Author: Delphi7

MÜƏLLİM

O məktəb illəri qızıl taxt yerin,
Gül açan arzular könül bağındır.
Ömrünün ən gözəl səadət payı,
Müəllim adıyla ucalmağındır.

Gözəl uşaqlara,gül balalara,
Yazıb-öyrətməkdir müqəddəs işin.
Biz də zərrəsiyik bu Yer üzündə,
Müəllim ömründən doğan Günəşin.

Haçan öyrənirsən şagirdsən elə,
Müəllim olursan öyrədəndə sən.
Dünyanın əbədi cənnət yeridir,
Müəllim nuruna boyanan Vətən!

Vahabzadə Bəxtiyar Mahmud oğlu (16 avqust,1925 – 13 fevral, 2009)- şair, dramaturq, ədəbiyyatşünas, 1945-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın xalq şairi (1984), filologiya elmləri doktoru (1964), professor, Azərbaycan MEA-nın həqiqi üzvü (2000), Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi (1974), Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı (1976), SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1984), M.F.Axundov adına ədəbi mükafatın laureatı (1988), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), millət vəkili (1995, 2000).

Həyatı

Bəxtiyar Vahabzadə 1925-ci ildə Şəki şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. Kiçik yaşlarında ikən ailəliklə Bakıya köçmüşlər (1934). Burada orta məktəbi qurtarandan sonra ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil almışdır (1942-1947). Universitetin aspiranturasında saxlanmış, “Səməd Vurğunun lirikası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir (1951). Bədii yaradıcılığa 1943-cü ildə “Ana və şəkil” adlı ilk şerini çap etdirdikdən sonra başlamışdır. O vaxtdan dövri mətbuatda şeirləri, elmi məqalələri, rəyləri müntəzəm çap olunur. “Mənim dostlarım” adlı ilk kitabında toplanmış lirik şeirlərdə faşizmə qarşı mübarizədə qalib çıxmış xalqın duyğu və düşüncələri əksini tapmışdır. Onun lirik şeir və poemalarında, mənzum pyeslərində müasir dövrün problemləri lirik-fəlsəfi planda, yeni əlvan boyalarla təsvir edilir. “İkinci səs”, “Vicdan”, “Yağışdan sonra”, “Yollara iz düşür”, “Fəryad” və “Hara gedir bu dünya”, “Özümüzü kəsən qılınc”, “Cəzasız günah”, “Dar ağacı”, “Rəqabət” (1960-2003) pyesləri Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında tamaşaya qoyulmuşdur. Tənqidçi-ədəbiyyatşünas kimi də fəaliyyət göstərmişdir. “Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığı” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir (1964). Azərbaycan Dövlət Universitetində Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının professoru vəzifəsində çalışmışdır (1950-1990). 1990-cı ildə təqaüdə çıxmışdır. Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü (1980), sonra həqiqi üzvü (2000) seçilmişdir. 1981-ci ildə SSRİ Yazıçılarının VII qurultayında SSRİ Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir. O, həmçinin Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının İdarə Heyətinin və Ağsaqallar Şurasının üzvü idi (1991). Ədəbi-bədii prosesin yorulmaq bilməyən təbliğatçısı və təşkilatçısı kimi tanınırdı. Azərbaycan KP Bakı şəhər Komitəsinə üzv və bir neçə çağırış Bakı xalq deputatları Sovetinə və X çağırış Azərbaycan Ali Sovetinə, 1995 və 2000-ci illərdə Azərbaycan Milli Məclisinə deputat seçilmişdir. 1976-cı ildə “Leninlə söhbət” və “Muğam” poemalarına görə Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. “Qırmızı Əmək Bayrağı” və “İstiqlal” (1995) ordenləri ilə təltif olunmuşdur.
Bəxtiyar Vahabzadə 60-cı illərdən başlayan milli azadlıq hərəkatının öncüllərindən biri idi. O, 1958-ci ildə yazdığı “Gülüstan” poeması ilə iki yerə parçalanmış Azərbaycanın tarixi faciəsini dilə gətirmiş, rus və fars imperiyasının pəncəsi altında inləyən Azərbaycan xalqının azadlıq və istiqlal uğrundakı ədalətli mübarizəsinə qoşulmuşdur.
Bu poemaya görə 1962-ci ildə şair “millətçi” damğası ilə Azərbaycan Dövlət Universitetindən çıxarılmış, yalnız 2 ildən sonra işə bərpa edilmişdir. (Zəruri qeyd: Professor Şirməmməd Hüseynov Bəxtiyar Vahabzadənin işdən çıxarılmadığını bildirir: “Bəxtiyarı işdən çıxara bilməzdilər, çünki bu, ciddi ajiotaja səbəb ola bilərdi. Məcburən onu doktorluq müdafiəsi üçün elmi məzuniyyətə göndərdilər). Sovet rejimində milli varlığı tapdanan, hər cür məhrumiyyətlərə məruz qalan millətin dərdlərini rəmzlər və müxtəlif ədəbi üsullarla ifadə etmiş, iri həcmli poemaları və pyeslərində hadisələri ya tarixə, ya da başqa ölkələrə keçirərək öz millətinin dərdlərini dilə gətirmişdir. Birbaşa Sovet diktaturasını ifşa edən əsərlərini isə şair, sovet ittifaqı dağılandan sonra “Sandıqdan səslər” başlığı altında nəşr etdirmişdir.
B.Vahabzadə 70-dən artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi publisist kitabın və yüzlərlə məqalənin, eləcə də tarixi və müasir mövzuda 20-dən artıq iri həcmli poemanın müəllifidir. Şairin əsərləri – şeir kitabları, dramları və publisistik yazıları dünyanın bir çox dillərinə, o cümlədən ingilis, fransız, alman, fars, türk, polyak, ispan, macar, keçmiş Sovetlər Birliyi xalqlarının dillərinə tərcümə edilmişdir.
2009-cu il fevral ayının 13-də, 84 yaşında uzun sürən xəstəlikdən sonra Bakıda vəfat etmişdir.

