Mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 14-də Xorvatiya Respublikasının Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Branko Zebici qəbul edib. Görüşdə Xorvatiya ilə Azərbaycan arasında mədəniyyət sahəsində əlaqələrin hazırkı vəziyyəti və gələcək perspektivləri haqqında söhbət açılıb.
Nazir Anar Kərimov iki ölkə arasında əlaqələrin genişləndirilməsi üçün mədəniyyət sahəsində qarşılıqlı tədbirlərin təşkilinin əhəmiyyətini qeyd edib. Bildirib ki, Azərbaycan və Xorvatiyanın sənət adamları, musiqi kollektivləri arasında birbaşa təmasın yaradılması mədəni əməkdaşlıq üçün vacib əhəmiyyət daşıyır.
Səfir Barnko Zebic qəbul üçün nazirə minnətdarlığını bildirərək bu görüşün ölkələrimiz arasında mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafı baxımından uğurlu bir addım olduğunu diqqətə çatdırıb.
Diplomat xorvat şairi və diplomatı Draqo Stambukun Azərbaycan dilində çap olunan “Zefir” şeirlər kitabını Anar Kərimova hədiyyə edib.
Görüşdə mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq, beynəlxalq tədbirlərdə qarşılıqlı iştirakın təmin edilməsi məsələləri ətrafında müzakirələr aparılıb.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 13-də respublikanın kino ictimaiyyəti ilə görüş keçirib.
Dövlət Film Fondunda gerçəkləşən görüşdə Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqı, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı, Azərbaycan Professional Kinorejissorlar Gildiyası, Azərbaycan Prodüserlər Gildiyası və digər ictimai təşkilatların təmsilçiləri, eləcə də yaşlı, orta və gənc nəsil kinematoqrafçılar, film istehsalı ilə məşğul olan dövlət və özəl sektor üzrə qurumların – kinostudiya, şirkət və prodüser mərkəzlərinin, kinoteatrlar şəbəkələrinin nümayəndələri iştirak ediblər.
Görüşdə kino sahəsindəki mövcud vəziyyət, o cümlədən son iki ildə görülən işlər və qarşıya çıxan problemlərlə bağlı açıq və səmimi ortamda ətraflı fikir mübadiləsi aparılıb. Nazir bu xüsusda mülahizələrini bölüşüb, görüş iştirakçılarının fikir, təklif və qeydlərini dinləyib.
Anar Kərimov Kino Agentliyinin yaradılması istiqamətində iki ilə yaxın aparılan işləri mərhələlərlə diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin 20 aprel tarixli sərəncamı ilə Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin (ARKA) yaradılması kinematoqrafiya sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinin təkmilləşdirilməsi, Azərbaycan kinematoqrafiyasının beynəlxalq rəqabətə davamlılığının təmin edilməsi, yerli istehsal və yayım infrastrukturunun müasirləşdirilməsi məqsədilə atılan çox mühüm bir addımdır. 2022-ci ilin 16 noyabr tarixində dövlət başçısının fərmanı ilə ARKA-nın Nizamnaməsinin də təsdiq edildiyini bildirən nazir hazırda agentliyin praktik fəaliyyətə başlaması üçün müvafiq işlərin görüldüyünü deyib.
Yerli və müştərək kino istehsalının dəstəklənməsi, kino mədəniyyətinin təbliğinin təşkili, kinematoqrafiya müəssisələrinin və kino sənayesi iştirakçılarının fəaliyyətinin, eləcə də kinematoqrafiya sahəsində yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının və innovasiyaların tətbiqi sahələrində ARKA-nın qarşısında duran vəzifələr barədə söhbət açılıb.
Görüş iştirakçıları ölkədə kino sənayesinin inkişafı və milli kinematoqrafiyanın təşviqi üçün vacib olan belə bir təsisatın yaradılmasına görə Prezident İlham Əliyevə minnətdarlıqlarını bildiriblər.
ARKA-nın səmərəli fəaliyyəti üçün həm dövlət, həm də özəl sektor üzrə kinematoqrafçıları birgə əməkdaşlığa çağıran nazir bu istiqamətdə uğurlu layihələrin təqdim ediləcəyinə ümidvar olduğunu deyib. Bildirib ki, agentliyə təqdim edilən layihələrin hər biri diqqətdə saxlanılacaq.
Görüşdə kino sənayesinin istehsal prosesindən filmlərin kütləvi yayımının təşkilinə, bu sahə üzrə normativ bazadan praktik fəaliyyətədək müxtəlif sahələr ilə bağlı bir sıra fikirlər, o cümlədən tənqidi mülahzələr səslənib, bu xüsusda boşluqların olduğu vurğulanıb.
Səslənən fikirlərə münasibət bildirən Anar Kərimov kinonun ümumi inkişafına xidmət edəcək hər bir rəy və təklifin nəzərə alınacağını deyib. Nazir eyni zamanda ölkədə kino sənayesinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə bu sahədə mövcud qanunvericilik və normativ aktlarla bağlı məsələlərin araşdırılması, boşluqların aradan qaldırılması üçün təkliflərin verilməsində kino ictimaiyyətini daha təşəbbüskar və fəal olmağa çağırıb.
Nazir vurğulayıb ki, kino sahəsində səmərəli fəaliyyətə mane olan problemləri aradan qaldıraraq, bir neçə istiqamətdə – həm Azərbaycanın yerli bazarı, həm də beynəlxalq festivallar və xarici kino bazarında nümayiş üçün ən uğurlu filmlərin istehsalı bizim üçün prioritet vəzifələrdən biridir.
44 günlük Vətən müharibəsini əks etdirən filmlərin çəkilişi, bu yöndə vətənpərvərlik mövzusunda ekran əsərlərinin meydana gəlməsinə dəstək veriləcəyi və şərait yaradılacağı xüsusi qeyd edilib. Bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlığın, müştərək layihələrin əhəmiyyətini vurğulayan Anar Kərimov vurğulayıb ki, bu əməkdaşlıqda, həyata keçiriləcək layihələrdə həm bədii, həm də texniki heyətin əksəriyyət etibarilə Azərbaycan kinematoqrafçılarından ibarət olması əsas şərtdir.
Bədii, sənədli kino ilə yanaşı, milli animasiya filmlərinin istehsalına da toxunan nazir bu sahənin də inkişafına xüsusi diqqətin ayrılacağını bildirib.
Görüşün sonunda Anar Kərimov ölkənin kino ictimaiyyəti ilə belə geniş tərkibdə, işgüzar və səmimi atmosferdə ünsiyyətdən məmnunluğunu bildirərək, Mədəniyyət Nazirliyinin, mədəni həyatın bütün sahələri kimi, kino milli kinematoqrafiyanın, kino sənayesinin inkişafına zəmin və təkan olacaq bütün fikirləri, təklif və tənqidləri dinləməyə, qarşılıqlı müzakirələrə hər zaman açıq olduğunu vurğulayıb. Nazir görüş iştirakçılarına və onların simasında ölkəmizdə kino sahəsində çalışan hər kəsə uğurlar arzulayıb.
13 dekabr 2022-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Dövlət İmtahan Mərkəzinin rəhbər şəxsləri arasında görüş keçirilib.
Görüşdə mədəniyyət naziri Anar Kərimov, DİM-in Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadə, mədəniyyət nazirinin müavini Sevda Məmmədəliyeva, DİM-in Direktorlar Şurasının sədr müavini Bəhram Xəlilov, eləcə də nazirliyin və DİM-in müvafiq struktur bölmələrinin rəhbər şəxsləri iştirak ediblər.
Anlaşma Memorandumunun imzalanmasının əsas məqsədi sözügedən məktəb və mərkəzlərə direktorların, direktor müavinlərinin və müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqələrin test imtahanlarınınşəffaflığını təmin etmək, sahə üzrə uğurlu beynəlxalq təcrübəni ölkə kontekstinə uyğun olaraq tətbiq etmək, peşəkar kadr bazasının formalaşmasına və sahə üzrə səriştəli şəxslərin pedaqoji fəaliyyətə cəlb olunmasına töhfə verməkdir.
Sonda isə Nazirlik tərəfindən DİM-in kitabxanasına Şuşanın və Azərbaycanın tarixini əks etdirən kitablar hədiyyə olunub.
Xatırladaq ki, görüşdən əvvəl iştirakçılar DİM-də yaradılmış və ölkəmizin milli qiymətləndirmə sisteminin tarixini əks etdirən muzey və qəbul imtahanları ilə bağlı ölkə üzrə statistik məlumatları əks etdirən Azərbaycan Respublikasının elektron xəritəsi ilə də tanış olublar.
“Azərbaycan” jurnalının 1991-ci il, 12-ci nömrəsində çap edilmiş bu müsahibə yazıçı Mirzə İbrahimovun 80 illik yubileyinə həsr olunub. Müsahibəni Vaqif Yusifli götürüb.
Kulis.Az həmin müsahibəni, bəzi məqamlarının bu gün üçün də maraqlı olduğunu nəzərə alaraq, ixtisarla təqdim edir.
– Mirzə müəllim, indi verəcəyim sual yəqin ki, sizi təəccübləndirməyəcək. Söhbət 37-ci ildən gedir… Siz 1935-1937-ci illərdə Leninqraddakı Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasında təhsil almısınız. Sonra Bakıya qayıdıb Opera teatrının direktoru, Xalq Komissarları Soveti yanında incəsənət işləri idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışsınız. Bu, o illər idi ki, repressiya maşını Azərbaycanda böyük sürət götürmüşdü və təbii ki, bütün bu hadisələr sizin gözlərinizin qarşısında baş verirdi. Hər bir düşünən ziyalının başı üstündə Damokl qılıncı asılmışdı. O illəri necə xatırlayırsınız?Ətraflı
– Oğlum, o illər çox mürəkkəb, qorxulu illər idi. Elə bir dövr idi ki, hadisələrin bu cür sürətlə dəyişməsinə, dünən mətin inqilabçının, yaxud xalqın sevimlisi olan bir sənətkarın bu gün “xalq düşməni” kimi ifşa edilməsinə inana bilmirdik. Şübhə ürəyimizi didib-tökürdü. Hər gün Ənvər Məmmədxanlı ilə bu barədə söhbət edirdik, tez-tez bir-birimizdən soruşduq: niyə adamları tuturlar, niyə belə amansızlıq edirlər?
Əslində bütün tutumlar, sürgünlər qabaqcadan, ssenari üzrə hazırlanmışdı, icraçılar da məlum idi. Lakin bu işin surətli gedişi, sərt mexanizmi üçün münbit zəmin yaranmışdı. Hamı bir-birini satırdı, paxıllıq, dargözlük o dərəcəyə çatmışdı ki, sən demə, çoxu fürsət axtarırmış – dostunu, qardaşını ələ verməyə.
– Mirzə müəllim, vaxtilə “Azərbaycan” jurnalında Fatma Qədrinin xatirələri çap olundu. O yazının bir yerində (həmin hissəni o dövrdə çap edə bilmədik) Fatma Qədri yazırdı ki, 37-ci ildə məni işdən çıxardılar, heç kim qorxusundan salamımı almırdı, hansı tanışıma, dostuma rast gəlirdimsə, üzünü yana çevirirdi. Ancaq bir gün küçədə Mirzə İbrahimovla rastlaşdım. O, məni yanına çağırdı, halımı soruşdu, vəziyyəti öyrənəndən sonra kömək əlini uzatdı, beləliklə Dram teatrına qayıtdım… Bu doğrudurmu?
– Yadımdadır. Hətta Fatma xanıma harada rast gəldiyimi də xatırlayıram. Kommunist küçəsinin tinindəydi. O vaxt İncəsənət işləri idarəsi bura yaxın idi, Ali Sovetlə Akademiya arasında bir dalanda yerləşirdi. Təkcə Fatma Qədriyə yox, başqalarına da kömək eləmişəm. Bir dəfə Mirzağa Əliyev yanıma gəldi. Gördüm ki, çox pərişandır. Dedi ki, ay Mirzə, məni işdən çıxardıblar, hansı bir səyyar teatra isə göndərmək istəyirlər. Özü də “xalq düşməni” adı ilə. Hələ bir qarnıma da işarə edib deyirlər ki, bu, Nikolay piyidir, əridəcəyik onu.
Mirzağa Əliyev barədə lazımi idarələrlə danışdım, onun böyük aktyor olduğunu, Azərbaycan səhnəsinin bir də ona bənzər komik yetirməyəcəyini söylədim və deyəsən, inandılar mənə. Möhsün Sənaninin başına da belə bir oyun açmışdılar. Bir gün Gəncədə, “Sərdar” bağında gəzəndə İran konsulu girib qoluna. Dərhal DTK-ya xəbər çatıb. Gəldi yanıma. Kömək əlini uzatdım. İndi özün fikirləş, adamların çoxu necə tutulub…
Səməd Vurğun barədə o zaman çox söz-söhbət gedirdi. Bağırov öz kabinetində bir dəfə ona əl uzatmadı, dedi ki, get, sənin əllərin qanlıdrı. Və o da yadımdadır ki, Bağırov sonra məni çağırıb Səməd haqqında soruşdu: “Səməd Vurğun haqqında padvalda yatanlar danos veriblər”. “İnanmayın! Səməd elə bir istedaddır ki, Azərbaycan xalqı bir də bu nəhənglikdə sənətkar yetirməz” – dedim.
Səmədi çox dara çəkiblər, hətta deyiblər ki, sən rus xalqının düşmənisən. Səməd özünü itirməyib: “Mən rus ədəbiyyatının incisi – “Yevgeni Onegin”i öz xalqımın dilinə çevirmişəm” cavabını verib. Məni də çox məcbur elədilər, onun haqqında nəsə danos yazım, vicdanımı itirmədim, dedim, yazaram, ancaq həqiqəti!
– Bəs, Mirzə müəllim, bu qədər ki, ziyalılarımız qırıldı, bada getdi, heç bir yerdə, heç zaman etiraz etmədiniz?
– Etirazımız yaratdığımız obrazlarda görünürdü. “Vaqif” pyesində Qacarın monoloqunu xatırlayırsanmı: “Mənim vicdanım da, qəlbim də qandır, dünya qan üstündə bir xanimandır!” Mənim “Gələcək gün” romanında yaratdığım Rza şag obrazı elə bu etirazın ifadəsi deyilmi?
– Mirzə müəllim, mənim 37-ci ildə bağlı sualı verməkdə məqsədim var. İndi arxivləri qaldırır, bir-bir sənədlərə baxır və xalqın gözündə mələk görünənlərin bir çoxunun paxırları açılır. Bu baxımdan özünüzü rahat hiss edirsinizmi?
– İnsan dünyaya bir dəfə gəlir. Mən özümü bu barədə tam arxayın hiss edirəm. Heç bir sənəddə mənim imzama rast gəlməzsiniz. Buna görə xalqın gözünə dik baxıram.
– Bir sual da verəcəyəm: Qanlı yanvar hadisələri zamanı Azərbaycan yazıçılarından bir çoxu partiya biletindən imtina etdilər. Hətta yadıma gəlir ki, sizə də zəng edib partiya biletini atıb-atmayacağınızı soruşdular.
– Doğrudur. Amma mən “yox” cavabı verdim. Bilirsənmi, heç bir partiya havadan yaranmır, müəyyən ictimai zərurətdən meydana gəlir. O cümlədən, Kommunist partiyası. Onun proqramı var, nizamnaməsi var. Lakin partiya sıralarında çoxlu karyeristlər, vicdansızlar, rüşvətxorlar, xalqın qanını içənlər var. Yadında saxla, partiya rəhbərliyində çox zaman namuslu adamlar həllədedici rol oynamayıblar. Əksər vəzifəli adamlar bir məqsədlə o vəzifəyə gəliblər: rüşvət alsınlar, kapital toplasınlar. Mənim Seyid Hüseyn haqqında yazdığım bir məqaləni oxu. Orda da mən S.Hüseynin “Daxiliyyə naziri” hekayəsi ilə Çexovun “Xameleon” hekayəsi arasında bir yaxınlıq olduğunu göstərirəm. Müəllim nazirə deyir ki, yüz yaşında pristav da, qubernator da rüşvət alır. Nazir isə cavab verir ki, burada qeyri-adi bir şey yoxdur, xariqüladə olardı ki, deyəydin qubernator rüşvət almır. Bütün milli bəlalarımız kökü rüşvətlə bağlıdır.
Dastanoğlu Fondunun dəstəyi ilə Yusif Səmədoğlu adına “İlin ən yaxşı nəsr əsəri” müsabiqəsinə start verildi
Kulis.az xəbər verir ki, fondun təşəbbüsü və dəstəyi ilə keçiriləcək müsabiqədən əsas məqsəd milli bədii nəsrimizin inkişafına yardımçı olmaq, öz əsərlərinin ideya-bədii özəllikləri ilə fərqlənən müəlliflər üçün maddi stimul yaratmaqdır. İldə bir dəfə olmaqla hər il keçirilməsi nəzərdə tutulan müsabiqəyə ötən bir il ərzində yazılan roman, povest və hekayələr təqdim olunacaq. Müsabiqəyə təqdim edilən materallar kitab və ya əlyazma şəklində ola bilər.
İkipilləli keçirilməsi nəzərdə tutulan müsabiqənin birinci turunda qəbul edilən materiallar jüri üzvləri tərəfindən 10 ballıq sistem üzrə qiymətlənidiriləcək və nəticələrə müvafiq hər janr üzrə 3 ən yaxşı əsər seçilərək ikinci tura təqdim olunacaq. İkinci turda gizli ekspertlər bu 3 əsərin müəllifləri arasından müvafiq janrlar üzrə qalibləri müəyyənləşdirəcək. Müsabiqənin nəticələri hər Novruz bayramı ərəfəsində açıqlanacaq və qaliblər ödülləndiriləcək.
Ən yaxşı roman – 3000 manat Ən yaxşı povest – 1500 manat Ən yaxşı hekayə – 500 manat
Qarabağdakı zəfərimiz və şəhidlərimizin ruhuna hörmət olaraq, müsabiqənin birinci ili istisna hal kimi 2020-ci ilin noyabrından bu günə qədər yalnız Qarabağ mövzusunda yazılan əsərlər qəbul olunacaq. Növbəti dəfədən etibarən mövzu məhdudiyyəti aradan qaldırılacq və müəlliflər istənilən mövzuda yazılan nəsr əsərlərini təqdim edə biləcəklər. Müsabiqəyə materialların qəbulu 2023-cü il yanvar ayının 25-nə qədər davam edir. Materiallar 3 nüsxədən ibarət olmaqla həftənin 1-5-ci günləri ərzində aşağıdakı ünvana təqdim olunmalıdır:
Bəxtiyar balalar, oynayın, gülün Xalqın sevincidir gülüşləriniz. Bir də qaşlarınız çatılmayacaq, Durmuşuq ağ günün keşiyində biz.
Körpə fidanları becərməsəydi, Bağban bağ üzünə həsrət qalardı. Uşaqlar, cavanlar yetişməsəydi, Yəqin ki, insanlıq tez qocalardı …
Yeni dünya qurdu ata-babanız – Bu sözün mənası dərindir, dərin! Çox var-dövlət qoydu… sabah yəqin ki, Sahibi sizsiniz bu nemətlərin!
Dünya bir evdirsə, övlad işıqdır, Oğul arxadırsa, qız yaraşıqdır. Oxumaq, öyrənmək, yaratmaq olsun, Hər an vəzifəniz, hər an işiniz. Sizə biz keşikçi olduqca bu gün, Sabah siz özünüz keşikçisiniz!
Gedin, mətin olsun addımlarınız, Hər saat irəli, hər gün irəli! Günəşi lap erkən salamlayacaq, Qızaran səhərin keşikçiləri!…
Mən də bir insanam, mən də canlıyam, Mənim də qəlbimin arzuları var. Deyirlər arabir dəliqanlıyam. Çox da deyinməsin dalımca əğyar! Mənim də qəlbiınin arzuları var…
Mən səni sevmədim “o gözlər” deyə, Gözümdən od kimi yaşlar tökmədim. Mən sənə vermədim qızıl hədiyyə, Çünki yalvarmadım və diz çökmədim; Gözümdən od kimi yaşlar tökmədim.
Sən Xumar deyilsən, mən də ki, Sənan, Bugünkü sevginin başqadır andı. Nə Məcnun, nə Leyli, nə də biyaban Qalmamış, onların adı yaşandı; Bu günkü sevginin başqadır andı.
Qoy bizə gülməsin nə dost, nə də yad, Ehtiyatlı danış, ehtiyatlı dur!.. Nə qədər mən sağam, get dolan azad! Fəqət sevgilimdən xahişim budur: Ehtiyatlı danış! Ehtiyatlı dur!..
Haydı, insanlara qaynayıb qarış Qalma bu dünyada həyatdan iraq! İstəsən aləmi gəz qarış-qarış, Xain adamları tez görüb buraq, Qalma bu dünyada həyatdan iraq!
Hüsnünü örtməsin nə pərdə, nə rəng – Ay kimi saf dolan, gün kimi açıq. Keçmişin üstünə qələm çəkərək, Vuruş meydanında vuruşmağa çıx, Ay kimi saf dolan, gün kimi açıq!
Bu son sozlərimi qulağından as! Dünyada, hər günün bir hökmü vardır. Vaxtını almasın nə toy, nə də yas, Gurlayan səsinlə “irəli!” hayqır; Dünyada hər günün bir hökmü vardır.
İlahi, yatağın nə sağında, nə solunda, nə bir gözəlin qolunda yatmaq istəyirəm. İlahi, nə söyüd kölgəsində, nə dünyanın ən azad ölkəsində yatmaq istəyirəm. İlahi, dar quyu dibində, qaranlıq nəm içində, işıqlı qəm içində, ağrısız yatmaq istəyirəm.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəlinin “Dramaturgiyamızın banisi” sərlövhəli müsahibəsində böyük ədib M.F.Axundzadənin Şəkidəki ev-muzeyinin əməkdaşı Sevda Rəhimova ilə həmsöhbəti Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) aylıq mətbu orqanı “Ulduz” dərgisinin dekabr sayında işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) Gənclər Şurasının üzvü və katibi, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Mətbuat katibi, “Kardeş kalemler” dərgisinin Azərbaycan təmsilçisi, gənc xanım yazar Şahanə Müşfiqin “Qutsal yolçu” adlı yeni kitabı işıq üzü görüb .
