
Gəl gedək Qarabağa!
Şəhid ruhu: “Qalx!” – dedi,
Düşmənləri yax, dedi.
Haqq söylədi, haqq dedi:
Gəl gedək Qarabağa!
Geyib Zəfər bayrağı,
Azad etdik torpağı.
Qaytardıq Qarabağı!
Gəl gedək Qarabağa!
Haqqı doğrulan Türkəm,
Aləmlərə bir görkəm.
Sənə halaldı, Ölkəm!
Gəl gedək Qarabağa!
Gəl gedək Qarabağa!
29 sentyabr – 10 noyabr, 2020
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Allah, başına dönüm
Məni yenidən yarat.
Ürəyimi yonqarra
Bir az içinə daş at
Məni yeniden yarat.
Səbrimi yuxumdan as,
Ruhumu dağa köklə.
Dərdimi gözümdən as,
Az başımi sözlə qat
Məni yenidən yarat.
Bir ocagam tüstüm yox,
Külüm gözümdən cıxıb.
Yalqız köçəm dəstim yox
Ömrümü kiməsə sat
Məni yenidən yarat.
Gözdə həsrətim ölüb
Bəxtimə yağan daşam.
Mənə doyunca gülüb
Dərdim üstə bas qoy yat
Məni yenidən yarat.
Bir ömurəm nagılsız,
Ölmürəm, öldürürlər.
Bir bəndənəm agılsız,
Ya öldür, ya da sağalt
Məni yenidən yarat..
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Bir qara xal qoydun ağ ürəyimdə,
Silinməz dağ qoydun dağ, ürəyimdə.
qalmadı bir damcı yağ, ürəyimdə,
dinmədim, fağırlıq bəs nədən oldu.
bir mahir ovçusan kamanın naşı,
inanma yetənə, ağartma başı,
sinəmin üstünə sən qoydun daşı,
deyirəm ağırlıq bəs nədən oldu.
girdin ürəyimə naşı izinlə,
oxudun qəlbimi özgə gözüylə,
alıb ürəyimi getdin özünlə,
sevmirdin, oğurluq bəs nədən oldu?!
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı
Yaxşı ki, o səhər ölmədim,
O sən gedən səhəri deyirəm.
Yadındadır, mən topladım
Əşyalarını hələ?
Hıçqırıqlar içində pıçıldadım da
Get, gülə- gülə.
Yox e, sözüm onda deyil,
Yaxşı eləyib getdin.
Qalıb nə edəcəkdin ki ,
Viranə ürəyimdə?
Onsuzda əzəl gündən
Yalançı məhəbbətdin,
Onsuzda düşmən bıçağı idin
Kürəyimdə.
Bax heç zəng etmirəm də,
Nə də axtarıb,sormuram.
Həvəsində deyiləm qapalı dəftərin,
Çoxdan külünü sovurmuşam,
Lənətə gəlmiş vərəqlərin.
Sonra demə unuda bilmədin məni,
Lovğalıq qatma gülüşünə.
Danışmağı sevmirsən bilirəm,
Sussmağın da anlam verir
Gedişinə…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı
Biləcək qədrimi bir gün yağışlar,
Sevəcək bilirəm küləklər məni.
Döşünün üstünə xal edəcəklər,
Çöllərdə al rəngli çiçəklər məni.
Bilirəm, bilirəm o da olacaq,
Torpaq da sevəcək, daş da sevəcək.
Məni tanımayan qarışqalar da,
Məni tanımayan quş da sevəcək.
Qədrimi biləcək bir gün dənizlər,
Limanlar, gəmilər, qağayılar da.
Hansısa şerimdə küsdüm dediyim,
Şimalda dolaşan ağ ayılar da.
Sevəcək yad məni, düşmənim məni,
Adımı dillərdən qəfil duyanda.
Bilirəm gözündə dünənin qəmi,
Sən də sevəcəksən mən olmayanda…
SEVGİMİN NOYABRI
Bu da sevgimizin son noyabrı,
Yenə də nəyinsə sonuna gəldik.
Gözündə bir ovuc dəniz var sənin,
Ağlama suyunda bata bilerik.
Hava xətalıdır, küləyi dəli,
Yoxsa sevgimizdir soyuğu duyan?
Qorxuram payızda tərk etsəm səni,
Bir daha baharda səni tapmayam.
Həyat başdan-başa qəribəlikdir,
Görüşlər yaradar, ayrılıq salar.
Kiminsə cibində qara qəpikdir,
Bizim gözümüzdə mühüm olanlar.
Nə deyim taleyin yazısına mən?
Niyə görüşdük ki, niyə ayrılaq?
Təpədən ayağa payız kimiyəm,
Yarpaqsız budağam, budaqsız yarpaq.
Sənsiz yaşamağa alışam gərək,
İndidən unudam,yoxsa gec olar.
Bu da sevgimizin son noyabrı,
Hələ ayrılığın dekabrı var…
2012
Qış günündə üzdə çiçək açdıran,
Gecəmizə gün işığı saçdıran,
Yağıları el-obadan qaçdıran
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Səman geniş hey uçduqca uçasan,
Torpağını ana kimi qucasan,
Qələbənlə Qaf dağından ucasan,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Olmaz imiş, sözdür, dostu düşənin,
Dostu aldı qəlbin “qəlbişüşənin”,
Söylənəcək yüz il fəthi Şuşanın,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Haqq deyənlər, haqq yolundan azdılar,
Tarix boyu sənə quyu qazdılar,
..Oğulların şanlı tarix yazdılar,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Qürurluydu bu Qarabağ səfəri…
Bu torpağın hər oğlu, hər nəfəri,
Qanımızla qazanmışıq zəfəri,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Şuşamızda dağlar başı dumanlı,
Daha bir də kimsə olmaz gümanlı,
Qazin rəşadətli, Şəhidin sanlı,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Xarı bülbül gələr bu yaz, səcdənə,
Dursam min il, yenə də az, səcdənə,
Dayanıbdı bütün Qafqaz səcdənə,
Bu zəfərin mübarəkdir, ey vətən!
Keşiyində bir ömür ayıq və sayıq olam,
Qoruyam öz yurdumu, canıma tən saxlayam.
Gərək gözümün üstə, şanına layiq olan
Azərbaycan adında ana Vətən saxlayam.
Bayraq üçün axmasa damarda qan, qan deyil,
Torpaqçün əsirgənən can gərəkli can deyil,
Yurdsuz-yuvasız insan heç bütöv insan deyil,
Qanadı qırıq quşdur -dil-dil ötən, saxlayam.
Yerlə göyün arası ən mübarək bağdılar,
Qəlbimizdə ucalan zirvədilər, dağdılar.
Şəhidlərin hər biri bizdən daha sağdılar,
Sağ olan şəhidimə niyə matəm saxlayam?!
Düşüb ardınca gedəm ulduzundan ta Aya,
Yalvaram səmalara, Haqq yetə bu haraya.
Nə ola yumruq ola millət, keçəm o taya,
Bu taydan çağıranda səsə yetən saxlayam…
Mənim son nəfəsədək haqqa inamım qalıb,
Bütövlük eşqidir ki, ruhumu məndən çalıb,
Ən çətin məqamda da ölümü gözə alıb,
Vətən, sənin köksünə gül tək bitən saxlayam.
Şamaxı yaxınlığındakı tənha türk məzarına.
Eyyy
başına türlü-türlü müsibətlər gətirilən
bir millətin ər balası,
daşıyırsan iftixarla türk adını!
Sən bir qeyrət heykəlisən,
özün boyda heykəl olmaq düşüb sənin qismətinə.
Görən, hansı ana səni
ağrısını sevə-sevə gətirmışdi bu dünyaya?!
Beşiyini yelləyəndə bilirdimi
o bir igid ər böyüdür?!
-İki xalqın qürur yeri, səcdə yeri.
Heç bildimi yavrusunun qərib sandığı məzarı
neçə-neçə anaların ürəyində,
bu ölkəni vətən sanan,
bu millətin taleyinə yananların
ürəyində?!
Sən torpağı qucaqladın, torpaq səni
bağrı şan-şan ola-ola
qucaqladı,
qucdu bərk-bərk,
bu ölkə də tam haqqınla bir vətənin oldu, demək.
Ay Türk oğlu, Türk igidi,
vətəndaşlığın mübarək!!!
Məni ölümünə sevən adamı
Bir səhvə tərk etdim, dönə bilmədim.
Hazırdım daşıyam aranı dağa,
Qürur zirvəsindən enə bilmədim.
Məni ölümünə sevən adamı
Elə ölümünə yandırıb – yaxdım.
Alışdı içindən, kül oldu içdən,
Qəhr olub eləcə uzaqdan baxdım.
Məni ölümünə sevən adamı
Öldürdüm sevgidən, ölmədim özüm.
Məni öldürənə halaldır qanım,
Çıxsa, uf demərəm kor baxan gözüm.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında sizlərə Nargis İsmayılovanın şeirini təqdim edirik.
Bu gün bütün gün darıxdım…
Sabah da darıxacağam…
Yenə, yenə, yenə, yenidən…
Hiss qarmaqarışıqlığından doğulur bomboz kölgən…
Valehedicidir,
Qucaqlaya bilmirəm…
Tökülürsən ürəyimdən
Vulkan külləri kimi boğucu və yandırıcısan.
Dəyərlim,
Əvəzedilməzim
Çalışıram,
əvəz olunmursan, bacarmıram.
Bacaracağam, bacarmalıyam…
Yoxluğunu əridib…
Davam edəcəyəm bomboz həyatıma
Bir qədəh şərab, bir siqaret… və kitablar…
Göz kölgələrim kimi yayılacaqsan yastığıma, kabusa çevrilib boşalacaqsan gözlərimdən…
Silib ata bilməyəcəyəm bəlkə də qoxunu
13 kvadratmetrlik otağımdan…
Xəyalqırıqlığım!
Kölgələrə çevrilib addımbaaddım izləyəcəksən xoşbəxtliyimi…
Ən möhtəşəm qarabasmam olacaqsan,
asılacaqsan otağımın divarlarından…
Küləyə çevrilib əsəcəksən hər gün ağlıma…
Bilirəm, yenə, yenə, yenidən yellədib qapqara pərdələrimi şığıyacaqsan ürəyimə…
Bir siqaret laqeydliyi ilə əziləcəyəm barmaqlarında…
Közərə-közərə qalacağam, bilirəm…
Sonra qalib ədasıyla çırpılacaq qapıların üzümə…
Mən söykənəcəyəm xəyalının astanasına, biləcəyəm ki, ordasan…
Bir zəng qədər məsafələr böyüyəcək aramızda, dünya boyda olacaq…
Yurdu işğal olunanlar üçün
qələbə xəbəri eşitməkdən gözəl nə var?
İgid oğullar yaşatdı
xalqa o sevinci.
Sevin, ey Azərbaycan!
sevin, ey xalq!
Bu günlərin həsrətini
çox çəkmisən.
Azad olunan yerlərdə
dalğalandıqca
bayrağımız da sevinir.
Sevin, ey üçrəngli bayrağımız!
Sənə dalğalanmaq çox yaraşır
bizə sevinc yaraşan kimi…
28 il əvvəl işğal olundu Şuşa
mayın 8-də,
noyabrın 8-də isə
azad edildi…
O 8 maydan sonra nələr dəyişdi həyatında,
əziz Şuşa?
Nə günlərə qoydu səni
mənfur düşmən?
Daha bizimsən,
Qayıtdın öz sahiblərinə,
əziz Şuşa!
Daha xarı bülbüllərin sevinə-sevinə
açacaq çiçək,
daha Cıdır düzü düşmənlərin
yallı getməsinə şahidlik etməyəcək.
Sevin, əziz Şuşa, sevin,
Hər 8 may günü yaşadığımız
ağrı-acını bizə
8 noyabr günü unutduracaq:
Sən dirçələcək,
gözəlləşəcəksən,
qələbə həmişə bizimlə,
gözəl günlər səninlə olacaq.
Ağlımıza gəlməyənlər gəldi başımıza,
daha heç nə olmayacaq bizim gözəl
Şuşamıza…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
Mənim şirin yuxum sənsən,
Varım sənsən, yoxum sənsən,
Cismim sənsən, ruhum sənsən.
Çox sevirəm səni, lap çox.
Ay, ulduzlu danımdan da,
Hər bir gözəl anımdan da,
Bil ki, hətta canımdan da,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Çox ağırdır eşqin yükü,
Etməliyik biri iki,
Tanrı özü şahiddir ki,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Dağlar aşım, düzlər keçim,
Sənsiz həyat mənim heçim.
Nəyə desən, qoy and içim,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Şirin, şəkər sözümdən də,
Baxan nurlu gözümdən də,
Ömrüm-günüm, özümdən də,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Kağız bilir, qələm bilir,
Ahım bilir, naləm bilir,
Bütün dünya, aləm bilir,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Olmayaq gəl, eşqə yağı,
Söndürməyək gur ocağı.
