Blog
-
“QƏZƏB SALXIMLARI” KITABI IŞIQ ÜZÜ GÖRÜB
Bildiyimiz kimi, Ölkə Prezidenti sərəncamı ilə Azərbaycan dilində 150 cildlik Dünya ədəbiyyatı seriyasından Nobel mükafatı laureatı amerika yazıçısı Con Steynbeqin “Qəzəb saxlamları” romanı publisist-tərcüməçi Ülfət Kürçaylının tərcüməsində bir neçə il bundan əvvəl nəfis tərtibatla işıq üzü görmüşdür. Oxucuların romana marağını nəzərə alaraq, “Qanun” nəşriyyatı əsəri bu günlərdə yenidən nəşr etmişdir.
Oxuculara əsəri alıb oxumaq tövsiyə olunur. -
KÜMBET DERGİSİ 12. YILINDA 45. SAYISI İLE OKUYUCULARININ KARŞISINDA
Değerli kültür sanat dostları Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği bünyesinde yayınlanan, muhtevası ve baskısı ile ülkemizin saygın yayınları arasında yer alan KÜMBET Dergisi’nin 45. sayısında yine sizlerle buluşmanın mutluluğu içindeyiz.
Bu sayımızda, özel bir dosya halinde dergimizin ilk sayfalarını aziz şehitlerimize ayırdık. 31 Mayıs 2017 akşamı saat 20.55 sularında Şırnak Uludere Şenoba’dan havalandıktan üç dakika sonra yüksek gerilim hattına çarparak düşen helikopterde Tümgeneral Aydoğan AYDIN ile birlikte on iki silah arkadaşı da şehit oldu. Yüreğimizi dağlayan bu elim kazada Aydoğan Paşa ile birlikte şahadete yürüyen kahramanlarımızı ve şehit öğretmen Aybüke Yalçın’ı rahmetle anarken birkaç cümle ile onları tanıyalım istedik.
Ayrıca bu sayımızda birbirinden değerli akademisyen, araştırmacı yazarlar, kalemler sizler için araştırdı, şairlerimiz sizler için duygularını bahardan yaza doğru yola çıkarak ortaya koydular. Derneğimiz ve Niksar Belediyesi’nce geleneksel olarak yapılan “Cahit KÜLEBİ Memleketime Bakış Şiir Yarışması”na şiirler gelmeye devam ediyor. Diğer yandan da Ekim 2017’de yapılacak olan “Erzurumlu Emrah’tan Cahit KÜLEBİ’ye Kültür Sanat Etkinlikleri”nin hazırlıklarına TRT Erzurum Radyosu koordinesiyle başlamasının sevinci içindeyiz.
Derneğimiz üyeleri kendi imkânları ölçüsünde bazı kültür sanat etkinliklerine katıldılar. Bunlar arasında Artvin Valiliği, Belediye Başkanlığı, Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Artvin 08 Kültür Turizm ve Kalkındırma Derneği’nce 14-15 Mayıs 2017’de yapılan “Artvin 7 Bölge 7 İklim Şiir Şöleni ve Başbakanlık TİKA, TÜRKSAV (Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı) Bitlis Valiliği, Ahlat Kaymakamlığı, Belediye Başkanlığı’nca 13-15 Mayıs 2017 tarihleri arasında düzenlenen “21. Türk Dünyası Hizmet Ödülleri” yer aldı.
“22. Türk Dünyası Hizmet Ödülleri Ödül Töreni “2018 Mayıs ayında Niksar’da gerçekleştirilecek.
Tokat Gazi Osman Paşa Lisesi Konferans Salonunda 6 Mayıs 2017 tarihinde yapılan “Tokat’ın Değerlerine Vefa” programında Halk Ozanı Sadık Doğanay anılırken, yaşayan değerlerden Âşık Eşref Tombuloğlu, Yard. Doç. Dr. Mehmet Yardımcı yer aldılar.
Programın sunumunu Şair Rasim Yılmaz yaparken söyleşilere Şair, Yazar Ahmet Divriklioğlu ve Folklor Araştırmacıları Necdet Kurt ve Hayrettin Koyuncu katıldılar.
Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği’nin sabah kahvaltılarının 24üncüsü yapıldı. Bu kez kahvaltının konukları arasında ilimizdeki protokol ve siyasi parti temsilcileri yer aldı.
Bu sayımızda değerli makaleleriyle dergimizi onurlandıran arasında; Halistin Kukul, Elnur Aliyev, Abdullah Satoğlu, Prof. Dr. Tamilla Abbashanlı, Yar. Doç. Dr. Mehmet Yardımcı, M. Necati Güneş, A. Turan Erdoğan, Muhsin Demirci, Nihat Aymak, Canan And, Sündüs Arslan Akça, Mustafa Ceylan, Nuri Peköz, Talat Ülker, Bekir Yeğnidemir, Burhan Kurddan, Gürol Delice, Selvi Sur, Hasan Akar, Erdal Arslan yer aldılar.
Şiir dünyamızdan ise; Nezihe Güler, Ali Akbaş, Ahmet Divriklioğlu, Birgül Otlu, Bedriye Sönmez, Mahir Gürbüz, İbrahim Sağır, Cahit Külebi, Celalettin Çınar, Gülderen Veliyeva, Rasim Yılmaz, Gülden Taş, Halil Kuru, İhsan İpek Cankurt, M. Ali Kalkan, Melek Temel, Mustafa Ayvalı, Yılmaz Demirci, Mustafa Sade, Şefik Tiryaki, Mustafa Ünal, Münevver Düver, Saffet Çakar, Yasin Semiz, Yüksel Koç, Hakan İlhan Kurt sizlere birer demet çiçek sundular.
Yeni sayımızda buluşmak dileğiyle….Remzi ZENGİN
Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği Başkanı -
Rafiq ODAY.”XOYRATLAR” (kəsik bayatılar)
***
Ağdamın işğalına
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
Bizi səndən edənin
Gözlərinə ağ dama.***
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
Birləşib, tələ qurdu,
“Qara Pika”, “Ağ Dama”.***
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
Səni kim döndərəcək
Qara damdan ağ dama?***
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
Gözümdən qara yağa,
Ürəyimə ağ dama.***
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
Qarada iblis yatıb,
Gizlənibdi ağda mar.***
Ağdama,
Bu yol gedir Ağdama.
“Qonşu” oğraş çıxıbsa,
Niyə etsin Ağdam ar?!
Quba, Qəçrəş.23.07.2017.
-
Harika Ufuk Doğum gününüz kutlu olsun (23 Temmüz)
KADİR GECESİ
Çok şükür ki ulaştık mübarek Ramazan’a,
Herkes sevinçli mutlu; baba, oğul, kız, ana,
Kur’an-ı Kerim’imiz bildirir her insana,
Bin aydan daha kutsal yetiş Kadir Gecesi.Kibirden uzaklaşır bütün rütbeler, sanlar,
Çünkü Allah katında eşittir tüm insanlar,
İftar sofralarında toplanır dostlar, canlar,
Bin aydan daha kutsal yetiş Kadir Gecesi.Gönülde din sevgisi, eller göğe açılır,
Üstümüze Rab’bimin rahmetleri saçılır,
Sevaplar kazanılır, günahlardan kaçılır,
Bin aydan daha kutsal yetiş Kadir Gecesi.Hazreti Muhammed’dir gönlümüzün sultanı,
İsmini söyledikçe güçlendirir imanı,
Camiler dolar, taşar; dua süsler cihanı,
Bin aydan daha kutsal yetiş Kadir Gecesi.Harika’dır Müslüman, yardım eder herkese,
Yoksula dağıttıkça azalmaz artar kese,
“Allah, Allah!” dedikçe gül karışır nefese,
Bin aydan daha kutsal yetiş Kadir Gecesi.ADANA
25 AĞUSTOS 2010
SAAT: 21.15 -
Rauf İsayeni doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (23 iyul)
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi, oğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Mətbuat xidməti
-
Rafiq Odayı doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (22 iyul 1960-cı il)
Rafiq ODAY ( Bayramov Rafiq Hüseyn oğlu) 23 iyul 1960-cı ildə Naxçıvan MR Şərur rayonunun Şəhriyar kəndində anadan olub. 1983-1988-ci illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvüdür.Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədridir.”Möhtəşəm Azərbaycan” müstəqil ictimai-siyasi, ədəbi-bədii qəzetinin təsisçisi və baş redaktorudur.Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar jurnalisti”dir.Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Portalının təsisçisi və direktorudur.Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Tokat şəhərində fəaliyyət göstərən TOSAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) rüblük orqanı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin Azərbaycan təmsilcisinin Başkanıdır.”Qızıl qələm”, “Həsən bəy Zərdabi”, “Qafqaz-Media” mükafatları laureatıdır.”Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək”, “Çağdaş Türkiyə ədəbiyyatının inkişafına dəstək”, “Kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dəstək” layihələrini həyata keçirən ilk AZƏRBAYCANLI ŞAİRDİR.
-
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Rəhbərliyinin Milli Mətbuat Günü münasibətilə təbriki
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı haqqı, ədaləti özünə bayraq edən, bütün məqamlarda qərəzsiz və vicdanlı mövqedə dayanan, dövlətimizin, millətimizin və xalqımızın mənafeyini hər şeydən üstün tutan, qələmin müqəddəsliyinə sadiq qalan bütün jurnalistləri, yaxından, uzaqdan mətbuatla əlaqəsi olan bütün KİV nümayəndələrini Milli Mətbuat günü münasibətilə təbrik edir, ən xoş arzu və ən səmimi duyğularını yetirir.
Qələminiz iti, sözünüz kəsərli, başınız uca, alnınız açıq, vicdanınız təmiz olsun həmişə, dəyərli həmkarlar!Dərin hörmətlə,
Rafiq ODAY,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri,
Respublikanın Əməkdar jurnalisti. -
Nəcibə İlkini doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (22 iyul 1961-ci il)
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi,Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsini, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzinin Mətbuat xidmətinin rəhbərini, “Azad qələm” qəzetinin və “Ali Ziya” jurnalının təsisçisi və baş redaktorunu doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Mətbuat xidməti
1961-ci il 22 iyulda Tərtər rayonun Sarov kəndində doğulub. 1978- ci ildə həmin kənddə orta məktəbi qurtarıb. 1979-81- ci ildə Bakı Kooperativ texnikumun əmtəəşünaslıq fakültəsini bitirmişdir. Həmin il qiyabi yolla Moskva Kooperativ (indiki Koomersiya universiteti) institutunun iqtisadiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. Ailə qurmasıyla əlaqədar institutun 3-cü kursundan sonra davam etməmişdir. 1998- ci ildə Beynəlxalq Elmi Tətbiqi Kosmonavtika institunun filologiya (dil-ədəbiyyat) fakültəsinə daxil olmuş, oranı əla qiymətlərlə başa vurmuşdur. Əvvəllər əmtəəşünas, iqtisadçı sahələrində çalışsa da, müəllimlik sahəsinə meyl etməmişdir. 1980-ci ildən dövrü mətbuatda şeir və məqalələri dərc olunduğundan, mətbuat aləminə maraq göstərmiş və bir filoloq kimi bu sahədə fəaliyyətə başlamışdır.
Nəcibə İlkin orta məktəbdə oxuduğu illərdən şeir yazır. Şeirləri və publisist məqalələri “Zaman”. “Ümman”, “Kaspi”, “Respublika”, “Demokratiya”, “İcmal”, “Ədalət” qəsetlərində və “Vəfa”, “Sözün işığı” , “Qoşa ulduz”,”Kotoloq” jurnallarında dərc olunmuşdur.
2004-cü ildə “Bir ömür uduzdum”, 2006-cı ildə “Qəlbimdə dil açan dünya “ şeirlər kitabı işıq üzü görmüşdür. 2007- ci ildə “Tərtər inciləri” toplusunda bir neçə şeirləri çap olunmuşdur. Bu kitablar haqqında tanınmış qələm sahibləri rəy yazmış və müsbət mənada öz fikirlərini bildirmişdir.
Şeirlərinə və publisist məqalələrinə görə Az.KİVİHİ-nın “Qızıl Qələm”, “Xalqın nüfuzlu ziyalısı”, “Xan qızı Natəvan” mükafatına, “ İnam” şərəf diplomuna layiq görülmüşdür. Qafqaz Media İctimai birliyi tərəfindən “Vicdanlı qələm” , “Peşəkar jurnalist” diplomları ilə mükafatlandırılmışdır. Bu yaxınlarda təsis etdiyi “Azad Qələm” qəzetinin 3 yaşı tamam olmasına görə, publisist məqalələri və ədəbi yazılarına görə AZKİVİHİ-nın “Qızıl Qələm” mükafatına layiq görülmüşdür. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin ədəbi orqanları olan “Ulduz” , “Azərbaycan” jurnallarında şeirləri dərc olunub.
Dünya Azərbaycanlıları Mədəniyyət Mərkəzinin idarə heyətinin və Qadınlar Şurasının üzvü və DAMM-ın və katibidir.
AYB-nin və AJB-nin üzvüdür. 2006- cı ildən təsis etdiyi “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin, “Ali Ziya” jurnalının təsisçisi və baş radaktorudur.
Ailəlidir. Iki övladı və bir nəvəsi var.SƏN GETDİN
Sən getdin göynədi sinəmdə ürək,
Yox olub əridi ömrün illəri.
Soldu qucağımda arzularım tək,
Dərib gətirdiyin sevda gülləri.Sən getdin… arxanca baxan gözlərim –
Su səpdi yoluna aydınlıq üçün.
Dilimdə ilişib qalan sözlərin,
Bir haray salmadı, bilmədim neyçün?Sən getdin… eşqinin bahar naxışı,
Min ilmə toxudu payız ömrümə.
Gözümdən süzülən sevda yağışı.
Sanki qılıncını çəkdi könlümə.Get gülüm, – qınama sənsiz səbrimə,
Küləklər yan alar, sellər yan alar.
Get barı, tez qayıt, mənim xətrimə,
«Sənsizlik» dərd olub məndən can alar.EŞQİMİN QIŞ HARAYI
Payız elə getdi, qış belə gəldi,
Ayrılıq küləyi əsdi bir ucdan.
Görüşə bilmədik, bu necə dərddi?
Qar da yolumuzu kəsdi bir yandan.Sanki acıq çıxır təbiət bizdən,
Görüşmək vədəmiz uzanır yaman.
Həsrət də qar kimi gözlərimizdən,
Yağıb sinəmizdə qoparır tufan.Bölündük sevginin fəsillərinə,
Eşqimiz, baharkən, özümüz qışıq.
Bəlkə ömrümüzün son illərindən,
Bəxtin yollarına atılmış daşıq?!Eh… yenə səbrimin üstünə əsir,
Sənin göndərdiyin şaxta, qar, boran.
İnan ki, yolumu eşqimiz kəsir,
Yoxsa, bu yollarda kimdi ki, duran?! -
Şəfa Vəliyevanı doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (22 iyul 1988-ci il)
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi,yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsini, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məslətəhçisini, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsünü, Gənclər mükafatçısını doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir!
Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!Mətbuat xidməti
əfa VƏLİYEVA (Şəfa Elxan qızı Vəliyeva) 1988-ci il iyulun 22-də Göyçə mahalının Dərə kəndində dünyaya göz açıb.2005-2009-cu illərdə Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Gəncə filialının “İbtidai təhsilin metodikası və pedaqogikası” fakültəsində bakalavr dərəcəsu üzrə ali təhsil alıb. İlk kitabı kiçik həcmli hekayələrdən ibarət olan “Ümiddən olan qurbanlar” 2010-cu ildə işıq üzü görüb. “BUTA” -2012 Qadın yazarlar seminarının iştirakçısıdır.
2012-ci ildə Azərbaycan Respublikası Gənclər-İdman Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirlilən və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi tərəfindən həyata keçirilən ”Bölgə yazarlarına dəstək” layihəsi çərçivəsində “Bölgələrdən səslər” kitabında hekayəsi dərc olunaraq ilk dəfə olaraq Respublika səviyyəsində ictiamiyyətin nəzərinə çatdırıldı.
2014-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən və həyata keçirilən “Vətən sevgisi sərhəddən başlamır, sərhəddə bitmir” layihəsi çərçivəsində işıq üzü görən “Bitməz könlümüzün Vətən sevgisi” antologiyasında şeiri dərc olunaraq ictimaiyyətin nəzərinə çatdırılıb.Həmin layihədə fəal iştirakına görə Sertifikata layiq görülüb.
2015-ci ildə “Zərrələr” layihəsi çərçivəsində işıq üzü görən “Zərrələr” antologiyasında şeirləri dərc olunaraq ictimaiyyətin nəzərinə çatdırılıb.
“Qafqaz Media” İctimai Birliyi tərəfindən “Cəsarətli qələm” və “Peşəkar jurnalist” media mükafatlarına layiq görülüb.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində “Ən sadə şəkil” hekayəsi Türkiyə türkcəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Tokat şəhərində fəaliyyət göstərən TOSAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) rüblük orqanı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin yeni 40 sayında dərc olunub.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi və “Nəsr” bölməsinin redaktorudur.Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvüdür.Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin birgə layihəsi olan 3-cü “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimidir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsüdür.Gənclər mükafatçısıdır.***
Başımdan sevda havası
Duman-duman çəkilir ey…
Kədərlə sevinc davası
Baxış-baxış sökülür ey…Ey… bəxti olmayan sevdam,
Xoşuna gələn bəddimi?
Ey… yoxluğuyla ovudan
Hisslərimin sərhədini…Yox-dediyin əbədi Var!
Var-dediyin könlü yıxar.
Adında eşq məbədi var,
Əlim günbəzinə qalxar…***
Qapı acıq, taybatay,
Getmək ürək istəyir.
Bax bu il… elə bu ay
Ölmək ürək istəyir.Ölməyə söz vermirəm,
Gedirəm… bax, gedirəm.
Sənə vida etmirəm,
Dərdə qonaq gedirəm.Gedişlər möhtəşəmdi,
Yola salan sağ olsun.
Dilimdə pörşələndi,
Burax, sözüm dağ olsun.Könlünə xoş gəlmədim,
Yolum uzağa düşdü.
Mən səni tərk etmədim,
Səndən qabağa düşdüm.“AĞARMIŞ GÜN”
Səndən ayrılmaq
səninlə yaşamaqdı, əslində,
sonsuz kədərləri.
Səni unutmaq
əbədilik qazandırmaqdı, əslində,
yaddaşımdakı xatirələrə.
Səni sevmək
Dünyadan bac almaqdı, əslində,
acılmayacaq sabahlara.
Sənsiz ölmək
ağarmış günlərə bürünməkdi, əslində,
kəfən əvəzinə.
Bağışla.
Sözündən çıxdım yenə də.
Ağartmadım günlərimi,
İstərsən,
Bağışlama.
Və bir daha heş kimi
Yollarına baxmaqdan qarasını itirən
göz kimi
ağarmış günə yollama.***
Əntiqə Səməndərə
Dostum, küsə bilərsən,
Yenə ikinci oldun.
Getdi bütün sevgilər,
Mənsə seyrci oldum.Sənə “bağışla” demək
Günahım sayılacaq.
Dodağım büküləcək,
Gözlərim qıyılacaq.Bu qız sənə tanışdı,
Darıxar özü üçün.
Gəl, bir şeir danışım,
Elə belə, söz üçün.Küssək də hər axşamdan,
Bu günlə barışmışıq.
Bir də, soruşmasan da,
“O”nunla ayrılmışıq.***
Yaxşı ki, soruşmadın
Bu il də əhvalımı.
Gözümdən oğurladın
Köhnə, nimdaş halımı.Sən soruşmadın deyə
Mən də “sənsiz” olmadım.
“Darıxmaqdan ölməyə”
Bir il cığır salmadım.Amma… birdən inciyər
O kicik söz: – necəsən?
Gərək elə mən deyəm?!
Özün söylə! Necəsən?***
Üşüdünmü bu axşam?
Keçdimmi ürəyindən?
Mən elə darıxmışam.
Sən bildinmi, bilmirəm…Ütüləyib yığdığım
Xatirələri açdım.
Bir vaxtlar utandığım
Şəkillərinə baxdım.Adın şəkdim… bəzəndi
Dünyam nişanlı qıztək.
Günlər ürək üzəndi,
Gəl, ömrün ipini çək.Gəl, götür əllərimdən
Əlinin yaddaşını…
Pozmağa da cəhd elə
“Dəli”nin yaddaşını.Üz bütün ümidləri,
De ki, heş olmamışam.
Yandırdım şəkilləri,
Üşüdünmü bu axşam? -
Şəfa Eyvazı doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (21 iyul 1987-ci il)
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi,yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsini, Gundelik.info və Edebiyyat-az.com saytlarının Məsul katibini
doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə uğurlar diləyir! Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın!
Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!İnşAllah!Mətbuat xidməti
Şəfa EYVAZQIZI (Kazımova Şəfa Eyvaz qızı) 1987-ci il iyulun 21-də Gədəbəy rayonunun Qoşabulaq kəndində dünyaya gəlmişdir. İlk təhsilini doğma kəndində almışdır. 2003-cü ildə Bakı Qızlar Universitetinə daxil olmuş, həmin universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2007-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinə magistraturaya qəbul olmuş və 2009-cu ildə həmin universiteti də fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2012-ci ildən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin dissertantıdır. Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisidir.Gündəlik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavinidir.
Bədii yaradıcılığa hələ uşaq yaşlarında başlamış, heca vəznində bir çox şeirlər yazmışdır. Universitetdə təhsil aldığı müddətdə “Humay” poeziya dərnəyinin fəalarından olmuş, bir sıras mətbu orqanlarda şeirləri çap olunmuşdur. 2006-cı ildə “Keçə bilsəm bu sınağı” adlı ilk şeir kitabı çapdan çıxmışdır. Yaradıcılığının ilk illərində heca vəznində şeirlər yazmağa üstünlük versə də, sonralar sərbəst vəzndə daha çox yazıb yaratmışdır.Ehtiyac
Mənim yuxularım qarışır, Ana!
Qarışır, içindən çıxa bilmirəm.
Darıxır ürəyim içimdə, Ana!
Darıxır, özümü yıxa bilmirəm.Sənin əllərinin kəraməti var,
Gəl, topla dağınıq ruhumu yenə.
Qan verən yaramı ürəyinə sar,
Bir tək ürəyini sıxa bilmirəm.Zaman tərs yellənir, ömür viranə,
Dağıdıb küləklər könül evini.
Ya ruhum sovrulub bir küncə yenə,
Ya da ki çıxmışam yoxa, bilmirəm.Bu suçlu taledə müttəhim özüm,
Hakim də özüməm, qınama, Ana!
Elə dəyərsizə ağlayır gözüm,
Sonradan üzünə baxa bilmirəm.02.06.2015
Məhəbbət
Nə qədər qaçsan da küncə bucağa,
Gəlib düz içindən keçər məhəbbət.
Doldurar badəyə şərbət əvəzi,
Axan göz yaşını içər məhəbbət.İcazə istəməz, çalar qəlbini,
Göz yaşı gətirər, verməz səadət.
İçində cücərən yaşıl ümidi,
Qazıyar kökündən, biçər məhəbbət.Qapayar, gözlərin doğrunu görməz,
Dilində bal dadar acı həqiqət.
Getmək istədimi əliboş getməz,
Ruhunla dünyadan köçər məhəbbət.Dəlib ürəyini keçsə də gözəl,
Axan göz yaşını içsə də gözəl.
Ruhunla dünyadan köçsə də gözəl…
Nəğmədi, haraydı, haydı məhəbbət
Tanrıdan insana paydı məhəbbət…16.04.2013
-
Əsmər Qasımlını doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (21 iyul 1991-ci il)
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Rəhbərliyi Sizi,yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsini, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktor müavinini doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə uzun ömür, möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə, ədəbi-bədii yaradıcılığınızda bol-bol uğurlar diləyir! Dodaqlarınızdan gülüş, yanaqlarınızdan təbəssüm əskik olmasın! Sevib, sevdiyiniz insanların əhatə dairəsində olun!
Mətbuat xidməti
Əsmər QASIMLI (Qasımova Əsmər Eldar qızı) 21 iyul 1991-ci ildə Ağdam rayonunun Mirəşəlli kəndində anadan olub.1997-2008-ci illərdə orta məktəbdə təhsil alıb.2008-2013-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Filologiya fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb.2013-cü ildə Təhsil Nazirliyinin keçirdiyi müəllimlərin işə qəbulu imtahanından keçərək Ağdam rayonu Ə.Vəliyev adına II Baharli ümumi orta məktəbə müəllim kimi təyin olunub. Eyni zamanda A.Kərimov adına Bənövşələr tam orta məktəbində də ixtisasim üzrə müəllim kimi fəaliyyət göstərir.
6 mart 2015-il tarixdə Gündəlik İnformasiya Agentliyinin Yönətim Kuruluna Fəxri üzv qəbul olunub.Qara gözlərində yasa büründüm
Qorxdum, gətirələr gözə bu eşqi,
İstədim əlinlə bəzə bu eşqi,
Qismət arzuladım bizə bu eşqi,
Sən gedən yollarda özüm süründüm.Adını yazmışdım hər diləyimə,
Sanırdım çatarsan sən köməyimə,
Dar gəldi bu sevinc gen ürəyimə,
Sevgimlə qəlbinə böyük göründüm.Hər gülə, çiçəyə axmadım,gülüm
Qəlbini odlara yaxmadım,gülüm,
Ağına, bozuna baxmadım, gülüm,
Qara gözlərində yasa büründüm.Qarabağım
Mizrab toxunanda sədəfli saza
Deyərdik hüsnündən şan Qarabağım.
İyirmi ildir ki, düşmən əlində,
İşğalda verirsən can, Qarabağım.Sınıbdır vüqarı sənsiz bu xalqın,
Başımız dumanlı, fikirlər dalğın,
Gəlməyir qulağa toy-büsat çalğın,
Ağlayır ürəyin qan, Qarabağım.Taleyin hökmüdür bu həsrət, bu dərd
Mərdin şəhid oldu, yetmədi namərd
Tapmayır qeyrətsiz özündə qeyrət
Olmağa qoynunda xan, Qarabağım.Sən orda əsirsən, biz burda yesir
Sənə gələn yolu yağılar kəsir.
Çağırış səsinə kimlər tələsir?
Almırıq fələkdən kam, Qarabağım.Dirənib səbrimiz nəhayət daşa,
Bayrağı sancarıq sinəndə qoşa.
Ulu yurd! Can vətən! Əbədi yaşa!
O zaman olarıq tam, Qarabağım!!! -
“Zülüm və Yoxsulluq Mehdiyyət Dövründə Sona Çatacaqdır”
Dünya miqyasında kasıblığı inkişaf etdirən xüsusi bir təşkilat var. Böyük dövlətlərin irəli gələnləri, məşhur kapitalistlərin, bir çox mərkəz bankın dəstəyi ilə bu əldə edilir. İqtisadi böhran, kasıblıq xüsusi qrumlar tərəfindən həyata keçirilir. Mehdiyyət dövründə isə bu qrupların və qrumların fəaliyyəti durdurulacaqdır.
Bu qrumlar başda İngiltərə dərin dövləti olmaqla dünyada ölkələri özlərindən asılı vəziyyətə salaraq, kreditlə siyasəti yönləndirirlər. Zəif dövlətləri faiz dərəcəsi yüksək olan borc bataqlığına tələyərək özlərindən asılı vəziyyətə salırlar. İnkişafları yüksək olan ölkələri təsir altına sala bilmədikdə, müxtəlif siyasi oyunlarla daxildən parçalayaraq bütün sərvətlərinə əl qoyurlar. İç savaş çıxardırlar və ya özlərinin təşkilatlığı ilə yaranan terrorçu qruplarını bəhanə edib girdikləri ölkələrdən oğurladıqları qızılları isə İngiltərə mərkəzi bankında saxlayırlar. Bu pulların bir qismi yenidən silahlara, savaşlara, terrorçulara, radikal qruplara istifadə edilir, ajanlarına, şəxsi məqsədlər üçün planlarına yönləndirilir, digər qismi isə sadəcə banklarda dondurulur.
Digər bir problem İsrafçılıq
Dünyada milyardlarla ərzaq zibilliyə atılır, insanlar isə buna dur deyə bilmirlər, hətta bu barədə çox az fikirləşirlər. Və hətta özləri artıq israfçılığı gündəlik həyatlarının bir hissəsi kimi yaşayırlar. Bu isə yenə öz növbəsində insanların dini dəyərlərdən uzaq düşməsi ilə baş verir. Dini-insani-vicdani dəyərlərin unudulması şeytanın insanlara təsir etmə gücünün artması ilə mümkün olur. Rəbbimiz Quranda israfçılıq şeytanın qardaşlarındandır deyə bildirir. Bu nə məna kəsb edir? Yəni israfçılıq əxlaqı ilə insanlar özlərinə ən yaxın şeytanı görürlər, onun istədiyi tərzdə yəni israf edərək onun istəyini doyuzdururlar. Bir-birilərinə isə yaxınlıqları, sevgiləri bu səbəbdən azalır və dünyada yardımlaşmayan insanların sayı çox sürətlə artır. Hər kəsə yetəcək və artacaq nemətlər şeytan tərəfindən, beləcə insanların öz əlləri ilə məhv edilir. Nəticədə bütün insanlığa və dünyaya vurulan maddi və mənəvi ziyan artır.
Xəsis olmaq, Hərislik etmək
Xəsislik haramdır. Allahın əmanət verdiyini yığmaq, xeyir işlərə sərf etməmək Qurana uyğun deyil.(Adnan Oktar)
Rəbbimiz Quran-i Kərimdə ümumiyyətlə pulu yığıb saxlamağı qadağan etmişdir. Çünki bu zaman iqtisadiyyat lazım olduğu səviyyəyə çatmır, bəzi bədniyyətli qruplar üçün fürsət yaranmış olur ki, bunların nəticəsində bütün yer üzündə aclıqdan əziyyət çəkən insanların vəziyyəti göz qabağındadır. Yəni insanlar Allahın buyruqlarından uzaqlaşdıqca şeytani sistemlərdən asılı vəziyyətə düşür və səfalət artmış olur. İnsanlarda vicdan, mərhəmət, qayğı, fərdakarlıq hissləri zəifləyir, üstəlik insanları daha da mənəvi yöndən zəiflədən xüsusi təbliğat sayəsində dünyanın qəddar yer olduğuna inanırlar. Güclünün zəifi əzdiyi dünyada əzən və əzilən əslində insanların özləri olur. İnsanları dünyadakı nemətlərin hər kəsə çatacaq şəkildə olmadığına inandırırlar. Halbuki buna inandırmağa çalışan qüvvələrin özləri insanların sərvətlərini, dünyanın təbii ehtiyatlarını sözün əsl mənasında talan edirlər. Məsələn dünyada su ehtiyatları kifayət qədər deyil deyənlərin özləri çox yaxşı bilir ki, sadə golf sahələrinin otlarına sərf olunan su ehtiyatı bütün Afrikanın içəcəyi su qədərdir. Futbolda transfer olunmuş oyunçulara milyonlarla pul verilməsi normal, acından ölən insanlara yardım etmək üçün isə ayrılan vaxt və verilən pullar anormal göstərilir deyil, bilərkdən heç bəhsi də açılmır, əksinə saatlarla boş-boş futbol taktikalarından söhbət edilir. Sosial medyanı, televiziya aləmini bilərəkdən insanlara mənfi təsir edəcək, onları pasivləşdirəcək şəkildə qururlar.
Dünyada bu dələduz sistemə tezliklə Mehdi son qoyacaq inşaAllah. İnsanların ruzilərini lazımsız yerlərdə dövr etdirən, insanları materyalistləşdirən, kapitalistləşdirən, insanlığın sonunu gətirəcək əxlaqı yayan bu alçaqlıqlar qısa zamanda duracaq.
Pis vərdişlər, Aludəçilik
Əxlaqi dəyərlər zəiflədikcə yerlərini pis vərdişlər tutur. Hətta insanlar onlara fizikən və maddi olaraq da ziyanlı olan içki və siqaretlərin aludəsi olurlar. Qeyd edək ki, tütün və içki ticarəti dünyada 18-ci əsrdən başlayaraq İngiltərə dərin dövləti tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. Əsarətləri altına saldıqları ölkələrdə tütünçülüklə həm torpaqlar zəbt edilmiş, həm də əhalisi işləməyə məcbur buraxılmış, üstəlik sağlamlıqları da korladılmışdır.
Bildiyimiz kimi, tütün və spirtli içkilər beyinə çox mənfi təsir edir. Tütünlə, içkilərlə insanların beyinləri keyləşdirilir. Bunlar bir növ onların siyasətlərinin bir hissəsidir. İngiltərə tarix boyu millətlər üzərində hakimiyyət qurmasını həm də tütün və içki bazarını inkişaf etməklə də əldə etmişdir.
• İnsanları öz bədənlərinin əsirinə çeviriblər.
• Düşünmə bacarıqlarını, duyğularını zəiflədiblər.
• Və kifayət qədər böyük pullar insanlığa heç bir xeyiri olmayan sahədə əsr edilmiş, insanlar canları bahasına bir daha məğlub vəziyyətə düşüblər.Hal-hazırda dünyada dəccalın sistemi işləyir və insanlar buna örgəşiblər. Bir məsəl var alışılmışlıq, qudurmuşluqdan pisdir. Alışılmışlıq qlobal mənəvi böhran deməkdir. Çünki bu zaman baş verən ən vicdansız və ağıla-sığmaz hadisələr insanlar tərəfindən normal hal kimi davam etməyə məhkum buraxılır. Bir sözlə insan dəyişmədən dünya dəyişməz. İnsanları oyadacaq, mənəvi dünyalarını dirildəcək olan isə elmin şahı Hz.Mehdidir. Mehdiyyətin gücü ilə ifşa olunan bütün bu qrumların fəaliyyəti fitnəsi zəifləmiş olacaq. Necə ki, onlar dünyadakı ruzini, yaxşılığı tərsinə çevirib insanlığın zərərinə istifadə edirdilərsə, onların sistemi Hz. Mehdi tərəfindən tərsinə əvvəlki halına qaytarılıb insanlığın xeyrinə çalışacaq.
Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in bir hədisində bu belə izah edilmişdir, Mehdi dövründə o qədər bolluq olacaq ki, insanlara paylanılan var dövlətin çoxluğundan insanlar mənim daha heç nəyə ehtiyacım yoxdur deyəcək. Hər kəs varlı və yaxşı yaşayacaq.
Bəs bu necə olacaq? Bir çox insan bunu qeyri-mümkün hal kimi qəbul edir, demək asandır deyirlər.Demək deyil, əməl etmək çətin deyil. Milyardlarla ərzaq israf olunmadıqda düşünün kasıblıq olarmı, milyardlarla pul silahlara, savaşlara sərf edilmədikdə, nə miqrant problemi olar, nə şəhərlər alt-üst olar, nə də aclıq-səfalət, imkansızlıq.
Quranın əmrinə uyğun olaraq, ehtiyacdan artıq qalan- ehtiyyacı olanlar üçün sərf edilməlidir əmrinə tabe olan insanlar olsa milyonlar yığılıb saxlanılmaz, kasıb bir insan tək başına buraxılmaz dərhal hər cür yardım əli uzadılar. Hər yerin inkişaf etməsi üçün səy göstərilər, dünyanın hər yeri bağlıq-baxçalıq və cənnət kimi olar.
Dəccalın məqsədi dünyayı cəhənnəmə çevirməkdir. Hz.Mehdi isə əksinə dünyanı Cənnət kimi edəcəkdir. O günlər gələcək inşaAllah. Amma 2023-ci ilə qədər bir çox böyük hadisələr baş verəcək, bütün dünya artıq dəccalı tanıyıb, ona dur deyəcək.
CİDDİ MƏSƏLƏLƏR QEYRİ-CİDDİ HALA SALINIRSA, VAXTIN GƏLMƏSİ BƏS EDİR Kİ, DÜZLƏ SƏHVİN HARADA OLMASI HƏR KƏS TƏRƏFİNDƏN QƏBUL EDİLSİN.
“Hər xəbərin reallaşacağı bir zaman vardır. Yaxında siz də həqiqəti biləcəksiniz.” (Ənam surəsi, 67)
-
Xəyalə SƏFƏROVA.”Əsəbləri cilovlamağın ən zövqlüyolu…”
Səhər yuxudan durduğunuzandan etibarən əsəbinizə hakim olabilmirsiniz? Yoldaşınıza, dostunuza, hətta yolda rastgəldiyiniz insanlara hirslənib özünüzdən çıxırsınız? Hər gün bu narahatlıq verən hissləri yaşayıb heç bir şəkildə həll yolu tapa bilməmiş ola bilərsiniz. Ancaq həll yolu həm çox asan, həm də çox zövqlüdür… Əsəbsizi daxilənnarahat etdiyi kimi, birmüddət sonra sağlamlığınızı da pozmağa başlayacaq. Aparılan təqdiqatlar nəticəsində əsəbin zehni və fiziki bir çox mənfi təsirlərə yolaçdığı məlum olmuşdur. Bağışlayıc ıolmamaq, əsəbləşmək insanda psixoloji gərginlik yaradır. Bu gərginlik isə birmüddət sonra ürək ritminin artmasına, ürək xəstəliklərinə səbəb olan hormonal dəyişikliklərə, nevroloji pozuntulara vəya yaddaşıni tməsinə səbəb olur. Hormonlarda baş verən nizamsız dəyişikliklər isə immunsistemi pozuntuları başdaolmaqla, şəkər xəstəliyi, yüksək təzyiq kimi xəstəliklərə səbəb olur. Başağrısı, təzyiq, dəriproblemi, mədə və tənəffüs problemləri kimi fiziki problemlərlə yanaşı kefinizinolmaması, daima gərgin olmağınız kimi duyğusal problemləri dəyaşamağa başladıqda gücünüz dahada qırılır… Bəzi insanların üzərində durmadığı bir sirrvar. Ruhumuz, bədənimiz bütün hüceyrələrimiz Allahın nəzarətindədir. Allah unudulduqda hüceyrələr bədənə hücum etməyə başlayır. Allahı düşündükdə, hər hadisəni Allahın yaratdığı qədər çərçivəsində baş verdiyini düşündükdə isə nə əsəb qalar, nə də kədər. Çünki əsəbin səbəbi baş verən hadisələrin mənfi olduğunu düşünməkdir.Halbuki qədər daxilində baş verən hərşey xeyirlə və hikmətlə yaradılır. Allahin isanların mənfi kimi gördükləri hadisələri xeyirlə yaratdığını «Bəqərə» surəsinin 216-cı ayəsində bu şəkildə bildirmişdir. «…Olabilsinki, sevmədiyiniz bir şey sizin üçün xeyirli, sevdiyiniz bir şey isə sizin üçün zərərli olsun. Allah bilir, sizisə (bunu) bilmirsiniz». Bu dünyada Allahın sizi imtahan etmək üçün yaratdığı hərhadisə hələ siz doğulmadan öncə qədərinizdə yazılmışdı. Qüsursuz yaradılmış qədərə qarşı ən gözəl davranış Allahın razı olacağı şəkildə qarşılıq vermək olar. Allahın insanlara tövsiyə etdiyi gözəl əxlaq xüsusiyyətlərindən bəziləri- əsəbini boğmaq,əsəbləşmək əvəzinə təvəkkül etmək, səbir göstərmək, əfvedici,sevgi dolu olmaq, vicdanlı və Qurana uyğun ədalətli qərar qəbul etməkdir. Rəbbimiz bir ayədə bağışlamağı bu şəkildə tövsiyə etmişdir. “Sən bağışlama (yolunu) tut, yaxşı işgörməyi əmr et və cahillərdən üz döndər”. (Ərafsurəsi, 199) Əsəb, gərginlik, narahatlıq, depressiya kim iinsanı mənəvi olaraq narahat edən hisslərin düzəlməsi üçün uzun müddətli psixoloji müalicə almağınıza ehtiyac yoxdur. Sizə mənfi kimi görünən hadisələr qarşısında bir dəqiqə qədəri düşünüb «bu hadisəni Allah yaradır» deyə qəlbinizdən keçirdikdə Allahın sonsuz gücü və ağlına təslim olub daima xoşbəxt yaşayarsınız İnşaAllah…..