Kitabın redaktoru “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevadır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru Gənc xanım yazar Şəfa Vəlinin məqaləsi “Yada düşdü” jurnalında işıq üzü görüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Kulis.az “İlin hekayəsi” müsabiqəsində iştirak edən Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru Şəfa Vəlinin “Hər şeyi sevən adam” hekayəsini təqdim edir.
“Dünən dekabrın biri idi. Bu gün ikisidir. İki gün arasındakı yeganə fərq yalnız aid edildikləri təqvim rəqəmləridir. Vəssəlam! Başqa nə? Nə axı? Heçcə nə!” – düşüncələrindən asdığı yüklər xana yumaqları kimiydi; biri çözələndikcə, o biri də yuvarlanır, birinin ipi ərişə keçəndə, o birininki arğaca dolanırdı: “Sonra da ad qoyurlar mənə, ayama taxırlar öz aləmlərində! Elə bilirlər, sözarası dedikləri o “qaravəlli” sözünü qanmıram, anşırdammıram. Təpəniz haqqı elə! Qurudun əzgintisi kimi şeylərdi, əşşi, hamısının canında, ruhunda nə var-nə yox, ömür cəmində islanıb, əzilib, neçə dəfə də süzülüb, xəngələ-xaşıla çilənib.”-dodaqlarına əmin, bir az da həyasız gülüş çiləndi: “Nə ayamadı amma! Pəh! Yazasan bir A4 səhifəsinə, çap edəsən rəngli printerdə, arxasını tüpürcəkləyib yapışdırasan hamısının qaşqasının ortasına bircə-bircə! Özü də, iri hərflərlə: ƏZGİNTİ! Gələn də oxuyub gülə, gedən də!”-şaqqanaq çəkdi…Amma gülüşünün ömrü anlıq oldu, ruhundakı uçurumun dibinə çoxdan atdığı təəssüfü silkələnib qalxdı, boyunu göstərdi: “İndi qurud tanıyanmı qalıb?! Qoyasan elə marketdən kauçuk qabda yaxantı daşıyalar, adını da qatıq qoyalar…”
Dərindən “ah” çəkib gözlərini tavana zillədi. Geridə qoyduğu günün hər saatını, hətta hər anını yadına salmağa başladı. Adətiydi başı yastığa gəlincə divardakı təqvimdə üstündən qara qələmlə “bir quş!” yazdığı rəqəmə aid edilən günü xatırlamaq…
…Səhər də həmişəkiydi; təmirsiz evində yuxudan oyanmış, suyu yaxşı isitməyən qızdırıcıya söyə-söyə, ləkəli aynaya baxmadan əl-üzünü yumuş, şokolad yağlı yaxmasını yemiş, kürəyi enli, qolları gödək paltosunu əyninə keçirib qapıdan eşiyə atılmışdı. Yenə küçədə qabağına şalına bürünmüş küçəsüpürən qadın çıxmışdı, onu görəndə işini dayandırmış, çalğısının uzun sapına söykənib ona gülümsəmişdi.
– Hansına gününə gülürsən, ay bədbəxt?! – demişdi küçəsüpürənə bircə sərt baxış ataraq, sonra da paltosunun boyunluğunu yuxarı qaldırıb sürətlə özünü dayanacağa çatdırmışdı.
Avtobusda yolçuluğu da dəyişilməzliyə məhkum idi; itələyən, yıxılan, oturmaq davası edən, sürücüylə dilləşən sərnişinlər, kələ-kötür yollar, qazandan daşan yarma sıyığı kimi, dayanacaqdan yolun ortasına qədər köpüklənən insan səbirsizliyi…
İş yerində də könülaçan heç nə yox idi… Nə işini, nə iş yoldaşlarını sevirdi, maaşından razı olan adama isə bir dəfə də olsun, rast gəlməmişdi. Uşaqkən bütün həmyaşıdları kimi, kosmonavt olacağına əmin idi. Yeniyetməlikdə anladı ki, kainat arzularına sığa bilər, amma atasının cibinə sığmır. “Dolanışıq” kəlməsinin ucundan yapışmağının bütün arzularının, xəyallarının üstünə keçə kimi örtüldüyünü dərk etməyinin yaratdığı xəyal qırıqlığı get-gedə ümidsizliyinin özəyinə çevrildi. Bu özək çatladıqca, içindən yeni-yeni uğursuzluqlar, narazılıqlar zoğ verdikcə başladı əcdadlarından qalan, minilliklər boyunca urvatını itirməyən lənətli mirasa sarılmağa-günahkar axtarışıyla barmağını önünə gələn bəşərə tuşlamağa. Hikkəli, alacaqlı, umacaqlı düşüncəsinin “borclu”sunu tapmaqda gecikmədi; babasından atasına, atasından da ona qalan təmirsiz evin yaşanılası olmamasının günahkarı evi tikən bənna, səkilərin əyri-üyrü, çala-çuxur olmasının günahkarı gülərüz küçəsüpürən, avtobusdakı basabasın günahkarı adamları “çaqqıldax yunu xarala basan kimi” üst-üstə avtobusa dolduran sürücü, sevmədiyi işinin günahkarı isə “yediyini danan” boğazı idi…
…Dikəlib yerində oturdu. Dəyişməyən, bir-birindən heç nə ilə fərqlənməyən alatoran günlərin, heç olmasa, birində belə, gün işığı görməyin mümkünsüzlüyünün səbəbini axtardı xatırladığı həyatında ilk dəfə… Sağ əlini üzünə çəkdi, qaşlarını dartdı və ağzını açdı. Canından keçən ani titrətmə ilə özünə gələndə susuzladığını hiss etdi və ayağa qalxıb mətbəxə keçdi. Qulpu qırıq fincanını su kranının altına tutanda nahar vaxtı iş yoldaşının dediyi sözlər yadına düşdü.
***
…Üç nəfər idilər: işi-gücü su borusunu o yan-bu yana sürütləmək olan saqqallı qoca, gündə, bəlkə, yüz dəfə eynəyini köynəyinin qoluna silən arıq, uzun oğlan, bir də o. Qoca çay dəmləyir, oğlan fincanları yaxalayır, o isə əlləri qoynunda dayanıb çay içmək üçün səbirsizlənirdi. Arabir də, mətbəxin qapısına nəzər salırdı ki, kollektivdən daha heç kimin gəlməməyindən əmin olsun. Çay hazır olan kimi, fincanını doldurub aradan çıxacaq, öz kiçik kabinetinə girib qapını içəridən bağlayacaqdı. Xoşlamırdı ağız deyəni qulaq eşitməyən yığıncaqları; bir-iki dəfə məcburən qalmışdı tünlüyün ortasında, içdiyi çayı zəhərə dönmüşdü. Hələ də, o bir-iki dəfədən üç-dörd epizod xatırlayırdı. Katibə qızın saçını əliylə oynadaraq gülməsi, xadimənin telefonda nəvəsinin şəklini göstərib: “Düz yeddi ildən sonra gəlib e! Yeddi il!” – deməsi, müdir müavinin pəncərəyə uzanan şam budağındakı dələni göstərib hamıya sakit olmalarını işarə etməsi… Bu xatirə saçaqlarının hər biri onu hirsləndirir, insanların bu qədər dolanışıq dərdinin içində, bu qədər bozluğun, rəngsizliyin içində necə sevinə bilmələrinə, necə gülə bilmələrinə məəttəl qalırdı.
-Bağban dayı, çay hazırdımı? Siyirməmdə şirin kökələr var, götürüb gəlirəm.
Katibə qız başını mətbəxin qapısından içəri salıb ucadan soruşdu və cavab gözləmədən çevrilib gözdən itdi. O, əsəblə içini çəkdi və başını buladı. Oğlan yaxaladığı fincanları səliqə ilə masaya düzdü, ehmalca başını qaldırdı və düz onun gözlərinin içinə baxıb:
– Bircə gün də hər şeyi, hamını sev!-dedi.
***
…Əlindəki fincana baxdı, suda öz əksini gördü; əyri-üyrü, tərpənən üzü dodağının qaçmasına səbəb oldu. Boş olan əlini yelləyib fincandakı suyu birnəfəsə içdi və fincanı etina ilə masaya qoyub yerinə qayıtdı…
Yuxuya gedənədək oğlanın dediyi cümləni düşündü: “Bircə gün də hər şeyi, hamını sev!” Səhər oyananda da ilk ağlına gələn elə bu cümlə idi. Yerinin içində gərnəşdi və otağa göz gəzdirdi. Pərdələrin süzülmüş yerlərindən görünən işıq günün bir boy qalxmasından xəbər verirdi. Bir istədi, zəngli saat düzəldən zavodun işindəki səmərəsizlikdən gileylənsin, tez yadına düşdü ki, bu gün iş yoxdur-idarədə müdir müavinlərinin hesabat günüdür. Əlini atıb zəngli saatın başına tumar çəkdi və pıçıldadı:
– Sən elə etibarlı dostsan ki! Düz, iyirmi yeddi ildir, mənə yoldaşlıq edirsən bu ömür yolunda. Atamın səni aldığı gün hələ yadımdadır. –susdu, diliylə dodaqlarını yaladı və gözlərini yumub əlavə etdi:-Onda on yaşlı uşaq hardan biləydi ki, günə başlamaq üçün sənin hay-harayına möhtac qalacaq…
Yenə uşaqlıq xatirələrini bürmələyib atdığı sandığın qapısına əl uzatmışdı düşüncələri. Bir hövldə ayağa sıçradı: “Nə qədər olar ey uşaqlıq arzularını xatırlamaq? Elə dünənin kədərini əzizləyə-əzizləyə bu günün sevinclərindən məhrum olmurammı?” –deyə düşünərək özünü əlüzyuyana çatdırdı. Yenə su ilıq idi, amma o, bu ilıqlıqda nəsə xoş bir şey hiss elədi. Nə idi bu xoşluq? Qorxa-qorxa, çəkinə-çəkinə ətrafına göz gəzdirdi. Hər şey eynən dünənki kimiydi. Yox… Dünənki kimi deyildi axı. Dəyişən nə idi? Gözlərini yumub ürəyində onadək saydı, sonra gözlərini açdı və hamam otağını daha diqqətlə süzdü. Dəyişənin nə olduğunu yenə anşırdammadı, əl-qolunu oynada-oynada mətbəxə keçdi. Şokoladlı yaxması da, axşamdan qalan dəm də ona ləzzət elədi. Damağındakı dad qaçmamış özünə ikinci yaxmanı da düzəltdi, ikinci çayı da süzdü.
Qapıdan çıxmamış pulqabındakı pulları saydı və özünə yeni palto almaq üçün ən gözəl vaxtın məhz bu gün-dekabrın üçü olduğuna qərar verdi. Səkidəki su ilə silələnmiş çalaların üstündən hoppanaraq keçdi, lap axırıncısının yanında dayandı. Əyilib yerdən bir çinar yarpağı götürdü, onu su dolu çalanın üstünə qoydu. Yarpaq iriydi, ucları çalanın kənarında qaldı. Ətrafına baxdı, nisbətən kiçik yarpaq tapdı, çalaya onu buraxdı. Amma bu yarpaq da suyun üstündə üzmədi, eləcə, olduğu yerdə qaldı.
– Bu balaca yaxşı üzər.
Səsə geri çevrildi. Küçəsüpürən çalğısının sapını qoltuğunun altında sıxmışdı, bir əliylə şalının düyününü bərkidirdi, digər əliylə də balaca, uzunsov bir yarpağı ona uzatmışdı. -Sağ olasan, xala!
Həvəslə yarpağı aldı və suyun üzərinə qoydu, əyilib var gücüylə üfürdü. Yarpaq sürətlə bir qarışlıq çalanın digər sahilinə çatdı. -Zoğal yarpağıdır o, yüngüldü, həm də, damarı nazikdi. –dedi küçəsüpürən gülümsəyərək. -Burda zoğal ağacı var?-heyrətlə ətrafına baxdı. -Budu ey, məktəbin həyətindədi.
Küçəsüpürənin göstərdiyi səmtə burdu boynunu; on-on beş metr aralıda dekabrın çiskininə könül vermiş, hər budağında iki tək, bir cüt sarı yarpaq görünən zoğal ağacı vardı. -Zoğalını da uşaqlar yeyər bunun.-İlk ağlına gələn fikir söz donunu geyinməkdə gecikmədi. -Hə.-Küçəsüpürən başını yellədi: -Sağ olsunlar, həmişə ovuclarına yığıb mənə də uzadırlar dəmirlərin arasından.
…Avtobus dayanacağına çatanadək dodaqlarının kənarındakı dartılmanı dayandırammadı: “Küçəsüpürənin təbəssümü sıçradı üzümə, yüz faiz!”-deyə düşünməkdən də özünü saxlaya bilmədi. Dayanacaqda adam az idi. Yaşlı kişi taxtası qırıq oturacaqda oturmuşdu, qaşlarını düyünləyib siqaret çəkirdi. Gənc qız düz səkinin kənarında idi; ayaqlarını aralı qoyub başını sinəsinə əymiş, baxışlarını asfaltdakı çata zilləmişdi. İki yeniyetmə oğlan dayanacağın dəmir dirəyinə söykənmişdi, hərəsi öz telefonunun ekranına baxırdı. Bir neçə saniyə oğlanları müşahidə elədi, onların üzündə anbaan dəyişən ifadələrdə nə axtaracağına qərar verə bilmədiyini anlayanda yenə gülümsədi: “Hələ o yaşdalar…” – düşünərək yoluna davam elədi. Bu gün avtobusa minməyəcək, iki küçə aşağıdakı paltar dükanınadək piyada gedəcəkdi. Düşüncələrinin tanıdığı kələ-kötür, yamaqlı küçələrin addımlarına yad olmağını da sevgisizliyə yozmaq istəmirdi, elə-belə, səbəbsizcə, məna axtarmadan piyada gedirdi…
***
…Təzə aldığı paltosunu dəhlizdəki asılqandan asanda canına istilik yayıldı: -Evim…-dedi kövrəkliklə:-Öz evim. Babamın əl əməyi, atamın sığınacağı, anamın qürur yeri…
Mətbəxə keçdi. Çaydanı doldurub qaynamağa qoydu, dəmliyin qapağını qaldırıb köhnə dəmin tünd qoxusunu ciyərlərinə çəkdi. Sonra dəmliyin içindəki qaraçayı pəncərədən eşiyə-həyətdəki kollara tərəf tulladı. Yadına iş yerindəki qoca bağbanın çay dəmləməsi düşdü. Eynən onun kimi, ehmalca dəmliyi yaxaladı, ürəyi soyumadı, ovcuna su alıb eşiyinə də çəkdi, sonra çay qaşığı götürdü, üç çay qaşığı qaraçay tökdü dəmliyə. Döyükə-döyükə mətbəxdəki dolabın üç-dörd qapısını açıb-örtdü, nəhayət, kiçik bir kasanın dibində beş mixək tapdı. Üçünü götürüb dəmliyə atdı və çaydanın qaynamasını gözləməyə səbri çatmayacağını görüb dəhlizə çıxdı. Yataq otağının yarıaçıq qapısından görünən dağınıqlıq ürəyini sıxdı…
Çirkli yataq örtüyünü hamam otağındakı kauçuk vannaya qoyub əlini yumağa başladı. Sabunlu əllərini bir-birinə bərk-bərk sürtdükcə nəyinsə yeniləndiyini, dəyişdiyini düşünür, o “nəsə”ni axtarmaqdan qorxduğu üçün özünü danlayırdı: “Özüm ölüm, hələ mənə urvatlı ad qoyublar ha! Elə qaravəlliyəm ki, buyam! İndiyədək qorxduğum bir Dəli Nəstənin itiydi. İndi amma gözümün gördüyündən diksinirəm, hoppanıram içimdən. Əriştə aşının həlimi kimi, bulandırıram zehnimdə nə varsa. Niyə axı? Niyə? Elə bil, bu dünyada…Yox…-başını buladı:-Dünya çox oldu axı, ay qaravəlli, sən dünyanın eyninəsənmi ki? –sulu əlini yellədi, baxışları sıçrayan damlaların ardına düşüb güzgüyəcən getdi, köynəyinin qoluyla güzgünü silməyə başladı: -Lap elə bu şəhərdə, bu küçədə qorxulası o qədər adam var ki! Biri elə Əsnatın qızı Lilpar, çənəsinin altına keçdinsə, birinci sinifdə aldığın “iki” də yadına düşür. Nətəhər edirsə, kalapır kartofu kimi, bişirir, piləyə döndərir adamı. Vaxtında atana, anana demədiyin nə sirrin varsa, göy düyünçə eləyib, büküb qoyursan Lilparın ovcuna. Qorxulasıdırmı? Hə!”
Güzgü təmizləndikcə gözlərinin qarşısında üz xətləri aydınlaşdı. İkiəlli əlüzyuyanın kənarlarından yapışdı və irilənmiş bəbəklərinin içinə zillədi baxışlarını: “Ay qaravəlli! Qaravəlli, hey! Bax, gördün? Bircə gün sevdim hər şeyi, hamını! Elə bilirsən ki, Lilpardan zəhləm gedir? Yox ha! Onu da sevirəm! Onun o qara saçlarını, ala gözlərini hələ məktəb vaxtından sevirəm. Köklüyü də eynimə deyil. Məgər kök olmağı, arıq olmağı adam özü seçir ki?! Heç onun sözgəzdirən olması da pis deyil. –çiyinlərini çəkdi:-Nəyi pisdir ki? Hə? Lilpar olmasa, Haqqı kişi evində tək öləsiydi, düzdümü? Amma tək ölmədi. Lilpar hay saldı camaatın canına ki, Haqqı kişinin evində işıq səhərəcən yanıb. Gəlib ertədən kişini yarımcan tapdılar, sən demə, divandan yerə yıxılıbmış. Nolsun ey, illərdi oğul-uşağı yiyə durmurdu? İndi hər gün gəlib-gedirlərmi? Gəlid-gedirlər! –gözlərini yumdu, səsini qısdı:-Onsuz da, kişi öləndə o ev onlara qalacaqdı da… –Gözlərini açdı, bu dəfə daha hikkəylə başını irəli uzatdı: -Sevirəm hər şeyi! Sevirəm hamını! Bilirəm, heç kimin günahı yoxdur mənim belə yaşamağımda! Ümumiyyətlə, var olmağımda! Ev təmirsizdi? Bənna neynəsin ki? Vaxtında çax-çillə tikib də! Səkilər pis gündədi? Küçəsüpürən eşib? Yox! Avtobus da ki… Heç ondan danışmayacağam da, hamı işə tələsir, hamının vaxtı puldu bu dəqiqə. –bir neçə dəqiqə daha baxdı güzgüdəki əksinə, sonra fağırlaşdı, çiyinləri çökdü, gözləri qıyıldı, dodaqları səyriməyə başladı, səsi öləzidi: -Bilirəm, səndədi günahın hamısı, ay Tanrı…”
…Çaydan qaynadığını bildirmək üçün qürurla taqqıldayır, açıq mətbəx pəncərəsindən içəri təpilən dekabr sazağı, onsuz da, yaxşı isinməyən evin divarlarına yayxanırdı… Hər şeyi sevən adam çiyinlərini gərərək evin içində dolanır, hamının məsum olduğu dünyada yaşamağın gözəlliyini anladığına görə, özüylə qürur duyurdu… Ən gözəli isə barmağını hara istəsə tuşlamağın mümkünlüyüydü; o, tapdığı yeganə günahkarın harda olduğunu bilmir, heç bilmək də istəmirdi…
Kulis.az “İlin hekayəsi” müsabiqəsində iştirak edən ə Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri Nemət Tahirin “İsinmiş zəhər” hekayəsini təqdim edir.
