Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının təşkilatçılığı ilə “Heydər Əliyevin dövlətçilik təlimi və müasir dövr” adlı Beynəlxalq onlayn elmi konfransı keçirilib. Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 97-ci ildönümünə həsr olunmuş konfransa Azərbycanla yanaşı Türkiyə, Qazaxıstan, Rusiyadan elm xadimləri qatılıblar. Konfransı giriş sözü ilə AMEA-nın birinci vitse-prezidenti, millət vəkili, akademik İsa Həbibbəyli açaraq bildirib ki, “Azərbaycan xalqının görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev XX əsrin yetişdirdiyi nadir dünya liderlərindən biridir. O, keçmiş SSRİ-nin siyasi bürosunda idarəetmədə təmsil olunmaqla yanaşı, uzun müddət Azərbaycanın rəhbəri olmuşdur. Azərbaycana rəhbərlik etdiyi birinci mərhələdə xalqını gələcək müstəqilliyə hazırlamaq üçün böyük işlər görmüş, milli oyanışda mühüm rol oynamışdır. Onun Azərbaycanı müstəqilliyə hazırlama xidmətlərinə 1978-ci ildə Azərbaycan dilini rəsmi dövlət dili elan etməsini, zabitlər hazırlayan Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseyin məhz Azərbaycanda açılmasını və digər çoxsaylı işlərini nümunə göstərmək olar”.
SSRİ-nin süqut dövrünün şərhini verən akademik
əlavə edib ki, həmin dövrlərdə Naxçıvanda yaşayan Heydər Əliyevin sayəsində üçrəngli
bayrağımız ilk dəfə 1990-cı il noyabrın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali
Məclisində qaldırılmış, Muxtar Respublikanın adından “Sovet Sosialist” sözləri
çıxarılmış, SSRİ-nin qorunub-saxlanması ilə bağlı keçirilən referendumda Muxtar
Respublika iştirak etməmişdir.
Daha sonra ümummilli liderin müstəqillik illərindəki
fəaliyyətinə işıq salan akademik İsa Həbibbəyli
onun daxili və xarici siyasətdə tutduğu məqsədyönlü istiqamətin tarixinə nəzər
salıb. Heydər Əliyevin Türkiyə Cumhuriyyəti ilə münasibətlərə xüsusi önəm
verdiyini, 1994-cü ildə Çinə, sonralar bir neçə dəfə ABŞ-a səfərlər ediyini
müstəqil Azərbaycan dövlətinin tanınmasında, əlaqələrin qurulmasında mühüm
addımlar olduğunu diqqətə çatdırıb. Müasir dövrdə onun siyasətinin Prezident
İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirildiyini vurğulayıb.
Akademik həmçinin Heydər
Əliyevin elm, incəsənət və ədəbiyyat xadimlərinə xüsusi diqqət və qayğısından
da bəhs edib. Eləcə də, onun qayğıkeşliyinin bu gün elm adamları tərəfindən
yüksək qiymətləndirildiyini əlavə edib. Buna nümunə olaraq AMEA Nizami Gəncəvi
adına Ədəbiyyat İnstitutunda hazırlanan ikicildlik “Ədəbiyyatda Heydər Əliyev
obrazı tarixi gerçəklikdən ideala” kitabını misal gətirib.
Sonra Beynəlxalq Türk
Akademiyasının prezidenti, professor Darxan Kıdırali “Türk xalqları arasında qarşılıqlı
əlaqələrin inkişafında Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda məruzə edərək əsas diqqəti
Heydər Əliyevin Qazaxıstan-Azərbaycan və ümumiyyətlə, türk dünyası üçün xidmətlərinə
yönəldib. Bildirib ki, Heydər Əliyevlə Nursultan Nazarbayevin şəxsi dostluq
münasibətləri dövlətlərimizin də əlaqələrinin inkişafına təsir göstərib.
TÜRKSOY və digər bu kimi qurumların yaranmasında Heydər Əliyevin rolunu xüsusi
vurğulayıb. Türk dövlət başçılarının Zirvə görüşlərinin keçirilməsinin onun adı
ilə bağlı olmasını, “Dədə Qorqud”, “Manas” kimi dastanlarımızın yubileylərinin
qeyd edilməsində xüsusi xidmətlər göstərdiyini bildirib. Bugün onun yolunu
uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyevin Türk Şurasının, TürkPa-nın.
TÜRKSOYun, Beynəlxalq Türk Akademiyasının fəaliyyətinə böyük təkan verdiyini nəzərə
çatdırıb.
Videokonfransda Şimali
Kiprin Yaxın Doğu Universitetinin professoru Fəxrəddin Sadıqoğlu “Kiprdə Heydər
Əliyev xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində görülən işlər”, Rusiyanın
Rostov şəhərində yerləşən “Cənub Universiteti”nin (İdarəetmə, Biznes və Hüquq
İnstitutu) rektoru, professor İmran Əkbərov “Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin
formalaşmasında Heydər Əliyevin rolu”, KÜNİB-in rəhbəri, professor Ramazan
Qorxmaz “Heydər Əliyev və Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri” mövzusunda məruzələrlə
çıxış ediblər.
Daha sonra AYB-nin katibi, “525-ci
qəzet”in baş redaktoru Rəşad Məcid “Heydər Əliyev və Azərbaycan mətbuatı” adlı
məruzəsində Ümummilli liderin mətbuat üçün gördüyü işləri və onunla bağlı xatirələrini
bölüşüb. Baş redaktor qeyd edib ki, “Heydər Əliyevin hələ sovet dövründə ədəbiyyata
və ədəbiyyat xadimlərinə, jurnalistlərə verdiyi dəyər əfsanə kimi danışılırdı.
Biz də 1993-cü ildən sonra onun addımlarını işıqlandırırdıq. “525-ci qəzet”in
müxbiri həmişə onun keçirdiyi görüşlərdə olub, ən müxtəlif suallara cavab alıb.
Onun 6 avqust 1998-ci ildə imzaladığı fərmanla senzura tamamilə ləğv edildi,
bununla da tam yeni bir mənzərə yarandı. Həmişə problemli situasiya yarananda
ulu öndər mətbuatın tərəfində olub. O, Azərbaycan qəzetlərini və
televiziyalarını diqqətlə izləyirdi və mətbuatın qaldırdığı problemlərə xüsusi həssaslıqla
yanaşırdı. Ümumiyyətlə o, ictimai idarəetmənin ustası idi”.
Onlayn elmi konfransda AMEA-nın
Naxçıvan bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev “Heydər Əliyevin Naxçıvan
dövrü fəaliyyəti”, Dilçilik İnstitutunun direktoru, akademik Möhsün Nağısoylu
“Heydər Əliyev və Azərbaycan dili”, Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun
direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Ərtegin Salamzadə “Heydər Əliyevin obrazı
xalçaçılıq sənətində”, Fəlsəfə İnstitutunun direktor müavini, fəlsəfə elmləri
doktoru Eynulla Mədətli “Azərbaycan diplomatiyasının inkişafında Heydər Əliyev
fenomeninin rolu”, AMEA Qadınlar Şurasının sədri, professor Rəna Mirzəzadə “Heydər
Əliyev və Azərbaycan qadını” mövzusunda məruzələrlə çıxış ediblər.
AMEA-nın digər əməkdaşlarından
Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri
doktoru Elnarə Akimovanın “Ədəbiyyatda Heydər Əliyev obrazı”, Yeni Azərbaycan
Partiyası AMEA ərazi partiya təşkilatının sədri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Ulduzə Mehvalıyevanın “Heydər Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının qurucusu
kimi”, Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, professor Tahirə Məmmədin məruzələri
dinlənilib.
Videokonfransda Ədəbiyyat İnstitutun
direktor müavinləri, filologiya elmləri doktoru, dosent Əlizadə Əsgərli, filologiya
üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı, Rəşad Qasımov və İnstitutun elmi
katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Həsənli də iştirak ediblər.
Ədəbiyyat İnstitutun digər əməkdaşlarından
Azərbaycan – Türkmənistan – Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri,
filologiya elmləri doktoru Almaz Binnətova, İnstitutun Təhsil şöbəsinin müdiri,
sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov, Ədəbiyyat İnstitutunun YAP ilk
özək təşkilatının sədri, filologiya
üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Xədicə İsgəndərli, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin
müdiri Gülnar Qasımlı da konfransa qatılıb.
Onlayn konfransda Dendrologiya
İnstitutundan Tünzalə Zeyvəliyeva, AMEA Gənc
Alimlər və Mütəxəsislər Şurasının sədri, fizika üzrə fəlsəfə doktoru Famin
Salmanov, AMEA Rəyasət Heyəti aparatının İctimaiyyətlə əlaqələr, mətbuat və
informasiya şöbəsinin Elektron informasiya sektorunun müdiri Nərgiz Qəhrəmanova
da iştirak ediblər.
Dünya belə dünyadı, Baş açmazsan felindən. Bir də gördün lalı da Tora saldı dilindən. Aləmdən bac alan da Dad eyləyib əlindən. Ağlama, mələk üzlüm, ağlama, Ağlama, leysan gözlüm, ağlama, Ağlama, boyuna qurban.
Ömür öz köçündədi, Yaşadın, yaşamadın. Bir qarışqa yükünü Daşıdın, daşımadın. Bu necə ağlamaqdı – Gözünün yaşı – yadın! Ağlama, mələk üzlüm, ağlama, Ağlama, leysan gözlüm, ağlama. Ağlama, boyuna qurban.
Karvan bayaqdan ötüb, Gecikən sən olmusan. Butan vaxtında gəlib, Gec içən sən olmusan. Tez ikən özgə idin, Gec ikən sən olmusan. Ağlama, mələk üzlüm, ağlama, Ağlama, leysan gözlüm, ağlama. Ağlama, boyuna qurban.
HAVADAN AYRILIQ QOXUSU GƏLİR
Əbəsmiş dayanmaq bu yağış altda, Qismətim yenə də qəhər olacaq. Göyün ulduzları yır-yığış altda, Yəqin ki, bir azdan səhər olacaq. Gecədi, birtəhər sovuşub gedir, Qarşıdan səhərin qorxusu gəlir. Özümü öyrədim ayrılıqlara, Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.
Dan yeri ayrılıq doğdu bu səhər, Bu sərsəm doğuşdan, qəfil doğuşdan İçimə ayrılıq toxumu düşdü, Bilmədim azımı, çoxumu düşdü. Gözümdən süzülən göz yaşıdımı, Yoxsa ki, bir əlçim yuxumu düşdü. Bəlkə ona görə səkilərin də, Otun da, daşın da, kol-kosların da. Gecəni yatmayan bu «dostlar»ın da Qapanır gözləri, yuxusu gəlir. Özümü öyrədim ayrılıqlara, Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.
Ağlaya bilmirəm ağac gözüylə, Çiçək gülüşüylə gülə bilmirəm. Nə məndən bir yolluq sağ qalan olmaz, Nədəki, bir yolluq ölə bilmirəm. Göz yaşım gözümdə donub haçandı, Çətini hər şeyin sonunacandı. Ölməyin, qalmağın sonu bəllisə, Hər şeyin cilidi, donu bəllisə, Bəs niyə hayana əl ətıramsa, Əlimə hicranın yaxası gəlir? Özümü öyrədim ayrılıqlara, Havadan ayrılıq qoxusu gəlir.
ÖZÜN DEMƏDİNMİ…
Sən mənim dünyada ən şirin yuxum, Sən mənim ən gözəl dərdimsən, gözəl. Bir özgə dərd varsa, mən orda yoxam, – Gecəli, gündüzlü dərdim – sən, gözəl.
Göynətdi sinəmi bu “Göyçəgülü”, Oxşadım bu yercə, bu göycə gülü. Harda görmüşəm mən bu göyçək gülü? – Əl atıb çəməndən dərdim – sən, gözəl.
Özgə aləmi var bu bar dərməyin, Sevənlər, sevgidən qubar dərməyin! Qisməti bu günmüş nübar dərməyin, – Özün demədinmi, “dər, dinsəm…”, gözəl!
NƏ DANIM
Daha titrək əllərindən Üzülüb əlim, nə danım?! Hamıdan ağıllı olan, Hamıdan dəlim, nə danım?
Qəlb didən oxun yox idi, Sevgisiz yuxun yox idi, Bir kərə “yox”un yox idi, Ay mənim “bəli”m, nə danım?!
Aramıza iblis girdi, Girdi, özü də pis girdi. Seryağublar şər püsgürdü, Vuruldu pəlim, nə danım?!
Daha düşmür pay qarmağa, Baxıb gülür çay qarmağa, Heymi qalıb hayqırmağa? – Olmuşam həlim, nə danım?!
Hanı o xoş anlı çağım, Ötüb dəliqanlı çağım, Ömürlə qanlıbıçağam, Gülür əcəlim, nə danım?!
Hər tərəf kor, hər yan sağır, Göydən həsrət, nisgil yağır, Bəlkə son deyil, sən çağır, Mən donüm gəlim… nə danım…
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Qarabağ bürosunun rəhbəri
İncəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq və “İncəsənət xadimləri üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının təsis edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002 ci il 28 may tarixli 707 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq qərara alıram:
1. Səhnə fəaliyyəti ilə bağlı aşağıdakı aparıcı incəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatları verilsin:
Abbasov Tariyel Abbasqulu oğlu
Abbasova-Budaqova Afaq Nurəhməd qızı
Abdullayev Kyazım Ənvər oğlu
Abdullayev Mətləb Fətəli oğlu
Abdullayev Sərxan Qəhrəman oğlu
Abdullayeva Xurşud Lütfəli qızı
Abdurahmanov Yusif Fikrət oğlu
Adıgözəlov Yalçın Vasif oğlu
Ağaverdiyeva Məsməxanım Aslan qızı
Axundov Bəxtiyar Ağayar oğlu
Allahverdiyev Vasif Kərim oğlu
Allahverdiyeva Naibə Siyavuş qızı
Babayeva İnarə Əhməd qızı
Bağırov İzaməddin Zeynal oğlu
Bayramov Salman Bayram oğlu
Bəxtiyarov Rəşad Bəhram oğlu
Butenko İqor Leonidoviç
Cəfərov Mircavad Mirqəfər oğlu
Cəfərov Novruz Adil oğlu
Cəfərov Samir Qadir oğlu
Dadaşov Əmrah Balaxan oğlu
Eyvazov Anar Əli oğlu
Eyvazov Yasəf Alxas oğlu
Eyyubov Musa Eyyub oğlu
Əbdülsəmədova Zemfira Feyzulla qızı
Əflaki Ədilə Osman qızı
Əhmədov Əhməd Ural oğlu
Əhmədov İlkin Qənbər oğlu
Ələkbərzadə Mehriban Zaur qızı
Əliyev Sərvər Bəhlul oğlu
Əliyev Vaqif Səfər oğlu
Əliyeva Afət Məmməd qızı
Əliyeva Böyük Xanım Həsənbala qızı
Əliyeva Dilarə Asif qızı
Əliyeva Münəvvər Sabir qızı
Əliyeva Nərgiz Arzu qızı
Əliyeva Şəfəq Rəsul qızı
Əlizadə Əkbər Müzəffər oğlu
Əmirbəyova Rita Cəmil qızı
Əsədova Səbinə Çingizovna
Əsgərov Əli Rəhim oğlu
Əsgərov Əsgər Əkbər oğlu
Əskərov Qoçaq Məhərrəm oğlu
Ferştandt Makar Sergeyeviç
Gözəlova İradə Vaqif qızı
Hacıyev Əli Əliyusif oğlu
Hacıyev İlqar Xəlil oğlu
Hacıyev Ümüd Səyyad oğlu
Hacıyeva Naylor Fidan Hacıağa qızı
Hacıyeva Sevil İnşalla qızı
Hacıyeva Səbinə Sabir qızı
Heydərova Çinarə Yaşar qızı
Həmidov Əjdər Qüdrət oğlu
Həsənova İradə Aslan qızı
Həşimov Orxan İlqar oğlu
Həşimzadə Xanlar Allahverdi oğlu
Hüseynli Anar Vaqif oğlu
Hüseynov Fizuli İsmət oğlu
Hüseynov Şövqi Ərəstun oğlu
Hüseynov Tofiq Əbdülrəhim oğlu
Hüseynova Kamilla Fikrət qızı
Hüseynova Kəmalə Müzəffər qızı
Hüseynova Laləzər Ramil qızı
Xanlarova Mehriban Aslan qızı
Xasiyev Nadir Şənbə oğlu
Xəlilzadə Rüfət Eldar oğlu
İbrahimov Fuad Natiq oğlu
İbrahimova Səbinə Vaqif qızı
İbrahimova Şəhla İbrahim qızı
İmanov Vaxtanq Yaşar oğlu
İmanova Gülbacı Əliəkbər qızı
İskəndərova Sənubər Sabir qızı
İsmayılov Qurban İbrahim oğlu
Kərimov Loğman Seyfulla oğlu
Kərimova Cəmilə Rüstəm qızı
Kərimova Qərinə Rəhim qızı
Kərimova Nərgiz Faiq qızı
Qarayev Elnar Cəfər oğlu
Qasımov Məmmədsafa Məmmədəli oğlu
Qasımov Yusif Əli oğlu
Qəhrəmanov Abbas Əhməd oğlu
Qəmbərli Ayaz Vahab oğlu
Qəmbərov Salman Hüseyn oğlu
Qəribova Nargilə Dursun qızı
Qrafkin Boris Fyodoroviç
Quliyev Cəmil Elşad oğlu
Quliyev Əyyub Ramiz oğlu
Quliyev Hafiz Məhərrəm oğlu
Quliyev Rövşən Vaqif oğlu
Quliyeva İntizar Təhməzqulu qızı
Qurbanov Cahangir Qafar oğlu
Qurbanov Cahangir Vahid oğlu
Qurbanov Oruc İzzət oğlu
Qurbanova Gülzar Qurban qızı
Qurbanova Pərvanə Yaqub qızı
Mehmandarov Mustafa Adil oğlu
Məhərrəmov Firudin Əliməmməd oğlu
Məmmədxan Ucal İsa oğlu
Məmmədov Anar Ramiz oğlu
Məmmədov Ayşad Kamal oğlu
Məmmədov Maqsud Fazil oğlu
Məmmədov Murad Məmməd oğlu
Məmmədov Sabir Novruz oğlu
Məsimov Qurban Abdulla oğlu
Mikayılov Anar Şamil oğlu
Mikayılova Sonaxanım Məmmədağa qızı
Mirişli Nazim Ramiz oğlu
Mir-Qasım Ayan Oqtay qızı
Mirzəhəsənov Hüseyn-Səfa Qvaməddin oğlu
Mirzəyev Gülağası Ağa Hüseynoviç
Mirzəyev Rafiq İsmayıl oğlu
Mirzəyev Sucəddin Qiyas oğlu
Musayeva Səmayə Məmməd qızı
Musayeva Şükufə İmran qızı
Mustafayeva Laləzar Bəşir qızı
Nəbiyev İbad Fərrux oğlu
Nəsirova Hicran Fətəli qızı
Nəzərov İlham İslam oğlu
Novruzova Nubar Qulu qızı
Nurzadə Əli Qayıb oğlu
Osmanov Bəhram Məcid oğlu
Osmanov Fuad Tacəddin oğlu
Piriyev İvtixar Fəhrat oğlu
Poladov Əkram Nicad oğlu
Rəhmanov Rəhman Tofiq oğlu
Rüstəmov Elşən Mərdan oğlu
Rüstəmov Nurlan İbrahim oğlu
Rzayev Vüsal Elman oğlu
Salahov Əbülfət Yusif oğlu
Salamova Gülcahan Əhməd qızı
Salmanov Nicat Fərhad oğlu
Seyidov Uran Seyid Musa oğlu
Səlimli Mirbala Seyidəsgər oğlu
Səlimov Ruslan Xanbala oğlu
Səmədov Şükür Hacıbala oğlu
Süleymanlı Ceyhun Təvəkkül oğlu
Şarovskaya Natalya Yuryevna
Şeyxov Nizami Hüseyn oğlu
Şərifəliyeva Səidə Vahid qızı
Şıxəliyev Ramin Tofiq oğlu
Şirəliyev Elşən Şıxəli oğlu
Şirəliyeva İlhamə Şərbətəli qızı
Şirməmmədov Namis Xanmirzə oğlu
Vahabzadə Səbinə Qulam qızı
Vəliyev Nofəl Abdulməcid oğlu
Vəliyeva Nigar Natiq qızı
Yaqubova Ella İsmayıl qızı
Zeynalov Azər Zeynalabdın oğlu
Zeynalov Elnur Əli oğlu
Zəki Mehriban Mürvət qızı.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.
3. “İncəsənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının verilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 10 may tarixli 1172 nömrəli Sərəncamının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019, № 5, maddə 893) 1-ci hissəsi ləğv edilsin.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “Hüseyn Arif” Ədəbi Məclisinin sədri
Pıçıltı
Nə bir rahat yuxum var, nə yuxumda bir dinclik. Bir nazik ipin üstdə oynamaq zülüm işdi. Səni çəkib yuxumdan evimə gətirmişəm, gör necə xarabadı… Divarlarda boya-boy hər yerdə sənin şəklin. Gəlişinə sevinən qapım necə ağlayır, pəncərəm açıq qalıb görən hansı axşamdan? Masamın üstü dolu…yer yox barmaq qoymağa, burda nələr desən var,bir sevincdən savayı. Ağ varaqlar üşüyür sükutun soyuğundan… əllərin nə soyuqdu. Sən gələndən dayanıb divardakı saat da, əqrəblər üst-üstədi. Sonsuzluğun içində biz ikicə nəfərik. Sən yaralı göyərçin… Istəmirəm mən sənə dəmir qəfəs olmağı, yaranı sarımağa bir azca göz yaşım var. Ağacların yarpağı Gecənin qulağına gör nələr pıçıldayır… Şam əriyib qurtarıb… Bir söz denən,yandırım ürəyimi sübhəcən.
***
Heyif,mən də beləyəm, Bir az zalım adamam. Hər addımda aldanan, Uşaq kimi inanan.
Gözlərimi qırpmadan Tərk edərəm bu canı. Mənimçün canı vermək, Can deməkdən asandı.
Qoy səni aldatmasın Şairliyim,filanım. Ələsən,çıxar üzə Neçə-neçə yalanım.
Dərdim başımdan aşsa Söyləmərəm birini. Özümlə aparacam Neçə gizli sirrimi.
…Çox da gülməli deyil Taleyin zarafatı. Günahkaram sənintək, Sevirəm bu həyatı.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
SƏNİ GÖRMƏYƏNDƏ
Sənsiz öz köksünü ötürür bu yaz, Göylər də açılmır dərddən, kədərdən, Sənsiz azan yoxdu, gecikir namaz, Əlimi üzmüşəm mən göydən ,yerdən,
Ümid böyüdürəm köksümdə hələ, Sənsiz günlərimi ağlayıram mən, Axır gözlərimdən yaş gilə-gilə, Yaralı sinəmi bağlayıram mən,
Sənsiz dünya mənə məzardı indi, Məni yuxularda qoyub getmisən, Nolar ruhumu yavaşca dindi, Sən könül bağımı viran etmisən.
Sənsiz ağı deyir ağlayır ürək, Şeirimə, sözümə bükmüşəm səni Qara gözlərimdə oynayır şimşək, Sənli misralarım incidir məni.
Ən şirin sözləri sənə qoşuram, Həsrətdən alışır dilim, dodağım, Səni görməyəndə vallah çaşıram, Gəl güldür qəlbimi, ay gülyanağım.
BU SEVGİ
Üzür ürəyimi, üzür bu həsrət, Hicranın əlindən gəl qurtar məni. Ağlayır, sızlayır sevgi, məhəbbət, Ürəkdən sevirən inan ki, səni.
Gözümü yolunda kor eyləmişəm. Hər gün misra-misra əriyirəm mən, Gülüzlüm mən sənə, can söyləmişəm, Kəsib yollarımı indi duman, çən.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
SƏNSƏN
Ay mənim qismətim, ay mənim payım, Sənsiz bu dünyanı neyləyirəm mən. İşıqlı səhərim, Günəşim, Ayım, Qəlbimdən keçəni söyləyirəm mən.
Sənsən bağ-bağçanın yar-yaraşığı, Səninlə necə də bəxtiyaram mən, Sənsən gözlərimin nuru, işığı, Səndən şəfəqlənən bir baharam mən.
Sən mənə xoşbəxtlik, sevinc vermisən, Könül sarayımın sultanı sənsən. Qurbanın olaram əgər istəsən, Göylərin, yerlərin xoş nəğməsisən.
Yerlərin göylərin bir mələyisən., Sənsən çiçəklərin, güllərin təri, Necə də gözəlsən ey nazlı süsən, Sənsən gözəllərin ay bəxtəvəri.
Nəğmələr qoşuram hər zaman sənə, Sənin eşqin ilə qanadlanıram, Heyranam o gözəl , göyçək hüsnünə, İlhamı hər zaman səndən alıram.
SÖYLƏ
Günəş iftar açıb, Ay oruc tutub, Yuxumu danışım, qulaq as bir az, Demə yollar, izlər bizi unudub, Bizsiz gülərmi heç, söylə bahar, yaz.
Ay başımın tacı, gözümün nuru, Bəxt yazan səni də yazıbdır mənə. Sevgimiz təmizdi, eşqimiz duru, Dərd, kədər qalama yanan qəlbimə.