-
Qətl törətmək, təcavüz etmək, oğurluq etmək seçiminə hörmət!
Zövq üçün insan həyatına qəsd etməyi biz nə üçün qətl adlandırırıq?
Çatdırmaq istədiyim fikrin aydın olması üçün mövzuya bir az fərqli yöndən başlayıb nəticəyə gəlməyə çalışacam. Gəlin belə bir hadisənin olduğunu təsəvvür edək; hansısa bölgədə bir qatil tutulur. Qatil uzun müddətdir ki, bu qəsəbədəki yüzlərlə insanı gizli-gizli qətl edirmiş, polis də nəhayət ki, qatili tuta bilir. Qatil məhkəmədə, müdafiəsində çıxış edir:” Hər kəsin bir həyat tərzi var, fikirlərə, seçimlərə hörmətlə yanaşmaq lazımdır. Biz azad, demokratik cəmiyyətdə yaşayırıq, hər kəsin seçim azadlığı var. Mən insan öldürməkdən zövq alıram. Mən də sizin kimi insanam, bu həyat da mənim seçimimdir, necə ki, mən sizin həyat tərzinizi, seçiminizi qəbul edirəm, necə ki, siz cəmiyyətdəki fərqli fikirləri qəbul edirsiniz, buna azadlıq deyirsiniz, insan öldürmək də mənim seçimimdir, mənim azad yaşamaq hüququmdur, siz məni həbs etməklə mənim hüququmu əlimdən alırsınız, mənim seçimimə hörmət etmirsiniz”. Dediyi sözlər ilk baxışdan bəzilərinə məntiqli görünə bilər, amma həm məntiqsiz, həm də haqsızdır. Zövq üçün insan həyatına qəsd etməyi biz nə üçün qətl adlandırırıq? Dini qaynaqlara görə Allah bizə insan öldürməyin çirkin əməl olduğunu bildirdiyi üçün, qadağan etdiyi üçün. Qanuni olaraq isə yenə sahib olduğumuz insani, mənəvi və elə məhz dini dəyərlər əsasında öyrənərək tərtib etdiyimiz qanunlara görə insan həyatını qanuni istisnalar xaric toxunulmaz sayırıq. Hal-hazırda dünyada istisnasız bütün ölkələrin qanunvericiliyində səbəbsiz yerə, zövq üçün insan öldürmək cinayət hesab edilir və cəza tətbiq edilir.
Bu yuxarıda çəkdiyim nümunənin indi başqa bir variantını təsəvvür etməyinizi istəyim. Hansısa bir qəsəbədə uşaqlara təcavüz edən birinin nəhayət ki, tapılaraq tutulduğunu təsəvvür edin. Bu cinayətkar da məhkəməsində, yuxarıdakı digər cinayətkarın səsləndirdiyi ifadəni qətl deyil, təcavüz nümunəsi ilə eyni cür dediyini təsəvvür edin. Bunu kimsə qəbul edə bilər? Uşaqlara təcavüz etmə azadlığı, uşaqlara təcavüz etmə seçiminə hörmət! Aydındır ki, ağlı yerində olan heç kimin, normal yanaşa biləcəyi bir düşüncə tərzi deyil.
Bu misalı eyni ilə oğurluq edən biri üçün də düşünə bilərsiniz. Yenə yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bu əməl də, istisnasız bütün dünya ölkələrinin qanunvericiliyinə görə cinayət sayılır və cəza tətbiq edilir.
Gördüyümüz kimi, bu cür şəxslərin etdikləri şeylər onların məntiqi ilə seçim haqqı, yaxud fikir azadlığı və s. kimi şərh oluna bilər, amma bu dünyada insan müəyyən dəyərlərə sahibdir. Sahib olduğumuz insani dəyərlərə görə tərtib etdiyimiz qanunlara görə isə bu cür əməllər seçim azadlığı deyil, başqasının yaşamaq hüququna qəsddir, başqasının yaşamaq hüququna təcavüzdür, dolayısı ilə cinayətdir.
İndi gələk bu yazımın mövzusu olan əmələ – homoseksuallığa. Homoseksuallığın mahiyyət etibarı ilə nə olduğunu hamı bilir. Qısa olaraq cinsi münasibətdə sərhəd tanımayan, heç bir əxlaqi norma tanımayan bir qrup insan deyə bilərik. Bu, ilk olaraq insana elə gələ bilər ki, cinsi münasibətdir, hər kəs necə istəyir, kiminlə istəyir münasibətdə ola bilər, onların haqqlarıdır, kimə nə. Lakin məsələ bu cür bəsit deyil.
Fikrimi belə bir nümunə ilə izah edim. Bir narkoman təsəvvür edin. Narkotikadan zövq alır, ama narkotik zərərlidir və ölümcüldür. Qanuni olaraq da qadağandır.
Homoseksual biri öz həyatını onsuz da istədiyi kimi yaşayacaq. Şəxsi olaraq özü necə istəyirsə, elə də yaşayacaq. Lakin homoseksuallığın təbliğ edilməsi zərərli bir əmələ çevrilir. Çünki homoseksuallıq zərərli bir şeydir. Aparılan elmi araşdırmalar göstərir ki, homseksualların, demək olar ki, hamısı QİÇS xəstəsidir. QİÇS xəstəliyinin də dərəcəsi artarsa, ölümcül bir xəstəlik sayılır. Amerika Birləşmiş Ştatları hər il QİÇS – lə mübarizə üçün 24 milyard dollar maddi vəsiat ayırır. Yəni bu insanlar ölümcül xəstəlik daşıyıcısıdırlar. Bundan əlavə, homoseksuallıq dövlətlərin, cəmiyyətlərin əsası olan sağlam ailə prinsipini zədələyən təhlükəli bir amildir. Eyni zamanda, gənclərin psixoloji, mənəvi olaraq depressiyaya düşməsinə, intihara meyillənməsinə, narkotik vasitələrə aludə olmalarına səbəb olan bir yoldur. Aparılan araşdırmalara görə homoseksualların böyük əksəriyyəti cinayətə və intihara meyilli olurlar. Cəmiyyət üçün, insanlıq üçün təhlükə sayılacaq bu halın təbliğ edilməsi dövlət quruluşlarının, cəmiyyətlərin sağlam əsasına ciddi təhlükədir.
Müxtəlif araşdırma şirkətlərinin araşdırmalarına əsasən dünya miqyasında homoseksuallara milyonlarla uşaq verilir. Təkcə Amerikada homoseksual cütlüklərlə yaşayan 94627, vaildeynlərində biri homoseksual olan 6-14 milyon arası uşaq var. Faktiki göstəricilərə əsasən bu uşaqların böyük əksəriyyəti homoseksual “ata – anaları” tərəfindən cinsi istismara məruz qalıb. İndi mənim bu yazıya başlayarkən verdiyim misalı yenidən düşünün. Normalda uşağa təcavüz ağır cinayətdir və o şəxsə cinayətkar deyilir. Ama bunu homoseksuallar edəndə buna seçim haqqı deyilə bilir. Bu həqiqətən də təhlükəli haldır. Milyonlarla uşaq bu azğın məntiqdəki insanlara əmanət edilib, bu uşaqların hamısı təcüvüz təhlükəsi ilə üzbəüzdürlər. Həm də sadəcə təcavüz deyil, o uşaq normal şəkildə böyüyə bilməz təbii ki. O cür ailələrdə böyüyən uşaqların çox böyük əksəriyyəti əxlaqi olaraq çökmüş bir şəkildə, potensial cinayətə meyilli bir fərd olaraq böyüyəcəklər. Dolayısı ilə yaxın gələcəkdə məhv olmuş bir gənclikdə dünya qarşımıza çıxmasını istəmiriksə, bu cinayətə lazımi münasibəti göstərməliyik.
Homoseksuallıq genetik deyil, xəstəlik deyil. Aparılan elmi araşdırmalara əsasən heç bir homoseksuallıq geni aşkarlanmayıb. Uşaq dünyaya ya kişi, ya da qadın olaraq gələ bilər. Eyni zamanda homoseksuallıq bütün dinlərdə qəti şəkildə haramdır. Allahın heç bəyənmədiyi bir əməldir. Dinlərin doğru olduğu elmi olaraq isbat edildiyinə görə, dinlər haqq olduğuna görə heç bir inanclı insanın homoseksuallığın təbliğinə laqeyd qalması mümkün ola bilməz. Homoseksuallıq seçimdir. Lakin bunun necə bir seçim olduğunu bu yazının başında verdiyim nümunələrlə müqayisə edin. “Hər seçim haqlıdır, seçimlərə hörmət etmək lazımdır”, – fikrinin yanlışlığını yazının başlığında vermişəm. Homoseksuallıq cinayət sayını, uşaq təcüvüzünü, narkotik istifadəsinin yayılmasını, gənclərin yanlış yollara getməsini, əxlaqi olaraq çökmələrini və intihara meyl etmələrini təmin edən bir sistemdir. Dolayısı ilə bu seçimin doğurduğu nəticə hər cür əxlaqsızlığın və cinayətin yayılmasının önünü açmaqdır.
Homoseksuallıqla bağlı əhəmiyyətli bir məqamı da unutmamaq lazımdır. Homoseksuallıq dünya miqyasında çox aktiv şəkildə təbliğ edilir. Homoseksuallar üçün xüsusi günlər təyin edilir, bu günlər başda İngiltərə, Amerika olmaqla bir sıra dövlətlər səfirlik, konsulluq binalarından öz ölkə bayraqlarından da böyük homoseksuallıq bayrağı asır, sosial şəbəkələrdə rəsmi dövlət hesabı səhifələrindən bu bayraqları paylaşırlar. Eyni zamanda dövlət başçıları homoseksuallarla şəkillər çəkdirir, rəsmi prezident səhifələrindən qürurla paylaşırlar, hər ölkədə, hamısı İngiltərəyə bağlı olmaqla, yeni-yeni homoseksuallıq təşkilatları açılır, dövlət məmurları, millət vəkilləri homoseksuallardan seçilir, homoseksuallığı dəstəkləməyən insanlar vacib postlara gətirilmir və s. Sənət dünyasında da homoseksuallıqla bağlı kliplər çəkilir, ən tanınmış müğənnilər homoseksual edilir, mümkün hər cür vasitə ilə homoseksuallıq qlobal bir şəkildə təbliğ edilir. Hətta diqqət etmisinizsə, ən çox istifadə edilən bir çox sosial şəbəkədə homoseksuallıq əleyhinə heç bir paylaşıma icazə verilmir. Bu nümunələri uzada bilərəm, əsas etibarı ilə, vəziyyət budur ki, hal – hazırda milyardlarla dollar vəsait ayrılaraq dünya səviyyəsində homoseksuallıq təbliğatı aparılır. Bəs homoseksallığın təbliğatı dünya üçün, ailə quruluşu üçün, sağlam cəmiyyət üçün, dövlət sistemi üçün təhlükəli olduğu halda niyə təbliğ edilir?
Çünki homoseksuallığın təbliğatı təbii ki, təsadüfi və spontan deyil. Bir neçə gün öncə dünya qaçqınlar günü idi, eyni zamanda homoseksuallıqla bağlı bir gün idi. Dünya qaçqınlar günü kiminsə yadına düşdü? İngiltərə, Amerika səfirliyinin sosial şəbəkə hesabları qaçqınlarla bağlı heç bir paylaşım etmədiyi halda, əsl ölümcül vəziyyətdə olan, həyatda qalmağa çalışan, kömək gözləyən qaçqınlar olduğu halda, onları yadan salan olmadı, lakin müəyyən bəzi çevrələr dünyanı ehtiyacı homoseksuallıq imiş kimi homoseksuallıq təbliğatı ilə məşğul oldu.
Qeyd etdiyim kimi homoseksuallığın təbliği təsadüfi və spontan deyil. Homoseksuallıq İngilis Dərin Dövləti tərəfindən dünya dövlətlərinin zəiflədilməsi, ailə bağlarının, cəmiyyətlərin çökməsi, dini dəyərlərə bağlı olan əxlaqi dəyərlərin çökməsi və öz inancları formasında olan, yəni materialist bir zehniyyətdəki azğın, sapqın bir cəmiyyət modelinin qurulması hədəfi icra olunur.
Homoseksuallıqla bağlı təbliğat ümumi planın sadəcə bir qoludur. İngilis Dərin Dövlətinin yaxın yüzillikdəki ingilis “alimləri” Tomas Maltusun, Tomas Hukslinin, Herberd Spencerin, Çarlz Darvinin ortaya atdığı heç bir elmi əsası olmayan, elmi olaraq çürük fərziyyədən qaynaqlanan darvinist inancı tətbiq edilməyə davam edir. İnsan öldürmək üçün, insan sayını azaltmaq üçün mümkün hər yola əl atılır. Səbəbsiz yerə müharibələr törədilir, münaqişə ocaqları yaradılır, labarotoriyada viruslar hazırlanıb insanlara yoluxdurularaq və s. yollarla insan sayının azaldılması istiqamətindəki İngilis Dərin Dövlətinin sahib olduğu klassik darvinist inanc tətbiq edilir. Homoseksuallıq da bu inancın tətbiq edilməsinin bir hissəsidir. Homoseksuallığın məqsədlərindən biri də, əsas etibarı ilə haqq dinlərə qarşı mübarizə aparmaq, ailə sistemini pozaraq əhalinin sayının azaltmaq, eyni zamanda materialist inanca görə ibtidai dövrdəki insani münasibətlər kimi, yəni azğın, sapqın münasibət sistemini, yeni xaotik dünya sistemini yenidən dünyaya hakim etməkdir. Bu qeyd etdiyim şeylər şəxsi fikirlərim, yaxud düşüncələrim deyil, materialist ideoloqların əsərlərində fəxrlə yazdıqlarıdır. Yəni ideologiyalarının bu cür olduğu əsərlərində sabit faktdır, hal-hazırdakı təbliğatın arxasında İngilis Dərin Dövləti adlı qaranlıq bir qurumun dayandığı da sabit bir faktdır. Homoseksuallığı təbliğ edən şəxslər də, qurumlar da, qurumların maliyyə dəstəyi də, təşkilatlar da, bu təşkilatların rəhbərləri də hara tabedir, bəlli olan şeylərdir. Bunlar bir az araşdırma edilərək əldə edilə biləcək faktiki məlumatlardır.
Bu yazıda çalışdım ki, məsələni hərtərəfli nəzərə çatdırım. Homoseksuallığın təbliğstı hər dövlət və cəmiyyət üçün olduğu kimi, bizim dövlətimiz və cəmiyyətimizin də sağlamlığına, bütövlüyünə böyük təhlükədir. Gənclərimizin sağlam böyüməsi, sağlam cəmiyyətimizin, güclü dövlət quruluşunun olması üçün ölkəmizdə və dünyada homoseksuallığın təbliğatına laqeyd qalmamalıyıq.
Savalan Məmmədli
-
Elmlə din bir yerə gələ bilərmi?
İctimai rəyə açılmış “Coğrafiya” dərslikləri sürətlə Azərbaycan mediasının gündəminə çevrildi. Dərsliyin bəzi paraqraflarında coğrafi məlumatları Quran ayələri müşayiət edir.
İctimai rəyə açılmış “Coğrafiya” dərslikləri sürətlə Azərbaycan mediasının gündəminə çevrildi. Dərsliyin bəzi paraqraflarında coğrafi məlumatları Quran ayələri müşayiət edir. Gündəmi ayaq üstə saxlayan tərəf isə ateist, darvinist düşüncəni mənimsəmiş, sosial şəbəkənin bir neçə tanınmış üzüdür. Onlarla əlaqədar olan media da bu bir neçə şəxsin fikirləri vasitəsilə ictimai rəy yaratmağa çalışır. İstəyirəm ki, məsələnin kökünə enib fundamental bir sual verim: elmlə din bir yerə gələ bilərmi?
Sualın cavabını praktiki yöndən, tarixi gedişata nəzər salaraq araşdıracağam. Elmə öz möhürünü vuran simaların dini kimliyi olub-olmadığına baxaq. Bir elm sahəsi üzrə bünövrə sayılan ideyaları irəli sürən, bu sahənin istinad mənbəyi sayılan əsərin müəllifinə, adətən, həmin elmin “bani”si və ya “ata”sı deyilir. Çox maraqlıdır ki, araşdırdığımız zaman görürük ki, istənilən elm sahəsinin və istənilən elm sahəsinin ayrı-ayrı budaqlarının baniləri Allaha dərindən inanan dindar şəxslərdir. Bir çox bu cür alimin bioqrafiyasını oxuyan şəxs elə biləcək ki, ömrünü Allahın varlığının, təkliyinin təbliğinə həsr etmiş bir şəxsiyyətin həyatını oxuyur. Onlardan bir neçəsini təqdim edəcəyəm:
1– Nyutonu məktəbdə keçdiyimiz fizika kursundan yaxşı tanıyırıq. Onun almalarla olan hekayəsini də bilirik. İsaak Nyuton klassik fizikanın və riyazi analizin atası qəbul edilir. Alimin ilk işləri optikaya aid idi: işığın yayılma, əksolunma və səpələnmə təbiətini kəşf etmiş, güzgülü teleskop düzəltmiş, bu gün “Nyuton halqaları” adlanan fenomeni müşahidə etmiş, işıq dalğasının uzunluğunu hesablamışdır. Onun “Başlanğıclar” adlı böyük əsəri (1713) özündən qabaqkı elmi müşahidələri ümumiləşdirmiş, ilk dəfə Yer və göy mexanikasının vahid sistemini yaratmışdır. Elə bununla da, klassik fizikanın əsası qoyulmuşdur. Nyutonun 3 qanunu bizə tanışdır. Bu qanunlar mərkəzi qüvvələrin təsiri ilə cisimlərin hərəkətini tədqiq edir. Ümumdünya cazibə qanunu Nyutonun adını daşıyır. Onun nailiyyətlərini daha da çox sadalamaq olar. Lakin bunlar belə Nyutonun, sözün əsl mənasında, düha olduğunu demək üçün kifayətdir.
Bəs onun dinə münasibəti necə idi? Elə az öncə bəhs etdiyimiz, klassik fizikanın əsası olan “Başlanğıclar”ın üçüncü fəslində Nyuton bu sözləri yazır:
“Günəşin, planetlər və kometlərin bu ən gözəl sistemi ancaq ağıllı bir Varlığın göstərişi və hökmranlığından doğa bilərdi… Bu Varlıq hər şeyə hakimdir, dünyanın ruhu kimi yox, hər şeyin Rəbbi kimi; elə bu hakimiyyətə görədir ki, ona “Hər şeyə qadir Rəbb”, yaxud “Kainatın Hökmranı” deyirik. …Hakim Allah əbədi, əzəli, tamamilə mükəmməl olan Varlıqdır”.
2– Qaliley haqqında danışılanda bəziləri bunu düşünür: Qaliley alim olub, Kilsə Qalileyi təqiblərə məruz qoyub, ona görə də din elmə qarşıdır. Sadəlöhv və nisbətən savadsız insanı asanlıqla inandırmaq olar. Sağlam düşüncəli insan isə buradakı məntiqi pozuntunu dərhal hiss edər. Ancaq gəlin biz Qalileyin özünün nə düşündüyünə baxaq. Qaliley “Böyük Hersoqinya Kristinaya məktub”unda belə yazır:
“Allah Müqəddəs Kitabdakı ifadələrdə olduğu kimi, təbiətin gedişatında da çox gözəl aşkar olunur… Bizə ağıl, düşüncə və dərrakə bəxş edən Allahın bizi bunların istifadəsindən çəkindirdiyinə inana bilmərəm”.
Qaliley Allaha səmimi inanan dindar şəxs idi. Qaliley elmlə din arasında heç bir uyğunsuzluq görmürdü. Uyğunsuzluq Kilsə doktrinalarında idi.
Qalileo Qaliley müasir fizikanın banisi hesab olunur. Qalileyin işləri bu gün elm dünyasındakı bir neçə “elmi inqilab”dan biri kimi qəbul edilir. 1609-cu ildə Qaliley üçqat, daha sonra 32 qat böyüdən teleskop qurmuşdur. Bunun vasitəsilə Yupiterin dörd peykini, Ay səthindəki dağları, Günəşin fırlanmasını və ondakı ləkələri, Veneranın səfhələrini kəşf etmişdir. Qalileyin həyatı və yaradıcılığı elmlə dinin vəhdətinə əyani, praktiki nümunədir.
3– Maykl Faradey klassik sahə nəzəriyyəsinin, elektronika, elektromaqnit nəzəriyyəsi və elektrokimyanın banisidir. Dövrünün daha bir düşünən beyni – bu dəfə XIX əsrdən. Faradey cərəyanlı naqil ətrafında maqnitin və maqnit ətrafında cərəyanlı naqilin fırlanmasını müşahidə etmişdir. Sonrakı tədqiqatları elektromaqnit induksiyasının kəşfi ilə nəticələnmişdir. Faradey bu gün kimyanın diqqət mərkəzində olan elektroliz hadisəsini öyrənmiş və onun qanunlarını vermişdir. Fizikaya qüvvə xətləri anlayışını daxil etmiş, maqnit sahəsində işığın polyarlaşma müstəvisinin dönməsini göstərmişdir. Bu gün bir çox fiziki hadisə, qanun və vahidlər Faradeyin adı ilə bağlıdır – elektrik tutumunun vahidi farad, Faradey effekti, Faradey ədədi və s.
Verdiyi töhfələri ixtisarlarla qeyd etdiyimiz bu insanın həyatında elmin yeri çox aydın görünür. Bəs Faradeyin həyatında din necə rol oynayıb? Cavab budur: din Faradeyin həyatında mərkəzi rol oynayıb. Maykl Faradey bütün qəlbiylə Allaha iman edən dindar idi. Faradey elmə verdiyi xidmətlərinə görə İngiltərə cəngavərliyinə layiq görülmüşdü. Lakin var-dövlət yığmağın və dünyəvi nemətlərin ardınca qaçmağın Müqəddəs Kitaba zidd olduğunu bilərək bunu rədd etmişdi. O, “axıracan sadə cənab Faradey” kimi qalmağı üstün tutduğunu deyirdi. O, London Kral Cəmiyyətinə iki dəfə prezidentlik təklifini də rədd etdi.
Din və elmin ayrılmaz olduğunu Faradey 1854-cü ildə “Zehni təlim” üzrə verdiyi mühazirədə İncildən sitat gətirərək təsvir edir:
“Mən inanıram ki: “Dünyanın yaradılışından bəri Allahın gözə görünməyən xüsusiyyətləri, yəni əbədi qüdrəti və ilahiliyi Onun yaratdıqları vasitəsilə üzə çıxır””.
İndi sual yaranır: şagirdlərə Nyutonun “Başlanğıclar” əsərini oxumağa icazə varmı? Şagirdlər Qalileyin həyat yolunu özlərinə nümunə götürə bilərlərmi? Şagirdlər Faradeyin mühazirələrində iştirak edə bilərlərmi?
Sualların cavabı çox açıqdır: əlbəttə! Çünki din ilə elmin arasında heç vaxt uyğunsuzluq olmayıb. Elə isə ateist, darvinistlər arasında düşən vəlvələnin, çaxnaşmanın səbəbini elmi yox, ideoloji aspektlərdə axtarmaq lazımdır.
Rafət Əlizadə
-
Mənalı həyat yaşamağın yolu
İnsan ömrü çox uzun görünsə də, həqiqətən, çox qısadır. Doğuluruq, həyatımızın bir qismi xatırlamadığımız uşaqlıq və yeniyetməlik dövründən ibarət olur, sonra ali təhsil, iş həyatı və ya ailə həyatı …
İnsan ömrü çox uzun görünsə də, həqiqətən, çox qısadır. Doğuluruq, həyatımızın bir qismi xatırlamadığımız uşaqlıq və yeniyetməlik dövründən ibarət olur, sonra ali təhsil, iş həyatı və ya ailə həyatı … İnsan keçmişə baxanda çox uzun görünən həyatından sadəcə bir neçə şey xatırlayır, gündəlik həyat insanı fiziki və zehni olaraq məşğul edir, günlərin necə keçdiyinin fərqinə belə varmır. Bu məqalədə xatırlatmaq istədiyim odur ki, neçə yaşda olmağınıza baxmayaraq, həyatınızı boş şeylərlə keçirməyin və sizə verilən ömrü ən gözəl şəkildə dəyərləndirin, çünki bizim bir də bu həyata qayıtmaq imkanımız olmayacaq.
“Mənalı həyat” necə olur? Bu sualı insanlara versək, hər kəs özünə görə fərqli cavab verəcək: kiminə görə mənalı yaşamaq ali təhsil almaq, kiminə görə ailə həyatı qurmaq, kiminə görə səyahət etmək, kiminə görə isə karyerasında yüksək yerlərə gəlməkdir. Bu nümunələrin sayını istənilən qədər artıra bilərik, ancaq görünən odur ki, nə ailə həyatı quranlar, nə səyahət edənlər, nə də yüksək vəzifə tutanların hamısı həyatlarından razı deyil və istədikləri kimi mənalı həyat yaşaya bilmirlər. O zaman insan özünə sual verməlidir, mənalı və gözəl həyat yaşamaq üçün nə edə bilərəm? Mənə verilən qısa həyatı necə faydalı keçirə bilərəm?
İnsanı ən çox sıxan məqsədsiz yaşamaqdır. İnsan hər şeydən öncə kim olduğunu, dünyaya nə üçün gəldiyini dərk etməlidir. Bir insan dünyaya gəliş səbəbini anlasa, ona verilən hər saniyəni ən gözəl tərzdə dəyərləndirərək sonsuz axirət həyatı üçün yaşayar. Bir də ölüm hər birimizə çox yaxındır, qoca, gənc, uşaq, qadın, kişi fərq etmir, bu gün yaşayırıq, sabah da mütləq yaşayacağıq deyə zəmanətimiz yoxdur. Ona görə həyatı uzun görüb mənasız yaşamamalıyıq, çünki hər şeyin hesabı var, etdiklərinə görə ya peşman olmaq, ya da sonsuz sevinmək imkanı var.
Bəli, biz dünyaya Allahın rizasına uyğun yaşamaq üçün gəlmişik, həyatımızın da məqsədi bu olmalıdır. Allahı sevmək, Onun sevgisini hiss etmək, Allahı tanımaq, Allahın verdiyi nemətlərə görə şükür etmək dünyada insanın dada biləcəyi ən gözəl nemət və zövqdür. Hər şey Allahı sevəndə gözəl olur, hər şey imanla dəyərli olur. Bəzi insanlar dünyaya təsadüfən gəldiyini, dünyada məqsədsiz yaşamaq haqqının olduğunu və öldükdən sonra da tamamilə yox olacağını düşünür. Buna görə də əlindən gələni edir ki, həyatı yaddaqalan və mənalı keçsin. Ancaq Allah unudularaq yaşanılan həyat sıxıntıdan başqa insana bir şey verməz. Belə yaşamaq necə çətin və sıxıntlı olar?! Bir çox insan ona görə xoşbəxt ola bilmir, halbuki Allah insanı sonsuz yaradıb, biz neçə on il burada yaşadıqdan sonra əsil həyatımız olan axirətə gedəcəyik inşaAllah. Etdiyi əməllərə görə axirətdə hesab verəcəyini bilən insan isə əsla zamanını boşuna keçirməz.
Yaxşı əməl sahibi olub özünü Allaha təslim edən şəxs ən möhkəm dəstəkdən yapışmış olar. Bütün işlərin sonu Allaha qayıdır. (Loğman surəsi, 22)
-
Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Sevginin gözləri” (roman) 40-cı hissə
Eldar ailəsini Şərifəgilə gətirdi. Fidan Yaşarı Təhminənin köməkliyi ilə çimizdirdikdən sonra yeməyini verdi, uşağın gözləri qızaranda evin balaca otağında yatızdırdı. Otaqda pəncərə yox idi, bu da Fidangilə başqa cür rahatlıq gətirirdi. Digər otağa keçəndə Təhminə Eldarla Qadirə qazandan yemək çəkirdi. Eldar Fidanı görəndə yanındakı stulu çəkdi:
– Gəl, bir loxma da olsa ye.
Fidan yoldaşının yanında oturdu:
– Düzü həm acmışam, həm də halım yoxdur yeməyə. Yuxum da gəlir, yatmağa da qorxuram.Təhminə Fidana anasının əvvəlcədən bişirdiyi mərcidən bir boşqab çəkib qarşısına qoydu. Qazanın qapağını örtdükdən sonra özü də əyləşdi.
Eldar – Daha heç nədən qorxmaq lazım deyil. Yanınızdayam.Qadirin telefonuna zəng gələndə cavab verdi:
– Hə ana, gələcəm. Hardasa yarım saata gələrəm. Yaxşı. Oldu.
Eldar maraqla Qadirə baxdı. O, sual verməmiş Qadir dedi:
– Anam idi. Qardaşımı sabah həkimə aparmalıyıq. Ona görə bir azdan getməliyəm.
Təhminə – Qardaşına nə olub?
Qadir – Üç il bundan əvvəl nişanlısıyla avtomobil qəzasına düşmüşdü. O vaxtdan yerimir?
Fidan – Bəs nişanlısı?
Qadir – Rəhmətə getdi.
Fidan – Nə pis oldu. Ruhu şad olsun.
Təhminə – Ruhu şad olsun. Allah qardaşına da şəfa versin. Bilmək olmur kimin başına nə gələcək.
Eldar – Qismətdir.
Qadir – Hər şeydə bir xeyir var. Düzdür, anam özünə təsəlli vermək üçün tez-tez bu cümləni işlədir. Yenə də onun üçün ağırdı.
Eldar – Nadirin yerimək ehtimalı yoxdur?
Qadir – Var, niyə yoxdur? Gərək Almaniyaya gedə. Oda getmir.
Fidan – Niyə?
Qadir – Nişanlısının ölümündə günahkar özünü bilir. Bir sözlə, həyatdan əlini üzüb. Deyir, lazım olan adamımı itirmişəm, yerimək harama yaraşır? Bizim Nadir də belə tərs adamdır.
Fidan – Başa düşmək çətin deyil. Adamın əli yaşamaqdan üzüləndə istər-istəməz hamıdan qaçır. Əziz adamını itirəndə ancaq ölməyi düşünürsən.Fidanın axırıncı cümləsi Eldara toxundu. Təhminə də Eldar kimi Fidana baxdı. Onların ona qəribə baxması Fidana maraqlı gəldi. Başa düşdü ki, ikisinin də ağlına Səfər gəldi:
– Anamı itirəndən sonra o hissləri mən də yaşamışam.Fidan sözlərini Eldarın gözlərinin içinə baxıb demişdi. Eldar başıyla deyilənləri təsdiqlədi.
Təhminə – Nəysə! Kədərimizi qoyaq bir kənara, rahat çörəyimizi yeyək.
***Rəşadgil əllərində fənər sahildə bir qədər gəzəndən sonra maşına oturmaq üçün geri qayıtdılar. Heç bir izə rast gəlməmişdilər. Rəşad Eldarın telefonuna zəng edəndə Eldar Qadiri qapıdan yola salırdı:
– Qəmər xalaya salam deyərsən. Özün də ehtiyyatlı ol.
Qadir – Yaxşı, gecən xeyrə.
Eldar – Xeyrə qarşı.Qadir qapını örtüb telefona cavab verdi: – Nə oldu?
Rəşad – Heç nə tapmadıq. Həm də qaranlıqdır. Nə tapa bilərik?
Eldar – Heç nə daha. Qayıdın.
Rəşad – Yaxşı. Mən də bir azdan gələcəm.Eldar telefonunu Fidana verdi ki, zaryatkaya qoysun. Təhminə Yaşarın otağında Fidanla özü üçün yer salırdı. Fidan Eldarı qapının ağzında saxladı:
– Bəyaq həqiqətən anamı nəzərdə tuturdum.
Eldar – Başa düşdüm. Söhbəti uzatmağın mənası yoxdur.
Fidan – Var. İstəmirəm düşünəsən ki, mənim fikrim…Fidan cümləsini tamamlamadı:
– Eldar, həqiqətən mənim üçün əziz yeganə kişi sənsən. Bunu yadından çıxartma. Birdə bu cümləni sənə deməyəcəm. Məndən şübhə etdiyin gün…
Eldar – Yəni?
Fidan – Bəzən məndən şübhələnməyin incidir qəlbimi.
Eldar Fidanın alnından öpdü:– Bağışla, birdə olmayacaq. Bəzən məndən asılı olmur. Nəysə…Çiməcəksən?
Fidan – Hə, Rəşad gəlməmiş hamama girim.***
Həkim Səfərə atasının vəziyyətinin yaxşı olduğunu, bir-neçə gündən sonra evə gedə biləcəyini deyəndən sonra evə gəlmək üçün maşınına oturdu. Aynurla anasının sözləri beynində tüğyan edirdi. Dözə bilməyib uşaq kimi ağladı Səfər. Bacısı haqqında öyrəndiyi həqiqət dünyasını alt-üst eləmişdi.
***
Cəmilə öz evinə gəlmişdi. İkimərtəbəli evində bayquşdan fərqi yox idi. Itirdiklərinə görə heyfslənirdi, peşman olmamışdı. Bir-neçə dəfə telefonu götürüb qızını yığmaq istədi, ürəyi gəlmədi. Bilmirdi neyləsin. Bir saat tərəddüddən sonra qızının evini yığdı.
– Aybəniz, tez bizə gəl. Vacibdir.
Aybəniz anasıyla soyuq danışdı: – Vacib sözü telefonda demək olmur?
Cəmilə – Lamiyəylə anası qardaşına hər şeyi danışanda atan da eşitdi. İndi xəstəxanadadır.
Aybəniz həyəcanlandı: – Atam xəstəxanadadır. İndi vəziyyəti necədir? Hansı xəstəxanadadır?Aybəniz ağladı. Cəmilə qızını sakitləşdirməyə çalışırdı:
– İndi vəziyyəti yaxşıdır. Xəstəxanada qala bilmədim. Qardaşın məni qovdu. Səfərgil sirrini bilirlər.Anasının dedikləri Aybənizə indi çatmışdı:
– Nə sirri?
Cəmilə – Bəyaq eşitmədin?Aynur evlənməmişdən əvvəl hamilə olduğunu qardaşına açıb danışdı. Atan da eşidəndə ürəyi dözmədi, yerə yıxıldı.Cəmilənin gözləri doldu: – Tək qalmışam. Özümü öldürmək həddinə çatmışam. Vallah, bir gün gəlib görəcəksiniz ki, asmışam özümü.
Cəmiləyə qızının yazığı gəldi:
– Ağlına da gətirmə. Elçinə də deyəcəm, gələrik ora. Ana-bala ağını lap çıxartdılar. Onlar mənim sirrimi açdılar, eybi yox, iki dünya dağılsa da imkan vermərəm Lamiyə axıracan arvad ola. Heç eybi yoxdur. İndiyəcən işlərinə qarışmırdım,bundan sonra qarışaram. Nahaq quyruğumu tapdaladılar. Özünə heç nə eləmə, gəlirik. Elçin də gələndə çalış heç nəyi üzünə vurmayasan.
Cəmilə – Narahat olma.***
Zaman testin cavabını qapının ağzında Aynura verən kimi getdi. Lamiyə anasının əlindən vərəqi alıb diqqətlə baxdı. Ağlaya-ağlaya dedi:
– Uşaq Səfərdəndir. Səni pis günlərə qalasan, Fidan. Hər şey sənə görə oldu.
Aynur – Bəsdir, sən axmaqsansa Fidan neyləsin? Sənə kim deyirdi görüşdüyün ola-ola başqasına ərə get.
Lamiyə hönkürtü ilə ağladı – Ana qurban olum, kömək elə. Dözə bilmirəm. Bu nə həyatdır, vallah dözə bilmirəm. Yaşamaq istəmirəm.
Aynurun gözləri doldu: – Bura bax, ayaq üstə qalmağa məcbursan. İsəyirsənsə uşağın olsun, birini mütləq doğmalısan.
