“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Bu uzun gecənin qaranlığında
Canıma vəlvələ düşüb.
Bir kəndir özünü asıb tavandan,
Məndən əvvələ düşüb.
Gecədən bir az keçir,
Saat səhərə yaxın.
Nə intihar vaxtıdı…
Ruhum üzü göylərədi,
Ölümün nübar vaxtıdı.
Yoxdu burdan o tərəfi,
Nə günəş, nə də ki, ay olasıdı.
Bir cüt qərənfilə dönüb əllərim
Sinəmin üstünə qoyulasıdı.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
İllər külək kimi yüyürüb keçir,
Nə ömür gecikir, nə gün gecikir.
Tale yolumuzu kəsəndən bəri,
O yol səni çəkir, bu məni çəkir.
Bir qadın boylanır pəncərənizdən,
Bir uşaq ağlayır evində sənin.
Hər gün qadınından gizlənir, elə
Şəklim xəcalətdi cibində sənin.
Ölür, gözümdəki ümid də ölür,
Sən gələn deyilsən, ha bəzən, düzən.
Ürəyim qapımda döyünür indi,
Çıxıb görürəm ki, sən gəlməmisən.
Daha xəyallardı görüş yerimiz…
Qoy yandırım ağ şamı,
Saçlarımı dağıtsın əllərinin oxşamı.
Nə mən səni unudum, nə sən məni, yaxşımı?
Gedirsən
Gedirsən əlvida söyləmədən get,
Üzülmə, son dəfə gül, sağollaşaq.
Mehriban-mehriban hal-əhval tutaq,
Gələcəksən kimi gəl , sağollaşaq.
Kim bilir bəlkə də
elə düz dedim,
Cığırda önünü kollar kəsəcək.
Qırdığın ümidin toz cilikləri,
Yalın ürəyini möhkəm əzəcək?
Gedirsən gəlməyə
bir baxış saxla,
O baxış əritsin buz həsrətləri.
Getmə ən yaxşısı, sarıl,qucaqla,
Çəməngöz, çətindir həyat şərtləri.
Mən olmasam
Sən özünü mənsiz xoşbəxt bilmə heç.
Mən olmasam bahar gəlməz ömrünə.
Soyuq düşər,şaxta olar,qar yağar,
Yay günəşi bir də gülməz ömrünə.
Taleyini dayanacaq zənn edib,
Bahar gedər, payız enər , solarsan.
Əllərin boş, ümidlərin yarımçıq,
Unudulmuş ada kimi qalarsan.
Şəkillərim nəfəs verib isitməz,
Otağında buz bağlayıb donanda.
Göz yaşın da söndürməyə yetişməz,
Sinən başı alov-alov yananda.
Xəyalımla yatar durar ürəyin,
Hər gördüyün gözəli mən bilərsən.
Elə bilmə belə həyat xoş keçər,
Tənhalıqda yanıb-yanıb ölərsən.
Elə bilmə asan gələr bu həyat.
Darıxmaqdan ev -eşiyə sığmarsan.
And içmə ki nömrəmi də silərsən,
Bircə dəfə zəng etmərsən, yığmarsan.
Bahar bilmə bu həyatı təkcə sən,
Hələ bunun payızı var, qışı var.
İndi nə var gənc çağıdı ömrünün,
Qarşımızda qocalığın yaşı var.
Yaxşı daha tək qalanda ağlama,
Göz yaşının yox ürəyə faydası.
Çəməngözlüm, ayrılığı uzaq qov! Məhəbbətdir ömrün qızıl qaydası.
Həyat necə amansızdır, İlahi?!
Doğru-düzgün vaxt yetişmir heç nəyə.
Hamı soyuq güzgü kimi dayanıb,
Ölən olsa yetən yoxdu köməyə.
Hərə bir cür kölə olub, qul olub.
Kimi bilir, kimi hələ bixəbər.
Sanki öldü ruhu bütün dünyanın,
Xeyirin gözünü çıxaranda şər.
Elə çoxdur ata-ana görməyən,
İllər keçər sol tərəfi isinməz.
Var onları görüb salam verməyən.
Dilini ağzında diş kəsər, dinməz.
Yanlışını, əyrisini görən az.
Halal qalıb, haram gəzir ürəklər.
Ruzi sanki ərşə qalxıb, çəkilib.
Əvvəlkitək kəsilmir duz çörəklər.
Qadın
Toz qonmaz çiçəkdən zərif göz,
qaşıİncə, təravətli, tər olar qadın.
Ömrünün zərgəri olsa yoldaşı,
Dünyada ən gözəl zər olar qadın.
Bir damcı eşq axıt
ürəyinə, sus,
Gözüylə od alar zərrə qorxusuz,
Övladçün sübhəcən qalar yuxusuz.
Sevgidə cənnətlik yer olar qadın
Mələk olduğunu qəfil
unutsa,
Özünü gumanla, zənnlə ovutsa,
Şeytanla dostlaşıb, əl-ələ tutsa, Telindən topuğa şər olar qadın.
***
Kasıbın işi
xəcalət tərinə bulaşa-bulaşa
yoxluq adlı odun üstünə
sac qoymaqdı…
Günah da,
bir qadına şəhvətlə baxmaq deyil,
evdə uşaqları ac qoymaqdı…
***
Yenə duyğu qatarımın təkəri sınıb,
Yenə sevda qayıqlarım limana gəlmir.
Duam ilə günahımın yeri səhv düşüb,
Mən susuram, qaraçuxam imana gəlmir.
Kölgəm yenə aralıda acığa düşüb,
Tez-tez Tanrı görsün deyə kürəyin açır.
…Kimsə qəfil ad yazdığım qovağı kəsir,
Sonra gedib qonşu qıza ürəyin açır.
Zaman sevgi küləyitək üşüdür göyü,
Dağın ağrı-acısını təpələr duyar.
Dəniz məndən gileylidir gör neçə vaxtdır,
Mən sahilə getmirəm ki, ləpələr duyar.
Adam qəmdən islandısa, həyat qurutmaz,
Şeytan qəmdən maya tutub, tələmi sıxıb.
Beş yaşımdan bilirəm ki, əzrayıl kimdir,
Ölüm onda ömür adlı şələmi sıxıb…
Ürək süfrə olacaqsa, eh, tulla getsin,
Sənə görə saf eşqimi zədələmirəm.
Mən adama adam kimi qapı açıram,
Mən adamı adam kimi hədələmirəm…
Yenə duyğu qatarımın təkəri sınıb,
Yenə sevda qayıqlarım limana gəlmir.
Duam ilə günahımın yeri səhv düşüb,
Mən susuram, qaraçuxam imana gəlmir.
***
…Tək, ruhumdu yaşıdı…
Bəlkə dürdü, qayədi;
Bəlkə namaz daşıdı,
Bəlkə də bir ayədi,
Sənə yazdığım şeir?!
Üstündədi qızlığı…
Əzrayılın ahıdı…
Adəmin yalqızlığı,
Həvvanın günahıdı
Sənə yazdığım şeir.
Demə, Hikmət naşısa…
Bəlkə torpaqdı, gildi…
Bir əlcə başdaşısa,
Bir əlcə boz şəkildi
Sənə yazdığım şeir.
***
Kimsə bilməz bu həyat neçə dəfə çat verir…
İmanı olmayana Tanrı çürük zat verir.
Ölüm də bir şahmatdı, ağı-qarası zülüm,
Şahı güddüyün yerdə şeytan qəfil mat verir.
Yuxu da əcəl kimi tez haqlayır adamı,
Elə bil ki, hər dəfə kimsə ona at verir.
Çətin, qanadı çıxa qorxaq dualarımın,
Əlimi qaldırdıqca, hissim, duyğum qat verir.
Hikmət, əzab əzabdı, dərd eləmə boşuna,
Kölgən kefdə-damaqda, ruhun hesabat verir.
***
Mən, hər əl açdıqca, qəm verdi tanrı,
Məni adam bilib əl açmadılar.
Kölgəmi yanımda edam etdilər,
Eh, mənim qapımı, gəl, açmadılar.
Kimsə gözlərimə əl sürtüb getdi,
Dedilər, göydəki vaxta bax indi.
Tabut tapmadılar bu boyda kənddə,
Sən indi məndəki baxta bax, indi.
Oynaya bilmədim ömür havama,
Axı, nə qalıb ki, dadası, ondan?!
Sevda nəğmələri seyrək buluddu,
Sən yağış gözləmə, qadası, ondan.
Çəpər tullanmaqdan bezdim, doğrusu,
Mənim eşq payımı kəm verdi Tanrı.
Məni adam bilib əl açmadılar,
Mən, hər əl açdıqca, qəm verdi Tanrı.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
Gözümün üstündə saxlaram səni,
Yaşaya bilmərəm səndən aralı,
Dərd,qüssə içində gəl qoyma məni,
Elimin, obamın nazlı maralı.
Yoluna, izinə döşənərəm mən,
Səni qoruyaram ürəyim kimi,
Səni gecə-gündüz düşünərəm mən,
Canım , gözüm kimi, bəbəyim kimi.
Necə and içim ki, inanasan sən,
Həmişə sadiqəm məhəbbətimə,
Nə vaxt istəyirsən yoxla, sına sən,
İnan saf eşqimə, sıdaqətimə.
Səndən özgəsinə baxmaram gülüm,
Sən də bir dənəsən, nurlu Günəş tək.
Adını çəkməsə quruyar dilim,
Eşqinlə vurmasa susar bu ürək.
Adınla bağlıdı həyatım, canım,
Sənsən ilk baharım, ay ömrüm, günüm.
Sənsiz ötüşməsin qoy bircə anım,
Mənim ol, mənim ol, başına dönüm.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
CƏBRAYILDADIR
Ömrümün , günümün könül oxşayan,
Ən şirin nəğməsi, Cəbrayıldadır.
Hər daşı, qayası nağıl danışan,
Ərzin möcüzəsi, Cəbrayıldadır.
Zaman susub qalıb Xudafərində,
Lalələr boy atır al qan yerində,
Orda öz yeri var xeyir, şərində,
Vətən şikəstəsi Cəbrayıldadır.
Ellərə tanışdı şöhrəti, adı,
Atından salıbdı düşməni, yadı,
Qeyrət timsalıdı hər bir övladı,
Koroğlu nərəsi, Cəbrayıldadır.
Divlər sarayında bir heyrət yatır,
Ziyaratın başı göylərə çatır,
İgidlər zirvədə tonqallar çatır,
Nuhun əfsanəsi Cəbrayıldadır.
Saz, söz dastanıdır Qurbanı, Pəri,
Cəmilin şöhrəti gəzir hər yeri,
Qəhraman Ramilin ölməz hünəri,
Mehdinin nəfəsi Cəbrayıldadır,
Xan Çinar olubdu yurdun şöhrəti,
Öyüddü ağsaqqal sözü, söhbəti,
El- oba tac bilir burda qeyrəti,
Quşların xoş səsi Cəbrayıldadır.