Lalə xanım kimsəsiz qadın idi. 10 il olardı ki, Kəngərli ailəsində həm qulluqçu, həm də dayə kimi çalışırdı. Artıq Lalə bu ailənin üzvünə çevrilmişdi Ailənin başçısı Gəray Kəngərli, onun həyat yoldaşı Taclı Kəngərli, övladları Oğuz və Aybəniz idi. Oğuz və Aybəniz valideynlərinin işləri ilə bağlı vaxtlarının çoxunu «Şirin ana» dedikləri Lalə xanımla keçirirdilər. Lalə də bu iki uşağı doğma bilirdi. Bu ailəyə xidmətə gəldiyi gündən özünün bir otaqlı evini kirayə verib burada yaşayırdı. O, ailədən, ailə isə ondan çox razı idi. Bir gün kirayə haqqını almağa gedən Lalə axşamçağı evə zəng etdi… Dəstəyi taclı xanım götürdü: – Ay Lalə, hardasan, bacı? Axşam oldu, hələ gəlib çıxmamısan. Lalə: – Taclı xanım, bir az işlərim var, əgər icazə versəniz, mən sabah gələrəm, həm də ki sizə bir sürpirizim var ey! – Xeyir ola, inşallah, ay Lalə? – Xeyirdi xanım.Lalə sevincək halda cavab verdi. – Təki xeyir olsun. Nəsə səhər tezdən gəl. Uşaqlar da, özümüz də sənsiz çox darıxırıq doğrusu. – Taclı xanım, hər şeyi hazırlıyıb soyuducuya yığmışam, axşam və səhər yeməyiniz var. Sabah da özüm gələcəm.Lalə və Taclı xanım sağollaşıb dəstəyi asdılar. Ailə şam etdikdən sonra uşaqlar öz otaqlarına dərs çalışmağa getdilər. Gəray və Taclı isə televizora baxır, sabahkı günlərini müzakirə edirdilər… Səhər tezdən yuxudan oyanan Taclı xanım isə gecikdiyini nəzərə alaraq,(o, biologiya müəllimi idi). Özü nahar etmədən süfrəni hazırlayıb həyat yoldaşını oyatmağa getdi. – Sabahın xeyir, Gəray! Əzizim, hər şeyi süfrəyə düzmüşəm. Mən işə gecikirəm, uşaqları da oyat, yemək yeyin. Sizə qoşula bilmədiyim üçün məni bağışla. Taclı xanım auditoriyada mühazirə oxuyurdu, birdən telefonuna zəng gəldi. Zəng edən uşaqlarının sinif rəhbəri idi. – Taclı xanım, bağışlayın, narahat edirəm, amma bunu deməliyəm. Dərs zamanı Oğuz və Aydəniz öydülər, tez təcili yardım çağırdıq, xəstəxanaya aparırıq. Özünü itirmiş ana uşaqlardan üzr istəyib, çantasanı götürməyi belə unudaraq auditoriyadan çıxdı… Yarım saatdan sonra Taclı xanım xəstəxanaya çatanda uşaqları təcəzə gətirib mədəsini yumaq üçün xüsusi şöbəyə aparmışdılar. Taclı xanım sinif rəhbərinin telefonda dediklərindən başqa onu öyrənə bildi ki, sinif rəhbəri Gəray bəyə nə qədər zəng etsə də, cavab verən olmayıb. Təlaş içində, göz yaşları axa-axa Taclı xanım da Gəray bəyə, sonra isə ev telefonuna zəng etdi. Cavab verən olmadı. Həm həyat yoldaşının qarasına söylənir, həm də içərisində bir qorxu hiss edirdi… Bir saatdan sonra həkimlər göründü. Onların üzlərindən hər şey aydın olurdu. Ancaq ürəyi yanan ananın ayaqları əsir, titrəyən əllərini bir-birinə sıxaraq: – Qadanızı alım, həkim, balalarıma nə olub? – Çox çalışdıq, Allah bilir ki, əlimizdən gələni etdik, lakin zəhərlənmədən çox vaxt keçdiyi üçün onları xilas edə bilmədik. Bu sözlər Taclı ananın eşitdiyi son söz oldu. Fəryadı göylərə qalxdı, bütün dünya başına yıxıldı ananın. Hələ bu, son faciə deyildi. Ananı saxlaya bilməyən tibb işçiləri və sinif rəhbəri nə edəcəklərini bilmirdilər… – Taclı xanım, baxın, həyat yoldaşın zəng edir. İkinci zəngdən sonra sinif rəhbəri telefonu açıb Taclı xanımın qulağına tutdu. Taclı xanım ağlaya-ağlaya – Gəray, evimiz yıxıldı – dedi. Yox, telefondakı Gəray deyildi. – Taclı xanım, mənəm Lalə.Lalə də hönkürüb ağlayırdı. – Lalə, sizin də artıq xəbəriniz var? Gəray yoldadır. Telefonunu evdə qoyub. Can, ay Gəray, necə dözəcək bu dərdə??? – Taclı xanım, siz nədən danışırsınız? Ağlamaq imkan vermirdi ki, danışsın,– Lalə, Oğuzla Aybənizin öldüyünü deyirəm. Sizə kim xəbər verib? – Nəəə?! Aman Allah, belə də zülüm olar? – deyib yüksək səslə ağlayırdı Lalə. – Lalə, Gəray çoxdan evdən çıxıb, ona da ,bəlkə də. uşaların zəhərləndiyini deyiblər. – Taclı xanım, mən evə girəndə evdə heç kəs yox idi. Evləri yığışdırmaq üçün sizin otağa keçəndə ağzından qan gəlmiş şəkildə Gəray bəyi gördüm. Xanım, Gəray bəy ölüb. Əlindən telefon sürüşüb düşən Taclı xanım da ruhən və mənən ölmüşdü, təkcə nəfəsi arada gəlib gedir… Sabahı gün orta palatada üzünə gün işığı düşən Taclı xanım ayılanda yanında tibb bacısını və ağlamadan saçları pırpızlaşıb gözləri şişmiş Laləni gördü. Xanımın ayıldığını görən Lalə özünü saxlaya bilməyib ağlayaraq onun boynunu qucaqladı: – Allah başımıza daş saldı. Lalə nə qədər ağlasa da, gözləri bir nöqtəyə dikilmiş Taclı xanım ağlamadı. Tibb bacısı birtəhər Taclı xanımdan qoparıb çölə çıxardı. Xəstəxanaya gəlib Taclı xanımdan izahat almaq istəyən polis işçilirəni həkimlər xəstənin psixoloji vəziyyəinin pis olduğun söylədilər. Mərhumları məsciddə yuduqdan sonra dəfn etdilər. Yas yerinə o qədər adam gəlmişdi ki, yas mərasiminin üçüncü gününə kimi hər gün mağar Ən azında 5-6 dəfə dolub-boşalırdı. Qohum-qonşu, qohumlarla yanaşı Gəray bəyin çalışdığı şirkətdən ən önəmli adamlar gəlmişdi. «Üç» mərasimini artıq yola vermişdilər. Bu üç gündə Taclı xanım ortalıqda ruh kimi dolaşır, elə bil ki, nəsə fikirləşirdi. Axşam saat 9 olardı. Qapının zəngi çalındı. Qapını açan Lalə Taclı xanıma polislərin gəldiyini söylədi. – Qoy, gəlsinlər, – dedi. – Taclı xanım, axşamınız xeyir. Bəlkə də vaxtsız gəlmişik, ancaq imkan varsa, sizinlə danışmalıyıq. Səhər süfrənizdən götürdüyümüz nümunələr şəhər məhkəməsinə və laboratoriyaya göndərilib. Ancaq tort atıldığı, boşqablar krantın altına yığıldığı üçün götürülən nümunələr kifayət etməyə bilər. – Allah mənim boynumu qırsın, bilsəydim lazım olacaq, tortu atmazdım, pişik kremini yediyi üçün atdım, – dedi Lalə. Polis rəisi üzünü Taclı xanıma tutub: – Kimdən şübhələnirsiniz, sizinlə düşmənçilik edən elə bir adamınız varmı??? Taclı xanım: – Yox, indiyə kimi heç kəslə işimiz olmayıb. Evizimizdə isə ən yad adam Lalədir. O isə artıq 10 ildir bizimlə yaşayır. Polislər bir neçə gün gəlib hər iki qadını sorğuya çəkdikdən sonra gəldikləri nəticəni Taclı xanıma söyləməyi qərara aldılar. – Taclı xanım, əlimizdəki bütün sübutlar Lalə xanımdan şübhələnməyə əsas verir. – Yox, ola bilməz. Mən Lalədən heç vaxt şübhələnmərəm. – Bilirsiz, xanım, şübhələnməyə əsas verən odur ki, Lalə xanım zəng edib sizə deyir ki, kirayə haqını almağa getmişdim, birinci, Lalə xanım evinə getməyib, ikincisi, kirayə haqqının vaxtına hələ bir həftə varmış – bunu bizə kirayəşin dedi. Daha bir şübhəli məqam – telefonda deyib ki, sizə sabah sürprizim var. Bu sürpriz hələ də ortalığa çıxmadığı üçün bu, səhər yeməyinə qatılan zəhər ola bilər. Qalmış tortun atılması bunu bir daha sübut edir. Məqsəd isə sizin var-dövlətinizə yiyələnmək ola bilərdi. Bu həqiqətə oxşar dəlillər Taclı xanımı da inandırmağa başladı. Səhəri gün Laləni şübhəli şəxs kimi gözaltına aldılar. Bir həftə ərzində sübutları, araşdırmadan çıxan nəticələri Lalənin qarşısına qoyub cavab istəyirdilər. Lalənin isə dediyi bir söz var idi: – Mən qatil deyiləm, yediyim çörəyə xəyanət etmərəm. Ekspertizaya göndərilən qidanın hamısı təmiz çıxsa da, tortun nümunəsini daha daha dəqiq nəticə üçün xaricə ölkəyə göndərdilər.Elə polislərin də şübhələndikləri tort idi. Yuxudan qalxan Taclı xanımın axşamdan ağlamaqdan və gec yatdığı üçün başı ağrıyırdı. Yataqdan qalxıb neçə gündür səliqəyə salmadığı mətbəxə keçdi. Evin hər yerində əzizlərinin xatirəsi dolaşırdı. «Tefal» çaydanı əlinə götürdü, istədi şəbəkəyə taxsın, suyun az olduğun görüb doldurmağı qərara aldı krantın qarşısında çaydanın qapağını açıb içərisinə baxdı, gördüyünə inanmadı. Çaydanı yerə atıb zala qaçdı, bilmirdi nə etsin, ağlayırdı. – Bilirdim bunu Lalə etməyib, – dedi. Telefonun dəstəyini götürüb şöbəyə zəng etməyə çalışdı, əlləri əsirdi. Nömrəni yığana kimi qapının zəngi çalındı. Taclı xanım telefonu yerə qoyub, qapıya qaçdı. Gələn şöbə rəisi idi. – Sabahınız xeyir, bağışlayın. Sizi narahat edirəm, sizinlə vacib İşim var. – Yox, narahat etmirsiz. Elə mən də sizə zəng edirdim. – Bilirsiz, Taclı xanım, biz yanılmışıq. Lalə xanımın heç bir günahı yox imiş. – Mən artıq bilirəm. – Sizə şöbədən xəbər veriblər? – Nəyi? – Xaricə göndərdiyimiz nümunənin təmiz çıxmasını. – Xeyr, mən ailəmin ölüm səbəbini tapmışam. – Necə tapmısınız? – Gəlin mənimlə mətbəxə keçək. Taclı xanım elektrik çaydanını götürüb içərisindəki «spiral»ın altında ölmüş kərtənkələni göstərdi. Baxın, budur mənim ailçmin məhvinə səbəb. – Necə yəni, Taclı xanım? – Mən, biologiya müəllimiyəm. Bilirəm Ki, zəhərli sürünənlər, eləcə də kərtənkələ isti suya salınarkən zəhərini buraxır. O gün axşamdan yazıq Gərayla (Taclı xanımın gözləri dolur) çay dəmləyib içdik, istilədiyimiz üçün mətbəxin nəfəsliyini açdıq, yadımızdan çıxıb örtmədən yatmışıq. Səhər oyananda(Allah mənim canımı alsın) işə tələsdiyim üçün çaydanda qalmış suyu isitdim, çaydanın içinə baxmadım. Çox güman ki, kərtənkələ axşam nəfəslikdən keçib çaydanın lüləyindən içinə girib. Artıq mənə olan olub, Lalə yox, ailəmin ölümünə mən səbəbkaram. Gedək, azad edək, səhv etdiyimi deyim, ayağına düşüb yalvarım, məni bağışlasın. – Daha gecdir, Taclı xanım. Lalə bacı bu gecə kameradan özünü asıb, bu məktubu da sizə yazıb. – Aman Allah, daha bir zərbə. Bu nə həyatdır, ikinci dəfə tələskənliyim ucbatından sevdiyim insanı itirdim.Taclı xanımın ürəyi gedir. Bir azdan ürək dərmanı və sərin su ilə polis rəisi Taclı xanımı ayılda bilir. Həm polislərin, həm də Taclı xanımın şübhələnməsindən heyfsilənib, Lalənin susmasından çox pis olduqlarından danışdılar. Polis rəisi ev sahibəsinə bir daha başsağlığı verib getdi. Taclı xanım pəncərənin qarşısında Lalənin son məktubunu oxumağa başladı: «Düz on il bundan əvəl, vaxtı ilə sevib evləndiyim həyat yoldaşım hər gün məni və oğlumu içib döydüyü üçün dolana bilmirdik. Bir dəfə içib məni döyəndə oğlum nə qədər çalışsa da, məni onun əlindən ala bilmədi. Keçib mətbəxdən bıçağı gətirib, atasını bıçaqlayıb öldürdü. Məhkəmə də cavanlığına, məni müdafiə etməyinə görə 10 il iş verdi. Sizin evdə işə düzələndə bütün bunları gizlətmişdim ki, heç bir ailə tanımadığı və başına bu cür hadisə gəlmiş insanı işə götürməz. Həmin gün – sizə yalan danışdığım gün oğlum həbsdən azad olacaqdı, o sürprizim isə övladımı sizin yanınıza gətirərək hər şeyi danışacaqdım. Bilidir ki, məni qəbul edəcəksiniz. Lakin həmin axşam oğlumu içəridə öldürdülər. Artıq yaşamağın mənası yox idi. Gəlmişdim sizinlə sağollaşıb ayrılım, gedib özümü öldürüm. Lakin bu faciədən sonra sizə dəstək olmaq üçün yaşamağa məcbur idim. Axı siz mənə həyat vermişdiniz. Mən sizin ailənizi öldurməmişəm. Bilirəm, bəlkə fikirləşəcəksiniz ki, azadlığa çıxa bilməyəcəyini anlayıb özünü öldürdü, bu məktubla özünü quruya çıxardır. Lakin and olsun ki, bizi yaradana, o on il dəmir barmaqlıqlarda qalıb öldürülən balamın goruna, mən sizin ailənizi öldürməmişəm. Haqqınızı halal edin. Sizi çox sevən Lalə». Pəncərəyə düşən yağış damlalar pəncərədə, göz yaşları isə Taclı xanımın solğun yanağında özünə iz açmışdı.
Şuşada qış fəslindən fotoları lentə alacaq sonuncu fotoqraf ölkəmizdə səfərdədir
Xəbər verdiyimiz kimi, “Şuşa ili” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı və Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə “4 seasons of Shusha” adlı beynəlxalq fotoqrafiya layihəsi keçirilir.
Layihədə iştirak edən dünyaca məşhur fotoqraflar Şuşa şəhərinə səfərlər edir və hər fəsil üzrə fotoqraflar tərəfindən Şuşanın fotoşəkilləri lentə alınır. Layihə Almaniya, Türkiyə, Finlandiya və İsveçrənin tanınmış fotoqraflarının iştirakı ilə reallaşır. Hüseyn Taşkın (Türkiyə), Reto Guntli (İsveçrə) və Tiina İtkonen (Finlandiya) bu beynəlxalq layihədə iştirak edərək müvafiq olaraq yaz, yay və payız fəsillərindən fotoları lentə alıb.
Şuşada qış fəslindən fotoları lentə alacaq növbəti fotoqraf Fabian Weiss (Almaniya) isə hazırda ölkəmizdə səfərdədir. O, cari ilin 13-16 dekabr tarixlərində Şuşanı ziyarət edəcək.
Azərbaycana səfəri çərçivəsində dekabrın 12-də xarici fotoqraf ilə Mədəniyyət Nazirliyinin Muzey, qalereya və sərgilər şöbəsinin müdiri Nərgiz Abdullayeva arasında görüş keçirildi, “4 seasons of Shusha” layihəsinin məqsədi və gözləntilər barədə fikir mübadiləsi aparıldı.
Qeyd edək ki, xarici fotoqrafların Qarabağın incisi olan qədim Şuşanın tarixi, mədəniyyəti, dahi şəxsiyyətləri və bu gün ölkə rəhbərliyinin tapşırığı ilə burada aparılan quruculuq işləri ilə yaxından tanış olmaları və qısa bir müddət Şuşada yaşamaları onlarda bu ecazkar şəhər haqqında tam təsəvvür yaranmasına səbəb olacaq. Azərbaycana dəvət olunan bu mütəxəssislərin çəkdiyi fotoşəkillər onların Şuşa barədə təəssüratlarının tərənnümü olacaq.
Layihənin sonunda çəkilən fotoşəkillərdən ibarət kitab-kataloq nəşr olunacaq və həm Azərbaycanda, həm də fotoqrafların öz ölkələri və dünyanın digər müxtəlif ölkələrində sərgilər təşkil ediləcək.
28 noyabr-9 dekabr 2022-ci il tarixlərində Polşanın paytaxtı Varşava şəhərində Şərq Tərəfdaşlığın Dövlət İdarəçilik Akademiyasının tərkibindəki Lex Kaçinsi adına Milli Dövlət İdarəçilik Məktəbi tərəfindən dövlət administrasiyasının nümayəndələri üçün dövlət qulluğu sahəsində təlim keçilirib.
Təlimdə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyini İnsan kapitalının idarə edilməsi şöbəsinin əməkdaşı Araz Əlizadə təmsil edib. O, Polşa Respublikasının İnkişaf Fondları və Regional Siyasət Nazirliyində Dövlət qulluğu mövzusunda müxtəlif təlimlərə cəlb olunub. Təlimlər zamanı Azərbaycan Respublikası və Polşa Respublikasıdakı mövcud qanunvericilik aktları ilə yanaşı dövlət qulluğuna dair müxtəlif mövzular da müzakirə edilib və təcrübə mübadiləsi həyata keçirilib.
Həmçinin təlimlər çərçivəsində A.Əlizadə Polşa Respublikasının inkişaf fondları və regional siyasət naziri cənab Qreqoj Puda tərəfindən qəbul edilib. Görüş zamanı dövlət qulluğunun əhəmiyyətinə dair fikir mübadiləsi aparılıb.
10 dekabr 2022-ci il tarixində Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında “Yaşat” adlı xeyriyyə konserti keçirilib.
Konsertdə Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Kamera Orkestri (dirijor Xalq artisti Rafael Bayramov) və “Xəmsə” Estrada Ansamblı (bədii rəhbər Şəhriyar Tağıyev) çıxış edib. Xeyriyyə konsertində qəhrəmanlıq mövzusunda bir-birindən maraqlı musiqi nömrələri, dünya musiqi incilərindən nümunələr səsləndirilib.
Tədbirdə şəhər ictimaiyyətinin nümayəndələri, şəhid və qazi ailələri, şəhər sakinləri fəal iştirak edib.
Bilet satışından əldə olunan vəsait Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün müdafiəsi uğrunda yaralananlara və şəhid ailələrinə dəstək məqsədilə “YAŞAT” fonduna ianə edilib.
Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin təşkilatçılığı ilə Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodiki və İxtisasartırma Mərkəzi tərəfindən Şəmkir şəhərində yerləşən Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən “Tarixi abidələr bu gün və sabah: mühafizə problemləri” adlı təlim başa çatıb.
Təlimdə Dövlət Xidmətinin Gəncə Regional İdarəsinin, “Avey”, “Keşikçidağ”, “Qədim Şəmkir Şəhəri” və Gəncə dövlət tarix-mədəniyyət qoruqlarının 30-a yaxın abidə mühafizəçisi iştirak edib.
Təlimdə Dövlət Xidmətinin Mədəni İrsin Qorunması şöbəsinin müdiri Ruslan Ənvərli, qoruqların idarə olunması və istifadəsinə nəzarət sektorunun müdiri Mahir Qəhrəmanov, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, arxeoloq İdris Əliyev və başqaları məruzələrlə çıxış ediblər.
“Tarix və mədəniyyət abidələrinin anlayışı və təsnifatı”, “Tarixi abidələrin dövlət qeydiyyatına alınması prosesi”, “Aidələrin pasportlaşdırılması və mühafizə zonalarının müəyyən edilməsi” və digər mövzularda keçirilən təlimlərin sonunda iştirakçılara sertifikatlar təqdim olunub.
Səhərlər günəşi, axşamlar ayı, gecələr özünü varaqlayan şair
Deyirlər ki, sənətkarlar öz mühitinin övladıdır və sənətkarın böyüklüyü onu formalaşdıran mühitin böyüklüyü ilə ölçülür. Hüseyn Bağıroğlu Naxçıvan mühitinin övladıdır. Onun “Adam kölgəsinə səsləmə məni”, “Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı şeirlər kitabları yayınlanıb. Şairin ölkəmizlə yanaşı, Türkiyə və İranda da dərc olunan kitabları oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb, şeirlərinə mahnılar bəstələnib. Təkcə doğulduğu Naxçıvanda deyil, “Azərbaycan ədəbiyyatında müasir milli şeirin bənzərsiz örnəklərini yaradan” ədəbiyyat aləmi haqqında (xarici ədəbiyyat da daxil olmaqla) dərin bilgilərə məxsus olan” Hüseyn Bağıroğluya ilk xeyir-duanı NaxçıvanYazıçılar Birliyinin sədri, mərhum Hüseyn İbrahimov verib, “Cavan şairin özünəməxsus dəst-xəttinin” olduğunu vurğulayıb: “Şeirlərini oxuyanda belə qənaətə gəlirsən ki, o, daim poetik axtarışlar aparır, oxucuya təzə söz deməyə çalışır”.
Hüseyn Bağıroğlu əsl söz adamıdır. Onun üçün şöz müqəddəsdir, söz dəyərdir.
Obrazları fərqli, leksik bazası zəngin, şeirlərinin mövzusu müxtəlif olan şairin poeziyasında aparıcı mövzu Vətən-yurd motivli şeirlərdir. O, bəzən Vətəni coşqun, təlatümlü, bəzənsə ən zərif və isti duyğularla təqdim edir:
Dağlarda düşmənə göz dağı – səngər,
Düzlərdə bir zərif çiçəkdi Vətən.
Və ya
Qızara-qızara bayrağa dönən,
Bir şəhid əynində köynəkdi Vətən.
Yaradıcılığında sözün dəyərinə dəyər qatan H.Bağıroğlu, vətənini sevən, ürəyi vətən eşqiylə çırpınan “vətən daşı”dır. Vətən onun üçün hər şeydən öncə gəlir.
Şairin 2015-ci ildə qələmə aldığı “Əldə qılınc süvar olub atlara, // Bir gün dönəcəyik biz o yurdlara”, – şeirində işaran ümidləri 10 noyabr 2020-ci ildə çiçəkləndi. Bağıroğlu, şanlı Ordumuzun İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığı Zəfər sevincini, vətən, yurd sevgisini, çiçəklənən arzularını “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı kitabında başdan-başa inikas etdirir. “Vətən”, “Azərbaycanım”, “Salam, əziz Şuşa”, “Azərbaycan-Türkiyə”, “Sənin baban”, “Azərbaycan əsgəri” və b. şeirlərdə doğma torpağa bağlılıq, Vətən övladlarının misilsiz qəhrəmanlığı, Böyük Zəfərimiz, vətən torpağının əsarətdən qurtuluşu, yenidən yazılan tariximiz yüksək poetik dillə nəzmə çəkilir. Arzuları gerçəkləşən, qazanılan zəfərdən vəcdə gələn, “Qarabağ əbədi Azərbaycandır” şeirində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin məşhur “Qarabağ Azərbaycandır” sözlərini bütün qoca dünyanın bir də eşitməsini istəyən sair yazır:
Qoy bir də eşitsin bu qoca dünya:
Azərbaycan can içində bir candır,
Qarabağ əbədi Azərbaycandır.
44 günlük Vətən müharibəsində igid əsgərlərimiz səngərdə döyüşəndə, Hüseyn Bağıroğlu da boş durmur, dilində dualar, əlində qələm 30 il işğal altında qalan torpaqları xilas edən Azərbaycan əsgərinin igidliyini misralara köçürür:
Sənin alın yazında
Öldü var, döndü yoxdu.