Saçlarım nə vaxdır sığal görməyir, Fikrim, xəyalım da, ruhum da sənsən, Ayrılıq nə vaxtdır qəddimi əyir, Səpmə saçlarıma vaxt, vədəsiz dən.
Susuz balıq kimi çırpınır ürək, Dur gəl, bal eşqimin sən pətəyi ol, Ah-nalə götürmür müqəddəs fələk, Könlümün ən şirin bir istəyi ol.
Sənsiz öz köksünü ötürür bu yaz, Yollara baxıram mən səhər , axşam, Mənim tər bənövşəm, gəl eyləmə naz, Sənsiz qanadları qırılmış quşam,
Ruhumu göylərdən qaytar geriyə, Qoyma Əziz Musa qalsın avara, Qoyma ayaq açıb, dərd, qəm yeriyə, Dur gəl, qapımızı açaq bahara.
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
BİLMİRƏM /”Vətənimdir” – silsiləsindən/
Bəd illər az qalır qərinə olsun, Qübarı könüldən silə bilmirəm. Çatlamış, boş sənək çətin ki, dolsun, Şuşasız, Laçınsız, gülə bilmirəm.
Neçə ki, Kəlbəcər qolu bağlıdır, Neçə ki, Ağdamım sinədağlıdır. Neçə ki, “stepan”, “Qarabağlıdır”, Necə yaşayıram, hələ bilmirəm.
Cəbrayıl yaralı, həm də qəfəsdə, Füzuli can verir, qulağı səsdə. Qubadlı, Zəngilan, kürəyi üstə, Məzarım qazılıb, ölə bilmirəm.
İrəvan, Zəngəzur, Göyçəm hardadır? Mehri, Qafan, Vedim, gör nə haldadır. Gorusum, Ağkilsəm, çoxdan dardadır, Həsrətin zirehin, dələ bilmirəm.
Aprel döyüşləri, mesaj- düşmənə, Bir kimsə dünyada, qızammaz mənə. Zərbələr vuracam, hey dönə- dönə, Yurdda eldən- elə, gələ bilmirəm.
Yüksəldək Murovdan “Cəngi”nin səsin, Silək Ulu Yurdun, qara ləkəsin. Dövran vəsf eləsin, Odlar Ölkəsin, Nəyi gözləyirik, bilə bilmirəm?!…
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
BU GÜN KƏLBƏCƏRİN İŞĞALI GÜNÜDÜR-
YA QİSMƏT Vətən borcumuz çox, ömrümüzsə az, Kəlbəcəri bir də görəm- ya qismət. Taledən, qismətdən kimsə qaçammaz, Dağında lalələr dərəm- ya qismət.
Zirvədə buludu qatar- qatardır, Güneyi nərgizli, quzeyi qardır. Dörd fəslin hamısı burda bahardır, Süsəni sünbülə hörəm- ya qismət.
Səs sala dağına Şəmkirin sazı, Bütün igidlərə çata avazı. Ola qoç döyüşü, qeyrət davası, Köksümü qabardıb, gərəm- ya qismət.
Yığam Mübariztək vətən gəncini, Çaldıram Murovda sanlı cəngini. Qaçıram düşmənin murdar rəngini, Hayqıram:- “Ər oğlu-ərəm”- ya qismət.
Qarşısı alınsın qanlı sellərin, Ordum xilaskarı doğma ellərin. Dövran da yurdunun bütün güllərin, Ayağı altına sərə, – ya qismət.
BU GÜN HEÇ KİMİN UNUTMAYACAĞI ” 31- MART AZƏRBAYCANLILARIN SYQIRIMI! GÜNÜDÜR/
TÜRK SAVAŞI Daş yazılar salnamədir qalın-qalın, Oxuyun siz keçmişimdən xəbər alın. Sədasını dinləyin siz daş qavalın, Türk elləri döyüşlərdə deyil naşı, Qiyamətdən betər olar türk savaşı.
Od yaranıb, od doğulub, od diyarım, Sönməz oddur, oğlum, qızım, ixtiyarım. Oddur kaman, oddur sazım, oddur tarım, Alovdandır, atəşdəndir od yaddaşı, Qiyamətdən betər olar türk savaşı.
Yad baxışlar kor olubdur od elimdə, Qədəm basıb qovrulublar od selimdə. Şahinlərim qiyyə çəkib at belində “Cəngi”ləri titrədibdir dağı, daşı, Qiyamətdən betər olar türk savaşı.
Vətən üçün candan keçən fədaim var, Tomrisim var, Cavanşirim, Xətaim var. İsrafilim, Mehdim, Həzim, Gərayım var, Əziləcək yağıların mənfur başı, Qiyamətdən betər olar türk savaşı.
Sevinməsin o kəmfürsət, qanlı yağı, Uzaq deyil Qarabağın zəfər çağı. Çəkiləcək pak torpaqdan yad ayağı, Dövran qoymaz yad əlində bir qarışın, Qiyamətdən betər olar türk savaşı.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Şəhid ayım, aprelim
Bahar nəfəsli sinən güllələrə tuş gəldi, Ağu dedi bülbülün, qaranquşun nəğməsi. Çiçəklərin, güllərin gözlərindən yaş gəldi, Daraldı hər bir yerdə təbiətin nəfəsi. Şəhid ayım, aprelim!
Qönçə-qönçə gül açan güllərin güllələndi, Şəhid ətrin yayıldı, qara geydi buludlar. Hər arzun, hər diləyin qəlbində düyünləndi, Torpağına, daşına başın əydi buludlar. Şəhid ayım, aprelim!
Dalğalandı dəniz tək, çaxdı ildırım kimi, İgidləri hayladı azadlığın işığı. Ölümə sinə gərən ərən oğullarına, Əbədiyyət yaratdı o bahar yaraşığın. Şəhid ayım, aprelim!
Nəfəsində igidlik toxumları səpildi, Şəhidlərin ruhunda açıldı danın gözü. Qönçələrin qan əmdi, küləklərin acıdı, Çiçək açdı dilində azadlıq adlı sözün. Şəhid ayım, aprelim!
Vətən adllı tarixin düşüb igid payına, Aprel şəhidlərimin qızıl səsli bu ünü. Şəhidlərim doğuldu dil açdı sinən üstdə, Apeliin ikisində yazıldı doğum günü. Şəhid ayım, aprelim! 2019 aprel
Şeirimin bahar gözü, Yaşla dolub, kövrəlibdi. Yaz nəfəsli ürəyimdə Qış yenidən dirçəlibdi.
Hər sözümün bənövşəsi, Qara xallı laləsi var. Vətən deyən dillərimin Göyə qalxan naləsi var.
Misra-misra qocalıram, Kəlmə-kəlmə can verirəm. Şeir-şeir ucalıram, Vətən boyda qan verirəm.
Sözlərimin soyqımı, Dillərimdən asılıbdı. Qələm tutan əllərimi Gör kimlər daşa basıbdı.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Yaşada bilmədim sənsiz dünyamı, Gəl mənə yenidən zülüm ver, zülüm. Yaşamaq nə qədər şirin olsa da, Mənə öz qoynunda ölüm ver, ölüm!
Demə ki, gəncliyim ötüb keçibdi, Qəlbim həsrətindən şərbət içibdi, Ürəyim tək səni həmdəm seçibdi, Vüsaldan bir azca dilim ver, dilim.
Qaçmaq istəyirəm… Məni gözündən asan tənhalıqdan. Boynumda dəyirman daşı kimi fırlanıb məni boğan haqsızlıqdan… İllərlə yerdə qalıb yanı göyərmiş arzulardan Mənə qucaq açan bulud-bulud xəyallardan. Qaçmaq istəyirəm… Ürəyimi uçuran yad baxışlı hislərdən Mənə yalan sevgi bağışlayıb Üzümə yaxşı deyən pislərdən. Ürəyində saxtalıq yaşadıb üzdə saflıq gəzdirmək istəyənlərdən… Qaçmaq istəyirəm… Qəlb oğrularından, talanmış ürəklərə min sifətlə yer tapıb girmək istəyənlərdən. Özünü dəryada hiss edib köpək balıq kimi bir anda səni udmaq, Onsuz da qırılmış arzularını, incilərini yenidən darmadağın edib səni tale burulğanında qərq etmək istəyənlərdən… Qaçmaq istəyirəm… Yad fikirli, özgə baxışlı doğmalardan, İçini qurd kimi gəmirən iblis niyyətli kabuslardan. Səni dərk etməkdən, anlamaq dərəcəsindən uzaq, könül evimə kül üfürənlərdən. Qaçmaq istəyirəm, qaçmaq… Arxamca gəlməyin ey ürəyi üzülmüş ümidlərim Arxamca gəlməyin ey yolda-irizdə düşüb itən dərdi-sərim. Qoyun bir az dincəlim…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Fərqanə xanıma…
-Quşmu olub uçub getdi? -Qanadları ki, ruhudu. Nə üzü var, nə səsi var, Oyandığımız yuxudu.
-Ordasanmı ev yiyəsi? -Ürəkmi var döyünəsi? Boş bədənə geyinəsi Heç quru canı yoxudu.
Yaşdı yanağımı döyən, Ey ruhu göylərə dəyən. De: “Torpağın bətnindəyəm Tanrı yazdı, o, oxudu.”
***
Sağ olsun ürəyim də Xatırladır özünü. Hərdən bir sancı tutur, Elə bil ki, sinəmə Çıxıb atır özünü. Tanrı işini bilir, Gözlərimi kuzə verib. İz itirib qaçıb göyə, Amma gəl ki, taleyimdə Özünü biruzə verib. Sən də məndən uzaq durdun, Gəlmə, bir də uzaq dur. Mən özümü Götürdüm bu oyundan. Tək oynamaq yasaqdır.
Как сообщалось ранее, Централизованная библиотечная система Ясамальского района обеспечивает продолжительность проекта «Узнаем Родину». Осуществляя в период режима карантина проект «Виртуальное путешествие по Азербайджану» зрители с помощью просмотра видеороликов знакомятся с красивыми уголками Азербайджана.
Очередной видеоролик посвящен городу республиканского
значения Сумгайыту. Здесь же содержится информация о двух больших поселках:
поселке Джорат и поселке Гаджи Зейналабдина Тагиева, территориально входящих в
состав города Сумгайыта.
Видеоролик содержит интересные сведения об истории
города, первые письменные упоминания об этом поселении.
Показ ролика начинается с упоминания первых создателей
города, живущих и сейчас в родном городе. Среди них Мазахир Абдуллаев, Дадаш
Дадашев, Аслан Османов, Гюльбахар Велиева, Замина Гасанова, Мустафа Салахов,
Минаря Таирова, Офеля Бабаева, Ашраф Шафиев, Джафар Гулиев.
Здесь можно познакомиться с крупными промышленными
объектами. Среди которых, сданная в эксплуатацию в 1941 году Сумгаыйтская
ТЭЦ-1, а также Азербайджанский трубопрокатный завод (1947), пущенный в эксплуатацию
в 2009 году Сумгайытский технологический парк и находящимся в его составе самым
крупным предприятием – заводом электрического оборудования и многими другими
современными промышленными предприятиями.
Сумгайытский химико-производственный парк был создан Указом Президента Азербайджанской Республики
Ильхама Алиева от 21 декабря 2011 года.
На видеоролике размещены фотографии парка культуры и
отдыха им.Насими, парка Людвигшафен, муниципального парка, парка Гейдара
Алиева, Аллеи шехидов. Особое место отведено приморскому бульвару – любимому
месту отдыха сумгайытцев и гостей города.
Размещены также фото памятников выдающихся личностей
Азербайджана, а исторические памятники, находящиеся в поселке Джорат придают
ролику особую привлекательность и вызывают интерес зрителей.
Особое место выделено фотографиям с связи с празднованием
70-летнего юбилея города.
На видеоролике звучит песня «Сумгайыт» в исполнении
Народного артиста, оперного певца Лютфияра Иманова.
Следует отметить, чтобы сделать видеоролик доступным
маленьким зрителям он размещен на странице
Facebook «Китабсевяр ушаглар» («Дети-книголюбы») и на одноименном
канале YouTube.
verdiyimiz kimi, Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası “Ölkəmizi tanıyaq” layihəsini davamlığını təmin edir. “Vətənimizə virtual səyahət” layihəsi ilə karantin rejimində olan Azərbaycanın gözəl guşələri silsilə videoçarxlar vasitəsi ilə tanıdılır.
Növbəti
videoçarx respublika əhəmiyyətli şəhər olan Sumqayıt haqqındadır. Videoçarxda
Sumqayıt şəhərinin tərkibində olan Corat və Hacı Zeynalabdin qəsəbələri əks
olunmuş, şəhərlə bağlı ilk yazılı məlumat izləyicilərə çatdırılmış, şəhərin
tarixi və aparılan tədqiqatlar haqqında ümümi məlumatlar verilmişdir.
Videoçarxda
Sumqayıt şəhərinin ilk qurucuları arasında – Məzahir Abdullayev, Dadaş Dadaşov,
Aslan Osmanov, Gülbahar Vəliyeva, Zəminə Həsənova, “Şöhrət” ordeni ilə təltif
olunmuş Mustafa Salahov, Minarə Tahirova, Ofelya Babayeva, Əşrəf Şəfiyev, Cəfər
Quliyev kimi ziyalılar haqqında qısa məlumatlar fotolarla əks olunmuşdur.
Videoçarxı
izləyənlər şəhərdə yerləşən istehsalat və sənaye müəssisələri ilə bağlı maraqlı
məlumatlar əldə edə bilərlər. Həmin müəssisələrə 1941-ci ildə istismara
verilmiş “Sumqayıt İstilik Elektrik Müəssisəsi-1”, Azərbaycan Boruyayma Zavodu
(1947), 2009-cu ildə salınmış Sumqayıt Texnologiyalar Parkı (STP) və tərkibində
ən böyük müəssisələrdən biri olan Elektrik Avadanlıqlar Zavodu (EAZ), Mexaniki
Emal zavodu, Qaynaq Quraşdırma Zavodu, STP-nin Alüminium və Mis Profilləri
Zavodu (2014), “Alyans Tekstil” MMC şirkəti, metaltökmə və emal sahələri üzrə fəaliyyət
göstərən “Aztexnolayn” MMC-nin Texniki Avadanlıqları Zavodu, “Bismak” zavodu
(2004) və s. daxildir.
Videoçarxda
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2011-ci il 21 dekabr
tarixli Fərmanı ilə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının yaradılması da qeyd
edilmişdir.
Nəsimi
adına Mədəniyyət və İstirahət Parkı, Şəhidlər Xiyabanı, Lüdviqshafın parkı, Bələdiyyə
parkı, Heydər Parkı, Sumqayıt Bulvarı fotolarda əks olunmuşdur.
Videoçarxda
Azərbaycan tarixi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən görkəmli şəxsiyyətlərin abidələri
və heykəllərinin fotoları verilmişdir, Corat qəsəbəsində yerləşən tarixi abidələrə
aid fotolar isə videoçarxa xüsusi bir rəng qatmışdır.
Videoçarx
Sumqayıtın 70 illik yubileyi ilə əlaqədar maraqlı tədbirlərin fotoları ilə
davam edir.
Videoçarxda
xalq artisti, opera müğənnisi Lütfiyar İmanovun “Sumqayıt” mahnısı səsləndirilmişdir.
Qeyd
edək ki, “Vətənimizə virtual səyahət”
adlı layihəyə daxil olan videoçarxlar “Kitabsevər uşaqlar” Facebook səhifəsində
və YouTube kanalında da yerləşdirilib.
“Cəhaləti aradan qaldırmaq uğrunda hər bir addımı dəstəkləyirik!” devizi ilə fəaliyyətini uğurla davam etdirən “Yazarlar.az” saytı tərəfindən AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazıçı-publisist Vüqar Əhməd “Koroğlu” romanına görə “Ziyadar” Mükafatına layiq görülüb. Kitabın “Ön söz”ünün müəllifi AMEA Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Rzasoydur. Bədii əsərin rəyçisi “Ədəbiyyatşünaslıq plyus” Yaradıcılıq Birliyinin sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəkulla Bayramlı, redaktoru isə Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin kiçik elmi işçisi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) “Publisistika” şöbəsinin redaktoru, Təhminə Vəliyevadır.
Tarixi mövzuda qələmə alınan əsər “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunub. 352 səhifədən ibarət əsər müəllifin 4-cü romanıdır.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri
Nə şəklim var, Nə də şəkil çəkdirməyi sevdim. Qapısı açılmamış Evdim… Gələnim getdi, Gedənim qayıtmadı. Varmıdır gedişlərin Bir adı. Bəlkə də hə Bəlkə də yox, Şəkil çəkdirənlərdən olmadıq Yol aldıq yürüdük gedənlərdən olduq.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı
Bahar bu il daha gözəl gəlmişdi… Ağaclar yaşıl yarpaqlarını, ağ, çəhrayı çiçəklərini üzlərinə rübənd edib xəfifcə gülümsəyirdilər.
Günəş işıqlarının gur qəhqəhələri otağın pəncərəsindən içəri təpilir, masanın küncünü, yerə sərilən xalçanın solğun saçaqlarını, qocanın çəliyinin ucundakı kiçik dəmir parçasını qıdıqlayırdı. Qoca divanda uzanıb mütəkkəni başının altına qoymuşdu. Gözucu çəliyinin qıdıqlanmasına baxır, min fikrə düşürdü. O, yaşadığı ömrün səksən səkkizinci baharını belə qarşılamağı heç ağlına da gətirməzdi.
Hələ ötən il özünə söz vermişdi ki, səkkizlər qoşalaşan baharda kəndə gedəcək, əvvəlcə ata-anasının, sonra da iyirmi ildi onu bu dünyanın su tutmaz üzündə tək qoyan üzüdönmüşünün məzarına baş çəkəcək, elə qəbristanlığın üst tərəfindəcə bitən nərgizlərdən bir ovuc yığacaq, “İmdad qayası”nın dibində oturacaq, çəliyini də yanına uzadacaq, üzü kəndə baxa-baxa o nərgizlərin çiçəklərinin arxasındakı yumrucuqları yeyəcək… Bir ildi hər dəfə bu haqda fikirləşəndə ağzında qalan iki tək-bir cüt dişinin ucunda qəribə göynərti duyurdu. Hiss edirdi ki, o, böyüdüyü kənd üçün, nərgiz yumrucuqları yemək üçün təkcə ürəyiylə, ruhuyla deyil, barmaqlarının ucunacan, dişlərinin dibinəcən darıxıb… Ömründə belə darıxmaq tanımamışdı. Hər şey üçün darıxmağı anbaan tanıyırdı; sevmişdi, sevdiyi qonşu qızını ona verməmişdilər, sevdiyiyçün darıxmışdı. Bir gün anlamışdı ki, bu darıxmaq onun sevgisi qədər güclü deyil, sevdiyini götürüb o kənddən çıxmışdı, darıxmağa ilk dəfə onda qələbə çalmışdı…
Sonra illər boyu ata-anasıyçün, kiçik qardaşıyçün darıxmışdı… Bu darxımaq sevdiyiyçün darıxmağa bənzəmirdi, həm də heç bənzəmirdi… İndi onun ürəyindəki göynəyə gözlərinin acışığı da qarışırdı. Hərdən ümid edirdi ki, heç olmasa, bircə gilə gözlərindən yaş çıxsa, o acışıq da, o göynək də öləziyər, bir hovur dizlərini yerə qoyarlar. Amma, yox, bu darıxmaq “Diziaynalı pəhləvan”a dönürdü, hər dəfəsində onu bir barmağıyla yenir, vicdan dağının zirvəsinə qaldırır, ordan günah gölünün sahilinə tullayırdı. Darıxmağa məğlub olandan sonra gözlərini sıxıb iki gilə yaş çıxarmağa da heyi qalmırdı… İlbəil gücsüzləşdiyini hiss edir, bir yandan da öz gücsüzlüyünə, bu dəfə “əlahəzrət darıxmağa” itaət etməyə məcbur qaldığına yanırdı. Bir gün sevdiyinin də onun kimi “darıxmağa kəniz olduğunu” anladı… Canının bir parçası bildiyi sevdiyinin ürəyindəki nisgilin iki qatını öz ürəyinə yükləyəndə dərk etdi ki, baxışlarını onun baxışlarından yayındırır. Günbəgün bir-birindən gizlənən bəbəklər onların xoşbəxtlik hilalının üzündəki ləkələrə bənzəyir, hilal iriləndikcə ləkə də böyüyürdü… Bir gün yenə darıxmağın onu günah gölünün sahilinə tulladığı anlarda yapışmışdı sevdiyinin biləyindən, üz tutmuşdu avtovağzala…İki nəfərlik bilet və üzü kəndə gedən avtobusun çirkli pəncərəsindən görünən ala-boz çöllər…
Onlar kəndə çatanda axşam idi, mal-qoyun örüşdən qayıdırdı, hamı kəndin girəcəyindəki “Lətifin bulağı”nın yanında toplaşmışdı. Avtobusu elə orda saxlatmışdı, sevdiyinin biləyindən bu dəfə daha ürəklə, daha cəsarətlə yapışıb çəkmişdi… Avtobusdan düşər-düşməz özünü həmkəndlilərinə sarı atmışdı, hamını bir-bir qucaqlayıb bağrına basmışdı; babasıyla qan düşməni olan Xanbaba kişini də, nənəsinin kəlağayısının ucuna daş bağlayan Növrəstə arvadı da… Sevdalarına uluların yadigarı bu kəndi qurban edənləri kənd camaatı sevinclə, gülüşlə qarşılamışdı.
Başını Xanbaba kişinin kürkünə söykəyə-söykəyə, üzünü Növrəstə arvadın güllü şalının saçaqlarına sürtə-sürtə bir də onda ayılmışdı ki, öz ata ocağının alaqapısına çatıb. Dizləri titrəmişdi, alaqapının yanında mal-qara üçün qoyulmuş yastı duz daşının üstündə oturmaq istəmişdi. Arxadan ovcunun içinə ürkək barmaqlar təpiləndə anlamışdı ki, yox, bura qədər gəlib çıxandan sonra onun titrəməyə, döyüşün bu məqamında darıxmağa qələbə çalmadan qollarını yanına salmağa haqqı yoxdur… Həm də sevdiyinin barmaqları belə ürkəkcəsinə onun ovcunun içində tərləyərkən heç yoxdur… Bir əlli sevdiyinin əlindən yapışmışdı, o biri əliylə alaqapını itələyib qəti addımlarla həyətə girmişdi. Tövlədən çıxan atasıyla əldamından çıxan anası toqquşmuşdu, əvvəl bir-birlərinə, sonra da təəccüblə qarşılarında dayanmış oğullarına baxmışdılar. Qəfildən atası üzünü çəpərin o tayına tutub haraylamışdı:
– Quda, ay quda! Gözümüz aydın, qaçaqlar gəlib!
Çəpərin o tayından sevdiyinin atasının səsi daha gur eşidilmişdi:
– Ayə, mən quzunu kəsim, sən manqalı qala!
Özünü atasının üstünə atmışdı, bir əliylə onun çiynini qucaqlayarkən bir əliylə sevdiyinin əlini anasının önlüyünün cibinə salmışdı. Başı atasının sinəsində dəli bir hönkürtü çıxmışdı ürəyindən… O hönkürtü selə dönüb axmış, darıxmağı qabağına qatıb onun ruhundan çıxarmış, uzaqlara, hələ heç kimin adını qoya bilmədiyi o uzaq diyara qovmuşdu…
Ondan sonra darıxmaq onunçün “suyun başında oturan əjdaha” olmamışdı. Hərdən-hərdən, şəhərin səs-küyü içində qulağına bir quzu mələrtisi gələndə, bazarda qaloşların qiyməti düşəndə, mağazada kartofu kiloyla alanda darıxmışdı kəndli ömrü üçün… Bu darıxmağın başına daş salmağı yaxşı bilirdi, həmin günün sabahı sevdiyiylə yan-yana avtovağzaldakı kassanın qabağında bitirdi… Və onların darıxmağı kənddə keçirdikləri ilk axşamdaca quzuların mələrtisində, dayçaların kişnərtisində itirdi…
-Uşağımız olmayacaqmı? –demişdi bir dəfə sevdiyi sözlərinə yarınisgil, yarıümid qataraq.