Geniş Gəyən düzü tarıxdən soraq,
Arazın üstündə alışan çıraq,
Müqəddəs bir pirdi, müqəddəs ocaq,
Həyat fəlsəfəsi Cəbrayıldadır.
Keçilməz dərələr keçilməsəydi,
Aşılmaz zirvələr aşılmasaydı,
Yeldən qanad alıb, seldən güc alıb,
Ruhum küləklərə qoşulmasaydı
Mən hardan bilərdim şairlik nədir?
Torpaqdan, toxumdan, dəndən gəlməsəm,
Qurandan, kitabdan, dindən gəlməsəm,
Dərdi çoxalanda yerdəkilərin
Göylərə saldığı gündən gəlməsəm,
Mən hardan bilərdim şairlik nədir?
Minadan gəlməsəm, Turdan gəlməsəm,
Allahın verdiyi nurdan gəlməsəm,
Sinəmi saz edib, əlimi mizrab,
Qopuzdan, Qorquddan, qordan gəlməsəm,
Mən hardan bilərdim şairlik nədir?
Gedir qismətinə, bəxtinə sarı,
Yorulmur qarışqa, dincəlmir arı.
Qəlbimi riqqətə gətirməsəydi
Ana təbiətin yaratdıqları,
Mən hardan bilərdim şairlik nədir?
Fələklər sirdaşı, mələklər yarı,
Hər misra şairin sərvəti, varı.
Qulaq eşitməsə, könül duymasa
Göylərdən süzülən pıçıltıları,
Mən hardan bilərdim şairlik nədir?!
Tanrının sözünə dirsəklənmişəm,
Söz – yaşıl yamacım, söz – talam mənim.
Yeddidən yetmişə rəngi gözümdə,
Söz – gülüm, gülşənim, söz – lalam mənim.
Dilimdə ilk kəlmə dinəndən bəri,
Söz oldu ömrümün sərvəti, zəri.
Mənəm sərkərdəsi, mənəm əsgəri,
Söz – daşım, divarım, söz – qalam mənim.
Yoğurdum, başımda ağıl elədim,
Dastana çevirdim, nağıl elədim.
Böyütdüm, bəslədim, oğul elədim,
Mən sözün anası, söz – balam mənim.
28 yanvar 2005
Bir nadanın atdığı daşa cavab
Mənə o qələmi nə sənin dədən,
Nə vəzir, nə vəkil, nə də şah verib.
Ona söz atmasın hər gəlib gedən,
Onu Zəlimxana bir Allah verib.
Yaz deyib sevinci, yaz deyib qəmi,
Fitnəyə verməyib, fəndə verməyib.
Allahdan almışam mən o qələmi,
Mənə o qələmi bəndə verməyib.
Qələm sındırmağa yaranmamışam,
Hünərin çatırsa, gəl, sındır onu.
Əgər bacarırsan, tək bircə axşam
Yazmaq həvəsindən daşındır onu.
Qələmin dünyası ocaqdı, pirdi,
Qələm sındıranlar şümürdü, bala.
Bu nifrət nə zaman qəlbinə girdi,
İçini nə zaman gəmirdi, bala?
Baxdım bostanıma atılan daşa,
Əl sənin əlindi, daş sənin deyil.
Gülməli səhnədi, qəmli tamaşa,
Ağıl özgənindi, baş sənin deyil.
Sən daş at, mən sənə pambıq atacam,
Yaralı canımı daş ağrıtsa da.
Boş dedi-qodular gəldi-gedərdi,
Könüllər sındırıb, baş ağrıtsa da.
Səni kim bu yola çəkib, aparıb,
At getsin, fırlansın, daş ona dəysin.
Sonradan başıma qaxınc etdiyin
Əvvəlki sevgin də başına dəysin.
Haqqın qəzəbinə gələrsən, bala,
Bu qələm “Saz” yazıb, “Ələsgər” yazıb.
İmrələr sözüylə çatıb vüsala,
Hər ulu kişiyə bir əsər yazıb.
Hər sevgi, hər barış bir yeni dastan,
Nifrət qəzəblərə, nifrət kinlərə.
Bu qələm dərs alıb Dərviş Yunusdan,
Bu qələm yas tutub “Didərginlər”ə.
Ey qələm sındırmaq istəyən naşı,
Allahın danışan dilidir qələm.
Şairin əlində od parçasıdı,
Cahilin əlində ölüdür qələm.
Fərhad külüngüdü Şirin yolunda,
Hasardı, qaladı şərin yolunda.
Can verib ocağın, pirin yolunda,
Ulu ustadların yoludur qələm.
Göydə bir mələkdi, yerdə pəridi,
Yanan üfüqlərin parlaq zəridi.
Coşanda Koroğlu dəliləridi,
Sevəndə Məcnuntək dəlidir qələm.
Dərvişdi, ozandı, eldi, aşıqdı,
Yaradan əllərə bir yaraşıqdı.
Harda qaranlıq var, orda işıqdı,
İnsanın xilaskar əlidir qələm.
“BƏHMƏN VƏTƏNOĞLUNA MƏKTUBLAR”
SİLSİLƏSİNDƏN
I
DAĞLAR
Səndən ayrılanda bir ah çəkmişəm,
Kərəmtək yandırıb ah məni, dağlar!
Daramır saçımı sənsiz küləklər,
Sənsiz heç oxşamır meh məni, dağlar!
Şirin görüşlərin ömrü kəm olar,
Gözüm yaşla dolar, könlüm qəm olar.
Cənnətim çevrilib cəhənnəm olar,
Olmasam dağların mehmanı, dağlar!
Hər dərddən xəbərdar, hər işdən halı,
Şairdi daşıyan min qilü-qalı.
Zəlimxan düşsə də səndən aralı,
Saxla gözün üstə Bəhməni, dağlar!
II
GÖNDƏRİM
Bəhmən, hədələrdən qorunmaq üçün
Yarağın yoxdursa, yaraq göndərim.
Dərdini deməyə dərdli bir qələm,
Şerini yazmağa varaq göndərim.
Qoşun bil, özünü təkləmə, qardaş,
Ürəyi bu qədər yükləmə, qardaş.
Qəlbi qəm üstünə kökləmə, qardaş,
Lazımsa, eşqimi dayaq göndərim.
Cam olum, içməyə camın yoxdusa,
Tam olum, dadmağa tamın yoxdusa,
Gecə yandırmağa şamın yoxdusa,
İki gözlərimi çıraq göndərim!
Ellərə doğmadır şairin səsi,
Mən necə sevməyim el sevən kəsi?
Geniş aç qapını, ay ev yiyəsi,
Şair Zəlimxanı qonaq göndərim!
Məfhur türk aşığı Səbri Şimşak
oğlunun lent yazılarını dinlərkən
Şimşəkoğlu, səsindəki oda qurban,
Yandırırsan, yanan kimdi, sönən kimdi?
Kimlər sənə vədə verdi, yalan çıxdı,
İlqar verib, ilqarından dönən kimdi?
Bu səsdimi, haraydımı, nalədimi,
Yanmış Kərəm, qara batmış Lələdimi,
Daşıdığın dağdan ağır şələdimi,
Qəm altında boyun büküb sinən kimdi?
Bəlkə Qırat yəhərsizdi, nalı yoxdu,
Bəlkə daha qızbirçəkli nah yoxdu.
Bəlkə daha Koroğlunun halı yoxdu,
Qocalanda dəli köhlən minən kimdi?
İncitdimi xotkar səni, paşa səni,
Çekdilərmi bərkə səni, boşa səni.
Qərib olmaq döndərdimi daşa səni,
Yenilməyən qeyrətini yenən kimdi?
Dilindəki layladımı, ağıdımı,
Sinəndəki min həsrətin dağıdımı,
Ayrılıqlar yenə bizə yağıdımı,
Düşmənimiz dünən kimdi, bu gün kimdi?
Şimşəkoğlu, gəl, bir yazaq yazımızı,
Şimşəkoğlu, gəl, bir çəkək nazımızı,
Zəlimxanla qoşa çalaq sazımızı,
Dünya görsün qalxan kimdi, enən kimdi?
1989
Süleyman Rüstəm (tam adı: Süleyman Əliabbas oğlu Rüstəmzadə; 12 mart 1906, Novxanı, Bakı qəzası – 10 iyun 1989, Bakı) — Azərbaycan şairi, dramaturq, tərcüməçi, ictimai xadim, 1934-cü ildən AYB-nin üzvü, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1943), Azərbaycan SSR xalq şairi (1960), II dərəcəli Stalin mükafatı (1950), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1970), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1976). 1940-cı ildən Sov.İKP üzvü.
Süleyman Rüstəm Azərbaycan SSR dövlət himninin sözlərinin müəlliflərindən biridir. O, 1971–1989-cu illərdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri olmuşdur.
Süleyman Rüstəm 1906-cı il martın 12-də Bakının Novxanı[1] kəndində anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olmuş, 1929-cu ildə oradan Moskva Dövlət Universitetinin ədəbiyyat və incəsənət fakültəsinə köçürülmüşdür. Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə komitəsinə üzv seçilmişdir (1935). Azərbaycan SSRİ birinci çağırış Ali Sovetinə deputat seçilmişdir (1938), bundan sonra ömrünün sonuna qədər bütün çağırışlarda deputat olmuşdur.
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının direktoru (1937–1938), “Ədəbiyyat qəzeti”nin baş redaktoru olmuşdur. Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının İdarə Heyətinə, “Azərbaycan”, “Kirpi” jurnallarının və ” Советский писатель” (sovetskiy pisatel)” redaksiya heyətlərinə üzv seçilmişdir.
Xidmətlərinə görə üç dəfə Lenin ordeni, iki “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni, Sovet Sülhü Müdafiə Komitəsinin Fəxri fərmanı və bir sıra medallarla təltif olunmuşdur. 1971–1989-cu illərdə Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin sədri olmuşdur.
1989-cu il iyunun 10-da Bakıda vəfat etmişdir.
Yaradıcılığında siyasi lirika və sevgi şeirləri mühüm yer tutur. Heca və əruz vəznlərində yazmışdır. Ən sevilən əsərlərindən biri Təbrizim əsəridir.
Vikimənbədə Süleyman Rüstəm ilə əlaqəli məlumatlar var.
Cabir Novruz — Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycanın xalq şairi, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (30.07.1979)[2]
Həyatı
Cabir Novruz 1933-cü il mart ayının 12-də Xızı rayonunun Upa kəndində anadan olmuşdur. O, orta məktəbi bitirdikdən sonra M.Ə.Sabir adına Bakı Pedaqoji Texnikumunda təhsil almış və 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universiteti-nin jurnalistika fakültəsinə daxil olmuşdur. Bir il sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının tövsiyəsi ilə təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya, Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna göndərilmiş və 1957-ci ildə oranı bitirmişdir.[3]
1958-ci ildə “Bakı” axşam qəzetinin ədəbiyyat şöbəsində ədəbi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayan Cabir Novruz 1967-1970-ci illərdə “Azərbaycan” ədəbi-bədii jurnalının, 1991-1993-cü illərdə isə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində çalışmışdır. O, 1970-1997-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqıİdarə Heyətinin katibi olmuşdur.