Ay eşqimin duracağı,
Çox sevirəm səni, lap çox.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
Mustafa Kamak Atatürkə ithaf olunur
Türkə xain baxanlar daima xar olacaq,
Tanrı Türkə həmişə, hər yerdə yar olacaq,
Var olduqca bu dünya bu qüdrət var olacaq,
Tarixləşən adımız – sanımızdır Atatürk.
O coşdurdu qanıyla damla-damla selləri,
Aşıb keçdi əzm ilə qan-qadalı illəri,
Ondan alır işığı ulu Turan elləri,
Üfüqlərdə sökülən danımızdır Atatürk.
Onun ayaq izidir zəfərlərə gedən iz,
Bu gün varlığımızçün minnətdarıq ona biz,
Əbədidir, tükənməz Atamıza sevgimiz,
Ömürdəki ən şirin anımızdır Atatürk.
Baş əyirəm önündə bu adın qürur ilə,
Belə düşüb qüdrəti milyon ağıza-dilə,
Tarixlərdən bu adı bacarmaz kimsə silə,
Əbədi şöhrətimiz-şanımızdır Atatürk.
Bir sönməyən ocağın alovuyuq-oduyuq,
Oğuz, qıpçaq, peçeneq – bütöv Türkün adıyıq,
Bütün dünya eşitsin, biz onun övladıyıq,
Varlığımız onundur, canımızdır Atatürk.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Mən səni Şamxat kimi-
Min fitnəylə sevirəm…
Sonra da
Öpüşünlə
Ruhuma qüsul tökürəm…
Mən səni Lalə kimi-
Düzlərdə gözləyirəm…
Bağrıyanıq,
Dilimdə “ah”…
Ləçək-ləçək közərirəm…
Mən…-ilan məkrinə vurğun,
Yaradılışdan yorğun…
Sən aldadılan Adəm,
Hər günahıma həmdəm…
Mən səni dua kimi
Tanrı xətrinə sevirəm…
(2019)
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü.
Bitdi qara təqvimin yasa batan günləri,
Çözdü qəhrəman Ordum min illik düyünləri.
Birliyin təntənəsi verdi, nəhayət, bəhər,
Azərbaycan xalqının haqqı idi bu Zəfər,
Bayraq oldu göylərə çəkdiyimiz hər dilək,
Zəfərimiz mübarək!
Düşmən elə düşməndir, bunun başqa adı yox,
Özgə atına minib, meydanda öz atı yox.
Şirnikləndi verilən sərsəm bəyanatlara,
Tamahı arxamızca gəzdi qarabaqara.
Döyüşmək ağır oldu şər dünyayla təkbətək,
Zəfərimiz mübarək!
Tarix salnaməsinə yeni şərəf qatıldı,
O gün, 8 Noyabr Zəfər topu atıldı.
Hər evdə, hər ocaqda toy mağarı quruldu,
Bu müharibə həm də bir ibrət dərsi oldu,
Bizə kin bəsləyənin inadın qırdı fələk,
Zəfərimiz mübarək!
Düşmən əfi ilandır, qulluq etməz bir dinə,
Min cür hiyləgərliyin şahidi olduq yenə.
Arxalı köpək kimi “basıb-bağlayan” dığa,
Ev tikmək əvəzinə mina “əkdi” torpağa,
Haqq üzülər, əzilməz, haqqın bəhərin görək,
Zəfərimiz mübarək!
Tarixi irsimizi qəsb etdi fitnəkarlar,
Kimin belə quduzdan quduz bir düşməni var?
Acı repressiyalar gizlətdi bizdən bizi,
Milli qürurumuzu, milli kimliyimizi –
Yavaş-yavaş tanımaq, duymaq bu olsa gərək,
Zəfərimiz mübarək!
“Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası” İctimai Birliyi (ANAİB), Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə 11, 12, 13 noyabr tarixlərində Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Urban mərkəzində “II ANAİB Gəncə Kitab Sərgisi” keçiriləcək.
Edebiyyatqazeti.az ANAİB-ə istinadən xəbər verir ki, “Nizami yurduna kitabla gəlirik!” şüarı altında keçiriləcək sərgidə tanınmış ədiblərin iştirakı ilə təqdimatlar, imza mərasimləri, müxtəlif mövzuda təlimlər, seminarlar, şeir gecələri, uşaqlar üçün nağıl saatları və musiqili proqram təşkil ediləcək.
Sərgi ölkənin 30-dan artıq tanınmış nəşriyyatı və 10-dan çox kitab evinin iştirakı ilə baş tutacaq, 90 %-dək endirimlər tətbiq olunacaq.
Tədbirdə Elxan Elatlı, Rövşən Abdullaoğlu, Aqşin Yenisey, Əziz Sultan, Nüşabə Babayeva-Vəkilova, Nicat Qəribov, Ağa Hacıbəyli, Mübariz Yunus, Müzadil Zauroğlu, Yunus Orucov, Çinarə Köçərli, Muxtar Cəfərli, Rüstəm Behrudi, Emin İmanlı, Vüqar İsgəndərov kimi məşhur yazıçı və şairlərin imza günləri keçiriləcək.
Bununla yanaşı Şəmil Sadiq, Orxan Şahbaz, Sərxan Rüstəmov, Aysel Cəbrayılova kimi təlimçilər müxtəlif mövzulu seminarlar verəcəklər.
Qeyd edək ki, sərgi hər üç gün 10:00-dan 19:00-dək fəaliyyət göstərəcək.
Giriş sərbəstdir.
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü və mükafatçısı Ramil Əhməd Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) Gənclər Şurasının sədr müavini seçilib.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Mustafa Kemal Paşa (Osmanlı Türkçesi: مصطفى كمال پاشا), Soyadı Kanunu’ndan (1934) sonra Atatürk[3] (19 Mayıs 1881[2], Selanik – 10 Kasım 1938, İstanbul), Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923’ten 1938’e değin görev yapmış kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı, mareşal ve daha evvelinde bir Osmanlı subayı.
Atatürk, I. Dünya Savaşı sırasında bir ordu subayıydı. Savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisini takiben Türk Kurtuluş Savaşı’ndaki Türk Ulusal Hareketi’ne önderlik etmiştir. Kurtuluş Savaşı sürecinde Ankara Hükûmeti’ni kurmuş, askeri eylemleriyle İtilaf Devletleri tarafından gönderilen askeri güçleri bozguna uğratmış ve Türkleri zafere götürmüştür. Atatürk daha sonra eski Osmanlı İmparatorluğu’nu modern ve seküler bir ulus devletine dönüştürmek için politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel reformlar başlatmıştır. Liderliği altında binlerce yeni okul inşa edildi. İlköğretim ücretsiz ve zorunlu hale getirildi. Kadınlara sivil eşitlik ve politik haklar verildi. Köylülerin sırtına yüklenen ağır vergiler azaltıldı.[4][5]
Bu makale serisinin bir parçasıdır
Mustafa Kemal Atatürk
MustafaKemalAtaturk oval.png
Özel Hayatı[göster]
Askerî kariyeri[göster]
Atatürk Devrimleri[göster]
Atatürkçülük[göster]
Ayrıca[göster]
Galeri: Resim, Ses, video
g t d
Türk Orduları Başkomutanı olarak Sakarya Meydan Muharebesi’ndeki başarısından dolayı 19 Eylül 1921 tarihinde “Gazi” unvanını almış ve mareşalliğe yükselmiştir.[5] Halk Fırkası’nı kurmuş ve ilk genel başkanı olmuştur.[6] 1938 yılındaki vefatına kadar arka arkaya 4 kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı olmuştur.[5]
Atatürk tarihte oynadığı önemli rolden dolayı pek çok yazar ve tarihçi tarafından incelenmiş ve hakkında 379 eser yazılmıştır. Bu yönüyle hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi arasında yer almaktadır. Ayrıca dünyada ilk kez ve tek örnek olmak üzere, Birleşmiş Milletler’in UNESCO örgütü tarafından, kendisinin 100. doğum yılı olması sebebiyle ve tüm ülkelerin oy birliğiyle 1981 yılı “Atatürk Yılı” olarak kabul edilmiştir. Dergilerinin Kasım 1981 sayısında da, Atatürk ve Türkiye konusu ele alınmıştır.
1839’da Kocacık’ta doğduğu sanılan[7] babası Ali Rıza Efendi, aslen Manastır’a bağlı Debre-i Bâlâ’dandır.[8] Babasını ailesi 14-15. yüzyılda Anadolu’dan bölgeye göç etmiş olan Kocacık Yörüklerindendir.[7][8][9][10][11] Bazı kaynaklara göre ise babasının ailesi Arnavutlardandır.[12][13][14][15] Annesinin kökeni ise Karaman’dan Rumeli’ye gelen Türkmenlerdendir.[16] Ailesi ile Selanik’e göç eden Ali Rıza Bey,[17] burada gümrük memurluğu ve kereste ticareti yaptı.[18] Ali Rıza Bey ayrıca 93 Harbi (1877-78) esnasında yerel birliklerde teğmenlik yapmıştı.[19]
Ali Rıza Bey, 1871 yılında, 1857 yılında Selanik’in batısındaki Langaza’da çiftçi bir ailede doğan[19][20] Zübeyde Hanım’la evlenmişti.[21] Mustafa Kemal Atatürk, bu çiftin çocuğu olarak rumî 1296 (miladî 1881) yılında Selanik’te doğmuştur. Samsun’a çıktığı 19 Mayıs tarihini doğum günü kabul etmiştir.[22] Fatma, Ömer, Ahmet, Naciye ve Makbule adlı beş kardeşinin ilk dördü küçük yaşta hayatını kaybetmiştir.[23][24]
Öğrenim çağına gelen Mustafa’nın hangi okula gideceği konusunda annesi ile babası arasında anlaşmazlık çıkmıştı. Annesi Mustafa’nın Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebine gitmesini istiyor, babası ise o dönemki yeni yöntemlerle eğitim yapan seküler[19] Mektebi Şemsi İbtidai’nde (Şemsi Efendi Mektebi) okumasını istiyordu. En sonunda önce mahalle mektebine başlayan Mustafa, birkaç gün sonra Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti.[25] Atatürk, okul seçimindeki bu kararı için hayatı boyunca babasına minnettarlık duymuştur.[19] 1888 yılında babasını kaybetti.[26] Bir süre Rapla Çiftliği’nde annesinin üvey kardeşi[19] Hüseyin’in yanında kalıp hafif çiftlik işleriyle uğraştıktan sonra -eğitimsiz kalacağından endişe eden annesinin isteğiyle-[19] Selanik’e dönüp okulunu bitirdi.[27] Bu arada Zübeyde Hanım, Selanik’te gümrük memuru olan Ragıp Bey ile evlendi.[28]
Şimdi müze olan Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi’ndeki ev 1870’te Rodoslu müderris Hacı Mehmed Vakfı tarafından yaptırılmış ve 1878’de yeni evlenen Ali Rıza Bey tarafından kiralanmıştır ancak o öldükten sonra Mustafa ve ailesi bu evden yanındaki 2 katlı, 3 odalı ve mutfaklı daha küçük eve taşınmışlardır.[29]
Mustafa, seküler bir okul olan ve bürokrat yetiştiren[19] Selânik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydoldu. Ancak muhitindeki askerî öğrencilerin üniformalarından da etkilenerek[19] -annesinin karşı çıkmasına rağmen-[19] 1893 yılında Selânik Askerî Rüştiyesi’ne girdi. Bu okulda matematik öğretmeni Yüzbaşı Üsküplü Mustafa Sabri Bey, ona anlamı mükemmellik, olgunluk olan “Kemal” adını verdi.[30] Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Bey (Yücekök), özgürlük düşüncesiyle genç Mustafa Kemal’in düşünce yapısını etkiledi. Mustafa Kemal Kuleli Askerî İdadisi’ne girmeyi düşündüyse de ona ağabeylik yapan Selânikli subay Hasan Bey’in tavsiyesine uyarak Manastır Askerî İdadisi’ne kaydoldu. 1896-1899 yıllarında okuduğu Manastır Askerî İdadisi’nde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal’in tarihe olan merakını güçlendirdi.[31] Bu tarihte başlayan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’na gönüllü olarak katılmak istediyse de hem idadi öğrencisi olduğu için hem de 16 yaşında olduğundan dolayı cepheye gidememiştir. Bu okulu ikincilikle bitirdi.[32] 13 Mart 1899’da[33] [34] İstanbul’da Mekteb-i Harbiye-i Şahane’ye girdi. Birinci sınıfı 27., ikinci sınıfı 11., üçüncü sınıfı 1902’de mülazım (bugünkü ismiyle Teğmen) rütbesiyle 549 kişi arasından piyade sınıf sekizincisi (1317 – P.8) olarak bitirdi.[32] Akabinde Erkan-ı Harbiye Mektebi’ne (Harp Akademisi) devam ederek 11 Ocak 1905’te ”kurmay yüzbaşı” rütbesiyle mezun oldu.[35]