– Allah bilir… – deyə cavab vermişdi sevdiyinə…
Bir də onda anlamışdı ki, darıxmaq yenə “əlahəzrətə” dönür sevdiyinin ürəyində, bu dəfə hökmünün sonsuz olacağına əmindir özü də… Ürəyində darıxmağı çox qınamışdı, söymüşdü; “kişisən, mənimlə cəngə çıx, sevdiyimə dəymə!”-demişdi, sonunda bu mübarizədə aciz olduğunu dərk etmişdi… Sevdiyi bala üçün darxıdıqca, o, sevdiyinin gözlərinin içinə daha uzun-uzun baxmağı, duyğularını bu gözlərdə azdırmağı, beləcə, ona darıxmağı unutdurmağı öyrənmişdi… Sevdiyinə darıxmağı unutdurduğu anlarda özünü cəngavər sanırdı… Ürəyinin dərinliyində isə artıq qəbul etmişdi ki, darıxmaq mərd düşmən deyil… Bu gün boy göstərməsə də, sabah yeni həmlələriylə birotaqlı evlərinin içində at oynadacaq; kitab rəfində “Dünya uşaq ədəbiyyatı” seriyasından bir kitab artacaq, tikiş maşınının yanında uşaq önlüyünün eskizləri peyda olacaq, ya da sevdiyinin paltosunun cibindən üstündə uşaq şəkli olan təqvim çıxacaq… Beləcə, o, darxımağın bu yönünü də tanımışdı… Tanıdıqca, çiyinləri bükülür, saçında bir tel daha ağarır, barmaqlarının ucunun dərisi bir az da sərtləşirdi… O, sevdiyini darıxmağa uduzurdu…
… İyirmi il əvvəl darıxmaq sevdiyini onun ömrünün naxışlarından sökmüş, əcəlin əriş-arğacına qatmışdı… İyirmi il idi ki, “sevdiyim” deyə başladığı cümlələri “üzüdönmüş”lə başlayırdı… Qəribədi ki, iyirmi ildə bir dəfə də olsun üzüdönmüş üçün darıxmamışdı… Darıxmaq sevdiyini aparandan bəri qoca heç nəyə toxunmamışdı, dəhlizdəki asılqanda boynu tozlanan qəhvəyi paltonun cibindəki uşaq şəkilli təqvim də olduğu kimi dururdu, tikiş maşınının siyirməsindəki önlük eskizləri də… Saçağı sökülən mütəkkənin rəngi getmiş üzü də iyirmi il idi ki, dəyişdirilmirdi, qoca başını bu mütəkkəyə söykəyəndə ilk dəfə yaxasını darıxmağa tanıdan qonşu qızının mehrini hiss edir, gülümsəyir: “Gör nətərdi sevdiyinçün darıxmaq, ay üzüdönmüş? Mən gələnədək darıx o qəbristanlıqda….”- deyə pıçıldayırdı…
İndi, ömür nəğməsinin səksən səkkizinci sətrində qoca yaman darıxırdı… Hər gün ürəyi atlanır, gödəkçəsinin cibindəki pullarını, sənədlərini yoxlayır: “Bu gün deyəcəklər, daha virus yoxdu, bu gün deyəcəklər…”- deyə-deyə radionu açır, “Xəbərlər” proqramı başlayanacan qışda endirimlə aldığı təzə ayaqqabılarını cidd-cəhdlə geyinməyə çalışırdı. Ayaqqabısının bir tayını geyinib o biri tayına çatanacan aparıcı qızın səsi evə yayılırdı:
– Bu gün də dünyada koronavirusa yoluxanların sayı artdı. “Evdə qal-sağlam qal” şüarına əməl edərək, özünüzü qoruyun. Xüsusən, altmış beş yaşdan yuxarılar, unutmayın, eviniz sizin qalanızdır…
Ardınca da “Bu qala bizim qala…” mahnısı səslənirdi… Qocanın əlləri boşalır, geyindiyi ayaqqabısına baxır, geyinmədiyi ayaqqabısına əyilmiş barmaqlarıyla sığal çəkir, sanki onu təsəlli etməyə çalışırmış kimi pıçıldayırdı: “Darıxma, yəqin sabah səni də geyinərəm…” Ayaqqabısını, gödəkçəsini dəhlizdə rahatlayandan sonra bir müddət üzüdönmüşün paltosuna baxır, asta-asta otağa qayıdırdı. Çəliyini divanın ayaq tərəfinə söykəyir, başını mütəkkəyə əmanət edir, qonşu qızın mehriylə xumarlanırdı…
Heç ağlına da gətirməzdi ki, səksən səkkizinci baharı belə-əli bir ağaca dəymədən, ayağını bir daş incitmədən, üzüdönmüşün məzarına baş çəkmədən qarşılayacaq… Desəydilər, inanmazdı ki, ömrünün bu vaxtında dişlərinin dibinəcən nərgiz yumrucuqları üçün darıxacaq… Qat-qat kitablardan oxusaydı, gülüb keçərdi ki, bu bahar şəhər bazarında quzuqulağı, quzuqarnı, yemlik, gicitkən satılmayacaq, o da hərəsindən bir manatlıq alıb özünə kənd süfrəsi açmayacaq…
… Günəşin qəhqəsiylə qıdıqlanan çəliyinə baxa-baxa qocanı heyrət bürüyürdü… Ona elə gəlirdi ki, indiyədək günəş heç vaxt belə ürəkdən gülməyib, ağaclar belə nazlanmayıb, quşlar belə qəşəng oxumayıb… Qoca yavaş-yavaş durub pəncərənin qarşısına keçdi, açıq pəncərədən eşiyə boylandı. Yaxınlıqdakı xəstəxananın həyətində dayanan təcili tibbi yardım maşınından bir xəstə düşürürdülər. Xüsusi geyimli tibb işçilərinin təkcə gözləri görünürdü. Qocanın ürəyi sıxıldı… Əli çatsaydı, o tibb işçilərinin hamısının üzündəki maskanı cırıb atar, onları ətrafa baxmağa məcbur edərdi. Haray çəkərdi ki: “Başınızı qaldırın, bir ətrafa baxın, görün nə gözəldi ağaclar… Nə gözəldi gün işığı…” Boğazını arıtlayıb fikrindəkiləri ucadan demək istədi. Elə bu vaxt tibb işçilərindən biri ona baxıb əl elədi. Qoca duruxdu… Ürəyində tibb işçilərinin dərdinə yandı… Yandığı dərd kösöv-kösöv közərdikcə ilin-günün bu vaxtında canını, ruhunu həyat ağacının köklərinə şirə edən tibb işçilərinə ürəyində həsəd apardı… Qəhərini dodaqlarına yığıb köksünü ötürdü… Sonra gülümsədi… Damarları çıxmış əllərini havaya qaldırıb yellədi, gözlərindən axan iki damla yaşı bahar nəsimi yalayıb keçdi… Səsi titrəsə də qoca ürəyindəkiləri dilinə gətirməkdən utanmadı:
-Mən sizinçün darıxmışam, ay adamlar! –deyə gücü çatdıqca bağırdı…
Az keçmədi ki, qocanın yaşadığı binanın bütün pəncərələri bircə-bircə açıldı, quşların cəh-cəhinə qadın-kişi gülüşləri, uşaq ağlamaları qarışdıqca qocanın gözlərində axan yaşlar çoxalır, əllərinin titrəməsi artırdı… İndi qoca üçün darıxmağın bir adı nərgizgülü yumrucuğuydusa, bir adı da baharı yaşamaq idi… Bu il bahar daha gözəl gəlmişdi…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
Ay mənim ömrümün saat əqrəbi, Yaman tez keçirsən ömrümdən, yaman. Günlər əvəzləyir biri-birini Nə sən qayıdırsan, nə durur zaman.
Ay mənim ömrümün yaralı yeri, Qaysaq tutmağına varmı bir güman? Kimsə söyləməsin unudum səni, Kimsə toxunmasın yarama, aman.
Ay mənim ömrümün günəş sevgisi, Nə qədər sürəcək bu zülmət duman? Ay xəstə adamın son təsəllisi, Gəl, qayıt sevinsin bu tənha liman.
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
Bilmirəm bəlkə də bir gün səni unudacağam, Ancaq içimdə ölən duyğularım bir də göyərməyəcək. Sən uzaqda – göylərin, lap dərinliyində parlayan bir ulduzsan Mənsə o ulduza həsrətlə baxan bir qızam. Sən göydən məhəbbətlə enən qar dənəciyi, Mən onu əlimdə saxlamağa çalışan uşaq. Sən məndən uzaqda yaşanmış keçmiş, Mən hələ yaşanacaq gələcəyəm. Bizi bir-birimizdən indi ayırır. Sevgilim,imkansız oldu sevgimiz, Ya çox uşaq olduq, ya da çox böyük, Doya-doya yaşamadıq onu biz Doya-doya yaşamadıq onu biz…
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
*** Səssiz bir sükutla bağırır gecə, Saat əqrəbləri çalır ömrümü. Çiy palçıq zənn edir məni bu dünya, Gündə bir qəlibə salır ömrümü.
Alır verdiyini gözüm doymamış, Bükür göy əskiyə bəyaz günümü. Bəzən də aldadır saf uşaq kimi, Ovcunun içinə alır ömrümü.
Telefon zəng
çaldı. Dəstəyi götürdüm. Uzaqdan gələn səs zəif eşidilsə də, mənə tanış gəldi —
Zakir idi. Salamını alıb, səninlə danışmaq istəmirəm, deyib dəstəyi yerinə
qoydum.
Bərk əsəbləşdim. Yadıma beş-altı il bundan əvvəl başıma
gələn əhvalat düşdü.
…İşdən
qayıdarkən poçtalyonla rastlaşdım.
Nə yaxşı oldu, elə sizə gedirdim — poçtalyon
çantasından bir kağız çıxarıb — teleqramdı — dedi.
Teleqramı aldım, tez oxumağa başladım “Səninlə hökmən görüşməliyəm. Məni
görmək istəyirsənsə, təcili Moskvaya,
teleqramdakı ünvana gəl, Zakir”.
“Görəsən, əmioğluma nə olub? Nə üçün belə teleqram vurub?”… Xəyal məni
lap uşaqlıq illərinə apardı. Əmimgillə qonşu idik. Ağlım kəsəndən Zakirlə bir
yerdə olmuş, necə deyərlər, bir yeyib, bir içmişdik. Eyni orta məktəbdə, eyni
sinuidə oxuyurduq. Mən əlaçı idim və dərslərini hazırlamaqda Zakirə də kömək
edirdim.
Orta məktəbi bitirəndə valideynlərimizin məsləhəti
ilə hər ikimiz sənədlərimizi inşaat fakültəsinə verdik və qəbul olunduq. Qəbul
imtahanlarından yalnız “əla” qiymət aldığıma görə məni qrup nümayəndəsi
təyin etdilər. Tələbəlik dövründə də mən həmişə Zakirə kömək edirdim.
Təhsil illəri başa çatdı. Zakirlə birlikdə
rayonlardan birindəki tikinti təşkilatına göndərildik. Orada da bir yerdə işləyir,
eyni yataqxanada yaşayırdıq. İkimiz də əmək
fəaliyyətinə fəhlə kimi başladıq. Çox keçmədən məni usta vəzifəsinə keçirdilər.
Həvəslə işləyir, seçdiyim ixtisasın incəliklərinə yiyələnməyə çalışırdım. Zakir
isə işin ağırlığından gileylənir, çox yorulduğunu bəhanə edirdi. Ona təskinlik
verir, “Səbr et, hər şey yaxşı olacaq” — deyirdim. Sözlərimi qulaqardına vuran
Zakir işə elə laqeyd yanaşırdı ki, sanki onun
əvəzinə kimsə işləməlidir.
Növbəti müşavirələrin birində idarənin rəisi məni təriflədi
və sahə rəisi vəzifəsinə keçirilməyim haqqında əmr verdi. Elə həmin yığıncaqda
rəis Zakirin ünvanına tənqidi sözlər dedi və sonra üzünü ona tutaraq:
— Arifdən nümunə götür. İkiniz də işə bir gündə
başlamısınız. Ona da bax, özünə də — səsini ucaltdı.
Rəisin sözlərindən əmioğlumun əvəzinə mən pərt
oldum. İstəmirdim ki, Zakirin ünvanına bu qədər adamın içində xoşagəlməz sözlər
deyilsin.
Yataqxanaya gəldik. O, çox qanıqara idi. Mən
zarafat etdim, onun könlünü almağa çalışdım. Amma Zakir özünü elə aparırdı ki,
guya onun danlanmağında mən günahkaram.
Mənim təkidimə baxmayaraq, əmioğlum bir neçə gündən
sonra işdən çıxdı.
Bir müddətdən sonra onun sorağı Qərbi Sibirdən gəldi.
İllər keçdi, mən işlədiyim idarənin rəisi vəzifəsinə
kimi yüksəldim. Ailə qurdum, ev-eşik sahibi oldum. Bu müddətdə Zakirlə bircə dəfə,
əmim vəfat edərkən görüşmüşdüm. O vaxt məlum oldu ki, Tümen vilayətində ticarətlə
məşğul olur. Şəhər prokurorunun qızı ilə evlənib. Həyat yoldaşı həkimdir.
Zakirin qeyri-millətin nümayəndəsi ilə ailə həyatı qurmasına təəssüflənsəm də,
bu haqda ona heç nə demədim.
Əmimin vəfatının səkkizinci günü o, Tümenə qayıtdı.
Yola düşərkən çox qəmgin və kədərli idi. Düşünürdüm ki, əmimin vəfatı ona pis təsir
edib. “Əmidostumgilə görə narahat olma.
Biz buradayıq, nə lazım olsa, kömək edəcəyik”
— dedim.
Həmin vaxtdan Zakir rayona qayıtmamışdı. Bu müddətdə
mənim işlədiyim idarə ləğv olunmuşdu. Ailəmi saxlamaq üçün kiçik bir mağaza
açmışdım və burada alış-veriş edirdim. İxtisasım üzrə çalışmasam da, Allaha
şükür edirdim ki, bir tikə çörəyə görə kiməsə möhtac deyiləm.
Teleqram məni çox narahat etdi. Əmioğluma nə olub,
bəlkə, başında bir məcara var. İşin-gücün bu vədəsində Moskvaya gedib-qayıtmaq
üçün “bir ətək” pul lazım
olsa da, tərəddüd yeri deyildi.
Çətinliklə bilet tapdım və ertəsi gün Moskvaya uça bildim. Ürəyimdən
qara qanlar keçirdi. Yəqin, yazığın başında bir iş var… Yoxsa o, məni narahat
etməz, — düşünürdüm.
Təyyarədən düşüb birbaşa mehmanxanaya
getdim. Qapını döydüm. Bircə dəqiqə keçməmiş qapı açıldı. Əmioğlumdu — Şükür
Allaha, lap yaxşı görünür. Sevincimdən gözlərim yaşardı. Qucaqlaşdıq, öpüşdük.
O, xidmətçi qadına qəhvə gətizdirdi.
Oturub xeyli söhbət etdik. Zakir imkanlı kommersant olmuşdu. Moskvada və Tümendə
mağazaları, yanacaqdoldurma məntəqələri, bir neçə yerdə evi var. Əmanət
kitabçasındakı məbləği mənə göstərəndə əmioğlumun bu qədər pulu olduğuna
sevindim. Sonra o, təzəcə aldığı “Mersedes” maşınının rahatlığından söz açdı. Mən
onun uğurlarına şad olduğumu bildirdim.
Zakir mənə suallar verib yaşayışımla,
ailəmlə, işimlə maraqlandı. Mən onun suallarına
heç nəyi artırıb-əksiltmədən
cavab verdim.
Gözləyirdim ki, Zakir mətləb üstünə tez
gəlsin, nə lazımdırsa desin, məsləhətləşək və çıxış yolu tapaq.
Birdən Zakir qəh-qəhə ilə güldü:
— Deməli, bir həsirsən, bir də Məmmədnəsir. Gördün
ki, cücəni payızda sayarlar? Bax mənim
var-dövlətimə. Yadında saxla, həmişə sənin vəziyyətin yaxşı olub, indi isə mənim
vəziyyətim səninkindən yaxşıdır. Özü də
qat-qat…
Üzünə baxdım, hər rəngə çalırdı, gözlərindəki qeyri-adi parıltıdan sanki
ilan zəhəri tökülürdü.
Özümü güclə toplayıb ayağa qalxdım:
— Bəs,məni bura nə üçün çağırmısan?
Sənə səndən üstün olduğumu başa salmaq üçün.
Həmin
dəhşətli anlar məni necə də sarsıtdı. Hirsimdən az qaldım ki, dəli olum. Tez-tələsik mehmanxananı tərk etdim. Elə
həmin gün Bakıya qayıtdım. Bir neçə gün özümə gələ bilmədim. Əmioğlumun-doğma
bir adamın nankorluğu məni çox sarsıtmışdı. Həmin vaxtdan nə qədər keçsə də, Zakirin hərəkətini unuda bilmir, qəlbimdə
ona qarşı olan bütün yaxşı hislərin məhv
olduğunu başa düşürəm. Amma təəssüf edirəm. Gərək belə olmayaydı.
Kardeş Türkiye Cümhuriyetinin Tokat şehrinde yayınlanan TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisi Hakem Heyeti üyesi, Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-az.com) Türkiye Cümhuriyeti üzere temsilcisi Dos. Dr Alpaslan DEMİR HOCAMIZın yeni kitapı yayında.
Kardeş Türkiye Cümhuriyetinin Tokat şehrinde yayınlanan TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisi Hakem Heyeti üyesi, Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-az.com) Türkiye Cümhuriyeti üzere temsilcisi Dos. Dr Alpaslan DEMİR HOCAMIZın yeni kitapı yayında.
Neçə il bundan əvvəl qonşumuz Süleyman
kişinin xəstəliyi kənd camaatını heyrətləndirmişdi. İş burasındaydı ki,
Süleyman kişinin mərəzi hər kəsin düçar ola biləcəyi xəstəliklərdən deyildi.
Kişi evə-eşiyə sığışmır, “Vallah, qulağımda saat var, gecə-gündüz tıq-tıq
tıqqıldayır” — deyirdi. Arvad-uşaq, qohum-qonşu zənn edirdi ki, kişinin başına
hava gəlib.
Kişi isə əsla başına hava gələnə oxşamırdı.
Yeyir, içir, hamı kimi söhbət edir, yalnız qulağındakı saatdan şikayətlənirdi.
O, həkimlərə müraciət etdi. Xəstəni bu həkim yoxladı, o həkim müayinə etdi, heç bir şey başa düşmədilər.
Daş atıb başlarını tutdular ki, sən nə danışırsan, qulağına nəsə səs dəyib, heç
qulaqda da saat olar?
Süleyman kişi isə qəti əmin idi ki,
qulağının içində saat var. Rayon həkimləri nə bilirlər ki?.. Ona görə qərara gəldi
ki, Bakıya getsin. Orada yaxşı həkimlər çoxdur. Əmioğlu Salmanın şəhərdə yaxşı
dostları var. Bir yerdə getsələr, pis
olmaz.
Belə də etdilər.
Allah atana rəhmət eləsin! Mən and-aman edirəm ki,
qulağımda saat var, məni ələ salırlar. Başına dönüm, məni bu bəladan xilas elə,
nə lazımdırsa, verəcəyəm, təki canım rahat olsun, — Süleyman kişi həkimə
yalvardı.
Xəstəni
guya müayinə edən həkim köhnə tanışı Salmana göz vurub:
—Əşi, bu mənim əlimdə çətin iş deyil. Cərrahiyyə
əməliyyatına hazırsan? Qorxmursan ki?
Əlbəttə, hazıram, nədən qorxacağam ki?
Cərrahiyyə
əməliyyatı uğurla keçdi. Xəstənin qulağından bir mexaniki saat çıxdı. Süleyman
kişi bir neçə gündən sonra kəndə qayıtdı.
Onu yoluxmağa gələnlər saatı görüb bunu
möcüzə hesab edirdilər. Süleyman kişi çox
rahat gəzir, hara getsə, Ənvər həkimi tərifləyirdi.
Bu hadisədən bir neçə il keçmişdi.Bir dəfə
Süleyman kişi paydan-parçadan götürüb
Ənvər həkimi görmək üçün Bakıya getdi. Həkim onu gülər üzlə qarşıladı:
Hə, necəsən, saat qulağında taqqıldamır ki?
Allah səni saxlasın. Ölənəcən sənə duaçıyam.
Birdən
həkim qəh-qəhə ilə güldü:
— Ay Süleyman, heç qulaqdan da saat çıxar? O
vaxt mən sənə narkoz verib qulağında yalandan əməliyyat aparmışdım ki, inanasan ki, saat qulağından çıxıb. O saat mənim
köhnə saatım idi.
Birdən
Süleyman kişi qışqırdı:
—Necə? Məni aldatmısan? Aman Allah, yenə qulağımdakı saat başladı işləməyə,
tıq-tıq… İndi mən nə edəcəyəm.
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
PƏRVƏRDİGARA
/”Düşüncələrim” * silsiləsindən/
Hər bir qəbahətdən, suçdan,günahdan, Hər damla göz yaşı, çəkilən ahdan, Cavabdeh bizlərik, çıxmasın yaddan, Köçməmiş qaranlıq, o qorxunc gora- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Günahın anlamır, günahkar nadan, Əl çəkmir haramdan, qandan,qadadan. Hər imkan veribdir uca Yaradan, Getməyək dərgaha biz üzü qara- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Aldanıb həyatın cah-cəlalına, Məhəbbət yaranır dünya malına. Heç kəs güvənməsin zora, puluna, Var dövlət daşınmır gora, məzara- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Insan olan gərək üzü ağ gəzə, Alın yazısına,qismətə dözə. Sonunda möhtacıq beş arşın bezə, Etibar yox Dövran, ətdən divara- Bizi islah etsin Pərvərdigara…
HAQQIN MİZANI
/”Düşüncələrim” – silsiləsindən/
Dünyamız olubdur fırıldaq, yalan, Abır, ismət, əxlaq, edilib talan. Nə varsa yox olub əcdaddan qalan, Qoruya bilmirik Tanrı yazanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Artır bəyaz saçlar ağıllı başda, Bu hala qəlb nədir, əriyər daş da. Bəllərdik ərləri, mərdi savaşda, Kilkilər ram edir nərə, sazanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Yalan ayaq açır, hətta yeriyir, Iblis bic-bic gülür, eyləyir seyir. Yalançı doğruya şər, böhtan deyir, Islah etmək üçün yolun azanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Zaman mürgüləyir, yuxuya dalib, Aqillər, adillər kənarda qalıb. Gülzar bağçalıqda, alaq kök salıb, Yazımız görməmiş vaxtsız xəzanı- Allahım, qurulsun Haqqın mızanı.
Nələri görməyib bu qoca Turan, Bizə kömək olsun müqəddəs Quran. Əl açıb dərgaha yalvarır Dövran:- Qoy çəksin suçlular haqlı cəzanı- Allahın, qurulsun Haqqın mizanı..
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
HAQQIN DƏRGAHI
/”Düşüncələrim” – silsiləsindən/
Hər məzar bir qapı, Haqq dünyasına, Torpaq qapılara qıfıl, baş daşı. Buradan keçərlər can bahasına, O an başa çatar bir ömrün yaşı.
Başlanar əbədi axirət yolu, Əməli bələdçi olar insana. Olarlar səssizcə imanın qulu, Məhşər xofu düşər, burda hər cana.
Haqqdan uzaq düşən bənizlər solar, Tutqun bulud kimi üzləri gülməz. Hamı bir geyimdə, bərabər olar, Kimsə bir kimsəyə hökm edə bilməz.
Sirat üstün açar suçun, günahın, Tük qədər vəbal da gözdən yayılmaz. Sözü keçməz bəyin, xaqanın, şahın, Ruha sahib çıxar ibadət, namaz.
Məşhurluq başqa, hünər başqa Bir dəfə 7 şairin şeirləşdiyi məclisdə Seyyid Əzim Şirvani də iştirak edirmiş. Əbdülxaliq Cənnətinin hamıya üstün gəldiyini görən Seyyid Əzim demişdir: -Təəccüb edirəm ki, bunlar hamısı məşhur ikən, siz nə üçün belə kəmnam qalmısınız? Əbdülxaliq Cənnəti bu suala velə cavab vermişdir: -Kiminin məşhurəti olur, kiminin hünəri! O zamandan 150 ilə yaxın vaxt keçib. Amma bu gün də Azərbaycan poeziyası eyni ağrını yaşayır.
Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası ciddi karantin rejiminə dəstək olaraq “Vətənimizə virtual səyahət” layihəsi çərçivəsində növbəti videoçarxı hazırladı. Koronavirusa görə evdə qalan əhali üçün növbəti virtual səyahət qədim və müasirliyin gözəlliyini özündə əks etdirən İsmayıllı rayonunadır.
Videoçarxda ilk olaraq, İsmayıllı rayonunun ərazisi
və əhalisi haqqında ümumi məlumat toplanmış və təbiətinin geniş təsviri
verilmişdir. Topçu, Buynuz, Diyallı, Talıstan, Qalıncaq, Basqal və digər qalın,
böyük su saxlayıcı qabiliyyəti ilə seçilən meşələrin, Babadağ, Əsəddağ, Şahnəzərdağ,
Niyaldağ, Fit dağ, Küpüc dağ, Qabandağ, Uçital dağ, Novdağı, Səlim Soltan dağı
kimi əzəmətli, uca dağların, Ağsuçay, Əyriçay, Sulutçay, Talıstançayı, Lüloçay,
Kişlərçay, Ax-ox çayı, Girdimançay, Ağçay və s. suyu gur olan çayların, Qalacıqdağ, Brovdaldağ, İstisu kimi şəlalələrin,
Qozlu, Şirin su, Qoşabulaq, Cənnət və s. suyu təmiz bulaqların adları qeyd
olunmuş və izləyicilər üçün fotoları toplanmışdır.
Videoçarxda İsmayıllının zəngin meşə örtüyündə
və digər yamac ərazilərində bitən göyrüş, palıd, vələs, yabanı püstə, ardıc,
xan çinar, qızılağac, pəl, qulançar, mayaotu, mərəfcə, sumax, kaprifol, andız,
düyəmə və b.
bitkilərlə təbiətə xüsusi rəng qatan florası, həmin ərazilərdə məskunlaşan adi
və oxlu kirpi, yazıpişiyi, köngər, Qafqaz tetrası, toğlugötürən quş, qırğı
dimdikli tetraçalar, qonur ayı və digər heyvanlardan ibarət olan faunası
fotoları ilə birlikdə əks olunmuşdur.