Lamiyə – Mən öz uşağımı istəyirəm. Başa düşmürsən məni? Yaşar mənim oğlumdu. Sabah gedib Eldara hər şeyi danışacam. Lazım olsa, məhkəmələri gəzərəm. Bircə oğlumu mənə qaytarsınlar.Maşının səsini eşidən Aynur əliylə qızına susması üçün işarə elədi. Səfər qapını açarla açanda Lamiyə əlindəki vərəqi anasına tələsik uzatdı. Səfər də bunu gördü:
– O nədi?
Lamiyə – Mənim deyil, anamındı.
Aynur – O gün həkimə getmişdim, cavabları göstərirdim.Səfər otağına getmək üçün pilləkanları qalxdı. Lamiyə anasının yanından ayrılıb pilləkanlara yaxınlaşdı:
– Kərim dayı necədi?
Səfər Lamiyənin üzünə baxdı – Yaxşıdı. Səhər məni tez oyandırarsan.
Lamiyə – Yaxşı. Mən də gələrəm səninlə.
Səfər – Tək getsəm yaxşıdır. Evdə qalarsan.
Lamiyə – Necə istəyirsən.Səfər otağına keçib qapını örtdü. Aynur ağzı-burnunu əyib dedi:
– Eynən anası sifətdir. Elə bil hər şeyə səbəb bizik.***
Fidan iki gündə necə yorulmuşdusa Təhminənin Eldarla Rəşadı yola salmasından, oğlunu yedizdirib paltarını dəyişməsindən xəbəri olmayıb. Cin Həsən və iki adamı ofisin qabağında Eldargili gözləyirdilər. Çox keçmədi, Lamiyə də taksidən düşüb ofisin qabağına gəldi. Həsəngil Lamiyəni görəndə bir-birlərinin üzünə baxdılar. Lamiyə onlara yaxınlaşdi:
– Siz də Eldar müəllimi gözləyirsiz?
Cin Həsən başıyla təsdqilədi. Lamiyə ikinci sualını verdi:
– Danışmısız? Yəni tez gələcək.
Cin Həsən – Az qalıb, çatır.
Lamiyə – Lap yaxşı. Gözləyərəm.Yaşarın əlini stultan çəkəndə yıxılıb ağlaması Fidanı yuxudan oyatdı. Gözlərini ovuşdura-ovuşdura yerindən qalxdı.
Təhminə Yaşarı qucağına aldı: – Uşşşş xalası qurban, nə oldu? Hara dəydin?
Fidan Təhminəyə yaxınlaşdı: – Sabahın xeyir. Nə bərk yatmışam belə.
Təhminə – Eldar bir-iki dəfə oyatdı, oyanmadın.
Fidan oğlunu Təhminədən öz qucağına aldı – Hələ də yuxudan doymamışam. Yaşar, nə olub, hmm?Təhminə – Uşağı ver mənə, özün də əl üzünü yu, dincəl. Anam zəng eləmişdi. Deyir Nubar ərinə görə narahatdır.
Fidan təəccüblə: – Nubar?
Təhminə – Səni evində saxlayan qadın bizə qohum çıxdı da.
Fidan – Həəə, bildim. Camalı yaxşı tanıyıramsa, onun ərini sağ qoymaz. Yenə də inşallah heç nə olmaz deyək. Camal əclafdır, başa düşdük, qohumların niyə onunla əlbir oldular?
Təhminə – Neçə ildən sonra bir uşaqları oldu. O da xəstə!…Camal onlara başqa yalan danışıb. Guya Yaşar onun oğludur, sən də nə vaxtsa arvadı olmusan.
Fidan əsəbləşdi: – Əclaf. Allah öldürsün onu.
Təhminə – Amin. Uşağı ver bura. Tez ol, əl-üzünü yu.Fidan oğlunu Təhminəyə verdi, özü hamama tərəf getdi.
***
Eldar maşını ofisindən bir az kənarda saxladı. Ofisə yaxınlaşdı, Lamiyəni görəndə həm təəccübləndi, həm də gəlişi ürəyincə olmamışdı. Üzünü Rəşada tərəf tutdu:
– Bu, burda neyniyir?
Rəşad – Sənə baxdığına görə sənlə danışmağa gəlib.
Eldar – Sən belə elə. Həsəngili yola sal, nə qədər istəsələr ver. Mən də bunun ağzını yoxlayım, görüm məqsədi nədi yenə.İkisi də Cin Həsəngilə yaxınlaşıb görüşdükdən sonra adamlar Rəşadla birlikdə ofisə keçdilər. Eldar Lamiyəyə yaxınlaşıb “salam” verdi. Lamiyə gülümsəyib Eldara əlini uzatdı:
– Necəsiz?
Eldar da əlini uzatdı.
– Çox sağ olun, yaxşı olasız. Düzü, sizi gözləmirdim.
Lamiyə – İndi elə vəziyyətdir ki, ancaq sizinlə danışa bilərəm.Eldar bir qədər fikrə getdi: – İstəyirsiz çay içə-içə söhbətimizi edək.
Lamiyə – Əlbəttə olar. Ancaq çox vaxtım yoxdur. Buralara yaxın bir yer olsun. Deyəcəklərim ikimizin də həyatını kökündən dəyişə bilər.Çünki mənim həyatımı çoxdan dəyişdi.
Eldar – Söhbət nədən gedir?
Lamiyə – Bunu üzbəüz oturanda danışaq. Yol ortasında…
Eldar – Buyurun.Eldarla Lamiyə maşına tərəf getdilər.
***
Təhminə televizoru yandırdı. Xəbərlərdə göstərilən sahil ona tanış gəldi.Fidan Yaşarın paltarını dəyişirdi.
Təhminə – Bu yer tanış gəlir mənə
Fidan televizora baxdı, heç nə anlamadı: – Əvvəllər tez-tez dənizə getmirdin? Getdiyin yerlərdən biridir də…Xəbərlərdə dənizdən kişi meyidinin tapıldığını deyirdilər. Təhminə cəsəd iri planda göstəriləndə qohumu Camalı tanıdı. Fidanla Təhminə bir-birilərinin üzünə qorxuyla baxdılar.
Fidan – Öldürüb.
Təhminə – Biz nahaq evdə tək qalmışıq. Bəlkə Camal bizi güdür?
Fidan qorxusundan oturduğu yerdən ayağa qalxdı. Oğlunu qucağına alıb mətbəxə tərəf qaçdı. Təhminə qapını bağlayıb-bağlamadığını dəqiqləşdirdikdən sonra arxasına stullardan birini də qoydu. Fidan əlində bıçaq mətbəxdən çıxdı.
Fidan – Allaha and olsun, bu dəfə onu öldürərərm.
Təhminə telefonla Rəşadı yığdı. Əlləri titrəyirdi. Bu zaman qapı döyüldü. Təhminə də, Fidan da qorxularında içlərini çəkdilər. Təhminə qorxa-qorxa qapıya yaxınlaşdı.
– Kimdi?
Gələn qonşu idi: – Mənəm Təhminə, Firəngiz xala. O gün anana pul vermişdim, xırdası olmamışdı qaytara. Axşam evə qonaq gəlməlidir, maqazinə getməliyəm.İkisin də ürəyi rahatladı. Təhminə stulu kənara çəkib Fidana baxdı:
– Qorxumuzdan hər şeyi şişirtdik. Qonum-qonşu həyətdədir, beş addım o tərəfdə də polis bölməsi. Nə edə bilər ki?Təhminə qapını açdı, Firəngiz xala içəri girdi.
***
Eldar Lamiyəni ofisindən bir az uzaq olan restorana gətirdi. Çay sifariş verdi. Lamiyə diqqətlə Eldarın gözlərinə baxırdı.
Eldar maraqla: – Mənə niyə elə baxırsız?
Lamiyə – Yanlış anlamayın, fikirləşirdim. Fikirləşirəm ki, sözü hardan başlayım, həm məni başa düşəsiz, həm də kömək edəsiz.
Eldar – Açıq danışsaz, bəlkə də kömək edə bilərəm.
Lamiyə – Sizdən bir xahişim var. Sözümü kəsməyin, sonuna qədər məni dinləyin. Çox xahiş edirəm.
Eldar başıyla razı olduğunu bildirdi.Lamiyə – Yaşarın sizin də, Fidanın da oğlu olmadığını yaxşı bilirəm. Uşağı övladlığa götürmüsüz.
Eldar pörtdü, udqundu. Düşünürdü, bu qadın ailə sirrini hardan bilir. Dillənmək istədi, yadına düşdü ki, axıracan dinləməlidir. Lamiyə bir qədər susduqdan sonra Eldarın da heç vaxt ağlına gəlməyəcəyi etirafı elədi:
– “Yalandır, şər atıram” deməyin. Əmin olmasam demərəm. Yaşar mənim oğlumdur. Əsas anası mənəm. Çünki onu xəstəxanada özüm dünyaya gətirmişəm. Demək istəyirəm ki, ərim məni, arvadınız, Fidan da sizi aldadıb.Eldarın əsəbdən gözləri qızardı. Lamiyənin dediklərinə Eldar inanmaq istəmirdi. Daxilən özünü sakitləşdirməyə çalışırdı.
Eldar – Nə danışdığınızı bilirsiz?
Lamiyə – Bunu sübut da edərəm. Yaşar Səfərlə mənim oğlumdur. Neçə ildir ikimizi də aldadıblar.
Eldar əsəblərini cilovlaya bilmədi:
– Fidanı ərinizlə müqayisə eləməyin. Ərinizin alçaq olduğunu ikimiz də bilirik.
Lamiyə təmkinini pozmamağa çalışırdı: – Bəs, fikirləşmirsiz ki, bu qadın bu sirri hardan bilir? Dünən gecə Səfər mənə hər şeyi etiraf elədi. Sizinlə sağollaşandan sonra onsuzda boşanmaq üçün ərizə yazmağa gedəcəm. Xəstəxanada o uşağı mən dünaya gətirmişəm.Lamiyənin gözləri doldu, bir qədər susduqdan sonra davam etdi:
– Mənə uşağın ölü doğulduğunu dedilər. Havalanmışdım. Nə etdiyimi bilmirdim, xəstəxanadan qaçdım. Neçə dəfə intihar elədim, anamgil imkan vermədi. Bir il Almaniyada, anamın yanında müalicə aldım. Neçə il oğlumu ölü bilmişəm. Dünən əclaf ərim Fidanla qurduğu plandan danışdı mənə. İnanmaqda çətinlik çəkirəm. Ay Fidan, sən də qadınsan. Necə qıydın mənə?
Eldar – Dediklərinizin heç birinə inanmıram. Uşağı Fidanla birlikdə götürmüşük. Həkimlə şəxsən özüm danışmışam. Ondan başqa, uşaq barədə ilk dəfə televizorda eşitmişik.
Lamiyə – Həkim? Pula satılan nə vaxtdan həkim olub? Əgər indi sizə sübut eləsəm ki, uşaq Səfərdəndir, dediklərimə inanacaqsız?
Eldar – Mümkün deyil.
Lamiyə – Heç vaxt heç vaxt deməyin. Hər şey mümükündür. Oğlumun…
Eldar Lamiyənin cümləsini bitirməyə imkan vermədi:
– İki dəqiqədən bir oğlum deməyin. Yaşar mənim oğlumdur, bizim oğlumuzdur.
Lamiyə – Qəbul eləsəz də, eləməsəz də Yaşar mənim oğlumdur.Lamiyə çantasından Yaşarın Səfərin oğlu olduğunu sübut edən DNT testinin cavabını Eldara uzatdı.
– Dünən Səfər hər şeyi danışanda inanmamışdım. Sübut etmək üçün bunu verdi mənə.Eldar Lamiyənin verdiyi sənədi aldı. Ofisiant sifarişləri indi gətirirdi. Süfrəyə sifariş edilənləri düzdükdən sonra getdi. Eldar sənədi Lamiyənin qarşısına atdı.
Eldar – Burda uşağın adı yazılmayıb. Heç ərinizin də adı yazılmayıb. Kimi aldadırsız?
Lamiyə – Deməli, mənə inanmırsız?
Eldar – Uşaq söhbətləri edirsiz. Sizə niyə inanmalıyam? Keçən dəfə də inanmamışdım.
Lamiyə – Yaxşı, onda mən Səfərdən örnək gətirəcəm, siz də oğlumdan bir örnək gətirərsiz. Birlikdə gedib DNT testi edərik. Onda mənə inanarsız. İnanmağa məcbursuz.
Eldar – Fidan ərinizlə birləşib sizə niyə tələ qurmalıdır?
Lamiyə – Bizi Səfərlə uşaqlıqdan göbəkkəsdi ediblər. Səfər Fidanla heç cür evlənə bilməzdi.
Eldar – Amma nişanlı olublar.
Lamiyə gülümsədi – Bunu sizə kim dedi? Onlar heç vaxt nişanlı olmayıblar. Səfər mənimlə nişana hazırlaşanda Fidanla görüşürdü. Həm də sevirdi. İkisi də elə bilir ki, onların ayrılmaqlarına bais mən olmuşam. Birlikdə qisas aldılar.Eldar bir az qabağa əyildi, Lamiyənin gözlərinə diqqətlə baxdı:
– Lamiyə xanım, ömrümdə heç vaxt qadına əl qaldırmamışam. O nakişilərin işidir. Dediklərinizi sübut eləməsəz, sizi də, ərinizi də öldürəcəm. Bu işin axırınacan özüm gedəcəm.
Lamiyə – Razıyam. Sübut eləsəm, sizdən oğlumu məhkəmə yoluyla da olsa alacam. Siz də bunu bilin.
Eldar – Dediklərinizi sübut eləsəz, o uşağı məhkəməsiz sizə verəcəm. Hərçənd yenə də sizə inanmıram.Eldar ayağa qalxdı, sağollaşmadan məkandan uzaqlaşdı. Lamiyə Eldar qapıdan çıxanacan onu gözləriylə izlədi. Sonra gülümsədi:
– Bu dəfə hamınızın üzünə duracam. Axırınıza çıxacam. Tələsməyin!…***
Firəngiz gedəndən sonra Təhminə də hazırlaşıb evdən çıxdı. Fidan qapını arxadan bağladı. Uşağa kartof püresi hazırlamaq üçün qazana iki kartof qaynamağa qoydu. Sonra yataq otağına keçib oğlunu uzandırdı, özü də yanında uzandı. Uşağı yatızdırmağa çalışırdı.
***
Eldar ofisə gələndə Cin Həsən və adamları çoxdan getmişdi. Rəşad onun qızardığını görüb narahat oldu:
– Nə olub? O qadın yenə sənə nə dedi?
Eldar – Elə söz dedi ki, az qala öldürəm. Sübut eləməsə, onsuzda öldürəcəm.
Rəşad – Keçən dəfə də ürəyini bulandırmışdı, evinizdə söz-söhbət olmuşdu.
Eldar – Söz-söhbətimizin olduğunu sən hardan bilirsən?
Rəşad – Təhminə demişdi. O qadın xoşbəxt deyil, başa düş. Qadındır da!… İstər-istəməz Fidanı qısqanır.
Eldar Rəşada əsəbləşdi: – Söhbətin nədən getdiyindən xəbərin yoxdur, elə danışırsan. Bu qadın deyir ki, Yaşar onun öz oğludur. Xəstəxanada uşağı doğub qaçan özüdür.Rəşad Eldara bilmədi nə cavab versin. Əliylə ağzını tutub sarısını udmuş adamlar kimi oldu.
Eldar – Yüz faiz əmin olmasa deməzdi. Sübut etməyə də hazırdır. Guya əri uşağı ondan almaq üçün Fidanla tələ qurublar.
Rəşad – Lamiyə deyəsən seriallara çox baxır.
Eldar – Bilmirəm Rəşad. İndi evə gedəcəm, bu barədə Fidanın özüylə danışacam. Yoxsa heç cür sakitləşən deyiləm. Bi də maklerə zəng edərsən. Gör evdən nə xəbər var.
Eldar telefonunu cibindən çıxarıb Fidanın adının üstündən basdı. Telefonun səsindən Fidan diksindi. Qonaq otağına gəlib stolun üstündən telefonu götürdü.
– Hə Eldar.
Eldar – Neynirsiz?
Eldarın səsindən Fidan nəysə pis hadisə olduğunu hiss elədi.
Fidan – Heç nə, uzanmışdım. Səsin niyə elə gəlir?
Eldar – Gələndə danışaram. Hazırlaş, gəlib sizi evdən götürəcəm.
Fidan təəccübləndi – Yaxşı.Fidan telefonu stolun üstünə qoyub mətbəxə gəldi. Qaz söndürülmüşdü. Fidan yataq otağına qayıdanda addımını qəfildən saxladı. Yadına düşdü ki, yatanda qazı açıq qoymuşdu. Qorxusuyla həyəcanı qarışdı bir-birinə!…
Ardı var!…
-
Rafiq ODAY.”Azdı”
Dərə də dünyanın, düz də dünyanın,
Əyri də dünyanın, düz də dünyanın,
Düzləri qalıbdı düzdə dünyanın, –
Onunçün düz olmaq istəyən azdı…Gədanın bəy olmaq qisməti artıb,
Dosta atmaq kimi hiss, qəti artıb,
Yaraya səpilmək xisləti artıb,
Süfrədə duz olmaq istəyən azdı.Həyatdı, hamını, döz – güləşdirir,
Əlində maşası köz güləşdirir,
Çoxları sadəcə söz güləşdirir,
Şeirdə söz olmaq istəyən azdı -
Kənan AYDINOĞLU.”Ağla, şairim, ağla, ağlamaq vaxtın gəlib”
Durna qatarı kimi dan yeri söküləndən,
Ağla, şairim, ağla, ağlamaq vaxtın gəlib.
Cənubda TƏBRİZ adlı şəhərdə üsyan gedir,
Doğma BAKIDA çağla, çağlamaq vaxtın gəlib.Yanağından süzülən yaşın yaşa dönəcək,
Dağ dözümlü həsrətin dağa, daşa dönəcək.
Dərdi, qəmi torpağın gözə, qaşa dönəcək,
Kədəri qəlbdə saxla, saxlamaq vaxtın gəlib.Millətimin çatılan qaşıyla saya-saya,
Dərdi-səri gözümün yaşıyla saya-saya,
Ələnən torpağımın daşıyla saya-saya,
Qapıları gəl bağla, bağlamaq vaxtı gəlib.Qəm adlı bir dastandan torpağa hopmaq gərək,
Fəryad, üsyana dönüb torpaqda qopmaq gərək.
Sözünü demək üçün zamanı tapmaq gərək,
Bulaqlar kimi çağla, çağlamaq vaxtı gəlib. -
“Bölgələrdən səslər-3” toplusu çap edilib
Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin (DGTYB) Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə həyata keçirdiyi 4 aylıq “Bölgələrdən səslər-3” layihəsinin yekunu olaraq “Bölgələrdən səslər-3” çap edilib.Qeyd edək ki, DGTYB indiyə kimi “Bölgələrdən səslər” toplusunun iki cildini nəşr edərək ictimaiyyətə təqdim edib. Toplunun birinci cildi 2012-ci, ikinci cildi isə 2014-cü ildə işıq üzü görüb. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yazıb-yaradan və perspektiv vəd edən gənclərin ədəbi örnəklərini əhatə edən toplunun hər iki cildi ədəbi mühitdə maraqla qarşılanıb.
YARADICI HEYƏT
Layihə rəhbəri (və baş redaktor):Əkbər QOŞALI;
Tərtibçilər: Şəfa VƏLİ (Gəncə), Tural ADIŞİRİN (Şəki), Əfsanə ƏLƏSGƏRLİ, Nofəl ÜMİD;
Redaktorlar: Azər HƏSRƏT (əməkdar jurnalist), Sərdar ŞİRVAN;
Məsləhətçilər: Rəşad MƏCİD (şair-publisist, “525-ci qəzet”in baş redaktoru), XƏZANGÜL
(şair, AYB Gəncə filialının başqanı), dos.dr. Şəmil SADİQ (yazıçı-publisist);
Rəyçilər: İbrahim İLYASLI (şair, Əli Kərim ad. Poeziya Klubunun direktoru (Sumqayıt)),
Müşfiq XAN (yazıçı-publisist), İlham İSMİXANOĞLU (şair-publisist)
Mənbə: http://www.faktor.az
-
Elnur RƏSULOĞLU.”Əliağa Kürçaylının lirik poemaları” (Məqalə)
Hamı şeir yaza bilər, amma poema qələmə almağı hər şair bacarmır.
Bir çoxumuza yaxşı məlumdur ki, XII əsrdə yaşayıb-yaratmış Əfzələddin Xaqaninin (1126-1199) yarı xatirə, yarı səfərnamə səciyyəsi daşıyan, şairin Şirvanşahlar sarayında gördüyü zülm və ədalətsizliklərə qarşı dərin etirazını bildirdiyi, müasirlərindən, qohumlarından, dostlarından, uşaqlıq və təhsil illərindən söhbət açdığı, nəcib insani sifətləri təbliğ etdiyi və böyük Nizami Gəncəvinin (1141-1209) “Xəmsə” toplusuna daxil olan “Sirlər xəzinəsi”nə (1174-1175) bənzədilən “Töhfətül-İraqeyn” (“İki İraqın töhfəsi”) əsəri Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində ilk poemadır.
Mərhum tənqidçi-alim Abbas Hacıyevin (1933-2011) fikrincə, poemalar məzmununa, quruluşuna, ideyasına, təhkiyə və ahənginə görə müxtəlif tiplərə – lirik, epik və dramatik poemalara ayrılır.
Əsərlərində sarayların iç üzünü açmış, şah və hakimlərə qarşı kəskin tənqidi münasibət bildirmiş Xaqani Şirvanidən üzü bəri bugünkü günümüzədək ədəbiyyatımızda çoxlu sayda poema yazılsa da, bu janrın inkişaf dövrü iyirminci yüzilliyə, daha dəqiq desək, 1920-1991-ci illərə təsadüf edir. Ədəbiyyatşünaslar tərəfindən Azərbaycan ədəbiyyatının sovet dövrü kimi xarakterizə edilən bu mərhələdə epik poeziya yollarında inamlı addımlarla irəliləmiş Əliağa Kürçaylının (1928-1980) poemaları da xüsusi yer tutur. O, yazılı ədəbiyyatın bu janrına elə yaradıcılığının ilk illərindən meyil göstərmiş, ömrünün axırına qədər bu sahədəki axtarışlarını davam etdirmişdir.
Ə.Kürçaylının müxtəlif illərdə nəşr edilmiş və kitablarında yer almış 25 poemasından yalnız üçü lirik səpkilidir. Bu əsərlərdə epik poemalara xas olan süjet xətti, konkret hadisələr və konkret obrazlar görünmür.
İnsan əməyini tərənnüm edən, zəhmət adamlarının həyatından, duyğu və düşüncələrindən söz açan “Bakılı Kolumb” poeması (1970-1971) keçən əsrin 50-70-ci illərində aktual olan əmək mövzusunda qələmə alınmışdır. Kürçaylının bu maraqlı və oxunaqlı epik poeziya nümunəsinin giriş hissəsində şairin lirik poema kimi dəyərləndirdiyi əsər qəhrəman dəniz neftçilərimizə ithaf olunmuşdur. Poema hər birini 10 misra təşkil edən 15 şeir parçasından ibarətdir. Dənizlər allahı Neptunun adı çəkilən əsərdə müəllif dəniz neftçilərinin ağır əməyini tərənnüm edir, onların axtarışlarını, Kolumb inadını alqışlayır.
Əməkdar incəsənət xadimi Əliağa Kürçaylının “Həyatın dolayları” kitabında (Bakı, “Azərnəşr”, 1973) layiqli yerini tutmuş “Bakılı Kolumb”da şair sərbəstdir, fikrini, hiss və duyğularını heç bir çərçivəyə, qəlibə salmadan ifadə edir.
Ana məhəbbəti mövzusunda yazılan “Ana” (1973-74) əsəri sırf lirik poemadır.
Ə.Kürçaylının gözəllik ilahəsi Afroditanın adı keçən “Ana” poeması bu mövzuda qələmə alınmış digər epik poeziya nümunələrindən təbii ki, konkret hissi-emosional təqdimi ilə seçilir. Əsərdə göstərilən qadın Kürçaylının öz doğma anasıdır. Bu ananın özünəməxsus dünyası, mənəvi aləmi, həyata, insanlara öz baxışı var. Müəllif məhz bu özünəməxsusluğu bədii tədqiqat obyektinə çevirir.
İlk dəfə şairin “Dünya ovcumdadır” kitabında (Bakı, “Gənclik” nəşriyyatı, 1976) çap edilən poemada təsirli, bir ana qəlbinin böyüklüyündən söz açan səhnələr az deyildir.
Əliağa Kürçaylının 1976-cı ildə yazdığı və 4 bölmədən ibarət “Adi adam” poemasında adından da göründüyü kimi, adi insanların mənalı həyatından danışılır. Əsərdə konkret bir obraz, real şəxsiyyət təsvir olunmur. Bu epik poeziya nümunəsi lirik planda qələmə alınmışdır.
Ə.Kürçaylının şeir və poemalarının toplandığı, Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülən “Bütövlük” kitabında (Bakı, “Yazıçı” nəşriyyatı, 1978) dərc edilmiş “Adi adam” poeması haqqında öncə söylədiklərimizə yeni bir fikir əlavə etmək çətindir. Lirik səpkili bu əsər müəllifin lirik planda yazdığı epik poeziya nümunələri ilə müqayisədə diqqəti o qədər də cəlb etmir.
Kürçaylının lirikası onun bənzərsiz bir şair olduğunu təsdiq etdiyi halda, lirik poemaları müəllifin həyata, cəmiyyət hadisələrinə dərindən bələd olduğunu sübut edir.Qeyd. Bu yazı hazırlanarkən əlavə və dəyişikliklər edilməklə Sevda Əlican qızı Əliyevanın “Ə.Kürçaylının poetik dünyası” monoqrafiyasından (Bakı, “Azərnəşr”, 1998, səh. 156, 161-162, 192-193, 197-198) geniş şəkildə istifadə olunmuşdur.
-
Hikmət MƏLİKZADƏ.”Vətənə bağlılıq atadan qalır” (Məqalə)
Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüİstedadlı şair Ədalət Bədirxanovun «Gül bayramı» poeması barədə qısa qeydlər
Ənənəvi dəyişilmə ədəbiyyatın struktur cəhətidir. Möhtəşəm ucalıqlar bu dəyişilmədə ədəbiyyat fövqünün yüksək məqamı kimi diqqət çəkir. SÖZün aşağı qatlarında böyük müstəvilər axtarmaq da bu məqama qalxa bilmək təsiri verir. Əbəs yerə deyil ki, söz boxçasında zaman gerçəkləri həyat fəlsəfəsi qədər önəmli olan dövlətsevər şair Ədalət Bədirxanovun poeziyasında da yüksəlişə ciddi-cəhdlər sezirik. Zənnimizcə, bədii-ictimai hissi total təfəkkürə əsaslanan şairin mental dəyərlərə örnəklik nümunəsi kimi dəyər verməsi də bu kontekstdən irəli gəlir. Səmimi deyək ki, onun ümummilli lider Heydər Əliyevin əziz xatirəsinə həsr etdiyi «Gül bayramı» poeması da bu yöndə zəruri, səciyyəvi məğzlər kəsb edir. Yaxşı haldır ki, poemada obraz və motivlər təmiz əxlaqda təcəlladadır…
Əslində, poema Heydər Əliyev siyasi uğurlarına bir ehtiramdır. Müəllif əsər boyu dünya şöhrətli müdrik və uzaqgörən siyasətçi, ötən əsrin və yaşadığımız XXI əsrin nadir şəxsiyyətlərindən olan ümummilli lider Heydər Əliyevin çoxcəhətli titanik, bəşəri, beynəlxalq aləmdə əks-səda doğuran siyasi-ictimai fəaliyyətini sanki təhlil etmək məqsədi güdür, Heydər Əliyev kimi unversal siyasətçilərin sözün həqiqi mənasında çox az olduğunu diqqətə çatdırır.…Vətəni özünə bir yuva sandı,
Xalqa arxalandı, xalqa inandı.
Onun zəhmətinin bəhrəsidir ki,
Müstəqil, suveren, ölkə yarandı…Müəllif sanki bir daha isbat etmək cəhdindədir ki, ulu öndərimiz öz həyatı boyu gərgin çalışaraq mükəmməl siyasi və ictimai təcrübə qazanıb və bu təcrübə bugünkü Azərbaycan Respublikasının yaranmasında və dövlətçiliyin möhkəmlənməsində özünü qabarıq göstərir.
«Hər gül bir qönçədir, sevgi payıdır» deyən şair söz hikmətində zaman gerçəkliyi ehtiva edir, dürüst məqamların səmərəsini inam və etiqadda eyni müstəvi üzərinə çıxarır. Ümumiyyətlə, onun Heydər Əliyev şəxsiyyətinə verdiyi dəyər varlıqda bir təşəkkül gerçəyi tapmaqdır: biz bunu poemada fəal faktor kimi sezə bilirik.…Baba unudulmur köçdüyü gündən,
Köçən yadda qalır əməlləriynən.
İnsan var, ömrünü özü yaşadır,
İnsan var, ucalan heykəlləriynən…Bu misralarda şair insanın varlıq kodeksini öz orbitində axtarır, düşüncələrimizi adi həyat içində qeyri-həyata sövq edir. Bu mənada, poemanı obrazlar aləminə və məntiqi zahirinə görə bütövlükdə həyat və cəmiyyət üçün real ekoloji, texnoloji və mədəni zəmin hesab etmək mümkündür. O mənada ki, Heydər Əliyev siyasi cəhdləri ilə miqyassız fəlakətləri görməyi, qarşısını almağı bacardı. Bu kodeks poemada Baş Obrazın zamanın narahatlığını dərk edən, buna bir əncam qılan varlıq kimi təzahür etdiyinə işarət vurur.
«Gül bayramı» poeması ekstremal şəraiti həyat-tale çıxıntısı olan poemadır. Şair əsər boyu obyektiv idealizmin daşıyıcısı olmaq şansını saxlayır, ictimai fikir və düşüncəsini materializmə zidd tutmur. Buna görə məqsədini inkar ziddiyyətindən qurtarır. Onun əsərdəki bütün təqdimetmələri şəxsiyyətitəsdiqdir. Və təbii ki, qurub-yaradan, həyatını kütlə üçün təhlükələrdə qoyan bir dahinin unudulması həm yolverilməzdir, həm də mümkünsüz…Hansı bir səhnəyə nəzər salırsan,
Orda bir fəlsəfi fikir tapırsan.
Sən ey ana vətən, ey Azərbaycan,
Sən bütün dünyanın marağındasan.Dünya ilə ünsiyyət hər ölkə başçısına müyəssər deyil. Müəllif bu kodeksə də poemada ictimai məna verib, obrazını duyğuda, poetik hissdə təzahür edən ictimai mülahizələrlə süsləyib. Və təbii ki, ölkəmizin dünyanın marağında olmasını Heydər Əliyevin uğurlu siyasi cəhdləri ilə isbatlayır. Bu da o anlama gəlir ki, sadə hissdən ədəbi zərurətə cığır aça bilmək Ədalət Bədirxanovun ədəbi meylləridir. Bu meyllərdə həyata baxış, gerçəkliyə inanma kimi hisslər oxucu diqqətini özünə çəkə bilir. Bu kodeksləri müəllifin dövlətə vətəndaş sevgisi kimi də qəbul etmək olar.
Torpaq övladını aldı qoynuna,
Bayraq da baş əydi doğma oğluna.***
Vətənə bağlılıq atadan qalır,
Xalq vəkalət verdi İLHAM oğluna.***
Oyan nə yatmısan, oyan yenidən,
İLHAMA ilham ver, sevinsin vətən.
Bəşəri varlıqsan, yerin görünür,
Xalqın sevdasını özün bilirsən!Poemadakı ədəbi hisslərin bir ünvanı var – Heydər Əliyev ucalığı. Müəllif Baş Obrazının poetik-ictimai məğzini gerçək Vətən amili kimi mənalandırır, oxucunu real hislərə kökləyir və hazırkı rahatlığımızı insanlıq dərki kimi verir. Bu ədəbi ampulada poema bir həyat qaynarlığı da qazanır. Doğrudan da, «Vətənə bağlılıq atadan qalır». Xalqın Heydər Əliyev siyasətinə inamının cənab İlham Əliyevə vəkalət kimi təqdimi bu qaynarlığın bir göstəricisidir. Bu anlamda müəllifin «Bəşəri varlıqsan, yerin görünür, Xalqın sevdasını özün bilirsən!» deməsi çox inandırıcıdır.
Əlbəttə, Heydər Əliyevin yoxluğu ağır dərddir. Lakin onun ardıcılları bu qorxunu içimizdən çıxarmağa müvəffəqdir. Müəllif məhz bu zərurətdən çıxış edərək ölkə başçısının hazırkı siyasi cəhdlərini alqışlayır.
Poemanı bir yaddaş tarixi də hesab edə bilərik. Ədalət Bədirxanov burada reallığa varid olmağın yolunu fəlsəfi uyarlıqla xarakterizə edir, insanı qeyri-yanaşma girdabından çıxarır və onu ictimai varlıq qayəsində kamil özünüdərk kimi təsvirə çəkir.
Poemada bir qabarıq nüans da diqqətimizdən qaçmır: müəllif zahirdə məsum görünən dünyanın daxildə yalançı və zülmkar olduğu qənaətinə gəlir və bu prosesdə əxlaqi dəyəri üstün meyar kimi səciyyələndirir.
Bir sözlə, poemada ümummilli lider Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi, müdrikliyi, apardığı islahatların həyatiliyi və faydalılığı əhatəli şəkildə xarakterizə edilir, bu gerçək prosesin təkcə respublikamızda deyil, bütün dünyada geniş əks-səda doğurdığı qürurla vurğulanır.
Poemada Heydər Əliyevin köhnəliyə, ədavətə qarşı ciddi mübarizə aparması, bütün sahələrdə ciddi keyfiyyət dəyişiklikləri etməsi də ədəbi çalarlar kimi əks edir. Həmçinin, belə qənaətə gəlirik ki, azadlıq, müstəqillik həm ayrıca bir vətəndaş üçün, həm də bütöv xalqlar, millətlər üçün ən müqəddəs, ən şirin nemətdir. Elə Ədalət Bədirxanovun da poemada gəldiyi əsas qənaət budur: xalqların və millətlərin taleyində, formalaşmasında, dünyadakı yerinin müəyyənləşdirilməsində tarixi şəxsiyyətlərin, dahi siyasətçilərin və müdrik dövlət başçılarının müstəsna rolu danılmazdır. Bəşəriyyətin yetirdiyi Heydər Əliyev kimi nadir dühalar isə özləri bütöv bir salnamə, tarix yaratmağa qadir olurlar. Ulu öndərin Azərbaycanın müdrik rəhbəri kimi çoxşaxəli fəaliyyəti, vətən və xalq qarşısındakı ölçüyəgəlməz misilsiz xidmətləri dahi şəxsiyyətlərin tarixin gedişində həlledici rol oynadıqlarını əyani şəkildə təsdiqləyən ən dəyərli nümunələrdəndir.
Bəli, doğrudan da Vətənə bağlılıq atalardan qalıb… Və Ədalət Bədirxanovun poemasında bu ənənəvi proses təkcə öz poetik çıxışlarını tapmır, həm də ictimai-bəşəri zərurət kimi örnəklik qazanır. -
Hikmət MƏLİKZADƏ.Yeni şeirlər
Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü***
Sevda yuxuları sığal götürmür,
Sevda yolçuları nazçəkən olur.
Sən eşqə bu qədər inanma, dəli,
Tale qız vaxtında yazçəkən olur.Ruhumu lal edib tabut qorxusu…
Beş kişi yığışıb gora aparır…
Allah da adamı arada sıxır;
Hardan gətiribsə, ora aparır…Ömür quyu kimi, can deşik-deşik…
Bu bəxt də bəxtimə iri düşmədi.
Mənə eşq dəlisi dedilər… amma
Yüz qıza tor atdım, biri düşmədi…Quzum, məndən ötrü divanə olma,
Kişinin ya qəbri, ya damı olar…
Bircə, Allah qalıb əl qaldırası,
Qorxuram, onun da adamı olar…***
Fağıram, yazığam, nəyəmsə, buyam,
Ay zəli sifətlim, qanımı tərk et.
Bu boyda qucaqda yer tapmırsansa,
Götür çul-çuxanı, canımı tərk et.Ancaq insaf elə, uzağa getmə,
Səni ara-sıra yoxlaya bilim.
Yaman sərt baxırsan lal gözlərimə,
Can cəsəd deyil ki, qoxlaya bilim.Mismar axtarıram kölgəmə vurum,
Deyəsən, çürüyüb, damı laxlayır.
Hərə bir sifətdə min səhv eləyir,
Bir səhvin üzündən hamı laxlayır…***
Gəl, səni özümə öyrədim bir az,
Qəfil də ayrılaq, dad bu əzabı…
Hamıda doğmalıq həvəsi yoxdu,
Düşünmə qoxlayar yad, bu əzabı.Həyat lap başından qəm bardağıymış,
Tanrı eşq payımı bölmək istəyir…
Bir sağlam küncü yox bu gen cahanın,
Ruhum adam kimi ölmək istəyir.Yaman baha olub bir əlcə torpaq,
Yaşamaq ölməkdən bahadı, neynim?
Gəl, gör nə çəkirəm ağ paltarda, qız,
Mənim dörd tərəfim kahadı, neynim?***
Buxağın gül açıb, başına xeyir,
Yenə də sinəni qoxu basıb, qız.
Bir az yana çəkil, baxışım düşür,
Düzü, bu «divarı» çoxu basıb, qız.Gəl, birgə su tökək bu boş çuxura,
Canımda su yoxdur, qazmaqla çıxmır.
Mən abid deyiləm, dua bağlayım,
Mən şair adamam, yazmaqla çıxmır…Səhv cığır açmışıq qəmin altından,
Hicran qız vaxtında ney xəstəsiydi.
Bir yol mey içmədi Xəyyam bicarə,
Di gəl ki, deyirlər, mey xəstəsiydi…***
Əcəlin havası beş yüz manatdı,
Dərd özün asmağa kəmər yollayıb…
Əzrayıl sur çalmaq bacarmır, quzum,
Fələk də bu yandan nəmər yollayıb.Biz indi neyləyək, sabah açılır?!