Askerlik (1905-1918)
Erken dönem
Kıdemli Yüzbaşı
Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal, mezuniyetinin ardından merkezi Şam’da bulunan 5.Ordu’ya staj amacıyla gönderildi. Bu stajında piyade, süvari ve topçu sınıflarında görev aldı.1905-1907 yılları arasında Şam’da Lütfi Müfit Bey (Özdeş) 5. Ordu emrinde görev yaptı. İlk stajı 5. Ordu’ya bağlı 30’uncu Süvari Alayı’nda gerçekleşti.[36] Bu dönemde düşük rütbeli stajyer bir kurmay subay olarak Suriye’nin çeşitli bölgelerindeki isyanlarla ilgilenen Mustafa Kemal, “küçük savaş” (gerilla savaşı) üzerine tecrübe kazandı. İsyanlarla uğraştığı dört aydan sonra Şam’a döndü. 1906 Ekim ayında Binbaşı Lütfi Bey, Dr. Mahmut Bey, Lüfti Müfit (Özdeş) Bey ve askerî tabip Mustafa Cantekin ile ‘Vatan ve Hürriyet’ adlı bir cemiyeti kurduktan sonra ordudan izinsiz Selânik’e gitti. Selânik Merkez Komutan Muavini Yüzbaşı Cemil Bey (Uybadın)’in yardımıyla karaya çıktı ve orada cemiyetinin şubesini açtı. Bir süre sonra arandığını öğrendi ve ona ağabeylik yapan Albay Hasan Bey, Yafa’ya dönüp oranın komutanı Ahmet Bey’e Mısır sınırında Bîrüssebi’ye gönderildiğini bildirmesini önerdi. Ahmet Bey de Mustafa Kemal’i Bîrüssebi’ye tayin etti ve bir süre sonra topçu staj için tekrar Şam’a gönderildi.[37] 20 Haziran 1907’de Kolağası (kıdemli yüzbaşı) oldu ve 13 Ekim 1907’de 3.Ordu’ya kurmay olarak atandı[35] ancak Selânik’e vardığında ‘Vatan ve Hürriyet’in şubesinin İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne ilhak edildiğini öğrendi. Bu yüzden kendisi de 1908 Şubat ayında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu (Üye numarası: 322)[38]. 22 Haziran 1908’de Rumeli Doğu Bölgesi Demiryolları Müfettişliğine atandı.[35]
23 Temmuz 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Aralık 1908 sonlarında[39] İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından toplumsal ve siyasal sorunları ve güvenlik problemlerini incelemek üzere bugünkü Libya’nın bir parçası olan Trablusgarp’a gönderildi. Burada 1908 Devrimi’nin fikirlerini Libyalılara yaymaya ve buradaki nüfusun farklı kesimlerinden gelenleri Jön Türk politikasına kazanmaya çalıştı.[40] Bu siyasi görevin yanı sıra bölge halkının güvenliği ile de ilgilendi. Kentin dışında yapılan bir savaş tatbikatında Bingazi Garnizonu’na önderlik ederek askerlere modern taktikler öğretti. Bu tatbikat süresince isyana meyilli Şeyh Mansur’un evini sararak bölgede sistem karşıtı başka güçlü kişilere örnek olması amacıyla onu kontrol altına aldı. Ayrıca hem kentli insanları hem de kırsal bölge insanlarını korumak için bir yedek ordu planlamaya başladı.[39][41]
13 Ocak 1909’da 3. Ordu’ya bağlı Selânik Redif Fırkası’nın Kurmay Başkanı oldu ve 13 Nisan 1909’da Meşrutiyet’e karşı 3. Ordu’ya bağlı Taşkışla’da konuşlanmış 2. ve 4. Avcı Taburları’nın isyanıyla başlayan, diğer birliklerin katılımıyla genişleyen 31 Mart Ayaklanması’nı bastırmak üzere Selânik ve Edirne’den yola çıkarak Mirliva Mahmut Şevket Paşa komutasında 19 Nisan 1909’da İstanbul’a girecek olan Hareket Ordusu’na bağlı birinci kademe birliklerinin kurmay başkanı oldu. Daha sonra 3. Ordu Kurmaylığı, 3. Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığı, 5. Kolordu Kurmaylığı, 38. Piyade Alayı Komutanlığı görevlerinde bulundu.[35][39]
Stuart Kline’ın Türk Havacılık Kronolojisi kitabına göre[42], Mustafa Kemal, 1910 yılında Fransa’da düzenlenen Picardie Manevraları’na katıldı. Burada yeni üretilen uçakların deneme uçuşuları yapılıyordu. Ali Rıza Paşa, bu uçuşlardan birine katılmak isteyen Mustafa Kemal’i önledi. Ve akabinde uçuş yapan o uçak dönüş esnasında yere çakıldı.[43] Bazı kaynaklar tarafından, bu hikâyeye dayanarak Atatürk’ün uçağa binmekten korktuğu iddia edilse de kitabın yazarı Kline, Atatürk’ün olaydan sonra 3 defa uçağa bindiğinden bahseder.[44]
Mustafa Kemal, dönüşünün ardından 27 Eylül 1911’de İstanbul’da Genelkurmay Karargâhı’nda görev aldı.[45]
Trablusgarp Savaşı
Ayrıca bakınız: Trablusgarp Savaşı
Trablusgarp Savaşı’nda, Mustafa Kemal
İtalyanlar’ın Trablusgarp’a saldırısıyla 19 Eylül 1911’de başlayan Trablusgarp Savaşı’nda, 27 Kasım 1911’de Binbaşı[35] olan Mustafa Kemal, Binbaşı Enver Bey, Fuat (Bulca), Nuri (Conker) ve Binbaşı Fethi (Okyar) gibi diğer İttihatçı subaylarla birlikte 18 Aralık 1911’de hareket etti.[46] Mustafa Kemal ile grubu, Mısır’da Kahire[47] ve İskenderiye üzerinden Bingazi’ye gitti. 19 Ekimde İskenderiye’den yola çıktıktan bir süre sonra bir hastalık geçirdi.[48] 22 Aralık’ta Tobruk yakınında zafer kazandı. Derne’deki 16 – 17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralanıp bir ay hastanede tedavi gördü ve 6 Mart’ta Derne Komutanlığı’na getirildi.[49] Aynı yılın eylülünde başlayan barış görüşmelerine rağmen çatışmalar sürerken, Karadağ’ın 8 Ekim’de Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi ve Balkan Savaşları’nın başlaması nedeniyle barışa razı olunmasıyla Mustafa Kemal ve diğer subaylar İstanbul’a geri döndüler.
Balkan Savaşları
Ayrıca bakınız: Balkan Savaşları
Balkan Savaşları başladığında Trablusgarp’ta görev yapan Derne Komutanı Mustafa Kemal ve Binbaşı Nuri Bey, bu savaşlarda görev almak istediler.[50] Mustafa Kemal, dönemin Osmanlı Harbiye Nezareti Enver Bey’in de izni ile 24 Ekim 1912’de Trablusgarp’tan ayrılmıştır.[50] 24 Kasım 1912’de karargâhı Bolayır’da bulunan Bahr-i Sefit Boğazı (Akdeniz Boğazı) Kuvayi Mürettebesi Harekât Şubesi Müdürlüğü’ne atandı.[51] Osmanlı ordusu burada general Stilian Georgiev Kovachev komutasındaki Bulgar 4. Ordusuna yenildi. Haziran 1913’de başlayan İkinci Balkan Savaşı’nda komutası altındaki birliklerle Dimetoka ve Edirne’ye girdi.
27 Ekim 1913’te Sofya askerî ataşeliğine atanarak yakın arkadaşı Sofya sefiri (elçisi) Fethi Bey (Okyar)’in altında çalıştı.[52] Ek görev olarak Belgrad ve Çetine askerî ataşeliğini de yürüttü.[52] Bu görevde iken 1 Mart 1914’te yarbaylığa (kaymakam) yükseldi.[52]
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Necə dəyişmişəm?
Ürəyincəmi?
Bu ruhsuz, duyğusuz
Halım necədi?
İndi, yoxsa öncəmi?..
Qəfil ürəktutmasıtək
Tutmuşam ürəyimi.
Hara qoyum?
Küncəmi?
Təzə-təzə sevinirdim,
Təzə-təzə sevirdim.
Dağıtmısan,
Qoparmısan qönçəmi.
Özünü bir özgəsiylə
Nə vaxt dəyişir insan?
Nə vaxt?
“Böyüyüncəmi?”
* * *
Bəs əgər bu gedişin
Adı ayrılıqdısa…
Böyütdüyüm duyğular
Ürəyimi sıxdısa…
Bəs əgər, ömrüm-günüm,
Tanrı bizə baxdısa…
Göyün günəş üzündən
Əllərimi yıxdısa…
Bəs sürdüyüm ömür-gün,
Bir gün yoldan çıxdısa…
Və bunların səninçün
Bir önəmi yoxdusa…
Hacıyeva Günel İsrail qızı 1990-cı il aprel ayının 23-də Laçın rayonunda anadan olub. 1997-ci
ildə Bərdə rayonundakı orta təhsil müəssisələrindən birinə qəbul olub. Bir müddət burada
təhsilini davam etdirdikdən sonra Bakı şəhərinə köçmüşdür. Bakı şəhərindəki Kimya-Biologiya
Təmayüllü Respublika liseyinə qəbul olub. 2008-ci ildə həmin liseyi bitirib. Digər həmyaşlıları
kimi, o da həmin il Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və Ədəbiyyat)
fakültəsinə qəbul olmuşdur.
Poeziyaya çox erkən yaşlarından başlayıb. ”Şəkil” adlı ilk şeirini ibtidai təhsilini davam
etdirən müddətdə yazıb. Dövri mətbuatda 2003-cü ildən etibarən çıxış edir. Müəllifin “ilk
uğurlu qələm təcrübəsi”olan şeiri “Bərdə” qəzetində işıq üzü görüb. Bu uğurdan ruhlanan
müəllif gələcək illərdə daha da sanballı əsərlər yazmağa başlayıb. Sonrakı illərdə isə ardıcıl
olaraq “Sərbəst düşüncə”, Sumqayıtda şəhərində nəşr olunan ”Yüksəliş naminə”, Bakı
şəhərində isə “Ümid” qəzetlərində şeirləri ilə çıxış edib.
Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin
əsas və yeganə mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq
çıxış edib. Həyatının sonrakı illərində məqalələri və digər ictimai-siyasi şeirləri ilə “Yüksəliş
naminə” qəzetində müntəzəm olaraq çıxış edib. Hal-hazırda bir-birindən daha maraqlı
şeirləri ilə oxucuları düşündürməyə vadar edən gənc şairə arasıkəsilmədən poeziya
nümunələrinin sayını artırmaqdadır.
Gənc ədib haqqında onun qələm yoldaşı Kənan Aydınoğlu “Qələmi əlinə götür, ay şair!”,
”Sıxılma, büdrəmə illər uzunu”, “Dağılsın gözündən həsrət, ayrılıq!” şeirlərini yazmışdır.
QOY VƏTƏN FƏXR ETSİN, SƏNLƏ, QARDAŞIM!
Kənan Aydınoğluna.
Dünyaya sığmayan bir ürəyin var,
Hər misran gövhərdi, ləldi, qardaşım.
“Böyük Allah” adlı bir köməyin var,
Haqq yolu ən doğru yoldu, qardaşım.
Parçalanmış bir millətik bilirəm,
Xalqın qara günlərini görürəm.
İçimdə ağlayıb, üzdə gülürəm,
Nolacaq bu xalqın halı, qardaşım?!
Bəzən sədaqətdən, əhddən yazırsan,
Bəzən də dərdlənib dərddən yazırsan,
Bilirəm, yazanda qəlbdən yazırsan,
Var olsun qələmin, sözün, qardaşım.
Kənan! Çəkməyəsən nə ah, nə aman,
Qəddini əyməsin bu qəddar zaman.
Şeir dünyasında yarat xaniman,
Qoy vətən fəxr etsin, sənlə, qardaşım.
Günel İSRAİLQIZI.
22 aprel 2010. Sumqayıt şəhəri.
Xəyalə ALIYEVA 1991-ci ildə Laçın rayonunda anadan olub. 2008-2012-ci illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi) fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb.
Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq çıxış edib.
Sənin tilsiminə düşmüşəm yenə?!
Yenə də sənsizəm, sənsizəm, gülüm,
Sənsiz bu həyatın mənası yoxdur.
Könlümdə açılan şeir dünyamı,
Güzgütək göstərən aynası yoxdur.
Mənim varlığımsan, qoy bilsin hamı,
İnsan yaşayarmı ruhu olmasa?!
Sən mənim ömrümsən, gülümsən, canım!
Bir can yaşayarmı nəfəs almasa?!
Özüm də bilmirəm nədəndir belə,
Ruhumu almısan əlimdən mənim.
Mələksən, şeytansan bilmirəm, nəsən,
Ağlımı almısan əlimdən mənim.
Yenə yaşanılan ömür yolunda,
Səni düşünürəm hər zaman, hər an.
Kaş ki, sən özün də baxıb biləydin,
Hazıram uğrunda qoymağa bir can.