Videoçarxın davamında qədimliyi ilə fərqlənən Cavanşir qalası (VI-VII əsr), Fit qalası (VII
əsr), Xanagah Qız qalası (VII-VIII əsr),
Girdiman qalası (XI-XII əsr), Xan qalası, məscidlər və digər tarixi abidələrin, bununla yanaşı müasir
binaların, muzeylərin, ziyarətgahların
fotoları da təqdim olunmuşdur. Ziyarətgahlar sırasında Talıstan kəndində yerləşən
Papaq piri, Əhən kəndində yerləşən Əhən Piri, Qalıçaq kəndində yerləşən Yel və
Axund Baba pirləri ilə yanaşı ziyarət edilən digər pirlərində fotoları
verilmişdir.
Xalçaçılığı ilə seçilən İsmayıllı rayonuna məxsus
Şirvan, Pərvan, Qollu çiçək, Dağlı çiçəyi, Pərvədil, Zeyvə kimi xalçaların
fotoları əks olunmuşdur.
İsmayıllının tarixi və müasir görkəmli şəxsiyyətlərin
siyahısı videoçarxda qeyd olunmuşdur.
Videoçarxın sonunda bir-birindən fərqli ləzzətləri
ilə seçilən mətbəxinə aid pip dolması, səməni halvası, Basqal halvası, həlim
aşı, səbzi-plov, döşəməli plov, pəl qutabı, umac, xəmrəli, fəsəli, sac içi,
lobya turşusu və başqa yeməklərin adları
verilmiş, həmçinin fotoları da təqdim edilmişdir.
Təqdim olunan videoçarxın giriş hissəsi Pünhan
İsmayılovun səsləndirdiyi “Ay İsmayıllı” şeiri, davamında isə Kamilə Nəbiyevanın
mahnısı verilmişdir.
İsmayıllı rayonu ilə bağlı olan videoçarx
aşağıdakı linkdə yerləşdirilib:
https://www.youtube.com/watch?v=WGDKr0SoTS4
“Vətənimizə
virtual səyahət” adlı layihəyə daxil olan videoçarxları “Kitabsevər uşaqlar”
Facebook səhifəsində və YouTube kanalında da izləmək mümkündür.
Bakı
şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana
Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası “Ölkəmizi
tanıyaq” layihəsini davam edərək “Vətənimizə virtual səyahət”
layihəsi çərçivəsində növbəti turun
videoçarxını təqdim edir. Təbiətinin gözəlliyi, tarixinin qədimliyi ilə
diqqəti cəlbedən Quba, Gəncə, Bərdə, Ucar, Xızı, Daşkəsən, Tovuz, Göyçay,
Samux, Qax rayonları
kimi Ağcabədi də özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə seçilir. Növbəti turumuz iri məskən
mənasını daşıyan Ağcabədi rayonunadır.
Videoçarxın
giriş hissəsində Azərbaycan Respublikasının xəritəsində Ağcabədi rayonunun ərazisi
verilmiş, daha sonra rayon haqqında ümumi məlumat əks edilmişdir. Məlumata əsasən, Ağcabədi
rayonu inzibati ərazi vahidi kimi 1930-cu ildə təşkil olunmuş, 1963-cü ildə isə
ləğv olunaraq Ağdam rayonunun tabeliyinə verilmiş, 1965-ci ildə isə yenidən
müstəqil rayon olmuşdur. Ağcabədi rayonunun Bərdə, Zərdab, Ağdam, Xocavənd,
Beyləqan rayonları ilə həmsərhəd olduğu da qeyd edilib.
İzləyicilərə
təqdim olunan videoçarxda Ağcabədinin iri yaşayış məntəqələri olan – Ağcabədi şəhəri,
Hindarx qəsəbəsi, Hüsülü, Qaravəlli, Təzəkənd, Kəbirli, Minəxorlu və s. kimi kəndlərinin,
bu zonalara aid olan muzeylər və müasir binaların siyahısı verilmiş, qeyd edilən
ərazilərin fotoları da toplanmışdır. Ağcabədi ərazisində fəaliyyət göstərən
Ağcabədi Süd Emalı Zavodu, Ağcabədi Un və
Çörək Məmulatları Zavodunun fotoları da izləyicilərə təqdim olunmuşdur.
Videoçarxda
rayonun eneolit, tunc, antik və orta əsrlər dövrünə aid olan qədim yaşayış yerlərinin
qalıqları, orta əsrlərə aid daşdan yonulmuş formalı baş daşları və qəbirstanlıqlar
əks olunmuşdur.
Ağcabədinin
görkəmli şəxsiyyətlərindən Əfrasiyab Bədəlbəyli, Şəmsi Bədəlbəyli, Vasif Adıgözəlov
kimi bəstəkarların, Könül Kərimova, Tağı Salehov kimi müğənnilərin, 1966-cı ildə
futbol üzrə Dünya
çempionatının final oynunda hakim olan
Tofiq Bəhramovun və digərlərinin videoçarxda adları qeyd edilmişdir.
Ağcabədinin
həmçinin rəngarəng flora və faunası, özünə xas olan mətbəxi, keçmişi ilə maraq hissi doğuran
tarixi, memarlıq və incəsənət abidələri, XIX əsrə aid kitab da videoçarxda öz
yerini almışdır.
Videoçarx “Ağcabədi” mahnısı ilə müşayiət olunur.
Videoçarx YouTube-da yerləşdirilib
https://www.youtube.com/watch?v=NEJU3H5g_ss
“Kitabsevər uşaqlar” Facebook səhifəsində və
YouTube kanalında da hazırlanmış videoçarxları izləmək mümkündür.
Layihə əsasında Azərbaycanın rayonları haqqında
silsilə videoçarxlar hazırlanmaqda davam edir.
Bakı şəhər Mədəniyyət
Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Xızı rayon Mərkəzi
Kitabxanası ilə birgə layihə əsasında görkəmli
oftalmoloq, əməkdar elm xadimi, akademik Zərifə Əziz qızı Əliyevanın anadan
olmasının 97-ci il dönümünə həsr olunmuş
videoçarx hazırladı. Videoçarx Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, ulu
öndər Heydər Əliyevin 15 aprel 1997-ci il tarixində söylədiyi: “ZƏRİFƏ XANIMIN
XATİRƏSİ BİZİM QƏLBİMİZDƏ, NƏİNKİ BİZİM QƏLBİMİZDƏ, BİZİM AİLƏNİN BÜTÜN GƏLƏCƏK
DAVAMÇILARININ QƏLBİNDƏ DAİM YAŞAYACAQDIR”, – sözlərli ilə başlanır.
Videoçaxda
Zərifə xanım Əliyevanın Azərbaycanda oftalmologiya elminin inkişafında müstəsna xidmətləri qeyd
olunub: vaxtilə Azərbaycanda geniş yayılmış traxomanın, kimya və elektron
sənayelərində peşə fəaliyyəti ilə bağlı göz xəstəliklərinin öyrənilməsi,
profilaktikası və müalicəsi ilə bağlı ciddi tədqiqatlar aparması. Daha sonra
qeyd olunub ki, akademik Z.Əliyeva 12 monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitinin,
150-yə yaxın elmi işin, 1 ixtira və 12 səmərələşdirici təklifin müəllifi
olmuşdur.
Videoçarxı izləyənlər
akademik Zərifə Əliyevanın Ümumittifaq Oftalmoloqlar Cəmiyyəti Rəyasət
Heyətinin, Sovet Sülhü Müdafiə Komitəsinin, Azərbaycan Oftalmologiya Cəmiyyəti
İdarə Heyətinin, Moskvada nəşr olunan «Вестник
офтальмологии» (“Vestnik
oftalmologii”) jurnalının redaksiya heyətinin üzvü olduğu haqda
məlumat alırlar.
Burada Azərbaycan
Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin akademik Z.Əliyevanın 90 illik yubileyində (27
aprel 2013-cü il) söylədiyi sitat verilmişdir: “Alim kimi Zərifə xanım çox
böyük zirvələrə çata bilmişdir. Onun əsərləri, elmi monoqrafiyaları bu gün də
öz aktuallığını itirmir. Bir alim kimi Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi
üzvü seçilmişdir, eyni zamanda, Sövet İttifaqının oftalmologiya elmində ən yüksək
mükafatı olan Averbax mükafatına layiq görülmüşdür”.
Videoçarxda Zərifə
xanım Əliyava haqqında yazıldığı kitablar, onun
yubileyi ilə əlaqədar buraxılmış poçt markaları, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya
İnstitutunun qarşısındakı və Bakıdakı
yaşadığı evin üzərində barelyefləri, İrpendəki (Ukrayna) büstü və çoxlu sayda maraqlı
fotolar yerləşdirilmişdir.
“Gənlər Şəhəri” Sumqayıtda fəaliyyət göstərən Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin aprel sayı işıq üzü görüb. Həmişə olduğu kimi, bu dəfə də “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin səhifələrində bir-birindən maraqlı yazılar yer alıb.
Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin basçısı İsaqov Malik Xizir oğlunun Qubadlılara göstərdiyi diqqət və qayğı adıçəkilən mətbu orqanın diqqət mərkəzində saxladığı və daimi olaraq, işıqlandırdığı məsələlərdən biridir.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın “Poçtalyona məktub” adlı şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 17-ci sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Şəfa Vəliyevanın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” dərgisində (Tokat şəhəri) 40. sayısında “Ən sadə şəkil” hekayəsi dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, şairə-publisist, gənc xanım yazar Şəfa Eyvazın “Bu axşam” şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 19-cu sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb. “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevadır.
Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Şəfa Eyvazın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin (Tokat şəhəri) 41. sayısında “Ehtiyac” şeiri dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
27 aprel 2020-ci il tarixində AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun onlayn iclası keçirilib. İclası giriş sözü ilə AMEA-nın birinci vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli açıb. İclasda İnstitutun rəhbər işçiləri, şöbə müdirləri və digər əməkdaşlar iştirak ediblər. Akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ölkəmizdə koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısının alınması ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər və qarşıda duran vəzifələr barəsində ətraflı çıxış edib. Akademik qeyd edib ki, dünya üçün böyük bir bəla olan karonavirus hadisəsini üçüncü dünya müharibəsi kimi də mənalandıra bilərik. “Qəfildən gələn bu müharibə dünya ölkələrini çox çətin vəziyyətə saldı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin vaxtında həyata keçirdiyi qabaqlayıcı tədbirlər ölkəmizin bu çətin sınaqdan uğurla çıxmasını təmin etdi. Zəruri izoliyasiya tədbirlərinin görülməsi vətəndaşlarımızı qorudu. Xəstəxanalarımızın, sosial təcrid müəsisələrinin yetərincə olması Azərbaycanın xilasına xidmət edib. Dünyanın hər yerində olduğu kimi Azərbaycanda da koronavirusa yoluxmuş həkimlər oldu. Bu çətin günlərdə həkimlərimiz böyük fədakarlıqlar göstərdilər. Ölkə başçısı sosial təcrid prosesini Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinə həvalə etdi. Azərbaycan polisi də yüksək səviyyədə mədəniyyət nümayiş etdirərək həm qanunlara ciddi əməl etdi, həm də maarifləndirmə işlərində fəallıq göstərdi. Operativ qərargahın da bu dövrlərdə gördüyü işləri yüksək qiymətləndirmək lazımdır. Əsl fədakarlıqlar göstərmiş tibb işçilərinin obrazı ilə yanaşı, Azərbaycan polisi haqqında yeni əsərlərin yaranması vacibdir. Pandemiya dövrünün gözəgörünməyən qəhrəmanlarının ədəbiyyatda obrazları yaradılmalıdır. Cənab Prezidentin xalqı öz ətrafında birləşdirmək məharəti həm ədəbiyyatşünaslıqda, həm də publisistikada əksini tapmalıdır. Yazılacaq həmin əsərlərin qiymətləndirilməsi də ədəbiyyatşünasların borcudur. Bu çətin günlərdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının sədri İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Türk Şurasının onlayn şəkildə fövqəladə Zirvə görüşünün keçirilməsi bu istiqamətdə nümunəvi ilk addım oldu”. Akademik İsa Həbibbəyli Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi tədqiqat şöbələrinin pandemiya dövründə elmi-tədqiqat fəaliyyətlərini davam etdirdiklərini diqqətə çatdırıb. Bu dövrdə İnstitut internet resurslarından istifadə etməklə öz işini kordinasiyalı şəkildə davam etdirib. İnstitutun www.literature.az saytı operativ şəkildə əməkdaşların məqalələrini, zəruri elmi informasiyaları paylaşıb. Akademik İsa Həbibbəyli bu dövrdə özünün fəaliyyəti ilə bağlı Beynəlxalq Türk Akademiyasının təşəbbüsü ilə Türk Dünyası Elmlər Akademiyaları Birliyinin videokonfransında iştirak etdiyini, qədim türk sivilizasiyasının və yazı mədəniyyətinin əsas abidələrindən biri, UNESCO-nun 2020-ci il yubileylər siyahısına salınan Tonyukuk abidəsinin 1300 illiyinə həsr edilmiş Beynəlxalq onlayn konfransında çıxış etdiyini vurğulayıb. Akademik çıxışının sonunda “…hesab edirəm ki, mərhələ-mərhələ Azərbaycanda normal həyat öz axarına düşəcək. Həm Akademiyada, həm də İnstitutumuzda əvvəlki qaynar iş rejimi bərpa olunacaq”- deyə bildirib. Sonra İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru, dosent Əlizadə Əsgərli çıxış edərək “Ədəbi proses-2019” yaradıcılıq müşavirəsinə hazırlığın vəziyyəti, Əziz Mirəhmədov haqqında kitabın və Məhəmməd Hadi ilə bağlı məqalələrin toplanması işinin gedişatı barəsində məlumat verib. Digər elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı “Azərbaycan altmışıncıları” kollektiv monoqrafiyasının hazırlanması, Molla Pənah Vaqifin həyatı və yaradıcılığından bəhs edən kitabın üzərində aparılan işlər barəsində danışıb. O, bildirib ki, akademik İsa Həbibbəylinin tapşırıqlarına uyğun olaraq İnstitut əməkdaşları ilə daim əlaqə saxlanılıb. İnstitutun elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Həsənli “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının iki buraxılışının hazırlandığını, özünün Çingiz Aytmatovun həyatı və yaradıcılığı haqqında monoqrafiyasını tamamladığını və İnstitut direktorunun tapşırıqlarını lazımınca yerinə yetirməyə çalışdığını bildirib. Direktor müavini Rəşad Qasımov da karantin dövründə həyata keçirilən bir sıra işlər barəsində məlumat verib. İnstitutun Təhsil şöbəsinin müdiri, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin “Dünya ədəbiyyatı” jurnalının Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu ilə birgə Xüsusi buraxılışının nəşrə hazırlanmasının son vəziyyəti barədə fikirlərini bölüşüb. Ortaq başlanğıc və intibah dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor İmamverdi Həmidov “Əfzələddin Xaqani: həyatı və yaradıcılığı” kollektiv monoqrafiyasının nəşrə hazırlanması və Əmir Xosrov Dəhləvi haqqında əsərin tamamlanmaq üzrə olmasını diqqətə çatdırıb. Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Məmməd Əliyev İnstitutun “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının görkəmli qazax şairi Abay Kunanbayevə həsr olunmuş Xüsusi buraxılışı üçün məqalələrin yazılması və redaktə olunması prosesindən danışıb. Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, professor Bədirxan Əhmədov şöbə əməkdaşlarının fəaliyyəti haqqında danışıb. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, professor Tahirə Məmməd Şamil Salmanov haqqında məqalələr toplusunu hazırladıqlarını, Füzulişünaslıq sektorunun müdiri, filologiya elmləri doktoru Ataəmi Mirzəyev Məhəmməd Füzuli haqqında monoqrafiyanın üzərində işlərin yekunlaşdığını nəzərə çatdırıb, Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusifli Ədəbi tənqid şöbəsinə həvalə olunmuş “Ədəbi proses-2019” yaradıcılıq müşavirəsinə hazırlığın vəziyyəti haqqında və bu il dramaturgiya ilə bağlı məruzəni özü hazırladığını, bunlardan əlavə Əli İldırımoğlu haqqında kitabının çapda oluğunu, başqa bir monoqrafiya üzərində işlədiyini bildirib. Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, Vüqar Əhməd şöbənin hazırladığı “Molla Nəsrəddin” ensiklopediyasının son redaktə işləri, yeni çap olunmuş “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi və öz romanları haqqında danışıb. İnstitutun nəzdindəki müdafiə şurasının elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru İsmixan Osmanlı Dissertasiya şurasının fəaliyyəti və üzərində işlədiyi kitablar haqqında məlumat verib. Azərbaycan – Türkmənistan – Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Almaz Binnətova İnstitutun “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının Azərbaycan-Özbəkistan ədəbi əlaqələrinə həsr olunmuş Xüsusi buraxılışının nəşrə hazırlanması və iştirak etdiyi Nəvai Dövlət Pedaqoji İnstitutunda “Təhsildə müəllim-tələbə sistemi – keyfiyyət və səmərəliliyin qarantıdır” mövzusunda və Buxara Dövlət Universitetində keçirilən “Müasir filologiyada inteqrasiya prosesləri” adlı elmi konfranslar barədə danışıb. İnsitutun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova “Xanımana Əlibəyli: həyatı və yaradıcılığı” monoqrafiyasının nəşrə hazırlanması vəziyyəti haqqında söz açıb. Daha sonra çıxış edənlər Nizamişünaslıq şöbəsindən filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəhra Allahverdiyeva, Beynəlxalq şöbənin müdiri, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Xanım Zairova, Elmi nəşrlər və proqnozlaşdırma şöbəsinin müdiri, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Töhfə Talıbova, Dünya ədəbiyyatı şöbəsindən, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Şükufə Vəliyeva, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Gülnar Qasımlı, Direktor köməkçisi Pənah Hacıyev bu dövrdə fəaliyyətləri ilə bağlı məlumat veriblər. Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun farsdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Səbinə Əhmədovanın “Qarabağ ədəbi-mədəni mühiti (XIX əsrin ikinci yarısı – XX əsrin əvvəlləri)” adlı monoqrafiyası çapdan çıxıb. İnstitutdan bildirilib ki, kitabda XIX əsrin ikinci yarısında və XX əsrin əvvəllərində Qarabağ ədəbi mühitində yetişən sənətkarlar barədə oçerklər təqdim olunub. Qarabağda doğulub böyümüş, yaşayıb-yaratmış şairlər, nasirlər və publisistlərin yaradıcılığına ayrı-ayrı oçerklərdə ümumi nəzər salınıb, bu vaxta qədər tədqiqatdan kənarda qalmış məsələlərə toxunulub, təhlillər aparılıb. Oçerklər həmin dövrlərdə Qarabağ ədəbi mühitinin aparıcı simalarından olan Qasım bəy Zakir, Sədi Sani Qarabaği, Mir Möhsün Nəvvab, Xurşidbanu Natəvan, Növbəri, Həsənəli xan Qaradaği, Abdulla bəy Asi, Mir Mehdi Xəzani, Xarrat Qulu, Məşədi Məhəmməd Bülbül, Nəcəf bəy Vəzirov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Firidun bəy Köçərli, Üzeyir Hacıbəyli və digər şəxsiyyətlərə həsr olunub. Nəşrin elmi məsləhətçisi Əlyazmalar İnstitutunun direktoru, akademik Teymur Kərimli, ön sözün müəllifi filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Yaqub Babayevdir. Kitabın rəyçiləri filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Raqub Kərimov və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülbəniz Babayeva, elmi redaktoru isə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əzizağa Nəcəfzadədir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsi tərəfindən “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi nəşr edilib. “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının 23 yanvar 2020-ci il tarixli, 1 saylı qərarı ilə çap olunub. Nəşrin elmi redaktoru və ön sözün müəllifi Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəylidir. Kitab akademik İsa Həbibbəylinin “Ədəbiyyatın inkişafında mətbuat faktoru” adlı yazısı ilə açılır. “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunan, 168 səhifədən ibarət kitabın tərtib edəni Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, Vüqar Əhməddir. Rəyçilər isə filologiya elmləri doktoru, professor Cahangir Məmmədli və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülbəniz Babayevadır. Məqalələr toplusunda institut və şöbənin elmi əməkdaşlarından Vüqar Əhmədin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə publisistika”, Elçin Mehrəliyevin “Azərbaycan”ın bayramı Azərbaycan ədəbiyyatında bayramdır”, Elmira Qasımovanın “Hacı Səlim Səyyahın gizlin imzaları”, Rauf Sadıxovun “Hacı İbrahim Qasımovun bədii yaradıcılığı”, Gülbəniz Babayevanın “Satirik poeziyada işlədilən klassik şeir şəkilləri (“Molla Nəsrəddin” jurnalı əsasında)”, Loğman Rəşidzadənin “Əli İldırımoğlunun publisistikası”, Səadət Vahabovanın “Sarıqamış uğursuzluğu, rus və erməni genosidinin Ömər Faiq publisistikasında şərhi”, Dilbər Rzayevanın “Gəncəli Səbahının publisistikası”, Gülnar Qasımlının “Vilayət Quliyevin “Atatürk və Əhməd Ağaoğlu” kitabı”, Təhminə Vəliyevanın “Əhməd bəy Ağaoğlunun memuar irsində mövzu və problematika” kimi məqalələri yer almışdır.
Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazar Vüqar Əhmədin “Son nəfəsədək Azərbaycan” romanı təkrar çap olunub. İkinci dəfə nəşr olunan əsər arxiv materialları və tarixi sənədlərə istinadən yazılmışdır. Roman ilk dəfə 22 noyabr 2013-cü il “Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Sərəncamı”na müvafiq olaraq çap edilib. Təkrar nəşr isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə irsinin yorulmaz tədqiqatçısı, professor Şirməmməd Hüseynovun xatirəsinə ehtiram olaraq işıq üzü görüb. Kitabın ön sözünün müəllifi Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşı, Şirməmməd Hüseynovun həyat yoldaşı Ülkər Hüseynovadır. “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunan, 340 səhifədən ibarət əsər müəllifin 40-cı kitabı və üçüncü romanıdır. Romanda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycana göstərdiyi danılmaz xidmətlər, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini yaradanların heyrətamiz vətənpərvərliyi, fövqəladə siyasi fəaliyyətləri və digər maraqlı tarixi faktlar, macəralı səhnələr, dramatik lövhələr yer almışdır.
Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
I
Qaçaq Nəbinin əlindən Nikolay padşahın canı cəzana gəlmişdi. Gündə Peterburqdan Gorusa möhürlü paket gəlirdi ki, ya Qaçaq Nəbini öldürüb, ölüsü barəsində mənə tel vurun, ya da onu diri-diri tutub hüzuruma göndərin!.. Bundan başqa, Nikolay padşah Qaçaq Nəbinin başını gətirən hər hansı bir adama kisə-kisə qızıl da vəd edirdi. El-oba Nəbini öz gözünün didəsi kimi qoruyub saxlasa da, Sarımsaq oğlu kimi şeytan-şuğul bu qızıl vədindən ötrü işə girişirdi. Zəngəzur naçalniki Səlim bəydən tutmuş, onun pristavlarına, koxalarına, yasavullarına qədər böyük bir mahalın divanı yerindən tərpənib Nəbini izləməyə başlamışdı. Hələ üstəlik Naxçıvan, İrəvan naçalnikləri də Qaçaq Nəbinin ardınca adam salmışdılar. Divan adamı əldə çıraq Qaçaq Nəbini axtarır, padşahın qabağında qulluq göstərib ondan kisə-kisı qızıl, bir də medal almaq istəyirdi. Xəlvəti işə girişən şeytan-şuğul kar görməyəndə toplu-tüfəngli padşah qoşunu hərəkətə gəlir, bölük-bölük saldat, dəstə-dəstə kazak yeriyirdi. Həcəri yanına alan Nəbi də şimşək kimi buradan vurub, oradan çıxır, divanı dəli eləyib dalınca oynadırdı... Qaçaq Nəbinin sorağı bir gün Gorusun başı Salvartı yaylağının Üçtəpəsindən, ikinci günü Naxçıvanın qaşı Qanlı göldən, Ərəfsədən, üçüncü günü Qafanın kəlləsi Nənəbaladan, Xustubdan, dördüncü günü Şuşa qalasının bəndərgahları – Kirsdən, Sağsağanlıdan, Sarı Babadan, Əsgərandan gəlirdi... Arakəsməyə düşən vaxtında da Nəbi başını itirmir, igidlərini bənd-bərəyə düzür, onların üstlərinə gələn yağı-düşməni qırıb tökürdülər. Təzə qüvvə gələnə kimi Nəbi igidlərini aradan çıxarır, özü də yel qanadlı Bozatın belinə qalxıb Aynalını ata-ata gözdən itirdi. Belə olanda Nəbinin şöhrəti birə-min yayılır, adı-sanı dildən-dilə dolanır, nəinki Zəngəzurda, Naxçıvanda, Qarabağda, Şəkidə, Şirvanda, gəncədə, Şəmsəddində, bütün Qaf elində sinəsi qabaran hər kəs Nəbidən danışırdı. Dağlarda tütək çalan çiyni yapıncılı çobanlardan, çadırlarda dastan açan əli sazlı aşıqlara qədər hamı Nəbinin şəninə söz qoşur, Həcəri tərif eləyir, Aynalıdan söhbət salıb Bozatın oldırım qaçarağını vəsf eləyirdi. Belə olduqda, yenə də xəbər-xəbərə calanır, Peterburqa çatır, Nikolay padşahın cini vurub kəlləsinə çıxırdı:
- Bu Qaçaq Nəbi Qafqazda bizdən ötəri bir Puqaçov olmasınmı? – deyə padşah bığını gəmirirdi: - Bu azar bir də yenidən Rusiyaya yayılmasınmı?