Xatirəsi

Türkiyənin Adana şəhərində Bəxtiyar Vahabzadə adına Sosial Elmlər Litseyi var.
Əsərləri[redaktə]1. Mənim dostlarım. Bakı: Azərnəşr, 1949, 65 səh.
2. Bahar. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1950, 49 səh.333666
3. Ədəbi heykəl. Bakı: Azərnəşr, 1951, 60 səh.
4. Dostluq nəğməsi. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 63 səh.
5. Çinar. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1956, 62 səh.
6. Sadə adamlar (poema). Bakı: Azərnəşr, 1956, 124 səh.
7. Xalq şairi Səməd Vurğun. Bakı: ADU-nun nəşriyyatı, 1956, 129 səh.
8. Ceyran. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1957, 163 səh.
9. Aylı gecə. Bakı: Azərnəşr, 1958, 127 səh.
10.Şəbi hicran. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1959, 89 səh.
11.Seçilmiş əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1961, 273 səh.
12.Etiraf; Şəbi hicran. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1962, 187 səh.
13.İnsan və zaman. Bakı: Azərnəşr, 1964, 228 səh.
14.Bir ürəkdə dörd fəsil. Bakı: Azərnəşr, 1966, 236 səh.
15.Seçilmiş əsərləri. Bakı: Gənclik, 1967, 411 səh.
16.Səməd Vurğun. Bakı: Azərnəşr, 1968, 346 səh.
17.Köklər-budaqlar. Bakı: Gənclik, 1968, 134 səh.
18.Dəniz-sahil. Bakı: Gənclik, 1969, 142 səh.
19.Dörd yüz on altı. Bakı: Gənclik, 1970, 133 səh.
20.Bir baharın qaranquşu. Bakı: Gənclik, 1971, 168 səh.
21.Dan yeri. Bakı: Gənclik, 1973, 260 səh.
22.Seçilmiş əsərləri (2 cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1974, 283 səh.
23.Seçilmiş əsərləri (2 cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1975, 250 səh.
24.Sənətkar və zaman. Bakı: Gənclik, 1976, 298 səh.
25.Açıq söhbət. Bakı: Gənclik, 1977, 173 səh.
26.Sadəlikdə böyüklük. Bakı: Yazıçı, 1978, 335 səh.
27.Açılan səhərlərə salam. Bakı: Yazıçı, 1979, 230 səh.
28.Pyeslər. Bakı: Gənclik, 1980, 355 səh.
29.Payız düşüncələri. Bakı: Yazıçı, 1981, 365 səh.
30.Muğam. Bakı: Yazıçı, 1982, 132 səh. (ərəb əlifbası ilə)
31.Vətən ocağının istisi. Bakı: Gənclik, 1982, 181 səh.
32.Seçilmiş əsərləri (2 cilddə). I c. Bakı: Yazıçı, 1983, 425 səh.
33.Seçilmiş əsərləri (2 cilddə). II c. Bakı: Yazıçı, 1984, 448 səh.
34.Səməd Vurğun. Bakı: Gənclik, 1984, 377 səh.
35.Özümüzlə söhbət. Bakı: Azərnəşr, 1985, 264 səh.
36.Dərin qatlara işıq (məqalələr). Bakı: Yazıçı, 1986, 318 səh.
37.Axı dünya fırlanır. Bakı: Yazıçı, 1987, 204 səh.
38.Gəlin açıq danışaq. Bakı: Azərnəşr, 1988, 210 səh.
39.Lirika. Bakı: Azərnəşr, 1990, 214 səh.
40.Ümidə heykəl qoyun. Bakı: Yazıçı, 1993, 124 səh.
41.Vətəndaş. Bakı: Gənclik, 1994,
42.Fəryad. Bakı: Azərbaycan, 1995,
43.Körpü çaydan uzaq düşüb. Bakı: Azərbaycan, 1996,
44.Bir ömür yuxu. Bakı: Azərbaycan, 1998,
45.İstiqlal. Bakı: Gənclik, 1999,
46.Ağıl başqa, ürək başqa. Bakı: Azərbaycan, 2000,
47.Ağ atlı oğlan. Bakı: Təhsil, 2002,
48.Əsərləri (I c.). Bakı: Azərbaycan, 2001, 544 səh.
49.Əsərləri (II c.). Bakı: Azərbaycan, 2002, 576 səh.
50.Əsərləri (III c.). Bakı: Azərbaycan, 2002,512 səh.
51.Əsərləri (IV c.). Bakı: Çaşıoğlu, 2002, 608 səh.
52.Əsərləri (V c.). Bakı: Çaşıoğlu, 2002, 504 səh.