Sevgimiz dillərdə dastan olandan,
Sevinc sənə düşdü, göz yaşı mənə.
Görəsən, bu duyğu nədir ki, belə,
Sənin tilsiminə düşmüşəm yenə?!
Aysel CƏFƏROVA 1990-cı ildə Qazax rayonunda anadan olub. 2008-2012-ci illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi) fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb.
Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq çıxış edib.
De, necə həyatda sevinəm, güləm?
Daha bu həyata qalmayıb inam,
Həyatdır insanı dərddən qocaldan,
Bəlkə də, bir daha sağalmaz yaram,
De, necə həyatda sevinəm, güləm?
Sən getdin, həyatdan mən zövq almadım,
Elə bil qırıldı qolum, qanadım,
Mən ki həyatımı səndə tapırdım,
De, necə həyatda sevinəm, güləm?
Yalançı gülüşdür simamda doğan,
Bəlkə də, Tanrıdır bizi sınayan,
Bəs necə əzabdan mən can qurtarım?
De, necə həyatda sevinəm, güləm?
“Mücrü” nəşriyyatı “İlin ən yaxşı hekayələri” nəsr toplusuna əsərlərin qəbuluna başladı.
Şərtlər:
– Hər müəllif yalnız bir hekayə göndərə bilər;
– Hekayələr üçün mövzu məhdudiyyəti yoxdur;
– Əsərlər yalnız elektron variantda (word) olmaqla qəbul edilir;
– Hekayələrin həcmi maksimum 8 min işarə (boşluqsuz) olmalıdır;
– Yaş və ərazi məhdudiyyəti yoxdur;
– Yalnız Azərbaycan dilində olan əsərlər qəbul edilir;
– Göndərilən əsərlərin adı, müəllifin adı, ədəbi təxəllüsü və əlaqə nömrəsi mütləq qeyd edilməlidir.
Yazıçılar öz hekayələrini ilinhekayeleri@mucrunesriyyati.az ünvanına göndərməlidir.
Əsər qəbulu üçün son tarix 31.12.2022-ci ildir.
Əlaqə nömrələri: +994555028932 (whatsapp), +994773457747, +994125951040
E.Ə.Əliyevin Azərbaycan Respublikası mədəniyyət nazirinin birinci müavini vəzifəsindən azad edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:
1. Elnur Əli oğlu Əliyev Azərbaycan Respublikası mədəniyyət nazirinin birinci müavini vəzifəsindən azad edilsin.
2. Bu Sərəncam imzalandığı gündən qüvvəyə minir.
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 3 noyabr 2022-ci il
Mənbə: https://president.az/
8 Noyabr – Zəfər Günü münasibətilə M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında “Zəfər Günü şanlı tariximizdir!” adlı elektron məlumat bazası hazırlanıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, elektron məlumat bazası “Rəsmi sənədlər”, “Zəfər paradında Prezident İlham Əliyevin nitqi”, “Zəfərlərimiz”, “II Qarabağ müharibəsi şəhidləri”, “Nəşrlər”, “Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi”, “Müharibə iştirakçılarına verilən orden və medallar”, “Fotoqalereya” və “Videoqalereya” bölmələrindən ibarətdir.
44 gün davam edən haqq mübarizəsi sayəsində bütün dünya gördü ki, Azərbaycan bir yumruq kimidir. Azərbaycan xalqının və dövlətinin qüdrətinin rəmzinə çevrilmiş bu möhtəşəm Zəfərin tarixi əhəmiyyəti bir əsrin hüdudlarına sığmır. 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan torpaqlarının 30 illik işğalına son qoyulması, dövlətimizin ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə birlikdə, son iki yüz ilə yaxın dövrdə Azərbaycan xalqına çoxsaylı milli fəlakətlər gətirən erməni şovinizminə və ekspansionizminə sarsıdıcı zərbə endirilmiş və xalqımızın tarixi taleyi ilə bağlı olan son dərəcə mühüm bir məsələ həll edilmişdir.
Elektron məlumat bazası ilə tanış olmaq istəyənlər http://anl.az/el/emb/Zefer_gunu/index.html linkindən istifadə edə bilərlər.
Mərhum türk müğənni Barış Mançonun həyatı barədə film çəkiləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, hazırda ekran işinin baş rolu üçün aktyor seçiminə başlanılıb.
Filmi Timur Savcı və Camal Okanın rəhbərlik etdiyi “TAFF pictures” şirkəti çəkəcək.
Bakıdakı Rus Evi noyabr ayı üçün tədbirlər proqramını açıqlayıb.
AZƏRTAC tədbirlər planını təqdim edir:
3 noyabr – “Qafqaz” beynəlxalq foto klubunun şəhər mənzərələrinin çəkilişi üzrə ustad dərsi,
4-5 noyabr – Bakıda və Gəncədə “Böyük etnoqrafik diktant” adlı beynəlxalq maarifləndirici aksiya,
5 noyabr – Gəncə Milli Filarmoniyasında Rusiyanın Xalq artisti Nadejda Krıqinanın konserti,
16 noyabr – “Birgə oxuyuruq” adlı uşaq ədəbi məclisi,
18 noyabr – Marina Svetayevaya həsr olunmuş “Başqa Svetayeva” adlı ədəbi gecə,
20 noyabr – Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında Müslüm Maqomayevin 80 illiyinə həsr olunmuş konsert,
22 noyabr – Xalq artisti Şövkət Ələkbərovanın 100 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert,
24 noyabr – yazıçı, ssenarist Maqsud İbrahimbəyova həsr olunmuş yaradıcılıq gecəsi,
25 noyabr – Rus Dili Tədris-Metodiki Mərkəzinin rus dili və ədəbiyyat müəllimləri üçün “Rus dilinin mənimsənilməsinin bütün mərhələlərində lüğətlərlə səmərəli işləmək üçün metodiki tövsiyələr” adlı seminarı.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Nərimanov rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) Mərkəzi Kitabxanasında dünyaşöhrətli azərbaycanlı alim, qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi, Kaliforniya Berkli Universitetinin professoru Lütfi Zadə haqqında videoçarx hazırlanıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, videoçarxda görkəmli alimin ömür yolu və elmi irsi ardıcıllıqla işıqlandırılıb.
Lütfi Zadə fundamental nəzəriyyələri ilə elm tarixində ciddi dəyişikliklərə yol açmış görkəmli şəxsiyyətlərdəndir. Alimin ardıcıl tədqiqatlarının nəticəsi olaraq irəli sürdüyü qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi müxtəlif elm sahələrinin inkişafında dərin iz qoyub və yeni yanaşma üsulları meydana gətirib. Bu nəzəriyyə üstün intellektual texnologiyalara güclü təsir göstərib, müasir idarəetmə və informasiya-kommunikasiya sistemlərinin əsaslarının formalaşdırılmasında mühüm rol oynayıb.
Lütfi Zadə dünya miqyasında əsərlərinə ən çox istinad olunan alimlərdəndir. Onun yaratdığı elmi məktəb və laboratoriyalar bir sıra ölkələrdə yarım əsrdən artıqdır ki, uğurla fəaliyyət göstərməkdədir. Azərbaycanlı olduğunu fəxrlə bildirən və ürəyi daim doğma Vətəni ilə bir döyünən Lütfi Zadə elm və texnologiyaların inkişafında, eləcə də mədəniyyətlərarası dialoqun qurulmasında misilsiz xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının ali mükafatlarından olan “Dostluq” ordeninə layiq görülüb.
Lütfi Zadə 2017-ci il sentyabr 6-da ABŞ-ın Kaliforniya ştatında 96 yaşında dünyasını dəyişib. Alim sağlığında Bakıda dəfn olunmasını vəsiyyət edib. Onun cənazəsi sentyabrın 29-da Bakıya gətirilərək I Fəxri xiyabanda torpağa tapşırılıb.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Nərimanov rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin Mərkəzi Kitabxanasının əməkdaşı Samirə Abbasova “Azərbaycanı tanıyaq” layihəsi çərçivəsində “Azərbaycan, odlar yurdum mənim!” adlı videoçarx hazırlayıb.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, videoçarxda ecazkar diyar olan Azərbaycandan, onun təkrarsız təbiətindən, çoxəsrlik mədəniyyətindən, tarixindən, bu diyarın qədim sakinlərindən, həmçinin adət-ənənələrindən bəhs olunub.
“Ozan Dünyası” Aşıq Yaradıcılığının Təbliği İctimai Birliyinin orqanı “OZAN DÜNYASI” jurnalının növbəti sayı nəşrə hazırlanır.
Aşıq yaradıcılığı, görkəmli ustad aşıqlarımız və eləcə də, xalq yaradıcılığının digər sahələrinə aid elmi-publisistik məqalələri olanlar mürciət edə bilərlər.
Müəlliflər öz yazılarını musa58@bk.ru elektron poçtuna göndərə bilərlər.
Noyabrın 4-də Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı tanınmış uşaq yazıçısı, dramaturq və tərcüməçi Samuil Marşakın “Pişiyin evi” nağılı əsasında hazırladığı eyniadlı tamaşanı növbəti dəfə nümayiş etdirəcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, kuklaçı rejissor Anar Məmmədovun fərqli üslubda hazırladığı bu tamaşa daim balacaların tələb etdiyi səhnə işlərindəndir. Tamaşa Əməkdar artist, usta kuklaçı Rəhman Rəhmanovun 60 illik yubileyi münasibətilə səhnələşdirilib. Birhissəli uşaq tamaşasında kuklalarla yanaşı, canlı planda aktyor oyunu da qurulub.
Rəngarəng səhnə tərtibatı və müxtəlif konstruksiyalardan kuklalarla hazırlanan tamaşanın quruluşçu rəssamı teatrın baş rəssamı İqbal Əliyev, bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarovdur.
İdeyası yalançı dostluğa ikrah, dürüst münasibətə çağırış olan tamaşada uşaqlara lovğalıq, yalançılıq və xudpəsəndlik kimi mənfi keyfiyyətlərdən qaçmaq aşılanır.
Noyabrın 5-20-də Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının səhnəsində “Ələddin, şahzadə Jasmin və sehrli çıraq cininin sərgüzəştləri” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, tamaşanın bədii rəhbəri, Xalq artisti Aleksandr Şarovski, rejissor və xoreoqrafı isə Raulya Turkkandır.
Əsərin səhnə tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Aleksandr Fyodorov, geyim üzrə rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi Olqa Abbasova, musiqi tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Vladimir Neverova aiddir.
Mənbə: https://azertag.az
Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın simaları” bölməsinin növbəti təqdimatı Süleyman Sani Axundova həsr olunub.
Süleyman Sani Axundov dramaturq, jurnalist, uşaq yazıçısı və pedaqoq kimi tanınır. Onun əsərləri bu gün də böyük maraqla oxunur.
Azərbaycan dramaturqu, nasir, maarif xadimi S.S.Axundov 1875-ci il oktyabrın 3-də Şuşa şəhərində anadan olub. 1885-1894-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil aldıqdan sonra III dərəcəli rus-tatar məktəbində müəllim işləyib. 1920-1921-ci illərdə Qarabağ vilayətinin maarif şöbəsinin müdiri, 1922-1930-cu illərdə Bakıda məktəb müdiri vəzifələrində çalışıb. 1922-ci ildə Azərbaycan “Ədib və Şairlər” İttifaqının ilk sədri seçilmiş ədib ədəbi və pedaqoji fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə “Əmək qəhrəmanı” adına layiq görülüb. 1921-1930-cu illər ərzində, keçmiş sovetlər ittifaqında Bakı Sovetinin üzvü olsa da, ömrünün sonuna kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub, yazıçı, jurnalist kimi tanınıb.
İlk əsəri “Tamahkar” komediyası ilə tanınmış yazıçı bu əsərini böyük dramaturq Mirzə Fətəli Axundzadənin “Hacı Qara” əsərinin təsiri ilə qələmə alıb. Bundan başqa, yazıçı “Dibdat bəy”, “Türk birliyi” komediyalarının, “Laçın yuvası”, “Qaranlıqdan işığa”, “Şahsənəm və Gülpəri”, “Səadət zəhmətdədir”, “Molla Nəsrəddin Bakıda”, “Eşq və intiqam” kimi pyeslərin və bir sıra uşaq əsərlərinin də müəllifidir. Bir nasir kimi 1905-ci ildə yazdığı “Qonaqlıq”, “Kövkəbi-hürriyyət”, “Yuxu” kimi hekayələri də müəllifin maraqlı hekayələrindəndir.
O, 1912-1914-cü illərdə “Qorxulu nağıllar” adı altında “Əhməd və Məleykə”, “Abbas və Zeynəb”, “Nurəddin”, “Qaraca qız”, “Əşrəf” hekayələrini yazıb. Bu hekayələrdə valideynlərini itirmiş uşaqların acı taleyindən söhbət açılır.
Onun XX əsr Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının, inkişafında böyük xidmətləri var. 1920-ci ildən sonra yazdığı əsərlərdə də geriliyi və mühafizəkarlığı tənqid edən Süleyman Sani Axundov 1939-cu il martın 29-da vəfat edib.