Bu millətin yolunda
Yandı var, söndü yoxdu.
Sən gözümün qarası,
Sən gözümün ağısan.
Anam Azərbaycanın
Sönməyən çırağısan.
Adın dillər əzbəri,
Özün düşmən çəpəri.
Ey tarixin ilk əri,
Azərbaycan əsgəri.
Şairin “vətənsevərlik dərsi olan şeirlərinin düşmənlə təmas vəziyyətində olan əsgərlərimizlə birgə addımlaması”, şeirlərində “Vətən torpağını qara buludlardan qorumağın yolunu, yolağasını ifadə etməsi, Vətəni buludlardan yuxarı qaldırmağı tövsiyə etməsi” onun Vətənə gərəkli olmaq eşqi ilə alışıb-yanmasından yaranır. Peşəsindən asılı olmayaraq hər kəsə qoynunda doğulub böyüdüyü Vətənə xidmət etməyin, Vətənə “gərəkli” olmağın altını cızır:
Çiçək açsın deyə yurdda daş-kəsək,
Ürək məzarda da döyünsün gərək.
Gərəksiz adamın nəyinə gərək,
Gərəkli adama gərəkdi Vətən.
Bu şeirlər yazılmır, ilk öncə şairin ruhunda doğulur, misra-misra, söz-söz ruhdan qəlbə, qəlbdən isə misralara pıçıldanır.
Tənqidçi Vaqif Yusifli Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində “orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları olduğuna” diqqəti çəkir: “Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları ilə qarşılaşırıq”…
Hüseyn Bağıroğlunun poeziyası fəlsəfi ağırlıqlıdır. Bunu diqqətə çəkən Yalçın Nadir, şairin “Mən dünyadan qabaqdayam” şeirini onun fəlsəfi düşüncələrinin təzahürü sayır, sözün qüdrətini, aktuallığını zaman, məkan anlayışının fövqündə görən şairin sözün özü ilə qürrələndiyinin altını cızır:
Nə məkanda, nə vaxtdayam,
Nəğmə kimi dodaqdayam…
Mən dünyadan qabaqdayam,
Dünya gəlib çatdı mənə.
Şairin eşqə yanaşması da özünəməxsus, “fərqli, bir o qədər də maraqlıdır”. “İlahi, sən bizə sevməyi öyrət” şeirində insan varlığını eşqə bağlayan şairin, “Tanrı da sevgisiz bədəni sevməz” adlı şeirində sufiyanə yanaşma duyulur. Bağıroğlu Tanrı dərgahına ucalmağın yolunu eşqdə görür. “Sevərək Allahlaşmaq” (Losev).
H.Bağıroğlunun kitablarının adları: “Adam kölgəsinə çağırma məni”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” özü-özlüyündə bir şeirdir. Kitabların adları oxucunu düşündürür. Fəlsəfi düşüncələrə bürünən oxucu şairin şeirlərini oxuduqca, əslində, bu şeirlərin “həyat həqiqətlərinin bədii inikası” olduğunu anlayır. Necə ki, “fanidə fanidən fani” olduğunu anlayan şair, əbədi olanı soraqlayır:
Həvəsim yox özgələri ötməyə,
Mən yenə özümü qabaqlayıram.
Fanidə fanidən fani olsam da,
Əbədi olanı soraqlayıram.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Müzəffər Zəfər “Nəfsinin gözünü torpaqlayan şairin” obrazını: “Braziliyalı yazıçı Paulo Coelonun “Kimyagər” əsərinin qəhrəmanında gördüyünü, kitabında özünün qələmə aldığı müdrik kəlamlarda Paulo Coelo nəfəsini hiss etdiyini, şairin bu müdrik fikirlərinin hər birində bir kitaba sığacaq qədər böyük hikmətlər gizləndiyini” vurğulayır: “Yer bədənimizi, göy ruhumuzu özünə çəkir, // Bizim ömrümüz isə bu çəkişmə bitənə qədərdir”. “Yeri-göyü sətir-sətir oxuyan” şairin şeirlərinin məkanı göylə yer arası deyil. Yerin üstü olduğu kimi, yerin altı da var: göy, yer və yerin altı. Ruhumuz göylərin, bədənimiz yerin payıdır. “Zərrələr”ində “Təkəbbürü mənəvi yoxsulluğun meyvəsi” sayan Hüseyn Bağıroğlunun yazdığı şeirlər “ruhunun və qəlbinin vəhdətindən” yaranan əsl poeziya nümunələridir.
Şeirlərində, şamanizm və təsəvvüf ədəbiyyatının çalarları sezilən Hüseyn Bağıroğlunun üzü göyədir. Üzü göylərə olan şairin şeirləri də “göy üzünə bənzəyir”. Göy üzü gecələr sirli və sehrli mənzərələri ilə baxanları ovsunladığı kimi, “göy adamı”nın şeirləri də oxucuları ovsunlayır.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Səhərlər Günəşi, axşamlar Ayı,
Gecələr özümü varaqlayıram.
“Gecələr özünü varaqlayan”, “Oxumaq istəsən, özünü oxu, // Yerin altın, göyün üzünü oxu”, – deyən şairin poeziyasını oxuyub ovsunlanmamaq, yerin, göyün hətta yerin altının sirlərinə baş vurmamaq mümkün deyil. Özünü “vaxtı qabaqlayan saat”a bənzədən, onda “yaşamağa hal qoymayan, dörd tərəfini dərdlə hörən” bəndələrdən yorulan Bağıroğlu “ilahi”yə üz tutur:
İlahi, görürsən bəndələrini
Məndə yaşamağa hal qoymadılar.
Dərdinən hördülər dörd tərəfimi
Bir yana çıxmağa yol qoymadılar.
Gah başım üstündən göyü aparır,
Gah ayağım altdan yeri çəkirlər.
Vaxtı qabaqlayan saat kimiyəm,
Gündə neçə dəfə geri çəkirlər.
Bağıroğlunun şeirləri vətənin, yurdun, bütövlükdə, dünyanın ağırlığını, ağrısını çiyninə alan, ürəyindən keçirib misralarda inikas etdirən bir insanın, “fikirlərə qərq olan”, “köhnə sözlərə yeni tale yazan” bir şairin taleyidir:
Fikirsiz ötən gün dərd olur, şair,
Çəkdiyim ahı da fikir aparır.
Yerdə fikirlərə qərq olur şair,
Göydə Allahı da fikir aparır.
Bağıroğlunun harada yaşamasından asılı olmayaraq fikri, xəyalı daim doğulub boya-başa çatdığı yurda, Naxçıvana, Nehrəmə bağlıdır. Doğulduğu torpağı vəsf edən şairin şeirləri Naxçıvan təbiətinin; “Nazlı balası Batabat”, “iman yeri Əshabi-kəhf”, sinəsinə dağ kimi çəkilən Araz, “Haçadağ”, “sirli Gəmiqaya” və s. gözəlliklərinin inikasıdır:
Haçadağ tacıdı, Araz güzgüsü,
Sirli Gəmiqaya qədim incisi.
Əyilməz vüqarı, polad süngüsü,
Yenilməz heç vədə yada Naxçıvan –
Turan ellərinə ata Naxçıvan.
Yaradıcılığında vətən, yurd sevgisi daha da möcüzələşən şairin, “Taletək alnına yazılan yurdu”nun vətən həsrəti, vətən sevgisi misralara hopub göyərir. Bu zaman şair nə Şuşanı, nə Ağdamı, bütövlükdə Qarabağı unutmur:
Şuşa bir nazlı diyar,
Nə könül, nə göz doyar,
Onu görən bəxtəvər,
Cənnəti gördüm deyər.
De, kim unutdu Ağdamı?!
De, kim Şuşadan əl çəkdi?!
Sənə kəc baxan gözlərə,
Mərd oğulların mil çəkdi!!!
Gözün aydın olsun, Vətən!!!
Anatol Fransa görə, “şeir yazmaq Allaha sitayiş, Allaha dua etmək kimi bir şeydir”. Hüseynin şeirləri də “Allaha sitayiş, Allaha dua etmək”, ilahi sözə sığınmaqdır. Allaha sitayış və dualarla hər zaman ilahi sözə sığınan Hüseyn Bağıroğlu dünyanın dərdini çəkəndə də, ağrıyanda da, heyrətlənəndə də ilahi sözü çağırır:
İlahi kəlməni sən çağır, gələr.
Demə söz, yoxsa ki, dağ ağır gələr.
Dünyanın özündən çox ağır gələr
Qoysaq tərəziyə bir varaq sözü.
Bu sözə sığınmada, sözlə dərdləşmədə şairin ruhundan süzülüb gələn şeirlərin hər biri bir doğuluşdur.
Bağıroğlu üçün ilahi söz sirdir, sehrdir, hünərdir, qılıncdır, yeri gəldiyində sığaldır, səfqətdir, “şair ruhunun bir halını əks etdirən güzgüdür. Şair mənən nə qədər saf və zəngin olarsa, şeir də bir o qədər zəngin olacaq”. Söhbət əsl şeirdən, möcüzə sözdən, H.Bağıroğlu sözündən, onun “Göylərin qapısını, “Ah” ilə döyən şeirindən gedir: “Göyün tağları kimidi, Ulduzları öpər sözüm” “Şairin şeirlərində özü ilə sözü qovuşur, möcüzə baş verir: yəni həqiqi şeir doğulur”.
Onda mələklərin dodağındaydı,
Onda yer üzünə enməmişdi söz
Ömrünün ilahi nur çağındaydı
Qarğışa, söyüşə dönməmişdi söz.
Onda yer üzünə enməmişdi söz.
Şair əmindir ki, “zamanın sınağından çıxan şeirə zaval yoxdur…”. “Zamanın sınağından çıxan şeirə zaval olmadığı” kimi, şeirləri zamanın sınağından çıxan şeirlərin müəllifinə də ölüm yoxdur. H.Bağıroğlunun “Şairlər nə zaman doğulur, nə zaman ölür? – sualına verdiyi cavab da belədir: “Şairlər hər zaman doğulur və heç bir zaman ölmür”.
Dekabrın 9-da Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində SSRİ Xalq artisti, görkəmli dirijor və bəstəkar Niyazinin 110 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert keçirilib.
Musiqili gecənin əvvəlində Əməkdar İncəsənət Xadimi, musiqişünas Zümrüd Dadaşzadə maestro Niyazi haqqında söz açdı.
Gecədə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri bədii rəhbər və baş dirijor Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Rauf Abdullayev, Əməkdar artist Fuad İbrahimov və Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə çıxış edib.
Fatimə Cəfərzadə (soprano), Nigar Cəlilova (xanəndə), Fəxri Kazım-Nicat (tenor) tamaşaçılara öz ifalarını təqdim etdilər. Konsertdə bəstəkarın müəllifi olduğu “Rast” simfonik muğamı, “Vətən haqqında nəğmə”, “Xosrov və Şirin” operasından “Şirinin ariyası”, “Çitra” baletindən Süita, “Arzu” romansı, “Qaytağı və Niyazinin işləməsində “Qaragilə” xalq mahnısı səsləndi.
“Şuşa İli” münasibətilə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi davam edir. Layihənin “Şuşanın ədəbi həyatı” bölməsi üzrə növbəti təqdimat Yusif Vəzir Çəmənzəminliyə həsr olunub.
XX əsr Azərbaycan ictimai-siyasi fikir tarixinin ən parlaq nümayəndələrindən biri olan Yusif Vəzir Çəmənzəminli 1887-ci il sentyabrın 12-də Şuşa şəhərində anadan olub.
İlk təhsilini Şuşada Molla Mehdinin məktəbində alıb. 1896-ci ildə Şuşa realnı məktəbinə daxil olub. Həmin illərdə əmisi oğlu və dostu Mirhəsən Vəzirovla birlikdə rus dilində “Fokusnik” adlı aylıq yumoristik jurnal çıxarıb.
1910-cu ildə Bakı realnı məktəbini bitirən gənc yazıçı Kiyev şəhərindəki Müqəddəs Vladimir adına İmperator Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olur. Bu dövrlərdə Yusif Vəzir uşaqlar üçün yazdığı və əsasını xalq nağıllarından götürdüyü məşhur “Məlik Məmməd” nağılını qələmə alır. O, “Çəmənzəminli” təxəllüsündən 1911-ci ildən istifadə etməyə başlayıb və bu adla tanınıb.
1912-ci ildə Kiyevdə, 1919-cu ildə İstanbulda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Bu dövrlər ərzində də ədəbi yaradıcılığını uğurla davam etdirib.
Vətəninə qayıdan Yusif “Bakı işçisi” nəşriyyatında şöbə redaktoru, daha sonra Dövlət Plan Komitəsinin ictimai-mədəni bölməsində ixtisası üzrə vəkil işləyir, Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsində, müxtəlif institutlarda rus dilindən dərs deyir.
1938-ci ildə Yusif Vəzir Özbəkistanın Urgənc şəhərindəki Pedaqoji İnstitutda baş müəllim və eyni zamanda institut kitabxanasına müdir təyin olunub.
1940-cı ildə həbs edilərək Bakıya gətirilib. Altı aya yaxın Keşlə qəsəbəsindəki həbsxanada saxlanıldıqdan sonra Nijni Novqorod vilayətindəki həbs düşərgəsinə göndərilib. Yusif Vəzir Çəmənzəminli 1943-cü il yanvarın 3-də dustaq olduğu həbs düşərgəsində vəfat edib və Betluqa çayının sahilindəki qəbiristanlıqda dəfn olunub. 1956-cı ildə bir çox digər repressiya qurbanları kimi Yusif Vəzirə də bəraət verilib.
Dekabrın 12-də Milli Kitabxanada Ümummilli lider Heydər Əliyevin Anım Günü münasibətilə tədbir keçirilib. Tədbiri Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov açaraq iştirakçıları salamlayıb. Sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Direktor bildirib ki, 12 dekabr tarixində Müstəqil Azərbaycanın qurucusu və memarı, görkəmli dövlət xadimi, xalqımızın xilaskarı Ulu Öndər Heydər Əliyevin vəfatından 19 il ötür. Direktor vurğulayıb ki, Ulu Öndərin hakimiyyətə gəlməsi ölkəmizdə əmin-amanlıq, sabitlik yaratdı, hərc-mərcliyə, xaosa son qoydu və quruculuq mərhələsi başladı.
Tarixə Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu, dahi siyasətçi və böyük şəxsiyyət kimi daxil olan Ulu Öndər Heydər Əliyevin şərəfli ömür yolundan, Vətən qarşısında xidmətlərindən və müstəqilliyi dövründə Azərbaycana layiqincə rəhbərlik etməsindən danışan natiq, onun həmçinin Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafına və mədəni sərvətlərimizin mühafizə olunaraq gələcək nəsillərə çatdırılmasına böyük diqqət və qayğısını da qeyd edib. Vurğulayıb ki, Ulu öndərimiz ikinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başladığı ilk illərdə – yəni 1995-1997-ci illərdə 4 dəfə Milli Kitabxanaya gələrək kitabxananın problemləri ilə maraqlanmış və ciddi çətinliklər dövrlərini yaşayan bu mədəniyyət məbədinin fondlarının zənginləşdirilməsi üçün tədbirlər görməyi tapşırmışdır.
O söyləyib ki, Ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi siyasi xəttin layiqli davamçısı olan cənab prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi, müzəffər Azərbaycan ordusunun iştirakı ilə 30 ilə yaxın işğal altında olan torpaqlarımız düşmən tapdağından azad olundu və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan bu gün regionda lider ölkəyə çevrilib.
Öz xalqını zamanın mürəkkəb tarixi-siyasi sınaqlarından uğurla çıxarmış və ardıcıl mübarizə apararaq onu müstəqilliyə qovuşdurmuş qüdrətli şəxsiyyətin irsinin təbliği istiqamətində Milli Kitabxananın da öz üzərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirdiyini söyləyən direktor son olaraq vurğulayıb ki, Azərbaycan xalqı, Müstəqil Azərbaycan Dövləti durduqca, yaşadıqca Ulu Öndərin əziz xatirəsi daim xatırlanacaq, heç vaxt unudulmayacaqdır.
Direktor müavini, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ədibə İsmayılova çıxış edərək bildirib ki, qədirbilən xalqımız 12 dekabrı tarixə öz adını əbədi həkk etmiş, dahi siyasi xadim olan, həyat və fəaliyyəti hər bir Azərbaycan vətəndaşının qürur mənbəyinə çevrilmiş Ulu öndər Heydər Əliyevin anım günü kimi böyük minnətdarlıq hissi ilə qeyd edir. Ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illər tariximizə intibah, milli tərəqqi, milli oyanış, müstəqil dövlət quruculuğu dövrü kimi daxil olan Ulu öndər daim ölkəni irəliyə aparmaq uğrunda çalışıb.
Direktor müavini qeyd edib ki, bildiyimiz kimi 2023-cü il mayın 10-da Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri, görkəmli siyasi və dövlət xadimi Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 ili tamam olur və Cənab Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin 29 sentyabr tarixli sərəncamı ilə 2023-cü il Azərbaycanda “Heydər Əliyev İli” elan edilib və Azərbaycan Milli Kitabxanası da ilə töhfə olaraq çoxsaylı layihələrin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.
Daha sonra tədbir iştirakçıları təşkil olunmuş sərgiyə baxış keçiriblər. Sərgidə kitabxananın fondlarında qorunan dahi şəxsiyyətin həyatının müxtəlif dövrlərini əks etdirən kitablar, sənədlər, fotolar nümayiş olunub.
Sonda Milli Kitabxanada Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş guşədə xalqımızın böyük oğlunun xatirəsi bir daha yad edilib.
8-9 dekabr tarixlərində Türkiyənin Bursa şəhərində Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində “Şuşa Günləri” keçirilib. “Şuşa Günləri” 2022-ci ildə “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” olan Bursa şəhərinin bu missiyanı növbəti il üçün Azərbaycanın Şuşa şəhərinə təhvil verməsi münasibətilə təşkil olunub.
“Şuşa Günləri” çərçivəsində Azərbaycanın görkəmli şairəsi, Qarabağ xanlığının sonuncu varisi Xurşidbanu Natəvanın (1832-1897) 190 illiyi ilə əlaqədar onun həyat və yaradıcılığına həsr olunan və Beynəlxalq Mədəniyyət və İrs Fondu tərəfindən hazırlanan “Şuşanın tək incisi” bədii-sənədli filminin premyerası, Azərbaycanın Xalq artisti Mehriban Zəkinin Xurşidbanu Natəvanın şeirlərinin səsləndirməsi və Azərbaycan muğam triosunun müşayiəti ilə ədəbi-musiqili kompozisiya, XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassiki İlyas Əfəndiyevin “Qarabağnamə” (“Hökmdar və qızı”) pyesi və Xalq yazıçısı Elçinin “Baş” romanı əsasında Bakı Bələdiyyə Teatrının hazırladığı “Şuşada ürəyim qaldı” tamaşası (quruluşçu rejissor Mərahim Fərzəlibəyov), dünyaca məşhur fotoqraf Reza Deqatinin “Azərbaycanın incisi Şuşa” sərgisi nümayiş olunub.
Həmçinin Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrs Fondunun təşəbbüsü ilə yaradılmış “Yeddi gözəl” (Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Macarıstan sənətçilərindən ibarət; bədii rəhbər Əməkdar artist Turan Manafzadə) musiqi qrupunun konserti və Azərbaycanın tanınmış modelyer-dizayneri Gülnarə Xəlilovanın “Qarabağ qadın milli geyim kolleksiyası”nın nümayişi təşkil edilib. Silsilə tədbirlərlə yanaşı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəsi Aydın Kərimov, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondun prezidenti Günay Əfəndiyeva, Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş katibi Kubanıçbek Omuraliyev, TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayev, Azərbaycan Respublikasının Türkiyə Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Rəşad Məmmədov və Azərbaycan Respublikasının İstanbuldakı Baş konsulu Nərminə Mustafayeva Bursa Bələdiyyə Başkanı Alinur Aktaş və Türkiyənin Bursa şəhərinin valisi Yakup Canbolat tərəfindən rəsmi qəbul görüşü keçirilib.
Görüşdə 2022-ci ildə Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı olaraq Bursada il ərzində təşkil olunan tədbirlər və həyata keçirilən layihələr, Qarabağ Zəfəri, Şuşa və işğaldan azad olunmuş digər ərazilərdə tarixi və dini abidələrimizə qarşı erməni vandalizmi, orada bərpa quruculuq işləri, türk dünyasının ayrılmaz parçası Şuşanın zəngin tarixi, mədəniyyəti və incəsənəti, habelə “Şuşa Günləri”nin əhəmiyyəti haqqında müzakirələr aparılıb.
9 dekabrda TÜRKSOY-un 2022-ci il “Bursa – Türk dünyası mədəniyyət paytaxtı ili”nin rəsmi bağlanış mərasimi keçirilib.
Mərasimdə TÜRKSOY-un baş katibi Sultan Raev, Türkiyənin mədəniyyət və turizm nazirinin müavini Serdar Çam, Bursa valisi Yakub Canbolat, Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri Alinur Aktaş çıxış edərək Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin beşiyi, dahi şəxsiyyətlərin vətəni olan Şuşanın 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olunmasını bu şəhərin tarixinin yeni və möhtəşəm səhifəsi adlandırıblar. Bu qürurverici hadisənin çox böyük önəm daşıdığı xüsusi vurğulanıb.
Sonra Bursa şəhərinin və TÜRKSOY-ya üzv ölkələrinin sənətçilərinin iştirakı ilə musiqi proqramı təqdim olunub. Konsertdə Azərbaycanın Xalq artisti Gülyanaq Məmmədova da çıxış edib.
Bağlanış mərasimin sonunda “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” simvolu Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri Alinur Aktaş tərəfindən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəsi Aydın Kərimova təhvil verilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı Varisin “Qu quşunun son rəqsi” adlı hekayəsini təqdim edir. Bu hekayə bir neçə dilə tərcümə edilib, Rumıniya, Türkiyə və Rusiya kimi ölkələrdə ədəbi portallarda və antalogiyalarda dərc edilib.
Axır dönüş Allaha tərəfdir!
Hamı Allahın hüzuruna qayıdacaqdır.
(“Qurani-Kərim” Ali-İmran surəsi, 28-ci ayə)
“Bir də qayıt və özünü yadına sal”
(Cəlaləddin Rumi)
– Kim idi?