Yaradıcılığı
Cabir Novruzun poeziyası XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Onun əsərlərində Milli irsimizin zəngin ənənələri müasir ədəbi cərəyanların tələbləri ilə üzvi şəkildə birləşir. Ədəbiyyat aləminə gəldiyi ilk illərdən şair yüksək bəşəri-mənəvi dəyərləri tərənnüm edən şerləri ilə oxucuların dərin məhəbbətini qazanmışdır. Onun qələmindən çıxan lirik poeziya nümunələri və epik lövhəli əsərlər bədii səviyyəsi, mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir. Şairin yüksək mənəviyyata səsləyən yaradıcılığı və vətəndaş ruhunun hakim olduğu olduğu poeziyası öz dilinin bədii gözəlliyi və rəvanlığı ilə səciyyələnir. Onun sözlərinə bəstələnmiş çoxsaylı mahnılar musiqisevərlər tərəfindən həmişə böyük rəğbət və sevinclə qarşılanmışdır.
Cabir Novruz yaradıcılığı vətənpərvərlik və mübarizlik ruhunun aşılanmasına mühüm xidmətlər göstərmişdir. Vəğənin taleyi üçün narahatlıq hissinin xas olduğu Cabir Novruz poeziyasının başlıca mövzuları azərbaycançalıq ideyaları ilə sıx bağlı olmuşdur. Şairin poetik təfəkkürü onun lirikasının tarixiliyini qüvvətləndirmiş və bu poeziyanı daha həyati etmişdir.
Şairin əsərləri dünyanın müxtəlif xalqlarının dillərinə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur. Onun bədii tərcümələri sayəsində isə Azərbaycan oxucusu dünya poeziyasının bir sıra qiymətli nümunələri ilə tanış olmaq imkanı qazanmışdır.
Cabir Novruzun ictimai fəaliyyəti də zəngin olmuşdur. O, həyatının bütün mərhələlərində Azərbaycanda gedən ictimai-siyasi proseslərin həmişə fəal iştirakçısı olmuş, xalqımızın həyatında baş verən təleyüklü hadisələrə düzgün qiymət verməsində əsl vətəndaşlıq mövqeyi nümayiş etdirmişdir.
Şairin ədəbi və ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdir. O, “Əməkdar incəsənət xadimi”, xalq şairi fəxri adlarına, dövlət mükafatına, orden və medallara layiq görülmüşdür. Cabir Novruz 1995-ci ildə Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir.
Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərdi təqaüdçüsü, xalq şairi Cabir Mirzəbəy oğlu Novruzov (Cabir Novruz) 2002-ci il dekabrın 12-də ömrünün 70-ci ilində vəfat etmişdir.
Şeirlərinə yazılmış mahnılar
Video
Şövkət Ələkbərova – Məhəbbət – musiqi: Oqtay Kazımi
Yalçın Rzazadə – Bakının qızları – musiqi: Oqtay Kazımi
Yalçın Rzazadə – Mənim duyğularım – musiqi: Oqtay Kazımi
Zeynəb Xanlarova – Cavanlığım – musiqi: Oqtay Kazımi
Zeynəb Xanlarova – Bulaq suyu, dağ havası – musiqi: Oqtay Kazımi
Yalçın Rzazadə – Dünya düzələn deyil – musiqi: İqbal Ağayev
Yalçın Rzazadə – Böyüməyə tələsmə – musiqi: İqbal Ağayev
Manana Caparidze – Bu nə cür məhəbbətdir – musiqi: Eldar Mansurov
Aygün Kazımova – Səsim səsinə öyrəşib – musiqi: Eldar Mansurov
Mübariz Tağıyev – Ömür keçir – musiqi: Eldar Mansurov
Ruhəngiz Abdullayeva – Məhəbbət ölməyəcək – musiqi: Eldar Mansurov
Audio
Ağadadaş Ağayev – Gəlin gələndə – musiqi: Oqtay Kazımi
Mübariz Tağıyev – Sən oldun – musiqi: Eldar Mansurov
Brilliant Dadaşova – Gecikmiş məhəbbət – musiqi: Eldar Mansurov
İlqar Muradov – Sən oldun – musiqi: Eldar Mansurov
Heydər Anatollu – Tənhalıq – musiqi: Eldar Mansurov
Abbas Əhməd – Təki sənin səsin gəlsin – musiqi: Eldar Mansurov
Səbinə Cabbarzadə – Məhəbbət – musiqi: Eldar Mansurov
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Yıxılsam, büdrəsəm bu yer üzündə,
tutacaq qolumdan Yaradan məni.
Mənim ünvanımı tapmaq istəsən,
sən soruş Fikrətdən, Qaradan məni.
Dəyişsə, könlümdə kədər-qəm indi,
dağlarda yurd salsa, bir aləm indi,
Göz yaşın tökdüsə, bir qələm indi,
həyat götürməsin aradan məni.
Dağların, aranın qonağı olsam,
gül üzlü qızların yanağı olsam.
Mən bu ilk baharın növrağı olsam,
de, hardan taparsan, haradan məni?!
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Qələm yoldaşım, şair dostum
Azər Mustafayeva.
Qazax mahalında durmadan axan,
Bulaqlar şairə-salam söyləyir.
Yaşıl düzlərində ceyranı qaçan,
Yaylaqlar şairə-salam söyləyir.
Çətinlik görmədən gəlib keçəndən,
Ovçular maralı dağda görəndən,
Sənin bu Qazağa yolun düşəndən,
Oylaqlar şairə-salam söyləyir.
Şairlər yurduna dastanlar qoşan,
Neçə dağ, təpəni mərd kimi aşan,
Şair ürəyitək durmadan coşan,
Misralar şairə-salam söyləyir.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
Şairlər ilhamın səndən alıbdı,
Aşıqlar yurdunun sədəfli sazı.
Sən verdin şeiri bizim sənətə,
Aşıqlar yurdunun sədəfli sazı.
Aşığın sözünü dilə gətirdin,
Sən o xoş əhvalı elə gətirdin,
Sən neçə nadanı yola gətirdin,
Aşıqlar yurdunun sədəfli sazı.
Ələsgər şerini salmısan yada,
Boynunu əymədin özgəyə, yada,
Oğullar yetirdin bizim dünyada,
Aşıqlar yurdunun sədəfli sazı.
Hər şair sözünü yazdı varağa,
Mövzudan çıxmadı inan qırağa,
Səni bənzədirlər sönməz ocağa,
Aşıqlar yurdunun sədəfli sazı
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbayan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, şair İbrahim Səfərlinin “Ağlama” adlı şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 17-ci sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin əsərlərinin təbliği” qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Bilecik şəhərində fəaliyyət göstərən “Kardelen” aylıq şeir dərgisinin 102-ci sayında çap olunub dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndəlırinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
İbrahim Hidayət Səfərli
Yaman günün ömrü azdır, ay ana,
Belə qalmaz, ötüb-keçər, ağlama.
Kəlbəcər elinə zülm eyləyən
Əcəl şərbətini içər, ağlama.
Altun sarayların şamın söndürən,
Neçə zülmkarı səssiz sındıran,
Fironu taxtından vaxtsız endirən
Yaxşını yamandan seçər, ağlama.
Bir elin varına göz dikənləri,
Nahaqdan torpağa qan tökənləri,
Saxta var-dövlətlə ev tikənləri
Zaman dəryazıyla biçər, ağlama.
İbrahim, Fələyin budur gərdişi,
Düşməsin heç kimin tərsinə işi.
«Günü günortadan qaytaran kişi»,
Bir qapı bizə də açar, ağlama.
آغالما
ابراهیم صفرلی
یامان گونون عؤمرو آزدیر، آی آنا،
بئله قالماز، اؤتوب-کئچر، آغالما.
کلبجر ائلینه ظولوم ائیلهین
اجل شربتینی ایچر، آغالما.
آلتون سارایالرین شمعین سؤندورن،
نئچه ظلمکاری سسیز سیندیران،
فیرعونو تاختیندان واختسیز ائندیرن
یاخشینی یاماندان سئچر، آغالما.
بیر ائلین وارینا گؤز دیکنلری،
ناحاقدان تورپاغا قان تؤکنلری،
ساختا وار-دؤولتله ائو تیکنلری
زامان دریازییال بیچر، آغالما.
ابراهیم، فلهیین بودور گردیشی،
دوشمهسین هئچ کیمین ترسینه ایشی.
»گونو گونورتادان قایتاران کیشی«،
بیر قاپی بیزه ده آچار، آغالما.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən layihəsi çərçivəsində çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycanın el şairəsi Güllər MƏMMƏDQIZInın “Sən gedəndən bəri” adlı şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 17-ci sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin əsərlərinin təbliği” qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Bilecik şəhərində fəaliyyət göstərən “Kardelen” aylıq şeir dərgisinin 102-ci sayında çap olunub dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndəlırinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Kənan balamı Beyləqanın ilanmələyən
düzlərində əsgəri xidmət keçmək üçün “N” saylı hərbi hissəyə təhvil verib qayıdanda elə bildim ki,
həyatda o da, mən də yalqız qaldıq.
Böyütdüyüm, yetirdiyim Kənanı
Vətənə xidmətə verdim də gəldim.
Muğan çöllərinin ceyran, cüyürün,
Nə sərin havasın gördüm də, gəldim.
Dolandıq düzləri biz qarış-qarış,
Oğulsan talehlə gəl burda barış.
Torpaq cadar-cadar, üz qırış-qırış,
Artdı bu yerlərdə dərdim də, gəldim.
Soyuq baxışlardan üzüldü canım,
Dondu damarımda qaynayan qanım.
Qəm-kədər bürüdü yenə dörd yanım,
Dərdlərdən bir qala qurdum da gəldim.
Bənövşə tək boynubükük də gördüm,
Qəriblikdə qəlbi sökük də gördüm,
Doğmalardan üzüdönük də gördüm,
Mən qəm karvanını sürdüm də gəldim.
Bahar buludu tək dolmuşdu balam,
Boylana-boylana qalmışdı balam.
İstidən indidən solmuşdu balam,
Sinəmə göz yaşım sərdim də gəldim.
20 iyul 2013-cü il, Bakı şəh.
Ölməz alim-şairimiz Ənvər Rzaya
Gör neçə ildi bağlıdır,
Kəlbəcərə gedən yollar?!
Sinəmiz kimi dağlıdır
Kəlbəcərə gedən yollar.
Haçalanmır neçə kəndə,
Yolçusu yox bircə bəndə.
Bir yaxşı bax, gör nə gündə,
Kəlbəcərə gedən yollar.
Düşməni azdıra bilmir,
Qəbrini qazdıra bilmir,
Yazısın yozdura bilmir
Kəlbəcərə gedən yollar.
Ot basıbdı, yoxdu izim,
Qırılıb taqətim, dizim,
Qurban olum sizə özüm,
Kəlbəcərə gedən yollar.