Bu barədə hamıdan artıq döşünə döyüb, padşaha söz verən Zəngəzur naçalniki Səlim bəy bilmirdi nə eyləsin, gündən-günə qəzəblənən padşaha hansı üzlə cavab versin? Gorus naçalnikindən başlayıb, Gəncə qubernatorundan ötüb, Tiflisdəki sərdara qədər padşaha hey xəbər yazılır, yuxarıdan hey fərman gəlirdi. Bütün divan bir də bir-birinə dəyir, padşahın şəkli asılan otaqları qışqırtı-bağırtı doldurur, bir də toplu-tüfəngli qoşun Qaçaq Nəbinin üstünə yeridilir, nağaralar döyülüb şeypurlar çalınır, boz şinelli saldat, bəydən, xandan, hampadan düzələn tüfəng-tapançalı atlı dağ-daşı bürüyürdü. Bütün bərələr, bəndərgahlar kəsilir, qanadlı quşun qaçmağı üçün bir yer buraxılmırdı. Hər yana, hər yerə ətdən çəpər çəkilir: “Bu dəfə daha Qaçaq Nəbinin yüz canı olsa, birisi salamat qurtarmaz”, - deyə hamıdan artlq Səlim bəy sevinir, medal üçün sinəsini arıtlayıb: “Burdan vurun, ordan tutun!” – deyib kəkələnir, dərisinə sığmırdı. Ancaq yenə Qaçaq Nəbi divana aman vermir, düşmənə qan ağladırdı. Belə olanda Səlim bəy qarışıq bütün divanın ümidi daşa dəyib dəryadakı sal buz kimi sınır. Yenə də padşaha qara xəbər gedirdi: bu qədər öldü, bu qədər yaralandı, ancaq Qaçaq Nəbi qaçıb aradan çıxdı... Belə bir xəbərdən sonra padşah da saqqalını dartışdırıb:
- Nə oldu bir qara tatar bu qədər qoşunun, yaraqlının qabağından qaçıb qurtardı? – deyə bar-bar bağırır, əfsərlərinin üstünə acıqlanırdı: - By vəhşi Qafqazın dağlarını topla düzəltdirmək gərəkdir!..
Ancaq kim nə təhər əlhaya düşsə də, el-oba sevinir, Qaçaq Nəbinin şəninə məclislər quruluq, bu dava barəsində də təzə-təzə söz qoşulub nəğmələr, havalar yaranır, Səlim bəyin isə bağrı çatlayır, ödü ağzına gəlirdi.
Padşaha yazılan, Peterburqa göndərilən son bir məlumatda deyilirdi: daha Qafqazda duruş gətirməyən, başının dəstəsini itirən Nəbi qaçıb İran-Turana adladı!
Bu gözlənilməz xəbərdən şad-xürrəm olan padşah xüsusi namələr yazıb, Tehranda əyləşən şahənşaha, İstanbulda oturan sultana göndərdi ki, bəs ayıq-sayıq durun, mənim məmləkətimdən qaçan Nəbi daha sizin ölkədə şuluqluq törədib, azar-bezar salmasın, “torpaq-torpaq!” deyə mujiklərinizin, rəncbərlərinizin, dehqanlarınızın ağızlarına dil atıb, sizin ellərə qırmızı dilli alov yaymasın. Rəiyyətlərinizi yuxudan qaldırıb məşriqə Puqaçov azarını keçirməsin... Bir də padşah hər iki kağızın ayağında öz dəst-xəttilə yazırdı ki, bəs biləsiniz ki, “Kəsik baş söyləməz!” Necə olsa Nəbini öldürün, başını nizəyə taxıb mənə göndərin ki, mən də iki ağırı xəzinənizə qızıl göndərim!..
II
Əslinə gələndə Qaçaq Nəbi nə İranda, nə də Turanda idi, yazın bu gümrah çağında Sarı baba dağında , Pəri çınqılının ətəyində idi. Arakəsmədən çıxan Nəbi, divanı dalınca oynadıb ağzını İran sərhəddinə, Araz çayına salıb, bir göz qırpımında başının dəstəsilə Kirs dağı yuxarı qalxıb, Turşsudan keçib burda əyləşmişdi. Nəbi həm burada dincəlmək, həm də düşmənin gözünə dəyməmək üçün öz igidlərini ikibir, üçbir daha uzaqlara, başı qarlı dağların arasındakı alaçıqlara, çadırlara göndərmişdi. Bu dəfə, o, Həcəri yanına alıb burada, Pəri çınqılının ayağında, durnagözlü Ağbulaq çeşməsinin başında, talada qalmışdı. Yaxın obada yaşayan Sarımsaq oğlu, özünü Nəbiyə ürəyi yanan göstərib, qılığına girmiş, Nəbi ilə Həcər üçün yaxşı bir çadır qurmuşdu.
- Dincini al, ay Nəbi, el üçün ağlayanın gözü kor olar, - deyən Sarımsaq oğlu dönüb Həcəri gözdən keçirmiş, sağ əlini sürməyi papağına aparmışdı. – Mən kişiyəm. Mənə çox ağır gəlir ki, bu boyda naçalnikdən tutmuş Fitilbörk padşahına qədər, bütün divan bir müsürman zənəninə xətir-hörmət qoymur!.. Elə mən də bu işlərdən sonra fikrə düşmüşəm ki, kəfəni boynuma salıb, sizə qoşulum, namus-qeyrət yolunda özümü qurban verim!..
Ancaq yağlı dillər tökən Sarımsaq oğlunu neçə gün sonra görməyən Qaçaq Nəbi ağ çadırı söküb, ağac-uğacına qədər pöhrəlikdə gizlətmişdi. O, xəncəri ilə ağacların qol-budağını qırıb aralıda, sərt yerdə göy bir dəyə qurmuşdu. Davadan çıxan, divanı İran-Turana azdıran Qaçaq Nəbi burada Həcərlə dincəlir, onu savaşlardan salamat çıxaran Bozata tumar verir, arpa əvəzinə kişmiş yedizdirirdi...Qaçaq Nəbi heç bir zaman öz sayıqlığını əldən qoymur, Aynalını götürüb qaş qaralınca bəndərgahda durur, Həcərin keşiyini çəkirdi. Yuxusunu alan Həcər də gün çırtar-çırtmaz yerindən qalxıb, ərinin keşiyində dayanırdı. Gözlərinin acısını alan Nəbi, gün yağlanmamışdan durur, həndəvərə göz gəzdirir, Həcərin: “Ay Nəbi, niyə yatmırsan?” sorğusuna qarşı “Çuğul ölməyib” deyə cavab verirdi. Nəbi birdən dərin fikrə gedir, qənşərindəki başı qarlı Çalbayır dağlarına, bu dağların döşündə tikilən koma-koma alaçıqlara, yal-yamacı bürüyən sürülərə, naxırlara, ilxılara, qıjıltı ilə gedən çaylara, qayalardan çağlayıb tökülən şəlalələrə tamaşa edirdi. Sonra aşağı: öz obasına, gündə bir qısqıya qoyulan Mollu kəndinə, geniş Yazı düzəninə, qıvrıla-qıvrıla axıb Araza tökülən Həkəri çayına baxırdı...Nəbi dönüb üzüyuxarı Pəri çınqılına, bu çınqıllığın ayağında, taladan qaynayan Ağbulaq çeşməsinə nəzər salırdı. Yazın belə gül-gülü dindirib, bülbül-bülbülü səsləyən çağında, Nəbi də, Həcər də bu səfalı aləmə baxır, ancaq darıxa-darıxa nəfəs alırdılar. Sonra Nəbi qəmə-kədərə yol vermək istəməyib, ötən dava-dalaşdan söz açır, Həcəri oxşayıb:
“Qoy sənə desinlər, ay Qaçaq Nəbi,
Həcəri özündən, ay qoçaq Nəbi”, -
deyə Bozatı süzürdü...
Həcərə ürək-dirək verən Nəbi yerindən qəfil sıçrayıb Ayanlını götürdü, nəyisə duymuş kimi, cəld yan-yörəni gözdən keçirdi. Bozatın məxmər çulunu aldı. Üzəngisi gümüş kimi parıldayan yəhəri onun belinə qoydu. Gözləri qızaran Bozat qulaqlarını qoşalayıb Pəri çınqılına baxmağa başladı.
- Nə oldu, bəyəm? – deyə Həcər də səksəkəyə düşdü.
- Ehtiyat igidin yaraşığıdır! – deyə Nəbi şahin gözlərini bir daha ətrafa gəzdirdi.
- Axı, indi birdən nə duydun, ay Nəbi?
- Ürəyimə nəsə damdı... – deyə Nəbi döndü, Həcərin əlini öz əllərinin içinə aldı: - Görürsənmi, Bozat necə də gözləri yana-yana Pəri çinqili yuxarı baxır?
- Yəqin, Bozat yəhərləndiyinə görə huyuxubdur!
- Bəs sən seyrəksaqqal Sarımsaq oğlunu unutmusanmı? – deyə Nəbi, Bozatı dırnaqlarına qədər tumarlayan, sonra da yarınıb-yaltaqlanan, gözləri göyərə-göyərə gülümsəyən, neçə gündən bəri gözə dəyməyən donqabelə işarə edirdi: - Bəs sən demirsənmi hanı o qurumsaq oğlu?..
- Mən sənə deyəndə, ay Nəbi, qoy Aynalını götürüb o uçurumun başında bu seyrəksaqqalı rədd eləyim cəhənnəminə, niyə qoymurdun?
- O bizi duz-çörəklə qarşılamışdı, - deyə Nəbi artıq yaşıl yarpaqları qurumağa başlayan dəyənin qapısını göstərdi, - gör hələ nə qədər lavaş, soyutma ət qalıbdır?!
- Elə mən də Sarımsaq oğlunun səxavətindən şübhələnmişdim, - deyə Həcərin sifəti tutulmağa başlayırdı.
- Mənim dalağım çox yamanca sancır! – Nəbi hələ sözünü qurtarmamış, Həcər yaxınlaşan hənirtini alıb o yana boylandı, işin nə yerdə olduğunu duyan Nəbi tez xurcunu götürdü, çulu büküb atın tərkinə bağladı. Sonra dönüb bu dar ayaqda Həcəri bir daha diqqətlə gözdən keçirdi. Həcər də Nəbi kimi qısqıvraq geyinmişdi. Onun başında xurmayı papaq, ayaqlarında qəhvəyi məst, qılçalarında ipək şalvar, əynində gödəkçə vardı. Onlar bir-birlərinə baxır, gözlərilə bir-birlərinə ürək-dirək verirdilər...
III
Sarıbaba dağını padşah qoşunu tutmuşdu. Baxan deyərdi, yaşıl meşədəki yarpaqların sayı var, qoşunun sayı-hesabı yoxdur. Padşahdan qorxan Səlim bəy var gücünü budəfəki mühasirəyə qoymuşdu. Belə olsun ki, Səlim bəy bu dəfə Nəbini, Həcəri də diri-diri tutub Fitilbörkə aparsın. Padşahın hüzuruna üzüağ çıxsın. Padşah da üzüqara naçalnikin günahından keçsin, sarımtıl bığları titrəyə-titrəyə doyunca gülsün, sonra “yesirləri” tumanı yerlə sürünən, uzunquyruq xanımına göstərib, Səlim bəyin sinəsinə də kök bir medal yapışdırsın, ciblərini də xəzinənin qızılı ilə doldursun. Özünü də böyüdüb birbaş lap Gəncə qubernatı qoysun...
Ağbulaq çeşməsinin başında öz əli ilə qurduğu ağ çadırı görə bilməyən Sarımsaq oğlu lap mat qalmışdı.
- Bəs hanı o ağ çadır, ədə Sarımsaq oğlu? – deyə iştahası küsməyə başlayan Səlim bəy dilləndi: - Yoxsa səni qara-zad basırmış, ədə?!
- Padşahın cıqqasına and olsun ki, mənim dediklərimdə heç bir yalan yoxdur, - deyə Sarımsaq oğlu titrək əlini qaldırıb göstərdi, - bax düz orada, Ağbulaq çeşməsinin başında!.. Özüm də xörəklərini-yeməklərini qəsdən artıq eləmişəm ki, daha arxayın düşüb buranın tərkini qılmasınlar!
- Bəc indi?.. Bəs indi? – deyə əvvəlki xəyalının bir göz qırpımında alt-üst olduğunu görən naçalnik, Sarımsaq oğlunun bığ-saqqalını yoluşdurmağa başladı: - Bəs hanı, hanı Nəbi, hanı Həcər, ay qurumsaq oğlu?
- Bəlkə, yenə də onlar öz yerlərini dəyişiblər? – Bığ-saqqalı yolunan, gözləri yaşaran çuğul, naçalnikin tutqun sifətindən rəhm umdu. – Mən hansı ağızla, hansı cürətlə sizin kimi divan bəyini aldada bilərəm?
- Onlar əsla Qafqazda deyillər! – deyə naçalnik öz əli ilə yazıb padşaha göndərdiyi yalan məlumatı doğrultmaq istəyirdi. – İndi Qaçaq Nəbi də, onun canı-ciyəri Həcər də, başının dəstəsi də ya İrandadır, ya da Turanda!
- Belə olsa, naçalnik, bəs mən necə olcağam? – deyə Sarımsaq oğlu titrəməyə başladı. – Onlar burada olmasalar, bəs necə... olacaq, ağa?
- Onda mən sənin bu heyvərə kərtənkələ dərini diri-diri boğazından çıxardacağam! – Naçalnik xəbərçinin boğazından yapışınca, onun bərələn gözləri kəlləsinə çıxdı: - Bax, əgər belə olsa, qoşunu səfbəsəf düzdürüb, Bu Sarıbaba dağının başında səni öz əlimlə güllələyib, it meyitini də bu Pəri çınqılın təpəsindən üzüaşağı tullatdıracağam!..
Belə də, elə də tülkünün toyu idi... Sarımsaq oğlu canını dişinə tutub daha da irəli yeridi, vaxtı ilə qurduğu çadırın yerinə gəldi, bu aranı yoxladı, öz əli ilə gətirdiyi soyutmanın sür-sümüyünü iylədi, top meşəyə göz gəzdirdi, yarpaqları quruyan yaşıl dəyə, yəhərlənən Bozat gözlərinə dəyincə cəld çevrilib qaçmaq istədi, ancaq Nəbinin Aynalısı açıldı. Donqabel kişi papaq kimi göyə qalxıb yerə düşdü. Bir göz qırpımında naçalnikin bədəninə buz doldu. Az qala Səlim bəyin nitqi tutulmuşdu. Bu güllə səsinə hər yandan qoşun yeriyincə Nəbi Bozatın belinə qalxdı, Həcəri də tərkinə aldı, atı ağ çınqılılıq yuxarı buraxdı. Hər yandan açılan min-min güllə, ardı-arası kəsilmədən döyülən nağara, Bozata qartal kimi qanad verdi, ağ duman Pəri çınqılını deyil, Sarı baba dağını bürüdü...
Qızışan qoşun Pəri çınqılına yürüş elədi. Qədəmləri titrəyən Səlim bəy də irəllədi. Ancaq onlar Nəbinin qurduğu yaşıl dəyənin içini boş, Pəri çınqılını isə ağ duman içində gördülər.
Çınqıllıq yuxarı qanadlanan Bozat çoxdan Sarı baba dağının gədiyini aşmışdı. Güllə səslərini eşidən dəstə dayanmayıb, Nəbinin müəyyən etdiyi yerə toplandı. Bu dəfə, doğrudan da, öz başının dəstəsilə “Təbriz!” deyə yol aldı. Sınıq düşən Səlim bəy suyu süzülə-süzülə Gorusa qayıdıb, istər-istəməz Peterburqa bir də xəbər yazdı. O yazdı ki, bizim böyük şahımız, sizin hüzurunuzda çox böyük qələt eləmişik, başımızı daşın böyrünə döymüşük. Qaçaq Nəbi nə İranda, nə də Turanda imiş. Burada, Zəngəzur dağlarında imiş. Bu “qara xəbər” padşaha çatar-çatmaz o, Tiflisə sərdarın üstünə tel çəkdi ki, bəs durmayın, cəld tərpənin, güclü qoşun yeridin, bütün dağları tutun, Pəri çınqılını üzük qaşı kimi mühasirəyə alın, elə edin ki, quş da səkə bilməsin. O Qaçaq Nəbi girinizə keçən kimi onun o güllə batmayan tilsimli Bozatının şəklini də aldırıb mənə göndərin! Göndərin ki, mən də Peterburqda olan əcnəbilərə göstərim ki, bəs Qafqaz nədi, Pəri çınqılı deyilən nə... Bax, Pəri çınqılını dırmaşan Bozat budur!.. Baxın, görün, Nəbi, Həcər necə vəhşidirlər ki, onlar belə quşqonmaz sıldırımdan da çəkinmirlər...
Ancaq padşah necə filirləşsə də, nə cür tədbir töksə də, Arazı bir göz qırpımında uçub keçən Bozat dəstənin qabağını çəkib çoxdan Təbrizə yetişmişdi.
Bi tayda elat arasında, alaçıqlarda, sıldırım dağlarda, şiş daşlarda danışıq Nəbidən, Həcərdən, Bozatdan gedir; hər yandan el axın-axın gəlib Sarı baba dağına qalxır, dağın haçasından ağ muncuq kimi üzü aşağı axan Pəri çınqılına baxır, sanki onların qarşısında Bozat bir də qartal kimi qanadlanıb Pəri çınqılı yuxarı çıxırdı...
Ötən ilin son gecəsi filmi rejissor Gülbəniz Əzimzadə tərəfindən 1983-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film anaya, evin ocağını sönməyə qoymayan, əmin-amanlıq və sakitliyi qoruyan qadına həsr olunmuşdur. Bu, qadın filmidir. Psixoloji film yazıçı Anarın eyniadlı pyesi əsasında ekranlaşdırılmışdır. Film Mərkəzi televiziyanın (Moskva) sifarişi ilə çəkilmişdir. Filmdə hadisələr yeni il ərəfəsində baş versə də bir çox səhnələr, məsələn, filmin başlanğıcındakı ilk səhnə avqust ayında çəkilmişdir. Film “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Əsas rolları Elmira Şabanova, Kamil Zöhrabov, Maya İsgəndərova, Ayan Mirqasımova, Elman Allahverdiyev ifa edirlər.[1]
Film anaya, evin ocağını sönməyə qoymayan, əmin-amanlıq və sakitliyi qoruyan qadına həsr olunmuşdur. Bu, qadın filmidir. Burada ideyalar, ab-hava, hisslər atılan addımların məntiqi davamı ilə bağlıdır. Obrazlar qalereyası: ana, övladları: Gülarə (Maya İsgəndərova), Dilarə (Ayan Mirqasımova), Rüstəm (Kamil Zöhrabov), Tofiq (Elman Allahverdiyev) onların hamısı spesifik qadın problemləri ilə bağlıdırlar. Uşaqlar böyüyür, hərə bir tərəfə çıxıb gedir, analar isə tək qalırlar. Bəlkə buna görə uşaqlarını artıq neçə illərdir ki, atasız böyüdən Həmidə xanım (Elmira Şabanova) yeni il gecəsi öz taleyi haqqında belə səmimi söhbət açır…[2]
Meşədə qəribə bir sükut vardı. Nə bir quş ötürdü, nə bir yarpaq tərpənirdi. Meşəbəyi Mirqasım yəhərdə çəpəki oturub, papağının dalını qaldırıb mahnı oxuyurdu. Ancaq bu dəfə kefdən oxumurdu. Bu dəfə meşəbəyinin sözləri nə qədər oynaqdısa, səsi bir o qədər qəmli idi. Kədərli demək olmaz. Çünki bu altmış yaşlı, pəhləvan cüssəli adam məhz kədərə qalib gəlmək niyyətilə papağının dalını qaldırıb: “Çərşənbə günündə, çeşmə başında gözüm bir alagöz xanıma düşdü”, – deyirdi. “Qaşını oynatdı, gözündən güldü”, – deyirdi, özünün isə gözləri tez-tez dolub boşalırdı. Çünki bu gün meşəbəyi meşə ilə vidalaşmağa çıxmışdı.
Mahnı axıra çatdı. Meşəbəyinin yadına bir bayatı düşdü. Ancaq o, ayrılıqdan, ölümdən danışan bu bayatını dərhal unutmağa çalışdı. Səhərdən-axşamacan, bəzən hətta gecə yarısınacan çiynində gəzdirdiyi, sanki bədəninin ayrılmaz bir əzasına çevrilmiş çantası indi çiynini üzüb salırdı. Yayın otuz-otuz beş dərəcə istisində belə geyməyə adət etdiyi çəkmələri indi, bu sərin payız günündə elə bil oda dönüb ayaqlarını yandırırdı.
Lakin meşəbəyi dərhal bunları da unutmağa çalışdı.
Papağını bu dəfə arxaya itələyib yəhərdə qamətini düzəltdi, şeh və xəzəl qoxusu ilə dolu havada dərindən nəfəs aldı, altından keçdiyi qoca palıdın yarpaqlarına, sonra göy ürgənin dərisi işıldayan, dolu, qüvvətli çiyninə və dalğalı yalına baxdı.
– Belə-belə işlər, ay göy ürgə! Belə-belə işlər! – deyə altmış yaşında birinci dəfə burada öz-özünə danışmağa başladı:
– Deməli, bu gecə yatırıq, qalxırıq, bu da eləyir iki gün. Üç deyən gün lent kəsilir, şlüz açılır, su gəlir, meşəmiz qalır suyun altında…
«Anamın kitabı»- 1920-ci ildə Cəlil Məmmədquluzadə tərəfindən qələmə alınıb.
Cəlil Məmmədquluzadənin bu dram əsəri XX əsrin əvvəllərindəki Azərbaycan cəmiyyəti, xüsusilə də Azərbaycan ziyalıları haqqındadır. Pyesin əsas ideyası Vətənə, xalqa, ana dilinə sadiq olmağa çağırışdır. Əsərdə müxtəlif dövlətlərə meyli olan ziyalıların səhv yol tutduqları tənqid olunur. Müəllifə görə, xalqın nicat yolu kiminsə, hansı dövlətinsə ağuşuna atılmaq yox, Vətən ideyası ətrafında birləşməkdədir.
Əsərdəki hadisələr son nəticədə Vətəni təmsil edən Ananın, yəni Zəhrabəyim surətinin üzərində mərkəzləşir. Oğullarının bir-biri ilə dil tapa bilməmələri ananı dərdə salır. Ananın sözlərinin təsirsiz qaldığını görən Gülbahar qardaşlarının bir-biri ilə yadlaşmasında onların kitablarını günahkar bilir. Buna görə də o həmin kitabları yandlıraraq, anasının qoynunda gəzdirdiyi vəsiyyəti oxuyur. Müəllifin «Anamın kitabı» rəmzi adını verdiyi bu kitab əslində Vətənin kitabıdır. Kitabda ata öz övladlarına Ana ətrafında birləşməyi vəsiyyət edir.
Cəlil Məmmədquluzadənin «Anamın kitabı»pyesi yüksək ideyasına və dərin məzmununa görə bu gün də böyük tərbiyəvi əhəmiyyət daşıyır…
Amalımız, əfkarımız ifnayi-vətəndir, Kinü qərəzü hirs bizə rahi-bədəndir,
Əfal yox, ancaq işimiz lafi-dəhəndir,
Dünyadə əsarətlə bütün kam alırız biz, Qafqazlılarız, yol kəsiriz, nam alırız biz.
Əqrəb kimi neştər gücü var dırnağımızda, İslam susuz olsa, su yox bardağımızda, Hər küncdə min tülkü yatıb çardağımızda, Min hiylə qurub rütbəvü ikram alırız biz, Qafqazlılarız, yol kəsiriz, nam alırız biz.
Qafqazlı adı aləmə ikrah rəsandır, Quldur, qoçumuz zülmdə məşhuri-cahandır, Kim dersə tərəqqi edəriz, məncə, yalandır, Bəxlü həsədə adət edib kam alırız biz, Qafqazlılarız, yol kəsiriz, nam alırız biz.
Biz xoşlamanıq dərsi ki, min məktəb açılsın, Gər min də maarif sözü dünyaya saçılsın, Məktəbdə nə hörmət ki, о samana qaçılsın? Meyxanada votqa vurarız, kam alırız biz, Qafqazlılarız, məst olarız, nam alırız biz.
Avropalı öz millətin ihya edir, etsin, Şənü şərəfi-qövmünü ihya edir, etsin, İnsanlıq adın dəhrdə ibqa edir, etsin, Qəflətdə yatıb, ad batırıb, nam alırız biz, Başa yumuruq zolladırız, kam alırız biz.