– Nə bilim, bir Allah bəndəsiydi. Susuzlamışdı. Tez-tez udqunur, cadar-cadar olmuş dodağını diliylə isladırdı.
– Siması necəydi?
– Sifəti uzunsovuydu, amma baxışları yastıydı.
– Bəs əyin-başı?
– Nimdaşıydı. Plaşı da, panaması da üzülüb getmişdi.
– Su verdinmi ona?
– Verməyib neynəyəsiydim? Yezidəm məgər? Allahın suyudur da.
– Yəqin ki, son damlasınadək içdi, hə?
– Qəribədir ki, yox. Baxışlarını dondurub fincanı xeyli süzdü, sonra da özümə qaytararaq getdi…
lll
Bilmirəm, bayaqdan iki küçəmi, üç küçəmi keçmişəm. Piyada gəzib dolaşmaqdan xoşum gəlir. Addımlarımla səkilərin daş bağrını yarmaq sevimli məşğuliyyətimdir.
Bu zaman yaranan taqqıltı qulaqlarımı səsi qəbuletmə qabiliyyətini tam olaraq ortaya qoymağa vadar edir. Addımların yerə basılması ağırlığı həmin anda beynin və ürəyin yüklənməsi dərəcəsindən asılı olduğu kimi, səki daşlarının ölçü və çəkisindən də asılı olur. Nəticədə də hər addımın taqqıltısının səs tembri fərqlənir.
Görmə bucağımda hey dəyişməkdə olan bina, ağac, avtomobil, insan siluetləri canlı olduqları qədər də hərdən butafora kimi, sadəcə, göz aldatmağa xidmət edir.
Bu gün xüsusi günümdür. Uğurları sıraladıqdan sonra mənə elə gəlməkdədir ki, yerinə yetirdiyim xüsusi missiyama doğru daha bir neçə addım irəliləmişəm. Mən sıradan bir adam deyiləm. Haçansa dünyanı dəyişəcəyim qətiyyətim məni bir az da məmnunlaşdırıb.
Saatın əqrəbləri 18:30-u göstərir. Cəmi bir saat yarıma “Sonalar gölü” baleti başlayır. Heyf ki, dostum N.-i tapa bilmədim ki, mənimlə tamaşaya getsin.
Cibimdəki sıra 13, yer 13 qeydləri aparılmış biletimi barmağımla rahatlayıram. Bileti alanda əsla 13-lərin fərqində olmamışdım. Amma hər halda, 13-lər diqqət tələb eləyirlər. Ən azından, barmağım biletin səthinin rəqəmlər həkk edilmiş qeyri-hamar hissəsinə dəyməklə 13-lərin adilikdən bir baş yuxarı olmasını xəbər verir.
lll
“Məktəbdə oxuyanda uşaqlar öncə qaralama dəftərində yazıb-pozurdular, yalnız düzgün nəticə əldə etdikdə yazdıqlarının üzünü ağlama dəftərə köçürürdülər…
Amma yaşadığımız həyatı yazmaqçün Allah bizə cəmi bir dəftər verib. Ona görə də burada yazıb-pozmaq mümkün deyil. Burada səhvlər pozulmaz. Gərək üstündə əsə-əsə, yüz ölçüb bir biçə-biçə elə yazasan ki, pozmağa ehtiyacın qalmasın”, – dedi nimdaş kişi. Və cəld də soruşdu:
– Sənin, təbii ki, həm ağlama, həm də qaralama dəftərin var idi, hə?
“Hə”, – deyə mızıldandım.
İçini çəkərək davam etdi:
– Valideynlərim həddən artıq kasıb olduqlarından mənə iki dəftər almağa gücləri çatmazdı. Heç vaxt qaralama dəftərim olmadığından mən səhv etməməyə məhkum idim.
lll
– Pas…
– Sissonne…
Qızlar, doğrudan da, qu quşları idilər. Bəmbəyaz, tül paltarda iki sıra düzülmüşdülər. Bir sıra barmaqlarının ucuyla irəliləyəndə digər sıra geriyə çəkilirdi.
Əllərini yana açıb yelləyirdilər. Bu qanadçırpma pəncələrin yerlə ünsiyyətini nizamlayır, dabanların yerə toxunuş həsrətini daha uzunömürlü edirdi.
Səhnənin tən ortasında dayanmış naziksaqqal kişi barmaqlarının hərəkətləriylə qızları yönəldir, arabir də nəsə deyirdi:
– Qızlar, saat səkkizə az qaldı, məşqi tamamlamalıyıq! Kardebalet, tempi aşağı salırıq, get-gedə öldürürük. Korifey gəlir!!!
Onun sözlərinin əks-sədasını yararaq qara tül geyimdə bir huri-mələk fırfıra kimi fırlana-fırlana səhnəyə daxil oldu.
O qədər incə, gözəl idi ki, bahar səhərində gül-çiçəyin üstünə qonmuş şeh damlasını xatırladırdı…
lll
Daha bir küçə də keçməliyəm.
Bu gün insanların çöhrəsi nəsə bir qədər tutqun görünür.
Dostum N. o gün təsadüfən metroya minibmiş, maşını xarab imiş. Deyir, hamı sanki qayğılı, fikirli, dərdliydi. Hərənin də başı öz mobil telefonuna qarışıbmış. Amma illər öncə, metrodakıların sifətlərindən təbəssüm əskik olmazmış. Hamı bir-birinə nəvaziş göstərərmiş, xoş ovqat bəxş edərmiş…
Yeri gəlmişkən, dostum N. də sıradan adam deyil. Ölkənin Şimal Şərqindəki nəhəng dəryaçanın layihələndirmə işlərinə başçılıq edir. Görən, indi neynəyir? Bu cür tamaşanı qaçırdı.
Zəng vururam, cavab vermir.
Parisə gedəcəydi. Həm yorğunluğunu çıxarmağa, həm də qulaqlarına dinclik verməyə. Yazığı jurnalistlər boğaza yığıblar. Dəryaçanın tikintisi zamanı qırılan böyük meşə massivinə görə, qurudulan xırda gölə görə hey hücuma məruz qalır. Ay nə bilim, flora dağıldı, fauna məhv oldu…
O gün bir qəzet yazmışdı ki, meşənin məhv edilməsiylə, gölün qurudulmasıyla bağlı minlərlə quşu təhlükə gözləyir.
Dəryaçanın gətirəcəyi xeyirdən isə danışan yoxdur.
Yaxşı, Parisə gedibsə də, bəs niyə xəbər eləmədən gedib?
… Doğrudan da, bu gün insanlar çox qəribədirlər. Qoluma toxunan bu nataraz oğlan heç üzr də istəmədi. Küçədə söyüşlə danışan o ər-arvada bax, heç kəsi veclərinə almırlar.
Bəs o bir büküm zibili gətirib səkinin kənarına qoyan qadına nə deyəsən?
Saatımın əqrəbləri 18:54-ü göstərir. Tamaşaya bir saatdan bir qədər artıq vaxt qaldı.
Görən 13-cü cərgənin 13-cü yeri tam ortadırmı? Səhnəni necə görəcəyəm?
Neçənci dəfədir ki, baletə gedirəm, amma hələ də Opera və Balet Teatrının tamaşa zalındakı yerlərin düzülüşünü beynimə yerləşdirməmişəm.
Əslində, belə də olmalıdır. Mənim beynim daha ciddi informasiyaların qoruyucu kamerasıdır.
Elm və texnikanın inkişafı, eləcə də iqtisadi həmlələr nəticəsində ekoloji tarazlığın pozulması atmosferin stratosfer qatındakı azon təbəqəsinin get-gedə nazilməsinə gətirib çıxarıb, bu bəllidir. Amma inkişafı dayandıra bilməyəcəyik axı. Odur ki, Yer kürəsinin tavanı hesab edilən və yeri meteoritlərin, digər kənar cisimlərin dağıdıcı təsirindən qoruyan atmosferin xilası üçün onu təşkil edən hava qatının təbii tərkibinə müdaxilə etməyin yolunu tapmaq üzrəyəm.
Doğrudan da, dünyanı dəyişdirməyin astanasındayam.
Hələ vaxta var. Bir stəkan qəhvə içmək üçün yarımzirzəmidəki kafeyə daxil oluram.
Ofisiant daimi müştəri olduğumdan heç nə soruşmayıb qarşıma bir fincan türk qəhvəsi və qəndqabında şəkər tozu qoyur.
Görəsən, dəryaça tikilərkən qurudulan göllərdə məskunlaşmış və təhlükə ilə üzləşmiş quşlar arasında Qu quşları da varmı? Yoxsa, Qu quşları o tərəflərdə məskunlaşmırlar?
Qonşu masadakı gənclərin səsləri kafenin yarımqaranlıq sükutunun bakirəliyini pozmaqdadır:
– Eşitmisən, dünən Sabunçuda bir kişi arvadını, qayınatasını, qayınanasını, bir də iki qaynını güllələyib öldürüb?
– Doğrudan?
– Hə. Bayaq da “Euronews”da göstərdilər ki, Avstraliyada bir manyak məktəbə soxularaq 13 məktəblini qətlə yetirib…
– 13?! – deyə qeyri-ixtiyari qonşu masaya sual ünvanlayıram…
Sualım fincandan burula-burula qalxan buğu tən ortadan yarır.
lll
“Sahildən bir ovuc qum götürməyim gərək idi. Yaxınlaşıb o qumu dənə-dənə götürdüm, zamanımı itirdim. Halbuki sizlər qumu ovuclayıb götürürsünüz”, – söylədi nimdaş plaşlı, nimdaş panamalı uzunsov sifətinə yastı baxışları natarazlıq gətirən nimdaş kişi.
– Nə dediniz?! – deyə söylədiyinin məğzini anlamağın fərqinə varmadan etinasızlıqla soruşdum.
Bükülmüş barmaqlarını açıb ovcunun içindəki dəhşət xətlərini göstərdi. Bu xətlər hörümçək toru kimi bir-birinə qarışmışdı, başlanğıcı və sonu dibsiz uçuruma bənzəyən labirintin içində itib-batmışdı.
lll
Nağıllardanmı, yaxud hansısa dünyadanmı gəlmiş, ağzını açıb oradan od püskürəcək əjdahayla haçansa rastlaşacağımı ağlıma belə sığışdıra bilməzdim. Özü də harada, şəhərin ən mərkəzi, gur yerində: Behbudov prospektinin ortasında – dördtəkər və ikiayaqla hərəkət edən nəsnələrin arasında. Yox, məni qara basmırdı: Qara, qəhvəyi, sarı və yaşılın azacıq parıltı əlavə edilmiş çalarları ilə rənglənmiş nəhəng və əcaib məxluq. Oydu. Ağzını hələ açmamışdı, təbii ki, odu da hələ püskürməyə başlamamışdı. Şüurumdakı və qarşımdakı obrazların fərqini yox etməkçün qeyri-ixtiyari onun yapışqan kimi olan boynuna dırmaşıb (bu cəsarət mənə haradan gəldi, anlaya bilmirəm) əllərimi soxaraq bir-birinə kip pərçim olunmuş dodaqlarını araladım, sonra bir-birinə keçmiş qarmaq dişlərini bir-birindən dartıb qopardım. Ağzı tam olaraq açıldı, amma od görünmədi.
Odu özüm axtarıb tapası oldum. Alışqanımın çaxmağını ha çəkdim, yanmadıqda trotuar boyunca yığılmış zir-zibildən təpə düzəldib onu odlayan donqarbel dalandarın köməyinə sığındım, atəşindən oğurlayıb əjdahanın ağzına dürtdüm. Atəş alovlanmadı, yalnız qığılcım kimi arabir parladı.
Belə olduqda Əjdahanın boynunu sıxıb bərəlmiş, hədəqəsindən çıxan gözlərinə tuş gəldim. Qan sızmış gözlərinin dərinliyində bir qəzəb, nifrət axtardım, amma axtarışlarım boşa çıxdı. Orada sonsuz laqeydlik vardı, biganəlik və soyuqluq vardı. Daşlaşmış başını yumruqladım, barmaqlarımı cırıq-cırıq eləyən cod sifətini cırmağa cəhd etdim, ancaq vücüdünda ağrı yarada bilmədim.
Qəfildən mənə elə gəldi ki, bu Əjdaha mənə kimisə xatırladır. Hər halda, bu sifəti, xüsusən baxışları görmüşdüm axı.
Zəndlə baxdığımı görəndə o da sulanmış gözlərini qırpa-qırpa mənə zillədi, sanki mən də ona tanış gəldim.
Ani nəfəsdərmədən sonra o, özünü bir qədər də toplayıb, ovurdlarını şişirdib, rəngdən-rəngə düşərək istəyimi yerinə yetirməyə – od püskürməyə başladı. Od topa-topa, lopa-lopa sağa-sola atılır, dəydiyi, yapışdığı hədəfi alışdırırdı.
Bu qorxulu halıyla əjdaha dərhal ətrafdakılarda şok effekti yaratdı. Ətrafdakılar vahimə içərisində, təlaşla çığırışaraq aradan çıxmağa başladılar. Basabaş düşdü, dördtəkərlilər bir-birinə çırpılıb bir-birini əzdi, dördayaqlılar bir-birini itələyib, yıxıb tapdalamağa başladı. Bir anda əzilib-tapdalanmış bu nəsnələrin hamısı əcaib-qəraib hala düşdü.
Uff… Mən neynirəm axı, ilahi!
Bu ki bir anda hər şeyi və hər kəsi məhv edəcək…
Dəhşət içində özümü Əjdahaya tərəf atdım, yuxarı dırmaşıb əllərimlə ağzındakı odu söndürməyə cəhd elədim. Barmaqlarımın ağrısı cızıltı səsi artdıqca ərşə qalxmaqdaydı…
lll
“Ölməmiş doğulmaq yaxşıdır, yaşamağa macal tapmırsan, yeriməyi öyrənirsən. Yaxşı yeriyə bilsən uçmaqla mükafatlandırılır, bacarmasan sürünməklə cəzalandırılırsan. Gah ağ-qara, gah da rəngbərəng dünyanın isti-soyuq, şirin-acı təzadlarını gecəli-gündüzlü həyatının yorğan-döşəyi edib, başını da gözləmə adlı balışa dayayıb sonsuz və fasiləsiz gözləntilərlə yaşamağa başlayırsan. Pisin yaxşı olmasını gözləyərək sonucda pisin lap pis olmamasıyla təsəlli tapırsan…
Yox, doğrudan da, ölməmiş doğulmaq yaxşıdır, yaşamağa macal tapırsan hər halda. Amma doğulmamış ölmək çox dəhşətlidir”, – dedi nimdaş kişi.
Və birdən qıyğacı baxışlarla mənə baxıb soruşdu:
– Sən hansılardansan? Birincilərdən, ikincilərdən?
Bu qırsaqqızın yaxamdan haçan əl çəkəcəyini təxmin edəmmədim. Gözümü döydüm, nə cavab verəcəyimi bilmədim. Özü köməyimə çatdı, dedi, sən də, şübhəsiz, hamı kimi birincilərdənsən.
Bir qədər rişxəndlə: “Dünyanı dəyişəcəyini düşünürsən, hə?” – sualını verib cavab gözləmədən də söylədi: “Havanı, torpağı, suyu zəhərləyənlərdən beyni zəhərləyənlər daha təhlükəlidir”.
Səsi xırıltılı gəlsə də nitqi səlist idi. Dedi, hamınız eyni ölçüdə, eyni biçimdəsiniz. Eyni cür yatır, durur, eyni cür yeyib-içir, eyni cür təbii ehtiyaclarınızı ödəyirsiniz. Eyni cür aldadır, eyni cür xəyanət edirsiniz. Yarınız eyni cür Allaha ibadət eləyir, yarınız eyni cür şeytana xidmət edirsiniz. Doğulmağınız, doqquz ay bətndə işıqlı dünyaya can atmanız da eynidir, ölməyiniz, doqquz dəqiqə Əzrayıla can verməyiniz də. Sevginiz də nifrətiniz qədərdir, xoşbəxtliyiniz də bədbəxtliyiniz ölçüsündədir. Toy-büsatınızla yasınız da eyni boydadır.
Qəfildən sifətini bozardıb soruşdu:
– Axırıncı dəfə nə vaxt yemək yeyib qarnını doydurmusan?
Qeyri-ixtiyari qolumdakı saata baxıb bayaq “Elmlər” metrosunda yediyim lavaşarası dönəri xatırlayaraq “Üç saat öncə”, – söylədim (Hətta orada – kafenin qarşısında titrək əlini irəli uzadaraq dilənən məsum baxışlı gəlinə düz 5 manat verdiyimi də dilə gətirmək istədim, amma cəld də fikrimdən daşındım).
Məndən əsla qopmayacağına bu dəfə tam əmin olub dar küçədə hərəkəti məhdudlaşdırılmış nəqliyyat kimi lap sıxıldım.
– Bəs, axırıncı dəfə nə vaxt ürəyini, qəlbini qidalandırmısan? – sualı ilə məni itələyib dar dalana dirədi. Məhdudlaşmış hərəkətim büsbütün dayandırıldı.
Şablon cavab verib də pafosla bu cavaba nə qədər rəng qatsam belə nimdaş kişini razı sala bilməyəcəyimi anlayıb, sadəcə, susdum.
lll
Qara qu quşunun rəqsi sanki ağ qu quşlarını əfsunlamışdı, hamısı gözləri irilənmiş halda onun plastika və mimika mükəmməlliyinin sehrində donub qalmışdılar.
Əllər gah qanadlara dönür, çırpınırdı, gah da nazikləşib lələklərə çevrilirdi.
Libasının qara rəngindən qara çalarlar şəfəq kimi yayılaraq daş-divara dönmüş hərəkətsiz ağ libasların ağlığına hopmaqdaydı.
Naziksaqqal əllərini bir-birinə çırpıb həyəcanla qışqırdı:
– Tanrım! Bu nə gözəllikdir belə! Korifey, cəld kulis arxasına!!! Sənə baxa bilmirəm! Kardebalet, təntənə yaradırsınız, şənlik yaradırsınız, cəld! Möhtəşəm bir şənlik!
Qara qu quşu səhnəyə pərçim olan və heç cür getmək istəməyən ayaqlarını zorla hərəkətə gətirib yavaş-yavaş səhnənin dərinliklərinə yan aldı.
Ağ qu quşları yenidən iki sırada qıy vura-vura süzməyə başladılar.
Naziksaqqal elə hey qışqırırdı:
– Pas de chat!
– Pas de ciseaux!
– Pas de poisson!
lll
Əjdahanın ağzı od püskürməkdəydi. Yanan əllərimlə odu söndürmək cəhdlərim əbəs idi.
Bir anda onun gözlərindən də şimşək çaxıb dəqiq zərbələrlə od lavasını bu dəfə xeyli aralıdakı ünvanlara səpələməyə başladı. Ətrafdakı binalar, ağaclar, maşınlar, adamlar da odlandılar, cızıltıyla yanmağa başladılar.
“Uff… Aman Allah, mən neynədim axı!”, – deyib özümü lənətləyə-lənətləyə get-gedə böyüyən od kütləsini yalın əllə söndürmək acizliyinə qapılmaqdaydım…
lll
Qəfildən içərini yanıq iyi bürüdü. Tamaşa zalı tüstüyə qərq olmağa başladı.
Qızlar çaşqınlıq içində məşqi dayandırdılar.
Naziksaqqal gözünü tüstülənən və get-gedə alova bürünən zala zilləyib qışqırdı:
– Yanğın, yanğın! Personal! Biz yanırıq!!!
lll
“Göz gördüyünü beyinə, bir də ürəyə ötürməlidir. Gözdən beyinə və ürəyə doğru uzanan siqnal eskalatoru ikiistiqamətlidir. Amma nədənsə illər ötdükcə göz yalnız bir istiqamətə məlumat ötürür: beyinə! Nəticədə ürək məlumatsızlıqdan get-gedə korşalır, daşlaşır”, – söylədi həmin kişi.
Dedi ki, diqqət etsən, daşlaşmış insanı daş binalardan, dəmirləşmiş insanı maşınlardan, taxtalaşmış insanı ağaclardan seçə bilməyəcəksən.
Və onu da əlavə etdi ki, ət effektli yanmır, taxtasa dəmir və daş qarışığını atəşfəşanlığa bənzər bir şey yarada-yarada gözoxşayan tərzdə yandırır.
Və qəhqəhə çəkərək əks-səda verən səslə bəyan etdi ki, hər birinizin günah sayınız sizi yandıracaq alovu gurlaşdıran nöyüt ümmanıdır…
lll
Dostum N.-i dalbadal yığmaqdaydım, telefonunu götürmürdü ki götürmürdü.
Nəhayət, səsi gəldi. Xışıltının içindən qırıq-qırıq eşidilən sözlərindən bədənimdə qanım dondu.
– Təsəvvür eləyirsən… Parisdə – Mülen Rujda əjdaha peyda olub…
lll
Səs-küy, qışqırtı, ah-of sədaları ərşə qalxmışdı. Tüstüdən səmanın üzərində qatı bir təbəqə yaranmışdı. Qara qarğaların böyük bir dəstəsi özünü həmin o təbəqəyə vurur, sonra geri çəkilib yenidən həmlə edirdi. Hər həmlədə də qarğalar tüstü təbəqəsini acgözlüklə dimdikləyirdilər.
Qaçanlar ağına-bozuna baxmırdılar, qadınlar, uşaqlar, qocalar belə taptanırdı.
Tərpənməyən, yerində donub qalan tək bir qaraltı diqqətimi cəlb etdi. Bayaq dönər yediyim kafenin qarşısında gördüyüm qadın idi. Əlini açıb sədəqə dilədiyi vəziyyətdəydi…
lll
Balerinalar acışan gözlərini ovuşdura-ovuşdura, öskürə-oskürə birtəhər özlərini zaldan foyeyə, oradan da çölə ata bildilər.
Naziksaqqal kişi onları itələyib özünə yol açaraq zalı ən birinci tərk etmişdi.
Qara qiyafəli qız isə sövq-təbii kreslolardan məhz hansının yanğına səbəb olması fərqinə vararkən tül paltarını alov dilimlərinə tuş gətirmiş, dərhal da alışmışdı.