Beş-on dar ağacı qurulub gendə.
Bəlkə çıxıb gedək yad adamlartək?!
Sular sevgi kimi durulub gendə.Qalırsan? Ayıq ol, hicran su verir,
Sənə heç kim deməz çölümə sədd çək.
Tanrı, bu əzabda dad qalmıb artıq,
İçimi üşüdür, çölümə sədd çək. -
Rafiq ODAY.Yeni şeirlər
KEŞİK ÇƏKİR
Qucaq açdi gülə sinəm,
Bəlkə bir az gülə sinəm.
Gözlərimin giləsinə
Bir damla yaş keşik çəkir.Həyadan yana tər sinə,
Üz qızara, tər isinə.
Yaxşı ki, deyil tərsinə, –
Ayağa baş keşik çəkir.Üzdü xəyanət canımı,
Yurda əmanət canımı.
Namərd kəsdirib yanımı,
Əlində daş keşik çəkir.Alsa ruhunu dərd ələ,
Budur ən böyük dərd elə,
Olub bir sürü dərd ilə,
Bağrım badaş, keşik çəkir.Ahım haradan haraya…
Yetiş, Yaradan, haraya,
Ölümü qoyub araya,
Göz ilə qaş keşik çəkir.TAPDIM SƏNİ
Gələn yazın həlim-həlim,
Nəfəsində tapdım səni.
Yarpaq-yarpaq, çiçək-çiçək,
Həvəsində tapdım səni.Adaq-adaq nalçasında,
Budaq-budaq alşasında,
Naxış-nağış xalçasında,
Gəbəsində tapdım səni.Yerdən, göydən qor umduğu,
Qızmar yayda qar umduğu,
Gəncliyimin qorunduğu,
Həbəsində tapdım səni.Mələklərin qanadında,
Ruhlar yanar eşq odunda.
Bu dünyanın eşq adında
Kəbəsində tapdım səni.GƏLMƏ, SƏN ALLAH
Bu yuxunun yozumu yox,
Yuxuma gəlmə, sən allah.
Gəlişinin luzumu yox,
Yaxına gəlmə, sən allah.Olsun, əli yalın çıxın,
Təki açıq alın çıxın,
Tuş olub bir yalıncığın,
Oxuna gəlmə, sən allah.Yay günü boran, qış olub,
Yuvası viran quş olub,
Gəlirsən, tək gəl, qoşulub
Axına gəlmə, sən allah -
Yalçın YÜCEL.Muhteşem şiirler
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temssilcisi
O ADAM BENİM BABAM İŞTE
Şu kasketli adam
Eli çantalı olan, hemen şuracıkta ki
Yüzü güleçtir her zaman, yüreğiyse aydınlık
O benim, o benim babam işte
Resimde gördüğünüz gibi
Yalnızlıklar, eziklikler vardır onda
Acıların insanıdır sanki
Doğaya koşmuştur sürekli bu yüzden
Okuyan, yazandır o
Kimseleri dolandırmayan
Düzgün insan, adam gibi adam
O adam benim babamdır işte
Üç Şubat düşündürür beni hep
Bir yılan gibi soğuk gelir o gün
Üşütür, dondurur
Anılarımın acı bölümünü boşaltır üstüme üstüme
Elbet ki yitip gidecektir
Zamanla yok olacaktır var olan
Zamanla da unutulacaktır, bir iki nesil sonra
Babalar da unutulur, birkaç resim belki!
Başında kasketiyle
Elinde çantasıyla
Ve yüreğinde o büyük sevgi bakışıyla
O adam, o adam benim babam işte
Şimdi bir mermer altında yatıyor bedeni
Kim bilir, ne de kızıyordur bana
Oysa, “Bir küçük taşta ismim olsun yeter” demişti
Bir fidan büyüttüm yalnızca, yanı başından yükselen.BABA OL DA BAK HELE
Sen baba oldun mu hiç
Olmamışındır, bellidir halinden
Sanırsın ki bu yaşamın yüzü hep güleçtir
Anlıyorum yüzünden, bakışların söylüyorlar bunu bana
Bir baba ol da bak hele
Yaşam nasıl da biner sırtına
Neler eder, neler çektirir sana
Çekersin, yine de çekersin çocukların için
Bir baba ol da bak hele
Belin bükülür, alnın kırışır
Tez zamanda çökersin zamanın elinde
Ve her şeye karşın bir duvar örersin yuvanın etrafına
Şimdi anladın mı beni bilmem?
Niye sordum o soruyu sana
İstedim ki, çok daha önce anlayasın şu yaşamı
Çok daha önce kurtulasın çocukluktan.Sevgisini içinden akıtan insanlardır babalar. O nehri görmek için babaları anlamak gerekir. Tüm babaları saygı ve sevgiyle anıyorum
-
Rahilə DÖVRAN.Yeni şeirlər
Şairə-jurnalist-publisist
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,
“Qızıl qələm” media mükafatı laureatı,HƏSRƏTİN
Bu gün anam Surə xanımın vəfatının ildönümüdür.
Allah cəmi dünyasını dəyişmiş Ata- Analarımıza rəhmət
eləsin! Məkanları cənnət olsun!Hər gələn yeni gün daha da artır,
Könül, qəlb göynədən dərin həsrətin.
Nə sənə ün yetir, nə əlim çatır,
Köks dolu, laybalay sənin həsrətin.Sənin məzarındır tək səcdəgahım,
Mənim ən hüzurlu, mərhəm dərgahım.
Gəlib dərdləşdikcə səngiyir ahım,
Anasız qız olmaq nə qədər çətin…Can Anam! Görmədin sən bu günləri,
Dönüb sağın- solun üzü, yönləri.
Sağ olsan deyərdin.”dönüb dinləri”,
Məhv olub dəyəri namus, qeyrətin.Əyyam, vaxt dəyişib, yeni zamandı,
Dövran dəyişməyib, həmin Dövrandı.
Bacı da, qardaş da haqqımı dandı,
Bilənlər gizlətmir təcüb, heyrətin.Anacan çox etdim ərzi- gileyi,
Qızın Haqqdan dilər hər bir diləyi.
Bükülməz Dövranın polad biləyi,
Heç zaman itirməz əzmin, qüdrətin.ÖLƏN ARZULAR
“Könül dəftərim”- silsiləsindən
Ömrün baharını vermişəm bada,
Həmdəmim olubdur dərd,bəla,qada.
Daha xəyallarım, çatmayır dada,
Sızlayır qəlbimdə, ölən arzular.Olmayıb dərs verib, məni oyadan,
Qurtaram qəflətdən, şirin röyadan.
Ümidim əl üzüb artıq dünyadan,
Sızlayır qəlbimdə, ölən arzular.Ayrılıq, tənhalıq, necə yamandır,
Geri dön, bağışla, gülüm amandır.
Peşiman olmuşam, xeyli zamandır,
Sızlayır qəlbimdə, ölən arzular.Yıxmışam evimi, özüm həmişə,
Sənsiz ağlayacaq, gözüm həmişə.
Çatmayır dadıma, dözüm həmişə,
Sızlayır qəlbimdə, ölən arzular.Dövran Kərəm olub, sənin oduna,
Şeir , nəğmə qoşur, eşqi adına.
Daha nə etsin ki, düşsün yadına?
Sızlayır qəlbində, ölən arzular -
Şəfa VƏLİYEVA.Yeni şeirlər
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısıHardasan, əzizim?
Bu ikicə kəlmədə asılı qalıb dözüm,
Hardansa gələcək sənli günlərim…
Axı hara gedib, hara üz tutub?
O sənli günlərim…
Sənli günlərim…
Qaytar “sənli” olanımı…
Itirmə olub-qalanımı…
Unuduram hərdən səni…
Unuduram…
Təmasını…
Nəfəsini…
Incəliyin kölgəsində gizlənməyi bacaran
Əsl kişi istəyini…
Unuduram… İnanmırsan?
Yaxşı…
Nə tez tutdun “yalanımı?”
Qaytar “sənli”liyimi, gülüm…
Qaytar mənə “mənliyimi”…
Hardasan, əzizim?
Ürəyimin yerində bir ovuc torpaq asılı qalıb havadan…
Indi kimsə üfürəcək…
O torpaq dənələri köksümdən qopacaq…
Sənli xatirələrə töküləcək…
Hardasan axı?
Demirsən, yazıqdı bu dəli Leylim…
Bilmirsən, bu ürək sənsiz darıxır?
Hardasan, əzizim?
Qayıt…
Mən olmuşam suyu qurumuş bir çay…
Dərdli nəğməm sənsiz keçən gecələrdə,
Zülmətin lap dərinində uyuyan,
Mürgülü xatirələrə “lay-lay”…
Bax, nolur, dön gəldiyin yola bax…
Yollarda hər gedənin ayaq izindən bir nöqtə düşüb…
O nöqtələr uzun, dönülməz həsrət yolunda,
Bir də mənim xəyalımda mehribanlaşıb…
Bir-birinə sığınıb, iki sözdə birləşib…
Bax… oxuya bilirsən?
Orda yazılıb ki…
Hardasan, əzizim?* * *
Baxışında qar donub,
Gözümdən yağış yağır.
Xatirəylə ovunub,
Günüm yolundan çıxır…Daha mənə söyləmə,
Gün çıxacaq nağılı…
Bilmirsənsə, öyrətmə
Unutmağa ağılı…Soyuqluğun öyrədib,
Ömrün qışı hardadır…
Kirpiklərin gizlədib,
Baxışında qardadır…2014
-
Fidan ABBASOVA.”Gözümdəki hər damlaya”
Gözümdəki hər damlaya
borclu qalıb sözlərin
Ödə-ödə bitmək bilmir
taqətsizdir dizlərim.Soyuq baxışların məni
dondurubdur qar yerinə
barı qoya bildinmi sən
bir başqasın yar yerinə.Kənar durdun bəhanələr
səni necə dəyişibdir
saxta yalan o imalar
göz önümə sərilibdir.Düşünməkdən yorğun beyin
fikirli mən daşıyıram
sanma belə şax dayanıb
ruhsuz cansız yaşayıram.Gücüm çatmır qaytarmağa
üzümdəki gülüşləri
daha kimə lazım olsun
gəlişləri -gedişləri.Mən sanırdım dəyişəcək
zaman ilə tamam insan
zahirən mələk olsanda
daxilən görünür şeytan.Unut daha məni çıx get
yaşananlar xatirədir
bu fikiri səndə həkk et
hər kəsdəndə birdənədir -
“Dərbəndin səsi” şeirlər kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək
29 iyun 2017-ci il tarixində AZƏRKİTAB Mərkəzində (Statistika İdarəsi ilə üzbəüz, Olimpdən aşağı) Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyi və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının “Cənubi Qafqaz Xalqları üzrə xüsusi müxbir”i,İraq Türkmən Yazarlar Birliyinin, Dərbənd Ədəbiyyatçılar Birliyinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, nəğməkar-şairə Zeynəb Dərbəndlinin “Dərbəndin səsi” şeirlər kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək.Kütləvi informasiya nümayəndələrinin, ictimaiyyət nümayəndələrinin, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərinin, müəllifin yazar dostlarının da iştirakı gözlənilir.İştirak etmək istəyən hər kəs dəvətlidir.
Gülnarə ŞÖHRƏDDİNQIZI,
“Möhtəşəm Azərbaycan” -
Nəğməkar-şairə Zeynəb Dərbəndlinin “Dərbəndin səsi” şeirlər kitabı işıq üzü görüb
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyi və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının “Cənubi Qafqaz Xalqları üzrə xüsusi müxbir”i,İraq Türkmən Yazarlar Birliyinin, Dərbənd Ədəbiyyatçılar Birliyinin, Rusiya Yazıçılar Birliyinin, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, nəğməkar-şairə Zeynəb Dərbəndlinin “Dərbəndin səsi” şeirlər kitabı 2017-ci ildə respublikanın paytaxtı Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən 160 səhifə həcmində, 200 tirajla işıq üzü görüb.
Kitabın redaktoru Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “Qızım Qələm” Media Mükafatı laureatı,Dünya Azərbaycanlıları Mədəniyyət Mərkəzinin idarə heyətinin və Qadınlar Şurasının üzvü və DAMM-ın və katibi, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru, şairə-jurnalist Nəcibə İlkindir.
Kitaba müəllifin son zamanlar Azərbaycan və Anadolu türkcəsində qələmə aldığı ədəbi-bədii nümunələri, poeziya örnəkləri toplanıb.Kitab müəllifin oxucularla sayca dördüncü görüşüdür.Geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Poeziyasevərlər və ədəbiyyatşünaslar tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına ümid edirik.Gülnarə ŞÖHRƏDDİNQIZI,
“Möhtəşəm Azərbaycan” -
Görkəmli Azərbaycan şairi Əliağa Kürçaylının şeiri “Hece Taşları” dərgisində çap olunub
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü və dəstəyi ilə həyata keçirilən “Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı laureatı, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi, şair, dramaturq, tərcüməçi Əliağa Kürçaylının “Gecələr ay olmaq istəyirəm mən” şeiri Anadolu türkcəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən “Hece Taşları” aylık şiir dergisinin 28. sayında dərc olunub.
“Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Odaydır.
Qeyd edək ki, bundan öncə şair, dramaturq Əliağa Kürçaylının bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşəbbüsü və dəstəyi ilə həyata keçirilən “Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən “Kümbet” (Tokat şəhəri), “Kardelen” (Bilcek şəhəri), mədəniyyət və ədəbiyyat dərgilərində dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.Azərbaycanın Mədəniyyət və Portalının Mətbuat xidməti
-
İlahə BAYANDUR.Yeni şeirlər
Çıxaq gedek bu dünyadan
Yığışdır şələ-küləni
Çıxaq gedek bu dünyadan.
Dost sandım üzə güləni
Çıxaq gedek bu dünyadan.Ya ona, ya mene verə,
Gedek geldiyimiz yere.
Bura yer deyil ay dede,
Çıxaq gedek bu dünyadan.Doğuldum günaha batdım,
Doğrunu, eyrini qatdım,
Hansın aldım, hansın satdım.
Çıxaq gedek bu dünyadan.Tanrı məni qul elədi
Qış günü göydən ələdi
Aha-naləyə bələdi
Çıxaq gedek bu dünyadan.Ruhum can evime qonaq
Bu dünyanı fani sayaq
Axtarma özünə dayaq
Çıxaq gedek bu dünyadan.Gedir fitnenin badına
Yaş yanır quru oduna
Damğa vurulur adına
Çıxaq gedek bu dünyadan.Temiz idik, pasa batdıx
Bişmiş aşa çiyi qatdıx.
Geldik yolbaşına çatdıx
Çıxaq gedek bu dünyadan.Hansı yaxşıdı özün seç
Al çantanı qabağa keç.
Öz kefenini özün biç
Çıxaq gedek bu dünyadan.İlahenin gözü yaşlı
Bextinin yolları daşlı
İncidim emelli-başlı
Çıxaq gedek bu dünyadan.Nerdesin?
Bu dünyaya gelişimiz göz yaşıdı-haykırtı,
Son menzilin son nidası-hıçkırtı.
Baştan-başa sırr kokuyan masal dolu –pıçıltı,
Gözü yolda ayrılarsam, dünya malım, nerdesin?Beni-Adem evladının ne ilki, ne sonusan,
Doğulanda lüt-üryandın, indi süslü, donlusan.
Yaşıl ağac misallısan, beherlisen, barlısan,
Mumyalanan Tutanxaman cah-celalı, nerdesin?Sıkmaz seni gözel dünya , sabr eleyib, yetirsen,
Taş yürekli insanları hakk yoluna getirsen.
Günbezleri bir andaca yeksan olub, bilesin,
Çar Nemrutun tahtı-tacı, kül kalesi, nerdesin?Leyakata, adalete mekan olsa yüregin,
Mutlakdır ki, son makamda çiçek açar dilegin.
Yüzü güzel, kalbi hain, taş yürekli melegin
Aişenin temtarağı, dil hatası, nerdesin?Çarklarına sevgi hörmüş, zaman geçer, fırlanar,
Tiranlardır gelip-gedir, yattaşlarda saklanar.
Gah seviler, gah sineler lanet ile dağlanar,
Vefasızdı geçer, gider, öter zaman, nerdesin? -
“Buta-2” Türk Dünyası Şairlərinin Almanaxında yer alan yazarlar
Redaksiya Heyəti
Sabir Rüstəmxanlı
İsrafil TƏHMƏZOĞLU (Azərbaycan)
Ağasəf İMRAN (Azərbaycan)
Remzi ZENGİN (Türkiyə)
Fəxrəddin ZİYA (Azərbaycan)
Harun YILDIRIM (Fransa)
Robert MİNNULİN (TATARISTAN)
Mayıl MƏMMƏDLİ (Azərbaycan)
Bənövşə DAŞDİLİ (Azərbaycan)
Sabiha SERİN (Türkiyə)
Tahsin SEDEFOĞLU (Türkiyə)
İbrahim COŞAR (Türkiyə)
Ülkü TAŞLIOVA (Türkiyə)
Muazzam İBRAHİMOVA (Özbəkistan)
Səxavət İZZƏTİ (İran)
Anuar ÖMER (Qazaxıstan)“BUTA-2” –də yer alan şairlər
Ağasəf İMRAN (Azərbaycan)
Ahmet SARGIN (Türkiyə)
Ahmet TURQUT (Türkiyə)
Arzu ALTUN (Türkiyə)
Atalay YAĞMUR(Türkiyə)
Ayhan BAYRAM (Türkiyə)
Ayhan BİNGÖL(Türkiyə)
Aypara MEHMANOVA (Azərbaycan)
Aysel KAYA (Avstriya)
Ayşegül YILDIRIM (Türkiyə)
Azize KAYA (Türkiyə)
Bahattin BAKAR (Türkiyə)
Bənövşə DAŞDİLİ (Azərbaycan)
Burçak KARATAŞ (Türkiyə)
Canan MELİS BAYRAKTAR (Türkiyə)
Cemal ÜNAL (Türkiyə)
Emine ÖZTÜRK (Türkiyə)
Elmeddin LAÇINLI (Azərbaycan)
Emre Baş (Türkiyə)
Erol AVCI (Türkiyə)
Fəxrəddin ZİYA (Azərbaycan)
Göksel KARA (Türkiyə)
Güler BULUT (Türkiyə)
Gülxar MAHMUDLU (Azərbaycan)
Hamit KARACA (Türkiyə)
Harun YILDIRIM (Türkiyə)
Hilmi YAZGI (Almaniya)
Huşəng CƏFƏRİ (İran)
Sabiha SERİN (Türkiyə)
Sema TANRIVERDİOĞLU ERSÖZ (Türkiyə)
Selma ÇANAKÇIOĞLU (Türkiyə)
Səxavət İZZƏTİ (İran)
Solmaz MƏRDANQIZI (Gürcüstan)
Şemsettin AĞAR (Türkiyə)
Tahsin SEDEFOĞLU (Türkiyə)
Yusuf ASLAN (Türkiyə)
İbrahim COŞARİ (Türkiyə)
İclal BUĞRA ÖZCAN (Türkiyə)
İkra SÖNMEZ (Türkiyə)
İkrom OTOMURAD (Özbəkistan)
İlahə BAYANDUR (Azərbaycan)
İmutet KESLER (Türkiyə)
İsmayıl HAKKI ERDOĞMUŞ (Türkiyə)
İsrafil TƏHMƏZOĞLU (Azərbaycan)
Mayıl MƏMMƏDLİ (Azərbaycan)
Mirzəkişi SABAH (Azərbaycan)
Mevlit KEFLİ (Türkiyə)
Mimi Can oğlu (Türkiyə)
Möhübbət İSMAYILOV (Moldaviya)
Muhsin AKSAKAL (Türkiyə)
Muazzam İBRAHİMOVA (Özbəkistan)
Munavver DÜVER (Türkiyə)
Murat ÇAKIR (Türkiyə)
Murat MERAL (Türkiyə)
Mustafa KUTLU (Türkiyə)
Mustafa KARAAHMETOĞLU (Türkiyə)
Müşfiqe BAXŞIYEVA (Azərbaycan)
Nurefşan MİLLİDERE (Türkiyə)
Osman BAYLAR (Türkiyə)
Rahim ÇETİNKAYA (Türkiyə)
Ramazan ŞİMŞEK (Türkiyə)
Recep ŞAHBAZ (Türkiyə)
Remzi ZENGİN (Türkiyə)
Ülkü TAŞLIOVA (Türkiyə)
Ümide KERİMOVA (Özbəkistan)
Yavuz SEVDAİ (Türkiyə)
Yaşar ADIYAMAN (Türkiyə)
Yunus YILMAZ (Türkiyə)
Zeynep ECE EREN (Türkiyə)
Zilolabanu Xoliqova (Özbəkistan)QEYD: Sizə təqdim etdiyimiz “Buta-2” Azərbaycan Respublikası “Ziyali Ocağı” İctimai Birliyinin 2017-ci ildə həyata keçirəcəyi layihədir. Bu layihədə Türk dünyası ölkələrinin təmsilçiləri olan söz ustaları-şairlər öz şeirləriylə “Buta”nın qonağı olacaqlar.
Milli-mədəni irsmizə öz mahiyyəti etibarı ilə zəngin, tərtibatı baxımından nəfis bir əsər qazandırmaq qarşımıza qoyduğumuz ümdə məqsədlərimizdən biridir. Amacımız türk dünyası ölkələri arasında milli-mənəvi tellərin yaradılması, habelə yaradılan körpülərin saxlanmasıdır.
Nəzərdə tutulduğu kimi, “Buta-2”-nin bu sayında da türk dünyasının müxtəlif ölkələrindən olan şairlərin qatılması təqdirəlayiq haldır.
Ümidvarıq ki, böyük maraq və ümidlə dəstəklədiyimiz bu layihə -“BUTA -2” antalogiyası oxucuların dərin rəğbətini qazanacaqdır.
QATILMA ŞƏRTLƏRİ
Antologiyaya qatılan hər şairə 4 səhifəlik yer ayrılacaqdır. Bu səhifələrdə şairlərin şəkilləri, tərcümeyi-halları və 4 səhifəyə sığacak şeiri öz əksini tapacaqdır. Sərbəst, heca, əruz vəznində təqdim olunacaq şeirlər siyasi motivlərdən uzaq olmalıdır.
Hər şairə 4 kitab veriləcəkdir.
Antologiyaya şeirlər bu ilin may ayının 15-dək təqdim olunmalıdır.
Kitabın dərc olunması heç bir ticarət məqsədi güdmür.
Antogiyada dərc olunacaq şeirlərə görə şairlər özləri məsuliyyət daşıyırlar.
Kitabda dərc olunan şeirlər üçün pul ödənilmir.
Antologiyaya qatılan hər şair kitabın çap olunması üçün nəzərdə tutulan 50 manatı-105 lirəni özü ödəyəcəkdir. Göstərilən maliyyə vəsaitini hər hansı bir bankdan yaxud poçt şöbəsindən Vester Yunion vasitəsi ilə Əliyeva İlahə Əhməd qızına (Aliyeva İlahe Ahmet kızı) göndərə bilərlər.
Qatılmaq arzusunda olanlar gərəkli məlumatları +994553305830 nömrəli telefonla əlaqə saxlayaraq ötürə bilərlər.
Email adresimiz: ziyali.ocaqi@mail.ru -
Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Sevginin gözləri” (roman) 39-cu hissə
ürüb xəstəxanadan uzaqlaşdı. Səfər asta addımlarla klinikaya girir.
Eldar Fidanın üzünə bir-iki dəfə yüngül şillə vururdu ki, ayılsın. Fidan sayaqlıyırdı:
– “Eldar, uşaq…uşağı apardı” deyirdi tez tez. Eldar arvadının arxayınçılığı üçün dedi:
– Narahat olma, Yaşar Təhminənin yanındadır.
Eldar Rəşada: – Sürəti artır, tez çatmaq lazımdır.
Fidan gözlərini güclə açdı: – Su ver. Biriniz su verin. Ciyərim yanır.
Rəşad maşını yol kənarındakı balaca maqazinin qarşısında saxladı. Maşından düşüb maqazinə girdi. Adi sərin su götürdü, karıxdığından satıcıya xırda pul verməkdən onluq verdi. Maqazindən necə çıxdısa, arxasınca pulu artıqlamasıyla verdiyi üçün onu səsləyən satıcının sözlərini eşitmədi.Suyu Eldara verdi, maşını xodlayıb sürəti artırdı. Eldar Fidanın başını qaldırıb suyu içirməyə çalışdı.
Taksi Səfərgilin evinin qarşısında saxladı. Cəmilə sürücünün pulunu verəndən sonra taksidən düşdü, iti addımlarla evə tez çatmaq istəyirdi.Çoxdandır Lamiyədən yığırdı. İndi əlinə sözün əsl mənasında fürsət düşmüşdü
Başının ağrısından, bir tərəfdən də düşünməkdən özünə yer tapa bilməyən Səfər çox çalışdı yatsın, alınmadı. Həkimin sözləri qulağında əks-səda verirdi. Lətafət həkim təcrübəli idi, yenə də ürəyində ona inanmırdı.
Lamiyənin hamilə qalıb ondan, ailəsindən gizlətməyi Səfərə məntiqli gəlmirdi. Əksinə, fikirləşirdi, hamilə qalsaydı, məni əldə saxlamaq üçün çoxdan istifadə etmişdi. O vaxt desəydi, bəlkə də hərbi xidmətə getməzdi. Axı, Səfər Lamiyəni görməmək üçün Naxçıvana getmişdi. Lamiyənin hamilə qalması Səfərin heç cür ağlına batmırdı. Yatmaq istəyirdi, yuxusu da ərşə çəkilmişdi. Anasının səsini eşidəndə uzandığı yerdən qalxdı. Onsuzda həkimdən eşitdiyi sözlərdən evə gələnəcən başının ağrısı keçməmişdi, anasının da gəlişi bir tərəfdən onu cin atına mindirdi. Otaqdan çıxanda Cəmilə Lamiyəni divara dirəmişdi:
– Sualıma cavab ver. Niyə Yalandan Fidanın zəng elədiyini dedin?
Aynur qızıyla qaynanası arasına girmək istəyəndə Cəmilə qolundan tutub itələdi. Aynur yerə sərildi. Lamiyə anasını ayağa qaldırmaq istəyirdi, bacarmadı. Cəmilə onun boğazımdan yapışmışdı:
– Mənə düzünü danışmamış səndən əl çəkən deyiləm. Cavab ver,ləçər. Evimdə o nə artistlikiydi eləmişdin?
Anasının hərəkətlərinə tab gətirməyən Səfər pilləkanları qaçaraq düşdü, anasına yaxınlaşıb qolundan tutdu:
– Bəsdi, adamı hövsələdən çıxardırsan. Çıx, tez ol, çıx evimdən.
Cəmilə özündə güc toplayıb oğlunu Lamiyəyə tərəf itələdi: – Sualıma cavab verməsə, gedən deyiləm. Bugün Lətafət həkim məni yığmışdı. Elə o gün də yığmışdı. Telefonu bu götürmüşdü. Fidanın zəng elədiyini özündən çıxardıb. Zibilini gizlətmək üçün bəhanə edib.Səfər çaşbaş qaldı: – Necə yəni?
Səfər üzünü Lamiyəyə tutdu: – Məni başa sal görüm, bu nə deməkdir?
Aynur ayağa qalxdı, qızının yerinə cavab verdi:
– Nə olacaq? Ananın təzə oyunudur. Qızının ailəsini dağıtdı, öz ailəsini dağıtdı, dincəlmədi, indi də növbə sizindir.
Cəmilə Aynurun üstünə hücum çəkmək istəyirdi, Səfərlə Lamiyə imkan vermədi.
Lamiyə: – Lətafət həkimə qəti inanmıram. Sənin həkimindir, əlbəttə sən deyənləri təkrarlayacaq. Utanmaz-utanmaz üzümə deyir ki, guya mən hamilə qalmışam, üstəlik uşaq da doğmuşam.Hər kəs birdən-birə susdu. Səfər arvadının üzünə təəccüblə baxdı: – Lətafət mənə dediklərini üzünə demişdisə, niyə mən əvvəlcədən bilməmişəm. Bugün də məni çağırmışdı.
Lamiyə özünü itirdi. Cəmilə qələbə qazanmış insan kimi rahatladı, dərindən nəfəs aldı:
– Fikir ver bədən quruluşuna, oğlum. Uşaq doğan qadın bədəni var. Özü də kökəlib. Almaniyadan gələndə niyə kökəldiyini soruşdum, adam kimi cavab verə bilmədi.
Aynur – Bütün günü evdə oturub. Evdə oturan adam yeyib yatanda istər-istəməz kökəlir də.
Lamiyə qorxusundan pörtmüşdü, qıpqırmızı olmuşdu. Səfər Lamiyənin diqqətlə gözlərinə baxırdı. Gözlərinə baxa-baxa ona yaxınlaşdı. Yaxınlaşdıqca Lamiyə geriyə doğru gedirdi.
Səfər – Deyirsən Lətafət anamın tanıdığı həkimdir, anam öyrədib onu?
Lamiyə – İlk gündən o həkimin yanına getmək istəmirdim. Ananla rəfiqədilər, niyə narahat olmuyum?
Cəmilə – Səndə sifət var, qız. Yaxşı, onda başqa həkimə apararsan, Səfər. Amma həkimi sən tapacaqsan. Elə həkim olsun ki, nə mən tanıyım, nə də onlar.
Aynur hövsələdən çıxdı: – Eee, bəsdirin. Adamı az qala dəli edəsiz. Qızım sizin üçün yiyəsiz deyil e, kefiniz istəyəndə bir qapaz vurasız.
Səfər səsinin tonunu qaldırdı: – Aynur xanım.
Səfərin qışqırmasını gözləməyən Aynur qızardı, Cəmilənin yanında pərt olmuşdu. Lamiyə fürsəti əldən verməyib anasının tərəfinə keçdi. Əsəblərini cilovlaya bilmədi:
– Bu qədər bəsdir. Sizin qarşınızda susduqca adamı əzirsiz. Nə sən deyən, nə də ev yıxan ananın dediyi həkimə getməyəcəm. Mən uşaq-muşaq doğmamışam. Ümumiyyətlə, hamilə qalmamışam. Ağıl var, məntiq var. Mən səni sevmişəm. Hamilə qalsaydım deməzdim? O vaxt səni əlimdə saxlamaq üçün ən yaxşı yol idi.
Lamiyənin dedikləri Səfərin ağlına batmışdı. Səfər anasına şübhəylə baxdı: – Bunu mən də fikirləşirəm. Hamilə qalsaydı, istifadə edərdi.
Cəmilə qəti şəkildə dedi: – Deyə bilməzdi. Uzun müddət kişisiz qalmışdı. Bəlkə xəyanət edib sənə?
Cəmilənin aradakı pərdəni götürməsi əsəbdən özünə yer tapa bilməyən Aynurun onun üstünə hücum çəkməsinə səbəb oldu. Səfər də utanmışdı. Aynur Cəmilənin saçlarından tutub yerə yıxdı: – Pozğun sənsən, bir də qızın. Öldürərəm səni, ay ev yıxan, qoca kaftar.Lamiyəylə Səfər analarını güclə ayırdılar. Cəmilə yenə də sözlərindən geri qalmırdı:
– Sən bunu həkimə mütləq apar. Belə pis reaksiya göstərdilərsə, deməli, Lətafət düz edib şübhələnibdi. Qonşulardan biri elə düz deyirmiş, evə kişi gətirib bu qancıq. Siz ana-baladan bə desəz gözləyirəm. Uşaq səndən olsaydı, çoxdan aləmə car çəkmişdilər.
Lamiyə – Mənim daha sizə sözüm yoxdur. İstədiyin həkimə gedə bilərik, Səfər. Lap sabah gedərik. Amma bir şərtlə. Anan çıxıb getsin. Məni qızınızla səhv salmayın, Cəmilə xanım. Qızınız kimi….
Aynur qızının susması üçün qolundan tutdu, Lamiyə susdu.
Səfər – Aybəniz nə edib?
Cəmilə qızının ortalığa atılmağını gözləmirdi. Səfər sualını təkrarladı: – Bacım nə edib, Lamiyə?
Lamiyənin yerinə anası cavab verdi: – Bacın ailə quranda hamiləydi. Anan da bilirdi. Elçin atanın məmur olduğunu biləndən sonra bacınla evlənməyə razı olmuşdu.
Aynurun dediklərini qapı ağzında eşidən Kərimin ürəyi dözməyib yerə yıxıldı. Ondan sonra evdəkilər Kərimin varlığını hiss eləmişdilər. Səfər “ata” deyib, qapıya tərəf qaçdı.
***
Rəşad maşını xəstəxanaya yaxın saxladı. Suyu içəndən sonra Fidan qismən də olsa özünə gəlmişdi.
Fidan – Xəstəxanaya girməyəcəm. Təhminəyə deyin uşağı gətirsin.
Eldar razı olmadı: – Olmaz, səni mütləq həkimə göstərmək lazımdır.
Fidan – Mənim nəyim var? İki gündür sussuz idi, halım qalmamışdı. Xahiş edirəm, bircə evə tez gedək. Xahiş edirəm, sözümü yerə salma. De, uşağı gətirsinlər.
Eldar çarəsizlikdən razılaşdı, Rəşadın üzünə baxdı. Rəşad maşından düşüb xəstəxanaya tərəf getdi.
Yaşar gözünü çoxdan açmışdı. Təhminə uşaqla oynayıb güldürürdü. Qadir pilləkanların başında Rəşadı gördü, Təhminəyə yaxınlaşdı: – Hazırlaş, Rəşad da gəldi.
Rəşad onlara çatan kimi Təhminə harda olduqlarını unutdu, suallarını palatada olan Nurbarla anasının eşidəcəyi tərzdə verdi: – Nə oldu? Fidanı xilas edə bildiz?
Rəşad – Şükür, aşağıdadır. Uşağı da götür gedirik. O əclaf buralarda olmalıdır.
Rəşadın cavabı Nubarı şoka saldı, Şərifəyə baxdı:
– Bunlar nə danışır?
Şərifə – Yaxşısı budur sən qarışma. Qaçırdığınız qadın qızımın rəfiqəsidir. Qorxmadın allahdan? Uşağında can üstündədi.
Nubar ağlamağa başladı – Allaha and olsun, heç kimi qaçırmamışıq. O adam evimizə gəlmişdi. Balamın sağalması üçün xəstəxana xərclərinin hamısını öz boynuna götürdü. Dedi uşaq onundur.Şərifə – Yalan deyib. Fidan başqasının arvadıdır. Fidanı satmaq istəyirdi başqa kişilərə, əri xilas eləmişdi.Yaxşı adamdılar hələ sizi polisə vermədilər. Verməəyəcəklər də.
Nubar palatadan çıxdı. Dəhlizdə heç kim yox idi. Ərini görməyəndə pilləkanlardan aşağı düşdü. Şərifə də onun arxasınca xəstəxanadan çıxdı. Nubar Eldargilin maşınına yaxınlaşdı.
– Camal hanı?
Eldarla Rəşad bir-birilərinin üzünə baxdılar. İkisi də Camalın onları aldatdığını başa düşdü.
Eldar – Sən uşaqlarla qayıt evə. Mən özüm Təhminəgili apararam.
Nubar ağlaya-ağlaya yenə soruşdu: – Camala neyləmisiz?
Rəşad – Yoldaşınıza heç nə etməmişik. Evdə qoyub gəlmişik. Narahat olmayın, indi gedib baxarıq.
Qədir Eldara – Getməyə yeriniz yoxdur, axı. Evdəkiləri Camalın bilmədiyi yerə aparmaq lazımdır.
Rəşad – Hə də.
Şərifə – Bizə aparaq. Qonum-qonşuda var, heç nə edə bilməz. Evimiz də polis bölməsinə yaxındı.
Eldar Rəşada – Vaxt itirmiyin, gedin. Camal bəlkə də ordadır. Ora qayıdacağımız ağlına gəlməz.
Rəşad – Biz ora gedəndə elə oralardaymış.
Rəşad Cin Həsəngilin maşınına yaxınlaşdı. Şərifə evin açarını qızına verdi:
– Nubarın yanında qalacam. Evə sonra gələrəm.
Təhminə – Birdən o başıbatmış bura gəldi?
Eldar – Hədəfi anan deyil, narahat olma.
Nubar da çox istəyirdi qohumu yanında qalsın. Arxa oturacaqda oturub oğlunu oynadan Fidana baxdırdı. Fidan da Nubarın ona baxdığını hiss elədi. Bir-birinin üzünə baxdılar. Nubar Fidana yaxınlaşdı: – Bağışla məni. Bizə hər şeyi başqa cür demişdi. Həm də oğluma görə…
Nubar cümləsini bitirə bilmədi.
Fidan bir qədər susduqdan sonra: – Allah oğlunuza şəfa versin. Mən sizi başa düşürəm.
Eldar Qadirlə maşında oturdu. Nubar maşının qapısını örtdü.
***
Təcili yardımın gəlməyini gözləməyən Səfər atasını xəstəxanaya anasıyla özü çatdırmışdı. Lamiyə ilə anası evdə qalmışdı. Kərim yüngül infarkt keçirmişdi. Vəziyyəti sabit idi. Cəmilə oğluyla dəhlizdə həkimdən xəbər gözləyirdi. Lamiyə evdə anasını danlayırdı.
– Nə məcburuydu Səfərə bacısı haqqında hər şeyi dedin? İndi aləm bir-birinə dəyəcək.
Aynur – Vallah, sən nankorsan. Səni tutmasaydım, özün deyəcəkdin. İndi günahını mənim boynuma atırsan? Bir tərəfdən fikirləşəndə belə olmağı bir yaxşı oldu.
Lamiyə – Yaxşı oldu? Necə rahat adamsan? Kişi bəlkə ölüb?
Aynur – Ölsəydi, çoxdan eşitmişdik. Cəmilə lap da gözdən düşdü. Bir müddət sənin həkim məsələn heç kimin yadına düşməz.
Səfər – Səfərin tərsliyinə bələd deyilsən. Aparacaq həkimə.