– Qalx, oğlum! Səndən başqa hamı hazırdır, arabamız da gəlib, – dedi.
Dərhal dimdik qalxdım. Paltarımı geydim. Əl-üzümü yudum. Bir fincan çay içər-içməz pilləkənləri gup-gup başıaşağı
endim. Öküz arabası qapımızın ağzında durur, arabaçı Salman kişi də şeyləri üsulluca arabaya yerləşdirirdi.Artıq, hərəkət edəcəyik… Sevinirəm… Ailəmizin hamısı aşağıda idi. Hətta Mərmər adlı ağ pişiyimi, sarı, iri tüklü toyuğumu cücələri ilə bərabər bir səbət içində götürmüşdük. Necə sevinməyim?! Hamımız arabaya doluşduq. Salman kişi də arabanın boynuna oturdu: “Həm… Hof” edib əlindəki uzun qırmancını havada bir neçə kərə şaqqıldatdı. Araba hərəkət etməyə başladı.
Atam da ata minib, yanımızca gəlirdi. Şəhərin iri, geniş küçələri ilə gedirik. Hər zaman gözümüzün alışdığı geniş küçələr, böyük evlər, iri şüşəli mağazalar…
Araba şəhərdən çıxarkən günəş yenicə çırtır, şərqi bürüyən qırmızılıqdan üfüqlərdəki dağ silsiləsi kimi görünən buludlar əlvan rənglərə boyanırdı.
Şəhərin tozlu, gurultulu küçələrindən, isti havasından get-gedə uzaqlaşırdıq.
Arabamız iki tərəfi ağac, əkin və bostanla bəzənmiş bir yolla gedirdi.
Azərbaycan!.. Doğma vətənimin gözəl təbiəti vardır. Səhərlərə məxsus olan nəsimdən arabir yarpaqlar qımıldanır, tarlalara, təpələrə, çöllərə xalı kimi döşənmiş lətif, yumşaq otlar, çiçəklər, dəniz kimi dalğalanır, yaşıl yarpaqlar arasına sığınmış quşcuğazlar səs-səsə verib ötüşürdü. Göz işlədikcə açıqlıq, yaşıllıq, dərəlik, təpəlik, irəlilədikcə qarşımızda bir-birindən daha gözəl təbiət, daha canlı lövhələr açılır. İri, kələ-kötür, ətəkləri qaratikan kolları ilə döşənmiş dağlar arasından yuxarı qalxdıqca təbiət və hava bütün başqalaşır, insan ürəkdolusu nəfəs alır.
Yumşaq otların, əlvan çiçəklərin, dağ nanələrinin gözəl qoxudundan insan bihuş olurdu.
Dağların ardı-arası kəsilmir, zəncir kimi bir-birinə hörülmüş, bir-birini qucaqlamış kimi durur. Qocaman bir dağın təpəsinə qalxdıq. Qarşımıza daha böyük bir dağ çıxdı. Bu dağı da aşdıq, çiçəklər səltənəti kimi bir açıqlığa çıxdıq. Bu yer qalın, sıx meşəlik, çılpaq qayalıq, uçurumlu dərələrlə qucaqlaşmışdı. Uzaqda bir təpə ətəyində beş-on alaçıqdan ibarət bir oba görünürdü. Artıq yetişmişdik. Sevincimdən atılıb-düşürdüm.
Yaxınlaşınca bizi ən əvvəl bir çoban köpəyi qarşıladı. It qara ağzını açıb hürür və üstümüzə atılırdı.
OBA
Obaya yaxınlaşdıqca uşaqlar, bir neçə yaşlı qadın və kişi qarşımıza çıxdı. Qoca hamısından əvvəl irəliləyib, salam verdi. Sallaq, iri dodaqlarında, yanları cizgilərlə örtülmüş kiçik gözlərində, sümükləri qalxıq, ətli, qırmızı üzündə bir təbəssüm vardı. O, yumru başlı çomağına söykənərək:
– Sizi dünən gözləyirdik, xoş gəldiniz! – dedi
Atam:
– Sağ ol, Kərim baba, dünən olmaseın, bu gün olsun, – deyə cavab verdi.
Bu aralıq, qadınlar da yetişib arabamızı araya aldılar, anamla görüşdülər. Atam gülə-gülə:
Ay Kərim baba, Ayrım qızı ilə necə keçinirsən? – deyə soruşdu:
Kərim baba iri, sallaq dodaqlarını geniş açaraq, gözlərini daha da qıydı:
– Ağzında “Ayrım qızı” deyirsən, necə keçinəcəyik, itlə pişik kimi.
Atam yaşlı adamlarla əylənməyi çox sevərdi.
Qırx beş-əlli yaşında, qısaboylu, sağlam və ağzı yaşmaqlı bir qadın yaxınlaşıb, atama salam verdi. Atam onunla rəsmi görüşdükdən sonra gülə-gülə dedi:
– Ayrım qızı bax, yetişər-yetişməz Kərim baba səndən şikayət edir.
Ayrım qızı kiçik və yanları ətli gözləri ilə gülümsəyərək:
– Qoy istədiyi qədər şikayət etsin, nənəmiz Həvva Adəmi cənnətdən çıxartdığı üçün kişilər bizimlə heç bir zaman barışmayacaqlar, – dedi.
ALAÇIĞIMIZ
Arabamız bir alaçığın ağzında durdu. Yerə endik… Bizi keçədən qayrılmış bir alaçığa gətirdilər. Bir anda kənd qadınları və uşaqları ətrafımızı aldılar.
Qadınlar anamla öpüşür, danışır, gülüşürdülər. Uşaqlar isə inci kimi düzülmüş ağ dişlərini göstərərək, mənimlə danışmaq, oynamaq istədiklərini anladırdılar. Mən isə utancaq bir uşaq olduğumdan anamın yanında büzüşüb durur, arabir onların təbəssümlərində iştirak edir kimi görünürdüm. Atam da alaçığın böyründə Kərim baba ilə köhnə bir palazın üstündə oturub, söhbət edirdi. O gün hava çox isti idi.
Günəş yandırırdı. Bir tərəfdən, alaçıq içinə doluşmuş bu qədər adamın ağır nəfəsi, o biri tərəfdən alaçıq gecələrinin başçatladan havasından nəfəs almaq mümkün deyildi. Yaxşı ki, bu hal çox sürmədi. Bayırdan Kərim babanın: “Qonaqları çox incitməyin, yoldan gəliblər, qoyun bir az rahat olsunlar” deməsi ilə adamlar yavaş-yavaş çəkilməyə başladılar. Bir azdan sonra kasıb bir süfrə açıldı; yeyib qalxandan sonra atam Kərim babnı səslədi:
– Ay Kərim, bizi alaçıq üçün çubuq hazırlamısanmı?
Kərim baba soyuq bir halda:
– Bilmirəm bu oxumuşların səbri nə üçün az olur? Gəldiyiniz indidir, nə xəbər? – dedi.
Atam:
– Vaxt keçir, hər halda alaçıq hazır olmalıdır, – dedi.
Kərim baba:
– Nəyinə gərək, axşama qədər sən alaçığını məndən istə, mənim əlimdə o nə çətin işdir?! Hələ ağacları dünən qırıb hazırlamışam, – cavabını verdi.
Ayrım qızı:
– Çox öyünmə, dünən zor-güc ağacları mən kəsdirdim; sənə qalsa idi, kim bilir, indi də hazır olmayacaqdı.
O bu sözləri elə bir tərzdə dedi ki, hamı güldü. Atam Kərim baba ilə alaçıq qurmağa getdi. Alaçığımız obadan bir az uzaq, atamın bəyəndiyi axar-baxarlı, gözəl bir yerdə quruldu. Bir saat sonra alaçığımıza köçdük.
MƏŞĞƏLƏLƏRİM
Yavaş-yavaş oba uşaqlarına alışdım. Hər gün çayımı içər-içməz alaçıqdan çıxardım. Uşaqları tapıb çiyələk, göbələk toplamağa, ya dərədə balıq tutmağa gedərdik. Bu dərə başdan-başa su qaynağı idi. Hər ağacın, hər daşın dibində su sızırdı. Daşların, ağacların dibini qazar, ətrafına çay daşları yığıb, bulaq qayırardıq. Hər birimiz tapdığımız bulağa öz adımızı verərdik. Elə gün olurdu ki, səhərdən axşamadək o dərədə yalqız gəzərdim. Gözəl çiçəklərdən, bulaqlardan, yaşıllıqlardan doymaz, ayrılmazdım. Arabir də meşədə quş yuvası axtarmağa gedərdik.
Mənim quş balasına olan məhəbətimi oxuculara qələmlə anlada bilməyəcəyəm. Bu kiçik, məsum heyvanları dəlicisinə sevərdim. Bir quş balası tapdıqda o qədər sevinərdim ki, dünyalara sığmazdım. Anam, atam: “Oğul, bu heyvanları əsir etmə, burax, yazıqdırlar” – deyə nə qədər israr edərdilərsə də ağlayıb, yalvarıb onları zor-güc razı edərdim. Bu quş balalarını fındıq çubuqlarından qayırdığım bir nəfəs içində bəsləyirdim.
Şəhərdən gətirdiyim toyuğumun cücələri böyümüş, tüklənmiş, xoruzu, fərəsi bəlli olmuşdu. Kiçik bacımla hər birimiz bir xoruz və bir fərə seçmişdik.
Çadırımızın dörd bir yanı açıqlıq, çalılıq[i] olduğundantoyuq cücələri ilə o açıqlıqda gəzişir, qurd-quş, çəyirtkə tutub yeyir və çalıların altında eşələnirdi. Ovcumu dənlə doldurub “dü-dü-dü!” – deyə səslədiyim zaman görməliydiniz, hər yerdə olsalar, qala üzərinə yürüş edən qalib bir ordu kimi uçaraq, qoşaraq ətrafımı alırdılar.
Mən onları aldadırmışam kimi əlimi arxamda gizlədərdim. Hamısı boyunlarını bükərək, gözlərini aşağıdan-yuxarıya üzümə dikib baxardı. Bilsəniz, o məsum baxışlar qəlbimə nə qədər toxunardı! Biixtiyar ovcumdakı dəni yerə səpərdim. Cücələr bir-birini döşləyərək, dimdikləyərək səpdiyim dəni dənlərdilər.
Alaçığımızın böyründə bunlara kiçik bir hin qayırmışdım; tülkü qorxusundan hinin ağzını gecələr böyük bir daşla örtürdüm. Günlərimin çoxunu bu heyvanlarla keçirərdim.
SƏHƏRLƏRİM, AXŞAMLARIM
Bu yerlərin səhərləri, axşamları mənə hər şeyi unutdururdu. Axşamlar qoyun-quzu mələşə-mələşə obaya dönərkən, səsdən qulaq tutulurdu. Xüsusən yavaş-yavaş nəfəs alan səhərlərin, axşamların qanadları ucundan yayılan sərinlik, dağ çiçəklərinin, çökə ağaclarının rayihəsi, qoruqlarda, tarlalarda biçilmiş təzə otların gözəl ətri, meşənin axşamlara, səhərlərə məxsus rütübət qoxusu, bulaqların şırıltısı, quşların ötüçməsi, quzuların mələşməsi, itlərin hürüşməsi bir-birinə qarışaraq, obaya başqa bir rəng, başqa bir şəkil verirdi. Bir saat əvvəl səssizlikdən ölgün kimi görünən təbiət birdən-birə canlanırdı. Hər şeydə bir yenilik, bir təravət görünürdü. Bundan böyük məşğılı nə ola bilərdi? Dəyənəyi əlimə alıb, obaya gedərdim. Analarını əmməsinlər deyə quzuları, oğlaqları bir ağıla doldururdular. Mən kənd uşaqları ilə ağıla atılıb o şux quzularla doyunca oynar, onlarla bərabər atılıb-düşərdim.
Obanı yenə də həzin bir sükut almış, yalnız ara-sıra çobanların səsi, itlərin hürüşməsi, uşaqıarın bağırtısı eşidilirdi. Bu kiçik heyvanları sevdiyim kimi, çobanlarını da sevər, çox vaxtımı da onlarla keçirərdim. Onların sadə və sərbəst sandığım məişəti xoşuma gələrdi. Hətta o bəxtiyar bildiyim insanlara qibtə edərək, “bu açıq, geniş obalarda, bu gözəl təpələrdə, yaşıl yamaclarda çoban olmaq, pisdirmi?” deyərdim. Mən də kiçik çomağımı alıb, çox zaman onlarla bərabər gedərdim. Qoyunları yamaca yayıb, bir təpədə oturardıq. Çobanlar tütək çalar, həzin mahnı oxuyar, keçmiş günlərdən və gələcəkdən dadlı-dadlı söhbət edirdilər.
Oxunan mahnılarda həm ələm vardı, həm də nəşə. Lakin bu sirri anlamaq üçün mən hələ kiçik idim…
Oruc adlı bir çoban gözəl tütək çalardı. O, tütək çalırkən qoyunlar iştahla otlar, arabir qulaqlarını qırparaq, o səsi dinlərdilər. Hətta Dəmir adlı qıllı, boz köpək də qulaqlarını sallayaraq iri, tüklü quyruğunu yerə çırpa-çırpa başını Orucun ayaqları üstünə qoyub, gözlərini tütəkdən ayırmaz və ara-sıra həzin bir səslə zingildərdi. O çalğıdan, o gözəl səsdən bu heyvan da həzz aldığını bununla anladardı. Gözəl səsin, gözəl çalğının heyvanlara nə qədər böyük təsiri olduğunu gözümlə gördüm: obanın şərq tərəfindən Novçalı adlı bir bulaq var idi. Günortacağı çobanlar sürünü ora aparırdılar. Bir gün sürünü o bulağa sürərkən Oruc təpə başından yoldaşı İlyasa:
– Ay İlyas! Ay İlyas! Bu tütəklə sürünü geri döndərimmi? – dedi.
İlyas cavab verdi:
– Döndərə bilməzsən!
Oruc tütəyi çalmağa başladı. Qoyunlara sanki gizli bir qüvvə dur əmrini verdi. Hamısı bir şeydən hürkmüş kimi durdu. Qulaqlarını qırparaq, birdən-birə döndülər, quyruqlarını ata-ata, mələşə-mələşə təpəni başyuxarı dırmandılar. Oruc məğrur bir tövrlə:
– Hə, döndərdimmi? – deyə çomağı qapıb tzəədən sürünü dərəyə sürdü.
KƏRİM BABA
Günlərimin bir qismini də Kərim babailə keçirirdim. Kərim baba altmış yaşlarında, qısaboylu, köksü və kürəkləri enli bir qoca idi. Gözünün yanları iri cizgilərlə örtülmüş və kiçilmişdisə də yenə parlaq idi. Söz söylədiyi zaman daima kiçik gözləri, qalın və iri dodaqları gülərdi. Onun keçirmiş olduğu uzun bir tarixi hər zaman gözlərində oxumaq olurdu. Yaşlı olduğu halda daima açıq, geniş çöllərdə yaşamış bu adamın üzü ətli, yanaqları qıpqırmızı, canı sapsağlam idi. Bu adamın hərəkətindən və simasından gəncliyində çox igid olduğu anlaşılırdı. Indi belə fikri-zikri daima ovda və şikarda idi.
Atasından qalma köhnə tüfəngi var idi. Bu tüfəngin lüləsi kiçik bir top lüləsi qədər idi. Onu hər zaman özü ilə gəzdirər və bir an yanından ayırmazdı. Hər gün silər, təmizlər və arabir dərənin içinə enərək, bir yeri nişan alardı. Nişanladığını vurduqda, bütün arzularına qovuşmuş bəxtiyar bir uşaq kimi sevincindən atılıb-düşərdi. Tüfəngin bir top qədər şiddətli səsindən xoşlanmayan Ayrım qızı arabir Kərim babaya istehza ilə: “Ayıbını yer örtsün, sən heç bildiyindən əl çəkmə! Yaxşı ki dədən Qafar sənə bu qırıq tüfəngi qoyub gedibdir” – deyirkən Kərim baba məğrur bir tövrlə:
– İgid atadan igid oğluna bir tüfəng, bir də at qalar… – cavabını verərdi.
Kərim baba inəkləri cüzi aylıqla güdərdi. Özünün də iki inəyi, dörd-beş qoyunu var idi. Hər gün inəkləri bir yamaca yayıb obaya qayıdardı. Bu işdə ona bəzən kiçik oğlu Vəli də kömək edərdi. Oğul-uşaq zoğal, moruq dərməyə gedərkən Kərim baba da sıradan qalmazdı. O da onların içində olmalı idi. Kərim babanın inəkləri özbaşına buraxması sahiblərinin xoşuna gəlməzdi: lakin o bunlara heç əhəmiyyət verməyib nəşəsini pozma, tütək çalar, sümsü qayırar, hələ bayatı şikəstəsi də ağzından düşməzdi.
AYRIM QIZI
Ayrım qızı qısaboylu, kök bir qadın idi. Kiçik qumral gözləri, ay kimi yuvarlıq üzü var idi; bu çalışqan, namuslu qadının üzündə kişilərə məxsus bir heyrət vardı. Hələ gurlayan səsini hər kəs eşitsə idi, onun bir kişi olduğuna inanardı. Gündüzləri bir yandan bizim evdə çalışıb-çapalayar, bir yandan da öz evinin işlərini görərdi. Meşədən şələ-şələ odun daşıyar, sac asar, çörək bişirər, özgələrinin inəklərini, qoyunlarını sağar, nehrə çalxalayara və yorulmaq nə olduğunu bilməzdi.
Bu vaxta qədər kimsə Ayrım qızından “yoruldum” sözünü eşitməmişdi. Həyat onu belə öyrətmişdi. Onun əsl adı Fatı idi. Atası “ayrım” olduğundan hamı onu “Ayrım qızı” çağırsrdı.
Bu iki adamın təbiəti bir-birinə əsla uymurdu. Onun üçün Ayrım qızı bir yandan Kərim babanın uşaqcasına işlərindən, qəribə hərəkətlərindən darılar, o biri tərəfdən də naxır sahiblərinin töhmət və məzəmmətlərini izzəti-nəfsinə sığışdıra bilmədiyindən Kərim babanın arxasınca hər gün söylənərdi. Kərim baba heç bir şeyə əhəmiyyət vermədiyi kimi buna da əsla əhəmiyyət verməyib nəşəsindən, kefindən qalmazdı.
Bir gün qadınlarla uşaqlar moruq və çiyələk yığmağa getmişdi. Kərim baba sıradan heç qalarmı?! Ayrım qızı Kərim babanın da getdiyini, naxırın başsız qaldığını bilmiş, naxır sahiblərinin acı töhmətini eşitməmək, həm də Kərim babaya acı dərs vermək qəsdi ilə yumru başlı, iri çomağı götürüb özünü naxıra yetirmişdi. Axşamcağı naxırı obaya doğru sürərkən hamı ona tamaşaya çıxdı.
Hətta Kərim baba da tamaşadan qalmadı, uzaqdan laqeyd baxışlarla arvadını seyr etdi. Ayrım qızı əsla tövrünü dəyişməyərək əlində çomaq o inəyin- bu öküzün arxasınca bağıra-bağıra qaçırdı.
Kəndlilərdən biri gülə-gülə Kərim babaya:
– Ay Kərim, ay Kərim! Buna Ayrım qızı deyərlər, adamdan belə hayıf alarlar, bu pəhlvan arvad kişidən artıqdır, – dedi.
Bu sözün Kərim babaya bir milçək vızıltısı qədər təsiri olmadı, gurlayan səsi ilə:
– Mənim kimi kişinin elə də arvadı olar, – deyə cavab verdi.
İKİ PƏHLƏVAN
Sular qaralmağa, günəş yavaş-yavaş meşəli dağların arxasına çəkilməyə başlamışdı. Alaçığın bir tərəfində palaz döşəyib, çay içirdik. Kərim baba da palazın bir ucunda Ayrım qızı ilə yan-yana oturmuşdu. Hər ikisi keçmiş igidliklərindən danışır, öyünməyə və hər biri özünü bəyəndirməyə çalışırdı.
Ayrım qızı Kərim babanı qzışdırmaq fikri ilə əlini onun çiyninə vuraraq deyirdi:
– Bunu görürsüz, aylarca üzünü görməzdim. İşi nə idi? Boşboğazlıq, o qapı-bu qapıda veyl-veyl gəzməkdən başqa əlindən bir iş gəlməzdi, evə gləndə bizə qan qusdurardı. Bir igidliyi, qoçaqlığı olsaydı… Meşədən bir şələ demirəm, bir qucaq odun da gətirməzdi. Odun gətirməyə getsə görərsən beş-on çırpını arxasına alır: “Ayrım qızı, Ayrım qızı! Bunu hara töküm? – deyə bar-bar bağırardı; elə bil ki, mənə baş gətirib. Bu gün meşədən gətirdiyim bu dağ kimi şələni görürsüz ki? Belə şələ gətirsə, kişi deyərəm. Onun hünəri nədir?
Ayrım qızı söylədiyi məğrur bir vəziyyət aldı. Gurlayan səsi ilə Kərim babaya:
– Rəhim ağanın qapısında nehrə çalxaladığımız yadındadır? – dedi.
Kərim baba sükutla başını tərpətdi. Ayrım qızı üstün gəldiyini hiss edərək, özünü doğrultdu, şən və açıq bir sifətlə sözə başladı:
– İkimiz də cavan idik. Rəhim ağanın qapısında qulluq edirdik, bu çoban idi, mən də ağanın inəklərini sağır, yağ-pendirini tuturdum. Qapıda bundan başqa dörd-beş çoban da var idi. Hamısı yeniyetmə, bığıburma oğlanlar idi. Bir gün nehrə çalxalayırdım. Zöhrə xanım da alaçığın ağzında durub baxırdı. Canımız üçün, çobanların hamısını yordum. Bax, bunun özünü elə yordum ki, düşdüyü yerdə qaldı. Zəhra xanım əllərini bir-birinə vurub qaqqıldadı:
– Ay Kərim, çox öyünmə, Ayrım qızı dörd-beş kişiyə dov gəldi – dedi.
Ayrım qızı bu sözləri söylərkən, Kərim baba yetim uşaq kimi başını köksünə dikərək, həzin-həzin dinləyirdi. Ayrım qızının belə öyünməsi, Kərim babanın sükutla büzülüb durması birdən-birə bayaqdan Ayrım qızına qulaq asanların qəhqəhəsinə səbəb oldu. Bu qəhqəhədən Kərim baba özünü bir qədər doğrultdu.
– Ey! Adam qocalanda belə sözləri çox eşidər; mən əgər yazı-pozu bilsəydim, göstərdiyim igidlikləri bir-bir yazar, böyük kitab bağlardım. Insan özünü öyməkdən nə çıxar. Arvad nədir ki, onun igidliyi nə olsun. Hay-hay! Beş-on qoyun sağıb, nehrə çalxalayıb, yağ-pendir tutub, dili ağzına sığmır. Indi mən deyim, sən qulaq as!
PƏLƏNG OVU
Kərim baba söhbətinə belə başladı:
– Bizim Borçalı meşələrində pələng olmadığını bilirsiniz; ancaq qabaq zamanlarda varmış. Qırx-əlli il bundan əvvəl kəndin yaxınlığında bir pələng görünmüşdü. Onun qorxusundan meşəyə heç kəs getmirdi. Bir gün eşitdim ki, kəndin yaxınlığında pələng üç inək parçalayıbdır; ağlım başımdan çıxdı. Tüfəngimi götürüb getdim. Kəndlə pələngin arası beş ağac olardı. Dərəni aşdım. Aşağı uzanan daşlı-qayalı bir dağ ətəyi ilə meşənin içərisinə gedirdim. Günün bu zamanı idi; günəş saralmağa, sular qaralmağa başlamışdı. Pələngi gözdən qaçırmamaq üçün yan-yörəmə baxırdım. Bir də nə gördüm?! Uzaqda iki göz məşəl kimi yanır. Baxdım, pələng idi; o da məni görmüşdü, pəncəsi ilə acıqlı-acıqlı yeri eşir, cırmaqlayırdı.
Bir az da getmişdim ki, birdən-birə pələng yerindən atılıb bağıra-bağıra üstümə gəldi. Bir daşa söykənib, tüfəngimi ona tərəf yönəltdim. Pələngin bir nəcib xasiyyəti var: hücuma başladığı yerdən üz dəfə ovun üstünə atılar. Bu üç dəfənin heç birində ovlaya bilməsə, küsüb gedər. Qalxdığı yerdən iki dəfə üstümə atıldı, üçüncü dəfə az qaldı üstümə düşsün. Tüfəngimi dikəltdim, havada üstümə gəlirkən, qolları arasından nişan aldım. Pələngdən elə bir bağırtı qopdu ki, səsindən dağ-daş titrədi. Gözlərim qaraldı, tüklərim ürpərdi. Elə bil ağaclar, daşlar bir pələng sürüsü olub, üstümə gəlirdi. O iki-üç addım məndən aralı bir qaratikan kolu yanında yıxılıb nərildəyirdi. Iki dəqiqədən sonra canını təslim etdi. Yaxınlaşdım. O igid heyvanı öldürməyimə peşman oldum, ürəyim kövrəldi, gözlərim yaşardı. Tüfəngimi bir tərəfə atıb, qabağında diz çökdüm. Başını qollarım arasına alıb, üzündən-gözündən öpdüm.