Sizdən keçib atam, anam,
Sizdən keçib, bacım, sonam,
Sizdən ötrü xəstə canam,
Kəlbəcərə gedən yollar.
16 sentyabr 2012-ci il.
Cəmilə Çiçəyin “Əyyub və Sənəm” dastanına
Bir baxışdan həsrətini duymuşam,
Sən ürəyi paralısan, sənəmsən.
Vüsalına əliçatmaz Məcnunam,
Leylimisal yaralısan, sənəm, sən!
Gül qönçəsi, ətrin edib məst məni,
Üzməmişdi belə əda, qəsd məni.
Lal eyləyib, kar eyləyib – süst məni,
İndi bildim haralısan, Sənəm, sən.
İstisuda, Dəlidağda maraldın,
Gül açmamış qönçə-ləçək saraldın.
Yanıb-sönüb od almamış qaraldın,
Əyyub görən o işvəli Sənəmsən?!
Tər çiçəyin ləçəyisən, əsirsən,
Məhəbbətin girdabında yesirsən.
Eşqin bəlasında hələ əsirsən,
Məhəmmədə deməsən də, Sənəm, sən!
Yamanca susubdu, danışmır, dinmir,
Vurub qadağanı dilinə gözəl!
Bağban olub qorumadıq yəqin ki,
Göz dəyib deyirlər gülünə, gözəl!
Bahar donlu tər çiçəkdən gözəlsən,
Gözəllərdən, sən göyçəkdən gözəlsən.
Ay qara tel, sən ləçəkdən gözəlsən,
Qurban didərgin obana, elinə, gözəl.
Sən hürkək baxışlı körpə maralsan,
Dözərəmmi çiçək-ləçək saralsan?!
Hicranınla dərd dağında qalarsan,
Dən düşər saçına, telinə, gözəl!
Dünyanın iki türlü rengi varmış,-
Bildim siyah ne, ak nedir, bildim.
Yavrumun dilinden bir şeyler duydum,
Göğsüme vurulan dağ nedir, bildim.
“Yok” tan yola çıktım, yol beni gitti,
Kıt beni kıstırdı, bol beni gitti.
Ben sağı giderken sol beni gitti,
Sonunda sol nedir, sağ nedir bildim.
Doldu piyaleler, boşaldı camlar,
Sarhoş dimağımı değişti tamlar…
Karanlık gönlümde yandıkca mumlar
Yürekten eriyen yağ nedir bildim.
Aşarak dünyanın Hun hisarından
Koptu şah milletim şahdamarından…
Kırıldı memleketim sınırlarından,-
Çitleri bozulmuş bağ nedir bildim.
Ibrahim İlyaslı, bu mudur kanmak?-
İşin oldu her zaman tutuşmak, yanmak.
Hakkı buluncaymış feleği danmak-
Bildim haksızlık ne, hak nedir bildim.
Səni
«dil demək» nədi?-
Heç sazla da
ağlamaq olmur,
Məmləkətim!
Dərdlərinə
ayna tuta bilmir
nə kaman, nə ud.
Biz
bir bəla kimi
doğulduq sənə,
sevgili yurd!
«Can Azərbaycan!» deyibən
şarkılar yazdıq adına.
«Yaşa! Yaşa! Yaşa!»
şüarlarında
basdırdıq səni.
Şuşa deyib – Şuşadan,
Laçın deyib – Laçından
asdırdıq səni.
Biz
bir bəla kimi
doğulduq sənə,
sevgili yurd!
Heç bu şeirdə də
qəminə layiq
ağrı yoxdu,
nöyütünə layiq
kibrit.
Xəcalət çək, ay şair,
ay şeir,
buradaca tükən,
buradaca bit!..
Əli Kərim adına Poeziya Evi Azərbaycanın gənc yazarlarının Sumqayıtda keçiriləcək toplantısına hazırlıq məqsədilə sizləri qeydiyyatdan keçməyə və hazırlıq görüşünə dəvət edir. Görüş 23 fevral 2020-ci il tarixində saat 12:00-da Poeziya Evində keçiriləcək.
Ünvan: Sumqayıt şəhəri, Heydər Parkı, Zülfü Hacıyev 6
Əlaqə telefonları: 044 208 01 61; 055 887 51 61
E-mail : sumqayitpoeziya.evi@mail.ru
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Ədəbi cərəyanlar: poetikası və estetikası” adlı II elmi sessiya keçirilib. Sessiyada “Azərbaycan” jurnalının əməkdaşı Südabə Ağabalayeva da iştirak edib.
Sessiyanı giriş sözü ilə AMEA-nın birinci vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli açaraq ədəbi cərəyanlar və onların Azərbaycan ədəbiyyatındakı yeri barədə fikirlərini bölüşüb. Akademik bildirib ki, indiyə qədər az tədqiq olunduğu üçün ədəbi cərəyanlar dərindən əsaslı şəkildə öyrənilməlidir. İsa Həbibbəyli ədəbi cərəyanların öyrənilməsi istiqamətində tədqiqatları olan Məmməd Cəfər Cəfərov, Hüseyn Həşimli, Qorxmaz Quliyev, Yaşar Qarayev kimi alimlərin araşdırmalarına da münasibət bildirib. Problemin öyrənilməsi üçün institutda ayrıca Ədəbi cərəyanlar sektorunun yaradıldığını bildirib.
Akademik İsa Həbibbəyli çıxışında Azərbaycan ədəbiyyatında tarixən erkən realizm, maarifçi realizm, romantizm, tənqidi realizm, sosializm realizmi, modernizm, sentimentalizm kimi cərəyanların formalaşdığını qeyd edib. Müstəqillik dövründə isə dekadenizm, magik realizm, neorealizm, postmodernizm cərəyanlarının Azərbaycan ədəbiyyatında müşahidə olunduğunu əlavə edib. Akademik həmçinin ədəbi məktəb və ədəbi cərəyanlar problemindən də bəhs edib. Ədəbi məktəblərin uzunmüddətli olduğunu, onlarda zaman sərhəddi olmadığını, ədəbi cərəyanların isə müəyyən bir zaman sərhəddində meydana gəldiyini deyib. Buna ictimai quruluşun, siyasi sistemin, mədəni hadisələrin də təsir etdiyini vurğulayıb. “Müşahidələr göstərdi ki, ədəbi yaradıcılıq çox metodlu olmalıdır. Müstəqilik dövründə romantizmin yenidən doğulmasını düşünürəm”. Müstəqillik dövrü ədəbi cərəyanlarının formalaşmasında BSU-nun nəzdində fəaliyyət göstərən Yaradıcılıq fakultəsinin, Kulis.az saytının, “Ulduz” jurnalının və s. rolu olduğunu da bildirib.
Sonra filologiya elmləri doktorları Cavanşir Əliyev “Strukturalizm və poststrukturalizm metodlarının tarixi mənşəyi və ədəbi əsərlərin təhlilində mövqeyi”, Pərvanə İsayeva “Formalizm və müasir filoloji fikrə təsir mexanizmi”, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnarə Qaragözova “Postmodernizm cərəyanı Azərbaycan ədəbiyyatı kontekstində” məruzələrlə çıxış ediblər.
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Maral Yaqubova “Ədəbiyyatşünaslıqda postmodernist mətnin təhlili problemləri” adlı məruzəsində əsas toxunduğu problemlər bunlar oldu: “İstənilən ədəbiyyat əsəri, istənilən bədii mətn tədqiqi nöqteyi-nəzərdən özünə üçlü yanaşmanı labüd edir: “nə”dən bəhs etməsi; “nə”yin “necə” təqdim olunması; “niyə”, “nə üçün” təqdim olunması. Hadisə, varlıqlar, zaman, məkan, şəxslər mətnin “nə” kateqoriyasında dayanırsa, fiksasiya və təhkiyə səviyyəsi (struktur), ifadə texnikası, dil və üslub, təhkiyəçinin baxış bucağı “necə”yə daxildir. Mətnin “nə üçün” suallarına isə mətnin əsas fikri, mövzusu (hansı məqsəd daşıyır?), ideyası və s. kimi anlayışlar cavab verir. Postmodernist mətnlərdə “nə”, “necə”, “nə üçün” arasındakı münasibətlərin ənənəvi uyğunluğu pozulur. Postmodernist mətn postmodernist estetikaya uyğun təhlil metodları tələb edir. Ədəbiyyatşünaslığın tarixinə nəzər saldıqda mətnə yanaşmanın müxtəlif paradiqmalarına rast gəlmək mümkündür. Mətn, müəllif, kontekst, oxucu dördlüyünün birinin digərlərindən dominant olduğunu üstün hesab etməklə bu paradiqmaları dörd müxtəlif qrupda təsnif etmək mümkündür. Postmodernist təhlil daha çox mətn mərkəzli nəzəriyyələrə üstünlük versə də, “müəllif ölümü” konsepsiyasında oxucunun artan mövqeyi oxucu mərkəzli nəzəriyyələri də aktuallaşdırır. Eyni zamanda keçmişə, tarixə olan ironik münasibətində pastiş və parodiyalar vasitəsilə danışmaq postmodernist mətnin səthi xəttində “başqalarına” (realizm, romantizm və s.) bənzəməklə nəticələnir. Bu da gerçəklik və mətn arasındakı münasibətlərin ənənəvi izahının postmodernist mətn təhlilinə gətirilməsinə şərait yaradır. Postmodernist mətnin təhlili Azərbaycan ədəbi nəzəri fikrində hələ də öz tam modelini tapmamış məsələlərdən biridir”.
Həmçinin Ədəbi cərəyanlar sektorunun kiçik elmi işçisi Şəfa Əliyeva “Tənqidi realizm və müasir ədəbi-nəzəri fikir” adlı məruzəsində müasir dövrdə tənqidi realizmə olan maraqdan, istər Şərq, istərsə də Qərb ədəbiyyatında bu ədəbi cərəyana yenidən müraciət edilib fərqli aspektlərdən araşdırılmasından bəhs edib. Məruzədə Azərbaycan tənqidi realizminin fərqləndirici xüsusiyyətləri haqqında da geniş məlumat verilib. Ədəbi cərəyanlar sektorunun kiçik elmi işçisi Dilarə Əliyeva isə “Modernizmin tipoloji xüsusiyyətləri və Azərbaycan nəsrində təzahürü” adlı məruzəsində XX əsrin 60 – illərində Azərbaycan nəsrinin milli ənənəyə söykənərək, eyni zamanda dünya ədəbiyyatının qabaqcıl nailiyyətlərindən bəhrələnərək götürmüş olduğu yeni istiqamət-modernizm cərəyanının ədəbiyyatımızda inkişaf prosesinin müxtəlif çalarları, milli özünəməxsusluqlarını işıqlandırmışdır.
Sonda Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, professor Tahirə Məmməd, Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Tehran Əlişanoğlu, Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Məmməd Əliyev çıxış edərək məruzələrə müsbət münasibət bildiriblər.