Mənbə: https://azertag.az
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin təşkilatçılığı ilə “Qonağımız var” layihəsinin növbəti qonağı Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoru, Xalq artisti Mələkxanım Əyyubova olacaq.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, görüş noyabrın 1-də Zirə Mədəniyyət Mərkəzində (Eko Park) təşkil olunacaq.
Bu il noyabrın 22-də Azərbaycanın Xalq yazıçısı, Əməkdar incəsənət xadimi Hüseyn Abbaszadənin 100 yaşı tamam olur.
Yaradıcılığa bilavasitə iştirakçısı olduğu İkinci Dünya müharibəsi illərində vətənpərvər ruhlu şeirləri ilə başlayan yazıçı bu mövzuya sonralar da sadiq qalır, zaman-zaman oxucularına Vətən sevgisi, fədakarlıq, igidlik hissləri aşılayan neçə-neçə roman və hekayələr qələmə alır.
Hüseyn Abbaszadənin “General”, “Burulğanlar”, “Ləpədöyəndə”, “Haradansınız, müsyö Abel?”, “Qaradağ əhvalatı”, “Evə kölgə düşür”, “Uzaqdan gələn qonaq” və s. bu kimi əsərləri milli koloriti, həqiqiliyi, hər dövrün oxucusu ilə onun dilində danışmaq bacarığıyla bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxlamaqdadır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ədibin yubileyinə töhfə olaraq Dövlət Tərcümə Mərkəzi tərəfindən ilk dəfə latın qrafikasında ərsəyə gətirilən kitabı yaxın günlərdə Bakının bir neçə kitab evləri və mağazalarından əldə etmək olar.
Əfsanəvi Azərbaycan generalı, tank qoşunları qvardiya general-mayoru, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun igidliyi və hərbi rəşadətindən bəhs edən “General” romanı milli ədəbiyyatımızda hərbi vətənpərvərlik mövzusunda yazılmış nadir sənədli-tarixi əsərlərdəndir.
Mənbə: https://azertag.az
Hər dəfə Cavidlə bağlı yazmaq məsələsi gündəmə gəldikdə mənə elə gəlir ki, onunla bağlı artıq hər şey yazılıb… Bu düşüncələr beynimdə canlanarkən gözüm kitabxanama sataşır. Saysız-hesabsız tədqiqatlar, publisistik yazılar, bədii materiallar dəyir gözümə rəflərdə… Elə tək “Cavidnamə” kifayətdir deyə düşünürəm. Ancaq sonra deyirəm öz-özümə ki, yox yazmaq lazımdır, təkrar-təkrar Cavidi oxumaq, oxutmaq gərəkdir. Cavid əngin bir dəniz, sonsuz bir göy üzüdür… Onun əsərlərinin məna qatlarında insan həm var olur, həm yox olur… Cavid böyük bir kainatdır, oradakı hər planet Cavidin fərqli mövzularda qələmə aldığı yazılarını simvolizə edir sanki… Hüseyn Cavid zamanın fövqündə durur. Kainatın harasından baxırsan bax Cavid görünür. O, gah peyğəmbərdir, gah şeyxdir, gah sərxoşdur, gah arifdir, gah sərkərdədir, gah məcnun aşiqdir… Təbdili-libas olaraq əsər-əsər dolaşır Cavid.
Cavidin fikirləri, çözümləri, nəticələri aktualdır. Onun kədəri, sevinci, təəssüfü, şübhəsi bu gün üçün də düşündürücüdür. Şərqdə doğularaq bu torpaqdan mayalanan sənətkar, Qərbi duyur, kəşf edir, araşdırır, dərk edir. Ruhunda bəşəri fəlsəfələri daşıyır. Öz ruhunu böyük bilgi axınına açır. Qərbi gəzir, duyur, ancaq öz yurdunu, gəldiyi torpaqları hər daim dilində, beynində canlandırır. Cavidin misralarında öz Vətəninə, elinə, yoluna, amalına sayqı tendensiyası dayanır. O, bütün bilgiləri süzgəcdən keçirir. Lazımlı duru olanları təbliğ edir. Onlardan yüksək bədiiliklə bəhs edir. Cavid bütündür, onda Şərq də, Qərb də, bütün kainat da var. O, gah səmalaşır, gah bir uşağın təbəssümünə, bir qadının göz yaşınadək enir.
Qabarır, çəkilir, coşur. O, illərdir dağları, ənginləri yırtır və bütün kainata daşır.
.jpg)
Şərqin ab-havasının təsvirinə həsr olunmuş əsərləri ilə yanaşı, Şərq poeziyası, xalq-aşıq şeiri ilə bağlı olan bir çox bədii elementlərə yaradıcılığında yer verən Hüseyn Cavid öz yaradıcılığında Avropa xalqlarının yaradıcılıqlarından gələn bir sıra ənənələrə də yer verir. Bu ənənələrə meylin təməli İstanbul mühitində başlayır, Avropa ölkələrinə səyahətlə dərinləşir… Ancaq Cavid hər zaman özü olaraq qalır. Özünü, təməlini, mahiyyətini qoruyur. Bu səbəbdən bu günədək təkrarsızdır. Fərqlidir. Cavid oxuyur, öyrənir, yaradır. O, arada təsirlənir də. Cavidin gücü ondadır ki, o, zamanla deyil, gələcəklə ayaqlaşır. Bu xalqa, millətə nə lazımdır yaxşı bilir. Onu kəşf edir, oxuyur, bizə təqdim edir. Tofiq Fikrət yaradıcılığında rast gəldiyimiz portret-şeir tərzinə Caviddə də rast gəlirik. Tofiq Fikrətin “Rəsminin qarşısında” adlı şeiri ilə Cavidin “Bir rəsm qarşısında” şeiri bir-birinə oxşarlıq baxımından maraqlıdır. Lakin burada hər şairin özünəməxsus yanaşmaları da vardır:
Həzin bir çöhrə, bayğın bir nəzər,
suzişli bir mənzər,
Geniş bir cəbhə, ülvi bir zəka,
düşküncə bir sima.
Əvət, düşküncə bir sima
fəqət pək nazlı, pək dilbər…
Bənim ən sevdiyim bir levhə,
bir təsviri-pürməna.
O dalğın gözlərə baqdıqca
ruhum eylər istela,
O gözlər hər baqışda
fikrə yüz bin rəmz edər ima.
Fikrətin bu şeirlərindən biri, “Rəsminin qarşısında”dır:
Sen daima önümde o taştan sükunete
Yaslanmış intibah-ı samutunla hilkate
Bir şeyler anlatır gibi Durdukça,
ben biraz gücenir raz-ı fıtrate.
Cavidin bütün əsərlərilə bağlı müxtəlif zamanlarda fikir bildirsəm də, məni janr etibarilə liro-epik poema olan “Azər” xüsusilə düşündürür. Bu əsər Cavidin Şərqə və Qərbə baxışlarını özündə əks etdirir. O, Almaniyada olarkən yazmağa başladığı poemada öz fikirləri ilə yanaşı, şahidi olduğu hadisələri də Şərq-Qərb müstəvisində təhlil edir. Ağsaçlı bir professor, parisli bir lisancı
“Tısbağalar belə bizdə musiqidən zevq alır.
Sizdə nasıl, bu sınaqlar varmıdır?”.
Azər gülüb “Xayır!” dedi:
“Bizdə deyil tısbağa, İnsan belə görməz bu zevqi əsla!
Hüseyn Cavid Şərqdə nə görmək istəyirdi? İntellektuallıq, anlayış, inteqrasiya gücü, arzusu, özünə sayqı… “Məsəla ingilizləri alalım: onların ötədən bəri, cihangiranə bir əməl arqasınca qoşmaları, hər yerdə nüfuz qazanıb da hər ölkədə rol oynamaları, siyasi qüvvətlərə mədyun olduğu kibi, fəlsəfi, ədəbi təsirlərdən də varəstə deyildir. İngilizlər məğrurdur, soyuqqanlıdır, düşüncəli və durbindir. Əlbəttə, bunlar, bu sifətlər, mühitə, milli ruha, milli tərbiyəyə race sifətlərdir. Lakin Şekspir kibi dahilərin əməlpərvər, aləmşümul əsərləri, Herbert Spenser kibi böyük filosofların nüfuzlu, mətin, sarsılmaz və kəskin fəlsəfələri, şübhəsiz ki, hər ingilizdə, bütün xalq ruhunda böyük və səmimi bir təsirə malikdir. Fransanın da Jan Jak Russo kibi həssas və məriz bir ruha malik olan filosofları, bir taqım xəyalpərəst, hoppa şairləri bə’zi əxlaqsız, modaçı romançıları, şübhəsiz ki, fransız həyatına, fransız mühitinə tə’sir etməmiş deyildir. İtaliyaya gəlincə, əski italyanlarla işimiz yoq”…
Hüseyn Cavid eyni zamanda aşağıdakı misralarla Avropanın ziddiyyətli mühitini də göz önünə sərərək, Avropanın öldürücü təsirini ideallaşdırmırdı. O, sanki hər mühitdə olan müsbət tərəfləri qavramaq lazım olduğunu bildirir. Hüseyn Cavid bu mühitlərdə olan müsbət keyfiyyətləri mənimsəmənin yollarını göstərir. Cavid Qərbin Şərqi sürüklədiyi fəlakətlərdən bəhs etməyi də unutmurdu:
O məhsullu Şərqin halı pək səfil…
Öylə yoqsul var ki, ot yeyib yaşar.
Fəqət burda yalnız insanlar deyil,
Tısbağalar belə eşqindən coşar.
Çoq düşündüm bunu dəmindən bəri,
Hər zevqi bir acı bəslər, düşünsən!
İştə Qərbin azğın səadətləri
Alır qida Şərqin fəlakətindən…
Eşsiz bənzətmələri ilə Cavid bu gün də aktualdır, bu gün də bizi həyəcanlandırmağı, hayqırtmağı və susdurmağı bacarır. Bu gün də duyduğumuz təəssüfü
Get, gülüm, get, gözəlim!
Başqa bir aşiq ara, bul!
Duydum artıq sənin eşqindəki məna nə imiş!
deyərək bağıra bilirik…
Bu gün də
Həzz etmədim firqədən, cəmiyyətdən,
Zevq alamam hərbdən, siyasətdən,
Bir şey duymam fəlsəfədən, hikmətdən,
Mənim ruhum gözəllikdir, sevgidir
– deyərək arxamızı dönüb gedə, təkrar qayıdıb sevə bilirik… qansız yağıya
Yurdumuzu çignəyən
Sayqısız hər kim olsa.
İnan ki, çoq sürmədən,
Diz çökəcək qarşıda.
Bizdə dəmir biləklər,
Çəlik qollar az deyil;
Saldırıcı, hünərvər
Mərd oğullar az deyil
– misraları hayqıra bilirik….
Bu gün də biz əslində Cavid dili ilə danışırıq. Cavid şeir, dram, ədəbiyyat fəlsəfə yox, öz dilini yaradıb. Bizlər, hansı ki, bu yolun gerçək yolçuları – Azərlər, Afətlər, Ariflər, Elxanlar, Şəmsalar, Sənanlar, İsmətlər, Cavidanə sevir, Cavidanə yaşayır, Cavidanə susuruq…
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
And
“Mən xoşbəxtəm ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirmişəm”.
İlham Əliyev
Kaş sənə bənzəyəydi oğullar da hər zaman,
ürəklər bir-birinə belə məhrəm olaydı.
Nigaran getməyəydi, atalar da dünyadan,
kaş nə belə ayrılıq, nə belə qəm olaydı.
Dəyişəydi yer üstə əsrimizin havası,
insan bağ becərəydi, meyli gülə düşəydi.
Bir Tanrı duasıdır, hər ananın laylası,
o da kaş bu könüldən, o könülə düşəydi.
Yüz il ömür sürüblər, səs çıxmayıb tək əldən,
təsadüf, ya bəlkə də xəlvəti bir qəsd olub.
İlahi bir sirrimiş, deyirlər, bu, əzəldən, –
oğul xoşbəxt olanda, ata da xoşbəxt olub.
“44 Gün”ə yazıldı “Dəmir yumruq” dastanı,
milyonların andı var, onun hər varağında.
Yox, Nuhun tufanı yox, qalxdı xalqın tufanı;
Azərbaycan deyilən Qarabağ torpağında.
Dedin ki, – Gözəl Şuşa! Sən azadsan! – bu səsi,
bu eşqi ürəyimdə mən də təkrar elədim.
Şuşa,
İlham,
Ərdoğan,
“Şuşa müqaviləsi!”,
“Bir millət, iki dövlət”, – deyənə rəhmət, – dedim.