Filmoqrafiya[redaktə]1. Akademik Yusif Məmmədəliyev (film, 2005)
2. Azərbaycan naminə (film, 2005)
3. Bakı bağları. Buzovna (film, 2007)
4. Bəxtiyar Vahabzadə (film, 1987)
5. Bəxtiyar Vahabzadə (film, 2003)
6. Bizim qəribə taleyimiz (film, 2005)
7. Böyük ömrün anları (film, 2006)
8. Dünya şöhrətli məzun (film, 2003)
9. Habil Kaman (film, 1984)
10.İstiqlal şairi (film, 1996)
11.Kamil (film, 1997) 12.Qəmbər Hüseynli (film, 2007)
13.Qisas (film, 1991)
14.Qızlar (film, 2007)
15.Liderlik missiyası. 1-ci hissə (film, 2008)
16.Mətbuat fədaisi (film, 2007)
17.Mirzə Babayev (film, 2001)
18.Muğam (film, 1995)
19.Muğamat var olan yerdə… (film, 2009)
20.Toğrul Nərimanbəyov (film, 1966)
21.Zirvəyə doğru (film, 2007)

ATATÜRK

Atatürkün atası! Adi cəfakeş bir ata,
Öz kiçik külfətinin cövrünü çəkmiş bir ata,
Bir böyük millətə ancaq ata əkmiş bir ata!
Atatürkün anası! Adi bir insan, bir ana.
Zaman ötdükcə nədən səcdə qılır hər kəs ona?
Bir böyük millətə bir gün ata doğmuş o ana.
Atatürkün sinəsi, yurdun almmaz qalası!
Atatürk millətinin həm atası, həm balası!
Nədir arzum, diləyim tanrıdan imanla bu gün?
Talanan, bağrına dağlar çəkilən xalqım üçün:
Yeni fikrin küləyindən qoca millət darana,
Bizi birləşdirəcək bir Atatürküm yarana!

1992-1998

MƏN TÜRKƏM

Sən bizi aldatdın illərdən bəri,
Mən çərxi-fələkdən dərs götürmüşəm.
Özgə anasından süd əmənləri,
Özgə qulluğunda duran görmüşəm.

Bəsdir dözdüyümüz ölümdən betər,
Köhnə bazardakı o köhnə nırxa.
Milləti yüz yerə caladın, yetər,
Yüz arxın suyunu qatma bir arxa.

Əslimi, nəslimi tanıyıram mən,
Qarışıq deyiləm, özümdən hürkəm.
Sən kimsən, sən nəsən, özün bilərsən,
Mən ilk qaynağımdan türk oğlu türkəm!

Sübutdur, dəlildir, ağlın qibləsi,
Dəyişə bilərsən adımı ancaq.
Canım çıxanadək qəlbimin səsi,
“Türkəm” – gerçəyini pıçıldayacaq.

Noyabr, 1995

Danışır sazın

Aşıq Kəmalə Qubatlıya.
Qubatlıda bitən bu zərif gülün,
Adını tarixə yazın Kəmalə.
Alının yazısı haqqdan yazıdı,
Saza yazılıbdı yazın, Kəmalə

Yuvasın qurubdu könlündə sözlər,
Dərdin saza açır hamıdan gizlər,
Dupduru dənizdi eşqili gözlər,
Adamı öldürür nazın ,Kəmalə.

Saz sənin , sən sözün oldun həyanı,
Qorudun isməti abır-həyanı,
Nağıllara bənzər könül dünyanı
Dil açıb danışır sazın ,Kəmalə.

Kalustoklular
Ziyalı olmayıb özün ziyalı sayanlara
Özü özündən bezir
Pencək yazığı üzür
İstidə necə dözür
Yay bu kalustoklular
Vay bu kalustoklular

Sinəyə salır izi,
Dalğası tutur dizi,
Tamam bezdirib bizi,
Tay bu kalustoklular.
Vay bu kalustoklular.

Düzgünə dodaq büzdü,
Guya özləri düzdü,
Əllidi yoxsa yüzdü,
Say bu kalustoklular.
Vay bu kalustoklular.

Üz var üzə çıxırlar,
Elmimizi yıxırlar,
Ziyalını sıxırlar,
Oy bu kalustoklular.
Vay bu kalustoklular.

Arxasızlara cumar,
Arxalıya göz yumar,
Yetim – yesirdən umar
Pay bu kalustoklular.
Vay bu kalustoklular.

Məşğulam.

Ay İbrahim, sən sevməklə məşğul ol,
Mənsə dərd-qəm çəkmək ilə məşğulam.
Gecə-gündüz dayanmadan göz yaşın,
İldır-ildır tökmək ilə məşğulam.

Arif olan hər mətləbi incələr,
Ruh göylərə pərvazlanıb dincələr,
Ay çıxanda tək oturub gecələr
Öz içimi sökmək ilə məşğulam.

Hav götürən yaralarım simləyib,
Dərdlərimi alaq basıb çimləyib,
Pərən düşən xoş günləri cəmləyib,
Yamaq edib tikmək ilə məşğulam.

Sağollaşan necə-necə illəri,
Yelə verdim şəvə kimi telləri,
Söz bağından pöhrələnmiş gülləri
Bu könlümdə əkmək ilə məşğulam.

Arzularım zaman ilə daşlaşıb,
Duyğularım daşa dönüb daşlaşıb,
Ədalətəm ömür qalam yaşlaşıb
Yavaş-yavaş çökmək ilə məşğulam.

KÖÇÜM GƏLİM

Bənzərsən yaz gəlişinə,
Tamarzıyam gülüşünə,
Gülüm sənin görüşünə
Hansı yolu seçim gəlim?

Səbrim çatmır daha canan,
Mənəm eşq oduna yanan,
Qapınızdan qoymur anan,
Pəncərədən keçim gəlim.