Gülnar SƏMA,
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu,
İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
HƏR GÜN BİR İLMƏ DƏ SÜZÜLÜR ÜMİDİN ƏTƏYİ
Yerdən-göydən əllərini üzüb,
ümidin ətəyindən yapışanların
sayı çoxaldıqca,
Hər gün bir ilmə də süzülür
ümidin ətəyi.
Bir soran tapılmır ki,
bu əllərin bu ətəkdə ölümü nə?! –
Beləcə fərman verilir
ümidlərin ölümünə.
“Ən son ölən ümidlərdir” deyiminin
həqiqət olduğuna inansaq,
Demək ki,
sonu yaxınlaşır hər şeyin,
Sonu yaxınlaşır
içimizdəki sevgilərin,
pisliklərin, kötülüklərin.
Sonu yaxınlaşır
cəllad baltalarının,
Üstündə çubuq döğranan
kötüklərin –
Və beləcə… sonu yaxınlaşır
dünyanın.
Allah-taalanın işi başından aşacaq
innən belə,
Daha heç kim
mühakimə edə bilməyəcək
Uca Yaradanı,
Düşük-düşük
danışa bilməyəcək
Qurandan belə,
dinnən belə….
külək hamını saman çöpü kimi
qabağına qatıb,
Haqq divanina kürüyəcək…
Mütləq hakim isə – O!
Hələ iynənin ucu boyda olsa da
ümid qalıb, –
Heç kimin ümidini öldürməyin,
arxadaşlar!
Barı özünüzə yazığınız gəlsin…
TANRIM, BİZ EYNİ DƏRDLIYIK
Dönüb, dönüb, eyni yerə,
De nədən gəlirik, Tanrım?
Bu dərdlər mənim üstümə,
Binədən gəlir ilk, Tanrım.
Boz sərçə kimi heç yerə
Köçmək niyyətində deyil.
Yuvası viran könlümdə,
Özgə həyətində deyil.
Bir ayrı ünvanı yoxmu,
Yaxamı sevən dərdlərin?!
Ya padşaha könül verə,
Ya xanı sevə dərdlərin?!
Bir qurtuluş yolu göstər,
Bu zalım dərdin əlindən.
Nə əhvalım bir əhvaldı,
Hə halım dərdin əlindən.
Bu qədər dərdə mübtəla
Dönməzmi bir könül daşa?!
Tanrım, biz eyni dərdliyik,
Möhtacıq bir könüldaşa.
Bilsən…
Bilsən, necə həsrətəm
Necə həsrətəm sənə!
İçimdə bir ad
Adımı çəkmə deyir!
O adı sıxmaqdan
Dişlərim ağrıyır,
Dilim göynəyir,
İlahi, niyə dar edirsən
Geydirdiyin bu köynəyi?!
Bir müqəddəs çəməndə,
Yaralı, uralı bir ağac kötüyünə
Söykənib
O adı hayqıracam!
Göylərin naləsi –
Göylərin göz yaşlarının səsi
Səsimə qarışacaq,
Sən bizə açacaqsan bir çəmən qucaq…
Ona şeir söyləyəcəm
“Gəl, sənə bir nağıl söyləyim,
O nağıl ömrümün noğulu idi…”
İlahi, necə susduracaqsan
İçimdəki bu göynəyi?!
İçimdə bir od
Odumu çəkmə deyir!
Torpaq altında havasız qaralan
Budağam,
Ağacam,
Kötüyəm,
Dağ-dağam!
Və…
Çəmənində Pir olacaq
Kömür-kömür vücudum.
O Pirə tapınacaq
günahı olanlar,
gunahdan qaçanlar.
O Pirdə yaşayacaq
Onun dilində
Qədəhlənən adım.
Arzu bağlayacaqlar
Arzusu bağlı qalanlar
O Pir olan, bir olan ağac vücuduma.
İlahi, necə öldürəcəksən,
Bu taleyi döyənəyi?!
***
Bilsəm, bir axşamçağı
Qayıdacaqsan mənə
Acıq verib ömrümün
səni məndən qoparan
Baharına, qışına
Sevincimi şərabtək qaldıraram başıma!
Dolanaram başına!
Bilsəm, bir axşamçağı
Qayıdacaqsan mənə
Səni
“Vaktindən çok sonra gələn
Sevdalı yagmur kibi”
Sıxaram ürəyimə.
Yanmaram diri-diri,
Ay könlümün Sən yeri!
Barmaqlarım titrəyər saçında dilim-dilim
Kösöy olar ağzımda, kösöy olar lal dilim
Bircə kəlmə “ah” çıxar sinəmdən
ən sonuncu səs kimi
rəqs edərik durmadan
rəqs edərik can geyər
pəncərələr önündə
“kurumuş çiçekler” de.
Yeni bir nəfəs kimi.
Bilsəm, bir axşamçağı
Qayıdacaqsan mənə
Gözlərimin nurunu
Düzərəm yollarına
Süfrəmdəki şam kimi
Bilsəm, bir axşamçağı
Qayıdacaqsan mənə
Geyərəm sevincimi
O gecə geyindiyim
O bəmbəyaz don kimi.
Günah işləyəsən xirtdəyə qədər,
Tutunub çıxmağa yer də qalmaya!
Bütləri sındırıb, qan eləyəsən,
Arzu bağlamağa pir də qalmaya!
Mələklər hər yana salalar soraq,
Savab axtaralar əllərdə çıraq.
Göy yerə tökülə, hey varaq-varaq,
Nə “Quran”, nə “Zəbur” sirr də qalmaya!
Öləsən, bir əsgər qoşunnan çıxa,
Əməl qul Əcəlin huşunnan çıxa,
Allahın tüstüsü başınnan çıxa,
Qanın bu qadalı yerdə qalmaya!
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”
Mərhum həmkarımAli Mustafayeve xitaben
Dağlar boyda həsrət bitib gözümdə,
Qasırğası, tufanı var izimdə,
Bu həsrətdən üzülmüşəm özüm də,
El dağıldı, oba köçdü yerindən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
Gör nə qədər biçilmişik zəmi tək,
Dəryalarda qərq olmuşuq gəmi tək,
Telli sazın qəm oxuyan simi tək,
Köklənmişəm “Kərəm üstə” zilindən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
Nə zamandır dağlarımı qar almır,
Sünbüllərim dənə dolub saralmır,
Yaralarım sağalmır ki, sağalmır,
Palıd idim, qopulmuşam kökümdən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
Vətən dərdi bir dərdimi min eylər,
Həsrət axar sinəm üstdən sel eylər,
Harda qaldı buz buaqlar, güneylər,
Vulkan kimi püskürürəm içimdən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
Xocalı harayı, Şuşa naləsi.
Kəlbəcərin qan harayı, qan səsi,
Sızlayır Ağdamın şuru, nəğməsi,
Ağ dünyamın baxıb gecələrindən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
Tərtər çayım Arazlaşıb, ay Alı!
Dərdim yaman dənizləşib, ay Alı!
Qarabağım Təbrizləşib, ay Alı!
Karvan getdi, el ayrıldı köçündən,
“Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən”.
1998. yanvar
Bu gecə intihara
Yol gedir ümidlərim.
Ögey baxışlarımda
Güzgülənir dərdlərim.
Azalır dodağımda
Gülüşümün sayları.
Hər gün ölüb gedirlər
Ürəyimin tayları.
Gözlərimin işığı
Ürəyimdən güc alır.
Əllərimdə üşüyən
Arzularım qocalır.
Onsuz da böyrümdən ürkək keçirdin,
Getdin könül verdin yadamı sən də?
Mən özüm-özümü bir heç sayıram,
Boş ver bu mənasız adamı sən də.
Barmaq qorxusu var könül tarının,
Mizrab tərpəndikcə sim umud tapar.
Sənin inamın yox, mənim də tabım,
Eh, belə sevgidən kim umud tapar?
Əzabın bəlkə də istisi çıxmır…
Nədən tüstü boğur közünü, canım?
Eşqdən yanıq qəlbdə qəm oylağ qurar,
Qəmə çox öyrətmə özünü, canım.
Ey qələm qaşlı, yuxum qeybə çıxıb, dur, bəri gəl,
Orda, qəm sarmış o pak qəlbə qıfıl vur, bəri gəl.
Eh, bu dağ çayları çox gurdu, könül bağlama ki,
Bəlkə heç axmayacaq ömrü boyu gur, bəri gəl.
Gəl, dua eylə, günah vəsf eləyər çöhrəni, gəl,
Bir də gördün ki, qəfil kimsə çalır sur, bəri gəl.
Tanrı ərk ilə bizə urzu verir bir-iki gün…
Ya da göydən yerə minnətlə düşür nur, bəri gəl.
Hikmət aylardı dava əmri verir şeytana, eh…
Çünki çoxdan onu şövq ilə tutub şur, bəri gəl.
Aya, Günə dəyişmərəm mən səni,
Səni gözəl yaradıbdı, Yaradan.
Səni görüb, eşidəndə səsini,
Qəlbim gülür, rahatlanır ürək, can
Baxışların alovludur, odludur,
Bir baxmaqla ürək yanır, göz yanır,
Sənsiz artır gözlərimin buludu,
Göz yaşlarım yanağımda oynayır.
Dilim susur, baxışlarım danışır,
Ay insafsız, bir kəlmə də demirsən,
Həsrətindən qəlbim yanır, alışır,
Dünya sənsən, həyat sənsən , ömür sən.
Durnalar, qaranquşlar,
Vallah gəldi, gedərdi.
Onların sevgisi də,
Elə yaz, yay qədərdi.
Nə bilir ki, qış nədir,
Axı köçəri quşlar.
İstı yerləri sevir,
Durnalar, qaranquşlar.
Onların dözümü yox,
Nə qara, nə yağışa,
Rahatlıqla vururlar,
Ömürlərini baça,
Dözümü, məhəbbəti,
Boz sərçələrdən soruş.
Qar nədir, soyuq nədir,
Hardan bilsin qaranquş.
Sevək boz sərçələri,
Qayğılarına qalaq,
Gəlin boz sərçələrə,
Abidələr ucaldaq.
Bizimlə hər əzabı,
Boz sərçələr daşıdı.
Sərçələr bu vətənin ,
Yurdun vətəndaşıdı.
Durur ayrıldığım kölgəli çinar,
Durur Gəncədəki bizim institut.
Xəyalım bir yerdə tutmadı qərar,
İlləri andırdı bir anlıq sükut.
Neyləyim, unutmur insan ürəyi,
Yaşadım dünyadan könlü yanıqlı.
Düz dörd il geyindim köhnə pencəyi,
Qolu gödək oldu, boynu yamaqlı.
O pencək saxladı məni soyuqdan,
Doğru danışmağı çoxu ar bilir.
Əynindən çıxardıb vermişdi atan,
Heç kim bilməsə də qonşular bilir.
Bəzən ac da qaldım daha nə danmaq,
Danışıb gülməyə könlüm olmadı.
Şerim qəzetə çap oldu, ancaq
Bir qəzet almağa pulum olmadı.
Lakin bu dərdimi bilmədi heç kim,
Mən bildim qədrini sevincin qəmin.
Arabir xəlvəti baxıb sevindim,
Təzə yamağına köhnə çəkməmin.