Onda “44 gün”ə
hələ qalırdı
“…işə bax: İrəvanda mənə erməni millətçilər hücum çəkirdi – Nəriman Nərimanovu təqdir etdiyim üçün, Bakıda isə böyük şair Nəriman Həsənzadə haqqında məqalə yazdığımdan belə
heyvərələrdən qorxmalı idim… Əzizim Nərmiman müəllim… Sara xanımla, Nazimlə, Xatirəylə İrəvana gəldiniz, tamaşaya baxdınız, şəhərin qədim Azərbaycan abidələri önündə dayandınız, Sizi Göyçə gölünəcən yola saldım, çox söhbətlər etdik, hər şey dalğın, lakin səmimi idi, yadınızdamı? Heyif, itirdik, Nəriman müəllim, çox şey itirdik, ən böyük müsibət torpaqlarımızın hələ ki düşmən tapdağında qalmasıdır. İtirdiklərimizi qaytarmaq arzusuyla”.
Hidayət
“Prometey” jurnalı
1993
Məni İrəvana dəvət elədin,
“Nəriman” pyesim oynanılırdı.
Sən orda elə bir qeyrət elədin,
onlar,
səndən qorxub, səni danırdı.
Erməni səhnəsi, doktor Nəriman,
salonda əl gedir, demə tufandı!
– Bu torpaq bizimdi, – deyir qəhrəman, –
İrəvan –
özü də Azərbaycandı!
“Hidayət, teatrın Baş direktoru,
gərək götürülsün vəzifəsindən…”.
MK katibinin buydu qərarı,
sən yenə susmurdun,
dilində Vətən!
Onda, İrəvanda bir cəbhədəydik,
qoya bilərdimmi mən səni gözdən?
Onda – sözümüzü biz orda dedik,
sən o teatrdan,
mən o səhnədən!
Səni qorxuzmadı o kin, o hədə,
nə qalxan tozanaq, nə əsən külək.
“Qardaş” Respublika,
təkləyəndə də,
inamın buydu ki, o gün gələcək.
Təqiblər, təzyiqlər nəsibin oldu,
şerinə, sözünə irad tutdular.
Hidayət,
qoy deyim onlar kim oldu? –
Vətən torpağını minalayanlar!
Kimsə qızışmışdı sənə qəsd üçün,
nə desən olardı, başqaydı zaman.
Bəlkə sən aldığın hər nəfəs üçün,
onda namaz üstə
dururmuş, Anan?!
Rusa, Avropaya arxalanırdı,
onda erməninin niyyəti nəydi?!
Onda, “44 Gün”ə hələ qalırdı,
“Dəmir yumruq”a da
Vaxt hamiləydi.
Yaşa, Mir Sədi ağa
Nərminə xanıma
Elə həvəslə gülür,
elə uğunub gedir,
elə bil dünyasını
dünyada qoyub gedir.
Gülə-gülə danışır,
açıb-tökür nəyi var.
Deyirsən, Allah, Allah,
nə gözəl ürəyi var.
Necə pakdı,
bu insan,
heç çıxarmı yadımdan?
Seyid Mir Sədi Ağa,
istəkli babasıydı,
Həyatı –
namaz üstə,
Tanrıya duasıydı.
Bir mahalın içində,
bir dinin dühasıydı.
Atası Mir Məhəmməd,
dilində haqq-ədalət,
haqq yolunda getdilər,
oddan-oda getdilər.
Nə vaxt –
ağlada bildi,
nə zəmanə, nə bir kəs.
Gözlərindən oxunur, –
gülər, amma o dönməz.
O gülüşlər – fikirdi,
sözdü, ya münasibət.
Deyir istədiyini,
təbiətdə – təbiət.
Başı üstə yaradan,
dizinin üstə “Quran”.
Təbəssümü – üzündə,
gülüşü dodağında.
Mir Sədi əyilmədi,
güclərin qabağında.
Aləm qalxdı ayağa,
o dəmdə bir sinədə.
Babası Mir Sədinin,
atası – Məhəmmədin,
güldü əvəzinə də!
Yaşa, Mir Sədi Ağa,
haqqın var, yaşamağa.
Vətən
Akademik Nizami Cəfərovun
“Azərbaycan tarixşünaslığında antiazərbaycançılıq” məqaləsini oxuyarkən
Arazın o Tayı, bu Tayı Vətən!
Nə qədər insafsız, nə qədər həris, –
beş addım, on addım
bir məsafədən,
mənim tariximi danır şərəfsiz.
Atropat – qəhrəman bir oğul oldu,
o sevdi, döyüşkən oğullarını.
Bariaks –
əyildi, ona qul oldu,
İskəndər sərt verdi son qərarını.
Onda da düşmənlər atdı oxunu,
onda da bizimki dəydi hədəfə.
İskəndər –
neftin də nə olduğunu,
Xəzər sahilində gördü ilk dəfə.
Tarixim oyaqdı, torpağım oyaq,
əlbəyaxa olduq, xeyir-şər ilə.
İgid Amazonka qızları o vaxt,
burda görüşdülər,
İskəndər ilə.
Nəfəsi istidir ana torpağın,
zaman yorğunudur tanış yolların.
O Tayda Şəhriyar,
bu Tayda Vurğun,
yeni tarixidir qədim diyarın.
Açın, varaqlayın mənim sinəmi,
orda nəfəsi var Kürün, Arazın.
Mənim tariximi yazan qələmin,
şair, mürəkkəbi heç qurumasın.
Məğlubedilməz
Daranın sonuncu hərbi yürüşü!
Bir az əsəbiydi hakimi-mütləq.
Deyir: gözləyirdim mən bu döyüşü,
mütləq,
İskəndərin sonudu, mütləq.
Yalanlar, böhtanlar, gizli şayiələr,
hər könül mülkünü yıxmaq istəyir.
Ağır xəstələnir yolda İskəndər,
tələsik,
sağalıb qalxmaq istəyir.
Həkim! – tələb edir yorğun baxışlar,
Həkim! – tələb edir İskəndər özü.
Yanır od ürəklər, düşünən başlar, –
gözlərdən oxunur,
ölüm qorxusu.
Bu dəm məktub gəlir Parmeniondan[1],
bir sükut çökmüşdü araya artıq.
“Deyin, ehtiyatlı olsun çar ondan,
həkim satılıbdı
Daraya, artıq!”.
Həkimin heç şeydən yoxdu xəbəri,
həkim – bir nizəyə, bir oxa bənddi.
Hələ yoxlayırdı o, İskəndəri,
taleyi – bir sözə:
“Hə!”, “Yox!”a bənddi.
Məktub İskəndərin bir əlindədir,
birində – həkimin verdiyi dərman.
İskəndər –
məktubu həkimə verir,
dərmanı – qaldırıb içir, bu zaman.
Bir səs haray çəkib içmə, – deyirdi,
içindən gəlirdi o İlahi səs.
İçdi – İskəndəri məğlub elədi,
gördülər –
İskəndər məğlubedilməz!
“Yer fırlanır”
Riyaziyyatçı alim Əli Yaqubova
Bir haqq sözün üstə getdi dahilər,
dediyini, bir də dedi dahilər.
Kilsələrin qəzəbinə gəldilər,
tonqallara odlu sinə gərdilər.
Qədim İtaliyada tarixi bir şəxs, –
Cordano Bruno bir də yetişməz!
– Yer Günəşin ətrafına fırlanır –
dedilər ki, həqiqəti o danır.
Dön! – dedilər,
o dönmədi geriyə.
Zaman, düzü qurban verdi əyriyə.
Məzarına gül qoyurlar təzə-tər,
“Yer fırlanır!” – deyə-deyə, nəsillər.
Bir səs dəvət edir
Pedaqoji institutu bitirib Gəncədən Bakıya gəlmişdim. Nigar xanımgilə getdim. Gəncədən tanıyırdım.
Yeni yazdığım “Biz bir ildə doğulduq” adlı poemamı oxudum. Rəsul müəllim stolun üstədəki qələmi götürüb, əsərin üz vərəqinə belə yazdı: “”Ədəbiyyat qəzeti”nin Baş redaktoruna – çapını
təkidlə xahiş edirəm. Rəsul Rza”. Və iri bir qol çəkdi. 1953-cü il idi.
Müəllif
Poema yazmışdım, ilk şah əsərim,
ürəyim – qapalı söz dünyasıydı.
Mənim – şairliyə ilk zəmanətim, –
sözümü,
söz sayan,
söz dühasıydı.
Elə dolmuşdum ki, dinmək istədim,
hörmət-izzət gördüm orda, haqq üçün.
Gəncədən gəlmişdim,
dönmək istədim,
gedib ürəyimi boşaltmaq üçün.
Gəncə filialı… orda böyüdük,
pakıydıq,
nə qədər ürəyiaçıq!
Bakıda şeirimiz çıxanda tək-tük,
ya ayda-ildə bir, ya da yarımçıq.
İmzamız gedərdi, o da birtəhər,
altdan verərdilər, ya şeirin üstən.
(Onda,
53-də hardaydın, Azər[2],
sənə göndərəydik, şeiri Gəncədən!).
İndi nələr deyir, o günlər, aylar?
Bir səs dəvət edir məni o evə.
İlk addım atmağa risk elədiyim,
o Ana eşq olsun,
o “təsadüfə!”.
Bir səs dəvət edir məni o evə.
Pandemiya
İnsandan-insanlıq istəyirdilər,
maskalı insanı pisləyirdilər.
Bizdən cəmiyyətin tələbi nəydi?
Çox şey deyirdilər,
hələ bu, nəydi?
Dünyada dəhşətli bir gün olubdu,
hər həs öz evinə sürgün olubdu.
Hədəf olduğunu unutma, yan keç!
Asqırma,
öskürmə,
əl tutma, yan keç!
Övladın yanında, övladdan kənar!
Yoxsa virus tutar, virus aparar.
Çaşıb həkimlərin fikri, zəkası,
bizi hədələyir ölüm havası.
Şayiələr aldadır bəşəriyyəti,
deyirlər, uzundu hələ müddəti.
Bir də inanan var, inanmayan var,
ölən var,
qorxan var,
lağa qoyan var.
İnsan! Bəzəyirdi o yer üzünü,
özündən qoruyur indi özünü.
Bizi sən yaratdın, sən tanı, Tanrım!
İnsana tapşırma insanı, Tanrım!
Gizli imtahan
Allahım!
Əqrəblər
nə yaman gedir,
gözüm baxa-baxa,
bir zaman gedir.
Bizi görüşdürür,
bizi ayırır,
dünyada,
gizli bir
imtahan gedir.
Cənublu dostum
Arif Mehmandusta
Burda bir anan var, orda bir anan,
sənə rəhm eləyib səni Yaradan.
Sən qoyub onları çıxma aradan,
xoşbəxt doğulubsan, ayıq ol, Arif.
Kaş mən də bircə yol ana deyəydim,
sirrimi, dərdimi ona deyəydim.
Göllər sonasına sona deyəydim,
sən o sonalara layiq ol, Arif.
Demə, Bakı burda, Tehran uzaqdı,
orda, Tehrandakı anan uzaqdı.
Kim deyir ki, canıyanan uzaqdı?
Analar sağ olsun, sən sağ ol, Arif.
Səfirin taleyi
Tehranda, çarın səfiri,
şairi, mütəfəkkiri,
sayılıb-seçilən insan,
Paskeviçə yaxın olan,
Saraydan arxayın olan,
erməninin arxasıydı,
sözünün də ağasıydı.
Köçürəndə bu hayları,
qətiydi onun qərarı:
Rusiyaya yox, Qafqaza! –
iki kəlmə: aydın, qısa.
Zehni itiydi səfirin,
eşitmiş olardı yəqin:
haraya ki, gedib çıxır,
ermənilər sahib çıxır.
Yüz il yaşayanı danır,
dünyada-dünyanı danır.
Bütöv sözü, mərd adəti,
ya bir kişi xasiyyəti
görmədik ki, biz dil tapaq,
təndirinə kündə yapaq.
Deyirlər ki, şair sonra,
bir məktub göndərir çara.
Erməninin xasiyyəti,
nədir,
yazır o xəlvəti.
Millət kimi nəçidilər?
Şahdılar, pinəçidilər?
Söküləni tikəndilər?
Tikiləni sökəndilər?
Etibar etmək olarmı?
Heç o dildə, o söz varmı?..
Verir bu cür qiymətini.
O məktubun surətini,
kaş bizə də göndərəydi,
biləydik, dərdimiz nəydi?!
Biz də bunca sıxılmazdıq,
“Kirvə!” deyib yığılmazdıq,
süfrəmizin qırağına,
heç çıxmazdıq qabağına!
Demokratik Respublikam!
Yüz il keçir…
mən borcluyam,
şəhid gedən oğullara,
qan çiləndi o yollara.
Gələnlər arxalıydılar,
səndən, məndən halıydılar.
Qarışqa sürüsüydülər,
üz görmədik, üzdüydülər.
Axırda bu ermənilər,
səfiri bada verdilər.
Qaraguruh qisas aldı,
gedən-getdi, qalan-qaldı.
Yenə həmən “Ayır-buyur!”
nə acdı,
nə gözü doyur.
“Lambada”
O da bir xarici rəqs nəğməsiydi,
dindimi, düşürdü sümüyümüzə.
Eşqin, məhəbbətin bir töhfəsiydi,
işıq paylayırdı,
hər gülən üzrə.