Ömrü ələyinlə ələ,
Məni öz sevginlə bələ,
Ədalətə bir yer elə
Ürəyinə köçüm gəlim.

* * *

Təbriz, Bakı doğma, əziz,
Dərdləri də qoşa, Vətən.
Göyçə,Dərbənd, İravan tək,
Qan ağlayır Şuşa, Vətən.

Yarımçıqdı çox işimiz,
Həddən ləngdi yerişimiz,
Hələ zəfər yürüşümüz,
Çatmayıbdı başa, Vətən.

Birləşməmək xalqa ləkə,
Bölünməyək bölgə-bölgə,
Üstündən çəkilsin kölgə,
Daim azad yaşa, Vətən.

Həsrətlə gözlədik danı,
Qaranlığın sonu hanı?
Şəhidlərin axan qanı,
Gedəcək mi boşa, Vətən.

Ədalət yurdun yurddaşı,
Hopub qana qan yaddaşı,
Lazımsa yurda baş daşı,
Döndər onu daşa , Vətən.

Qarabağ

Bir tərəfin hündür dağlıq,
Bir tərəf aran ,Qarabağ.
Süküt əgər ölümdüsə,
Bu deyil çarən, Qarabağ.

Canımızdan ayrılıb can,
Tapdaqlarda verirsən can,
Qusdurmasaq düşmənə qan,
Sağalmaz yaran, Qarabağ.

Düşdüyümüz böyük tələ,
Dərdlər yükdü şələ-şələ,
Hamı verərsə əl-ələ,
Çəkilər boran, Qarabağ.

Heyif inandıq çatana,
Qoşulduq ara qatana,
Qənim olsun yurd satana,
Müqəddəs Quran ,Qarabağ.

Dünyaya,qoy, car olsun,car,
Gəlməyənə ar olsun,ar,
Arxa dursalar,arxan var,
Bütöv bir Turan, Qarabağ.

***

Apar bu köpəyin qızını, bezdim,
İncimə bu acı sözümdən, Tanrı.
Canım kötük deyil baltalayalar,
Nə qədər utanım özümdən, Tanrı?

Yazığam, hər nəyəm, sonunda buyam,
Mənim pulum yoxdur canımı alım.
Cəllad da hazırdı, kötük də, ancaq
Ürəyim qıymır ki, qanımı alım.

Bir ana möhtacdır min paslı fikir,
Ömür dağ çayıtək çağlayır gendə.
Qalxım, bir söz deyim bu yalqız çağa,
Kimsə adam kimi ağlayır gendə.

Yollar köç aparır qara çöllərə,
Qorx ki, yarı yolda kömür qurtarsın.
Apar bu köpəyin qızını, Tanrı,
Apar, mən də susum, ömür qurtarsın.

***

Heç gözüm tutmadı bu sərt adamı,
Tamah hərisidir, mərəzi artıb.
Sənin bu adamla nə işin var, qız?
Onun sənə qarşı qərəzi artıb.

Daha baxışların yad kölgə salır,
Daha əvvəlkitək qənim deyilsən.
Sənə nə olub ki, zavalı qadın,
Mənim ola-ola mənim deyilsən?

Eh, nə çətin imiş vüsala dözmək…
Məcbur eləməyin tapım sevgimi.
Külüngüm əlimdə, ağlım başımda,
Tanrı, ta imkan ver çapım sevgimi.

***

Ruhum yad malıdır, əlini burax,
Sənə nə verirsə, təzə verir o.
Əcələ sürtürsən başını tez-tez,
Guya baxışına məzə verir o.

Gözlərin adamı yüz səmtə çəkir,
Sanki eşq yolusan hamımız üçün.
Bəsdir göz oynatdın, hava soyuyur,
Bir az qarğı göndər damımız üçün.

Gəl, qurtar özünü bu ehtirasdan,
Günahdan çatlayıb dan, bilmirsən, qız?!
Sevgi də, yanğı da səninçün birdir,
Hər şeyi özünə man bilmirsən, qız.

***

Gəl, oda düşürəm, qapımı bağla,
Kimsə cəhd eləyir çənəmi sıxa.
Ruhum dua yazır ağ yuxulara,
Qoymur sənin kimi sənəmi sıxa.

Yüz ildi dən atır kölgəm boz düzə,
Dənin bircəciyi bitmir, əzizim.
Həsrət yara salar lal ürəyinə,
Tək eşqin atəşi itmir, əzizim.

Bəlkə çəpər çəkim fikrin dağılsın?!
Qız, sənin nə qədər söz atanın var?
Nədən narahatsan, qoy getsin o köç,

***

Ömür tək adamın çəkmədiyi yük,
Ruhum əzab çəkir, dözüm, uyusun.
Gəl gör nə gündədir öpdüyün dodaq,
Gəl, barı barmaq sürt, közüm uyusun.

Min ildi Məcnun da, Leyli puçdu,
Min ildi yuxuda darıxırlar, qız.
Utana-utana qapı döyənlər,
Ömür yollarında karıxırlar, qız.

Gəl qoşa yeriyək bu qısa yolu,
Təklik sərf etməyən fərmandı, vallah.
Sənin gözlərindən qopan hər baxış,
Mənim gözlərimçün dərmandı, vallah.

***

Kamına yetirik kal yuxuların,
Quru çöl kimidi, balınca su at…
Həsrət də adama güc verir bəzən,
Qorxma, baxışının dalınca su at.