Aynur – Anasının tanıdığı həkimə aparmasın bircə, qalanlarını həll eləmək mənlikdir. Səfəri yığ, atasının vəziyyətini soruş.
Lamiyə anasının dediyini edir, yoldaşına zəng edir: – Səfər, Kərim dayı necədi?
Səfər anasının yanında danışırdı: – Yüngük infarkt keçirib.İndi bir az yaxşıdır. İki gün xəstəxanada qalmalıdır.
Lamiyə – Şükür, ölüm-itim olmadı.
Səfərin heç kimlə danışmağa hövsələsi yox idi. Telefonu qəfildən söndürüb cibinə qoydu.
Lamiyə bir iki dəfə “Səfər” deyəndən sonra Səfərin çoxdan adboy verdiyini hiss elədi.
Səfər anasına yaxınlaşdı: – Bugündən sonra nə səni, nə də qızını görmək istəmirik. Ölsən də gözümdə zərrə qədər dəyərin yoxdu. Çıx get, atama səndən yaxşı baxaram.
Oğlunun dedikləri Cəmiləyə pis təsir elədi: – Oğlum, mən…
Səfər – Mənim sən adda anam yoxdur. Mənə oğlum deyib əsəbimlə oynama. Get!…
Cəmilə gözlərinin yaşını silə-silə oğlundan uzaqlaşdı. Bilirdi, müdafiə olunası tərəfi qalmamışdı.
***
Rəşad Cin Həsənlə Nubargilin evinə gəldilər. Qapı əvvəlcədən açıq olması onların şübhələnməkdə haqlı olduqlarını göstərdi.Evə girəndə heç kimi görmədilər. Həsənin də adamları evin ətrafında heç kimi görmədi. Rəşad mətbəxə girəndə yerdə sınmış qab-qacaq gördü. Camalların ikisinin də izi-tozu yox idi.
Rəşad Eldarın nömrəsini yığdı: – Evdə heç kim yoxdu. Məncə, Camal onun işini çoxdan həll edib.Xəstəxananı da yem kimi qabağımıza atdı. Burda qalmağın mənası yoxdu.Biz qayıdırıq.
Eldar – Qayıdın. Uşaqlara da deyərsən sabah ofisə gələrlər, hörmətlərini edərəm. Dayan bir dəqiqə, onların evi dənizə yaxındır. Dənizə də baxın.
Rəşad – Fikirləşdiyimi fikirləşirsən?
Eldar – O alçaqdan nə desən, çıxar.
Rəşad – Yaxşı – deyib telefonu cibinə qoydu.
***
Lamiyə anasıyla çay içirdi. Mobil telefonuna zəng gəldi. Zəng edən Zaman idi. Lamiyə telefona cavab verdi: – Hə Zaman.
Zaman xəstəxananın qabağında əlindəki vərəqə baxa-baxa dedi: – Cavablar çıxdı, Lamiyə xanım.
Lamiyə həyəcanlandı: – Aha.
Zaman – Uşaq ərinizdəndir.
Telefon Lamiyənin əlindən yerə düşdü, uşaq kimi ağlamağa başladı. Aynur telefonu yerdən götürdü:
– Zaman, tez taksiyə otur, evə çatanda mənim telefonuma zəng elə.
Aynur telefonu söndürdü:- Uşaq Səfərdəndir?
Lamiyə başıyla təsdiqlədi.
Aynur – Bircə bu çatmırdı.
Lamiyə – Mən nə iş gördüm,axı. İndi mən neyləyəcəm?
Aynur qızının başını öpdü, onun da gözləri dolmuşdu:
– Heç nə!… Ağlama, hər şeydə bir xeyir var. Susmağa məcbursan.
Anasının sözləri Lamiyəni hövsələdən çıxartdı:
– Xeyir bunun harasındadı? Oğlumu həyatda ən nifrət etdiyim qadın saxlayır. Bu boyda ölkədə o fahişədən başqa qadın yox idi? Amma belə qoymayacam. Susmaq fikrim yoxdu. Gedib ərinə hər şeyi danışacam.
Aynur – Ağlını başına yığ. Gedib ərinə nə deyəcəksən? Uşağı doğmuşam, xəstəxanada qoyub qaçmışam. İndi bilmişəm ərimdəndir, aparmağa gəlmişəm? Onun əri sənə uşaq verər? Ərini qoy bir kənara, Fidan tək canıyla səni uşağa həsrət qoyar.
Lamiyə – Sən narahat olma. Elə edəcəm, əri özü uşağı öz ayağıyla gətirəcək mənə.
Aynur – Hmmm…Sonra? Ərinə nə deyəcəksən?
Lamiyə – Bilmirəm. Onuda vaxtı gələndə fikilrəşərik. Oğlumu heç kimə verməyəcəm.Sabah Eldarla mütləq danışacam. Mənim ailəm dağılsa, Fidanın da ailəsi olmayacaq. Onsuzda bədbəxt olmuşam, imkan vermərəm xoşbəxt ola!…
Ardı var -
Şəfaqət CAVANŞİRZADƏ.”Sevginin gözləri” (roman) 38-ci hissə
ürüb xəstəxanadan uzaqlaşdı. Səfər asta addımlarla klinikaya girir.
Cəmilə xadiməyə pul verdi ki, evə telefon alsın. Fidanın hansı səbəbə ona zəng etməyi onun özünə də maraqlı idi.Bu vaxt qızı Aybəniz qapını açıb içəri girdi, anasına salamsız-kəlamsız sual verdi – Atamgilin dedikləri düzdür?
Cəmilə özünəməxsus ədayla kresloda oturdu – İndi mən nə bilim atangil nəyi düz deyir, nəyi yox?
Anasının biganə cavab verməyi Aybənizi həm təəccübləndirirdi, həm də özündən çıxardırdı: – Doğrudan qızları qaçırmısan?
Cəmilə qızının üzünə baxmırdı: – Hamısı şərdir. Heç kimi qaçırmamışam.
– Ərinlə oğlun sənə niyə şər atmalıdılar? Qabağında uşaq yoxdur e, ana. Özün atama hər şeyi danışmısan?
– Atan nə vaxtdan düz danışan olub elə? Başımıza gələn oyunlar atana görə deyilmi?
– Atam nə qədər səhv hərəkət etsə də, sənin kimi cinayətə əl atmayıb.Qanunla götürsək ana, gərək indi türmədə olaydın.
Cəmilə ayağa qalxdı, özünü ələ almağa çalışırdı: – Qanuna qalsa, sən gərək ərim dediyin adamla evlənməməliydin. Ümumiyyətlə, danışmağa üzü hardan tapırsan, baş aça bilmirəm.Aybəniz gördü ki, anasıyla danışmaq əbəsdir, söhbəti çox uzatmadı: – Düz deyirsən. Mən yaxşısı budur susum. Amma yadında saxla, qardaşım da, mən də sənin eqonun qurbanı olduq. Elçinlə barışacam. Xoşbəxt ailə də olacağıq. Heç olmasa çalışacam.Sənə görə daha Lamiyəni də incitməyəcəm. Əksinə, deyəcəm qardaşımdan bərk yapışsın. Qısası ana, biz heç nə itirmirik. Amma sən tək qalacaqsan. Bunu bil.
Aybəniz qonaq otağından çıxanda Cəmilə qızının eşitməyəcəyi tərzdə dedi: – Hə də…Siz atanızın yoluyla gedin, düz adam olun.
***
Təhminə anasıyla qohumunun uşağı üçün xəstəxanaya gəldi. Şərifə Nubarla görüşdü. Nubarın qucağında körpə uşaq vardı. Şərifə təəccüblə uşağa baxa-baxa soruşdu:
– Uşaq necədi?
Təhminə telefonda Rəşadla danışdığı üçün Nubarın qucağındakı uşağa fikir vermirdi. Nubarın qucağında saxladığı uşaq Yaşardı, indi yatmışdı. Nubar bikef qapının ağzında oğluna baxırdı, ümidsiz danışırdı:
– Nə bilim. Həkimlər deyir ümidli olun, ümidli oluruq.
Şərifə – Bəs,əməliyyat haqqında heç nə demirlər?
Nubar – Əməliyyat olmağına olmalıdır e. Gərək Türkiyəyə gedək. Camalın bir tanışı var, borca pul verəcək. Bir-iki günə uşağı göndərməliyik. Görək.
Təhminə Rəşadla sağollaşıb anasıgilin yanına gəldi. Nubarla görüşmək istəyirdi, Yaşarı gördü, duruxdu. Gah uşağa, gah da qohumuna baxırdı. Nubar da Təhminənin ona şübhəylə baxmağından qorxuya düşdü. Şərifə qızını səslədi:
– Təhminə, nə oldu sənə?
Təhminə şübhələndi ki, Camalın qohumuyla əlaqəsi ola bilər. Birtəhər özünü ələ aldı:
– Bu uşaq mənə tanış gəlir. Təsadüfən televizorda göstərib eləməyiblər?
Nubarın ürəyi indi yerinə gəldi: – Nə bilim vallah! Rəfiqəmin uşağıdır, əri yoxdu. Özü bugün ev təmizləməyə getmişdi, uşağı mənə verdi. Evdə heç kim olmadığı üçün, məcbur qalıb özümlə gətirdim.
Təhminə Nubarın yalan danışdığını, Camalla əlaqəsi olduğunu o dəqiqə anladı: – Allah köməyi olsun. Atasız uşaq böyütmək də bir şey deyil. Allah uzaq eləsin.
Şərifə – Amin. Təhminə də təzəlikcə ailə qurdu. Oğlan tərəf o qədər tələsdirdi ki, qohum-əqrabadan heç kimi çağıra bilmədik.
Nubar Təhminəni süzdü: – Əşşi, nə olacaq. Əsas xoşbəxt olsun. Onda bir səhv idi eləmişdi, indi ağlı başına gələr.
Nubarın dedikləri Təhminəyə güllə kimi dəydi, gülümsəyərək sözünü dedi:
– Səhvdən betər səhv var, Nubar xala. Təki insanın səhvi elə özünə ola. Oğlun necədi?
Nubar – Bildiyiniz kimi… Gözləyirik.
Palatadan Nubar oğlunun səsini eşitdi. Təhminə fürsəti əlindən vermədi: – Uşağı ver mən saxlayım.
Nubar Yaşarı vermək də istəyirdi, verməmək də. Şərifə qızının sözünə qüvvət verdi:
– Ver uşağı, Nubar. Onsuzda burdayıq, narahat olma.
Nubar Yaşarı Təhminəyə verdi. Yaşar yatmışdı. Şərifə Nubarla palataya girdi. Təhminə xeyli palatadan uzaqlaşdı. Cibindən telefonunu götürüb Rəşadı yığdı:
– Rəşad, tez Eldarı da götür, gəlin xəstəxanaya.
Rəşad Eldarla Qadirə təəccüblə baxdı: – Niyə? Orda nə işimiz var?
Təhminə nə dedisə Rəşadın gözləri bərəldi; – Nə danışırsan? Hansı xəstəxanada? Ordan tərpənməyin. Uşağı gözdən qoyma. Bura bax, bizsiz hərəkət eləmə. Eşidirsən?
Təhminə – Narahat olma. Amma xəstəxanaya girməyin. Yaxşı? Tez gəlin.
Təhminə telefonu cibinə qoydu. Yaşar qucağında mızıldanırdı.
Rəşadın təəccübüylə sevinci qarışmışdı bir-birinə: – Yaşar Təhminənin qohumugildəymiş.
Eldar – Yaşar onlarda nə gəzir?
Rəşad – Bilmirəm. Qohumu Təhminəyə deyib ki, rəfiqəsinin oğludur.
Qadir – Bəlkə Yaşara oxşayan adi uşaqdır.
Rəşad – Əmin olmaq üçün getmək lazımdır. Xəstəxanaya girmərik. Təhminə deyir, evlərini tanıyıram.
Eldar – Vaxt itirməyək, çıxaq.
Üçü də evdən çıxdı. Rol arxasına Eldar keçdi.
Rəşad – Bəlkə maşını mən sürüm. Həyəcanlısan.
Eldar- Özüm sürəcəm. Sən Təhminəyə de uşağı heç kimə verməsin. Sonra Cin Həsənə zəng elə. Özüylə bir iki adam götürüb gəlsin.
***
Səfər Lətafət həkimin dediklərinə inana bilmirdi, şübhəylə yanaşırdı.
– Düzü, dediklərinizə inanmaqda çətinlik çəkirəm. Tutaq ki, Lamiyə hamilə qalıb, gizlədib bizdən. Bunu başa düşdük. Siz deyirsiniz dünyaya uşaq gətirib. Bu mümkün deyil. Nə qədər gizlətsə də bilərdik.
Lətafət – Sizi başa düşürəm. Mənim özümə də qəribə gəldi. Amma Xəyalə həkim də mütəxəssisdir. Xanımınıza baxanda dedi ki uşaq dünyaya gətirib. Sizdən əvvəl xanımınıza uşaq barədə sual verdim. Adi suallarıma aqressiv cavab vermişdi.
Səfər cavab verə bilmirdi. Özüdə mətəəl qalmışdı.
Lətafət – Gəlin belə edək? Siz xanımınızı yenə gətirin yanımıza. Özünə də demişəm. Rəfiqə həkim də yoxlasın. Ola bilər Xəyalə xanım səhvə yol versin. İnsandırda…
Səfər – Deyirsiz, Xəyalə xanım səhv edə bilər?
Lətafət gülümsədi: – Hər şey ola bilər. Sabah yoldaşınızı da götürün gəlin.
Səfər Lətafət həkimlə sağollaşıb klinikadan çıxdı. Taksi tutub evə gəldi. Lamiyə ilə anası mətbəxdə yemək yeyirdiər. Diqqətlə Lamiyəyə baxırdı. Səfərin ona diqqətlə baxmağı Lamiyəni qeyri-ixtiyari qorxudurdu. Aynur da qızından betər qorxdu: – Nəysə olub, Səfər?
Səfər gözlərini qıydı: – Heeç. Elə belə. Fikirləşməkdən başım ağrıyır.
Lamiyənin ürəyi indi yerinə gəldi. Ayağa qalxıb şkafın qapısını açdı, dərman və stəkanda su Səfərə uzatdı: – Dərmanı at, sonra da yat. Keçib gedəcək.
Səfər dərmanı Lamiyənin gözlərinə baxaraq atdı, suyu da birnəfəsə içdi. Stəkanı yoldaşına qaytarıb dedi: – Atam gələndə məni oyandırarsan.
Lamiyə – Yaxşı.
Səfər – Sizə nuş olsun – deyib, mətbəxdən çıxdı. Aynur qızına;
– Anasına görədir. Baxma, etdiyi hoqqaları öyrəndi.
Lamiyə anasına heç nə demədi, çiynini çəkdi.
***
Aybəniz əlində çamadanlar uşağının dayəsi ilə evdən çıxdı. Qızı dayənin qucağında idi. Anasıyla görüşmədi. Cəmilə kresloda oturub jurnallara baxırdı. Özünü elə aparırdı ki, guya qızı bunun vecinə də deyil. Qapının örtüldüyünü eşidəndə hönkür-hönkür ağlamağa başladı.
Elçin maşında küçədə gözləyirdi. Küçəyə çıxan yoldaşını görüb maşından düşdü. Aybənizin əlindən çamadanları alıb baqaja qoydu. Dayə qucağında körpə arxa oturacaqda oturdu. Aybəniz Elçinin yanında oturmuşdu. Aybənizin gözləri dolmuşdu. Elçinin gözündən yayınmamışdı.
***
Eldar maşını xəstəxanadan bir az aralı saxladı: – Rəşad, sən get xəstəxanaya. Camal birdən oralarda olar.
Rəşad maşından düşdü, iti addımlarla xəstəxanaya tərəf getdi.
Qadir – İstəyirsən mən də gedim?Eldar razı olmadı: – Hələlik yanımda qal. Görək nə olur.
Rəşad ikinci mərtəbə çıxıb Təhminənin yanına gəldi. Qucağındakı uşaq doğrudan Yaşardı. Şərifəylə Nubar da onların yanına gəldilər. Şərifə Rəşadı qohumuyla tanış elədi:
– Yeznəm Rəşaddır. Biz gedək Nubar. Allah şəfa versin. Bizim də bilirsən imkanımız yoxdur. Olsa vallah, kömək edərəm.
Nubar – Bilirəm Şərifə. Sayıb gəlməyin böyük işdir.
Təhminə – Nubar xala, uşağın anası deyirdin evləri təmizləyir?
Nubar əsəbi cavab verdi: – Hə,nə olub?
Bu vaxt Nubarın əri Camal da onlara yaxınlaşdı: – Axşamınız xeyir.
Şərifə Camalı görüb gülümsədi: – Bıy, necəsən, Camal?
Camal Rəşadla Təhminəyə baxırdı: – Belə də! Təhminə, sənsən? Tanımadım, dəyişmisən. Neynirsən?
Təhminə – Heç, boş-bekaram.
Camal əliylə Rəşadı işarə elədi. Kimliyi maraqlı idi.
Şərifə – Yeznəmdir.
Camal Rəşada əl uzatdı – Allah xoşbəxt eləsin.
Rəşad da Camala əlini uzatdı – Sağ ol. Sizinlə tək danışa bilərəm? Oğlunuz barədə.
Nubarla Camal bir-birilərinə baxdılar.
Camal – Oğlum barədə? Məsələn…
Rəşad – Təhminə dedi ki, xəstədir. Madiyyat baxımdan kömək edə bilərik.
Camal şübhəylə – Bilərik?
Rəşad – Yəni Təhminəylə mən?
Rəşadın təklifi Təhminəni də təəccübləndirdi, yenə də yoldaşını pis vəziyyətdə qoymadı: – Düz deyir, niyyətimiz vardı, həyata keçirməmişdik. Lap yerinə düşdü.
Nubar sevindi, Camal da sevindi, biruzə vermədi: – Düzü, müalicə eləməyə pulumuz var.
Rəşadla Təhminə pərt oldular. Rəşad çalışırdı ki, Camalı razı salsın: – Ola bilər borc almısınız. Mən borc vermirəm. Təhminə demişkən, niyyətimiz var.
Nubar gözlərini Camaldan çəkmirdi. Camal çənəsini qaşıdı, nə fikirləşdisə; – Bilmirəm nə deyim.
Rəşad – Gedək maşında söhbət edək. Buyurun.
Rəşad Camala yol göstərdi, sonra üzünü Təhminəyə tutdu: – Mən gəlməmiş getməyin.
Təhminə başıyla təsdiqlədi. Rəşadla Camal xəstəxanadan çıxıb, Eldargil tərəfə gəldilər. Rəşad qapını açdı. Camal Eldarla Qadiri maşında görüb minməyə tərəddüd elədi. Rəşad Camalın qolundan tutub oturması üçün maşına itələdi: – Otur.
Camal özü də bilmədi necə oturdu. Rəşad da maşına mindi, qapını örtdü. Camal Rəşadla Qadirin arasında qaldı. Görünür bərk qorxmuşdu:
– Heç nə başa düşmürəm. Bu nə hərəkətdi?
Eldar – Başa salarıq bir azdan.
Rəşadın əl telefonuna zəng gəldi, telefona cavab verdi: – Hardasız? Aha gördüm sizi. Məndən xəbər gözləyin.
Rəşad – Bizim səninlə işimiz yoxdur. Adaşınla da harda tanış olmusan, bilmirəm.
Camal özünü heç nə anlamayan adam kimi apardı: – Adaşım kimdir?
Eldar əsəbləşdi: – İndi səni vurub öldürəcəm, biləcəksən adaşın kimdi? Dolamısan bizi? Camal alçağıyla əlbir olub, ailəmi qaçırmısız. Oğlum indi xəstəxanada Təhminənin qucağındadır.
Camal yalan danışmağın mənasız olduğunu indi dərk elədi: – Bizə dedi ki, uşaq özünündür. O qadın isə, keçmiş yoldaşıdır. Guya sizinlə xəyanət edib.
Rəşad – Sənə demədi havadarı kimdir?
Camal – Rusiyada barda işləyirdi. Qardaşımla da orda tanış olublar. Anası öləndən sonra qayıdıb bura. Başqa heç nə bilmirəm.
Eldar – Qadın indi hardadır?
Camal susdu. Rəşad Eldarın sualını təkrarladı: – Camal onsuzda oğlun üçün sənə pul verməyəcək. Onda o qədər pul yoxdur. Bunu mən sənə deyirəm. Bizi evinə apar. Ailənə görə də narahat olma.
Camalın gözləri doldu: – Pul verəcəyinə kişi kimi söz verdi.
Eldar kinayə ilə: – Kişi kimi? Kişi olan kəs qız satar səncə? Özdə bakirə qızları…Övladlarımın canına and olsun, sən bizə kömək eləsən, ailən üçün nə lazımdırsa edəcəm.
Camal razılaşdı: – Gedək…
***
Fidan qapıya söykənib ağlayırdı. Ağlamaqdan halı da qalmamışdı. Bacardıqca qapıya yumruq vururdu: – Camal, aç qapını. Yalvarıram, aç qapını. Aç qapını…
Fidanın ürəyi getdi.
***
Cəmilə hamamdan təzə çıxmışdı. Xadimə ev üçün telefonu çoxdan almışdı. Cəmilə nömrələr olan kitabçanı götürüb, dəstəyi qulağına tutdu. Nömrələri yığdı, bir az gözləməli oldu.
Cəmilə – Necəsən, Lətafət həkim?
Lətafət həkim – Şükür, siz necəsiz? İki gündür sizi yığıram, telefonu götürən yoxdur. Gəlininizə dedim, deyəsən yadından çıxıb deməyib sizə.
Cəmilə maraq dolu təəccüblə: – Gəlinimə? Nə vaxt demisiz?
Lətafət həkim – İki gün bundan əvvəl.
Cəmilə hər şeyi başa düşdü. Lamiyə Fidanın zəng etdiyini yalandan gizlətmişdi. Amma niyə?
Cəmilə – Telefon birdən-birə xarab oldu. Bugün düzəldə bilmişik. Nə məsələydi?
Lətafət həkim – Sizinlə əlaqə saxlaya bilmədiyim üçün Səfərlə danışdım.
Cəmilə – Hmm. Analizin cavabları necə oldu?
Lətafət həkim – İkisi də sağlamdır. Cəmilə xanım, gəlininiz evli olan müddəti hamilə qalıb eləməyib?
Cəmilə – Yoox. Niyə?
Lətafət həkim – Gəlininizi yoxlayanda bizə elə gəldi ki, hamilə qalıb, üstəlik doğub da… Sabah Səfər Lamiyə xanımı yenə gətirəcək.
Cəmilə – Deməli belə? Sizdən bir xahişim var, nəticə nə olsa, mənə deyərsiniz.
Lətafət həkim – Əlbəttə. Narahat olmayın. Mən indi işdən çıxmalıyam.
Cəmilə – Buyurun,buyurun!…Sağ olun, Lətafət xanım.
Cəmilə dəstəyi yerinə qoydu. Lamiyənin birdən-birə kökəlməyi ona şübhəli gəlmişdi. Hər şeyi gözünün qabağına gətirdi. Bir dəfə də sual vermişdi ki, niyə kökəlib?
Cəmilə paltarını dəyişmək üçün otağına tərəf qaçdı.
***
Eldargil Camalla birgə maşından düşdülər. Camalgilin evi həyətdən bir az aralıda idi. “Baş kəssələr heç kimi xəbəri olmaz” cümləsi insanlardan uzaq məkanlara aid idi. Qadir hər ehtimala qarşı xəstəxanada Təhminəgilin yanında qalmışdı. Təhminə Nubar oğlunun başının üstündə gözləyəndə anasına hər şeyi astaca danışmışdı. Şərifə qohumlarına görə pis olmuşdu.
Camal evinə girəndə heç kimi görmədi. Cin Həsən və özüylə gələn iki adamı evin ətrafını yoxlayırdılar. Rəşadla Eldar otaqları gəzdilər. Otağın birinin qapısı bağlı idi. Eldar Camalın üzünə baxdı. Camal cibindən açarı çıxardıb qapını açdı. Eldar qapını açmağa çalışırdı. Fidan qapı ağzında uzandığı üçün qapı tam açılmırdı. Eldar birtəhər qapıdan içəri keçə bildi. Fidanı qucağına aldı, otaqdan çıxdı. Camalın əl nömrəsinə zəng gəldi. Camal üzünü Rəşada tutdu: – Odur.
Rəşad – Cavab ver.
Camal telefona qorxuyla cavab verdi: – Hə
Dəstəyin o biri tərəfindən Camalın səsi gəldi – Satdın da kişi kimi məni.
Camalın dili topuq vurdu: – Mən….Mən…
Camal – Kəkələmə arvad kimi… Bu dəfə günahından keçirəm. Amma bir şərtlə….
Camalın dediklərini eşidən Rəşad telefonu Camaldan alıb özü danışdı: – Nə şərti,ə…Bu dəfə səni bağışlamayacağıq. Hər tikəni qulağın boyda edəndə deyərsən şərtini.
Camal – Sən yaxşısı budur, arvadının həyatını qurtar.
Eldar Fidanı maşının arxa oturacağına uzandırmışdı. Rəşad maşına tərəf qaçdı: – Tez xəstəxanaya. Camal xəstəxanadadır.
Cin Həsən də adamlarıyla maşına mindilər. Camal evdə tək qaldı….Və heç kimin yadına düşmədi!…
Ardı var -
Mustafa ZENGİN.”BİR DÖNEM MİNDERLERİN EFSANE MİLİ GÜREŞÇİSİ TOKATLI İBRAHİM ZENGİN”
12 Haziran 1931 yılında Amasya’nın Bağlıca köyünde dünyaya geldi. (12 Haziran Amasya’nın kurtuluş günüdür.)
İbrahim Zengin aslen Aydın Yörüklerinden olan Aydın’dan sürüsü ile çıkıp çeşitli yerlerde konaklayarak gelen Amasya’nın Bağlıca köyüne yerleşmiş olan olan Nuri Ağa’nın yedi çocuğunun en büyüğüdür. Okula gidememiş, okuma yazmayı askerlikte öğrenmiştir. Köyde yaşadığı dönemlerde çobanlık yapmıştır.
Çocukluk yılları ve gençlik yıllarında köy düğünlerine babasından habersiz katılmış, düğünlerde yaptığı güreşlerdeki başarılarıyla dikkat çekmiştir. Nuri ağadan habersiz devam eden güreş sevgisi bir gün düğün güreşinde kazandığı koçu eve getirmesi üzerine, babasının “Sen davarı bırakıp güreşmeye mi gittin?” çıkışı Bağlıca köyünden ayrılmasına sebep olmuştur. Köyden çıktığı o tarihlerde geleneksel olarak her yıl yapılan Turhal’daki panayır güreşlerine katılmış, yaptığı güreşlerde Turhal Şeker Fabrikası’nın takımını çalıştıran antrenörlerin dikkatini çeken İbrahim Zengin Turhal Şeker’in güreş takımının kadrosuna alınmıştır.1976 yılında da buradan emekli olmuştur.
1949 yılında Tokat’ta Yüksek Kahve ve Otelini işleten Uzun Sabri adıyla bilinen Sabri Aydın’ın kızı Safiye Hanım ile evlenmiştir. Güreş yaptığı yıllarda Yüksek Otelde kalan ve bu sırada vakit namazlarını Behzat Camiinde kılan İbrahim, cami İmamı Hafız Akgül’ün dikkatini çekmiş, Sabri Aydın’a yaptığı öneri ile Safiye’yi İbrahim’le evlendirmişlerdir. 1949-1950 yıllarında askerlik vazifesini Ankara Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı’nda yapmıştır. Bu mutlu evlilikten Zehra, Mustafa, Perihan, Abdullah ve Ekrem doğmuştur.
İbrahim Pehlivanın hocaları, zamanın ünlü pehlivanlarından Nuri Boytorun (1908-1988), Yaşar Doğu (1913-1961) ve Celal Atik’tir (1918-1979). 1951 yılında Dünya Güreş Şampiyonası için Helsinki’ye giden güreş takımında Yaşar Doğu, Nurettin Zafer, Haydar Zafer, Nasuh Akar, Celal Atik, Ali Yücel, Adil Candemir gibi ünlü güreşçilerin yanında İbrahim Zengin de vardır. Hepsi de şampiyon unvanıyla yurda dönmüştür. İbrahim Zengin bu şampiyonada hafif sıklet 67 kiloda bronz madalya kazanmıştır.
İbrahim Zengin’in başarıları onu “Devlet Sporcusu” unvanına kadar götürmüş, kendisine şeref aylığı bağlanmıştır.
DERECELERİ:
1951 Helsinki Finlandiya dünya üçüncüsü
1956 Melbourne Avustralya olimpiyat ikincisi
1956 İstanbul Dünya Kupası birincisi
1957 Saraybosna Yugoslavya Akdeniz Olimpiyatları birincisi
1965 Kırkpınar Başaltı ikincisi
1951-1953-1955-1956-1957 Türkiye şampiyonlukları
İran-Yunanistan-Almanya-Bulgaristan-Rusya-İsviçre ve Avusturya’da yapılan güreş turnuvalarında birincilikleri vardır. Bu müsabakalarda aldığı ödüller benim evimin en güzel yerinde özenle muhafaza edilmektedir.
Efsane Güreşçiden Uyarı ve tavsiyeler:
Amasya‘da ismini taşıyan güreş eğitim merkezine yaptığı ziyarette genç güreşçilerle sohbet eden 80 yaşındaki eski milli güreşçi İbrahim Zengin, “Türkiye‘de futbola verilen önemin onda biri güreşe verilse her dönem onlarca şampiyon çıkarırdık. Dışarıdan sporcu ithaline gerek yok, Türkiye büyük nüfusuyla bir sporcu fabrikası durumunda. Önemli olan altyapıyı desteklemek ve spora saygı duymak”
Kariyerinde dünya şampiyonluğu, Adriyatik olimpiyatları şampiyonluğu, olimpiyat ikinciliği, dünya üçüncülüğü gibi uluslar arası başarılar ve 5 Türkiye şampiyonluğu bulunan İbrahim ZENGİN, genç sporculara alkol ile sigara gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmalarını ve çok antrenman yapmalarını önerirdi.
Güreşi bıraktıktan sonra Turhal’da yaşamaya devam eden İbrahim ZENGİN Alzheimer hastalığı ve kalp yetmezliği nedeniyle Turhal Devlet Hastanesi’ne kaldırılarak 09.07.2013 tarihinde Tokat Devlet Hastanesinde hayatını kaybetti.
Amasya doğumlu olmasına rağmen Tokat bölge sporcusu olarak güreş hayatına devam eden İbrahim Zengin, gösterişten uzak mütevazı bir hayat sürmüştür. Dünya minderlerinde milli mayoyu manevi hazdan başka hiçbir beklentisi olmadan gururla giymiştir. Hastalığı sırasında ve vefatından sonra Türkiye Güreş Federasyonu ve diğer yetkililerin ilgisizliği ailesi olarak bizleri derinden yaralamıştır. -
Gürol DELİCE.”DÜŞTE GÖRDÜK”
Düşte gördük cemalin nurundan nara düştük
Dilimiz lal oldu Mansur gibi dara düştükBaşkasın görmez göz her güzele bigânedir
Kendi yok da hayali var bir nigâra düştükAşkın ile divane olduk kendin bilmeyiz
Şeyda bülbül gibi ah edip gülzâra düştükHer açan gonca gülü gül cemalin sanırız
Sardık can u gönülden gerçekte hara düştükAslı yok bir âlemde aşkın aslı bulunmaz
Aslına vasıl olmak içün mezara düştük -
Ülkü TAŞLIOVA.”VUR OĞUL”
Gece boyu aralıksız esen tipinin uğultusu sabaha doğru dindi. Uykuya kanarak gözlerini açtığında başını pencereye taraf çevirdi. İçinden, “Şafak sökmemiş, yavaş yavaş kalkıp hazırlanayım. Ya Allah.” diyerek yatağından doğruldu. Bir müddet sessizliği dinledi. Kendini bildi bileli ortalık aydınlanmadan uyanır, herkesten önce işlerini bitirirdi. Yine öyle yaptı. Günler öncesinden göle attığı ağları toplama zamanı gelmişti. “İşaret koyduğum yerler kar altında kaybolmadan gidip ağı çekmeliyim.” diyerek atını hazırladı. Gölün başına gitmek için eyerine oturduğunda, anası her defasında olduğu gibi gitmesine engel olmak istedi. O ise söylenene kulak asmadan atına bindi. “Deh” diyerek yola koyuldu.
Saatler sonra gölün üstünde çubuk dikerek işaret koyduğu yeri bulup yeniden delik açtı. İnin, cinin olmadığı o yerlerde balık tutmak öyle kolay iş değildi. Önce avlanılacak yeri iyi bilmek gerekirdi, sonra bir metreye yakın kalınlıktaki buzu kırıp içine ağı germeliydi. Sonra sabırla birkaç gün bekleyip ağı çekmeliydi. Bu kadar karın tipinin ortasında gölden tutulan kılçıksız sarıbalıklar güzel nimetti. Evine vardığında; “Gelin benim bereketli sarı kuzularım.” diyerek pullarını kazıyacak sonrada bir güzel kızartarak ailesiyle birlikte karınlarını doyuracaktı.
Gün akşama kavuşmak üzereyken gölden ağı çıkarma işini bitirip sarı kuzuları torbalara doldurduktan sonra ağızlarını bağladı. Kısa saplı kazmayı da atın belindeki heybeye koydu. Başını yukarı kaldırdı. Gözlerini kırpıştırarak gökyüzüne baktı. Yavaşça düşen kar taneleri yüzünde eridi. Yüzündeki gülümsemeyle “Şu güzelliğin yok mu? Bütün zahmetine değer.” dedi. Sonra başını yanında duran Bozo’ya taraf çevirerek, “Akşam olmak üzere artık dönelim. Biraz daha kalırsak vallahi kurtlara yem oluruz.” diyerek çulu atın sağrısına örttü. Ardından da balıkları doldurduğu torbayı terkisine yükledi. Anasının ördüğü yün başlığı kulaklarına kadar indirdi. Eldivenlerini bileklerine kadar çekti. Sonra bir sıçrayışta eğerin üzerine oturdu. Ayaklarını üzengiye geçirerek kantarmayı eline aldı. Topuklarıyla hafifçe atın karnına dokundu. Atın kenter yürüyüşüne keyifle üflediği ıslığı eşlik etti. Bozo adlı iri çoban köpeği de kuyruğunu sallayarak karlar arasında peşinden koştu.
“Homurdanma deli pala her kuşun kendisine göre nağmesi var. Benim nağmemde böyle işte bilmiyor musun? Üstelik emeğimiz boşa gitmedi.” diyerek yüzündeki gülümsemeyle atının yelesini okşayarak ıslığına devam etti.
İnsanların bir avuç merhametli kara toprağa muhtaç olduğu o zemheri günlerinde, Çıldır gölünün buzla kaplanmış yüzünde at üstünde gidiyordu. Oraları ilk defa gören biri, sonsuz gibi görünen beyazlığın altında bereketli göl olduğunu nereden bilebilirdi ki? Diz hizasına kadar çıkan kar, Deli Palanın yürüyüş hızını kesiyordu
Terkisindeki dolu torbayla atın sırtında keyifle ilerlerken, şahin gibi bakışlarıyla da etrafı kontrol ediyordu. Akşam griliğinin bile lekeleyemediği ufuksuz pırıl pırıl beyazlık üzerinde birkaç tavşan, kurt, tilki ve kuş ayak izinden başka bir şey yoktu. “Aylardır gök mavi, yer beyaz, sanki hiç yaz gelmeyecek gibi. Ne dersin Deli Pala “ diyerek bir müddet sustu. Sonra da kendisini teselli edercesine “Anam ‘Karakış karadan gider, zemheri aradan gider, gücük azdır, martta yazdır.’ der. Bozo şunun şurasında ne kaldı ki yaza?” dedi. “ Ha… bir de Bizim Hasan Yücel bir keresinde kar yağarken bir gökyüzüne baktı bir de uzaklara sonra derin iç çekti. Buğulu gözlerini gözlerimden saklayarak ‘Her kar bir hatıraya yağar.’ demişti. O sözü beni çok etkilemişti. O sevdiğini karlı bir gecede kaybetmişti Deli Pala. İşte böyle. ” dediğinde gözyaşı yüzünde dondu.
Beyaz çölün sessizliğinde ilerlerken, aklına ilkbaharda göy dağın eteğinde yetişip gölün berrak sularına güzellikleri yansıyan kan kırmızısı gelincikler geldi. Sanki her biri suyu ayna ederek saçlarını tarıyor, diye düşündüğü günleri hatırladı. “Benim dediklerime bakıp üzülme, zamanı gelince her şey kendiliğinden oluverir.” diyerek atının boynuna şefkatle dokundu. “Nice yazlar, kışlar gördük, ama bu sene kış bir başka zor geçiyor.” dediğinde gözleri ufuksuz uzaklara daldı. Deli Palanın burnundan çıkan sıcak nefesi kar taneleri arasında kaybolurken ıssızlığın koynunda yoluna devam etti.
Akşamın çökmek üzere olduğu vakitte, Çoban köpeği Bozo’nun aralıksız havlamasına aldırmadı önce. Tilki ya da tavşan gördüğünü düşündü. Yer yer sertleşen karda zorlanarak yürüyen Deli Pala, arada bir homurdanarak yol aldı. Köpeğin sesi uzaklaşınca “Yoksa kurt mu indi buraya? Ama bu saatlerde de inmez ki meretler.” dedi. Endişelenince atın kantarmasını çekerek durdu. Arkasına baktığında Bozonun geride havlayarak karları eşelediğini gördü. Atını döndürerek o tarafa sürdü.
“Ne var orada Bozo? Havlama sesinden göl ikiye yırtılacak.” diyerek sinirli halde atın sırtından indi. Ayağıyla karları sağa sola savurarak birkaç hızlı adım attı. Gözlerini kırpıştırarak kar üstündeki karartıya eğildi baktı.“Aman Allah’ım kim bu? ” diyerek dizlerinin üstüne çöktü.