Gülmə, görməmisən o sevinci sən,
Xoşbəxt böyümüsən, xoşbəxt ol, anam.
Bir də bilirsənmi mən o sevincdən
Dünyada heç kəsə arzulamıram.
Oldu sevincim də, oldu qəmim də.
Bir tələbə qıza könlümü verdim.
Onun hər sözünü öz aləmimdə
Seminar dərsitək əzbərləyirdim.
Deyirdim, nə qədər baha olsa da,
Gərək üzük alım, bu bir adətdir.
Ancaq avtobusun keçib yanından,
Piyada gedirdim dərsə arabir.
Qoy indi ağrısın vicdanın varsa —
Girdi aramıza onda bir nəfər.
Bir gəncin taleyi alt-üst olursa,
Ağırdır dağılan ailə qədər.
Fikir ver hökmünə sən misalların,
Deyir su quyunun dibində olur.
Hayıf ki, ürəyi bəzi qızların
Başqa oğlanların cibində olur.
Qoy bir sözdə deyim, çıxarma yaddan,
Bu da, necə deyər, bir məsləhətdi.
Çalış ki, əvvəlcə yanılmayasan,
Təəssüf ikinci məğlubiyyətdi.
Ömrün yolları da pilləkan kimi
Gendən ucalara lap çox baxmışam.
Mən o pillələrlə bir insan kimi
Gör ki, necə gəlib, necə qalxmışam.
Toyda oynadılar,ürək açdılar,
Sonra gecəyarı dağılışdılar.
Yolda gileyləndi biri əlbəəl;
-Qız çörək yeyirdi.
-Mən ölüm?
-Sən öl!
-Oğlanı görmüşdüm neçə il əvvəl,-
Gəzənin biriydi.
-Mən ölüm?
-Sən öl!
-Onlar evlənsə də yaşayan deyil.Qız on yaş böyükdü.
-Mən ölüm?
-Sən öl!
Ölməyin,ölməyin,yazıqsınınz siz,
Ölsün birdəfəlik bu adətiniz.
Çirkin dönüb göyçək olar,
Qanqal dönüb çiçək olar.
İnsan dönüb mələk olar,
Gözəllik duyulan yerdə.
Qış gəlib yaza çevrilər,
Kötüklər saza çevrilər.
Qarılar qıza çevrilər,
Gözəllik duyulan yerdə.
Ümid coşar, həsrət ölər,
Yamanlığa dəvət ölər.
Kin susar, ədavət ölər,
Gözəllik duyulan yerdə.
Könül sevər, göz vurular,
Bulanlıq sular durular.
Dünya saflıqdan qurular,
Gözəllik duyulan yerdə.
Əridərik qəzəbləri,
Unudarıq əzabları.
Qazanarıq savabları,
Gözəllik duyulan yerdə.
Nə suç, nə də tamah olar,
Nə zor, nə də silah olar.
Şair dönüb Allah olar,
Gözəllik duyulan yerdə.
01.10.2004,
Cenevrə
Bilmirəm heç nəyi, lələ, bilmirəm,
Mən kiməm, nəçiyəm, hələ bilmirəm.
Getmişəm, özümə gələ bilmirəm,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Ömrümün bu yaşda nağılına bax,
Nağıldı, ay Allah, nağıl, ona bax!
Ağılsız eşqimin ağılına bax,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Əl açar, sevgimin əli utanmaz,
Xırmanı iş görər, vəli utanmaz.
Yiyəsi utanar, dəli utanmaz,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Bilmirəm, heç neçə yaşındayam mən,
Eşqin iştahında, aşındayam mən.
Uçrumun, yarğanın qaşındayam mən,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
İşarə yıxacaq, him aparacaq,
Əlimi saz yeyib, sim aparacaq.
Məni evimizə kim aparacaq?
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Məcnun dərs oxuyub- kitabı Leyli,
Məcnun sərxoş olub- şərabı Leyli,
Məcnun dərdə düşüb- əzabı Leyli,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Gülməsin bu halda məni görənlər,
Tər çiçək nədirsə, bilir dərənlər.
Ayılın, ay mənə ağıl verənlər,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Görüş sevincindi, həsrət ahındı,
Sevənlər sevgili bir dərgahındı.
Zəlimxan, mən kiməm, hökm Allahındı,
Dəli olmağıma bir addım qalıb.
Cərgə-cərgə, düzüm-düzüm,
Görüb qan ağlayır gözüm…
Millətimə budur sözüm:
Çadırlara alışmayın!
Nə gen-bolu, nə də darı,
Nə qırışı, nə hamarı…
Yığışdırın bu bazarı,
Çadırlara alışmayın!
Vurun, deşin dolu kimi,
Qırın tikan kolu kimi,
Uzaqlaşan dəli kimi…
Çadırlara alışmayın!
Əski-üskü dam-daşımız?!
Burda xeyir-şər aşımız?!
Qaraçı da yoldaşımız?!
Çadırlara alışmayın!
Burda tapmayın rahatlıq,
Bir dəqiqə, bir saatlıq,
Aman günü! El-elatlıq…
Çadırlara alışmayın!
İmarətə tən olsa da,
Pəncərəsi gen olsa da,
Dövrəsi gülşən olsa da,
Çadırlara alışmayın!
Tayfa deyil, millətik biz,
Bir evik, bir külfətik biz,
Saraylara şöhrətik biz
Çadırlara alışmayın!
Burum-burum qalxır tüstü,
Deməyiniz bu da bəsdi.
Məst etməsin sizi isti,
Çadırlara alışmayın!
Sən ey xalqım, ey diyarım,
Ey cavanım, ixtiyarım,
Ey didərgin balalarım,
Çadırlara alışmayın!
Barışqanlıq cinayətdir,
Lap bir anlıq — cinayətdir,
Alışqanlıq — cinayətdir,
Çadırlara alışmayın!
3 dekabr, 1993
Uzanır danışıqlar, imzalanır sənədlər.
Xəritədə aləmə göstərilir sərhədlər.
Səsimizə səs verir dünya başbilənləri;
Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri!
Dəyirmi masalarda izi var dirsəklərin,
Ağla sığan söhbəti,sözü var dəstəklərin.
Yardım bağlamasında özü var dəstəklərin,
Lap ləl-cəvahir olsun hər yardımın dəyəri.
Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri!!!!
Diplomat cənabların hər biri hörmətlidir.
Bu məqamda ölkəmə təşrifi qiymətlidir.
Səyi təqdirə layiq, rəyi ədalətlidir.
Gözdən-nəzərdən salan kimdir ki, bu işləri?
Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri!!!!
İşğal altında qalır torpağımız-daşımız,
Nələr görmür gözümüz, nələr çəkmir başımız….
Qarışıb bir-birinə baharımız-qışımız.
Çadır göstərmək olub hər çatana peşəmiz.
Sərgi olmasın deyə bu Mil-Muğan düzləri,
Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri!!!!
Ali qonaqlar gəlir dünyanın hər yerindən.
Ürək yanır,göz dolur Şəhid qəbirlərindən.
Düşünüb daşınıram ,özlüyümdə dərindən;
İntiqam ala bilməz, məzarları bəzəyən ehtiram çiçəkləri
Ümid sənədir ancaq ,Azərbaycan əsgəri!!!!
Söhbətlər çözələnir, bir şey görünmür hələ,
Heyyətlər təzələnir, bir şey görünmür hələ.
Müddətlər təzələnir, bir şey görünmür hələ.
Açılmır ki,açılmır düyünü bu torpağın.
Qov alışa bilərmi, od saçmasa çaxmağın?
İldırımlardan belə umma bu zərrələri,
Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri!!!!
Baxdı atasının
tutqun üzünə,
O, gördü mehriban
baxışlarda qəm.
“ – Ata, Qarabağa gedirəm yenə.
Ceyhun əmanəti…
əyər gəlməsəm…”
“ – Sən nə danışırsan?
Bu sözlər nədir?
Belə bəd hisslərdən
ay qızım, əl çək”Qızın ürəyindən
axdı bir fikir:
“Həmişə güllələr
yan keçməyəcək!”
Ata gözlərində
yaş gilələndi,
Öpərək qızını
kədərlə dindi:
“ – Mən oğul istədim
ilk övladımı,
Dedim Soltan qoyum
onun adını.
Sən gəldin, can qızım,
mehriban qızım,
Mənə ilahidən
ərmağan qızım,
Dedim ki, Soltana
yaraşsın adın.
Odur ki, çağırdım
səni, Salatın!Mən oldum səninlə
Bəxtəvər, qızım.
Mənim yüz kişiyə
Bərabər qızım!”
Ata əl qaldırdı
göylər tərəfə:
“ – Gözləmək olsunmu
ömürlük peşəm!”
“ – Son dəfə getmişəm,
ora hər dəfə,
Sonra da görürsən
Dönüb gəlmişəm”.
“ – Daha buraxmaram
ora mən səni!”
“ – Əyər çağırırsa Vətənim
məni!…”
“ Nə çoxdur igidlər
o yerdə bu gün”.
“ – Məni igidlərə tay tutdun
özün”.
“ – Orda ölüm də var,
orda qan da var”.
“ – Getməsəm qələmim,
qəlbim də sınar”.
Bir qara buluda
büründü aləm,
Çökdü sükut ilə
qəm kainata.“ – Mən ki, ölənlərdən
artıq deyiləm.
Sənə tapşırıram
Ceyhunu, ata!”
Kədər bulud-bulud,
dərd kölgə-kölgə,
Qondu gül yanağa
son təbəssümü.
…Ölüm axtarmayır
insanı bəlkə
Bəzən insan özü
gəzir ölümü!
Sevgilər itirib zərurətini,
Içilən andlarda həqiqət deyil!
Müəllim tələbə bekarətini,
Dollara alırsa fəlakət deyil?
Kimsə güdür ciblər səxavətini,
Onu düşündürən məhəbbət deyil!
Nazir katibənin od şəhvətini,
Zorla söndürürsə cəsarət deyil!
Dubaya satılan nadir gözəllər,
Məgər ki,dünyada rəzalət deyil?!
Zərif bədənləri didən cod əllər,
Tanrı qarşısında cinayət deyil?
Çirkin girdablarda boğulur insan,
Onun köməyinə sən yetmə,Allah!
Sevgilər alınıb satılan zaman,
Belə günahları əfv etmə,Allah!
Vətən qorudun sənindir,
Qorumadın özgənindir,
Qorumadın, yağınındır,
Qorumadın axırındır…
Vətən qorudun sənindir,
O, bayraq tutan əlindir,
Basılmaz qalan, dağındır,
Qorumadın göz dağındır…
Vətən qorudun sənindir,
Yoxsa gədə-güdənindir,
Yoxsa başsız sürünündür,
Bir ovuc sağ ölünündür…
Vətən qorudun sənindir,
Allahın, peyğəmbərindir,
Anan, qardaşın, balandır,
O, indi talan-talandır…
Vətən qorudun sənindir,
O tay-bu taylı ünündür,
İki ağlayan gözündür,
Dərbəndindir, Təbrizindir…
Vətən qorudun sənindir,
Qorumadın kəfənindir,
Qorumadın qübarındır,
Murdarlanmış məzarındır…
Demə bu məhəbbət, demə bu sevgi,
Ötəri hiss imiş, ötəri həvəs.