Yanğını törədən 13-cü cərgənin 13-cü yerindəki kreslo qara qu quşunu ovlamasını alov dilimlərini daha yüksəyə ucaltmaqla qeyd edirdi…
lll
… Qəfildən od püskürməkdə olan Əjdahanın olduqca tanış gözlərinin ifadəsinin haradan mənə tanış gəldiyini xatırladım. Bu baxışlar yamyastıydı. Upuzun sifətini yana tərəf əyməkdəydi.
Sentyabr sarısında havalanan bir yarpaq misalı yerini-yurdunu qəribsəyir şair ömrü. Və bu ömürdən keçənlər yadımıza nağıllardakı “ən yüyrək nədir?” sualını salır. “Şəkinin payızı gözəl olur…”-demişdi şair Hədiyyə Şəfaqət. İl boyu mamırı əksilməyən divarlara düşən gün işığı sarı olmur Şəki payızında; rəngsiz olur. Amma… O mamırlı divarların hamısı adamı yaşadığı “indi”nin əlindən çəkib alır, illərin, əsrlərin başı üstündən yelləyir, yelləyir, bir hovurda uşaqlıqda oxuduğu hansısa kitabın ucu qatlanmış, saralmış, kövrəlmiş vərəqlərinin arasına atır… 2021-ci ilin payızında Bəxtiyar Vahabzadənin əlyazmalarının arasında tapmışdım özümü. Bu dəfə isə Mirzə Fətəli Axundzadənin qələmdanına baxmağa tələsdim. Uşaqkən elə bilirdim ki, Axundzadəni tanımayan adam yoxdur. Böyüdükcə, cild-cild kitablarla daha çox dərdləşdikcə təəssüflə bir şeyin dərkinə vardım: Axundzadə irsi, şəxsiyyəti hələ də tam olaraq araşdırılmamış qalıb. “Araşdırmaq kimin borcudur?” sualını dəfələrlə öz-özümə vermişəm, amma bir dəfə də olsun cəsarətlə, ucadan: “Mənim!”-deyə bilməmişəm….Və bəlkə də, heç vaxt deyə bilməyəcəyəm. “Çünki” ilə başlayan cümlələri “n” qədər quraram, imkanlarımı, imkansızlıqlarımı ömür tərəzisində təkrar-təkrar çəkə bilərəm, sonda yenə əliboş qalacağıma olan əminliyimə yeniləcəyəm. …Böyük mütəfəkkirin Şəkidə yerləşən ev muzeyinin həyətindəki büstünə baxa-baxa bu pessimist düşüncələrə qapılıram. – Xoş gəlmisiniz! Səsə geri çevrilirəm. Yenə həmin xanımdı-muzeyə ilk dəfə gələndə məni qarşılayan, bu muzeyi mənə sevdirən, Axundzadəyə olan ehtiramı gözlərindən oxunan baş fond mühafizi Sevda Rəhimova. – Xoş gördük! Yenə güzgüyə baxmağa gəlmişəm. – İstəyirsiniz, birinci ekspozisiya zalına baş çəkin. – Aha… Tələskənliyim üçün utanıram. Ürəyimdə isə Sevda xanımın muzeyin mistik ab-havasını pozmamaq üçün gələn qonaqların ziyarətini nizamlamasını təqdir edirəm. İçəri keçirik. Gözlərimi qapıdan sola-ədibin yazı masasına çevirirəm. Baxışlarım qələmdana kilidlənir. Ramiz Həsənoğlunun rejissorluğu ilə çəkilmiş “Sübhün səfiri” (2012) filmi düşür yadıma. Axundzadənin öz əsərlərinin obrazlarını necə tanımasını, indi oxuyanda bizi gülümsədən hadisələrə şahid olduqca içində göynəyə dönən qocaman təəssüfünü xatırlayıram. – Buyurun, əyləşin, – deyir Sevda xanım. Çəkinğənliklə baxıram və yazı masasının yanındakı stulda otururam. “Görəsən, bu stulda – ədibin sağ tərəfində qızı Nisə xanım əyləşirmiş, yoxsa oğlu Rəşid bəy?” – deyə bir sual keçir ağlımdan. Amma Sevda xanıma başqa sual verirəm: – Muzey nə vaxtdan fəaliyyət göstərir? –1940-cı ildən. Azərbaycanda ilk ev muzeyidir. – Görəsən, təşəbbüskarı kim olub? –Təşəbbüskarının kim olmağı barədə heç bir məlumat verə bilməyəcəyəm, təəssüf ki. Mirzə Fətəli Axundzadənin anadan olduğu ev 1800-cü ildə tikilib. Şərq üslubunda olan ev tikildiyi dövrdə necəydisə, elə də qalıb. Sonradan evə heç bir əlavə edilməyib. Bu ekspozisiya zalı isə 2012-ci ildə-ədibin 200 illik yubileyi ərəfəsində tikilərək istifadəyə verilib. – Bu yazı masası Tiflisdən gəlib? –Yox, bu evdə olub. 1940-cı ilədək qohum-əqrəba tərəfindən qorunub. Sonra ev muzey kimi fəaliyyətə başlayıb. İndi burda da (ekspozisiya zalını nəzərdə tutur), evdə də olan əşyaların çoxu elə evin öz əşyalarıdır. Qohumlar qoruyub saxlayıblar. – Sədaqətli qohumlar imiş. – O vaxt insanlar indiki kimi deyildi. Maddiyyat güdmürdülər. Evin muzey olmasında da, əşyaların olduğu kimi təhvil verilməsində də əsas məqsəd dahinin gələcək nəsillər tərəfindən tanınması olub. Məsələn, sizin sevdiyiniz bu qələmdan, bu mürəkkəbqabı… Təsəvvür edəndə ki Mirzə məhz bu masada, bu qələm-mürəkkəblə yazıb öz maarifçi fikirlərini, adamda qəribə hisslər oyanır. Həm fəxr edirsən, həm də bu əşyaları qorumağa, gəcələk nəsillərə tanıtdırmağa borclu olduğunu dərk edirsən. – Sonradan əlavə edilən eksponatlar varmı? – Təbii ki… 600-ə yaxın eksponat var muzeydə. Bir qismi burda sərgilənir, bir qismi evdədi. Fond otağında olanları da var. Vaxtaşırı eksponatları dəyişirik ki, tez-tez gələn ziyarətçilər hər dəfə fərqli şeylər görə bilsin. Ekpsonatlar sırasında eləsi var ki, sonradan bizə hədiyyə olunub. – Axundzadənin istifadə etdiyi əşyalardandır o hədiyyələr? – Yox. Amma onun doğulduğu, böyüdüyü dövrə aid əşyalardı. Məsələn, tutaq ki, mən gedirəm anamgilə, orda qədimi bir güzgü görürəm. Hansı ki, müasir dövrdə onlar “köhnəlmiş” sayılır. Mənimçünsə həmin əşya tarixin bir parçasıdır. Tez götürüb gətirirəm, eksponatlar siyahısına əlavə edirəm. Eləcə də muzeyimizin direktoru Ulduz xanım, digər işçilər… Bəlkə də, bizim muzey işçisi olmağımız tarixi məna kəsb edən əşyalara fərqli yanaşmağımıza səbəb olur. Amma əminliklə deyə bilərəm ki, hədiyyə olunan, sonradan əlavə edilən eksponatların sayı çox deyil. – Ədibin öz kitabxanasından olan kitablardan varmı burda? – Yox… Onun mütaliə siyahısını bilmək mənə də maraqlı olardı. Sevda xanımın çöhrəsinə kədərli bir təbəssüm çökür. Yenə yadıma düşür Axundzadə irsinin dərininə enə bilən qəvvasların, demək olar ki, yox dərəcəsində olması… Təəssüfümüz də, kədərimiz də, içimizdə özümüzü günahlandırmağımız da eyni ölçüdədir Sevda xanımla… – Sonradan özünün nəşr olunan kitablarından gətirilib bir az. Kitabxanasından heç nə yoxdur. Əlyazmaları da yoxdur, sadəcə, yazılarının bəzilərinin fotosurəti var. – Hamısı Tiflisdədir? – Heç orda olmamışam. Amma bilirəm ki, ordakı eksponatların sayı burdakından azdır. Burda evin özü də eksponatdır. – Tiflisdəki eksponatlarla burdakıları, belə deyək, dəyiş-düyüş edə bilərsiniz? Ki, oraya getməyə imkanı olmayanlar ədibin əşyaları ilə tanış olmaq imkanı tapsın. Eləcə də ordakılar burda olanları görə bilsinlər. – Bu, maraqlı təklifdi, amma mümkün olub-olmayacağı zamana bağlıdır. Mən özüm Əlyazmalar İnstitutunda ezamiyyətdə olmuşam. Yeni, muzeyə əlavə olunası, daha doğrusu, bizdə olmayan heç nə tapmamışam. – Kaş muzeyin təşəbbüskarı haqqında da azacıq məlumat əldə edə bilək… – Kaş… Düşünürəm ki, bir Axundzadəsevər olub, yəqin. Bəlkə də, qohum-əqrəbadan kimsə olub. Evin sovet dönəmindən qorunmasının özü böyük işdi. Əslində, bura ilk ekspozisiya zalı deyil. İlk zal sovet vaxtı tikilib. Çox primitiv formada idi. Yayda isti, qışda soyuq olurdu. Üstü dəmirdən, yan divarları şüşədən idi. İşçilər üçün ayrıca otaq yox idi. Bir Axundzadəsevər insan var: Səbuhi müəllim. Bir gün muzeyə baş çəkməyə gəlmişdi, zalın get-gedə daha da bərbad hala düşdüyünü gördü. Lazımi yerlərə müraciətlər ünvanladı, diqqət çəkdi. Beləcə, 2012-ci ildə prezidentin sərəncamı ilə bu yeni zal tikildi. Əslində, ilkin fikirlərdə eksponat sayılan evin də ekspozisiya zalının içində olması nəzərdə tutulurdu. Beləcə, ev yağışdan qorunmalıydı. Amma o fikir elə fikir olaraq da qaldı. Yenə şükür, indi işçilər üçün ayrıca otaq da var. Hərçənd, bəzi ziyarətçilər müasir zalın qədimi ab-havaya malik evə yaraşmadığını dilə gətirirlər. Amma zal necə olmalıdır bəs? Bu qədər eksponat o balaca evə sığmır axı. Burda elə rəsmlər, elə əşyalar var ki, evin zirzəmisindən çıxarmışıq, təmizləmişik, gətirib zala qoymuşuq. – Axund Hacı Ələsgərin evi harda olub, görəsən? – Dəqiq deyə bilmərəm. Amma əvvəllər burda-məhlənin bir az aşağısında köhnə ev vardı. Ehtimala görə, Axund Hacı Ələsgərin evi olub. Axundzadənin uzaq qohumu olan Zemfira xanım deyirdi ki, ora mənim nənəmgilin evi olub. – Necə qohumluğu çatır Zemfira xanımın ədibə? – Desəm ki, bunu da dəqiq deyə bilməyəcəyəm, yəqin, məni günahlandırmazsınız. Bilirsiniz, bəzən insan nələrisə özü danışır və sən anlayırsan ki, o, səndən heç bir sual gözləmir. Ona görə də Zemfira xanımın öz danışdıqları ilə kifayətlənirəm. Amma hər halda burdakı evin Axund Hacı Ələsgərə məxsus olması ehtimal edilirsə və Zemfira xanımın nənəsi bu evin sakini olubsa, qohumluğa şübhə etmək olmaz. Hətta bir söz deyim, “Sübhün səfiri” filmində həmin evin bir divarı kadra düşüb. Üstəlik, həmin evin sökülməsi üçün məhz Zemfira xanımdan rəsmi icazə alınıb. – Zemfira xanım Şəkidə yaşayır? – Yox, Bakıda yaşayır. Çox nəcib, nəzakətli və ziyalı xanımdır. Hər il gəlir muzeyə. Bir dəfə bir söz dedi, heç unuda bilmirəm. Dedi: “Hansı il mən muzeyə gəlmədimsə, bilin ki, artıq bu dünyada yoxam…” Biz onun yolunu hər il səbirsizliklə gözləyirik. – Tanrı ömür versin! Soyuna-kökünə vəfalı olmaq da bir xüsusilikdir… – Hə… İkimizin də baxışları yol çəkir… İkimiz də dünənimizə olan vəfa borcumuzu xatırlayırıq, vəfalı olub-olmamağımız barədə özümüzü sorğu-sual edirik… Və yenə cavabsızdır suallarımız… – Axundzadənin nəslinin davamçıları da belə vəfalı olaydı kaş… – İnsanın daim günahkarı kənarda axtarması instinktinə yenilməyim üçün mənə lazım olan cəmi bir neçə an imiş… – Gəlin. – Sevda xanım ayağa qalxıb qarşıdakı divara yaxınlaşır. Tələsik özümü onun yanına çatdırıram. – Baxın, bu şəkildəki ədibin qızı Nisə xanımın nəticəsidir. Adı Pərirux Parsinecatdır. 1982-ci ildə ədibin 170 illiyi keçiriləndə Pərirux xanım öz həyat yoldaşıyla gəlibmiş. Baxın, şəkil də evin qarşısında çəkilib. – İndi harda yaşayır Pərirux xanım? – O vaxt Yaponiyada, Tokioda yaşayırmış. Əri universitetdə professor imiş. Həmin vaxt, yəni 1982-ci ildə Pərirux xanımın Parsi adında 11 yaşlı oğlu varmış. Hazırda həmin oğlan hardadır, nə işlə məşğuldur, bilmirik. Bu yaxınlarda diplomat, alim, tarix elmləri doktoru Həsən Həsənov növbəti dəfə muzeyin qonağı oldu. Şəkli görən kimi dedi: “Bu xanımı o vaxt mən axtarıb tapmışdım, Yaponiyadan dəvət etmişdim”. Sonradan əlaqələr itib… Heç kimi də qınamaq olmur; hamının öz həyat qayğıları, öz ömür naxışları var. – Nəvələr, nəticələr də sürətlə yadlaşır… – Bəlkə də, həyat bunu məcbur edir… – Sizin üçün muzeyin ən dəyərli eksponatı hansıdır? – Söhbətin yönünü dəyişməyə borclu hiss edirəm özümü… – Əl ağacı! – Sevda xanım birnəfəsə deyir və əl ağacının qoyulduğu stendə yönəlir: – Baxın, burdadı. O dövrdə əl ağacı, bir növ, xarakter simvolu idi. Məhz buna görə də o dahi insanın əli dəyən əşyaların içində mənə ən dəyərli gələn əl ağacıdır. – Mənimçünsə… – Nanə xanımın güzgüsü! – Sevda xanım gülümsəyir: – Mənim siyahımda o güzgü əl ağacından sonra gəlir. – Bəs gələn ziyarətçilərin ən çox diqqətini çəkən hansı eksponatlardır? – Qılınc, əl ağacı, kəmər, qələmdan, qrammofon… O qədər adam təəssüflə başını bulayıb ki: “Kaş biləydik ədib bu qrammofonda nəyə qulaq asıb”. Heyif ki, işləmir qrammofon. Təmir edən usta yoxdur deyə, təmir etdirə bilmirik. – Bu daş kitabları kim hazırlayıb? – Əlimlə qarşıdakı masaya işarə edirəm. – Heykəltəraş Məzahir Əliyev. Ədibin daşa həkk olunmuş portretini isə bizə şəkili həkkak İsmayıl Paşayevin nəvəsi hədiyyə edib. Bu örtük də əl işidi, ailəyə aiddir. – O vaxt necə də səbirli olub insanlar. Saatlarla bir masa örtüyünün üstündə işləyiblər. Bəlkə də, günlərlə… – Yenə günahı ataq həyatın boynuna. İndi bizim işimizin yarısını texnologiya görür, bir başqa texnologiya isə vaxtımızı alır. – Bunu deyib Sevda xanım təəssüflə başını bulayır. Bu dəfə gülümsəmə sırası məndədir. Və düşünürəm: “Gülümsəmələr də insanın öz duyğularının üstünə örtdüyü örtük deyilmi?!” – Bura ədibin əlifba layihəsinə həsr olunmuş guşədi. – Sevda xanım əli ilə divardakı çərçivəli fotosurətləri göstərir: Axundzadə əlifbanı sadələşdirmək üçün 3 layihə hazırlayır. Xatirələrində yazır: “Əlifbada bir nöqtə sözü “olum” və “ölüm” kimi dəyişə bilir”. Elə ona görə də ədib istəyib ki, həmin nöqtələr atılsın, əlifba sadələşsin, sadə insanlar da oxuyub anlaya bilsin. 1863-cü ildə ədib Türkiyəyə gedir və əlifba layihəsi orda müzakirə olunur. Layihəsi qəbul olunmur. Bu yağlı boya ilə çəkilmiş rəsm məhz həmin hadisəni əks etdirir. Burdakı yağlı boya ilə çəkilmiş rəsmlərin müəllifi Tofiq Kərimovdur. Ədibin rəsmini isə Əməkdar rəssam Teymur Rzayev 2012-ci ildə muzeyə hədiyyə edib. Xalça-portreti 1982-ci ildə peşə məktəbinin tələbələri toxuyub. – Miniatür kitabı da var ədibin? – Stenddə marağımı çəkən kitabı ovcumun içinə alıram. – Ən sevdiyim kitabıdır! “Puşkinin ölümünə Şərq poeması”dır. – Evə keçək? – Güzgünü görməyə tələsirsiniz? – Sevda xanım mehribanlıqla deyir və əliylə ekspozisiya zalının çıxış qapısını göstərir. Sevincək çıxıram qapıdan, düşürəm pillələri, yüyürürəm və… Və dayanıram böyüklüyünü anlatmaq üçün söz tapmadığım ədibin doğulduğu evin önündə. – Bu evi Axundzadənin öz atası Məhəmmədtağı tikdirib. O, Təbriz yaxınlığındakı Xamnə qəsəbəsində kəndxuda olub. Bir gün orda kəndli iğtişaşı baş verir, kəndxuda kənddən uzaqlaşmağa məcbur olur, ticarət məqsədilə Şəkiyə gəlir. Həmin dövrdə karvansara ticarət mərkəzi idi. O vaxt gediş-gəliş indiki kimi asan deyildi. Məhəmmədtağı burda qalmağa məcbur olur. Burda məhlə alır, 1800-cü ildə bu evi tikdirir. Sonra da Axund Hacı Ələsgərin qardaşı qızı Nanə xanımla evlənir. Mirzə Fətəli 1812-ci ildə məhz bu evdə dünyaya göz açıb. Sonra Məhəmmədtağı Nanə xanımla oğlunu götürüb Xamnəyə qayıdır. Amma Nanə xanım ərinin birinci arvadıyla yola gedə bilmir. Məcbur olur, oğlunu da götürüb Şəkiyə qayıdır. Burda da dövrün ziyalılarından sayılan Axund Hacı Ələsgər onlara himayədarlıq edir. Bundan sonra ədibin ömrünə Mirzə Şəfi Vazeh daxil olur. Ona xəttatlıq öyrədən gəncəli ziyalının Mirzə Fətəlinin həyatında böyük rolu olub. – O məşhur sual-cavab… – Hə… 1834-cü ildən sonra həyatı Tiflislə bağlıdır ədibin. – Bəxtiyar Vahabzadənin ev muzeyinin direktoru Elşən Zəkəriyyəbəyli ilə söhbətimizdə belə bir söz demişdi: “Bəxtiyar Vahabzadə Şəkidə qalsaydı, Bəxtiyar Vahabzadə olmazdı”. Bu fikri Axundzadənin Tiflis yaşamına aid etmək mümkündürmü? – Başqa cür deyərdim: “Balaca Fətəli İranda böyüsəydi, indi dahiliyinə heyran olduğumuz mütəfəkkir, “Tatar Molyeri” olmazdı”. Tiflis isə o vaxt Zaqafqaziyanın mədəni paytaxtı idi. Təbii ki, mühit ədibin şəxsiyyətinə, düşüncələrinə, yaradıcılığına təsir eləmişdi. – Heyif ki, şəcərəsindən tanıdığımız, bildiyimiz kimsə yoxdur. – Axund Hacı Ələsgərin qızı Tubu xanımla evlənən Axundzadənin 13 övladı olur. Mənbələrə görə, yalnız ikisi-Nisə xanım və Rəşid bəy sağ qalır. – Bir yerdə oxumuşdum ki, iki qızı sağ qalır: Seyrəbəyim və Nisə xanım. Amma məlumatı doğruluğuna əmin olmaq üçün əlimizdə heç bir istinad nöqtəsi yoxdur. – Ümidim böyükdür. Çox qısa vaxtda Axundzadə irsindəki kölgəli məqamlar da gün işığına çıxar, ədəbiyyat tariximizin görkəmli nümayəndəsi, dramaturgiyamızın banisi olan bu dahi insan haqqında daha ətraflı məlumat ala bilərik. Hətta doğum günü belə qarışıqdır dahinin. Məsələn, internetdə, bəzi mənbələrdə 12 iyul kimi qeyd olunur. Bizsə hər il iyunun 30-da qeyd edirik. Hansı tarix dəqiqdi? Hansı mənbəyə istinadən dəqiqləşdirə bilərik? Bilinmir… – Faciəmiz ondadır ki, bizdə araşdırmaçılar da bir-birindən xəbərsiz araşdırır. Tapdıqları mənbələri qarşılaşdırmırlar. Evə daxil oluruq. Divar dibindəki nimdərlərə, döşəkçələrə, rəflərdəki mis, çini qablara göz gəzdirirəm. Nanə xanımın güzgüsünə baxıram… Üçüncü dəfədir ki, bu güzgünün önündə dayanıram. Amma özümü bu güzgüdə gördüyüm yadıma gəlmir. İndi özümü görmək ümidiylə başımı daha da irəli əyirəm. Yenə mən yoxam o güzgüdə… Dəmir barmaqlıqlı pəncərənin önündə oturmuş, qarşısına sevdiyim qələmdanı qoymuş kiçik Fətəlini görürəm. – Sevda xanım, bilirsiniz, nəyi bilmək istəyirəm? Yaradıcılıq, xüsusən də şeir elə bir şeydir ki, o, insanın ruhunda var. Necə ola bilər ki, Fətəli burda – bu evdə, bu pəncərədən təbiəti seyr edə-edə heç nə yazmasın? – Yazmış olar. Mən də həmişə bunu fikirləşirəm. Amma əlimizdə heç nə yoxdur; nə bir parça kağız qalıb o illərdən, nə də dildə-ağızda hansısa şeiri. Bəlkə də, bu, onun şeirinin qəliz dili ilə bağlıdır. Axı el dilinə daha yaxın olan nümunələr el yaddaşında qalır. Axundzadə isə dövrün ədəbi normalarına uyaraq yazıb. Kiçik evdəki böyük səyahətim nə qədər çəkir, bilmirəm. Burda zamansızlıq hökm sürür… Evdən çıxıram, bir az daha kənardan baxıram bu evə; çardağa qalxan torpaq pillələrinə, zirzəmisinin taxta qapısına… Birdən pilləkənin yanındakı suvağın ovulduğunu görürəm. Əyilirəm ki, daha diqqətlə baxam. – Şəki nəmişlik zonadır axı, gur yağışlar vurur evin divarına, suvağı tökülür. – Sevda xanım hayıfslanaraq deyir. Evin başına fırlanıram, zirzəmisinə baş çəkməyi də unutmuram. Nə axtarıram burda? Bilmirəm ki… Darvazaya çatanda Sevda xanım deyir: – Əvvəl burda Şəki memarlığına uyğun tağlı darvaza da olub. Sonra sökülüb. Yolun başındakı “Səbuhi” bulağında isə rəqəm qarışıqlığı var. Bir tərəfində 1812-ədibin doğum ili yazılıb, digər tərəfində isə bulağın tikilmə tarixi-1982. Bu rəqəmlərin Axundzadənin doğum və ölüm tarixi olduğunu düşünənlər də tapılıb. – Yəni Axundzadə haqqında məlumatsız olan azərbaycanlı var? – Heyif ki, var… Ölkənin başqa bölgələrindən danışmıram, elə Şəkinin özündə də bu muzeyi tanımayanlar var. Elə olur ki, gələn qonaqlar muzeyi çox çətin tapdıqlarını deyirlər. Halbuki Xan sarayına ən yaxın ev muzeyi buradır. Di gəl, tanıyan, səmtini bilən azdır. Bir tərəfdən düşünürsən ki, hamının öz qayğısı var. Digər tərəfdən isə, qınamaya bilmirəm ki, bir xalqın həyatında dönüş nöqtəsi yaratmış mütəfəkkir yaddan çıxır. Axı indinin məktəblisi, gənci Axundzadəni tanımasa, gəlib onun doğulduğu evi görməsə, gələcəkdə öz övladına bu dahini necə anladacaq? Ancaq internetdəki natamam məlumatlarla? Sualına cavab verə bilmirəm Sevda xanımın. Mən də o natamam məlumatlardan daha artıq nəsə bilmirəm axı… Günahkarcasına boynumu bükür və sağollaşıram. Dramaturgiyamızın, ədəbi tənqidimizin banisi olan, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə “Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflər”in siyahısına daxil edilən Mirzə Fətəli Axundzadə haqqında oxuduğum pərakəndə məlumatlardan biri də budur: “Qafqaz canişininin yanındakı nüfuzundan istifadə edərək çar hakimləri tərəfindən sürgün edilmiş Q.Zakirin və övladlarının həbsdən, sürgündən azad olunmasına nail olmuşdur. O həmçinin Qarabağın son hakimi Mehdiqulu xanın arvadının və qızı Natəvanın irslə bağlı hüquqlarını müdafiə etmişdir. Eləcə də Gəncə xanlığının hakimi Cavad xan Ziyadxan oğlunun çar qoşunları ilə döyüşdə həlak olmasından sonra onun mal-mülkünün bir hissəsinin varislərinə qaytarılmasına nail olmuşdur”. Xan sarayının divarı boyunca üzü Yuxarıbaşa qalxa-qalxa düşünürəm ki, görəsən, nə vaxtsa ev muzeyində ədib haqqında bildiklərimizin istinad nöqtəsi-mükəmməl bir araşdırma mövcud olacaqmı? P.s. “İnternet əsri”nə güvənib sosial şəbəkədə Axundzadənin kötücəsi Parsi Parsinecatın axtarışına çıxdım. Bir sosial hesab tapdım, qısa mesaj yazdım və 2 həftə cavab gözlədim. Cavab gəlmədi… Tapdığım Hafiz Əhmədovun 2019-cu ildə Parsidən aldığı bir müsahibə oldu ki, orda da kötücənin öz ulu babası haqqında dediyi ən ağır çəkili sözlər bunlar idi: “Mirzə Fətəli Axundzadəni insanları “qutunun kənarında” düşünməyə məcbur edən və ənənəviliyə meydan oxumaq istəyən bir insan kimi təsvir edərdim”. Söhbətləşdi: Şəfa Vəli (Şəki, sentyabr 2022)
Dekabrın 10-da Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə VI Qrant Müsabiqəsi çərçivəsində icra edilən “Şagirdlərdə bloqyaratma və bloqlarında hekayəyazma müsabiqələrinin keçirilməsi” layihəsi çərçivəsində AYB-nin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, şair-publisist Namiq Hacıheydərli ilə görüş keçirilmişdir.