Elleriyle iyice karları temizleyince, alaca karanlıkta büzüşerek öylece buyukmuş olan delikanlıyı gördü. Eldivenlerini çıkararak alnına, boynuna, burnuna dokundu. Kulağını kalbine yaslayıp dinledi. Heyecanla, “Yaşıyor.” diyerek atını delikanlının yanına yanaştırdı. Balık torbalarını hızlıca çekip indirdi. Çocuğu kucağına alarak, başı atın sağ böğrüne, gelecek şekilde yüzükoyun terkisine yatırdı. Bozo da havlayarak etraflarında dönüp durdu. “Çabuk olmalıyız.” diyerek karla kaplı buz tutmuş gölün üstünde atını mahmuzladı.
Kış akşamında gökyüzüne asılmış kandil gibi parlayan ay ışığı, yolunu aydınlatıyordu. “Gecenin ayazı ağulu kılıca benziyor. Her yanımı doğradı sanki. Kışın kereminin bolluğu da böyle oluyor işte.” diye kendi kendine söylenerek köyüne yaklaştı. “İnşallah terkimdeki delikanlı donmamıştır. Gerçi Deli Palanın sıcaklığı onu biraz korur. Neyse ki köyün ölü gözü gibi parlayan ışıkları gözüktü.” diyerek atının karnına son bir kez daha dokundu.
Köyüne vardığında yatsı vakti geçmişti. Atından inerek evin büyük tahta kapısını yumrukladı. İçeriden gelen sese, “Benim ana aç.” dedi. Kapının demir zırzası açılıncaya kadar “İnşallah emeğim zayi olmamıştır. Ya Allah.” diyerek terekesindeki delikanlıyı kucaklayarak omuzuna aldı. “Ana hemen kovalara kar doldur getir. Ben delikanlıyı sekiye uzatıp soyundurayım.” diyerek sedirin üzerine uzattı. Yüreğindeki korku eline ayağına dolaşıyordu. Çocuğun yüzündeki masumiyeti gördüğünde içi acıdı. “Ne arıyorsun o ıssız yerlerde. Kayıp mı oldun yoksa çocuk. Kimsin? Nesin? Neden bu haldesin?”diyerek kısık sesle kendi kendine konuştu. Neden sonra anasına seslenerek yardım istedi.
“Çabuk olmalıyız hala yaşıyor. Kurtaracağız inşallah meraklanma oğul.” diyen ana bir taraftan da delikanlıyı soyundurdu. Gaz lambasının isli ışığı altında kovadaki karlarla delikanlının ellerini, kollarını, ayaklarını, bacaklarını ve bütün vücudunu ovmaya başladılar. Kovalardaki karlar bittikçe ana yenisini getirdi. Üşüyen ellerini nefesleriyle ısıtıp yeniden ovdular ovdular…
“oyyy ana…” sözü delikanlının morarmış dudakları arasından çıktığında, ana “Çok şükür oğul, çok şükür… Ölümden döndü. İnşallah bir yerinde arıza kalmaz.” dedi. Onlar karla ovmaya devam ettikçe delikanlının sızıları çoğaldı. Acılar içinde “Ana… Ana…” diye sayıkladı.
Belki bir saat belki biraz daha uzun süre karla ovulan delikanlının sızıları azalmaya başlayınca iniltileri de durdu. Gözlerin açtığında bir müddet durduktan sonra korkuya kapılarak “Anam… Ermeni Askerleri… Yapamam… Ana yaklaşıyorlar…” diye sayıklarken sözleri gözyaşlarından aktı.
“Kimsin sen? Neler geldi başına? Anlat kardaş. Anlat ki bilelim.” diyerek ağlayan delikanlının omuzunu sıktı. “Anamı vurdum ağam. Aha bu kırılası ellerimle anamı karlar arasına gömdüm. Oyyy.”
“Tiknis’de ki evimize Ermeniler baskın yaparak babamı öldürdüler. Anam, ‘Gözümün akı, karası oğul bunlar seni sağ koymayacak. Buralardan gidelim dedi.’ Evimizi ocağımızı söndürerek gecenin bir yarısı ay ışığı altında yola düştük. Şafak vakti ala karanlığını gündüze sunduğunda epeyce yol almıştık. Uzakta bacaları tüten köyü gördüğümüzde ‘şükür kurtulduk.’ diyerek anam sevinçle boynuma sarıldı. ‘Akbaşlı dağların eteğinde ak beleğe belenen köye yetişmemize az kaldı. Kurtuluyoruz oğul.’ demesinin ardından peş peşe duyduğumuz silah sesleriyle irkildik. Anam ‘Bizi gördüler peşimizi bırakmayacaklar. Koş oğul.’ dedi. Elimizdeki torbaları atarak var gücümüzle karlar arasında düşe kalka koşuyorduk. Onlar da ara sıra ateş ederek arkamızdan koşuyordu. Anam bir an durdu arkasına baktı, sonra da bana dönerek, ‘Beni vur yoksa o imansızlar…’ dediğinde dehşete düştüm. Onlar bize doğru yaklaştıkça anamın gözleri korkudan kocaman olmuş bana yalvarıyordu. ‘Oğul ya tabancayı ver ben yapayım, ya da sen yap, yoksa namusuma halel getirecekler. Her şekilde öleceğim ben, bari temiz öleyim oğul beni vur ve kaç.’ dediğinde nutkum tutulmuştu. Onlar bize doğru koşarak geliyordu. Anam ise önümde diz çökmüş beni vur diye yalvarıyordu. Şuurumu yitirmiş öylece olanları seyrederken, babamı nasıl zalimce öldürdükleri geldi gözlerimin önüne. Avlunun ortasındaki direğe bağladıkları babamın ellerini keserek başladılar zulmetmeye… Sesi, o acıyla yankılanan sesi kulaklarımdan hiç gitmedi. Ya anam? Anama yapacakları daha da beterdi. Onların bağırışları ve silah sesleri gittikçe yaklaşıyordu. Sesler yaklaştıkça anam ‘Vur oğul. Beni onlara bırakma yoksa hakkımı helal etmem sana.’ diye yalvarıyordu. Bir an, bir an tabancayı anamın kalbine dayadım. Anam tetikteki parmağıma dokundu gözlerime baktı gülümsedi. Boşlukta yankılanan sesle ayaklarıma düştü. Kırmızı ve beyaz ağam… Anam, kırmızı ve beyaz kucak kucağa… ”
Ana oğul delikanlının söyledikleri karşısında kapılarının önünden akan çay gibi donup kaldılar./04.02.2015 /ANKARA -
Filiz YÜKSEL.”DUVAR”
Varlığını karanlık ufkuma arz bilerek
İnandım!… İnanmayı kendime tarz bilerek
Cefana direnmeyi bilhassa farz bilerek
Sabır, sabır üstüne inerken ayet, ayet
Sükûnet mahallinde öleceğim nihayet…Tutuştu kelimeler nutkumun ateşinden,
Ve bir şiir dilinden asıldı bak ansızın.
Bak akıl ayrı düştü, fikir denen eşinden,
İnatla sürünürken peşinde imkânsızın.
Meğerse aşk sarhoşluk, ümit doyumsuz şarap;Hasret olgun üzümler saklayan asma imiş.
Meğer hayat değirmen, insan içinde türap;
Zaman ömür öğüten afili yosma imiş.
Acep kimin bu korku, bu telaş dolu sini?
Bu gözleri acıdan kamaşan çocuk da kim?Kim kıstı irademin serinleten sesini?
İçimde volta atan bu garip kaçık da kim?
Yokluğun bir mahkûmun rutubetli düşüyle;
Tahtına veda eden kralın hüsranıdır.
Yokluğun bir serçenin gönüllü düşüşüyle,Tepe üstü taşlara çakılması anıdır.
Şimdi yaşam ölümün karaciğerinde pus,
Hayal er’in düşmana uzaktan cesareti.
Şimdi bir çerçevede yaşarken böyle mahpus,
Nasıl koyup gitmeli, aynada esareti.Ey büyücü, büyücü, yeter takındığın naz,
De ki yalan söyledim, de ki hâlâ umut var.
Ey ruhunu rüzgâra satan sefil sihirbaz;
Konuş da çöksün artık aramızdaki duvar. -
BİR KORE GAZİSİ: İBRAHİM ETHEM
-Kore Gazisi İbrahim Ethem Güney’in ferah ve güzel hatırasına-
Prof. Dr. Saadettin YILDIZ
YELKENTEPE’nin tam karşı yamacına tutunmuş mütevazı bir evde bir çocuk doğar. Kasabanın düşman geleli ne kadar azaldığı bilinmeyen nüfusuna bir kişi eklenmiş olur böylece. Asırlar önce aşkı uğruna tahtını-tacını terk etmiş olan bir kahramanın adaşıdır. O da “İbrahim” olsun istemiştir babası, o da “ Edhem” olsun…
Ne İbrahim olmak kolay, ne de Edhem olmak: Ateşten kurtulacaksın, şandan-şöhretten sıyrılacaksın… Ezâ döndürmeyecek seni yolundan, ceza caydıramayacak. Hem İbrahim olacaksın, hem Edhem: Ateş nedir? Hiç! Nemrut kimdir? Hiç! Taht ve taç nedir? Hiç!…
***
İbrahim Edhem, kundakta bir bebek; “Sarıkardeşler”in en küçüğü…
Düşman kasabayı ateşe verir ve halk can korkusuyla, namus kaygısıyla köylere sığınmak üzere yollara serpilir. Evler cayır cayır yanmaktadır. Düşman, kaçarken daha çok düşmandır; yakar yıkar, asar keser. Onun gözünde ne kurt masumdur ne kuzu, ne kuş!…
Aile telaş içinde evini barkını terk edip kaçarken küçük İbrahim, sabi İbrahim salıncağında kalıverir. Neden sonra annesinin yüreğine ateş düşer, dönüp dalar evin içine ve İbrahim’i kapıp çıkar. Annedir, nasıl razı olur onun dumandan boğulmasına, ateşlerde kavrulmasına?
Bu, İbrahim Ethem’in ilk gaziliğidir. Yanıp kül olacakken dağda bayırda koşup oynamak, büyümek, koşuşturmak. Kader… Talih yâr olursa, dağ çağırır insanı doruklarına; rüzgârlarıyla serinletmek, yağmurlarıyla ferahlatmak için…
***
Yıllar sonrasının Kore gazisi İbrahim Çavuş, daha sabiyken başlamıştır “olmak ya da olmamak” mücadelesine. Sonra arkası gelir: Kurşunlardan kurtul, alevler arasından sıyrıl; bizimle hiçbir bağlantısı olmayan “uzaklardaki düşman”la vuruşmaya hazırlanırken kalbin huysuzlansın da morgda sabahla, gün doğusunun en uzak ülkesinde, Kore’de döğüş… Hayat hep bir hikâye yaratmak üzere akıyor etrafımızda.
Evet, hayat hep bir hikâye yaratmak için akıyor: İbrahim Ethem büyüdü, okudu, askerliği seçti. Kore’ye gitme hazırlıkları sürerken ağır bir kalp krizi geçirdi. Doktorlar didindiler, sonuç yok. Morga kaldırıldı.
Askerin vefası başkadır. Onu yakından tanıyan bir yüzbaşı “ben bu çocuğu çok severdim. Yüzünü göreyim hiç olmazsa” dedi, izin verdiler, morga indi. İbrahim Çavuş’un yüzünü görüp vedalaşacaktı. Anlaşıldı ki nefes alıyor, morgun soğuk dolabından yukarıya taşıdılar. Hikâye, o soğuk dolaplarda sona erecekken yeniden başladı: İyileş ve yola çık!…
***
Kore, uzak diyar. Günlerce kara görmeden süren deniz yolculuğu ve savaş: Yeniden ateş, yeniden kurşun; olmak ya da olmamak…
O, Kore’de olup bitenleri anlatırken hep ketum davrandı. Yiğitler az konuşur. Gerçek bir asker ve kahraman olduğu için konuşmaktan, şahsi bir mitoloji yaratmaktan uzak durdu. Çok özel ortamlarda ancak konuşturulabildi. Alçak gönüllülük, uzuvlarından biriydi sanki.
***
Bembeyaz bir sakalın altında efendilik ve huzurla gülümseyen bir yüz, hep gülen gözler, hep gülümseyen bir sima… Gülümsemenin simayla bu kadar kaynaştığı ve bu kadar yaraştığı başka biri var mıdır, bilmiyorum. Ona çok yakışıyordu.
***
Gazi İbrahim Ethem, uçmağa vardı.
Yanıp kül olmasına, kül olup savrulmasına vaktiyle razı olmayan Mihalıççık –ki taa Alpu’dan başlayıp yavaş yavaş yükselen çıplak arazinin Kayı köyünde birden bire baş kaldırmasıyla meydana gelen Sündiken dağlarına sırtını dayamış küçük bir ilçedir- seksen küsur yıl sonra, yağmurun ığıl ığıl döküldüğü bir günde onu bağrına basıp sakladı. Tokmak Harmanı’ndan, Yelkentepe’den, Beylikova’dan, Seki yolundan esen rüzgârlarıyla serinlesin, yağmurlarıyla ferahlasın diye…
***
Gazi İbrahim Ethem’i torunu yaşındaki silah arkadaşları uğurlayabilirdi. Tören adamı değildi, istemedi. Çocukları, akrabaları, hemşehrileri ılık bir yağmurla süslenmiş sade bir törenle uğurladılar onu. Geriye bir güzel adamın güzel ve ferah hatırası kaldı:
Ateş nedir? Hiç! Taht ve taç nedir? Hiç!…
Girne, 11 Haziran 2015 -
Noorudden Samedoglu.”KARA GÖZLÜM HOŞÇA KAL”
Bana zindan olur sensiz bu şehir
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.
Yediğim zakkumdur, içtiğim zehir
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.Bensiz olur sensizliğin bedeli
Korkarım ki sana gelir vebali
Gözümden akıtıp boranı, seli
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.Gözüme girsen de görmeyeceğim
Artık ahvalini sormayacağım
Emin ol bir daha kırmayacağım
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.Geceler boyunca uyku kovarak
Hecede dizede seni överek
Yollarda çöllerde seni severek
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kalArzu emelimi yellere salıp
Yıkılmış dökülmüş hayale dalıp
En güzel çıktığın resmini alıp
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.SAMEDOGLU mağlup oldu biçare
Her nefeste gam alırım ne çare
Elveda diyemem sen nazlı yâre
Gidiyorum kara gözlüm hoşça kal.23/12/2016 Türkiye / Tokat
-
Sona ÇƏRKƏZ.”SƏNDƏN UZAQ DÜŞSƏM DƏ MƏN…”
ŞƏHRİYAR 110
Sona ÇƏRKƏZ/BDU-nun baş müəllimi, yazar
Vətənını, xalqını, el-obasının adət-ənənələrini ve nəhayət, qəlb dostunu misilsiz sevgi ilə sevən ve bu sevgi toxumunu qəlblərə səpən Şəhriyar tək İranda deyil, bütün Yaxın ve Orta Şərqdə tanınan, oxunan ve sevilən şairlərdəndir. XX. əsr ədəbiyyatının əvəzsiz simalarından olan, “mənim də bir adım gəlsin dilizə” deyərək həsrətdən haray çəkən Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın adı dilimizdən, söylədikləri qəlbimizdən heç bir zaman silinməz. Böyük ədəbiyyatşünas Mir Cəlal müəllimin təbiri ilə desəm, Məhəmmədhüseyn Şəhriyar ədəbiyyatımızın zəhmətkeşlərindən idi. Onun elmi fəaliyyəti, ədəbi yaradıcılığı qollu-budaqlı, barlı-bəhrəli olub. Şəhriyar hər bir Azərbaycanlı üçün zirvədə duran şairlərdəndir. Onu çox haqlı olaraq “şairlərin Şəhriyarı” diye adlandırırlar. Şəhriyar sözün bütöv mənasında anadan doğulandan şair doğulmuşdu. O, böyük ədəbi taleyində qələminin qeyri-adi sadəliyi ve xalqına yaxınlığı ilə qəlblərdə taxt-taca sahib olub desəm, daha doğru olar. Bu dahi şairin yaşadığı dövrdə sevənləri də, həsəd aparanları da çox olmuşdur.
Məhəmmədhüseyn Şəhriyar 1906-cı ildə Təbrizin Bağmeşə bölgəsində o dövrün tanınmış ve sayılıb-seçilən hüquqşünaslarından olan Hacı Mirağa Xoşginabinin ailəsində dünyaya göz açmışdır. Məhkəmədə vəkil işləyən atası şeiri ve musiqini çox sevərmiş, anası Kövkəb xanım isə xalq yaradıcılığı nümunələrindən, bayatı ve qəzəllərdən, xüsusilə də Seyid Əzim Şirvaninin qəzəllərindən balaca Şəhriyara oxuyarmış. Bütün bunlar Şəhriyar yaradıcılığında apaydın görünməkdədir.
Təbrizdə orta təhsilini başa vuran Məhəmmədhüseyn Şəhriyar Tehran Universitetinin tibb fakültəsinə daxil olur. 19-20-ci illərin ortalarında ədəbi aləmdə Şəhriyar artıq istedadlı şair kimi tanınır. Onun şeirləri Füzulinin qəzəlləri ilə bərabər tutulur ve dillərdən düşmür. Poemaları ve qəsidələri qiymətli poeziya nümunəsi olaraq qəbul edilir. Böyük Şəhriyar şeirin bütün formalarında yazır ve hansı üslubda yazırsa-yazsın, onun əsas mövzusu dəyişilməz olaraq qalır. Bu mövzu isə onun əzəli ve əbədi arzularından doğan – vətənin bütövlüyünü, azadlığını, birliyini görmək ve qanı-canı bir olan qardaşları ilə görüşməkdir.
Azərbaycandan uzaqlarda yaşamağa məhkum edilən, bunu haqlı olaraq çəkilməz dərd bilən Şəhriyar özünün qəriblik nisgillərini vətənin parçalanmış taleyi ilə bərabər tutub ömrü boyu. Onun yaradıcılığında Azərbaycan həsrəti damarlarından axan qana dönmüşdü:
Könlüm quşu qanad çalmaz, sənsiz bir an, Azərbaycan
Xoş günlərin getməz müdam xəyalımdan Azərbaycan
Səndən uzaq düşsəm də mən eşqin ilə yaşayıram
Yaralanmış qəlbim kimi, qəlbi viran Azərbaycan
Şəhriyarın fikrincə, vətənin də onun özü kimi ağır-ağır dərdlərinin dərmanı ancaq azadlıqdır. Ana dilində yazdığı əsərlərinin qanadlarında o, sanki Azərbaycana gəlib gəzir, sevənləri ilə görüşür, fikrini-düşüncələrini oxucuları ilə bölür, ürəyindəki arzuları onlara çatdıra bilir ve yenə bir ömür alnına yazılmış həsrətə doğru yol gedir. Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın ana dilimizdə yazdığı “Heydərbabaya salam” poeması onun ömür boyu çəkdiyi yurd həsrətinin rəngidir, anasının laylasıdır, qəlbinin nəğməsidir, daxili dünyasının ab-havasıdır, elinin-obasının təəssübüdür. Bu əsər vətənpərvərlik dastanıdır, el-obaya vurğunluğun təzahürüdür, Şəhriyar qeyrətidir, Şəhriyar heyrətidir. Bir sözlə, “Heydərbabaya salam” mənim aləmimdə xatirələr yuvasıdır. Bu poemada o, nələrdən bəhs etmir?..
Heydərbaba, yolum səndən kəc oldu,
Ömür keçdi, gələmmədim, gec oldu,
Heç bilmirəm gözəllərin nec oldu,
Bilməz idim döngələr var, dönüm var,
İtkinlik var, ayrılıq var, ölüm var.
Şəhriyar bu poemanı anası Kövkəb xanımın gileyli ve çox müdrikliklə söyləmiş bir ifadəsinin cavabı olaraq qələmə alıb. Anası deyib: “Oğlum, Şəhriyar, sənə böyük şair deyirlər, fəqət necə yazırsan ki, mən anlamıram?”. Heydərbaba dağ adıdır, Şəhriyarın bu əvəzsiz ve möhtəşəm poeması isə dağların ən ucası ve həm də onun sinəsinə çəkilən ayrılıq dağıdır. Əslində, hər bir yaradıcı insan, qələm sahibi sadəliklə fikrini ifadə etməyi bacararsa, oxucunun könlünü fəth edə bilər. Elin ətəyindən yapışarsa, onun dili ilə danışaraq, onun fikir ve düşüncələrinə istinad edərək yazıb-yaradarsa, yaşadığı dövrün nəbzini tutmağı bacarar ve uğurlu əsərlərə imza ata bilər. Həyatında görüb yaşadıqları yaxşını da, pisi də, iştirakçısı olduğu hadisələrin müsbət-mənfi tərəflərini də doğma dilində tərənnüm edən ve bunu özünün çoxşaxəli yaradıcılığının qayəsi hesab edən böyük Şəhriyar elə buna görə sevilən, adı dillər əzbəri olan şairdir, olub ve olacaqdır. Şəhriyar etiraf edib ki, uşaqlığında görüb-eşitdikləri, ətrafında cərəyan edən hadisələr, bir yerdə gəzib-dolaşdığı tay-tuşlarının yaşadıqları ve elinin-obasının adət-ənənələrinə vurğunluğu da anasının arzusu ilə üst-üstə düşüb ve Azərbaycan dilində bu əvəzsiz poema qələmə alınmışdır. “Heydərbabaya salam” poeması iki hissədən ibarətdir. Şair birinci hissəni Tehranda, ikinci hissəni isə Təbrizdə yazmışdır. Bu əsəri himnə ve çağırışa bənzədənlər də az olmayıb. Poemanın hər bəndi ayrı-ayrılıqda bütöv ve tam bir həyat mənzərəsi əks olunan rəsm əsərinə bənzəyir. Oxuyursan, görürsən, eşidirsən ve o hissləri içəridən yaşayırsan.
Düşünürəm, hansı birimizi Rübabə Muradovanın ifasında səslənən, Şəhriyarın dərd yuvasına dönən sinəsindən qoparaq nisgilin ifadəsinə çevrilən bu yanıqlı cümlələr ağlatmayıb?
Heydərbaba, ildırımlar çaxanda,
Sellər-sular şaqqıldayıb axanda,
Qızlar ona səf bağlayıb baxanda,
Salam olsun şövkətizə, elizə,
Mənim də bir adım gəlsin dilizə.
Şəhriyar inanırdı ve emin idi ki, bu qədər böyük məhəbbətlə elinə-obasına bağlılıq ve həsrət onun adını dillerdən düşürmeyecek. Nə qədər ki, qədirbilən Azərbaycan halkı var, Şəhriyar da var olacakdır. Çünki Şəhriyar öz yaradıcılığı ilə şöhretin zirvesine yükselen böyük şairlərdendir. Onun ana dilinde yazdıqları ise qəmə-kedere belense de, sabaha inamla dolub-daşır ve böyük yaradıcılığının en önemli hisselerinden birini əhatə edir.
Məhəmmedhüseyn Şəhriyar bütün yaradıcılığı boyu vetənin bütövlüyü ağrısını, sızıltısını oxucusuna pıçıldayır. Tanıdığı, sevdiyi insanların, qohum-əqrəbasının, tay-tuşlarının adını da şeirlerinde ve poemalarında birer-birer çekir, xatırlayır ve bununla da əhdinə sadiqliyin nümunesine çevrilir. Onun böyük üreyi vardı ve Şəhriyar çox vefalı idi. “Heydərbabaya salam” poemasında bunlar daha bariz formada, daha gözəl lövhələrlə oxucunun gözləri önündə sərgilənir.
Şəhriyar bu poemada Xoşginab xalqının xarakterini bütövlükdə açıb göstərir ve orada tanıyıb-gördüyü insanların bir-bir adlarını çəkir, səmimi bir şəkildə onlardan söz salır ve böyük məhəbbətlə oxucusuna təqdim edir. Poemanı oxuyan zaman Aşıq Rüstəmi, Məlikniyazı, Mirqadiri, Axund Eyyubu, Qulamı, Mirəbdülü, bayramda şalına corab bağlayan Fatma xalanın kövrəkliyini, Fizzə xanımın ve Nənəqızın gözlərini, Rəxşəndənin bal təki sözlərini xüsusi sevgi ilə xatırladığı, bir-bir adlarını çəkdiyi seyidlərin xarakterlərini ve xoş əməllərini oxucusunun qəlbinə ustalıqla köçürə bilir. Onların obrazını yaradaraq, Şəhriyar özü də bütöv varlığı ilə onların arasında görünür ve unuda bilmədiyi o həyatı yaşayanların birinə çevrilir.
Heydərbaba, Nənəqızın gözləri,
Rəxşəndənin şirin-şirin sözləri,
Türkü dedim, oxusunlar özləri,
Bilsinlər ki, adam gedər, ad qalar,
Yaxşı-pisdən ağızlarda dad qalar.
Poemanı oxuyan hər bir kəs onun ifadələrinin qanadlarında xəyalən də olsa, Xoşginabdan ötüb-keçib, oraları görüb, o həyata bələd olub geri qayıdır ve sanki böyük Şəhriyarın yaşadıqlarını yaşayır. Oxucu yaşından asılı olmayaraq, ustalıqla kaleme alınmış bu hayat səhifələrini vərəqlədikcə, onların fərqinə vardıqca, o hatıralar kervanına qoşulub Şəhriyar qələminin qüdrətinə valeh olur, özü də içəridən təzələnir, bütövləşir. Ədəbiyyatda da öz hiss ve duyğularını oxucunun qəlbinə köçürə bilmək əsl məharətdir.
Mən də Şəhriyara vurgun olan biri kimi hələ orta məktəb illərində atamın böyük kitabxanasında qorunan ve en gözəl yerində saxlanılan böyük Şəhriyarın eserlerinin, şeirlərinin, poemalarının çoxunu sevər ve bəzilərini əzbər bilərdim. İllər sonra artıq universitetdə işləyərkən bir gün həyat yoldaşım Çərkəzlə Nizami muzeyinin etrafında gəzişirdik. Azərbaycan Televiziyasının “Günün ekranı” xəbərlər proqramının çəkiliş qrupu ilə rastlaşdıq. O yıl ilk dəfə idi ki, Novruz bayramını hökumət səviyyəsində keçirmək haqda qərar verilmişdi. Bu qərar olmadan da Novruz bayramı Azərbaycan xalqının hər vaxt əziz tutduğu, geniş formada qeyd elədiyi bayramlardan biri ve ən önəmlisi idi. Ve o gün həmin çəkiliş qrupu bizdən müsahibə almaq istəyəndə, rəhmətlik yoldaşım folklorçu ola-ola, adət-ənənələrimizi gözəl bilə-bilə (elmi işi də folklordan idi) mənə üzünü tutub, müsahibə götürənə dedi:
-Sona xanım Şəhriyarı çox sevir ve indi o, sizin sualınıza Şəhriyarın poemasından Novruz bayramı ilə əlaqədar olan bir parça ilə cavab verər. Mən də həvəslə çox sevdiyim Şəhriyarın “Heydərbabaya salam” poemasından dillər əzbəri olan aşağıdaki iki bendi ezber dedim. Söylədiklərim də xəbərlər proqramında göstərildi.
Bayram idi, gecəquşu oxurdu,
Adaxlı qız bəy çorabın toxurdu,
Hər kəs şalın bir bacadan soxurdu,
Ay nə gözəl qaydadı şal sallamaq,
Bəy şalına bayrampayı bağlamaq.
Şal istədim, mən də evdə ağladım,
Bir şal alıb tez belimə bağladım,
Qulamgilə qaçdım, şalı salladım,
Fatma xala mənə corab bağladı,
Xan nənəmi xatırlayıb ağladı.
Şəhriyarın Novruz bayramına sevgisi, el adət-ənənələrinə vurgunluğu bütün çalarları ilə bu poemada aydın şekilde gözlerimiz önündə canlanır ve ışığa dönüb gözlərimizi qamaşdırır. Bu bayramın şirinliyini, böyüklüyünü, mənasını, dadını ve tamını, elin-obanın bu bayrama hazırlaşarkən yaşadıqlarını sehrli bir dildə oxucusuna çatdırmağı, düşünürəm ki, ancaq Şəhriyar qələmi bacarardı, ürəklərə köçürə bilərdi. Məmmədhüseyn Şəhriyar təkcə böyük şair deyil, o, həm də böyük maarifçidir, vətəninə, xalqına vurğun vətəndaşdır. Onun her bir cümləsi haraydır. Yaşadıqları da, yaratdıqları da məktəbdir. Dili bal, üslubu isə həyatın əsl üzü ve özüdür. Şəhriyar mənə bir də ona görə çox doğmadır ki, o, dərdə-qəmə qol açan, qismətinə üsyan etsə də, dərdlərini çəkdikcə çəkə bilən, taleyindən qaçmayan, ağrılarını köksünün altına yığan böyük ürəkli insan idi. Şəhriyar xalqının dərdini sözün geniş mənasında öz dərdindən ayırmadan çəkir, onu çirkin oyunlara sürükləmək istəyənlərə qarşı üsyan edir, dövrünün haqsızlıqlarına göz yuma bilməyərək, qələmi ilə qılınclayır. Acı ayrılıqlara məruz qalaraq həsrət ağrısının, torpaq sevgisinin hər zaman geniş xalq kütlələrinə çatdırılmasına çalışan, birliyə səsləyən vicdanlı vətəndaş olan Şəhriyar yazır:
Heydərbaba, göylər bütün dumandı,
Günlərimiz bir-birindən yamandı,
Bir-birizdən ayrılmayın, amandı,
Yaxşılığı əlimizdən alıblar,
Yaxşı bizi yaman günə salıblar.
Şəhriyar bu çağırışları ve harayları ilə xalqını əmin edir ki, bir gün onlara zülm edənlərin burnu mütləq ovulacaqdır. O zaman bu vətən də, bu xalq da məzlumluğun boyunduruğundan qurtaracaqdır. “Şeytana uymayın” deyirdi Şəhriyar, şeytanlıq dövrü dağılacaq bir gün. “Bayquşun da qəfəsi dar olmasın”. Fars dilində, qəzəl janrında yazmış olduğu “Azərbaycan” şiiri buna ən böyük nümunədir. Bu şiirdə Şəhriyar vətəninin başının üstünü alan qara buludlardan, xalqın mukatteratından ve tarixindən çox geniş söz açaraq onu azadlığı uğrunda mübarizəyə ve bərabərliyə səsləyir. O, Azərbaycanın qüdrətinə inanaraq, başı bəlalar çəkmiş vətəninin hər zaman yaxşılıq edib, yaman olduğuna yanıb-yaxılaraq yazır:
Bütün dünya bilir sənin qüdrətinlə, dövlətinlə
Abad olub, azad olub, mülkü-İran, Azərbaycan.
Böyük Şəhriyarın əsərləri Azərbaycanda, İranda, Türkiyede, İraqda, ümumiyyətlə, dilimizi anlayan çox ölkələrdə sevilir, oxunur ve hər zaman da əminəm ki, böyle olacaqdır. Şəhriyarın ana dilində yazdığı şiirləri arasında Süleyman Rüstəmə, Rüstəm Əliyevə, Məmməd Rahimə həsr etdiyi şeirləri də çox duyğulu əsərlərdəndir. Bakı həsrəti, Şimali Azərbaycandakı qardaşları ilə görüşmək arzusu ömrü boyu onun ən ümdə diləklərindən biri idi. O, Azərbaycanın da, doğma xalqının da gücünə, qüdrətinə bələd idi. Ona görə də yazırdı:
Sən kimi qardaş öz qardaşını
Atmayıb özgə kimsə tutmayacaq.
Qoca Təbriz də, yüz min il keçsə,
Belə qardaşlarını unutmayacaq.
Məhəmmədhüseyn Şəhriyar fars, ərəb dillərini mədrəsədə ikən öyrənir, evdə isə hususi müəllimdən fransız dilini mükəmməl öyrənə bilir. O, öyrəndiyi bütün dillərdən ana dilini üstün bilirdi ve hələ 1913-cü ildə Talibiyyə məktəbində oxuduğu vaxt ilk şeirini Azərbaycan dilində yazır. 1924-cü ildə Tehranda Ali Tibb Universitetinin diş həkimi ve əczaçılıq fakültəsinə daxil olan Şəhriyar nə yazıq ki, oranı bitirməyə iki-üç ay qalmış təhsilini yarıda buraxmağa məcbur edilir. Onu bu addımı atmağa məcbur edən isə o vaxt hakimiyyətin başında duran İran şahı Rza Pəhləvinin əmisi oğlu Çıraqəli xan olmuşdur. Universitet illərində (1924-1929) Şəhriyar Sürəyya adlı bir qıza dəlicəsinə vurulur ve bu qarşılıqlı məhəbbətin ucbatından başına olmayan bəlalar gəlir. Sən demə, ürəkdən sevdiyi ve “Pəri” adlandırdığı o qıza Rza şahın əmisi oğlu da vurulubmuş. Buna görə də Şəhriyarı sevdiyindən ve layiq olduğu xoşbəxtlikdən ayırıb, əvvəlcə həbsə atırlar, sonra Tehranı tərk etmək şərti ilə Nişapura sürgünə göndərirlər.
Dərd yaxanı tanımasın, tanıdısa, çətin əl çəkər. 1934-cü ildə sürgündə ikən atasının ölüm xəbərini alır ve “Atamın matəmində” şeirini qələmə alır. Ümumiyyətlə, Şəhriyar yaradıcılığı boyu atasının ve anasının portretlərini mükəmməl formada oxucusunun gözü önündə canlandıra bilir. Atasının çox əliaçıq, çörəkverən ve sözüötən kişilərdən olduğunu xüsusilə qeyd edir ve bu da Şəhriyarın hansı ailədə, hansı mühitdə böyüdüyünün göstəricisidir. 1935-ci ildə nəhayət sürgündən dönən şair 1937-ci ildə Tehrandan doğma Təbrizə qayıdır. Onun fars dilində yazdıqları İran ədəbi mühitində yükseklere ucalsa da, zəmanəsinin Hafizi adlandırılsa da, böyük azərbaycanlı olan Şəhriyara paxıllıq edənlər, sındırmağa çalışanlar da az olmayıb. Şəhriyarın qalxdığı zirvəyə qalxa bilməyən namərdlər, onu qısqananlar bəzən onu ədəbi-ictimai mühitdə tədbirlərə dəvət etmir ve ya gec-gec dəvət edirlər. Laqeydlik ve biganəlik isə mənim aləmimdə ürəyi sevgi ilə dolu olan duygulu insanı əyməyə ve əzməyə yeter. Lakin Şəhriyarın istedadı sönməyən ulduzlar kimi idi ve onun qarşısını almağa heç kəsin ve heç nəyin gücü yetməzdi. Məlumdur ki, Şəhriyarın ən güclü köməyi ve dayağı çox sevdiyi anası Kövkəb xanım olub. Doğru deyiblər ki, “ana kimi yar olmaz”. Şəhriyarın ən ağır günlərinin sahibi, əlacı, dava-dərmanı hesab elədiyi anası da nə yazıq ki, 1952-ci ildə Tehranda dünyasını dəyişir ve onu bu böyük məhəbbəti də tərk edir. Şair onun ağrı-acısına da “Ey vay, anam” adlı elegiya ilə səslənir ve hətta çox üsyankârcasına səslənir. Ədəbi mühitdə yaradıcılığı üzünə gülən böyük şairin acı taleyinin ağrıları bitib-tükənmir.
İlk eşqini – Pərisini bir an belə unutmayan Şəhriyar 1953-cü ildə artıq 48 yaşında ikən öz qohumlarından olan Əzizə adlı xanımla ailə qurur. Kasıbçılığı, nisgili ve qəlbində közə dönən həsrətləri Əzizə xanım böyük şairə unutdurmağı becerir. Onların iki qızı, bir oğlanları olur. Övladlarını həyatının tutiyası bilən şair ömrünün bu xoşbəxt günlərindən fərəhlə söz açır, rahat nəfəs alır ve dərdin-sərin bitdiyini zənn edir. Lakin Şəhriyarın xoş ve rahat günlərinin də ömrü qısa olur. Bəxtəvərliklərin qənimi, taleləri vaxtsız biçib göylərə sovuran acı ölüm yenidən döyür onun tale qapısını. Üzüdönük fələkdən yetərincə çeken şair 1974-cü ildə ömrünə sevinc gətirən həyat yoldaşı Əzizəni də itirir.
Bu ağrılarını da Məhəmmədhüseyn Şəhriyar yenə qələmi ilə bölüşür, təkcə qələmi dərdinə dərman bilir, ürəyini onunla soyudur:
Xəzan gəldi, gül apardı,
Bir şeyda bülbül apardı.
Yanmışdım mən, kül olmuşdum,
Yel də gəldi, kül apardı.
Üzdü əl bir nazlı yardan,
Gözəl üzlü gülüzrdan.
Sevgilimtək bir cəvahir,
Bir də doğma ruzigardan.
Yar hər yerə mənnən getdi,
Əcəl gəlcək onnan getdi.
Dayan, gəlim yola salım,
Xoş günüm də sənnən getdi.
Uzun müddət bu qəmdən sıyrıla bilməyən şair yazır: “Görəsən, fələyin mənə dərd-qəm, əzab verməkdən özgə işi-gücü yoxdur?”. O vaxtadək gâh Təbrizdə, gâh da Tehranda yaşayan şair Əzizə xanımın ölümündən sonra övladlarını da götürüb doğma Təbrizə dönür. Ve burada Təbrizin ona heyran olan azərbaycanlı şairləri Şəhriyara acılarını unutdurmaq üçün qol-qanad gəlirlər, ətrafından ayrılmırlar ve ondan bəhrələnməyə başlayırlar. Beləliklə, onun Təbrizdə böyük ədəbi məktəbi yaranır.
Daim təəssübkeşlik mövqeyindən çıxış edən böyük şair məhz Təbrizdə təsəlli tapa bilərdi. M. Rövşənzəmir “Heydərbabaya salam” poeması haqqında belə yazırdı: “Heydərbaba dağı bir gün yerlə-yeksan ola bilər, yer üzündən silinə bilər, ancaq nə qədər ki, Azərbaycan xalqının həssas qəlbi döyünür, Şəhriyar nəsillərdən-nəsillərə ötürüləcək ve yaddaşlarda qalacaqdır”.