Bir dəfə baxarlar geriyə, nazlım,
Cahan bir anlığa taxtın olmur ki…
Demə nə vaxt gedər uzağa bu köç,
Bilirəm, sənin də vaxtın olmur ki.

Çox da naz eləmə, iştahın artar,
Yetən bu nisgili təzə bilər, qız.
Ürək qapı deyil, on kərə açma,
Kimsə eşq bağında gəzə bilər, qız.

* * *

Mən ki, yanndayam
Ən çətin günündə yada düşürəm.
Gəlib axtarırsan, soraqlayırsan.
Qəm tüğyan edəndə, yada düşürəm.
Mən ki, yanndayam nə ağlayırsan.
Ən çətin günündə özündən deyən,
Arxalandıqların arxasız olur,
Ən çətin günündə mən səninləyəm,
Ürəyin toxtayır, kefin durulur,
Yad oldu,üz çevir yaxının yadlaş.
Ən uzaq bildiyin yaxın olarmış,
Dost var ömür boyu ayaq altda daş,
Su tək axıb gedən dostlar da varmış.
Gec-tez xeyri-şəri qoyar yerinə
Əbədi Allahdır, fani cahandır.
Pərvanələr daim işığa gələn,
Şamsa qaranlıqda xatırlayandı.

* * *

Pəncərə
Baxdım, gözlərim yaşardı,
Tərləmədi o pəncərəm.
Dinmədi mən danışdıqca,
Dinləmədi o pəncərəm.
Göyərdi o dipcəkləri,
Açılmadı o pəncərəm.
Doydü şəhərin küləkləri,
Açılmadı o pəncərəm.
Daş atdım, çıxan olmadı,
Boylanıb baxan olmadı.
Görmədim kölgən görünə,
Yandı, söndü o pəncərəm.
Bitdi bizim faciəmiz,
Pərdələndi o pəncərəm.

* * *

Belə həyat istəmirəm.
Bu pəncü-dü, bu şeş-cahar.
At zərləri, xanalara düz daşları.
Zər nə versə, nə göstərsə, oynayırıq biz daşları.
Daşlar əgər yerbəyersə, yanbayansa daha yaxşı.
Bu xanadan o xanaya daşıyırıq gah o daşı, gah bu daşı.
Əl qol atıb yer tuturuq, baş xanada gözümüz var, zər tuturuq.
Burda nə bir həyəcan var, nə bir fikir,
zərin hökmü bizi ora-bura çəkir.
Qalibiyyət zərdən asılı,
məğlubiyyət zərdən asılı.
Ovcundadır, amma hökmü səndə deyil.
Kor-koranə zərləri at,
qismətdən pay nədir görən?
….belə oyun istəmirəm,
belə həyat istəmirəm.

* * *

Bir mənəm…
Bir mənəm , bir şərab, bir də dörd divar.
Divarda kölgəmdi, kölgəmdə qubar.
Pəncərəmdə işıq, yollar qaranlıq.
Gələn qocalıqdır, gedən cavanlıq.
Bir ömür yaşadım yuxuya bənzər,
Bir sevgi yaşadım qorxuya bənzər.
Dağınıq aləmdə viranə dünyam
Arzular məndən tez getdi dünyadan.
Gözlərim yol çəkdi, yol gedə-gedə
Nə yol verən oldu, nə yol öyrədən.
Başımın üstündə sönən ulduzum,
Göydə bu ulduza, bir qəbir qazın.
Bir mənəm , bir şərab, bir də dörd divar.
Nə zəng vuran, nə də gəlib gedən var.
Dolur ürəyimə boşalır dərd-qəm,
Boşalır piyaləm, dolur piyaləm.
Bəxşiş kiminədi, qarğış kiminə,
Dil dinmək istəmir əl boş olanda.
Mən ayıq olanda sərxoş kimiyəm,
Tamam ayılıram, sərxoş olanda.

* * *

Bir ömür yaşadıq.
Bu gün keçdi, üz tutub
Hər sabaha yaşadıq.
Ümüdimizi bağlayıb
Bir Allaha yaşadıq.
Bir daş atdı hər ötən,
Lağa qoydu hər yetən.
Bu sınıq pəncərədən
Baxa-baxa yaşadıq.
Ömür ötdü qayğıda,
Min sualda sorğuda.
Bizi qorxuda-qorxuda.

* * *

Məndən nigaran qalmayın.
Məndən nigaran qalmayın,
Ölsəm xəbər tutarsınız.
Birdən birə yada salıb,
Birdən də unudarsnız.
Kimi bu dunyadan küsüb
Kimi vətənindən qaçaq.
Haqlıya olun bələdçi
Haqsız özü yol tapacaq
Ömür könüldə dəmbədəm
Mərhum arzular yan-yana
Nə çoxdur ağıl öyrədən
Dəli oluram az qala.
Gecələr uzun- uzadı
Səhəri gözlə hər axşam
Dişimi dişimə tutub
Mən bax belə yaşamışam
Baxır gözlərim güzgüyə
Tanıya bilmir heç mən
Məni sevənlər içində
Sevdiklərimin heç biri

HARDASAN DÜNYANIN HALAL ADAMI

Hardasan dünyanın halal Adamı,
Hardasan, varmısan?–Səsimə səs ver.
Məndən o tərəfə sən tükənirsən,
Səndən bu tərəfə mənə nəfəs ver.

Məndən o tərəfə, səndən bu yana,
Nə kökdədi dünya, xəbərin varmı?
Tapşırıb yellərə, büküb al-qana,
Bir ürək yollasam sənə çatarmı?