Yox imiş təməli, yox imiş kökü,
Dəyəri bir qara qəpiyə dəyməz.
Özün bu sevdaya sövq etdin məni,
Sonra öz əlinlə özün dağıtdın,
Özün hicrana öyrətdin məni,
Özün bu kitabı açdın, bağladın.
Özün də axırda dandın sözünü,
O andlar, amanlar de, harda qaldı?
Sən gəldin, yollardan çəkdim gözümü,
Sən getdin, gözlərim yollarda qaldı…
Yenə də tuş oldum qəmə əzizim,
Soldu bağçalarım, soldu bağlarım.
Tənhalıq ölümmüş demə, əzizim,
Mən necə yaşayım ölü günləri?!
Nə erkən sənə dən düşdü,
Niyə düşdü, nədən düşdü?
Beynimmi qüvvədən düşdü?
Ağarma, saçım, ağarma!
Arzu sonsuz, ömür yarı…
Artdı alnın qırışları,
Səndə insaf olsun barı
Ağarma, saçım, ağarma!
Məni qəmgin görsə əgər
Düşmən gülər, dost qəm yeyər,
Qızlar baxıb “dayı” deyər,
Ağarma, saçım, ağarma!
Daşdır qəlbin, daşdır canın,
Yoxdur, duyğun, yoxdur qanın.
Hələ gəncəm, sən vicdanın
Ağarma, saçım, ağarma!
Ömür keçir, yaman keçir,
Qəlbimdən qara qan keçir.
Daha gözəllər yan keçir,
Ağarma, saçım, ağarma!
Hələ səsim ucalmayıb,
El gücündən güc almayıb.
Hələ ürək qocalmayıb
Ağarma, saçım, ağarma!
İlham adlı şahpərim var,
Yol üstəyəm, səfərim var…
Yazılmamış əsərim var…
Ağarma, saçım, ağarma…
1957.
Sən mənim yazıma birinci yağış,
Sən mənim qışıma sonuncu qardın.
O mənim qəlbimdə ünvan tapmamış,
Pərişan bir eşqi hara apardın…
Sən getdin, təbiət bir səs itirdi,
Bir sevgi dastanı qaldı yarımçıq.
Bir ulduz əbədi buluda girdi,
Bir çiçək göyərib soldu yarımçıq.
Sən getdin, son həsrət eşqi gözündən
Qəlbimə axmadı sözlə, qılıqla.
Bəlkə oğurlayıb səni özümdən
Sənə qaytarırdım bu ayrılıqla…
Son dəfə dinlədim ayaq səsini,
Qəlbimdə bir tufan qopdu dərindən…
Sən getdin, elə bil yer kürəsini
Ayırdın bir anlıq öz mehvəridən.
Dəydi bir-birinə səma, dəniz, dağ,
O görüş nə idi, bu ayrılıq nə?
Nə bilim, hər halda bir qəlbi qırmaq,
Bir tale yıxmaqdan asandır mənə.
Bir də ki, dənizə bənzər bu aləm,
Həyatım, taleyim onsuz deyildir.
Mən yalnız gəmiyəm, üzmək bilirəm,
Hara üzməyimi – cəmiyyət bilir…
1964
Dastanlar bu torpağa düzüləndə bildim ki,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
Göz yaşına çevrilib süzüləndə bildim ki,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
“Subhənallah” deyincə nurlu gözləri dolan,
Ruminin məclisində yenə ilk bahar olan,
Dərin bir fəlsəfənin qaranlığına dalan,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
Hər misrası gövhərdən, torpaqdan daha dolğun,
Yanaqları lalədən, incidən daha solğun.
Türkün övladı yenə baxanda oğrun-oğrun,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
İllərin arxasında candakı ruhu gördüm,
“Qurani-Kərim”də mən Adəmlə Nuhu gördüm.
Harayı ərşə çatan fəğanla ahu gördüm,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
Əhmədin məktubları sızıldadı tar kimi,
Bağlandı Haqq dininə Haqqı sevən yar kimi.
Allahı sevən qəlbə ələndi bir qar kimi,
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
Dağılanda gözümdən həsrət, ayrılıq, kədər,
Sevdim Anam torpağı axan göz yaşı qədər.
Bir elə, bir obaya yayılsın bu xoş xəbər:
Dünyanın gözəl şeri Yunus Əmrədən gəlib.
XIII yüzil Ön Asiyada ilk türkdilli təsəvvüf şairi Yunus Əmrəyə ulu sayğılarla!
Qaramandan, Ərzurumdan, ey Oğuz dillərinin
Böyük şairi YUNUS, sənə salamlar olsun!
ƏSKİŞƏHƏRdə belə məzarın olsa yenə,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏm, sənə salamlar olsun!
MƏHƏMMƏDin həsrətin çəkəndə gözü dolan,
MÖVLANA məclisində HAQQı deyən söz olan.
Çəkib həsrətin yenə çiçəklər kimi solan,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏm, sənə salamlar olsun!
HAQQın dininə yenə HAQQ kimi baxıb gələn,
SARIKÖYdən yoğrulub su kimi axıb gələn.
“ALLAHU ƏKBƏR” sözün bayrağa taxıb gələn,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏm, sənə salamlar olsun!
HAQQın DİNi nur kimi dünyaya ələnəcək,
HAQQ AYƏSİn dinləyib körpələr bələnəcək.
Dünyanın şər, böhtanı gün gələr mələnəcək,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏm, sənə salamlar olsun!
HAQQ dastanla yağının qəlbini dələn zaman,
KONYAda mədrəsəni bitirib gələn zaman.
Bir nur olub sufinin qəlbinə ələn, zaman,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏm, sənə salamlar olsun!
Qoşma, gəraylılarda yağının gözün oyan,
Gözləri HAQQ DİNİNDƏN tarix boyunca doyan,
“RİSALƏTÜN-NUSHİYYƏ”, “DİVAN”ı miras qoyan,
Ey mənim YUNUS ƏMRƏM, sənə salamlar olsun!
Nənəm üçün…
Sınıb fələyin qələmi,
Nənəmin qarğışı tutub…
Xançobanım gələmmədi,
Deyir, yolda yağış tutub…
Elə islanıb yaddaşı,
Qarışıb xatirə-rənglər…
Axtarır bir ocaq başı-
Xatirəmi daşa sərə…
Düşmədi, nənəm, düşmədi,
Yaz yağışı qış bəxtimə…
Adım dilindən düşmədi,
Elə bir alqış bəxtimə…
***
bütün ayrılıqlar doğma…
bütün xoşbəxtliklər yad…
səninlə yaşanan hər nə varsa
adını qoymağa çalışma…
heç məndən də soruşma…
adı üstündə yazılı: HƏYAT…
bağırma, çağırma…
sükutunu qucaqla…
dərdini bas bağrına…
bir də görərsən ki,
qapın döyülür…
pəncərəndən pıçıltılar tökülür-
gecikmiş “Bağışla” adıyla…
yalan demirəm sənə…
İnanmasan da olur…
daha eynimə gəlmir
məni necə bilirsən…
daha əynimə gəlmir
“qadın nazı”… Bilirsən…
bütün səssizliklər haray…
bütün anlayışlar fəryad…
səninlə yaşanan hər nə varsa
adı üstündə yazılı: HƏYAT…
Şəfa Vəli (2014)
Yavaş-yavaş alışırsan hər qəmə,
Adilləşir sol qolunun ağrısı.
Yavaş-yavaş gözdən düşür ömür-gün,
Deyirsən ki…
Ürəkdi də, qoy ağrıyır-ağrısın…
Qoy sevinsin qeybətini qıranlar,
Gülə-gülə gəl hamını yola ver.
Xatirələr göz yaşında durulsun,
Külə dönən ümidləri yelə ver!
Eh…kimə nə ağlayırsan,gülürsən,
Bəlkə elə unutmusan adını.
Bu gecə də tənhalıqdı qonağın,
Çıxardırsan darıxmağın dadını.
Açıq qalıb səhərəcən pəncərən,
Qəfil yağış pərdələri isladıb.
Gözlərinə düşən gündən oyandın,
Bu sabah da öz-özünü aldadıb…
Aman Allah saat səkkiz otuzdu…
Di qaç görüm, birinci dərs başladı.
Səbrin çatmır bir stəkan çaya da,
Bu günün də heyif….çox nəs başladı…
Lap beləsə,kefini də pozma heç,
Dərd eləmə,keçib gedər hər nə var.
Təbəssümün işıq tutsun yoluna,
Ötəridir,keçəridir ağrılar…
Eh…bu gün də baş-başasan özünlə,
Bir az kövrəl,gəl özünü dilə tut.
Göz yaşınla buludları şad elə,
Kədərini çiçəyə tut, gülə tut.
Bu günü də bax beləcə yola ver,
Ötüb keçər bu dumanlar, bu çənlər.
Hər adamın sevinməyə haqqı var,
Qoy sevinsin inciyənlər, küsənlər.
Pəncərə
Səni kim çəkib asıb
Zalım,o pəncərədən?!
Düşərmi bircə dəfə
Yolum,o pəncərədən.
Bax,çayın da soyuyur,
Zaman çıxır yadından.
Tərləyir bir pəncərə
Ürəyinin odundan.
Bir ömür tüstülənir…
Alışırsan,sönürsən.
Unudursan özünü,
Pəncərəyə dönürsən.
Təkliyin,yalqızlığın
Həmdəmidi pəncərə.
Zülmətdən keçib gedən
Ağ gəmidi pəncərə.
Səni götürüb gedər…
Ha qaçsam da çatmaram.
Yeriyəm su üstə,
Bəs nə sirdi,batmaram.
Yadından çıxıb tamam,
Yuxulusan,oyaqsan.
Pəncərə bir dənizdi,
Sən bir tənha mayaqsan…
Uyuyursan…yuxuna
Keşik çəkir pəncərən.
Bir gün durub görərsən
Çiçəkləyib pəncərən…
Şəhid Elman Müslüm oğlu Abbasovun
unudulmaz xatirəsinə
I
Ataxal kəndində gəldi dünyaya,
Dolaşdı hər dağı, dərəni Elman.
Yaxşı tanıyırdı mahir ovçutək,
Bu yerdə hər bəndi, bərəni Elman.
Ataya, anaya ümid payıydı,
Babanın-nənənin hay-harayıydı,
Hamı bu oğlanı doğma sayırdı,
Sevirdi doğmatək hərəni Elman.
“Cəngi” üstündəydi sazının simi,
Yox idi zərrəcə kəsiri, kəmi.
Düşmən xar olardı – Koroğlu kimi,
Çəkəndə bir dəli nərəni Elman.
Gənc idi, deyildi sənətdə naşı,
Sevib-əzizlərdi torpağı, daşı,
Göydə buludlara dəyərdi başı,
Zərblə sındırardı kərəni Elman.