Dərdinə dərman bildiyi Vətənini azad görmək, Azərbaycana gəlmək, qardaşları ilə görüşmək, onların gözlərindən, sözlərindən öpmək nisgilli Şəhriyara qismət deyilmiş. Lakin azadlıq onun istədiyi kimi Azərbaycan xalqına məlhəm oldu ve bu xalq Şəhriyarı unutmadı. Bu günlərdə böyük ve dahi Şəhriyarın doğumunun 110. illiyi Azərbaycanda təntənəli şəkildə qeyd edilir, çünki artıq Azərbaycan Şəhriyar istədiyi Azərbaycandır ve onun kimi dahilərə hökumət tərəfindən yüksək qiymət verilir. Bu tədbirlərin silsilə şəkildə keçirilməsi də nəzərdə tutulub. Mən əminəm ki, böyük Şəhriyarın ruhu azad Azərbaycan xalqının bu günlərini görür ve çox şaddır. Çünki o, bu günləri çox arzulayaraq yazmışdı:
Övladların nə vaxtadək tərki-vətən olacaqdır
Əl-ələ ver, üsyan eylə, oyan oyan Azərbaycan
Yetər fəraq odlarından kül ələndi başımıza
Dur ayağa, Ya azad ol, ya tamam yan, Azərbaycan
Şəhriyarın ürəyi də səninki tək yaralıdır
Azadlıqdır sənə məlhəm, mənə dərman, Azərbaycan!
Yenidən uşaq olub, sonra solmaq istəyən şair 1988-ci ilin 18 sentyabrında Tehranın Mehr xəstəxanasında batan günəş kimi solaraq dünyasını dəyişir. Təbrizdəki Surxab məzarlığında dəfn edilir. Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın vəfat etdiyi gün – 18 sentyabr hər il İranda “Milli şeir günü” kimi qeyd edilir. Böyük Şəhriyarın ədəbi aləmdə bizlərə yadigar qoyduğu irs eni-uzunu ve dərinliyi bilinməyən okeanlarla müqayisə edilə bilər. -
Görkəmli Azərbaycan şairi Əliağa Kürçaylının “Kümbet” dərgisində çap olunan şeiri
AZƏRBAYCAN
Əliağa KÜRÇAYLIMən könlümü təzəcə eşqə düşənlər kimi
Pıçıldamaq istərəm – eşidilməsin səsim.
Sevgi etirafımı, bu vurulan qəlbimi
Elə açmaq istərəm bir kimsə eşitməsin.Eşqimi ovuc-ovuc torpağına, daşına
Səpərəm, qız başına şabaş səpənlər kimi.
Səni öpmək istərəm – düz on səkkiz yaşına
Təzəcə qədəm qoyan qızı öpənlər kimi.Uğrunda həyatımı qurban vermək istərəm,
Eşqin təntənəsiyçün can qurban edən kimi.
Səni bütün dünyaya mən göstərmək istərəm
Sevdiyim qız kimi yox – sevdiyim Vətən kimi. -
Kutluhan SAYGILI.”“ŞARK MESELESİ” NE KARŞI TEK YÜREK OLMALIYIZ”
Şark Meselesi, Hıristiyan Avrupa dünyasının İslam dini ve bu dinin en güçlü temsilcisi olan büyük Türk milletine karşı olan savaşıdır. Sultan Alparslan’ın 1071 yılında Malazgirt Meydan Muharebesi’ni kazanmasıyla birlikte Bizans’ın mukavemeti kırılarak Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış ve Anadolu’yu vatan yapmak uğrunda verilen mukaddes mücadele büyük bir hız kazanmıştır. Kısa sürede Anadolu’nun önemli merkezleri de fethedilerek egemenlik altına alınmıştır. Türklerin Anadolu’ya girişini kabullenmek zorunda kalan Bizans’ın hiç olmazsa Türklerin Batı’ya doğru ilerleyişini durdurmak maksadıyla papaya müracaatları neticesinde 1096’dan itibaren başlayan haçlı seferleri de başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede güçlenerek bir cihan devleti olması ve Fatih Sultan Mehmet’in Hıristiyan âleminin doğudaki son büyük kalesi olan İstanbul’u alması Avrupa’da büyük bir heyecan ve korku uyandırmıştır.
Gerek savaş meydanlarında gerekse misyonerlik çalışmalarıyla amaçlarına ulaşmak isteyen Hıristiyan Avrupa’sı 1683 tarihinde Viyana kapılarında Türklerin Avrupa’daki ilerleyişlerini durduracaktır. Onlara göre Şark Meselesinin birinci safhası tamamlanmıştır ve ikinci safha başlayacaktır. Artık tek gayeleri vardır. Bu gaye Türkleri önce Balkanlardan sonra Anadolu’dan çıkarmak, Hilal’in yerine haçı egemen kılmaktır. 1915’leri bir düşünün. Çanakkale savaşları sadece devlet mekanizmamızın değil milletimizin de var olma mücadelesidir. Hıristiyan dünyası kendilerince şark meselesini çözmek üzere harekete geçiyor; bayrağımıza, dilimize ve dinimize karşı apaçık bir tecavüze yöneliyordu. Çanakkale savaşlarını izleyen İngiliz gazeteci E. Ashmead şöyle diyordu:
“…Son haçlı seferinden beridir ki ilk defa Batı, Doğu’ya yönelmiş oluyor. Hıristiyanlık âlemi Fatih Sultan Mehmet’in 29 Mayıs 1453 tarihinde Bizans İmparatorluğuna indirmiş olduğu şiddetli darbenin öcünü almak için toptan harekete geçmiş bulunuyor.”
“…Geçmişteki haçlı seferleri başarı bakımından kayda değer değildir. Hâlbuki bu sonuncu ve en büyüğü olan haçlılar Osmanlı İmparatorluğunun her köşesinde kemikleri dağılıp kalmış olan orta çağ şövalyelerinin öcünü alacaktır.”
Türk milleti yurt edindiği Anadolu topraklarında destanlaşıyor, haçlıların Türkleri parçalama ve yok etme emelleri hayal oluyor, milli mücadelenin kazanılması ve yeni Türk devletinin kurulmasıyla şark meselesinin ikinci safhası da bir kez daha başarısızlıkla sonuçlanıyordu. Artık önce asala sonra PKK, PYD, İŞİD, FETÖ gibi terör grupları ile kargaşa çıkarma, parçalama ve sonunda yok etme planlarını uygulayacaklardı. Başaramadılar ama vazgeçmeyecekler. Gelecekteki on, yüz ve binlerce yıllık süreçte siyasi, askeri, ekonomik ya da toplumsal yeni teşebbüslerde bulunacaklar. Türk milleti var olduğu sürece vazgeçmeyecekler. Şark meselesinin ikinci safhası güya tamamlanıncaya kadar vazgeçmeyecekler.
Anlaşılıyor ki bizlere bırakılan bu kutsal emanete sahip çıkmak için sorumluluklarımızın farkına varma zamanı gelmiştir. Hedefimiz cumhuriyetimizi geleceğimizin teminatı olan gençlere layık olduğu şekli ile bırakmak olmalı, bu arzu ile çalışarak ülkemizin muasır devletler seviyesinin üzerine çıkarılması amacı asli hedefine ulaştırılmalıdır. Ay yıldızlı bayrağın altında ortak kültürü yaşayan, aynı acıyı paylaşarak, aynı türkülerle coşup oynayan insanımız dayanışmanın, birlik ve beraberliğin en güzel örneklerini sergileyerek cumhuriyetimize kastedenlere karşı tek yürek olmalı; vatan ve millet sevgisini hâlihazırda yetişmekte olan nesle layıkıyla aşılamalıdır. -
Halistin Kukul.”BAHTİYAR VAHABZADE’DEN MEKTUPLAR”
Mektupların, günlüklerin ve hatıraların, edebiyat dünyamızda, uyarıcı, sevdirici ve nezih bir yeri vardır. Ne yazık ki, bu tür’ün, ‘mektup yazma üşengenliği’ yüzünden hemen hemen silinip gittiğini görüyorum.
Bu türler; samimî söyleyişleriyle, tenkit etseler de, hicvetseler de, sağladıkları faydalardan dolayı büyük öneme sahiptirler.
Belki, içlerinden bazıları değil, ekserisi, bir makale veya bir denemenin verdiği fikir seviyesinin üzerinde bir telkin ile ‘edebî vazîfesi’ni yapmaktadır.
Bu vesîleyle; Türk Dünyası’nın büyük şâirlerinden ve ilim adamlarından biri olan Bahtiyar Vahabzade’nin, kendisiyle tanıştığımız 1992 yılından başlayarak, vefatına kadar geçen zaman içersinde bana yazdığı mektuplarını ve O’nunla bazı hâtıralarımızı paylaşmak istiyorum.
16 Ağustos 1925 tarihinde Azerbaycan’ın Şeki şehrinde doğan ve 13 Şubat 2009 tarihinde Bakü’de vefat eden Bahtiyar Vahabzade’yle, 23 – 25 Ekim 1992 tarihinde Ankara’da toplanan Türk Dünyası 1. Yazarlar Kurultayı’nın ilk gününde tanıştım. Verilen arada, yanına giderek kendimi tanıtınca, kucaklaştık ve ayaküstü sohbet ettik. Bu arada yanımıza, Hisar Dergisi’nin kurucusu değerli şâir ve yazar Mehmet Çınarlı Ağabey de gelince, sohbete O da katıldı. Mehmet Çınarlı ile görüşüyor ve yazışıyorduk. O’nun, bana yazdığı mektupların büyük bir bölümünü, vefâtının onuncu yılında Erciyes Dergisi’nin Eylül 2009 sayısında yayınladım. Bahtiyar Vahabzade’yle ise, irtibatımız, bu tarihten vefatına kadar hep devam etti.
Bu Kurultay’da yaptığı konuşma hakkında, Ortadoğu Gazetesi’nin 07 Kasım 1992 tarihli nüshasının 10 sayfasında yayınlanan “Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı’nın Ardından” başlıklı yazımda, Bahtiyar Vahabzade’den şu cümleleri kayda aldım.
Dedi ki: “Biz, bütün bu zulüm ve çile rejimine, diktanın getirdiği alfabe değişikliğine rağmen dilimizden kopmadık. Ama şimdi ben sizden soruyorum: Hür, müstakil bayrağı göklerde dalgalanan Türkiye Türkleri olarak siz, nasıl koptunuz güzelim Türkçeden? Uydurukçanın sizi bizden ayırmasına nasıl müsaade ettiniz? “Eser”i, “kitap”ı atıp nasıl “yapıt”laştırdınız? Niye fakirleştirdiniz Türkçemizi?”
O’ndan söz ettiğim ikinci yazım ise, “Bahtiyar Vahabzade’yi Dinlerken” başlığını taşıyor. O yazımda da şunları söylemişim: “Şâirler; hassas yapılı, düşünceli, hoşgörülü fakat tâvizsiz insanlardır. Diyebilirim ki, hakiki hürriyeti onlar yaşarlar. Menfaatsiz severler. Hep doludizgindirler. Hayalleriyle, gerçeği yakalamak için koşuşturup dururlar.
İşte, şiirlerini senelerdir zevk ve heyecanla okuduğum Azerbaycanlı Şâir Bahtiyar Vahapzâde’yle Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı’nda çok mes’ut ve heyecanlı bir hâlde karşılaşıyoruz. Aşağı yukarı on dakika kadar kendisiyle görüştüm. Yetmiş senelik değil, sanki bin senelik hasretli gibiydik…”
Bu kısa girişin ardından, Bahtiyar Vahabzade’yi mevzû yaptığım makalelerimi naklederek, bana yazdığı mektuplara geçmek istiyorum. Hakkında yazdığım yazıları şöyle sıralayabilirim:
1. Bahtiyar Vahabzade’yi Dinlerken, Ortadoğu Gazetesi, 14 Kasım 1992, Sf. 10; Türk Edebiyatı Dergisi, Aralık 1992, Sf. 42
2. Gün Var Bin Aya Değer, Zaman Gazetesi, 16 Ocak 1993, Sf. 14; Ortadoğu Gazetesi, 25 Ocak 1993, Sf. 10; Türk Edebiyatı Dergisi, Şubat 1993, Sf. 32 – 33
3. Bahtiyar Vahabzade’nin Örümcek Ağ Bağladı Şiirinin Tahlili, Ortadoğu Gazetesi, 28 Kasım 1993, Sf. 6; Tarla Dergisi, Kasım 1993, Sf. 20
4. Yumruk Gibi Birleşmeli, Şiir, Uzunsokak Dergisi T(ı)rabzon, Mart 1990, Sf. 21; Edebiyat Gazeti, 2 noyabr 2001-ci il, Sf. 3
5. Gurub Düşünceleri, Türkeli Gazetesi, 03 Mayıs 1996, Sf. 16; Türk Edebiyatı Dergisi, Ekim 1996, Sf. 48 – 49
6. Bahtiyar Vahabzade’nin Allahü Ekber Şiirinin Tahlili, Erciyes Dergisi, Mart 2001, Sf. 1 – 2; Edebiyat Gazeti (Bakü), 12 oktyabr 2001- ci il, Sf. 4
7. Bahtiyar Vahabzade’nin Vatan Şiirleri; Türk Yurdu Dergisi, Ağustos 2001, Sf. 45-48; Vatan Sevgili Baxtiyar Vahabzade, Tezadlar Gazetesi (Bakı), 2-9 oktyabr 2001-ci il, Sf. 4-5
8. Bahtiyar Vahabzade’nin Yücelikte Tenhalık Kitabı Hakkında, Erciyes Dergisi, Ekim 2002, Sf. 1-3; Çağrı Dergisi, Aralık 2004, Sf. 26 – 28
9. Bahtiyar Vahabzade’nin Türkçe Sevdası, Türk Edebiyatı Dergisi, Temmuz 2004, Sf. 48-49
10. Vahabzade’den Selâm Var, Gürses Gazetesi (Samsun), 23 Ocak 2006, Sf. 2; Türkiye Gazetesi, 30 Ocak 2006, Sf. 15
11. Vahabzade Aşkı, Erciyes Dergisi, Haziran 2007, Sf. 4 – 5
12. Bahtiyar Vahabzade’nin “Hakkı Yok” Şiiri Hakkında, Erciyes Dergisi, Ekim 2008, Sf. 4 – 5
13. Türk Dünyası’nın Büyük Şâiri Bahtiyar Vahabzade’nin Ardından, Erciyes Dergisi, Nisan 2009, Sf. 32 – 33
14. Bahtiyar Vahabzade’yi Hatırlarken, Erciyes Dergisi, Mart 2010, Sf. 1 – 2
15. Vahabzade’siz Dört Yıl, Çağrı Dergisi, Şubat 2013, Sf. 5 – 6
16. Bahtiyar Vahabzade’ye Hasret, Denge Gazetesi, 25 Şubat 2016, Sf. 9
BİRİNCİ MEKTUP
Bahtiyar Vahabzade’den aldığım ilk mektup tarihsizdir. Bu mektup, bana, elden, aynı üniversitede -Ondokuz Mayıs Üniversitesi- beraber mesai yaptığımız Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi olan Azerbaycanlı Prof. Dr. Maarife Haciyeva tarafından 14 Mart 1993 tarihinde ulaştırılmıştır.
Vahabzade; el yazısıyla yazılan mektubunda şöyle diyor:
“Aziz Kardaşım M. Halistin Kukul
Gönderdiğiniz kitabınızı, gazete ve dergileri aldım. Çok memnun oldum. Teşekkürlerimi kabul etmenizi Rica ederim. Zamanın Aile ilavesinde benim Gün var bin aya değer kitabım hakkında yazdıgınız makaleyı de böyük memnuniyet hisleri ile okudum. Çok sağ olun.
Sizin Şiirlerle Nasreddin Hoca Fıkraları kitabınızı da okudum. Bu kitab Türk çocukları için gözel bir hediyyedir. Hoca Nasreddini tanıtmak ve sevdirmek bakımından çok degerlidir. Ben bilmirem neçin Türkiyedeki türk şairleri bizim ana veznimiz olan hica vezninden imtina etmişler? Hica vezni bizim gözel dilimizin kanunlarından doğmuş bir musikidir. Şiirde musikiden, ahengden (harmoniden) Nasıl imtina etmek olur? Sizin mehz (sırf, bilhassa, hasseten) hica vezninde yazmanız çok hoşuma gitti. Sağ olun. Bu gün bizim en’eneyi korumağımız çok vacibdir.
Size işlerinizde uğurlar dileyirem.
Derin hörmetle:
B. Vahabzade.
P. S. Sizin çalışdıgınız 19 Mayıs Üniversitesinde benim çok sayğı gösterdigim esgi bir talebem de çalışmakdadır: Maarife Haciyeva. Onu bulmanızı rica edirem.
* * *
Bu arada, Bahtiyar Vahabzade’yle alâkalı, Mehmet Çınarlı’dan aldığım 7 Haziran 1996 tarihli mektuptan bir bölümü nakletmek istiyorum. Çınarlı şöyle diyor:
“Vahapzâde’nin, Kültür Bakanlığı yayınları arasında çıkan “Sonbahar Düşünceleri” adlı kitabını almıştım. “Gurub Düşünceleri”ni görmedim. Hangi yayınevinin bastığını yazınızda belirtseniz iyi olurdu. Vahapzâde gerçekten büyük bir vatanperver ve iyi bir şâir. Yalnız, aruz vezniyle yazdığı şiirlerde, hece ile yazdıkları kadar başarılı olmadığı yazınıza aldığınız parçalarda rastlanan -hoş görülemeyecek sayıdaki “imale ve zihaf” tan anlaşılıyor.
(Tabii bunların bir kısmı Azerî lehçesinin yâdigârı olabilir.)İKİNCİ MEKTUP
Bahtiyar Vahabzade’den aldığım ikinci mektup, daktiloyla yazılmıştır. Sadece, mektubun altına attığı imza ve tarihte dolmakalem kullanılmıştır:
“Aziz Kardeşim Halistin Kukul,
Sizlerin bende adresi olmadığı için her defasında ben Türkiyeye geldiğimde sizi bulamıyorum. Öteden beri sizlerle görüşmek, size teşekkür etmek istiyorum. Sizin benim şiirlerimle ilgili yazdığınız hayli yazınızı okudum. Birçok yazınızda da benden bahsettiğinizi ve benim şiirlerimden örnekler verdiğinizi biliyorum. Size teşekkür ederim.
Bana gönderdiğiniz mektubu aldım. “Allahu Ekber” şiirimin tahlili çok mantıklıdır. Allah sizden razı olsun. Benim şiirlerimde vatan konusu ile ilgili yazmış olduğunuz makaleyi bizim dergilerde neşrettireceğim ve sizlere göndereceğim.
Türkçe’nin geleceği konusundaki makalenizi büyük memnuniyetle okudum. Benim Azerbaycan’daki 50 yıllık mücadelemin esasını Ana Dili ve onun korunması teşkil ediyor. Siz doğru yazıyorsunuz, haklısınız ki, Türkiye’de dil kurumunun yarattığı (Azerbaycan’da, bu kelime, ‘meydana getirmek’ yerine çokça kullanılmaktadır. M. H. K.) uyduruk sözler (eser-yapıt, milli-ulusal, hikâye-öykü gibi) siz Türkiye Türkleri’ni Türk Dünyası halklarının dilinden koparıyor. Siz bir yandan ortak dile gelelim diyorsunuz, öte yandan Türk Dünyası ile ortak kelimelerimizi dilinizden çıkarıyorsunuz. Sizin bu konudaki düşüncelerinize katılıyorum. Bu bakımdan sizin “Öğrenci Seçme Sınavı” adlı makaleniz benim kalbimi fazlasıyla rahatlattı. Bu konularla ilgili olarak sizinle karşı karşıya konuşmak arzusundayım. İnşallah Allah nasip ederse dertlerimizi, fikirlerimizi karşılıklı olarak konuşuruz. Türk Dili’nin tahrip edilmesi konusundaki duygularını paylaşan Ahmet Turan Alkan çok doğru söylemiş: “Biz Türkler ana dilimizi, birbirimizi anlamak için değil, birbirimize muhalefet etmek için suiistimal ettik.”
Benim tansiyonum çok yüksek olduğundan dolayı uçağa binemiyorum, bundan dolayı son zamanlarda Türkiye’ye gelmek konusunda zorlanıyorum. Arzu ederseniz ben size vize veya davetiye göndereyim siz Bakü’ye geliniz ve şurada dertlerimizi, duygularımızı paylaşalım. Bunu samimiyetle söylediğimi ve arzu ettiğimi bilmenizi isterim.
Size bir daha teşekkürlerimi bildiriyorum.
Tanrı Türkü Korusun.
Bu konudaki yazmış olduğum şiirleri sizlere gönderiyorum.
Saygılarımla fikir ve duygu kardeşiniz
26. 09. 2001/ Bahtiyar VAHABZADE
Bahtiyar Vahabzade; aynı tarihte bana gönderdiği “YÜCELİKTE TENHALIK” adlı şiir kitabına da ithaf olarak şunları yazmıştı:
“Kalem küdretine ve şahsiyetine böyük hörmet besledigim kanı kanımdan, canı canımdan aziz kardeşim; Halistin Kukul için
26. 09. 2001/ B. Vahabzade
B. Vahabzade
İstiklal küçesi 9, menzil 21
BAKU – 01, Azerbaycan.
ÜÇÜNCÜ MEKTUP
Bahtiyar Vahabzade’nin üçüncü mektubu, kendi el yazısıyla yazılmıştır. Bahsettikleri makalemin biri, Bahtiyar Vahabzade’nin Vatan Şiirleri, Vatan Sevgili Baxtiyar Vahabzade başlığıyla Tezadlar gazetesinde ve Allahü Ekber Şiirinin Tahlili ise Edebiyat Gazeti’nde yayınlanmıştır:
” Aziz Kardeşim Halistin Kukul
1 hafta önce de size başka makalenizi gazetede yayınlatıp göndermiştim.
Rica edirem her 2 yazıyı aldığınızda bana melumat veresiniz.
Faksınızı yahud telefon zenginizi (telefon açmanızı)bekliyorum.
Size bir daha bu gözel makaleleriniz göre (için) Teşekkürlerimi bildiriyorum.
Çok sağ olun.
Hörmetle
Bahtiyar Vahabzade/12. 10. 2001
DÖRDÜNCÜ MEKTUP
Bahtiyar Vahabzade’nin, dördüncü mektubuna vesile teşkil eden hâdise şudur:
18-20 Aralık 2002 tarihinde, Celâl Bayar Üniversitesi Manisa Yöresi Türk Tarihi ve Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından tertip edilen “İkinci Uluslararası Mevlâna Mesnevî ve Mevlevîhâneler Sempozyumu”na, ben de, “Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî’de Sözün Önemi” konulu bir tebliğ sunmuştum.
Tebliğ sunanlar arasında, o zaman doçent (şimdi profesör) olan, Azerbaycanlı Tamilla Abbashanlı Hanımefendi de bulunuyordu. O’na, Bahtiyar Vahabzade’ye mektup yazdığım hâlde, cevap alamadığımı, telefonunu da bilmediğimi, merak ettiğimi söylemiştim. Tamilla Hanım, Azerbaycan’a gidince, bu durumu Bahtiyar Vahabzade’ye bildirmesi üzerine, O’ndan bu mektubu aldım:
“Aziz Kardeşim M. Halistin Kukul
Bu gün bir zaman Türkiye’de çalışan Tamilla hanımla görüştüm. O, bana bildirdi ki, ben sizin mektubunuza cavab vermemişim. Bu nasıl ola bilir? Ben sizin bütün mektuplarınızı cavablandırmışım.
Türkiye’de beni kalben seven 2 kişi varsa onun birincisi sizsiniz. Benim kitaplarım hakkında en güzel makaleleri siz yazmışsınız. Böyle bir dostu, kalem sahibini unutmak olur mu?
Ola bilir ki, posta ilişmir, size ulaşmamıştır. Şimdi bizim postalar iyi çalışmıyor.
Size ve sizin çektiğiniz zahmete minnettarım.
Sevgi ve saygılarımı kabul edin.
Derin hürmetle.
B. Vahabzade/19. 01. 2003
BEŞİNCİ MEKTUP
Bahtiyar Vahabzade, bu mektubunu daktiloyla yazmıştır:
“Sayın M. Halistin Kukul
Türk Edebiyatı Dergisi’nin Temmuz 2004 sayısında yayınlanmış bulunan makalenizi ve mektubunuzu aldım. Çok teşekkür ederim. Siz daha önce de benim hakkımda birkaç tane makale yazmıştınız. Bu makalelerin hepsinde benim ruhumu, edebi kişiliğimi çok güzel yakalamış ve açıklamışsınız.
Özellikle bu makalenizi çok beğendim. Çünki Sovyet döneminde yaptığım esas mücadele, ana dili uğrundaki mücadele idi. O zaman ana dilimiz kapalı kapılar arkasında idi. Bütün resmi işlemler Rus dilinde yapılıyordu. Ben de buna karşı mücadele ediyordum. Ana dili milletin varlığı demektir. Gerçekten de ana dili namusumuzdur, vicdanımızdır. Ana dilinin yasak olduğu bir ülkede millet de yoktur!
Hürmetlerimle,
Bahtiyar VAHABZADE/16 Ekim 2004
* * *
BAHTİYAR VAHABZADE’YLE TELEFON GÖRÜŞMEMİZ
2006 yılının Ocak ayında, Bahtiyar Vahabzade’nin, Bakü’de, rahatsız olduğunu haberini aldım. Bunun üzerine, kendisini, Samsun’dan telefonla aradım. Bilâhare, konuşmamızı, hem Samsun’da yayınlanan Gürses Gazetesi’nde ve hem de Türkiye Gazetesi’nde “VAHABZADE’DEN SELÂM VAR” başlıklı, aşağıda tamamını sunacağım yazımla naklettim:
“Bahtiyar Vahabzade, Türk Dünyası’nın güçlü şâirlerinin başında gelir. O’na ilk muhabbetimi, Trabzon’da yayınlanan Uzunsokak Dergisi’nde, kendi sözünü başlık yaparak yazdığım “Yumruk Gibi Birleşmeli” başlıklı şiirimle şöyle ifade etmiştim:
“Aynı bağın gülleriyiz;
Tomur tomur derleşmeli.
Tasayı da sevinci de,
Hep birlikte üleşmeli!
Düz edip karlı dağları;
Aşıp üstünden çağları;
Yakıp vuslat çerağları,
Istırapları deşmeli!
Akmalı ter oluk oluk;
Alınmalı derin soluk!
Son bulmalı bu yolculuk;
Tek ses olup gürleşmeli!
Dün ve bugün, hem de yarın,
Gözü doymaz canavarın.
Bize pusu kuranların,
Çukurlarını eşmeli!
Öz yurdumda, öz dilimle…
Köyüm, bucağım, ilimle,
Kızılelma hayâlimle,
Şaha kalkıp dikleşmeli!
Kırım, Kerkük, Azerbaycan;
Tuna bir can, Üsküp bir can.
Her bir kalbde tek heyecan,
Bu cihana yerleşmeli!
Çok az kaldı: Yol kısaldı.
Kaf Dağı mı? Bir masaldı.
BAHTİYAR, bir haber saldı:
Yumruk Gibi Birleşmeli!”
(Uzunsokak Dergisi/Trabzon, Mart 1990)
İlki, 1992’de Ankara’da toplanan Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı’nda yüz yüze görüştükten sonra muhabbetimiz daha da arttı.
Bunları niçin yazıyorum? Üzerimde bir selâm borcu var da onun için. Şöyle: 16 Ocak 2006 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, kıymetli dost Özcan Ünlü kardeşimin “Bahtiyar Vahabzade Size Kimi Hatırlatıyor?” (sorulu) başlıklı bir makalesi yayınlandı. Yazıda, Bahtiyar Vahabzade’nin hasta olduğu yazılıydı. Sayın Ünlü de yazısının bir yerinde şöyle diyor:
“Merakımı gideren haberi Zaman’dan Enes Cansever verdi; 12 Ocak tarihli gazetesinde… Vahabzade’yle bir röportaj yapan Cansever, Üstad’ın hiç iyi olmadığını, felç geçirdiğini ve en önemlisi de, canını yoluna fedâ ettiği Türkiye’ye küskün halde hayata tutunmaya çalıştığını yazıyordu.”
Vahabzade’nin rahatsız olduğunu biliyordum. Hattâ 1996’da Ankara Numûne Hastahânesi’nde yatarken (ameliyat olmuştu) kendisiyle telefonda konuşmuştum. Bir süredir mektuplaşamamış ve telefonlaşamamıştık.
Türk Dünyası’nın bu kıymetli şâiri aynı zamanda profesörlüğüyle de önemli bir ilim adamımızdır. Durumunu, bizzat kendi sözlerinden duymak istedim ve telefona sarıldım.
16 Ocak 2006 pazartesi günü saat 19.15’te Muhterem Bahtiyar Vahabzade ile aramızda şöyle bir konuşma geçti. (Kendisine, hastalığınız nedir? diye soramadım. Kendisi söylerse söylesin, diye düşündüm. Fakat sesini her zamanki dirilikte ve heyecanda bulduğumu ifade etmeliyim.)
– Üstâd’ım; ben, Türkiye’den, Samsun’dan Hâlistin Kukul..
– Ooo.. Merhaba Hâlistin Bey!..
– Nasılsınız Üstâd’ım? Bugün, Türkiye’de, gazeteler hasta olduğunuzu yazdı. Onun için aradım.
– Hangi gazata?
– Türkiye Gazetesi’nden Özcan Ünlü yazdı. Nasılsınız?
– Kimin?
-Özcan Ünlü’nün yazısından öğrendim. Türkiye Gazetesi’nden..
– Çok sağolun! Çok…Nispeten iyiyim…Şimdi iyiyim…Benden, bütün Türkiye’ye selâm söyleyin..Herkese..
– Sizi çok özledik Üstâd’ım. Şiirlerinizi, yazılarınızı özledik..
– Sağ olun!..Sağ olun!..Sizden çok razıyım, minnettarım. İyiyim..
– Bir arzunuz var mı Türkiye’den? Bir emriniz olur mu bizlere?
– Benim senden bir ricam var: Bütün tanışlara (tanıdıklara), bütün dostlara… Benden, bütün Türkiye’ye selâm edin. Hepinizi çok seviyorum. Sağ olun!
-Aleykümselâm Üstâd’ım…Ellerinizden öpüyorum. Sıhhatler diliyorum.
– Sağ olun…Var olun!..
Ben, bu yazımla, Üstâd Bahtiyar Vahabzade’nin selâmını duyurmak istedim. Sayın Özcan Ünlü’ye de verdiği haberden ötürü teşekkür ediyorum.
Güzel insanlarla beraber olmak ne güzel şey!..
Rabbimiz cümlesine sağlık, âfiyet ve bahtiyarlık versin!..”
(Gürses Gazetesi / Samsun, 23 Ocak 2006, Sf. 2; Türkiye Gazetesi, Özcan Ünlü’nün sütunu, 30 Ocak 2006, Sf. 15)
YEDİNCİ MEKTUP
13. 06. 2007
Aziz Kardaşım M. Halistin Kukul
Çoktan beridir sizden mektub almır ve buna çok teessüf edirdim. Çok şükürler olsun: Bugün sizden mektub aldım. Çox şad oldum, sanki bütün Türkiye’yi verdiniz bana.
Sizin “Vahabzade Aşkı” makalenizi da okudum. Çok sağ olun.
Son zamanlar Türkiyeli dostlarımdan (siz de dâhil) mektub almır ve buna çok üzülürdüm şükürler! Nihayet bugün sizden mektub aldım
Sizin “Vahabzade Aşkı” makalenizi de okudum ve inanın ki, Türkiyeli kardaşlarım beni unutmamışlar. Teşekkürlerimi kabul edin.
Benim şe’r ve poemalarımdan ibaret 12 cildlik Eserlerim basıldı.
Ben 12 cildden ibaret olan eserlerimi size göndermek istiyorum. Post ile göndermek çok çetindir (zordur).
Bakuda yaşayan Türk kardaşlarımdan rica etmişem ki, Bakudan Türkiye’ye gelen olsa bana desinler. Hala bekliyorum. Bununla bele 12 cildlik kitapları Türkiye’ye aparacak (götürecek) adamı bulmag çok çetindir (zordur). Bu işi boynuna götürecek (üstlenecek, üstüne alacak) kimseyi bulamıyorum.
Rica ederim: Türk gazet ve dergilerinde benim hakkımda ne olsa bana gönderin. Önceden teşekkürlerimi kabul edin.
Novbeti (bir sonraki) mektubunuzda dakik (tam, açık) adresinizi daktilo ile yazılmışını bana gönderin.
Şimdi yazdığım bu mektubun size ulaşacağına çok da inanmıyorum.
Siz mektublarınızda açık aydın harflerle adresinizi yazmırsınız (maalesef!)
Ailenize ve beni okuyanlara salamlarımı iletmenizi arzu ederim
Sağlıkla!
Hürmetlerimler!/11. 06. 2007
“Vahabzade aşkı” makalenizin nerede ve ne zaman basıldığını bana yazmanızı rica edirem.
Gönderdiğiniz sayfalarda derginin adı ve tarihi yazılmayıb.
P. S. Sizin hakkımda yazdığınız makaleyi okudum. Çok sağ olun
“Vahabzade aşkı” makaleniz çok hoşuma getdi.
Teşekkürler
Bahtiyar Vahabzade’nin, bana yazdığı yedinci ve son mektup budur. Üstâd; öyle anlaşılıyor ki, oldukça rahatsızdır. Çünkü; Erciyes Dergisi’nin 354. Sayısı olan Haziran 2007 tarihli nüshasının 4. ve 5. sayfalarında yayınlanan “VAHAPZÂDE AŞKI” başlıklı makalemden çok memnun olduğunu ifade ettiği hâlde, “Siz mektuplarınızda açık aydın harflerle adresinizi yazmırsınız…” ve “Vahabzade aşkı” makalenizin nerede ve ne zaman basıldığını bana yazmanızı rica edirem. Gönderdiğiniz sayfalarda derginin adı ve tarihi yazılmayıb” demektedir.
Hâlbuki muhterem Üstâd’a, yeni çıkan “Mevlâna Eşiğinde” adlı son kitabım ile Erciyes Dergisi’nin Haziran 2007 tarihli nüshasında yayınlanan “Vahapzâde Aşkı” başlıklı makalemin fotokopisini göndermiştim. Bu fotokopide, sayfanın altında, derginin adı, yayın tarihi, sayısı ve sayfa numarası da bulunuyordu.
Ayrıca; zarfın üzerine de açık adresimi yazmıştım. “Mevlâna Eşiği”nin ilk sayfasında da adresim ve telefon numaram vardı. Üstâd Vahabzade, bunların niçin farkına varamadı bilemiyorum. Mektubunun dört yerinde “Vahabzade Aşkı” makalem için teşekkür etmesine rağmen, “adres” meselesinde niçin böyle davrandığını anlayamadım.
Çok heyecanlı ve çok duygulu bir insandı. Bu sebeple olmalıdır ki, mektubunda da, bu sevinç ve heyecanın ne kadar ileri safhalarda bulunduğu ap-açık görülmektedir. Bana öyle geliyor ki, bu duygulu hâli, ‘hastalığının verdiği’ bir rûhî içlenişle de bir başka mecrâya dönüşüvermişti.
Bana gönderdiği kitapları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kütüphânesi’ne teslim ettim ve bunu kendisine de bildirdim.
Bu son mektup oldu ve bu mektubu aldığım 18 Haziran 2007 pazartesi günü, “Vahabzade Aşkı” başlıklı makalemin bulunduğu Erciyes Dergisi’ni, açıklayıcı bir mektupla, hemen kendilerine göndermiştim.
Bekledim ki, bir cevap gelir. Cevap veren olmadı. Tâ ki, vefat haberine kadar!..Her zaman dediğimiz gibi, hayat böyle, dedim. Evet, hayat böyle ve bu kadar!..
O’nu rahmetle anıyorum!..İnanıyorum ki, yaptığı üstün hizmetler, Rabb’imin katında O’na âhiret sermayesi olacaktır!..Mekânı cennet, rûhu şâd olsun!..
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi Em. Öğretim Görevlisi, Şâir ve Yazar -
Nihat AYMAK.”HEM BEDEN, HEM GÖNÜL DOKTORU Dursun AKSOY”
Babası sekiz sene askerlik yaptıktan sonra memleketi Erzurum’dan Sivas’ın Yıldızeli ilçesine gelip yerleşiyor. 1919 yılında Yıldızeli’nde dünyaya geliyor Dursun Aksoy. Ancak memleket hasreti galip gelince, kağnı arabalarıyla dönüyorlar geri Erzurum’a. Ancak kırk günlük yolculuktan sonra Erzurum’u da, Sarıkamış’ı da geçip Yağbasan köyüne yerleşiyorlar.
İlkokulun ilk üç sınıfını Yağbasan köyünde, dördüncü sınıfını Sarıkamış’ta okuyor Dursun Aksoy. Öğretmenleri kendisini çok sevip babasına; “Bu çocuğu mutlaka okut, ileride büyük adam olur” diyorlar.
Yağbasan köyünden olup Erzurum Muallim Mektebinde okuyan üç öğrenci, tatillerde köye geldiklerinde Allah’ın olmadığından falan bahsedip köylünün zihinlerini bulandırmaktadırlar.
Babası onu ortaokula kaydettirmek için atın terkisine bindirip Kars’a doğru giderken birden atını durdurur. O üç çocuğu örnek vererek; “Seni okutmak istiyordum amma, o okuyanların halini görünce vazgeçtim, cahil ol ancak Müslüman kal. Geri dönelim” der. Küçük Dursun okuma sevdasındadır. Atın sırtında iken baba ile oğul arasında şu konuşma geçer;
-Babacığım sen beni okut, ben onlar gibi olmam. Dinime bağlı ve sadık olurum inşallah.
-Bana söz veriyor musun?