Bilərmisən hankı məmləkətdənəm,
Hansı millətdənəm bilərmisən sən?
Bu aciz halıma ucalığından,
Baxıb acı-acı gülərmisən sən?

Vurnuxub qalmışam dünya içində,
Mənə bir yol salğa özünə doğru.
Qurtulum bəşərin adiliyindən,
Sürünüm mübarək izinə doğru.

Hardasan dünyanın halal Adamı?–
Sən haqsan, sən varsan!–Səsimə səs ver.
Qapında ən sadiq nökərin ollam,
Mənə bu Şahlığı, nolar, tələs ver.
DƏVƏSI ÖLMÜŞ ƏRƏBIN DƏRDI
Qalx, ərəb, qalx yeriyək
Külək qalxacaq, külək.
Səhra qum çadrasını
Başımıza örtəcək.

Nəriman Həsənzadə

Nə ərəb tərpənir, nə külək kəsir,
Sovurur səhranı belədən-belə.
“Yenə bir həsirdi – bir məmmədnəsir””“,
Bir də gözlərindən sellənən sudu –
Yoğurur səhranı belədən-belə.

Yerdən od püskürür, göydən qan yağır,
Təbrizli, Bakılı “”ərəb”“in üstə.
Min ildi yağanlar buracan yağır,
Yağır Ərdəbilə, yağır Dərbəndə.
Müsəlman gavurdan nicat gözləyir,
Döşənib ağrıyan tərəfi üstə.

Gah yadı qənimdi, gah da qardaşı,
“”Ərəb“ ağlamasın – “ərəb”“ neyləsin?
Şuşa qalasından, Qoşqar dağından
Muğan düzlərinə atılıb daşı,
Qara günə qalıb Qarabağları,
Qara bağlamasın “ərəb”“ neyləsin?!

Gah Moskovdan gəlir, gah Nyu-Yorkdan,
“Qaxılıb yerində otur!“ – fərmanı.
Bu millət görür də, bilmək istəmir:
Onu yurd-yuvaya qaytaran deyil,
Urusun “ Qırmızı papaq“ nağılı,
İngilisin “Ötür-ötür“ fərmanı.

Nazbalınc qoyulub başının altda,
Layla çalanların çoxalıb sayı.
“Qrant“ əmizdirib bihuşdarıynan,
Sırımaq istəyir Azərbaycana,
Avropa yeni bir “Gülüstan”“ payı.

Səksən bayrağı var səkkiz milyonun,
Qalıb umuduna səksən namərdin.
Təkcə dəvə dərdi olsa nə vardı,
Səkkiz milyon ruhu xəstə dərdidi,
Mən dəvəsi ölmüş ərəbin dərdi,
Sən dəvəsi ölmüş ərəbin dərdi!

YIXILIR

Ürəklər eşqə atlanır,
Ağıl nəfsindən yıxılır.
Şair sözündən qatlanır,
Aşıq səsindən yıxılır.

Nuhun əyyamından bəri
Sirri birdi bəndələrin;
Kişi «yox»undan gəbərir,
Zənən «hə»sindən yıxılır.

Hərə qalxır öz ipinə,
Kim düzünə, kim çəpinə.
Hamı özünün dibinə,
Öz zirvəsindən yıxılır.

GÖZƏLLƏMƏ

Gözəllik bəşərə görk olsun deyə,
Qıydı Yer üzünə fələklər səni.
Dayandı səcdənə ulduzlu Göylər,
Qısqandı Allaha mələklər səni.

Billah, belə sevda gəlməz hər başa–
Od suya calandı, alğış qarğışa.
Yanıb kül olunca qıldı tamaşa
Şövqündən əriyən bəbəklər səni.

Şimşəklər teyləndi qəfil üstümə,–
Döndü qəflətxanam altı-üstünə.
Susadı qanıma, durdu qəsdimə
Öpüb oxşadıqca küləklər səni.

Qüdrətim çatmadı vəsfi-halına,
Pir deyib, əyildim gül camalına.
Belə çoxmu gördü qul misalına,
İblis yuvalanmış ürəklər səni?

VARsansa – varımsan, YOXsansa yoxum,
Ən halal zülmümsən, ən haram yuxum.
Sağ qalınca cismim, ölüncə ruhum
Müdam ayağına iməklər sənin.

* * *

Ya Rəbb, bəlayi-eşq ilə qıl aşina məni,
Bir dəm bəlayi-eşqdən etmə cüda məni.

M.Füzuli

Məni ömrüm boyu çək imtahana,
Mənə ömrüm boyu zülm elə, nolar.
Görüm nə çəkibdi dəli-divana,
Görüm eşq əhlinə zülm ilə nolar.

Təsəlli umduqca kəs umudumu,
Görüm necə olur candan usanmaq.
Tutuşub odlara, deyim – budumu
Füzulidə yanmaq, Vaqifi qanmaq!

Yaşıl ağac olam, qara daş olam
Yolların üstündə bitməyə qoyma.
Sərgərdan ruh olam, kəsik baş olam
Qoyma vüsalına yetməyə, qoyma.

Zülmət gecələrdə ağca şam kimi,
Əriyim rəngində bu qara baxtın.
Görüm aşiqliyin nədi tilsimi,
Görüm şahı kimdi bu qannı taxtın.

Məni ömrüm boyu çək imtahana,
Mənə ömrüm boyu zülm elə, nolar.
Görüm nə çəkibdi dəli-divana,
Görüm eşq əhlinə zülm ilə nolar.