Cavanlar meydanda qanadlanırdı,
– Əbədi bir sevda əyyamı gəlsin!
– Qəm varmı dünyada?
Gənclər danırdı,
“Lambada” qoymurdu, o qəmi gəlsin.
Səs-səsə arxaydı, oyun-oyuna,
yer göyə yayırdı od nəfəsini.
Əl-ələ, qol-qola, boyun-boyuna,
gənclər,
oyadırdı Yer kürəsini.
Yerdə müharibə təhlükəsiydi,
nüvə silahıydı yenə hallanan.
“Lambada” gənclərin üsyan səsiydi,
o səs “Yox!” deyirdi,
nə ölüm, nə qan!
Mərkəzi qəzetlər çox lağa qoydu,
susdu Moskvada o vaxtkı gənclər.
Onda,
“Lambada”ya qadağa qoydu,
dünyanı nüvəylə hədələyənlər.
İmkan nə qədər ki, hələ sizindi,
əsən küləklərə qoşulun, əsin.
Oxuyun, oynayın, gülün, siz indi,
dünya –
gülüşünü qoy itirməsin.
Ürəkdən-ürəyə yol
Qənirə xanıma hörmət, ehtiram!
Onundu şairin xeyir-duası.
O qızı Tovuzdan mən tanıyıram,
Ələsgər kişinin,
deputat qızı!
Səni sevindirdi
ilk Ulu Öndər,
yandı, alovlandı bir qəlbin odu.
Durur, ilk aldığı müsahibələr,
verdiyi hər sual,
bir pillə oldu.
Deputat həmkarı Nizami deyir, –
tanıyır, sevirlər onu səsindən.
Dünyaya təzədən baxmaq istəyir,
deputat gözünün
pəncərəsindən.
Bəzən sərt göründü, bəzən mülayim,
özü – aydınımdı,
sözü – çəkilim.
Onu, İstanbulda görəndə, bildim
türkün arxasıdı,
“Sayın vəkilim!”
Yolu – Balkanlardan, Anadoluya,
ordan, türk dünyası…
yollar, o yollar!
Mənim doğulduğum Vağzal Poyluya,
bir gün yolu düşsə, toy-bayram olar.
Millət elçisidi – sevir, sevilir,
o bir “Can” deyirsə, cana-can keçir.
Kürsüdən-kürsüyə qalxanda, bilir, –
ürəkdən-ürəyə,
yol ordan keçir.
O, görüşə nə gecikdi, nə susdu,
dilində hər sözün duzu, ləngəri.
Şerimizə-sözümüzə, nüfuzdu, –
şerinin, sözünün
sinədəftəri.
Toqquşan şimşəklər – Tovuzda bir vaxt,
gözünün ağında, qarasındaydı.
Əsgər paltarını geydi deputat, –
şəhid gedənlərin,
sırasındaydı.
Vətən havasıdır, onun nəfəsi,
bu da haqqın ona bir töhfəsidi.
Şəhid anaları – anaəvəzi,
qazilər –
qardaşı, ya əmisidi.
Əkbər Qoşalıdan[3] xahiş, iltimas, –
sözüm, istəyirəm qalmasın, deyim.
məni deputatın qəbuluna yaz.
o qıza
qoy mən də Uğur diləyim.
Şairlə görüş
“Puşkin Qafqaza məxsusdur”.
Potto
“Basılmaz ordudu”, “kəskin bir silah”, –
“sünnü”lər,
“şiyə”lər güclü bir ovsun.
Elə eləyin ki, bu gün, ya sabah,
İstanbul – türkün yox, qoy bizim olsun.
Çarın nəsillərə vəsiyyətiydi,
çarın vəsiyyəti, hökmü qətiydi.
Onu çaşdırırdı İslam hümməti,
tilsimi güclüydü açdığı falın.
Nəydi, o bilirdi –
son aqibəti,
açarı əllərdə itən qıfılın.
Vəsiyyət – insani bir keyfiyyətdi,
həyata çağırır bəzən bir nəfəs.
Əslində,
sonuncu bir ünsiyyətdi,
sonuncu bir nida, sonuncu bir səs!
Elə ki, bir insan bədniyyət olur,
elə ki, xeyir yox, daim şər deyir.
Onun da qazancı bir lənət olur,
bunu mən demirəm,
deyənlər deyir.
Ruslar şimşək kimi yerdə çaxdılar,
ələndi göylərin odu, közü də.
Bir gün İstanbula gəlib çatdılar,
Paskeviç,
Beybulat,
Puşkin özü də.
Qorudu qəlbində Allah eşqini,
ilahi səsiydi o, səngərdə də.
Tanıdı səngərdə bir türk, Puşkini,
qılınc bağışladı,
bir sərkərdə də.
O dedi: dünyanın nədir bu sirri,
özü şahid olsun gərək bu yerlər.
Biz – rütbə əsiri,
biz – çin əsiri,
Allah elçisidi, yalnız şairlər.
Şirvan atlıları rus cəbhəsində,
Puşkin istəyirdi bir nəğmə yazsın.
Cənab Paskeviç də öz növbəsində,
deyirdi:
bu görüş sonraya qalsın!
Görüşə bilmədi şair o zaman,
hərlədi yollarda bir əl, Puşkini.
Bakıda görüşdük, yüz il sonradan,
zaman alqışladı
heykəl Puşkini.
Babam Şeyx!
Balam Şeyx!
Balaca Həmzə Nigari! –
şeyximiz gəldi dünyaya.
O səs-ünlü köçdü-getdi,
bu səssiz gəldi dünyaya.
O Şeyxin tacı-türbəsi,
Amasya torpağındadı.
Bu şeyxin ipək beşiyi,
Xəzərin qırağındadı.
O Şeyxin haq kəlamını,
deyib, Haqqı səsləyirlər.
Bu şeyxin də üz-gözündən,
öpə-öpə bəsləyirlər.
O Şeyxim bir abidədir,
öz müdəqqəs ocağında.
Bu şeyxim gül dəstəsidi,
bir ananın qucağında.
O Şeyxin bir dünəni var, –
bizim İslam tariximiz.
Bu şeyxin də sabahı var, –
ümid, inam tariximiz.
Salam, Şeyx!
Babam Şeyx!
balam şeyx!
Gənclik nəğməsi
Sən mənim Tanrı payımsan,
yaxşılar, pislər içində.
Seçilir bir gülər üzün,
yüz gülər üzlər içindən.
Sən təksən, xəbərin varmı?
Yerdə sənin yerin varmı?
Sinəmdə axtar, olarmı,
izini izlər içindən.
Seç, desələr mənə hərdən,
gözüyumlu seçərəm mən, –
gözünü gözlər içindən,
özünü qızlar içindən.
Yol gözləyən vaxtıdı
Yaş artdıqca, dünya mənə döz deyir,
sazın-sözün kökdən düşən vaxtıdı.
Bəlkə dünya nə deyirsə, düz deyir,
doğmaların özgələşən vaxtıdı.
Hanı mənə “Can şairim!” deyən səs?
Yerin-göyün nəfəsiydi o nəfəs.
Dağı qalxma, yamaclarda dolan, gəz,
dağların da, duman, ya çən vaxtıdı.
Deyin, töksün ətəyindən daşını,
Nərimanın tökməsin göz yaşını.
Qoy şairə – çox görməsin yaşını,
hələ onun yol gözləyən vaxtıdı.
[1] Parmenion – İskəndərin sevimli sərkərdələrindən biri.
[2] Azər Turan – “Ədəbiyyat qəzeti”nin Baş redaktoru
[3] Əkbər Qoşalı – Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin eksperti
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
“…yaz, qızım, yaz”
Yanvar ayı idi, tətilə getmişdim. Mətbəxdə süfrə arxasında söhbət edirdik atamla. Mən, nədənsə, “yağış bütün izləri yuyur” cümləsini işlətdim. Özündən qeyri-ixtiyari, sanki nəyisə xatırlamış kimi bu cümləni iki dəfə təkrarladı. Sonra dedi ki, “Bu adda film var, 79-cu ildə (1979, tələbəlik illərində – C.S.) “Azərbaycan” kinoteatrına gəlmişdi, festival filmi idi”.
Süjetini danışdı. O illərə qayıtdı sanki. Dedim, “Ata, istəsən tapa bilərik o filmi. Tez filmin adını yazıb çətinliklə də olsa rus dilində bir dublyajını tapa bildim. Təəccüb dolu sevinci hələ də gözümün önündədir.
Oturub izlədi, sonra da təşəkkür etdi mənə. 30 ildən sonra, bir zamanlar gənc kimi baxdığı filmə yenidən baxdı. Kim bilir, nələri xatırladı, hansı xatirələrinə döndü. Beləcə, mənə də xatirə qoymuş oldu, həm də sanki son nəsihətini verdi: “Yağış bütün izləri yuyur”.
Yağış bütün izləri yumurmuş, Ata!
əksinə yaddaşın dərinliklərindəki
bütün izləri,
yaraları üzə çıxarırmış…
İnsan yağışlar yağanda
bütün olub-keçənləri xatırlayıb
son bir şans üçün
Allaha yalvarıb-yaxarırmış…
Qaranlıq divarlar arasında
əllərinçün, səsinçün
ağladığım çox olur.
Sonra hər şey,
sonra hər şey,
sonra hər şey,
bir-bir yox olur…
Anlayıram ki,
“mən hər yerdə sənin təkrarınam…”.
Düşün ki, səhranın ortasındayam,
üzərimə əliqılınclı,ürəyi işıqsız insanlar gəlir
mənsə əliyalın,
səhranın susuz qumluğuna zorla əkdiyim
toxumu sulayıram gözyaşlarımla
istəyirəm ölsəm də, onun yolunda ölüm…
Öz həyatıma görə yox,
yeni bir həyat uğrunda…
***
Ən xoşbəxt günlərimizin şahidi pişiklər
Görəsən, indi
Bakının hansı küçəsinin yalnızlığını paylaşır…
Heç xəbərləri də yoxdur ki,
Ətrafımızda heç vaxt
anlaya bilmədiyimiz və bizi anlamayan
insanlar qaynaşır.
Və biz indi
ancaq o insanların xatirələrində yanaşı gələ bilərik…
Bakının qala divarlarıdır sənin yoxluğun
Bu boyda şəhərə heç kəsi buraxmır.
Yalnız və tənha dolaşıram
Heç bilmirəm özümlə nə vaxt vidalaşdım,
Hansı ağacın kölgəsində,
Hansı cümlənin bəlkəsində,
Hansı yadın səsində…
***
Sahildəyəm,
Dörd bir yanında günahkar ruhların pıçıltıları dolaşan
bir adada sıxışıb qalmışam.
Məni aparmağa gəlmiş gəmi isə
Yükünü boşaldıb, xeyli qənimətlə
Aram-aram uzaqlaşmaqda.
Nə aparır o gəmi
Bu soyuq və kimsəsiz ada(m)dan?!
Əlləri olurmuş
gəmilərin
çiyinləri
günahları
və qanadları…
Uçurmuş gəmilər yelkənləriylə
yer üzünün səmasında.
Bilirsən, hərdən adalar da aşiq olur
gəmilərə,
quşlara,
hərdən inanır ada(m)lar
dənizdə yolunu azmışlara…
***
Bura haradır, ey can?!
Sənin diyarın hardadır,
Haradır?
Kimdir səni istəməyən,
səni öz yurdundan didərgin salan?
Nədir səbəb bu ayrılığa?
Nəyin həsrətini daşıyırsan, ey can?
Niyə başını qatırsan dünyəvi olanla
Niyə unudursan özünü?
Səni yaradan harda
Sənin Yaradanın harada
Məgər sən də inanırsanmı
O səni öz cənnətindən sürgün edib?
O?
o…
Sənə yer üzünün cənnət bağçalarını açan
suyu,
odu,
havanı,
torpağı bəxş edən,
bəxşiş edən.
Yaşılı,
bəyazı,
mavini
yaradan.
Sənin üçün olmazlara
“ol” deyən!
Səni necə sürgün edə bilər, ey can?
Sənə necə “get” deyə bilər?
Düşün, ey can!
Bəlkə sən özün özünü sürgün etmisən
sevgilinin cənnətindən.
Sən ki onun süfrəsində bardaş qurub,
onun nemətlərinə qonaq olmusan.
Çörəyindən yeyib,
Suyundan içib,
Havasından udub,
Torpağında özünə yer-yurd salmısan
Sən ki sevgilinin misafirisən,ey can?
Sevgili süfrəsindən qovmaz heç kimi…
Sən özün uzaqlaşmısan onun ətəyindən
Sən ac qoymusan ÖZ`ünü…
Ruhumda pərvaz edən səmazən
Döndükcə dünyamı da döndürür
Bil və agah ol!
Sağ əliylə Sevgilidən aldıqlarını
Sol əliylə ruhuma səpir…
Qoru məni, ey Sevgili!
Məni səndən uzaqlaşdıra biləcək hər şeydən,
Hər kəsdən
Qoru!..