-Buradaki kayalar ve dağlar şahit olsun ki söz veriyorum.
Bu söz üzerine yola devam ederler. Kars’ta ortaokula başlar ve bir pansiyona yerleşir. Bir ay sonra babası un, peynir gibi erzak getirir. Unu fırına verirler ve karşılığında her gün ekmek alır. Bu ziyaretten sonra babası bir daha gelmez. Yaz tatili olup köye döndüğünde babasının aylar önce rahmetli olduğunu öğrenir. Tarlaların, koyunların, sığırların ve evin mesuliyeti küçük Dursun’un üzerine kalır. Ortaokul ve lise bitene kadar işçi çalıştırmak suretiyle hem okulu hem de köydeki bu işleri birlikte yürütür. Bu nedenle okula her sene bir ay geç olarak, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramından sonra başlar. Arkadaşları ve öğretmenleri; “Dursun yeter ki okula gelsin” diyerek durumu idare ederler. Sınıf başkanlığını hep ona yaptırırlar. Cenab-ı Hakkın bahşettiği zeka neticesinde eğitim hayatını başından sonuna kadar hep birinci olarak bitirir.
Üniversite tahsili için İstanbul’da Tıbbiye’ye kaydolur ve Askeri Tıbbiye’de okumaya başlar. Kayseri mebusu Mehmet Kirazoğlu’nun Mimarlık Fakültesi son sınıfta okuyan oğlu Ömer Kirazoğlu ile tanışır. Ömer Kirazoğlu üniversitedeki dindar olan gençleri bir araya getirerek her hafta sonu bir hoca efendiye, bir fikir adamına ya da bir mürşide götürmektedir. Üç senenin hafta sonları hep böyle geçer. Ayrıca haftada bir gün İstanbul Müftü Yardımcısı Bekir Hâki Efendi’nin Şehzadebaşı Camii’ndeki hadis derslerine devam eder.
Tıp Fakültesi dördüncü sınıfa geçtiğinde Ömer Kirazoğlu kendisine Adana’da ikamet eden Mahmut Sami Ramazanoğlu Hazretlerini ziyarete gitmeyi teklif eder. Trene binerek giderler Adana’ya. Eski buğday pazarında tatlıcı Cumali Efendi aracılığı ile randevu talep ederler. Sami Efendi, Ramazanoğlu sülalesinden kendisine kalan mirası istememiş, Hukuk Fakültesini birincilikle bitirmiş olmasına rağmen o mesleği yapmayıp bir kereste fabrikasının muhasebe defterlerini tutarak aldığı maaşla ailesini geçindirmektedir. Önce Ömer Kirazoğlu, peşinden Dursun Aksoy Sami Efendi’nin huzuruna girerler.
Dursun Aksoy Sami Efendi’yi görür görmez farklı bir duygu seline kapılır ve Sami Efendi gönlünde taht kurar. Artık dünyaya değişik bir gözle bakmaya başladığını hisseder. İçini bir mutluluk, bir huzur hali kaplar. Sami Efendi ruhuna nüfuz etmiştir. Sonraki hayatında İslam’ın her rüknünü yaşamaktan ayrı bir zevk almaya başlar. Adana’dan memleketine gider ve teyzesinin kızı Ulviye hanımla nişanlanır.
Tıbbiye tahsili üç yıl daha devam eder. Bitince Ankara’ya yeni açılan Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesinde staja başlar. Nasıl olsa doktor oldum, öğrencilik bitti diye düşünerek arkadaşları gibi o da bıyık bırakır. Ancak staj bitirme imtihanını yapacak olan hoca bıyığı sevmediği için arkadaşları bıyıklarını keserler ama Dursun Aksoy kesmez. İmtihan başlar. Önce kendisine bir hasta verip muayene ederek teşhis koyması istenir. Arkasından bir sürü mesleki sorular gelir. Soruların hepsine verdiği cevaplar üzerine “üstün başarı ile geçmiştir” diyerek alanıyla ilgili kitaplar da hediye ederler. Kimse bıyığının farkında bile olmamıştır.
Bursa 5. Kolorduya askeri hekim olarak tayin edilip göreve başlar. Kolordu komutanı Hasan Atakan Paşa bıyıklıları sevmez, bıyıklarını kesip huzuruna öyle çık derler. Fakat o bıyıklarını kesmeden Paşa’nın huzuruna çıkar. Paşa hiçbir şey söylemez. Daha sonra öyle samimi olurlar ki; evi Bursa Hastanesine yakın olmasına rağmen kendisinin ve çocuklarının muayene ve tedavilerini Dursun Aksoy yapar.
Dursun Aksoy üniversite talebeliği yıllarında Ömer Kirazoğlu ve Ali Kemal Belviranlı ile birlikte “İslam’ın Nuru” isimli mecmuayı çıkarırlar. Maddi imkânsızlıklar nedeniyle yayın hayatı ancak iki sene devam eder.
Ankara’ya gelince Mehmet Şevket Eygi ile birlikte “İslam” mecmuasını çıkarırlar. Mecmua matbaada basıldıktan sonra Dursun Aksoy’un muayenehanesine getirilir, gideceği yerlere postalama işlemlerinden tutun da tüm hamaliye işleri kendisinin sırtından geçer.
Yine üniversite yıllarında milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un ölüm yıldönümünü kutlama ile ilgili düşüncesini Ömer Kirazoğlu ile paylaşır. Mustafa Mıhçıoğlu’nu da bu işin içine katarak üç kişi olarak anma programı yapma kararını alırlar. Mehmet Akif Ersoy’un damadı Ömer Rıza Doğrul Cumhuriyet gazetesinde çalışmaktadır. Yanına giderek gazetede üç gün programı ilan etmesini rica ederler. Aynı şekilde Tasvir gazetesinde de ilan gerçekleştirirler. Mihrimah Sultan Camiinde gerçekleşen programın sunuculuğunu Dursun Aksoy yapar. Caminin içi de, dışı da dolmuştur. Mehmet Akif Ersoy’un arkadaşları o mümtaz şahsiyetin hayatından kesitler anlatırlar, hafızlar Kur’an-ı Kerim okurlar, dualar edilir. Aynı şekilde Mimar Sinan’ı anma programı tertip etmek de ilk defa Dursun Aksoy’un fikri neticesinde gerçekleşir. Fatih Sultan Mehmet için de “Fatih Günü” adı ile zamanın İstanbul Valisinin de katıldığı bir program gerçekleştirirler.
Turgut Özal Milli Selamet Partisi’nden İzmir Milletvekili adayı, Dursun Aksoy ise İzmir birinci derece Senatör adayı olur. Birlikte bir ay seçim çalışması yaparlar. Yeni aldığı Anadol marka araba ilçe, kasaba ve köyleri dolaşa dolaşa eskiyip hurdaya çıkar.
Ankara Askeri Hastanesine tayin olunduktan sonra başhekime gidip, “laboratuarlar beni tatmin etmiyor, klinik çalışması isterim” der. Bunun üzerine otuzar yataklı iki kulübede intaniye kliniği kurulmuş olur. Yatan altmış hastanın elli sekizi, sağlıksız şekilde kazılan tuvalet çukurlarından içme suyuna sızan lağım neticesinde tifo olmuş jandarma erleridir. Bağırsağı delinmiş iki ümitsiz vaka dahil Allah’ın izniyle tüm hastaların iyileşmesini sağlar.
Antibiyotik ilaçlar henüz yeni çıkmışken, antibiyotikler üzerine bir seminer hazırlayarak hastanedeki tüm doktorlara sunum yapar. Başhekim dinledikten sonra “Bu semineri Ankara Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nin doktor ve Profesörlerine de sunar mısın?” teklifinde bulunur. Kabul eder ve bu seminer sonrası Gülhane Askeri Tıp Akademisi ile Ankara’daki diğer tıp çevrelerinde mümtaz bir yere sahip olur.
Yüzde seksenini kandan ve yüzde yirmisini gaitadan alarak tifo mikrobunu üretir ve ilginç neticelere ulaşır.
Amerika Birleşik Devletleri Türkiye’den medical advance için iki doktor ister. Sınav açılır ve katılanlar arasından sınavı kazanan sadece Dursun Aksoy olur. Personel Daire Başkanı Ali Erkan doktor Dursun Aksoy’u yanına alıp o günkü kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Gürsel Paşa’ya götürür. Açılan sınavı sadece Dursun Aksoy’un kazandığını belirtip Amerika’nın iki kişi istediğini, izni olursa ikinci kişi olarak kendisinin gitmek istediğini söyler. Böylece 1959 yılı sonunda gemiyle Amerika’ya ulaşırlar.
Amerika’daki eğitimleri dokuz ay sürer. Ramazan ayını orada geçirirler, bayramı orada yaparlar. Dursun Aksoy ramazan bayramı sonrası şevval orucu tutmaya başlar. Personel Daire Başkanı Ali Erkan bey Dursun Aksoy’a;
-Gel bir çay içelim.
-Ben oruçluyum.
-Geldiğin günden beri oruçlusun. Üç aylar, ramazan, şevval. Seninle geldiğime pişman oldum, açlıktan ölüp başıma bela olacaksın.
-Oruç tuttuğum için kuvvetim eksilmedi, üstelik arttı. İstediğin kişiyi getir güç yarışı yapmaya hazırım.
-Tamam öyleyse, hazır ol.
Bu konuşmadan sonra sınıfa geçerler. Yetmiş beşer kişiden oluşan üç sınıf vardır. Ali Erkan bey tüm sınıflara; “Dursun ile güç yarışı yapmak isteyen var mı?” diye ilan eder. Gönüllü otuz beş kişi çıkar. Karşısına gelen kişiyle birbirlerinin bileklerinden tutup çekmeye başlarlar. Kim diğerini arka tarafa atarsa o kuvvetini ispat etmiş olacaktır. Dursun Aksoy, gözlerini kapatıp duasını yaptıktan sonra başlar rakibini çekmeye. Sırasıyla otuz beş kişiyi Allah’ın izniyle arka tarafa atmayı başararak yarışmanın galibi olur. Hatta bazılarını öyle kuvvetli çeker ki; üç beş metre gidip yere kapaklanmaktadırlar. Aralarında kendisinin iki katı iriliğinde olanlar bile vardır. Son yarışmacıyı bacaklarından ve kollarından tutup başının üzerinde gezdirdikten sonra yere bırakınca, “Smith’i de kaldırabilir misin?” derler. Smith yüz otuz kiloluk bir Amerikan yüzbaşısıdır. Tuttuğu gibi onu da kaldırır.
Yenilen pehlivan güreşe doymazmış misali; “Bilek güreşine var mısın?” derler. Bu sefer yarışmacı daha da çoğalır. On kişiyi yendikten sonra karşısına Arjantin’li bir yarbay çıkar. Parmakları Dursun Aksoy’un bilekleri kalınlığında bir insan azmanıdır sanki. Elinden tutunca Dursun Aksoy’un dirseği masaya yetişmemektedir. “Ya Allah” diyerek asılınca onun elini de masaya yapıştırır. Adam “Türk tiger” diye bağırarak masadan fırlayınca daha kimse Dursun Aksoy’la bilek güreşi yapmaya cesaret edemez.
Durumu okul komutanına anlatırlar. Okul komutanı Dursun Aksoy için bir resepsiyon düzenletir ve orada “İkinci Koca Yusuf Amerika’ya geldi” tezahüratı yaparlar. Resepsiyona katılanlar “bu adamın boyu ne, kilosu ne ki, bu kadar adamı devirdi” diye birbirlerine söylenip durmaktadırlar. Hadise gazetelere haber olarak intikal eder.
Fakat bu hadiseden sonra hanımlardan başını alamaz. Kursum var, dersim var diyerek atlatır hepsini. Bir gece saat 02.00’de odasının kapısı vurulur. Açtığında yirmi beş yaşlarında sarışın Amerikalı bir hanımı bulur karşısında. “Ne istiyorsunuz?” diye sorar. Kendisiyle görüşmek için geldiğini söyleyince; “Hanımefendi, ben evliyim ve beş çocuğum var. Bizim dinimizde zina haramdır” cevabını verir. Bayan; “Cüzdanımı unutmuşum, geri dönemem burada kalayım” deyince aşağıya indirip bir taksi çağırıp ücretini öder ve gönderir. Böylece o imtihandan da kurtulmuş olur.
Amerika’dan döndükten sonra İzmir Sıhhi Hizmet Okulu’nda iki yıl öğretmenlik yapar. Böylece İzmir’e de yerleşir. 1966 yılında emekli olur. İzmir ve civarındaki sekiz vilayetin kasabasını, köyünü gezerek İslâm’ın güzelliklerini, Peygamber Efendimizin, evliyaların, Allah dostlarının örnek hayatlarını anlatır feyizli sohbetlerinde.
Fedakâr bir hizmet gönüllüsü, yorulmaz bir abid, teslimiyet ehli bir dervişdir. İslâm’ı aşkla yaşayan bir mümin, sır ehli bir ariftir. Az yiyen, az uyuyan ama az yorulan, ruhen ve zihnen çok güçlü bir Allah eridir.
“Nasıl yaşarsanız öyle ölürsünüz” Hadis-i şerifinin örneği olarak Cuma günü iftar saati öncesi vefat edip 26 Eylül 2008 Kadir gecesi sabah namazında Medine-i Münevvere’de Cennetül Baki kabristanlığına çok sevdiği mürşidi Mahmut Sami Ramazanoğlu Hazretleri’nin yanına defnedilir.
Allah rahmet eylesin. -
Prof. Dr. Ali AKAR.”UYGARLIK DİLİ TÜRKÇE”
Yenilenme yahut Uygarlık Süreçlerine Eleştirel Bir Dokunuş
İnsan kelime ile düşünür. Kelime, düşüncenin hem öznesi ve hem de nesnesi durumdadır. Düşünceyi harekete geçirmesi yönüyle özne, ürettiği değerler sistemini taşımakla da nesne görevindedir. Bu iki yönlü, iki işlevli iletişim aracı, insanoğlunun uygarlık adına yarattığı her şeye damgasını vurmuştur. Yapılan ilk aletler, oluşturulan tüm toplumsal kurumlar ve bunlara bağlı olarak geliştirilen ilişkiler, etkileşimler, ritüeller bunların hepsi kelime, yani dil üzerinden gerçekleştirilmiş, geliştirilmiş ve dönüştürülmüştür.
Dile bağlı uygarlık tasarımının tarihi binlerce yıl öncelerine dayanır. İnsanın zihinsel melekelerini kullanmaya başlaması, neolitik dönemden itibaren iklim ve ekonomik koşulların uygunluğuna bağlı olarak Sümer, Çin, Mısır, Akdeniz ve yenidünyada Maya-Aztek uygarlıklarını ortaya çıkarmıştır. Ekonominin temel belirleyicisi tarımsal faaliyetler olan bu uygarlıklar –iklimin kendiliğinden sağladığı avantajlarla- ilk “yerleşik” toplumlar olarak tanımlanırlar. Bu yönüyle yerleşiklik, aslında zaman, coğrafya ve iklimle ilişkili göreceli bir kavramdır. Yerleşikliğe geçme süreci, insanın biyolojik, kültürel içsel bir özelliği değil, çevre koşullarına bağlı olarak meydana gelmiş dışsal bir edinim sürecidir. Bu çok önemli bir noktadır. Zira XVIII. yüzyıldan itibaren Batı dünyasında başlayan ve uygarlığın etnik ve biyolojik bir yetkinlik olduğu tezi yüzyıllar boyunca Batı ve Doğu ayrımının keskin çizgilerini oluşturmuştur. Batıda uygarlığı, Ortadoğu ve Akdeniz kültürlerinin bir bakiyesi olarak değil de aryan ırkının biyolojik bir özelliği olarak savunula gelmiştir. XVII. yüzyıldan sonra başlayan sömürgecilik faaliyetleri de “vahşi Doğuyu uygarlaştırma” gibi insanî bir kılıfla sunulmuştur. Oysa uygarlık, sulu ve güneşli tarım havzalarına erken gelenlerin artık değer üretmeleriyle gelişen bir süreçtir!
Erken uygarlık çağında oluşan büyük ekonomik artık değer sayesinde barınma ve beslenme için harcanan zaman, zihinsel faaliyetlerle ayrılmış ve bunun sonucunda da aydınlanma süreci başlamıştır. İnsan, artık tabiata hükmetmiş; su kanalları yaparak tarlalarını sulamış, toprağı ekmiş, hayvanları evcilleştirerek onlardan yararlanmaya başlamıştır. Böylece beslenme ve barınma için daha az zaman harcamaya başlamış, “artık zaman”da çeşitli zihinsel faaliyetlerde bulunmuştur. Yazı icat edilmiş, resimler yapılmış, büyük dinsel törenler düzenlemiş, bunlara bağlı sözlü dil ürünleri üretmiştir. Bu süreçlerin hepsinde dil ve yazı başat unsur olmuştur. Dil, kültürü üretmiş, yazı da bunu “saklama” görevini üstlenmiştir. Artık insanın gündelik hayatında ürettiği basit pratikler “bilgi” kalıbına sokularak gelecek nesillere aktarılmaya başlamıştır. Bunun ilk örneklerine Sümer, Mısır, Akdeniz, İndus uygarlıklarında rastlanmaktadır.
Bu yönüyle, yukarıda belirtildiği üzere uygarlık, insanın özdeksel olarak başlattığı bir hamle olmaktan çok, kendini içinde bulduğu çevresel, doğal bir süreçtir.
Kuzey Çayırlarında Neler Oldu?
Su havzaları dışında kalan toplum ya da topluluklar için uygarlık ne ifade ediyordu? Yahut soruyu, bu toplumların, uygarlığın hangi noktasında bulundukları şeklinde sormak gerekir. Asya’nın kuzeyinde yaşadıkları varsayılan toplumların tarihöncesi dönemleri ile ilgili bilgiler diğer topluluklara göre daha sınırlıdır. Zira yazılı kültürle geç tanışan bu toplulukların neolitik dönemdeki tarihleri hakkında ancak mitolojik anlatılardan yahut sınırlı sayıdaki kültürel kalıntıdan (kurganlarda bulunan araç gereçler, dokumalar) veya kaya resimleri (petroglif)nden bilgi edinilmektedir.
Uygun iklim koşullarında tarım ekonomisine geçerek artık zaman üreten ekvatoral tarımcılar dışında yaşayan bu insan toplulukları olumsuz doğa koşullarında avcı-göçerevli bir toplum düzeni hâlinde yaşamaktaydılar. Barınma ve beslenme faaliyetleri temel olarak hayvan yetiştiriciliği, av ve savaş ekonomisine dayanıyordu. Bu topluluklar, organize, hareketli, her türlü olumsuz tabiat koşuluna karşı dirençli insanlardan oluşmaktaydı. İç hukuklarını tanzim eden “yasa”lar, büyük ölçüde doğadan esinlenmiş, kesin kuralları olan militarist bir yapıya sahipti. Bu yönüyle bakıldığında, tarımcı topluluklardan daha fazla toplumsal organizasyonlara sahip toplumlardı. Yalnızca üretim tarzına bağlı yaşam modelleri farklıydı. Bu bakımdan “uygarlık”, yerleşiklerin, kendi yaşam tarzları merkezinden bakarak yaptıkları bir adlandırmadır. Elbette göreceli bir kavramdır.
Önasya tarlalarında ekincilik yapan insanlardan aslında pek farklı değildi kuzey çayırlarının göçerleri. Onların da üretim tarzları, toplumsal ve kültürel kurumları vardı. Asya’nın sert iklim ve doğa koşulları, onları tabiat karşısında “eğitmiş”tir. Eğiticisi doğa olan, her şeyi ondan öğrenen ve buna göre göçer yasaları ihdas eden bir toplumdu kuzeyliler… Din ve inancın temel dayanağı da doğadaki bu düzendi. Sonsuz çayırlarda, mavi göğün altında “gök” inancı, “Köktengri”cilik oluşmuştur.
Kuzey Asya’nın iklim koşulları ve bozkır ekonomisi coğrafya temelli bir kültür dünyası da yaratmıştır. Kültürün bağlı olduğu temellerin en önemlisi olan dildir. Şimdi Türkçe üzerinden oluşturulan uygarlık hamlelerini ele alabiliriz.
Türk Uygarlığının Temel Belirleyicisi Olarak Türkçe
Dil ve uygarlık ilişkisi Siyam ikizleri gibidir. Uygarlığın belirleyici kodları durumunda olan diller, bir taraftan sözlü kültürün taşıyıcılığını yaparken diğer taraftan da düşünce üretmenin temel aracı görevini üstlenmiştir.
Türk dili uzun tarih yolculuğunda birkaç büyük uygarlığın başat unsuru olmuştur. Bunlar, Asya’nın ilk büyük göçer imparatorluğunu kuran Hunlar, onlardan birkaç kaç yüz yıl sonra gelen ardılları Göktürkler, nihayet VIII. yüzyılda tarım uygarlığına dâhil olan Budist-Maniheist Uygurlar ve X. yüzyıldan sonra da Ortadoğu-Akdeniz tarım-ticaret uygarlığına adım atan Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılardır.
Bu uygarlık süreçlerinde dilin rolü ne olmuştur? Dil ile uygarlık arasında doğrusal bir ilişki mi, yoksa ikincil ve dolaylı bir bağ mı vardır? Bu sorunun yanıtını yine tarihte bulmaktayız. Türk tarihi aslında bir dil tarihidir. Biz, tarihe, etnik vurgulu bütün sorularımızı dil üzerinden sormaktayız. Zira dil, somut kültür ürünleri gibi üniversal bir özellik taşımaz. Kişinin etnik kimliğinin en erken edinilmiş parçasıdır. Örneğin, çanak çömlek, halı, keçe… çeşitli toplumlar tarafından aynı şekilde üretilebilir. Onlar üzerinden sorulacak etnik sorulara verilecek yanıtlar göreceli doğrulardır. Oysa kavimlerin dilleri kendi kültürlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Hangi dili konuşuyor olmaları, hangi çömleği kullanıyor olmasından çok farklıdır. Dilde bir evren ve dünya tasavvuru vardır. Kelimeler ve bunlarla oluşturulmuş kavram alanları toplumun DNA’sı gibidir; yalnızca kendi kodları, şifreleri yer alır onda.
Köktürklerin taşlar üzerinde yazdıkları metinler bize bu konuda ilk ipuçları vermektedir. Bozkırın gururlu göçerlerinin dilleri de mağrur, yalın ve abartısızdır. Gökyüzü kadar derin, kılıç gibi keskin, su kadar berraktır. Bu dil bir fiil dilidir. Hareket ifade eden fiiller, göçer atlılarının peşine düşerek Asya’yı baştanbaşa dolaşır gibidir. Bu metinlerde yer alan fikir ve görüşler bir kişinin cümleleri değildir. Bunlar, binlerce yıl aynı bodun teşkilatında yaşayan ve her bir bireyin ürettiği tecrübenin ortak ürünüdür. Zira göçerler, hayvanları, çayırları, taşları hatta ölüleriyle birlikte yaşamakta ve üretmekteydiler. Buna, dil de dâhildir. Bilge Kağan’ın aşağıda yer alan tümcesi bunun en açık kanıtıdır. Burada, bozkırın binlerce kere denenmiş ve adeta imbikten süzülmüş şu tecrübesini açık yüreklilikle paylaşmaktadır: türük bodun tok arkuk sen āçsık tosık ömez sen bir todsar āçsık ömez sen antagıñın üçün igidmiş kaganıñın sabin almatin yir sayu bardıg kop anta alkıntıg arıltıg anta kalmışı yir sayu kop toru ölü yorıyur ertig… (= “Ey Türk halkı sen tok (gözlü ve) aksisin. Açlığı tokluğu düşünmezsin. Bir doyarsan açlığı düşünmezsin. Böyle olduğun için seni besleyip doyurmuş olan hakanlarının sözlerini almadan her yere gittin (ve) oralarda hep mahvoldun, tükendin”. (Költigin, Güney Yüzü, 8-9. Satır). Bu satırların müellifi Bilge Kağan olsa da söz ve onun arkasındaki anlam bütünlüğü aslında kuzey çayırlarının anonim bir birikimidir. Bu yönüyle, büyük bozkır uygarlığının bütün oluşum ve değişim süreçlerini ve anlamını dilde buluruz…
Türklerin tarım uygarlığına geçme sürecinde dil-uygarlık ilişkilerini daha iyi tespit ediyoruz. Türklerin yaşadığı iklim kuşağının hemen güneyinde geniş, verimli tarım arazileri ile büyük ticaret yollarının bulunduğu Tarım havzası bulunuyordu. Burası, neolitik dönemden itibaren ziraat yapılan topraklardı. Bu havza başta Çinliler ve Hint-İran kavimleri çok çeşitli Asya halkının geçiş noktalarıydı. Türklerin bu coğrafyayla ilgili ilk bilgileri daha çok “seferler” üzerinden okunmaktadır. Buralara her yıl birkaç kere “sü süleyen” (ordu sevk eden) Hunlar ve Köktürkler seferden sonra Moğolistan’a geri dönmekteydiler. Fakat buralardaki halkların yaşam tarzları, tarımın göçerliğe göre daha kolay ve cazibeli olması onları her zaman düşündürmüş olmalıdır. Bu yüzden daha Bilge Kağan daha sağken Budist rahipler ona kendi dinlerine girmesi teklifini götürmüşlerdir. Bilge Kağan’ın bu rahiplere ne cevap verdiğini bilmiyoruz, fakat 762 yılında Uygurların Bögü Kağan’ı onlara olumlu yanıt verecek ve Manihaizm’i kabul edecektir. Bu olay Türklerin uygarlık tarihinde bir dönem noktası olmuştur. Binlerce yıldır bozkırda göçer yaşayan ve hayvancılığa dayalı bir ekonomiye sahip Türkler, ilk defa tarımcı, ekinci bir uygarlığına ayak basmaktaydılar. Artık yavaş yavaş dindaşlarının topraklarına gelmeye başlamışlar, orada onlar gibi tarım yapmışlar, ticareti öğrenmişler, şehirler kurmuşlardır. Bu süreçte, kendi varoluşlarının temel dayandığı dilleri, Türkçeleri olmuştur. Nasıl olmuştur? Bu uzun ve önemli bir hikâyedir… Çin, Hint ve Farsların yerleşik dil ve kültür coğrafyalarına gelen bu göçerlerin iki seçenekleri vardı; ya dinlerinin dilini öğrenip o büyük kültürler okyanusu içinde yok olup gidecekler yahut da dinlerini, kendi dilleri ile algılayacaklardı. Onlar ikinci yolu tercih ettiler. Budizm’in ve Manihaizm’in hemen hemen bütün eserleri gayretli Uygur kâtipleri tarafından Türkçeye çevrildi. Bu Türklüğün ilk büyük Rönesans’ıdır. Önemli bir aydınlanma hamlesidir. Zira Budizm’in büyük ve hacimli külliyatını çevirmekle bir yandan yeni dinlerini öğrenmişler, diğer taraftan o dinin muazzam kavram alanını kendi dillerine aktarmışlardır. Bu çok önemli bir husustur. Türk dilinin bozkırdaki mağrur yapısı burada artık zenginleşmiş, ifade kıvraklığı kazanmıştır. Yeni kelimeler, yeni ekler, yeni kavramlar üretilmiştir. Tabi bunların hepsi Köktürkçenin sağlam ve kristalize olmuş kökleri üzerine oturmuştur. Adeta, bozkırda köklenmiş bir bitki, tarım havzasında çiçek vermiştir. Büyük Uygur deneyimi, yalnızca Türkçenin bir uygarlık dili olmasını sonucunu doğurmamış, aynı zamanda Türklerin kendi kültür ve kimliklerinin sürekliliğini sağlamıştır. Çünkü artık, Türkler de Çinliler ve diğer yerleşik halklar gibi tarım uygarlığının bütün enstrümanlarını başarıyla kullanmaya başlamışlardır. Çevrilen yüzlerce dinî metin büyük bir külliyat oluşturmuş yazı ve matbaa kültürü gelişmiştir. Sonraki yüzyıllarda, Uygurlar, Tarım havzasının en entelektüel tabakasını teşkil edecekti.
Uygur tecrübesi Türklerin tarihte yaşadıkları en önemli uygarlık ve aydınlanma hamlesi olmuştur. Bu hareketin etkisi ve oluşturulan gelenekler İslami dönemde devam etmiştir. 10. yüzyılda Müslümanlığı kabul etmeye başlayan Karahanlılar, akrabaları Uygurların tercüme deneyimlerini kullanarak Kur’an’ı ve diğer İslamî eserleri kendi dillerine aktarmışlardır. Bu arada yüzyıllar boyunca Uygur alfabesi Türk coğrafyalarında kullanılmıştır.
İslami dönemde Uygur etkisiyle oluşturulan, dil üzerinden dini anlama ve algılama geleneği bütün Müslüman Türk devletinde de devam etmiştir. Bu manada, Anadolu’da XIII. yüzyılda gelişen tasavvuf hareketleri, esas olarak Türkçeyle meydana getirilmiş bir dünya ve uygarlık tasavvurudur. Horasan’daki akılcı Maturudiliğin düşünce dünyasından beslenen Türk tasavvufu, akıl ile gönül’ü bir araya getiren bir sentez olmuştur. Kökleri Yesevi’ye kadar giden ve Anadolu’da filizlenen bu hareketin “muharrik” gücü Türkçe olmuştur. Bu yüzyılda Farsçanın yazı dili olarak egemenliğine rağmen, Hacı Bektaşı Veli, Hacı Bayramı Veli, Yunus Emre ve bunların peşinden giden binlerce ozan-derviş felsefelerini ana dilleri olan Türkçe ile ifade etmişlerdir. VIII. yüzyılda Uygurların, Çin ve Hint kültür ablukasına karşı yaptıkları tercüme hamlesinin bir benzerini Anadolulu dervişler Farsçaya karşı yaparak kendi dilleri üzerinde bir uygarlık kurmuşlardır. Bu dil ve kültür ikliminde bir asır sonra kurulacak Osmanlı devletinin resmî dili Türkçe olacaktır. Görülüyor ki dil ve aydınlanma arasındaki doğrusal ilişkinin ikinci evresi XIII. yüzyıl Anadolu’sunda yaşanmıştır.
Türkçenin uygarlıkla bir diğer ilişkisi XIX. yüzyıldan itibaren başlayan Batılılaşma sürecinde görülecektir. 1839’da ilan edilen Tanzimat’ı takip eden yıllarda “halka doğru” demokrasi ve batılılaşma faaliyetlerinde ilk başvurulan toplum tasarımı aracı yine Türkçe olacaktır. Tanzimat’ın ülkücü yazar ve şairleri, düşünce ve görüşlerini dil üzerinden anlatacaklardır. Bu manada, dil hem bir iletişim aracı olmuş hem de yeni fikirleri üreten, dönüştüren bir düşünce üretme mekanizması hâline gelmiştir. Böylece yaklaşık bir asır devam eden süreçte iyice olgunlaştırılan dile dayalı bir uygarlık ve etnik yapı tasarımı Cumhuriyetten sonra meyvelerini vermeye başlamıştır. Cumhuriyet, bütün kurumlarıyla Türkçe üzerinden geliştirilmiş, tanımlanmış millet ve dolayısıyla uygarlık tasarımını yürürlüğe koymuştur. XX. yüzyılın başında İttihat ve Terakki Cemiyetinin fikirleri, Cumhuriyetle hayat bulmuş ve Anadolu coğrafyasında meydana getirilecek yeni toplum modeli de Türkçeye bağlı bir adlandırmayla tasarlanmıştır.
Türk milletinin binlerce yıllık tarihinde gerçekleştirilen çok önemli birkaç uygarlık hamlesinin dille doğrudan ilişkisi vardır. Tarihi, coğrafya değiştirmekle geçen bir milletin, etnik kimliği veya “pasaport”u olarak taşıyacağı tek şeyi galiba diliydi. Bu yüzden, dünya üzerinde Türklük adına yapılan her eserin arkasında mutlaka Türkçeyi düşünmek ve Türk uygarlığının başat unsuru olarak onu görmek durumdayız.
* Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. Muğla/TÜRKİYE -
Gənc yazar Kənan Aydınoğlunun şeiri “Usare” dergisində çap olunub
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən “Usare” iki aylık kültür sanat edebiyat dərgisinin 13-cü sayında Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, şair-jurnalist Kənan Aydınoğlunun “Ağla, şairim, ağla!” şeiri Azərbaycan türkcəsində çap olunub.
Qeyd edək ki, gənc nəslin nümayəndəsi Kənan Aydınoğlunun bundan öncə də “Türkün Türkçülük Dastanı” poeması və “Türkçülük silsiləsi”dən, xüsusilə də Ustad şair Yunus Əmrənin ulu ruhuna sevgi və sayqılarla ünvanlanan şeirləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının təşkilatı dəstəyi ilə həyata keçirilən layihələr çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətindəki “Kümbet” (Tokat şəhəri), “Usare” (Kahramanmaraş şəhəri), “Yeni Edebiyat Yaprağı” ( Kahramanmaraş şəhəri), “Kardelen” (Bilecik şəhəri) dərgilərində və “Son nokta” (Adana şəhəri) qəzetində çap olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
-
Şairə-publisist Rahilə Dövranın şeiri “Usare” dərgisində çap olunub
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı bürosunun rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı, şairə-publisist Rahilə Dövranın “Ağrı Dağı” şeiri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən “Usare” iki aylık kültür sanat edebiyat dərgisinin 13-cü sayında Azərbaycan türkcəsində sayında dərc olunub. Şeiri “Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Odaydır.
Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Rahilə Dövranın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Çağdaş Azərbaycan poeziyasının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən “Kümbet” (Tokat şəhəri), “Kardelen” (Bilcek şəhəri), “Hece Taşları” (Kahramanmaraş şəhəri) mədəniyyət və ədəbiyyat dərgilərində dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti
-
Ramazan ayı təqvimi – Namaz,imsak və iftar zamanı
Bu gecə may ayının 26-sı məğrib azanı zamanı (günəş batdıqdan sonra) Azərbaycanın yerləşdiyi üfüqə uyğun olaraq Hicri- Qəməri təqvimi ilə mübarək Ramazan ayı daxil olur.
Ahlibeyt.az-ın məlumatına görə, Ramazan orucunun ilk günü may ayının 27-nə təsadüf edəcəkdir.Bunu nəzərə alaraq Ramazan ayı təqvimini nəzərinizə çatdırırıq
Tövsiyyə olunur ki,oruc tutanlar imsaklarını(obaşdanı) cədvəldə qeyd olunan müvafiq zamana uyğun olaraq sübh azanından 15 dəqiqə əvvəl, qeyd olunmuş imsak zamanı dayandırsınlar.
Bu cədvəl – Təqvimdə qeyd olunan şəri vaxt ölçüləri Bakı,ətraf qəsəbələr və Abşeron rayonu ərazisi üçün nəzərdə tutulub.
Azərbaycanın rayonları arasında olan fərq (dəqiqələrlə) cədvəldə göstərilən vaxta müvafiq olaraq:
Sumqayıt- 1 dəqiqə sonra; Ağdam – 11 dəqiqə sonra; Astara -2 dəqiqə sonra; Gəncə – 14 dəqiqə sonra; Qazax – 19 dəqiqə sonra; Quba – 6 dəqiqə sonra; Lənkəran – 3 dəqiqə sonra;
Saatlı – 7 dəqiqə sonra; Sabirabad -5 dəqiqə sonra;Şabran – 3 dəqiqə sonra; Şamaxı – 6 dəqiqə sonra; Şəki – 12 dəqiqə sonra; Xaçmaz -10 dəqiqə sonra;Yevlax -11 dəqiqə sonra,
Naxçıvan – 17 dəqiqə sonra; Göyçay – 8 dəqiqə sonra; Zaqatala – 14 dəqiqə sonra.
Xatırladaq ki,saytın müvafiq namaz vaxtları bölümü cədvəldə qeyd olunan şər’i vaxt ölçüləri ilə eynidir.
Mənbə: ahlibeyt.az
-
Bu gecə Mübarək Ramazan ayı daxil olur – Niyyət axşamı
Qarşıdan gələn Ramazan ayınız mübarək olsun!
Bu gecə may ayının 26-sı məğrib azanı zamanı (günəş batdıqdan sonra) Azərbaycanın yerləşdiyi üfüqə uyğun olaraq Hicri- Qəməri təqvimi ilə mübarək Ramazan ayı daxil olur.
Bu gecə niyyət axşamıdır – Sabah “On bir ayın sultanı”, mübarək Ramazan ayının ilk günüdür.
Ayın göründüyü andan etibarən dinimizin vacib əməllərindən sayılan orucluq ibadəti başlayacaq.
Gecənin əvvəlindən sübh azanına qədər istənilən vaxt qəlbdə niyyət etməklə hər bir müsəlman Ramazan ayına başlamış olur.
Ramazan ayı orucunun niyyəti həm hər ayrıca gün üçün, həm də bütün ay üçün etmək olar. Niyyət belə edilir – “Bir ay Ramazan ayının orucunu tuturam, vacib qürbətən iləllah”. Belə niyyət edilərsə, artıq digər gecələr niyyət edilməsinə lüzum yoxdur.Niyyətin dilə gətirliməsi vacib deyil.
Hər gün üçün niyyət belə edilir – “Sabah üçün Ramazan orucu tuturam, vacib qürbətən iləllah”. Belə niyyət edilirsə, o zaman niyyət hər axşam olmalıdır.
Ramazan ayı ərzində müstəhəbbi,keçmiş orucların qəzası və nəzir orucları niyyət edilib tutula bilməz.
Bu ayın gündəlik duaları və xüsusi əməlləri ilə bağlı saytımızın xəbər lentində, həmçinin Ramazan ayı rubrikasında mütəmadi olaraq məlumatlar yaymlanacaqdır.
Ahlibeyt.az olaraq bütün İslam aləmini Allahın rəhmət və bərəkət ayı – Mübarək Ramazının başlanması münasibəti ilə bütün İslam aləmini təbrik edir. Ramazan orucuna hazırlaşan müsəlmanlara Allahdan Rəhmət və Məğfirət və bu ayın fəzilətindən yararlanmasını diləyirik!
Mənbə: http://ahlibeyt.az