SƏNDƏN ÖTƏRI

Səni görən divanədi,
Bilirəm, səndən ötəri.
Göz yaşımla dağı-daşı,
Dəlirəm səndən ötəri.

Uydurmadım daha nələr?…
Tükənibdi bəhanələr.
Qonşunuza axşam-səhər,
Gəlirəm səndən ötəri.

İbrahiməm, için-için
Göynəyirəm, gedir köçün.
Ölmürəm yaşamaq üçün,
Ölürəm səndən ötəri!

Günəşim
          
Salam, xoş gəldin,
Günəşim mənim.
Güldün üzümə,
Budaqlarım isindi,
Tumurcuqlqrım cücərdi,
Çiçəyim çırtladı!
Gəlməsəydin,
Qışın sərt üzü
Öldürəcəkdi məni.
Kəsib odun edəcəkdi
Yeyənlər bəhərimi.
Salam, xoş gəldin,
Həyatımı mənə gətirdin,
Əli dolu gələn qonağım mənim!
Baxdım, səhərlər nə gözəlmiş,
Buludlar yolum-yolum.
Baxdım, gecələr nə gözəlmiş,
Ulduzlarla qol-boyun.
Oyatdın qış boyu yatmış ruhumu,
Gətirdin baharımı.
Meh əsib sığalladı
Xumar-xumar hallarımda.
Quşlar gəldi,
Yuva qurdu qollarımda.
Sənin sayəndə eşitdim nəğmələrini,
Bilsən nə qədər sevindirdin məni!
Salam, xoş gəldin,
Günəşim mənim,
Getmə daha!
Mən çiçəkləyən ağacam,
Vermə məni odunluğa,
Atma məni tənhalığa!
Getmə daha,
Getmə daha!

Sən gəldin

Sən gəldin,
Artıq səmalardan
Güllü budaqlara qonmağa başladım.
Sən gəldin,
Həyatımı alt-üst eylədin,
Hamar yuxularım əyişdi.
Sən gəldin,
Sənin zövqünlə ətirlənirəm,
Çiçəkli qoxularım dəyişdi.
Sən gəldin,
Mənim sevdiklərim qaldı bir yana,
Sənin sevdiklərinə
Baxmağa başladım.
Sən gəldin,
Səndən ayrılmamaqçün
Ölümdən qorxmağa başladım,
Qorxmağa başladım…

* * *

Qəlbin kitab kimidir,
Yazılar dolu.
Gözlərinin pəncərəsindən
Oxuyuram onu.

Qəlbin səma kimidir!
Sən heç gün çıxanda
Səmanı gördünmü?
Fırtınalardan xəbəsiz,
Buludsuz, təmiz…
Doğrunu gördünmü, doğrunu!
Nə qədər ümüdsüz, aciz…
Amma oğru hər zaman haqlı,
Hər şey ona caiz!
Gözləri qəmsiz, kədərsiz…

Sən heç dənizin səsini
Eşitmisənmi?
Danışmır, heç nə demir,
Onu anlayırsan…
Danışma, heç nə demə,
Səni anlayıram!

Qəlbin zirvə kimidir,
Ucalığına qısqanacaqlar səni.
Nəfsin qapı kimidir,
Böyüklüyünə qısqanacaqlar səni.
Səninçün qadınlar bacı, kişilərlər qardaş,
Səni sənin təmizliyinə qısqanacaqlar.
Qısqanclar qaranlıq quyu kimidir,
Səni sənin işığına qısqanacaqlar.
Zalım, təkəbbürlü, qəddar adamlar
Səni sənin mərhəmətinə qısqanacaqlar!

Qorxma!
Qorxdunsa bu zarafatdır…
Əgər inandınsa,
Qəlbləri oxumaq
Çox asanddır…

Üzeyir bəy Əbdülhüseyn oğlu Hacıbəyov (18 sentyabr 1885, Şuşa (Ağcabədi k.) – 23 noyabr 1948, Bakı) — dünya şöhrətli bəstəkar, görkəmli musiqişünas alim, publisist, dramaturq, pedaqoq və ictimai xadim, müasir Azərbaycan peşəkar musiqi sənətinin və milli operasının banisi, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (1935), SSRİ xalq artisti (1938), Stalin Mükafatı laureatı (1941), “Lenin Ordeni” və “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni laureatı, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki (1945), professor (1940), Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri (1938-1948), Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının rektoru (1928-1929, 1939-1948), Azərbaycan EA İncəsənət İnstitutunun direktoru (1945-1948),

Həyatı

Vyanada Üzeyir Hacıbəyovun abidəsi (Müəllif: Ömər Eldarov)