Onlayn görüşdə yaradıcı şagirdlərlə bir araya gəlməkdən şad olduğunu bildirərərək Namiq Hacıheydərli onların qələm təcrübələrini dinləmiş, bu mövzuda öz fikir və tövsiyələrini çatdırmışdır.
Görüş zamanı şagirdlərin ədəbiyyat və yaradıcılıqla bağlı suallarına cavablandıran şair bu layihənin əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirmişdir.
Yaradıcılıq prosesinin və ədəbiyyatın özünəməxsus məziyyətlərindən danışan Namiq Hacıheydərli bu istiqamətdə maraqlı fikirlər səsləndirmiş, sonda şagirdlərə öz şeirlərindən oxumuş və görüşdən məmnunluq keçirdiyini bildirərək onlara uğurlu yol arzulamışdır.
Sumqayıt şəhərindəki Əli Kərim adına Poeziya evində Əməkdar incəsənət xadimi, “Şöhrət” ordenli şair Baba Vəziroğlunun “Qalanı xatirədir” kitabının təqdimatı və imza günü keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Poeziya evinin rəhbəri İbrahim İlyaslı şairin yaradıcılığı, onun nəsr və şeirlərinin başlıca hərəkətverici qüvvəsi barədə məlumat verib.
Sonra kitabın redaktoru və tədbirin təşkilatçısı, şəhərdəki 11 nömrəli tam orta məktəbin Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi Təranə Hüseynlinin moderatorluğu ilə davam edən tədbir məktəbin müəllim və şagird kollektivinin çıxışı, şairin şeirlərindən ibarət musiqi nömrələri ilə davam edib.
Baba Vəziroğlu çıxışında yaradıcılığına verilən dəyərə görə təşkilatçılara təşəkkürünü bildirib.
Sonda Baba Vəziroğlu iştirakçıların aldıqları “Qalanı xatirədir” kitablarını imzalayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, jurnal İlham Əzizin özü ilə söhbəti və “Priçuda” hekayəsi ilə açılır.
“Şeir saatı”nda Günay Nərimanın, Əlizadə Nurinin, Tural Turanın, İradə Aytelin, Xosrov Natilin və Təranə Dəmirin şeirləri yer alıb. Şəfa Vəli “Dramaturgiyamızın banisi” sərlövhəli müsahibəsində böyük ədib M.F.Axundzadənin Şəkidəki ev-muzeyinin əməkdaşı Sevda Rəhimova ilə həmsöhbət olub. Vaqif Yusiflinin “Əlli beş yaşlı “Ulduz”umuz” sərlövhəli yazısında jurnalın tarixinə nəzər yetirilir, dərginin 55 illik yubileyinə həsr edilmiş sentyabr-oktyabr nömrəsində yer alan nostalji yazıların təhlili aparılır.
“Ulduz” jurnalı və Türkiyənin “Genc yürekler” ədəbiyyat dərgisinin ortaq layihə-rubrikasında Yusif Alper Oyarın “Ağ kölgə” hekayəsi, eləcə də Muhterem Şahinin “Gəncliyə müraciət”, Edip Aykut Çiçəklinin “Mübarək əbədiyyət” esseləri təqdim olunub.
Ay Bəniz Əliyarın “Qayıdan torpaqlar, qayıtmayan oğullar” poeması Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı, şəhid Xəyal Həsənova ithaf edilib.
“Tərcümə saatı”nda Afaq Şıxlının tərcüməsində vyetnamlı şair və nasir May Van Fanın şeirlərinə, Məlahət Qənbərovanın tərcüməsində isə Qırğızıstanın Xalq yazıçısı Mar Bayciyevin “Mənim qızıl balığım” hekayələrinə yer verilib. Gənc alim və şair Tural Adışirinin “Dörd gərək, dörd dörd gərək, bir dörd gərək” yazısı özündə sufi, hürufi təliminin say və hərf simvolikasını ehtiva edir.
“Nəsr” rubrikasının əsasını Aygün Yaşarın “Yurdçu”, Zaur Ərmuğanın “Simic” hekayələri təşkil edir. Qərib Mehdi “İşıq”dan işığa” daxili monoloqunda “Ulduz” jurnalı ilə bağlı xatirələrini bölüşür, dərginin 55 illik yubileyi münasibətilə təbriklərini ünvanlayır.
“Debüt”də Seyfəddin Hüseynlinin təqdimatında gənc şairə Əfsanə Rəhimlinin şeirləri dərc edilib. Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Adilə Nəzərin “Anarın hekayə sənəti” yazısında – adından da göründüyü kimi Xalq yazıçısı Anarın hekayələri təhlil edilir. Yazıçı, jurnalist Maya İmranın “Şəhid eşqi” reportaj-hekayəsində 2022-ci ilin sentyabrında düşmən təxribatının qarşısını alarkən qəhrəmancasına şəhid olmuş Səbuhi Əhmədovun dəfn mərasimində yaşananlar qələmə alınıb.
Oxucular filologiya elmləri doktoru Cəlal Məmmədovun təqdim etdiyi “Qısa fikirlər xəzinəsi” rubrikasında Ceyms Coysun, Tomas Eliotun, Oldos Hakslinin, Elias Kanettinin, Jan Bodriyarın, Xorxe Luis Borxesin, Çarlz Bukovskinin və Tomas Cefersonun müdrik fikirləriylə tanış olmaq imkanı əldə edəcəklər.
Nəhayət, “Dərgidə kitab”da şair Faiq Hüseynbəylinin şeirləri, “Sərgi”də isə rəssam Nərmin Quluzadənin rəsmləri yer alıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Bu sözü tək sənə deyirəm, dinlə Çünki çətin anda oldun mənimlə, Bu canım səninlə, ruhum səninlə, Bir gün olmayacam… Ölsəm bağışla… * Soyuq bir üşütmə gəlibdir, yenə Mən harda axtarım, de, qaçım sənə, Hər zaman BİR DƏNƏM deyərdin mənə Bir gün olmayacam… Ölsəm bağışla… * O gülən gözlərin bir gün dolarsa, Uzanan əllərin bomboş qalarsa, İzlərin hər yanda məni axtarsa, Bir gün olmayacam…Ölsəm bağışla… * HƏR ANIN BİR HÖKMÜ VARDIR deyirlər, O ana hökm olub nə vaxtsa gözlər İndi mənədirsə bütün ümüdlər Bir gün olmayacam…Ölsəm bağışla… * Sən mənə dar gündə çox gərək oldun Sinəmdə çırpınan bir ürək oldun Mən əyilən ağac, sən dirək oldun Bir gün olmayacam… Ölsəm bağışla * Hər şeirim kimi… bu da ərmağan Mən deyim, eşitsin bu bəşər, cahan Sevgidir insana gərək hər zaman Mən göydən baxaram bəyaz buluddan Son anda gələrəm yağan yağışla Bir gün olmayacam… Ölsəm bağışla…
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini
Bəsdi daha qəm, ağlama Gülər gözüm, gülər gözüm Yetər artıq, yas saxlama Gülər gözüm, gülər gözüm * Həyatın mənası səndə olubdur, Gülə bənzədib şeh, sənə qonubdur Sən baxan hər tərəf nurla dolubdur Gülər gözüm, gülər gözüm… * İntizar çəkməyə alışmışam mən, Qəmdən közərmişəm, alışmışam mən, Bəlkə ağlamaqçun darıxmışam mən… Gülər gözüm, gülər gözüm. * Çoxdandır gülmürsən, şənlik etmirsən, Elə boylanırsan, elə baxırsan, ŞAD XƏBƏR, DOĞMA KƏS gözləyirsən… Gülər gözüm, gülər gözüm Sənin üçün ağladım mən, Sənin hələ gülər gözün…
Dekabrın 9-da Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Azərbaycan Memarlar İttifaqının XX qurultayı keçirilib.
Qurultay iştirakçıları əvvəlcə Fəxri xiyabanda xalqımızın Ümummilli lideri, müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusu Heydər Əliyevin xatirəsini ehtiramla yad edib, məzarı önünə əklil qoyublar.
Görkəmli oftalmoloq alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın da məzarı üzərinə tər çiçəklər düzülüb.
Muğam Mərkəzində davam edən tədbiri giriş sözü ilə Azərbaycan Memarlar İttifaqı İdarə Heyətinin sədri Elbay Qasımzadə açaraq ölkəmizdə memarlığın keçdiyi inkişaf yolundan danışıb. Bildirib ki, memarlığın inkişafı dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin və Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti xanım Mehriban Əliyevanın daim diqqət mərkəzindədir. Bu gün Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Azərbaycanda və dünyanın bir sıra ölkələrində tarix-memarlıq abidələri bərpa edilir.
Prezident Administrasiyası Humanitar siyasət, diaspor, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri Fərəh Əliyeva dövlətimizin başçısının qurultay iştirakçılarına təbrik məktubunu oxuyub.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov çıxışında nazirliyin Memarlar İttifaqı ilə uzun illərdir davam edən səmərəli əməkdaşlığından, tarixi-mədəni abidələrimizin bərpası sahəsində birgə görülən işlərdən danışıb. Bildirib ki, Azərbaycan hələ min illər əvvəldən tarixi abidələrə malik olmuş, bu da xalqımızın nə qədər inkişafda olduğunun göstəricisidir. Bu ənənələr davam edərək müasir dövrə qədər gəlib çatıb.
Nazir, həmçinin diqqətə çatdırıb ki, Mədəniyyət Nazirliyi olaraq biz daima Memarlar İttifaqı ilə birgə işləyir və dəstək oluruq: “Son bir il ərzində ittifaqla bir neçə layihəmiz reallaşdırılb. Tarix-memarlıq abidələrinin reyestrinin elektonlaşdırılması məqsədilə ittifaqla işçi qrup çərçivəsində sıx əməkdaşlıq etmişik. Bu gün bu proseslər və islahatlar müzakirə edilir. Onlar da bu işə öz töhfələrini verirlər. Bu ilin iyun ayında Memarlar İttifaqı ilə Ağstafada konfrans keçirildi. Regiondakı abidələrə baxış oldu. Bu ənənənin bundan sonra da davam etdirilməsi planlaşdırılır. Belə ki, Vətən müharibəsindəki qələbəmizdən sonra Qarabağımızda quruculuq işləri başlanılıb. Bu quruculuq işlərində memarlarımızın da üzərinə məsuliyyət düşür. Həmin ərazilərdə mədəni abidələrimiz və müəssisələrimizin əksəriyyəti dağıdılıb. Burada üzərimizə düşən vəzifə bu abidələri bərpa edərək yeni nəslə ötürməkdir”.
Daha sonra nazir Memarlar İttifaqının sədri Elbəy Qasımzadəyə, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin rektoru Gülçöhrə Məmmədovaya “Şuşa İli” çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən nəşr etdirilən kitabları hədiyyə edib.
Qurultayda, həmçinin memarlıq sənətinin inkişafında göstərdikləri xidmətlərə görə bir qrup memara nazirliyin fəxri fərmanları təqdim edilib.
Qurultay öz işini hesabatların dinlənilməsi ilə davam etdirib.
Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Anar Kərimov dekabrın 9-da Əməkdar incəsənət xadimi, Fəxri Mədəniyyət işçisi, Xalq artisti, Üzeyir Hacıbəylinin Ev-Muzeyinin direktoru Sərdar Fərəcovla görüşüb.
Sərdar Fərəcovu 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik edən nazir onun musiqi sənətinin inkişafındakı xidmətlərini, xüsusilə çoxillik pedaqoji fəaliyyətini vurğulayaraq sənətkara ən xoş arzularını çatdırıb.
Bildirib ki, yubilyar sənətkar Azərbaycan mədəniyyətini, musiqi sənətini respublikada və xaricdə təbliğ edərək bir neçə sərgilərin və konsertlərin təşkilatçısı və iştirakçısı olmuş və özünü fəal, təşəbbüskar və işgüzar rəhbər kimi göstərmişdir. Sərdar Fərəcov müxtəlif illərdə 50-dən çox tamaşaya musiqi bəstələyərək musiqi sənətinin inkişafına töhfələrini vermişdir.
Sonda nazir yubileyi münasibətilə Sərdar Fərəcova möhkəm cansağlığı və yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıb, sənətkarı Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa – 270” döş nişanı ilə təltif edib.
Sərdar Fərəcov göstərilən diqqətə görə nazirə öz dərin təşəkkürünü bildirib.
Rusiya Federasiyasının Moskva şəhərində fəaliyyət göstərən Rusiya Milli Musiqi Muzeyində Azərbaycan professional vokal məktəbinin banisi, Xalq artisti, tanınmış ictimai xadim, görkəmli opera müğənnisi Bülbülün 125 illik yubileyinə həsr olunmuş sərgi və onun repertuarından ibarət konsert keçirilib.
Tədbir çərçivəsində Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyi, Bülbülün Memorial Muzeyi və Rusiya Milli Musiqi Muzeyində qorunub saxlanılan Bülbülə aid eksponatlardan ibarət sərgi təşkil olunub.
Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Azərbaycanın Rusiyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Polad Bülbüloğlu tədbiri giriş sözü ilə açaraq qeyd edib ki, Bülbül bütün həyatını incəsənətə və öz xalqına həsr edib. Bildirib ki, İtaliyada məşhur “La Skala” Teatrında təcrübə keçəndən sonra Vətənə qayıtmış müğənni Azərbaycan, Avropa və rus vokal məktəblərinin sintezini yaradaraq vokal sənətinə yeni münasibətin əsasını qoyub. O, 1997-ci ildə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin Bülbülün 100 illik yubileyi ilə bağlı imzaladığı sərəncamdan, Bülbül adına vokal müsabiqəsinin yaradılmasından bəhs edib. Polad Bülbüloğlu Azərbaycanda Bülbülün ev-muzeyinin tarixi barədə də məlumat verib. O deyib: “1981-ci ildə Bakıda, 1983-cü ildə isə Şuşada Bülbülün muzeyləri açıldı. Lakin təəssüf ki, sonradan təqribən 30 illik fasilə yaranıb. Çox sevindirici haldır ki, Şuşada, Bülbülün doğulduğu evdə yaradılmış muzey indi yenidən ziyarətçilər üçün açıqdır”.
Polad Bülbüloğlu Rusiya Federasiyasının Mədəniyyət Nazirliyinə və Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinə bu tədbirin təşkilinə göstərdikləri dəstəyə görə təşəkkürünü bildirib. Tədbirdə çıxış edən Rusiya Milli Musiqi Muzeyinin direktoru Mixail Brızqalov Bülbülün həyat və yaradıcılığı haqqında söhbət açaraq sərgidə Bülbülün şəxsi əşyaları, diplomları, mükafatları, konsertlərdə çıxışları və opera tamaşalarının proqramlarının nümayiş etdirildiyini və sərginin eksponatlarının musiqiçinin yaradıcılıq yolunu, onun ictimai fəaliyyətini əks etdirdiyini və sərginin açılmasının iki ölkənin mədəniyyət həyatında önəmli hadisə olduğunu bildirib.
Daha sonra Azərbaycanın əməkdar artistləri Elnarə Məmmədova, Anar Şuşalı, Təyyar Bayramov, Bülbül adına müsabiqənin laureatı Nigar Cəfərova Bülbülün repertuarından əsərlər ifa ediblər. Konsert proqramı “Qarabağ şikəstəsi” ritmik muğamı ilə başa çatıb.
Dekabrın 8-də Bakı Şəhər Baş Mədəniyyət İdarəsinin təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında ümummilli lider Heydər Əliyevin anım gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib.
İlk olaraq Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib, Ulu Öndər Heydər Əliyevin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildikdən sonra dahi şəxsiyyətin həyat və fəaliyyətindən bəhs edən videoçarx nümayiş etdirilib.
Tədbirin bədii hissəsində Ulu Öndərin xatirəsinə həsr edilmiş mahnılar və kompozisiyalar, Əməkdar artist Aybəniz Haşımova və “Sənət” akademiyasının üzvlərinin ifasında konsert proqramı təqdim olunub.
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin dəstəyi ilə cari ilin 28-30 avqust tarixlərində Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərində yaradıcı sahənin təmsilçiləri ilə “Şuşa yaradıcılıq emalatxanası” adlı layihə həyata keçirilib.
“Şuşa İli” çərçivəsində gerçəkləşən layihədə müxtəlif peşə istiqamətləri üzrə Azərbaycandan və Türkiyədən olan yaradıcı insanlar Şuşada bir araya gəldilər. Üç gün ərzində Şuşa ilə yaxından tanış olan 20-dən artıq bəstəkar, musiqişünas, yazıçı, oymaçı, misgər, fotoqraf və digər sənət sahibləri səfər təəssüratı altında uyğun istiqamətlər üzrə əsərlər, əl işləri yaradıblar.
Dekabrın 8-də Beynəlxalq Muğam Mərkəzində layihənin yekun tədbiri keçirildi.
İlk olaraq qonaqlar mərkəzin foyesində emalatxana iştirakçılarının yaratdıqları bədii yaradıcılıq nümunələri ilə tanış oldular. Burada sənətkarların Şuşadan ilhamlanaraq ərsəyə gətirdiyi əl işləri sərgilənirdi. Nəzər Əliyevin misgərlik, Şəhla Əsgərovanın bədii tikmə, Humay Abdullayevanın keramika, Tofiq Əliyevin oyma, Sevinc Əliyevanın ebru və Orxan Əzimin fotoqrafiya işləri böyük maraqla qarşılandı.