Tanrı duasıyla almışdı adı,
Olmuşdu bir nəslin qolu, qanadı.
Bu odlar yurdunun igid övladı,
Gədəbəy elinin ərəni Elman.
II
Düşüb qovğaya, qala, –
Ana Vətən çağırır.
Kim dözər ki, bu hala? –
Ana Vətən çağırır.
Gün ağlamaz xalx bizə,
Dayaq olsun Haqq bizə,
Namusdu torpaq bizə,
Ana Vətən çağırır.
Neylər bizə bu hədə,
Beş-on “yan”, beş-on gədə,
Şərəf-şan təhlükədə,
Ana Vətən çağırır.
Sona varılmaz lənglə,
Dinək topla, tüfənglə,
Tarix yazaq bu cənglə,
Ana Vətən çağırır.
Boğularsa gur səsin,
Ömür olar bir əsim.
Analar inciməsin, –
Ana Vətən çağırır.
III
Baxmaz qardı, borandı,
Şərəfi bilər bu andı.
Keşikdə mərd durandı,
Azərbaycan əsgəri.
Torpaq müqəddəs beşik,
Ulus, oymaq, ev-eşik,
Qürurla çəkər keşik,
Azərbaycan əsgəri.
Öndədir hər yarışda,
Həm hərbdə, həm barışda.
Can qoyar hər qarışda,
Azərbaycan əsgəri.
Səngərində mərd durar,
Ürəyində od durar.
Düşmənə qan uddurar,
Azərbaycan əsgəri.
Müqəddəs and yeridi,
Xalqın ümid yeridi.
Qalibiyyət şeridi,
Azərbaycan əsgəri
IV
Vətən səsləyəndə, “hazıram” dedin,
Götürdün əlinə silah, döyüşdün.
Torpaq darda ikən qına çəkilmək,
Gizlənmək ən böyük günah, döyüşdün.
Namusdu, qeyrətdi, ismətdi torpaq,
Odur ki, anaya nisbətdi torpaq.
Taledi, iqbaldı, qismətdi torpaq,
Apardın torpağa pənah, döyüşdün.
Çəkdirdin min türlü dağı düşmənə,
Güllələr söylədi ağı, düşmənə,
Həddini bildirdin yağı düşmənə,
Ucaldı göylərə min ah, döyüşdün.
Soldan həmlə etdin, sağdan yeridin,
Dərədən yeridin, dağdan yeridin.
Köməyə çağırdı Ağdam – yeridin,
Hər yan oldu sənə cinah, döyüşdün.
Hər addımbaşında ölüm nidası,
Səni qorxutmadı qanı-qadası,
Qəlbdə yağılara nifrət sədası,
Dildə – Vətən, Torpaq, Allah – döyüşdün.
V
Torpağından yoğrulduq,
Sənə layiq oğulduq,
Biz ölməyə doğulduq,
Vətən, başın sağ olsun!
Kim dözər yurd talansa,
Köksü oda qalansa,
Biz köçən, sən qalansan,
Vətən, başın sağ olsun!
Azadlıq yolu bu yol,
Ya şəhid, ya qazi ol.
Təki bizdən razı oi, –
Vətən, başın sağ olsun!
Üzümüz ağ yanında,
Qara torpaq yanında,
Biz bir canıq canında,
Vətən, başın sağ olsun!
Torpağından yoğrulduq,
Sənə layiq oğulduq,
Biz ölməyə doğulduq,
Vətən, başın sağ olsun!
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
ŞƏHİD ANASI
(Ad günündə şəhid olmuş milliyətcə tatar olan Adek Sepxanova həsr edirəm)
Dünən bir ana gördüm, qəlbi qaynar, od-alov,
Sinəsində qarlı qış, kirpiklərində qırov.
Dünən bir ana gördüm, gözlərində qəm-qüssə,
Fəryadından ürəyi olmuşdu hissə-hissə.
Alnında düyün-düyün olmuşdu qırışları,
Həsrətdən yoğrulmuşdu o solğun baxışları.
Odlara qalamışdı, oğul dərdi ananı,
Od içinə atmışdı oğul, dərdə yananı.
Ölüm günü, ad günü bir tarixə yazılmış,
Ananın sinəsindən bir daş kimi asılmış.
Qarşımda ana sanki buz heykələ dönmüşdü,
Yaşamaq, həyat eşqi gözlərində sönmüşdü.
İntizardan, xiffətdən ana saralıb solmuş,
Həsrət seli qəlbindən axıb gözünə dolmuş.
Danışdıqca ananın dodaqları əsirdi,
Oğul dərdi ananı şaxta kimi kəsirdi.
Başında qara örpək, əynində qara paltar,
Oğlum özü alıbdı,-dedi məndən yadigar.
Hər gün bu geyim ilə görüşünə gəlirəm,
Nisgilmi, dərdimi soyuq daşla bölürəm.
Evim muzeyə dönüb onun şəkillərindən,
Təkcə o şəkillərdən təsəlli tapıram mən.
Oğlum bir oğul idi, istiqanlı, mehriban,
Dediyim hər kəlməmə cavabı olurdu “can”.
Ad gününə az qalmış adına hədiyyə aldım,
Şirin qoğal bişirib, adına sürfə saldım.
Gözləyirdim yolunu əziz xələf oğlumun,
Adı özündən şirin, sözü şəkər noğlumun.
Səhər-səhər həyətdən gələn səsə boylandım,
İki əsgər soruşdu, adımı dərhal andım.
Tələsik qaça-qaça tez yüyürdüm həyətə,
-Kimsiniz? Kim lazımdır?- tez qarışdım söhbətə.
Biri ürkək baxışla üzümə baxıb xeyli,
Gözlərin dikib yerə, axır dindi gileyli.
-Biz cəbhədən gəlmişik, necə dedyim ki, Adik-
Agır yaralanıbdı…
-Necə? Nə dedin? Yox, yalandı balama,
Güllə dəyməz heç zaman o qəhrəman oğluma.
Düşündüm bu, zarafat, dostların haq səsidi,
Mənə muştuluq üçün əsgər hədiyyəsidi.
Sevincimdən gözlərim doluxsunmuş, dolmuşdu,
Oğlumu görmək üçün ürəyim od olmuşdu.
Yaşarmış gözlərimə göründü tabut bu an,
Anasız da hər şeyi həll eləyirmiş zaman.
Yenə də gözlərimə inanmadım hayqırdım,
Özüm öz səsimə hərgah, sanki birdən ayıldım.
Ahım çıxdı göylərə, dağılmadı göy nədən?!
Amansız ölüm idi, məni belə göynədən.
Oğul verdin ay Allah, neçə il bundan öncə,
Sənə dualar edib bürünmüşdüm sevincə.
İndi bu ad günündə mənə paymı göndərdin,
Bəslədiyim qönçəmi qıyıb necə tez dərdin?!
Ahım çatmadı əfsus, nə yerə, nə də göyə,
Tabutu qucaqladım, -Yaşın mübarək,-deyə.
Oğul deyən dillərim dilim-dilim soyuldu,
Yandı bağrım nalədən, için-için oyuldu.
Yenidənmi doğuldun, Şəhid qoyuldu adın,
Vətən! Qoy sənin olsun bu qəhrəman övladın.
Dan yeri tək söküldü ürəyimin telləri,
Son nəfəsdə oğlumun nə söyləyib dilləri.
O susuz dodaqları pıçıldayıb, nə deyib,
Ürəyindən nə keçib, görəsən nə söyləyib?!
Necə dözüm ay Allah, necə dözüm bu dağa,
Ad günündə oğlumu tapşırıram torpağa.
İgid doğuldu oğul, şəhid doğuldu oğul,
Vətənin göylərində yanıb kül oldu oğul.
Yığışdı dostları, qonşular ad günündə,
Ehsan verdilər ona, balamın şad günündə.
Qoy sevinməsin düşmən, oğlum ölməyib mənim,
Oğlum şəhiddir deyə, ana kimi öyünüm!!!
20. 01. 2008
***
Qırx beş ildi ov güdürəm boş yerə,
Saçlarıma kəfən oldu dənim, eh.
Molla hazır, tabut soyuq, can isti…
Daş olmalı halım yoxdu mənim, eh.
Yoxa çıxıb aradakı körpülər,
Bu lal köçü öz arxanca çək, keçir.
Başa düşdük sevgi nədir, guya ki,
Anlamadıq Tanrı bizdən tək keçir…
Aclıq bizi dara çəkir o vaxtdan,
Gör, içimdə bir söz qalıb yeməli?!
Gəlişimiz qışa düşdü, əzizim,
Bəxtimizdə donmaq varmış deməli.
Eh, nə vaxtdı yas tuturam şeytana,
Kimsə demir Allahı yox onun da…
Ürəyinə qorxu düşüb çoxunun,
Belə getsə, daş olacam sonunda.
***
Çöllər gecəyə aşiq…
Niyə his verir şamdan?
Bəlkə ruhum qayıdıb?
Kimsə toz atır damdan.
Ürəyim daş olandan,
Xatirələr daşlaşıb…
Tanrı bilməz içimdə
Neçə arzu yaşlaşıb…
…Sanki vaxt tələsdikcə,
Şərdən güc alır hamı…
Söz demək istəyirəm,
Qaldır son kərə camı…
HƏLƏ
Bəxtimin ulduzu bu sevimli qız,
Neyləyim əzəldən nazlıdır belə.
Yerişi, duruşu bir tamaşadı,
Bənzəyir ən gözəl çiçəyə, gülə.
Odlu baxışıyla canımı alır,
Vallah mən yazığı odlara salır,
Hər şey dəyişsə də, məhəbbət qalır,
Mənə əzab verir o, bilə-bilə
Alışıb yanıram pərvanə kimi,
Titrəyir qəlbimin ən incə simi,
Tökübdü üstümə kədəri, qəmi,
Mənəm ki, bu naza dözürəm hələ.
GÜLÜM
Gecə gözlərimdən gizləyir səni,
Ulduzlar sübhətək izləyir səni,
Gözlərim yol çəkir, gözləyir səni,
Geciksən gün çıxar, ay batar, gülüm.
Göz yaşım isladar yanaqlarımı,
Ah-nalə çatladar dodaqlarımı,
Sükut dəng eyləyər qulaqlarımı,
Ahım göylərərə də tay çatar, gülüm.
Eşqindi dünyada hər şeydən uca,
Uçur xəyallarım, uçur dalınca,
Başımı qoymaram sənsiz balınca,
Ürək nə dincələr, nə yatar, gülüm.
Ağlamaq, sızlamaq olubdu peşəm,
İndi bircə sənsən dərdim, əndişəm,
Sənsiz gündüzü də gecə bilmişəm,
Könlüm görüşünə can atar, gülüm.
Məni məndən alıb sevgi, məhəbbət,
Sənin əlindədir ömür , səadət,
Qəlbimi yandırır ayrılıq, həsrət,
Məni dərd əlindən gəl qurtar , gülüm.