***
Zivədəki ipəzorlar
Yeni məhkumlarını gözləyir
Ağızlarını açacaq
Və udacaq uclarından geyimləri…
Kim bilir, neçə əsrdir biz də
Beləcə başıaşağı asılmışıq
Yer üzündən
Gözümüzün suyu o qədərdir ki,
Qurumaq bilmirik ki
Bilmirik…
***
Mən odla söndürdüm
Ürəyimin yanğınını
Bilirsən?
əllərimlə səpirdim
atəş dalğalarını
ciyərlərimin üstünə.
O qadından başqa
kimsə kövrəlmirdi ciyərlərimin tüstüsünə…
və mən yalnız belə təsəlli tapırdım:
“El gölündəki ördəklər
Çoxdan uçublar uzaqlara
İndi El gölü də
ən az mənim qədər tənhadır…”.
***
Gəl, əzizim, gəl
Qağayılar indicə qayıdıb
Dəniz gəzintisindən
Ah, o balaca, əzizim,
Uçmağa çətinlik çəkir.
Ona da verərsənmi
qanadlarını?
Gəl, əzizim, gəl
Körpələr indicə oyanıb
Səhər yuxusundan
Ah, o balaca, əzizim,
Dayanmadan ağlayır.
Onu da kiridərsənmi
yalanlarınla?
Toxumlar ölmədilər,
Yenidən cücərdilər
itdikləri yerdən…
Ah bəs sən, sən, əzizim,
bu torpaqda
bitərsənmi yenidən?
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Dünya qayğılarından,
Tanış-biliş, qor-qohum,
ya sevgi uyğusundan
sıyrılıb şimşək kimi,
ayrılmağı bacardı…
Dövrü, dövlətiylə də
kəsdi ilişgiləri.
Şöhrət, hörmət, vəzifə
gördü ki, boşunadı.
Hamıyla haqq-hesabı
bitirib birdəfəlik,
yaşamağa başladı.
Milyarderlərin belə,
kəndinə qıymadığı,
ağla gətirmədiyi
keflər sürdü, yaşadı.
Sufi babalar kimi
“alçaq könüllü” oldu.
Hankı səmtə yürüsən,
Allaha doğru yoldu.
Cındırından cin hürkdü,
Gördü fikir də yükdü.
İçdi buz bulaqların
şır-şır axan suyundan,
Bağçalarda bayıldı
Çiçəklərin iyindən.
Cır meşə meyvələri
naharı, şamı oldu.
Şax-şəvəldən qurduğu
yatağı, damı oldu.
Gül-çiçəklə oynadı
kəpənək, arı kimi.
Ağaclara sarıldı,
həsrətli yarı kimi.
Hərdən də, quş quşladı,
ov ovladı özüyçün.
Çır-çırpıdan çatdığı
ocaqda kabab yedi.
“Nə qədər ki, sağam mən,
Şaham, sultanam” – dedi.
Bir gün mənsiz olacaq
Onsuz da, qoca dünya.
Guya ki, var olanda
almışdı vecə dünya?
Gələndə nə gətirdim,
gedəndə nə aparım?
Dünyamızın dadını
hər anımda taparım.
Yaşı əllini keçmiş,
Qəlbi uşaq qəlbidir,
Onun dayandığı yer
Himalaydan qəlbidir.
Körpə uşaqlar kimi
bulduğuna sevindi,
Hər anında var oldu –
Dəm indidir, dəf indi.
Köhnə velosiped də
tapdı bir gün özünə,
düşdü gözəlliklərin
cığırına, izinə.
Könlündən nə keçdisə,
Onun peşinə düşdü.
Gözündə nə güldüsə,
onun eşqinə düşdü.
Bir ay çobanlıq etdi,
bir ay odunçu oldu.
Bir ay şahmat oynadı,
bir ay tütünçü oldu.
Dağda kərənti ilə
ot da çaldı bir ara,
Canından axan tərə
dəyərdimi pul-para?
Ən gözəl musiqi də
təbiətin səsiymiş.
Ən ağıllı adam da,
bunu duyan kəsiymiş.
Məsciddə gecələrdi,
ya da karvansarada,
hərdən yoldaş olardı
bomju, avarası da.
Varlığa sevinərdi,
hər haya haylanardı.
Öz-özündən dəmlənər,
özündən hallanardı.
Yayda çayda çimərdi,
qış qarla yuyunardı.
Ürəyi təbiətlə
həmahəng döyünərdi.
Nə bir istəyi vardı,
Nə də ki, bir arzusu,
olmuşdu olacaqlar
hərisi, tamarzısı.
Sözə də sevinərdi,
Gözə də vurulardı,
Bu saflığa tuş gələn
özü də durulardı.
“Ruh bədəndən nə vaxtsa
uçacaqsa, indidən
ruhuma yardım edim,
niyə vaxtı ləngidim?” –
Sorğusuna varınca,
ucalmışdı gözündə
cücü, mücü, qarınca.
Nəfəsim də, ruhum da,
canımdan çıxacaqsa,
Sevdiyim hər şey məni
yandırıb yaxacaqsa,
qorxu-sorğularımdan
soyunub yaşamalı.
Yenidən bu dünyanı,
bütün bu kainatı
geyinib yaşamalı.
Dünyada əriməli,
dünyada kiriməli,
İlahi dərgahına
dünyadan yürüməli.
Hər şey sona doğrusa,
Hər şey “O”-na doğrudur.
Hər şey əbədiyyətə,
O bir ana doğrudur.
O bir anın sevgisi,
sonun sorağındayam.
Sonum Yeni dünyadır,
“SƏN”in sorağındayam.
Hər şey əgər “SƏN” isə,
“SƏN”də hər şey var isə,
axı nəyimə gərək,
“MƏN”im mənə dar isə.
“Hər şeydə varam” – deyib,
bu dünyayla barışdı,
Gözəllik aşiqiydi,
sevgilərə calaşdı.
Bu da, bir ömrün sonu –
Özünü tanıyandan
haqqı əyən olmadı.
Günlərin bir günündə
Qeybə çəkildi sanki –
O gündən bir də onu
“Gördüm” – deyən, olmadı.
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Yeniyetməydik, gənc idik, biləndə ki, filankəsin 40, ya 50 yaşı var, sanki qədim, hansısa uzaq dünyadan əks-səda eşitmiş kimi birtəhər olurduq. İndi Arif Buzovnalının 50 yaşı tamam olur. “Necə keçdi bu illər?” – cavab almaq üçün vermirəm sualı. “Necə tez keçdi bu illər?” – bu sual da təəssüf və cavab üçün deyil. Eləcə Arifi düşünə-düşünə özümlə danışıram.
Buzovna sözü (bəlkə də daha çox səslənişi) mənimçün yeganə yer adı və sözdür ki, şeirlə bağlıdır, çox sevdiyim şeirin bir parçasıdır, lap dəqiq desəm, uşaqkən unudulmaz Mikayıl Müşfiqin “Yenə o bağ olaydı” şeirini eşidəndə (!) bu sözün yer adı olduğunu bilmirdim; sonradan biləndə isə yenə ilk səsləniş və ilk təəssürat ötüb-keçmədi. Odur ki, 50 yaşını qeyd etdiyimiz dostumun adı, təxəllüsü onu şəxsən tanımayanda belə şeir parçası olub mənim üçün və şairliyi məndə həmişə təbii hadisə təəssüratı yaradıb.
***
Arif Buzovnalı oxunmaq, yadda qalmaq kimi “klassik nigarançılığı olmayan” çağdaş şeirimizin görkəmli təmsilçisidir. Mənə görə klassik ədəbi ənənələrin təkrarsız davamçısı, o böyük şairlərimizin, qəzəlxanlarımızın yadigarıdır.
Arifa, bilməsə də özgəsi, dostlar biləcək,
Qədrini bir necə beytə sığışan arzuların.
Arifindir. O Arifin ki, öyrəndiyi ustadlar kimi yaxşı bilir:
Hər hərfin öz ahəngi olur sözdə, unutma
Hər kəlmədə vardır çəki, bihudə danışma…
Arif Buzovnalı indi təkcə ustad qəzəlxan deyil. O, indi klassik ədəbi irsin təfsirçisi, yorulmaz təbliğçisi, şeirşünasdır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Xəzər bölməsinin sədridir və bu məqamında onlarca gənc şairin, əruz aşiqlərinin, qəzəl müəlliflərinin müəllimidir. Hər həftə, hər ay təşkil olunan, özü də təşkil olunmaq xətrinə təşkil olunmayan, təblə, çoşqun şeir havasıyla dolu şeir məclislərinin mərkəz nöqtəsi, ilhamvericisi, aparıcısıdır.
Arif Buzovnalı, adı çəkiləndə ehtiram edilən, haqqında ciddiyyətlə söz edilən bir ədibdir – bunu mən dəfələrlə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyi ilə söhbətlərdə də, həmkarlarımızın iştirakıyla fərqli şeir məclislərində və dostanə yığıncaqlarda da sezmişəm.
Yol-yoldaşı olmuşuq. Dəfələrlə geniş, əhatəli söhbətimiz olub. Klassik, milli ədəbiyyatdan da, dünya, xüsusən rus ədəbiyyatından, şeirindən də, elə dünyanın özündən, “gərdişi-dövrani kəcrəftar”dan da danışmışıq… dindən, irfandan və daha nələrdən. Arif Buzovnalı yaxşı, layiqli tərəf müqabilidir.
***
Şuşadakı ikinci günümüzdü. “Qarabağ” ötelinin qarşısındakı parkda II Vaqif Poeziya Günləri çərçivəsində təşkil olunan ilk tədbir, rəsmi kitab təqdimatları bitmişdi. Kiçik bir fasilə elan olunmuşdu deyə, hərə bir tərəfə dağılmış, Arif də öz otağına qalxmışdı. Parkdakı kitab köşklərinin birinin qarşısında musiqi çalınır, muğam-təsnif səsi gəlirdi. Gülyanaq xanımdı oxuyan. Həmkarlardan biri terrasdan Arifə zəng elədi, dedi ki, aşağı düşsün, bir az gəzişək. Az sonra Arif düşdü: – Mürgü aparmışdı məni, səs eşidirdim, elə bilirdim radiodur oxuyan, pəncərə açıqdı, sonra başa düşdüm ki, Gülyanaq xanımdı… Gedim təşəkkür edim… – dedi. Təvazö göstərib oxunan qəzəlin ona aid olduğunu söyləməsə də, biz bunu bilirdik.
Sonradan məlum oldu ki, Arif ora yaxınlaşar-yaxınlaşmaz Gülyaz xanım bacısı Gülyanaq xanıma: – Bax, səhərdən qəzəlini ifa etdiyin şairdir, Arif Buzovnalı, – deyibmiş Arifi təqdim eləyərək. Yoxsa, ifaçı onu tanımayacaqmış… Maraqlı, gözəl hadisədir: səni şeirinlə tanıyırlar. Sağkən belə bir hadisəyə şahidlik eləmək hamının nəsibi olmaz. Ümumiyyətlə isə şairin taleyi yox, şeirin taleyidir ədəbiyyat və ədəbiyyat tarixi. Eləcə də Arif Buzovnalının şeirlərinin.
Çox yaşa, dostum!
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
DOST MƏKTUBU
Sinif yoldaşım və həm də qələm dostum Murquzov Kənana
(Kənan Aydınoğluna) Ad günü hədiyyəsi
Hörmətli dostumdur, Murquzlu Kənan,
Arxa-dayağımdır hər zaman, hə an.
Ürəyi bir ovuc, olsa da kiçik,
Genişdir dostlarçın hər vaxt, hər zaman.
Hərdən məna dolu şeirlər yazır,
Misralar ağlını başından alır.
Vardır ürəyində bir dağ dözümü,
Dayan, bitirmədim hələ sözümü…
Yazdığı şeilər bir qığılcım tək,
Adamı aparar sehlri yerə.
Qalarsan “misra və sən”-təkbətək,
Həyat da nağıl tək görünər sənə.
İndi də “şairin” sevincli günü,
Keçir həyatından yenə bicə il…
Arzumdur dağlara ucalsın ünü,
Ağlama, ey dostum, göz yaşını sil.
Kiçikdi, bilirəm, sənə hədiyyəm,
Lakin qəlbimlə birdir ürək sözlərim.
Düzdür, doluxsundum, bir az qəmginəm,
Bİl ki, şeirimdədir sənin gözlərin.
Ey dostum, bir neçə arzum vardır ki,
Demək istıyirəm çox zamandır mən.
Birinci arzum “xoşbəxt olmağındı”,
Rzu eləyirəm səmimi qəlbdən.
Həyatında hər an qoy bahar olsun,
Mənalı gözləin sevincdən dolsun.
Əgər inciyəsi olsan həyatdan,
Bu kiçik xatirəm təsəllin olsun.
Həyatda irəliləyə bilən addımlarla
Əyilmə nə dosta, nə də ki yada.
Arzuna çatdırsın səni Allahım,
Hər zaman xoş sözlə qalasan yadda.
Sona İNTİZAR