Sonra tədbir mərkəzin zalında davam etdi. Vətən müharibəsi şəhidlərinin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olundu.
Əməkdar incəsənət xadimi, musiqişünas, layihənin iştirakçısı Zümrüd Dadaşzadə emalatxananın əhəmiyyətindən söz açdı. Bildirdi ki, layihənin məqsədi tarixi və əzəli torpaqlarımızda otuz ilə yaxın sürən işğal dövründə törədilmiş barbarlıq, dağıdılmış abidələrimiz haqqında ictimaiyyəti daha geniş məlumatlandırmaq, mədəni irsimiz, zəngin tariximiz və ənənələrimizi layihəyə qatılan yaradıcı insanların təqdim edəcəyi əsərlər vasitəsilə təbliğ etməkdir.
Emalatxana iştirakçılarının ərsəyə gətirdiyi əsərləri yüksək dəyərləndirən Z.Dadaşzadə Türkiyədən olan blogerlərin də dolğun reportajlar etdiyini bildirdi: “Bu gün Şuşa bərpa olunur, şəhər göz önündə dirçəlir. Biz səfərimiz zamanı şəhərin dağıntılarını da, bərpasını da eyni anda izləyirdik və bu həm kədərli, həm də qürurverici idi. Şuşada xüsusi bir gözəllik var. Bülbülün evi təmir edilib, Üzeyir bəyin evi təmir prosesindədir. Biz Şuşanı gəzərkən dahiləri yad edirdik. İnanırıq ki, Şuşa haqqında hələ neçə-neçə əsərlər yaranacaq. Bunlar həm lirik, həm də optimist ruhlu əsərlər olacaq. Layihənin təşkilinə görə Mədəniyyət Nazirliyinə bütün iştirakçılar adından təşəkkür edirəm”.
Mədəniyyət Nazirliyinin Aparat rəhbəri Vüqar Məmmədov çıxışında təqdim olunan əsərləri gördükdən, dinlədikdən sonra hər kəsin muğam-sənət beşiyimiz Şuşaya bir qədər də fərqli gözlə baxacağına əminliyini qeyd etdi: “Çünki bu əsərlər gözəl Şuşa haqqında həzin, isti və fərqli təəssüratlar yaradır. Sənət adamları Şuşaya öz duyğuları və hissləri ilə yanaşıblar. İnanıram ki, layihənin davamı olacaq. Bütün iştirakçılara uğurlar arzulayıram”.
Sonda emalatxana iştirakçılarının Şuşada olarkən lentə aldıqları videoçarx, türk youtuber Kerem Gök tərəfindən hazırlanan videoreportaj nümayiş olundu. Bəstəkarlar Əməkdar İncəsənət xadimi Ceyhun Allahverdiyevin “Vida adajiosu” (solist Özcan Cabbari), Vüqar Məmmədzadənin “Adajio”, Xalq artisti Sərdar Fərəcovun “Elegiya”, Könül Hüseynovanın “Qoruyaq dünyamızı” (sözləri Xalq şairi Vahid Əzizindir) (solistlər Xalq artisti Gülnaz İsmayılova, Atəş Qarayev, Babək Şuşalı) əsərləri Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri (bədii rəhbər və baş dirijor: Xalq artisti Fəxrəddin Kərimov) tərəfindən ifa edildi.
Həmçinin Xalq artisti Salman Qəmbərov və ifaçı Firidun Həmidovun caz kompozisiyası da maraqla qarşılandı.
Tədbir gənc şair Rəvan Cavidin “Şuşaya” şeiri (qiraətçi Hüseynağa Aslanov) və xanəndələr Babək Şuşalı, Gülzar Fərəcova, Ariz Hüseynovun ifasında (tarda Zəki Vəliyev, kamançada Əməkdar artist Rauf İslamov, nağarada Cavidan Nəbiyev) “Qarabağ şikəstəsi”nin səslənməsi ilə başa çatdı.
Tədbirdə qonaq qismində incəsənət nümayəndələri, qazi və şəhid ailələri, Şuşa mədəniyyət işçiləri iştirak ediblər.
Озарбайжон ўзининг кўҳна ва қадим тарихи, адабиёти ва маданияти, табиати ва гўзал Хазар (Касбий) денгизи соҳилларида жойлашганлиги билан чирой ва мафтункорлик касб этиб, улуғ ҳазрат Алишер Навоийнинг увайс устози сифатида илк “Хамса” достонини яратган Низомий Ганжавий туғилган Ватан, туркий қадим юрт сифатида ҳамиша кўринмас ришталар билан жилваланиб, ўзига ром этгувчи диёр.2022 йил ноябрь ойида Самарқандда бўлиб ўтган Туркий давлатлар ташкилотига аъзо давлатлар раҳбарларнинг саммитида Ўзбекистон-Озарбайжон алоқалари мустаҳкамлиги ва мақсадлар муштараклиги яна бир бор кўринди. Ва бу муносабатлар адабий жараёнлар ривожига ҳам ўз таъсирини кўрсатади.Яқинда Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси, шоир-журналист Ўлмасбек Хўжаев Озарбайжоннинг Боку шаҳрида ижодий сафарда бўлиб қайтди.У 16 ноябрь куни Боку Давлат университети Кутубхоначилик ва ахборот технологиялари факультетида учрашув ўтказди.17 ноябрь куни А.Карим номидаги Шимғоят ижод уйида учрашув ва мушоирада қатнашди. 2022 йил 18 ноябрь куни Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси электрон залида Ўзбекистон ва Қорақалпоғистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси, шоир-журналист Ўлмасбек Хўжаевнинг “Низомий Ганжавий ва Алишер Навоий асарларида коммуникациявийлик хусусиятлар талқини” номли китобининг тақдимоти ўтказилди.Унда Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Низомийшунослик шўбасининг мудири Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси мухбир аъзоси Нушоба Оросли, Озарбайжон-Туркманистон-Ўзбекистон адабий алоқалари шўбасининг мудири, филология фанлари доктори, профессор Олмос Улви Биннатова, филология фанлари доктори Яшар Қосимбейли, тарих фанлари доктори, доцент Мубориз Оғаларли, филология фанлари доктори Илҳоми Жафарсўй, филология фанлари доктори Захро Оллобердиева, филология фанлари доктори Таҳмина Бадалова Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Низомий Ганжавий номидаги Адабиёт институти илмий котиби, филология фанлари доктори, доцент Ойгун Бағирли китобнинг аҳамияти ҳақида маъруза қилдилар. Тадбирни Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Президенти Маслаҳатчиси, филология фанлари доктори, профессор Ализода Асқарли олиб борди.Тақдимот якунида Ўлмасбек Хўжаевга Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси номидан “Низомий Ганжавий ҳаёти ва ижоди” номли китобни профессор Ализода Асқарли совға қилди. Шунингдек Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Низомийшунослик шўбаси тарафидан Низомий Ганжавийнинг “Хамса”си таркибига кирувчи достон китоблари, ҳамда Сайид Имомиддин Насимийнинг ва Фузулийнинг девонларини совға қилдилар.19-Ноябрь куни Ўлмасбек Хўжаев Ганжа шаҳрига бориб, улуғ мутафаккир-шайх Низомий Ганжавийнинг қабрини ва Имомзода зиёратгоҳини зиёрат қилди. Низомий Ганжавий номидаги музейида бўлди. Ганжа Регионал Маданият Идораси Марказий кутубхонаси йиғилишлар залида ҳам китоб тақдимоти ўтказилди. Тадбирни Ганжа Регионал Маданият Идораси раис маслаҳатчиси Роҳиб Ҳусайинов очди ва олиб борди. Тақдимотда Озарбайжон Ёзувчилар уюшмасининг Ганжа бўлими раҳбари Хазонгул Ҳусайинова, маслаҳатчиси-шоир Аламзар Ализода, шоир Фозил Санон, адиблар Инқилоб Исоқ, Имом Жамилли, Мушфиқ Муҳаррамов, Олмаз Юсуф қизи, Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Ганжа бўлими катта илмий ходими, филология фанлари номзоди Алимухтор Мухторов кутубхона фахрий ишчиси Фарида Қадимовалар китоб ҳақида ва шоир Ўлмасбек Хўжаевнинг Озарбайжонда ўтказилган “Насимий йили” ва “Низомий Ганжавий йили”даги илмий конференцияларда зоом орқали онлайн шаклда қатнашиб фаол бўлганлигини таъкидлашди. Онлайн таниши бўлган ижодкор фарзанди Ўлмасбекни Ганжада Низомий зиёрати ва китоби тақдимоти билан, туғилган кунида дийдор кўришиб турганидан севинч ва ҳаяжонда эканликларини изҳор қилишди.Шу куннинг ўзида Ўзбекистоннинг дўсти ва хайрхоҳ ҳамкори, Миллат вакили Ганира хоним Пашшаева ташаббуси ва таклифи билан Бокунинг Муҳамадий шаҳарчасида доктор Жонпўлат Имоновнинг “Холчали уй”ида учрашув меҳмони бўлди.20 ноябрь якшанба куни Ўлмасбек Хўжаев Бокунинг Ичкаришаҳар меъморий мажмуасини, ва кутубхона, китоб дўконларини кўрди.21 ноябрь куни Евроосиё университети филология факультетида ҳам учрашув ўтказди.Шунингдек, Озарбайжон Ёзувчилар уюшмасида бўлиб, уюшма раиси Анор Ризоев билан учрашди.Хазар денгизи соҳилларида ҳар оқшом сайри ажойиб илҳомлар оғушига чорлаган бўлса, адиб дўстлар таклифи билан боргани шаҳидлар қабристонида “урушнинг номи ўчсин, дунё тинч-омон турсин!” дея тилак-дуолар қилинди.Озарбайжонга ижодий сафари давомида Ўлмасбек Хўжаев Озарбайжон Миллий Фанлар Академияси Президенти Исо Ҳабиббейли имзолаган Сертификат, “А.Карим номидаги Шимғоят ижод уйининг “Фахрий меҳмон Дипломи”, “Евроосиё университети Ташаккурномаси”, “Дада Ал-аскар Маркази” ижтимоий бирлашмасининг “Фахрий Дипломи” билан тақдирлан.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavini Yurdumun hər daşı, qayası əziz Doğma diyarımdı, doğma elimdi Yolunda can verib, can alsaq da biz, HAQQI ÖDƏNİLMƏZ, bu bir deyimdi
Uğrunda oğullar ŞƏHİD oldular, Neçə körpə bala atasız qaldı Analar balasız , gəlinlər başsız, Neçə min ailələr çıraqsız qaldı.
Hamsı yaddaşlarda iz qoydu getdi, Hər oğul bir tarix, hər oğul dastan. Bu harda başladı, bu harda bitdi?! Bu haqda nə qoyub, nəyi yazasan?!
Bəlkə də səhvim var, nəsə nöqsanım, İmkan ver düşünüm, daşınım, qanım. Tapım saf-çürüklə düzü, inanım, Mümkün, hər kəs hərdən aza yol, çaşa, Məni ürəyimlə burax baş-başa.
Yox, haqdan kənara çıxan deyiləm, Üstünə nəyisə yıxan deyiləm, Qəlbini azacıq sıxan deyiləm. Quran da deyiləm oyun, tamaşa, Məni ürəyimlə burax baş-başa.
Dinlədim, eşitdim, şikayətini, Kinli narazılıq hekayətini, Duydum, hiss elədim bil niyyətini. Dürüst qərarıma arxayın yaşa, Məni ürəyimlə burax baş-başa.
Səninçün vəkilə dönəcəm özüm, Olmaz yox, haqqında bircə sərt sözüm. Xırda qüsuruna yumulmaz gözüm. Mümkünsüz nahaqla ruhum barışa, Məni ürəyimlə burax baş- başa.
Fərqi yox, inan ki, ola harda, kim, Şəksiz söz-söhbətdə vicdanım hakim, Hazıram verərsə cəzam nə, çəkim. Düşmə zərrə qədər bundan təlaşa, Məni ürəyimlə burax baş-başa. 16.03.2021
Azərbaycan Yazıçılarının XIII Qurultayı işgüzar şəraitdə uğurla keçirildi. Ədəbiyyatımızın hər nailiyyətini gözü götürməyənlər, Yazıçılar Birliyinə qənim kəsilmiş tək-tüklər yenə də bulanıq suda balıq tutmağa cəhd edirlər. Ayrı irad tapmayanda şəkillərə ilişirlər. Qurultayımızın Rəyasət Heyətində Nizamnaməmizə uyğun olaraq, Xalq yazıçıları, Xalq şairləri, akademiklər, AYB rəhbərləri oturmuşdular. Bu şəkilə etiraz edirlər. Bəs bunlar deyil, kim oturmalıydı? Əvvəllər yalnız müəyyən saytlarda və bəzi qəzetlərdə Yazıçılar Birliynə hücumlar edilirdirsə, indi bu «mübarək» işə bəzi TV kanalları da qoşulub. Yaşlı bir yazıçının məişət problemlərindən gileyini qəsdən şişirdərək, Yazıçılar Birliyinə qarşı yeni təxribata əl atırlar. “Yazıçılar Birliyi niyə həmin yazıçıya qayğı göstərmir” – deyə məsələni şişirdirlər, olayı TV kanalına çıxararaq, Birliyimizə qarşı məhkəmə qururlar. Bu şouda “Azərbaycanda yazıçı yoxdur”, “Mənim xalqım azərbaycanlılar deyil, min nəfərdi” sözləri səsləndi. Əvvəla onu anlamaq istəmirlər ki, Yazıçılar Birliyi yaradıcı təşkilatdır, İctimai təminat nazirliyi deyil, üzvləri olan 2300 yazıçının məişət məsələləriylə, maddi durumuyla, sağlamlıq problemləriylə məşğul olmaq öhdəliyimiz yoxdur. Bunun müqabilində «bəs onda bu Birlik nəyə lazımdır» sualını verənlər görünür yaradıcılıq problemlərinin nə demək olduğunu bilmirlər.
Yaradıcılıq məsələləri ədəbi əsərlərin müzakirəsi, yeni kitabların təqdimatı, ədəbi tədbirlər, yazıçı yubileylərinin keçirilməsi, xarici ölkələrlə ədəbi əlaqələrin qurulması, layiqli əsərlərin mükafatlandırılması, istedadlı gənclərin yetişdirilməsi və istiqamətləndirilməsi, ölkənin mühüm ictimai-siyasi prosseslərində mötəbər yazıçı sözünün səslənməsidir. Bütün bu vəzifələrin icrasına meydan verən ədəbi orqanlarımızın qorunub saxlanmasıdır.
Doğrudur, bundan başqa ən müxtəlif məişət, maddi durum, sağlamlıq, mənzil problemləriylə bağlı bizə müraciət edən üzvlərimizə də imkan daxilində yardım etməyə çalışırıq. Binamızın Birinci mərtəbəsinin icarəyə verilməsi məhz bu məqsədlədir və buna görə də başımız az çəkməyib. Bizə son iradlar onunla bağlıdır ki, ehtiyac olan yaşlı yazıçı Əlisa Nicatı təqaüdçülər siyahısına salmamışıq, amma Əlisanın özünün etiraf etdiyi kimi heç vaxt bu məsələylə bağlı bizə müraciət etməyib. Hər il 50 yazıçıya Prezident təqaüdü veririk. Hər il ən azı bu təqaüdə 200 iddiaçı ərizə verir. İndi özünüz insafla deyin, təqaüd üçün müraciət etməyən yazıçıya təqaüd versək müraciət edib almayanlara necə cavab verə bilərik?
Müxtəlif səbəblərdən Yazıçılar Birliyindən narazı qalan kəsi dərhal dahi adlandırmaq da artıq dəb olub. Əgər bir-iki şeir ya mahnı yazmış, yaxud ifa etmiş adamların TV kanallarında dahi kimi təqdim edilməsini nəzərə alsaq, heç vaxt Azərbaycanda bu qədər dahi olmayıb. Hələ özləri özlərini dahi və istedadlı adladıranları demirik.
Dahi Nizamidir, Füzulidir, Şekspirdir. Televiziya aparıcısı xanım qız bu sözü hər bir çağdaş yazıçıya aid edirsə, deməli, bu sözün mənasını bilmir. Ümumiyyətlə, bəzi TV aparıcılarında və şoumenlərində Yazıçılar Birliyinə səbəbsiz qəzəb onların ədəbi biliklərindən qat-qat üstündür. TV kanallarından biri təşkilatımıza qərəzli münasibəti açıq bildirməmək, gözdən pərdə asmaq üçün Yazıçılar Birliyinin bir təmsilçisini dəvət edərkən Birliyin fəaliyyətindən bixəbər ola-ola ona qarşı çıxış edənlərə meydan verir və təsadüfi adamlardan elə bir auditoriya yığır ki, «Yazıçılar Birliyi lazım deyil» deyəndə gurultulu alqışlar qopsun. Yaxşı, dağıdın, yox edin yazıçılar ocağını, binasını market, otel, hamam edin ya bir oliqarxın igamətgahına çevirin, qəzetimizi, jurnallarımızı bağlayın, burdan evinə çörək aparan yüzlərlə insanı işsiz qoyub dincəlin!
Xoşbəxtlikdən buna dişiniz batmaz.
Hər bir ədəbiyyatın magistral yolu doğma dildə yaranan söz sənətidir. Bu aksiomadır. Amma bununla belə müxtəlif tarixi və ictimai səbəblərdən doğma dilində deyil, başqa dildə yazanları milli ədəbiyyatdan silmək olarmı? Nizaminin, Xaqaninin farsca yazdığını bilməyən ya unudan birisi Çingiz Abdullayevin rus dilində yazdığına görə Azərbaycan yazıçısı saymırsa, təssəvür etmək olarmı ki, hansısa bir qazax ya qırğız şoumeni Çingiz Aytmatovu ya Oljas Süleymenovu rus dilində yazdıqları üçün milli yazıçı saymasın.
Şoumen soruşur ki, Anar müəllim son otuz ildə nə yazıb? Bu suala cavab vermək üçün onu Yazıçılar Birliyinə dəvət edirik ki, Anar müəllimin son otuz ildə yazdığı kitabları ona təqdim edək. Amma hörmətli şoumen özüylə bir hambal də gətirsin. İyirmi qalın kitabı təkbaşına daşımaq ona çətin olar.
88 yaşlı Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Xalq və Dövlət tərəfindən dəstəklənərək fərəhli və şərəfli ömrünü davam edir. Heç bir təxribat, dedi-qodu, yalan və böhtan Azərbaycan Yazıçılar Birliyini Haqq yolundan, həqiqi ədəbiyyat yolundan, milli maraqlarımıza xidmət yolundan sapdıra bilməz.
Əlisa Nicat: «AYB-də mənə qarşı soyuqluq o vaxt Rəsul Rzaya balıq aparmamağımın nəticəsidir». Müsahibə. 1 Dekabr 2022
– Anarla münasibətləriniz necədir?
– Yazıçı kimi işim yoxdur. Amma münasibətlərimiz isti deyil. Bunun da səbəbi var. Mənim bir səhvim üzündən Rəsul Rza məni çox incitdi. 10 il Yazıçılar İttifaqına üzv olmağa qoymadı, nəhayət, 1973-cü ildə Mirzə İbrahimovun göstərişi ilə üzv ola bildim. Bundan əlavə Rəsul Rza «Qızılbaşlar» romanımın çapına uzun illər mane oldu. Roman nə zaman çapa gedirdisə, rəy yazmağa qoymurdu.
– Hansı səhvdən söhbət gedir?
– Rəsul Rza məndən balıq istəmişdi, mən də axmaq kimi onun bu istəyini qulaqardına vurmuşdum. Xahiş etmişdi ki, cənub bölgəsində yaxşı balıqlar olur, mənə də bir dənə gətirərsən, mən də elə bil tilsim düşdüm, balıq aparmadım. Sanki kimsə qarşımı kəsib balıq aparmağa qoymadı. O vaxta qədər mənimlə münasibəti yaxşı idi və hətta poemamı oxuyub ön söz yazacağını və məhz özünün çapa verəcəyini demişdi. Amma bir ədəd balıq mənim bütün həyatımı, həyat yolumu dəyişdi. Düşünürəm ki, AYB-də mənə qarşı bugünkü soyuqluq da məhz onun davamıdır. Mövcud situasiya onu göstərir ki, Anar da soyuq münasibətilə, laqeydsizliklə balıq ədavətini davam etdirir.
Birinci şərh: Sizcə bu sözləri deyən adamın ağlı yerindədir? Bu sayaqlamanı başlığa qoyanların, buna inananların necə?
– Bəs son illər Anar sizinlə maraqlanırmı?
– Yox, qətiyyən. Nə yubileylərimi, nə doğum günlərimdə heç bir zaman yada salmayıb. 7-8 il əvvəl Prezident təqaüdü üçün Prezident Administrasiyasına müraciət etmişdim. Çünki Azərbaycanın sırf fəlsəfi yazıçısı mənəm (Görəsən fəlsəfi romanları da bu müsahibəsi səpgisindədir?), mənim bu qədər romanlarım, əsərlərim, məqalələrim var. Amma Fatma Abdullazadə Prezident təqaüdü almağımın qarşısını aldı. O zaman Prezident Administrasiyasına ünvanladığım müraciətimin mətnini mənim necə yazıçı olduğumu müəyyənləşdirmək üçün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə göndərmişdilər. İnsafən deyim, Anar da cavabında yazmışdı ki, AYB Əlisa Nicatın Prezident təqaüdü almasına etiraz etmir. Anar onun sürətini mənə də göndərmişdi. Çox sağ olsun. Anarın mənə pisliyi keçməyib, amma eyni zamanda yaxşılığı da dəyməyib.
İkinci şərh: Yəqin Anara bir dəfə balıq göndərdiyi üçün təqaüd almasına etiraz etməyib və yəqin daha balıq göndərmədiyinə görə başqa yaxşılığı dəyməyib.
Amma elə də sadəlöhv olmayın. Əlisa Nicatın ağlı yerindədir. Elə olmasydı kiçik bir incikliyini ümumxalq müzakirəsinə çıxarmazdı, kitablarını piar edib satdırmazdı və öz etirafına görə bir gecədə küllü miqdarda ianə qazanmazdı.
.jpg)
Hüseyn Bağıroğlu əsl söz adamıdır. Onun üçün şöz müqəddəsdir, söz dəyərdir.