Pələngin dərisini soyub evə qayıdandan sonra qonşular başıma yığıldılar. Dedim ki, Borçalı torpağında bir igid var idi, o da bu gündən yaşamır. Bundan sonra Borçalı torpağı igid üzü görməyəcək.
Bir saat əvvəl sakit və dalğın halda bir yerdə büzülüb duran bu qoca artıq nəzərimizdə böyümüşdü. Hamımız başdan-ayağa hekayəyə qulaq kəsilərək onu dinləyirdik.
KƏRİM BABANIN ATASI
Kərim baba söhbətdən doymur, hadisəni hadisəyə, xatirəni xatirəyə calıyırdı.
– Mənim atam da gözəl ovçu idi. Nağıl edirdi ki, bir gün maral ovuna çıxmışdım. Dərədə kök bir buğa ovladım. Çeşmə başında kabab bişirib yedikdən sonra, uzanıb yatmışdım. Bir də gözlərimi açanda nə gördüm? Dörd bir yanımı duman elə bürüyüb ki, bir addım da qabaq görünmür. O gün evə qayıtmaqdan ümidimi üzdüm. Axşam olduğunu havadan bilmişdim. Kim bilir nə qədər yatmışam; nə edəcəyimi bilmirdim. Düşündüm-düşündüm, axırda gecəni bir qaya altında keçirmək üçün yavaş-yavaş dağa dırmaşdım. Elə uçurum, sıldırım qayalıq yerlərdən keçirdim ki, ayağımın altından bir daş uçsa idi, birbaş dərəyə yuvarlanıb, parça-parça olacaqdım. Həm də qaranlıq idi, göz-gözü görmürdü. Qabağıma bir mağara çıxdı. Durdum, mağaranın ağzından içəri baxdım. Bir şey görmədim, çarəsiz mağaraya girdim, az sonra yuxuya getdim. Bir də ağır xorultudan gözlərimi açdım: “– Bu nədir? Məndən başqa burada adammı var?” – dedim. Dimdik oturub yan-yörəmi yoxlarkən,əlimə bir heyvan quyruğu toxundu, bir pələng quyruğu idi. Mən mağaraya sığındığım zaman o, oyaq imiş. Çünki yatmış olsaydı xorultusunu eşidərdim. Bu igid heyvanın məni bir qonaq kimi mağarasına qəbul etdiyinə şübhəm qalmadı. Özümü itirdim. Ancaq qorxmurdum: çünki bu heyvanın comərdliyinə əmin idim. Gecəni pələnglə bir yerdə keçirtdim. Shər dan yeri ağaranda mağaradan çıxıb dünən maral ovladığım yerə gəldim. Maralın bir budunu mağaranın ağzına gətirib yavaşca içəri itələdim. O gün yenə ovladığım maralın ətindən kabab bişirib yedim. Günortadan sonra idi, kəndə tərəf döndüm. Mağaranın aşağı yanından keçirdim. Gördüyüm bir hadisə ayaqlarımı mismar kimi yerə mıxladı: dərənin içində bir pələng uzanmış, bir qurd da onun ətrafında tülkü kimi quyruq bulayırdı. Məni heyrət aldı, yerdə oturub baxırdım. Qurd quyruğunu sallayıb dərənin bir o başına gedir, bir də dönüb gəlir, quyruğunu böyrünə qısaraq, dili ilə pələngi yalayırdı. Pələng isə əsla vüqarını pozmayım, yalnız onu iti baxışları ilə süzürdü. Qurd bir az sonra pələngin çənəsini, boğazını yalamağa başladı. Bu xainin riyakarlıqla pələngi tələf edəcəyini hiss etmişdim. Bir ara qurdu nişan alıb, vurmaq istədim. Nədənsə fikrimdən vaz keçdim. Qurd bir də dərəni dolanıb, pələngə yaxınlaşanda onun boğazından yapışdı. Yazıq heyvan elə bağırdı ki, səsindən dağ-daş tirədi. Elə bildim ki, qayalar üstümə töküləcək. beş-on dəqiqə o gözəl heyvan atılıb-düşəndən sonra hərəkətsiz qaldı. Təəccüb burasıdır ki, qurd yenə pələngin boğazını buraxmaq istəmirdi. Özü isə heç tərpənmirdi.
Pələngin öldüyünü yəqin etdim: ancaq qurdun da tərpənməməsindən heyrətdə idim. Tüfəngimi alıb dərəyə endim. Pələng ölmüşdü. Tüfəngin qundağı ilə qurdu nə qədər vurdumsa tərpənmədi. Bu da murdar olmuşdu. Mən ancaq indi anladım ki, pələng dərədə uzanırkən, bu xain qurd onunla üz-üzə gəlmiş, onun pəncəsindən qurtarmaq mümkün olmadığından bu riyakarlıqla ondan can qurtarmaq istəmiş, axırda da qorxudan bağrı yarılıb ölmüşdü. Çox əlləşdim boğazını qurdun ağzından qurtara bilmədim, dişləri kilidlənmişdi. Çarəsiz qəməmi çıxarıb, qurdun dişlərini çapdım. Elə igid bir heyvanın qurd kimi qorxaq, tamahkar bir heyvanın əlində ölməsinə ürəyim yandı.
Atasının nağıl etdiklərini bitirdikdən sonra Kərim baba özünəməxsus ağırlıq və təmkinlə əlavə etdi:
– İndi haman pələng dərisi məndədir. Atamdan yadigar olduğu üçün saxlayıram.
Atam onu təsdiqləyərək:
Əlbəttə, həm bunu, həm də vurduğun pələngin dərisini saxlamalısan, – dedi, çünki dərilərin hər biri iki igidin tarixini bildirən qiymətli xatirədir.
QIZIL İT
Kərim babanın Qızıl adlı bir iti vardı. Gecə-gündüz bizim qapımızdan ayrılmazdı. Oba itlərini heç sevməzdim, çünki onların qorxusundan obada tək və azad gəzinə bilmirdim. Uzaqdan kölgəmi görüncə sürü ilə üstümə tökülüb hürərdilər. Bizim Qızılı özümə alışdırmaq ümidi ilə hər gün nə qədər çörək yedirdirdimsə yenə də alaçıqdan çıxıb, bir yana getdiyimi görüncə kəsik qulaqlarını oynadaraq, qalın boğuq səsi ilə hürər, nəşəmi pozardı. Ona görə Qızılı da sevmirdim.
Bir gün alaçıqdan çıxarkən Qızıl üstümə düşüb, hürməyə başladı. əlimdəki dəyənəyimlə iti vura-vura qovdum. Kərim baba iti vurduğumu bir neçə dəfə görmüş, bir söz deməmişdisə də, xoşuna gəlmədiyini üz-gözündən duymuşdum. Bir gün iti vura-vura qapıdan qovarkən Kərim babagördü. Yaxınlaşaraq:
– Vurma, oğlum, – dedi. – Bu, mənim çörək ağacımdır. Bunun bir qardaş qədər mənə yaxşılığı keçibdir. Sən bunun indiliyini görürsən. Bir vaxt bunun qorxusundan evimizin yanından quş quşluğu ilə keçə bilməzdi. Bu itə beş yüz manat verən olub, verməmişəm. Hər küçüyünü otuz-əlli manata satmışam. Bunun nə qədər ağıllı, igid heyvan olduğunu bilsən, heç vurmazsan.
Kərim baba bu sözləri deyib, itin başını əlləri ilə oxşadı. Sonra yenə üzünü mənə tutaraq dedi:
– Qışlaqda idik, payızın aydınlıq gecəsi idi. Qoyunları yamaca yayıb, bir daş üstündə uzanmışdım. Nə vaxt yatdığımı heç bilməmişəm. Oyandığım vaxt hava qaralmış, dövrəmi qalın duman almışdı. Elə qaranlıq düşmüşdü ki, göz-gözü görmürdü. Çomağı götürüb, yerimdən qalxdım. Sürüdən xəbər yox idi. Qızılı çağırdım. Cavab vermədi. Dəli kimi o gecəni səhər etdim. Ancaq mənə ümid verən bu it idi: bilirdim Qızıl sürüdən ayrılmaz, dan yeri ağarar-ağarmaz uca bir təpə başına dırmaşdım. Aşağıya baxdım. Dumandan hər şey qara görünürdü. Yenə Qızıl! Qızıl! – deyə bağırarkən dərədən boğuq bir səs eşitdim. Ildırım sürəti ilə dərəyə atıldım. O, sürünü iki təpə arasına yığmış, özü də yol ağzında durub, hürür, məni səsləyirdi. Özümü Qızıla yetirdim. Məni görən kimi sevindiyindən quyruğunu sallayıb, qulaqlarını dikləyərək, məni yalamağa başladı. Sürüyə qurd girdiyini o saat bildim. Sürünün içinə girəndə üç qurd ölüsü gördüm. Işin nə yerdə olduğunu anladım. Sürüyə qurd daraşanda, Qızıl onlarla boğuşa-boğuşa sürünü bu iki təpənin arasına sıxışdırmış, burada qurdlara hücum edib, bir-bir onları boğub öldürmüşdü. Qızılın boynuna necə sarılmışam… Üzündən-gözündən necə öpmüşəm… Sonra kök bir qoçun quyruğunu kəsib qabağına atmışam.
İftixar hissi ilə söhbətini tamamlamağa çalışan Kərim baba Qızılı oxşayaraq:
– İndi bunun nə cür it olduğunu bildinmi? Bu, it deyil, aslandır, əjdajadır, – dedi.
Kərim babanın bu tərifindən sonra Qızılla barışmış, səmimi bir dost olmuşduq.
SÜMSÜ
Kərim baba ilə armud ağacı altında oturmuşduq. Mən dərədən topladığım daşlarla oynayırdım. Kərim baba fit çala-çala bir yaş çubuğu yonurdu. Kərim babanın yeni bir şey qayırmaq istədiyini anladım, yanına gedərkən o, qalın, boz bığları altından gülümsəyərək:
– Sənə sümsü qayırıram, – dedi.
– Sümsü nədir? – deyə soruşdum.
– Sümsü quş kimi oxuyur, bununla qızılquş balası tuturlar, – dedi.
Kərim babaya daha da yaxınlaşaraq, gözlərimi əllərindən götürməz olmuşdum. Çubuğun ortasından iki barmaq qədər kəsib, üstünü götürdü. O, yerə yaş ot qoyduqdan sonra kəsiyi qalpağı üstünə basaraq:
– Bax, sümsü budur! – dedi və o uşaqlara məxsus bir sevinclə sümsünü iri dodaqları arasına qısıb, çalmağa başladı.
Mən səbirsiz halda sümsünü dartıb əlindən alırkən o, bürüşük gözlərində, qalın iri dodaqlarında daşqın sevinc qığılcımları uçuşaraq:
– Qızılquş balasını bu səslə çağırır, – dedi.
Sümsünü indi mən çalır, o isə öyrədirdi və biliciliyi ilə öyünüb, məğrur baxışlarla mənə baxıb gülürdü.
– Bununla qızılquş balasını necə tutarlar? – deyə mən soruşduqda, Kərim baba mənə bu məlumatı verdi:
– Qızılquş yuvasını çox vaxt su kənarında, uca ağacların başında tikər. Balaları yumurtadan çıxan kimi ovladığı quşları öldürüb qanını içər, sonra da o qanı qusub balalrına yedirər. Balaları bir qədər böyüdükdən sonra, ovladığı quşu su kənarına aparar, tüklərini yolar, cəmdiyini suda təmiz yuduqdan sonra parçalayıb, balalarının qabağına atar. Balaları qanadlanıb uçmağa başladığı vaxt tutduğu ovu gətirib yuvasının ağzına birdən-birə buraxar, quş ölüm pəncəsindən qurtardığını görüncə, pırıldayıb uçmaq istərkən qızılquş balaları hücum edər, dərhal onu tutub yeyərlər. Anası balalarına bu cür ovçuluq öyrədər. Balalarının bu zamanı anaları üçün də qorxuludur, yaxın gələrsə o saat hücum edib, onu da parçalarlar. Ona görə də ovladığı quşla yuvasına yaxın bir ağaca qonar və özünəməxsus bir səslə balalarını səslər. Onların uçub gəldiyini görüncə, ovu buraxıb qaçar. Qızılquş balalarını ovçular bu vaxtlar tutarlar, yuvalarına yaxın bir yerdə tor qurub, içinə toyuq, kəklik buraxarlar. Çır-çırpıdan, otlardan qayırdıqları kiçik daxmalarda gizlənib bir əllə torun ipini tutar, o biri əllə də sümsünü çalarlar. Qızılquş balaları analarının ov gətirdiyinə aldanıb, özlərini tordakı quşun üstünə atanda ovçular ipi tez çəkir, tor bağlanır, Qızılquş balaları da torun içində qalırlar.
Qızılquş balaları bu zaman çox acıqlı olurlar. Özlərini insan əlində əsir görəndə ürəkləri partlar, insana heç alışmazlar. Ona görə də ovçular qızılquş balalarını tutunca, iynə ilə göz qapaqlarını bir-birinə tikərlər. Iki-üç gün ac saxlar və yavaş-yavaş ət verib özlərinə alışdırdıqdan sonra göz qapaqlarını açarlar. Quşçuğazların acığı bu cürsönər, sahiblərinə alışarlar. Ovçular qızılquş, tula götürüb ova çıxarlar. Tulalar kolların, qamışların arasına soxulub ördək, qaz, kəklik, qırqovul və turacı qaldırınca qızılquş hücum eləyib ovlar.
CAN QORXUSU
Sentyabrın isti günü idi. Günəş yandırırdı. Itlər, çobanlar meşələrə, sərin kölgəlikıər altına çəkilmişdilər. Biz də alaçığın içində hər birimiz bir yanda uzanmışdıq. Sarı toyuğum da cücələrini başına yığıb, armud ağacı altında eşələnir, dənlənirdi. Toyuq birdən-birə acıqlı səslə qaqqıldadı. Cücələr dərhal uçaraq kolların arasına soxuldular.
Bu zaman bir quş alaçığın ağzından ildırım kimi şığıyıb, yükün altına soxuldu. Qüvvətli qanad çalınmasına bənzər bir səs hələ də alaçığımızın üstündə eşidilirdi. Bir-birinin arxasınca baş verən bu hadisələrdən özümüzü itirmiş halda alaçıqdan kənara çıxdıq. Alaçıqdan on-on beş arşın ucada böyük bir quş iri qanadlarını açmış, odlu və acıqlı baxışlarla bizi süzürdü. Anam:
– Qızılquşdur – dedi, sonra cücələri tutmaması üçün əlinə böyük bir ağac alıb kiş-kiş edərək, qızılquşu qovlamağa başladı. Biz alaçığa girən quşun arxasınca getdik. Bizdən əvvəl qardaşım yük altında bir bucağa sığınmış quşu qaldırıb, sevinə-sevinə:
– Tutdum, kəklikdir, – dedi.
Qardaşımın ətrafında sevincimdən atılıb-düşərək:
– Ver mən də baxım, – deyə bağırdım.
Bu zaman anam içəri girdi. Kəkliyi əlimizdə görüncə:
– Canının qorxusundan yazıq özünü alaçığa salıb – dedi.
Qızılquş pəncəsindən qurtarıb özünü insan əlində əsir görən kəklik həyəcanla çırpınır, dartınır, əllərimizi dimdikləyirdi. Qardaşım:
– Qanadlarını bağlayım, qaçmasın, – dedi.
– Yox, oğlum, bu heyvan bizim evimizə sığınmışdır. Onu azad edin; baxsanız a, qorxusundan yazığın ürəyi ağzına gəlir, – deyə anam cavab verdi.
Bu sözləri elə söylədi ki, qəlbimizdə riqqət doğdu. Artıq hamımız onun azad edilməsi tərəfdarı idik. Hamımız alaçıqdan çıxdıq. Qızılquş uçub getmişdi. Kəklik də o kiçik gözlərini göyə dikərək baxır, düşmənin getmiş olduğunu bilmək istəyirdi. Qardaşım quşu birdən-birə havaya ataraq:
– Uç, get! – dedi.
Kəklik onun əlindən ox kimi çıxdı və bir anda meşənin ağacları arasında yox oldu.
Hamımız bağırışaraq, kəkliyin arxasınca xeyli baxdıq.
BİÇİN
Səhər-səhər alaçığın ağzında oynayırdıq. Kənd uşaqları əllərində badya-mis kasa dərəyə enirdilər.
Qardaşım onların dalınca:
– Namaz, Namaz, haraya gedirsiniz? – deyə çağırdı. Namaz arxaya dönərək yarımağız:
Biz də arxalarınca qaçıb yetişdik, dərəni keçdik, kiçik bir cığırla meşəyə doğru qalxdıq. Iki çağrım qədər getmişdik ki, uzaqda biçinçilərin oraqlarının qati-qarışıq səsləri qulağımıza yetişdi. Sevincimizdən sıçradıq. Bir az sonra artıq talada idik. Biçinçilər sıra ilə durmuş, göbəyə qədər qalxmış yaş otu biçir, qadınlar, uşaqlar isə otların arasından çiyələk yığır və qurumuş otlardan ötədə, bəridə taya vururdular. Biz dayanarmıyıq? Yetişən kimi qoruğa atıldıq. Çiyələkdən doyunca yedik. Sonra yumşaq otların, dərzlərin üstündə atılıb-düşməyə, bağırışmağa başladıq. Biçinçilərdən biri orağını böyük bir qanqalın kökündən endirirkən quş balaları “cik-cik” edib, kiçik qanadlarını çırparaq, qalın otlar arasına soxuldular. Hamımız oraya qaçdıq. Biçinçi əyilib, ovcunda tutduğu bir quşbalasını mənə uzadaraq:
– Al, – dedi.
Sevincək əlimi açdım. Quşu ovcuma qoydu. Ovcumu açarkən əllərim al qan içində idi. Tüklərim ürpərmiş bir halda “Ay bu nədir?” deyə quşu yerə atdım. Oraq onun hər iki ayağını biçmiş, kiçik heyvan ayaqsız qalmışdı; bir əllərimi al-qırmızı boyayan qana, bir də otlar üstündə inildiyə-inildiyə sürünən o kiçik heyvana baxdım.
Qəlbimdə acı bir hiss doğdu. “Topal heyvan, səni artıq kim bəsləyəcək?” – dedim. Hamı biçilmiş qoruğun tikan kimi duran otları üstündə inildəyə-inildəyə sürünən quşcuğaza baxırdı. O biri quşları tutmuş olan uşaqlar topal quşu ovucları içinə alıb tamaşa etdikdən sonra, yenə otlar arasına buraxdılar. O günkü nəşəmə zəhər qatılmış olduğundan çox dalğın idim.
Bir saat sonra obaya döndük.
Bu əhvalatdan uzun illər keçmişdir. Ancaq bu gün də o qanlı vəqiəni unutmamışam.
YOLDAŞIM RZA
Cümə axşamları mənim ən çox sevdiyim gün idi; çünki hər həftənin bu günü atam şəhərdən gələrdi. Bir təpə başında oturub, səbirsizliklə atamın yolunu gözlərdim.
Axşamüstü idi. Obada gəzinirdim. O gün südçülərdən biri şəhərdən çox tez qayıtmışdı. Onu uzaqdan görüncə yanına qaçıb, atamı soruşdum. Südçü çubuğunu qalın dodaqlarının bir tərəfinə qısaraq, o biri tərəfindən tüstünü buraxdığı halda gülümsəyərək:
– Atan bu gün gəlməyəcək, işi var – dedi.
Bu söz ildırım kimi məni sarsıtdı. Məyus və dalğın halda geri döndüm. O isə arxamdan çağırıb:
– Ey, bura bax! Gələcək, səni aldatdım, mən bu gün tezdən çıxmışam, – dedi.
Cavab vermədən yoluma davam etdim. Günəş qızıl saçlarını dərələrdən, meşələrdən yavaş-yavaş toplayaraq qərbə, yüksək dağlar arxasına çəkilməyə, uca ağacların kölgələri şərqə doğru uzanmağa başlamışdı. Sürülər, naxırlar mələşə-mələşə obaya doğru qaçırdı. Mən də bir təpədə oturub o gurultunu dinləyir, o canlı lövhəni seyr edirdim. Çadırımızın ağzında at kişnəməsi eşitdim. Dönüb baxınca nə gördüm? Atam… Sevincimdən ayaqlarım bir-birinə dolaşa-dolaşa yüyürüb boynuna sarıldım. Atam yoldaşım Rzanı da özü ilə gətirdiyindən sevincim bir qat artmışdı. Sevinməzmiyəm? Cücələrimi, çeşmələrimi, göyəm ağaclarımı göstərmək üçün yeni adam tapmışdım. Bir fincan çay içən kimi qalxdıq. Toyuqlarımdan başlayaraq göyəm ağaclarımı, dərədəki çeşmələrimi bir-bir göstərdim. Sonra obaya gəldik. Sürülərin içinə soxulduq. Quzularla, oğlaqlarla oynadıq, onlarla bərabər atılıb-düşdük. Artıq qaranlıq düşür, seyrək duman uca dağlar başından dərələrə, müşələrə enirdi. Göy üzü təmiz olduğundan şimal tərəfdəki bir-iki bulud dəniz içində kiçik təpəciklər kimi görünürdü. Hər ikimiz əl-ələ verib yüyürə-yüyrə evə gəldik.
YAĞIŞ
Atam çadırımızın yanındakı armud aşacı altında oturub Kərim baba ilə söhbət edirdi. Kərim baba birdən-birə gözlərini şimala dikərək gurlayan bir səslə: “Allah, sən saxla!” dedi. Bu sözləri elə söylədi ki, hamımızda bir həyəcan doğdu.
Bürüşük və titrək əli ilə göyün şimal tərəfindəki kiçik qara buludu göstərərək:
– O ilanquyruğu kimi qara buludu görürsüz? Çox ziyankar buluddur. – dedi. – Bu, ziyansız keçməyəcək.
Atam etinasız cavab verdi:
– O bulud buradan çox uzaqdır, bizə ziyanı dəyməz.
Kərim baba iri papaqlı başını, uzun çal saqqalını oynadaraq, bir daha diqqətlə buludu süzdükdən sonra:
– Buna oynaq bulud deyərlər – deyə sözünə davam etdi. – Bu hər yeri gəzər, amma çox durmaz. Bir saat yağsa aləmi tufana verər. Iki saat çəkməz ki, toyuq kimi balalarını başına yığıb gəzməyə başlar. Bu buluddan gözüm heç su içmir, ehtiyatı əldən vermək olmaz. Alaçığın xəndəyini təmizləməliyəm.
Kərim baba durub getdi. Biz də atamla alaçığa dönüb, yorğun olduğumuzdan tez yatdıq. Sonra nələr olduğunu bilmirəm, bu qədər xatırlayıram ki, atam məni qolları arasında yük üstünə uzadarkən, qulaqlarımın dibində gurlayan bir səsdən gözlərimi açdım. Ətrafıma baxdım. Atam, anam, hər ikisi alaçığın içində dimdik durmuşdu.
Atam kiçik qardaşım Əsədullanın beşiyini yuxarı qaldırmış, anam da kiçik bacımı qucağına almışdı. Sel gurultu ilə alaçığın içindən axıb gedirdi. Yağış damcıları başımızın üstündə alaçığın keçələrini gum-gum qamçılayırdı. I gecəki tufandan yalnız bu qədər görə bildim.
Sonra yenə yatmışam. Səhər gözlərimi açdığım zaman günəş doğmuş, şəfəqlərdən hörülmüş saçlarını otlu-çiçəkli dağların, yamyaşıl duran meşənin üstünə dağıtmışdı. Tez alaçıqdan çıxdım. Hava o qədər saf, o qədər gözəl idi ki, hər şey insanın üzünə gülürdü… Gecəki yağışdan çiçəklərin, yarpaqların uclarından sallanan damlalar günəşin al şəfəqləri altında almaz dənələri kimi parıl-parıl parıldayır, ətrafına incə telli nurlar saçırdı. Kiçik quşlar yaşıl budaqlarda qanadlarını günəşə doğru açaraq həm qurudur, həm də gözəlliklərə baxır, o lətafətə bürünmüş təbiəti dadlı nəğmələri ilə alqışlayırdılar.
Anam gecəki yağışdan islanmış şeyləri Ayrım qızının köməyi ilə alaçıqdan çıxara-çıxara:
– Allah kəssin belə yaylağı, elə bil başımıza yer qəhətdi. Bu nə dirrikdir: islanmamış şey qalmayıb. Hələ gecə gözlərimi bir tikə də yummamışam, – söylənirdi.
Atam da:
– Ay dəli, çölçülükdür, ürəyini sıxma, bunun da bir nəşəsi var – deyə anama təsəlli verirdi.
– Belə nəşəni istəmirəm. Sizin üçün nə var ki, özünüz çöllü, gördüyünüz də elə bu, – deyə anam cavab verdi.
Bu aralıq birdən-birə cücələri, toyuğumu xatırlayıb, cəld hinə tərəf yüyürdüm. Hinin ağzındakı daşı götürəndə gördüm ki, hinin içi göl bağlayıbdır. Bu faciəli mənzərəni görməyimlə “Vay, cücələrim boğulublar” – deyə qışqırmağım bir oldu. Dərhal ailə üzvləri ətrafımı bürüdülər. Atam:
– Yazıq cücələr, heç yadımıza da düşməyiblər – deyə təəssüfünü bildirdi, sonra başımı oxşayaraq, öz hərəkəti ilə mənə sanki təsəlli vermək istədi.
Anam:
– Mənim fikrimə gəlmişdi, amma, nə edək, öz başımızın hayına qalmışdıq, – dedi.
Əlimi hinə soxub, boğulmuş cücələri suyun içindən bir-bir çıxartdım:
Anam:
– Yaman gözə ox batsın! – dedi, hər görən: “Bunlara nə veribsən ki, dərilərinə sığmırlar” deyirdi. Bunlara hansı bədnəzərinsə gözü dəydi. Fikir etmə, oğlum, qada-balamızı aparıblar.
Artıq nə edəcəkdim? Olan olmuş, keçən keçmişdi.
İGİD UŞAQ
Obamızın şimal tərəfi qərbdən-şərqə doğru uzanmış çılpaq qayalıq, daha sonra qalın bir meşəlik idi. Dərə, qərbə doğru getdikcə qayalıq, dağlıq, iri və oyuq daşlarla dolu yerlərdən ibarət idi. Biz oralara getməyə qorxardıq, çünki kəndlilər “ayı var” deyə bizi qorxutmuşdular. Bu qorxu ucundan dərənin qərb tərəfinə getməzdik.
Ikindi çağı idi. Obada “Dursunu ayı basıb” deyə səs qopdu. Kəndlilər dəyənək, tüfəng, it götürüb getdilər. Bütün oba axdı. Mən də camaata qoşulub getdim. Nədən qorxacaqdım, Kərim baba orada idi. Köməyə gedirmişəm kimi, hətta əlimdə yekə bir dəyənəyim də vardı. Hamımız nizamlı qoşun kimi sanki bir qala almağa gedirrik. Dərəni aşdıq. Ayı dərəsinin dağlıq tərəfindən dırmanırdıq. Yuxarıda qat-qarışıq bir səs eşidildi. Itlər quyruqlarını, qulaqlarını şəkləyərək, birdən-birə hürməyə, üstümüzə yüyrməyə başladılar. Hamıda bir rəşadət və şücaət doğdu. Təpəni dırmandıq. Dursun əlində tüfəng məğrur bir halda bizi qarşılayaraq:
– Vurdum. Qoltuğunun arasından vurmuşam. Az qala kafir məni boğmuşdu, – deyə camaata qarışdı.
Indi hər kəs Dursundan məlumat almağa can atırdı. Nəhayət, bəlli oldu ki, bu qorxmaq uşaq tüfənglə o tərəflərdə gəzdiyi zaman öz yuvası ağzında iki balası ilə oynayan yekə bir ayı ilə üz-üzə gəlir. ayı Dursunu görüncə arxasınca düşür. Dursun qaçır, ayı qovur; nəhayət, Dursunbaşıaşağı qaçmağın çətin olduğunu görəndə özünü toplayıb, geri dönür və ayını nişanlayıb, iki qolları arasından vurur. Ayı aldığı yaradan qüvvətini itirib, yerə yıxılır. Dursun kəndə dönüb, bu vaqiəni xəbər verir. Bir neçə kişi ilə ayı vurulan yerə gəlirlər.
Biz ayı vurulan yerə yetişır-yetişməz itlərdən biri ayını yaxaladı. Yaralı heyvan bağıra-bağıra onu qolları arasına alıb elə sıxdı ki, köpək qara ağzını açıb var gücü ilə zingildədi. Kəndlilər, ağac, qəmə gücü ilə iti ayının pəncəsindən qurtarınca, it qulaqlarını sallayaraq, quyruğunu böyrünə qısıb, birbaş obaya qaçdı.
Bu qərar ilə ayı itlərin hamısını bir-bir qaçırtdı. Ancaq özü də candan, taqətdən düşmüşdü. Nəhayət, kəndlilərdən biri ayını tüfənglə vurub öldürən kimi, hamı ayının yuvasına doğru axdı. Ayı yuvası dərənin ətəyində kiçik, təbii bir mağara idi. Mağara o qədər kiçik idi ki, içindəki iki ayı potası[ii] görünürdü. Hər ikisi bir-birinə sığınıb, qorxaq baxışlarla mağara ağzındakı adamlara baxırdı. Mağaranın içi yumşaq ağac qabıqları ilə döşənmişdi. Görünür anaları çalışmış, zəhmətə qatlaşmış, qırdığı ağacların ən yumşaq qabıqları ilə mağaranın içini bir xalı kimi döşəmişdi. Axırda onların uğrunda canını da fəda etməkdən çəkinməmişdi. Xülasə, o kiçik yetimləri çomaqların başı ilə vura-vura mağaradan çıxardılar. Boyunlarına kəndir bağlayıb, kəndə gətirdilər. Bir az əvvəl əzrail pəncəsindən qurtarmış kimi quyruqlarını yanlarına qısıb bağıra-bağıra qaçan itlər indi bu heyvancığazlara qarşı aslan kəsilərək, dörd yandan hücum etmək istəyirdilər. Kəndlilər zor-güc bu heyvanları itlərin pəncəsindən qurtara bildilər.
Kənd həyatında təbiətin o zəngin və geniş qucağında nə qədər canlı lövhələr, unudulmaz xatirələr vardır!.. Uşaqlıqdan qəlbimin dərinliklərində iz salmış o rəngarəng, o qiymətli və silinməz xatirələr!..
Yay tətili günlərinin
birində Qurban ilə Tağı balıq tutmağa getmək üçün lap tezdən oyandılar. Onlar söhbət edə-edə kənddən bir qədər
aralıda yerləşən Baba gölünə gəlib çatdılar. Uşaqlar tilovlarını açıb
qarmaqlarına qurd qoydular. Bir az keçmiş Tağının tilovunun üzgəci suda
batıb-çıxmağa başladı. Birdən tilov elə
sürətlə dartıldı ki, az qaldı
Tağı əlindəki qarğı ilə birlikdə suya düşsün. Amma o, cəld qarğını var gücü ilə
dartıb sudan iri bir çəki çıxardı.
Bir az keçmiş Tağı daha bir
balıq tutdu. Amma nədənsə Qurbanın tilovuna bir dənə də olsun, balıq düşmürdü.
O, dilxor halda yerini dəyişir, tez-tez tilovu sudan çıxarır, yenidən hirslə
suya tullayırdı.
Günorta idi. Geri dönmək
vaxtı çatmışdı. Uşaqlar tilovlarını yığışdırıb kəndə qayıtmaq istəyirdilər. Tağı balıq yığdığı
torbanı ağzı aşağı çevirdi. Düz on dənə balıq şappıltı ilə yaşıl otların üstünə
düşdü. Tağı beş balıq ayırıb dedi:
–Qurban, götür,
bunlar sənindir.
–Yox, lazım deyil, –Qurban
mızıldandı.
–Ovçuluqda belə qayda var, –
ovçular ovlarını bərabər bölməlidirlər. Yoxsa gələn dəfə evə ovsuz
qayıdarlar. Bunu mənə babam öyrədib. Axı
o, ovçudur.
– Çox sağ ol, Tağı, –Qurban balıqları öz torbasına yığdı.
Hər səhər məktəbə gedəndə səliqə
ilə geyinmiş, gülərüz bir kişi ilə rastlaşırdım. Yolun xeyli hissəsini yanaşı
gedirdik. Bu kişi çox mehriban və söhbətcil idi. Dərslərimi necə oxuduğumu
soruşar, bəzən suallar da verərdi.
Bir dəfə Gülağa dayı ilə tanış olduğumu valideynlərimə bildirəndə
atam:
–Hə, çox
yaxşı adamdır–dedi.
Belə mərifətli
adamla tanış olduğuma görə çox sevinirdim
Yay tətilinə buraxıldıq. Kənddə
yaşadığımızdan oynamaqla yanaşı, ata-anama ev işlərində kömək də edirdim. Biz
mal-qara saxlayır, toyuq-cücə bəsləyirdik. Çoxlu qazımız var idi. Onlar evimizdən
bir az kənarda otlayır, axşama yaxın ya özləri qayıdır, ya da mən gedib gətirirdim.
Bir gün rayon mərkəzində
yaşayan bibimin xəstələndiyini eşitdik. Gedib bibimə dəydik, axşama yaxın evə
qayıtdıq.
Evə çatar-çatmaz anam dedi:
–Ay bala, bax gör qazlarımız haradadır?
Tez qazlarımızı axtarmağa
getdim. Onlar çox zaman balaca bir axmazda olurdular. Axmaza yaxınlaşanda
qazların bir yerə toplaşdıqlarını, qəribə səslər çıxartdıqlarını gördüm. Tez
onları saymağa başladım. Biri çatmırdı. Təkrar saydım. Doğrudan da, biri yox
idi. Ətrafa baxdım. Bir az aralıda bir nəfərin axmazın dayaz yerindən qamış
biçdiyini gördüm. Çox sevindim:
– Salam, Gülağa dayı.
– Salam, Əhməd! Nə axtarırsan?
– Qazımızın biri yoxdur. Çoxdan
buradasınız?
– Hə, amma qaz görməmişəm.
Nədənsə onun səsinin titrədiyini
hiss etdim. Elə bu an biçilmiş qamışın üstünə tökülmüş qan ləkələri diqqətimi cəlb
etdi. Bir az yaxına getdikdə qamışın altında nəyinsə ağardığını gördüm. Lap qaz
qanadına oxşayırdı. Qamışı araladım. Səhv etməmişdim.
Qazı qaldırdım, onun kəsilmiş başından hələ də qan axırdı.
Başımı qaldıranda Gülağa
dayını yerində görmədim. Ağlaya–ağlaya qazlarımızı həyətə gətirdim. Əhvalatı
valideynlərimə danışdım. Amma onlar mənə dedilər ki, sən yəqin səhv etmisən,
axmazda gördüyün Gülağa ola bilməz. O elə adam deyil.
Daha nə deyəcəkdim ki… Deməli,
kiçiklər kimi, böyüklər də səhv edirlər.
Raciv Rəcəbov 1985-ci il mart ayının 20-də Kəlbəcər rayonunun İstisu qəsəbəsində anadan olub. 2009-2013-cü illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı) fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb. Şeirləri “Sumqayıt Univetsiteti” (Sumqayıt Dövlət Universitetinin aylıq mətbu orqanı), “Sözün sehri” qəzetlərində, “Ziyalı Ocağı” (“Ziyalı Ocağı” İctimai Birliyinin mətbu orqanı) jurnalında, bir neçə mədəniyyət və ədəbiyyatyönümlü portallarda işıq üzü görüb. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Kəlbəcər Bürosunun Rəhbəridir.
* * *
Göylərin göz yaşı yağır izinə Payızın buz kimi yağışlarıtək Həsrətin nidası yağır üzümə Sənin sual dolu baxışlarıntək
Deyirdin, həsrətin sonu vüsaldır Sonda bir “vağzalı” bir toy səsi var Sevginin qayçısı qəmi qısaldır Hər dildə bir sevgi zümzüməsi var
Ağlama,aglama sən için-için Gəl dərdi bir yerdə unudaq,gülüm Mən səni sevmədim ev yıxmaq üçün Mən səni sevdim ki, ev quraq, gülüm.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri
* * *
Allah da qəlbimi çox yaxşı bildi, Anamdı, bacımdı tanıdıqlarım. Nə şöhrət, nə dövlət dalınca qaçdım Öpdüyüm Qurandı, kəsdiyim çörək. O, çörək mayası yoğrulub haqqdan, Peyğəmbər eşqinə mən yola düşdüm.Yalandır çəkinib qorxduğum mənim Bir olar olmaza bir ola düşdüm. Biçildi beş arşın ağdan bu dünya, Mən deyən, öləndə onu da tapmaz .Haqqına tapınsan, bir haqqa dönsən Müsəlman hayqırar Quranı danmaz * * * भगवान मेरे दिल को अच्छी तरह से जानता है,मुझे पता था कि वे मेरी मां और बहन हैं।मैं प्रसिद्धि या राज्य के बाद नहीं चलाOpduyum Qurandı, कट रोटी। उसने रोटी का खमीर उठाया,मैं पैगंबर के प्यार के लिए बाहर सेट।मुझे झूठ बोलने में डर लगता हैमैं एक या दूसरे में गिर गया। यह दुनिया पाँच हाथ की सफेद से बनी है,मैंने कहा, जब वह मर जाएगा तो उसे नहीं मिलेगा।यदि तुम सत्य को पा लो, तो तुम सत्य की ओर लौट जाओगेमुसलमान चिल्लाते हैं और कुरान से इनकार नहीं करते हैं * * * Allah da qəlbimi çox yaxşı bildi, Anamdı, bacımdı tanıdıqlarım. Nə şöhrət, nə dövlət dalınca qaçdım Öpdüyüm Qurandı, kəsdiyim çörək. O, çörək mayası yoğrulub haqqdan, Peyğəmbər eşqinə mən yola düşdüm.Yalandır çəkinib qorxduğum mənim Bir olar olmaza bir ola düşdüm. Biçildi beş arşın ağdan bu dünya, Mən deyən, öləndə onu da tapmaz .Haqqına tapınsan, bir haqqa dönsən Müsəlman hayqırar Quranı danmaz.
Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) tərəfindən həyata keçirilən “Kitabxana – koronavirusa YOX deyir!” layihəsi çərçivəsində “Yazıçı və şairlər koronavirusla mübarizə edir” aksiyasına qoşulan yazarlar qələmə aldıqları əsərlərini təqdim etməkdə davam edirlər. Azərbaycan yazıçısı, Yazıçılar Birliyinin və Jurnalistlər Birliyinin üzvü, H.Zərdabi mükafatçısı, M.Ş.Vazeh adına Yasamal rayon Mərkəzi Kitabxanasının Fəxri oxucusu Gülzar İbrahimova “Dünyanı sağalt” adlı yeni şeirini kitabxanaya virtual formada təqdim etdi. Yazıçı dahi Nizaminin kəlamı ilə başlamış olduğu şeirdə cahil insanla aqil insanın fərqini izah edir. O, elmə bələd olan kamil insanlara səslənərək pisliklərə dözməyən və zəhərlənən dünyamızı sağaltmağa, gözəlləşdirməyə çağırış edir. Dahi insanların “bəşəri xilas edən elm olacaq” fikri ilə razılaşan Gülzar İbrahimova kitab sevərlərə evdə qalıb mütaliə edərək dünyanı gözəlləşdirən xəzinənin bir parçası olmağı tövsiyə edir.
Dünyanı sağalt
Çox iti zehinlər oldular yatan, Axırda saxsı qab oldular satan, Dahi Nizami o vaxt belə deyib, Heç indi də bu kəlam köhnəlməyib. Cahil insan kitabla dostluq etməz, Aqil insan kitabdan ayrı düşməz. Müdriklər getdiyi yolla sən də get, Həmişə yaxşı ol və yaxşılıq et! Övladım! Dünyamız pis xəstələnib, Pisliklərə dözməyib zəhərlənib, Oxu, öz elminlə dünyanı sağalt, Gözəlləşsin yenə bizim Kainat! Belə deyib dünyanın dahiləri, Yalnız elm xilas edər Bəşəri! Bu kəlmələr dahilərdən gəliblər, Kitabı sevənlər belə deyiblər! Bu gün çətin olsa da evdə qalmaq, Bizə kömək edər səbrli olmaq! Gəlin birlikdə Şərə qalib gələk, Dünyamızı yenə nura qərq edək!
Çağdaş
Azərbaycan ədəbiyyatının mövzu-ideya, forma-məzmun, sənətkarlıq baxımından zənginləşməsində,
inkişafında, heç şübhəsiz ki, lirik, fəlsəfi şeirlər müəllifi, sevimli Xalq
şairimiz Vahid Əzizin də özünəməxsus yeri və rolu var. Zamanın gərdişindən,
vaxtın dəyirmanından, taleyin çətin
sınaqlarından üzüağ, alnıaçıq çıxmağı bacaran şairimizin zəngin təcrübəsi, bədii
yaradıcılıq medotlarına, tarixi-ənənəvi prinsiplərə, humanizm və səmimiyyətə
söykənərək bir-birindən dəyərli sənət nümunələri yaratması müasir dövr üçün
aktual olan məsələlərdən biri olaraq qalmaqdadır. Belə ki, şair təxəyyülü coşan
dəniz, çağlayan sellər kimi daim oxucusu ilə görüşməyi arzulayan, yenicə
doğulmuş körpəni xatırladır. Şairlik Uca Allahdan tərəfindən seçilmişlərə
verilmiş hikmətdir desək, heç də yanılmarıq. Əsərləri yüksək sənətkarlıqla
dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunaraq geniş oxucu auditoroyası tərəfindən
rəğbətlə qarşılanan ölməz söz sənətkarımız, daim insanlığı, insanlığın bütün
canlılardan üstün olmasını, bəşəriyyətə yaraşıq olduğunu, yaradılış içərisində
insanın ən kamil varlıq olması ideyasını təbliğ və tərənnüm edən dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri
Nizami Gəncəvinin “Ərənlər, ulu kəslər saf gələrək düzəlib, Əvvəlcə peyğəmbərlər,
sonra şairlər gəlib” kəlamı dediklərimizə ən əyani sübutdur. Bu amil birbaşa Ustad sənətkar Vahid Əziz
yaradıcılığı üçün səciyyəci cəhətdir.
Əgər
Sovet hakimiyyəti dönəmində çoxşaxəli və rəngarəng olan Azərbaycan ədəbiyyatında
ictimai-siyasi lirikanın ən gözəl nümunələrini Bəxtiyar VAHABZADƏ, Nəriman
HƏSƏNZADƏ kimi görkəmli Azərbaycan şairləri öz əsərlərində uğurla davam
etdirirdilərsə, çağdaş dönəmdə bu şərəfli missiyanı poeziyamızın bənzərsiz nümayəndəsi şair Vahid
ƏZİZ tam məsuliyyətilə davam etdirməklə bərabər, həm də inkişaf etdirir.
Ümumiyyətlə,
ictimai-siyasi lirika özündə bir çox amilləri birləşdirir. Söz sənətkarları adətən
yaşadıqları
dönəmdə cərəyan edən bir çox hadisələrə biganə qalmayıb, öz münasibətlərini
sözün gücü ilə bildirirlər. Söz öz yerini tutanda daha gözəl sənət əsərləri
yaranır. Şairlik nöqteyi-nəzərdən ən önəmli məsələlərə yanaşıldıqda sözümüz öz
qüdrətini məhz obrazlı təfəkkürün məhsulu kimi göstərir.
Cərəyan
edən ictimai-siyasi hadisələrə fəlsəfi yönümdən yanaşmaqla, öz zəngin
yaradıcılığını bu gün də uğurla davam etdirən şairimiz oxucularını, ədəbiyyatsevərləri
yeni poeziya nümunələri, örnəkləri ilə tanış edir. Müasir dövrün tələblərinə
uyğun olaraq, həmin ədəbi-bədii nümunələri sosial şəbəkədəki (xüsusən,
facebook) hesabında paylaşım etməklə gerçəkləşdirir. Eyni zamanda, ədəbi
elektron məkanda fəaliyyət göstərən mədəniyyət və ədəbiyyatyönümlü portalların
da (edebiyyat-az.com və gundelik.info) istedadlı şairimizə dəstək olmasını
xüsusilə qeyd etmək lazımdır.
Böyük
təcrübəyə malik səmimi şeirləri ilə oxucuların dərin rəğbətini qazanmış şair
Vahid Əziz formalaşmaqda olan yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin ədəbi-bədii
ideya istiqamətinin düzgün müəyyən olunmasında, gələcəyin əmanəti, yeganə
qarantı olan yüksəkintellektli, dünyagörüşü etibarı ilə elmin, texnologiyanın ən
son yenilikləri ilə silahlanan gənclərdə Vətənpərvərlik hisslərinin
aşılanmasında, əsrarəngiz sənət nümunələrinin sayının artmasında, yeni nəşr
olunmuş kitablar ilə ədəbiyyatımız üçün mühüm töhfələr verməsini unutmaq olmaz!
Ədəbiyyat
tariximizdə ənənəvi mövzu kimi söz sənətkarlarının dönə-dönə müraciət etdiyi “Durnalar” şeiri təcrübəli şair Vahid
Əziz yaradıcılığından da yan keçmir. Bir çox məqamlarda isə müraciət etdiyi
varlıqlara (adətən canlılara, heyvanlara, quşlara) sualla müraciət edir. Mətn
(kontekst) daxilində bədii sualdan istifadə yolu ilə cavabı sualla paralel işlədir.
Bu baxımdan “Qarğa” adlı şeirini də
adıçəkilən mövzuda yazılan əsərlər silsiləsinin davamı kimi nümunə göstərmək
olar.
Xalq
ruhuna, ədəbiyyatında dərindən bələd olan şair Vahid Əziz öz dolğun fikirlərini
daha çox xalq şeiri üslubunda (qoşma və gəraylı) oxucuların diqqətinə çatdırır.
Altı bənddən ibarət olan “Durnalar” rədifli qoşması da deyilənlərə ən bariz
nümunə ola bilər:
Nə olur, bu payız qalın, getməyin,
buralar çox pisdir məyər, durnalar?..
Molla Pənah Vaqif, Molla Vəli Vidadi, Qasım bəy Zakirin, Süleyman Rüstəmin, Almas İldırımın eyniadlı şeirlərində müşahidə olunan qürbət sıxıntısı, vətən həsrəti ənənəvi olsa da, müəllif öz əsərində sözügedən məsələyə fərqli yanaşır, qəliblənmiş söz və ifadələrdən yararlanmır. Əksinə, müəllif adıçəkilən mövzu ilə əlaqədar qələmə almış olduğu şeiri öz şair təxəyyülünə, ovqatına uyğun yazır. Vaxtın, zamanın süzgəcindən keçirdiyi hər birini misranı axıcı, səlis, sadə və anlaşıqlı dildə yazmaqla konkretliyə və ardıcıllığa riayət edir, mətn daxilində mövzudan kənarçıxmaya (lirik haşiyəyə) qətiyyən yol vermir. Uzunçuluqdan tamamilə uzaq olan şair Vahid Əziz oxucuya çatdırmaq istədiyi əsas fikri birbaşa, dolayı yol olmadan, bədii təsvir və ifadə vasitələrinin daxili imkanları hesabına çatdırmaqla öz oxucusunu yormur.
Son dövr yaradıcılığnın məhsulu olan “Bir məktub yazmışdım…” şeiri məhəbbət mövzusunda yazılsa da, müəllif öz ənənəsinə sadiq qalaraq bu dəfə də yenicə işlədiyi əsərindı ictimai-siyasi lirikaya da vaxt ayırır:
Dünya yaranışdan yaşayır bu cür– yazdan uzun olur payız ayları,
Adıçəkilən sənət nümunəsini Ədəbiyyat tariximizdə Göylərə ünvanlana ən gözəl Məktub kimi səciyyləndirsək, daha düzgün olardı. Müəllif sözügedən əsərində birbaşa fəlsəfi fikirlərini bəşər övladı, insan üçün səviyyəvi olan müsbət cəhətləri təbiət hadiəsələrinin üzərinə köçürməklə yaratmış olduğu mükəmməl metaforalar formasında oxucusuna çatdırmış olur:
Bir məktub yazmışdım bildir göylərə, deyəsəm–məktubu indi oxuyur.
Şeirin növbəti bəndlərində isə sadalanan hadisələrinin ardıcıllığının şahidi oluruq. Zaman etibarilə ecazkar sənət əsəri sayılmağa layiq olan, heca vəznində qələmə alınan, oxucunu bir az düşünməyə vadar edən “Bir məktub yazmışdım…” əsəri yaz fəslində yazılmasına baxmayaraq, faktiki olaraq, məktub ilə payız fəslinin, məktub ilə göylərin qarşılıqlı əlaqələrinin olduğunu göstərən növbəti ədəbi faktordur. Çünki müəllif ədəbiyyatımızda az təsadüf olunan bir mövzuya müraciət edib. Özü də bilmədən yeniliyə-novatorluğa imza atıb. Belə ki, məktub insanın xatirələrini yeniləməyə, yaşanan dəyərli anlara qayıtması üçün cansız varlıqlar içərisində ən gözəl, ən dəyərli olaraq qalması fikrini təbliğ edən yeganə peoziya örnəyi kimi tariximizdə və yaddaşımızda əbədi olaraq qalacaq. Heç şübhəsiz ki, yazılan məktublar müəllifin özünün də keçmişinə qayıtması üçün bilavasitə vəsilə olandır. Axı bir parça kağız parçasının da müəllif-söz sənətkarı üçün müqəddəs qələm qədər önəmi var.
Ədəbiyyat
tariximiz üçün həmişə aparıcı olan Bədii üslubun hər üç səviyyədə (istər
fonetik, istər leksik, istərsə də qrammatik) göstəricilərinə, müasir Azərbaycan
ədəbi dilinin normalarına dərindən bələd olması, yiyələnməsi, müdrik xalqın
dünyagörmüş şairi kimi hər dəfə öz oxucularını sevindirən, təəccübləndirən
sevimli Xalq şairimiz Vahid Əzizə yeni-yeni yaradıcılıq uğurları, fəaliyyəti,
tükənməz və bol enerji diləyi ilə
Kənan AYDINOĞLU,
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat
Portalının Baş redaktoru,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.