Üzeyir Hacıbəyov kənd mirzəsi ailəsində doğulub, ailədə üç qardaş, iki bacı olublar. Bircə Üzeyirdən başqa uşaqların hamısı Şuşada doğulub. Evin dördüncü uşağı olan Üzeyirin Şuşada yox, Ağcabədidə anadan olmasının da öz tarixçəsi var. Üzeyir bəyin atası Əbdülhüseyn Xurşidbanu Natəvanın şəxsi mirzəsi olmaqla yanaşı, həm də xan qızının Ağcabədidə olan təsərrüfatına rəhbərlik edirdi. Ona görə də ilin çox hissəsini orda keçirirdi. Şirin xanım da Üzeyirə hamilə olarkən Ağcabədiyə gedib yoldaşına baş çəkmək, sonra yenidən Şuşaya qayıtmaq qərarına gəlir. Bacılarına baş cəkmək üçün yolunu əvvəlcə Ağdamdan salır. Ancaq bacıları onu tez buraxmaq istəmir. Şirin xanımı 8 bacının hərəsi bir az öz evində qonaq saxlayır. Ağcabədiyə gedəndə isə artıq gec olur, Şuşaya qayıda bilmir. Ona görə də gələcəyin dahisi olacaq bu oğlanı elə Ağcabədidə dünyaya gətirir. 1 aydan sonra isə dəvənin üstündə kəcavə düzəldib, Şirin xanımı Üzeyirlə birgə Şuşaya gətirirlər. Valideynləri Ağcabədidən Şuşaya köçdükdən sonra ilk təhsilini buradakı iki sinifli rus-türk məktəbində almışdır. Şuşanın zəngin musiqi-ifaçılıq ənənələri Hacıbəyovun musiqi tərbiyəsinə müstəsna təsir göstərmişdir. Onun ilk müəllimi Azərbaycan musiqisinin gözəl bilicisi, dayısı Ağalar bəy Əliverdibəyov olmuşdur.
Bəstəkar Müslüm Maqomayevin bacanağı idi.
Bəstəkar Niyazinin əmisi idi.
Bəstəkar Nazim Əliverdibəyovun, skripkaçı Rasim Əliverdibəyovun, dirijor Kazım Əliverdibəyovun, pianoçu Nüşabə Əliverdibəyovanın xalası oğludur.
Bəstəkar Əfrasiyab Bədəlbəylinin atasının xalası oğlu idi.

Karyera və yaradıcılığı

O, 1899-1904-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil almışdır. Onun dünyagörüşünün formalaşmasında seminariya böyük rol oynamışdır. Hacıbəyov seminariya illərində qabaqcıl dünya mədəniyyəti ilə yaxından tanış olmuşdur. O, burada Avropa musiqi klassiklərinin əsərlərini mənimsəmiş, skripka və baritonda çalmağı öyrənmiş, xalq mahnı nümunələrini nota köçürmüşdür. Seminariyanı bitirdikdən sonra Hacıbəyov 1904-cü ildə Cəbrayıl qəzasının Hadrut kəndinə müəllim təyin edilmişdir.
Hacıbəyov Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı ərəfəsində Bakıya gəlmiş, Bibiheybətdə, sonralar isə “Səadət” məktəbində dərs demiş, 1907-ci ildə Bakıda Azərbaycan türkcəsində “Hesab Məsələləri” və “Mətbuatda İstifadə olunan Siyasi, Hüquqi, İqtisadi və Əsgəri Sözlərin Türki-Rusi və Rusi-Türki Lüğəti”ni nəşr etdirmişdir.[2]
Hacıbəyov bədii yaradıcılığa publisistika ilə başlamışdır. O, “Kaspi”, “Həyat”, “İrşad”, “Tərəqqi”, “Həqiqət”, “İqbal”, “Yeni İqbal” qəzetlərində və “Molla Nəsrəddin” jurnalında “Ordan-burdan”, “O yan-bu yan” və s. başlıqlar altında “Ü”, “Filankəs”, “Behmankəs” və s. gizli imzalarla dövrün mühüm ictimai-siyasi, maarifçilik məsələlərinə dair çoxlu məqalə, felyeton və satirik miniatürlər dərc etdirmişdir.
Hacıbəyovun 1908-ci il yanvarın 12-də (yeni üsulla 25-də) Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında göstərilən “Leyli və Məcnun” operası ilə təkcə Azərbaycanda deyil, bütün müsəlman Şərqində opera sənətinin əsası qoyulmuşdur. Hacıbəyov operanın librettosunu Füzulinin eyni adlı poeması əsasında yazmışdır.
Hacıbəyov 1909-1915-ci illərdə bir-birinin ardınca “Şeyx Sənan” (1909), “Rüstəm və Söhrab” (1910), “Şah Abbas və Xurşud banu” (1912), “Əsli və Kərəm” (1912), “Harun və Leyla” (1915) muğam operaların librettosunu xalq dastanları və rəvayətlər, Firdovsinin “Şahnamə” əsərinin motivləri əsasında yazmışdır. O, “Leyli və Məcnun”dakı üslub xüsusiyyətlərini və estetik sənət prinsiplərini sonrakı operalarında da davam etdirmişdir.
Xalq dastanı əsasında bəstələdiyi “Əsli və Kərəm” operasında Hacıbəyov muğamatla bərabər aşıq musiqisindən də istifadə etmişdir.
O, Azərbaycanda musiqili komediya janrının yaradıcısıdır (komediyalarının mətnini də özü yazmışdır). Onun “Ər və arvad” (1909, ilk tamaşası: 1910), “O olmasın, bu olsun” (1910, ilk tamaşası: 1911), “Arşın mal alan” (1913) musiqili komediyalarında inqilabdan əvvəlki Azərbaycan məişəti, xalq adət və ənənələri əksini tapmışdır. Hacıbəyov 1911-ci ildə musiqi təhsilini artırmaq üçün Moskvaya getmiş, həmin il burada filarmonik cəmiyyətin musiqi kurslarında, 1913-cü ildə isə Peterburq konservatoriyasında oxumuşdur. Peterburq dövrü Hacıbəyovun yaradıcılığında mühüm rol oynamış, o, “Arşın mal alan” musiqili komediyasını məhz burada yaratmışdır.
Hacıbəyov 1921-ci ildə Bakıda Azərbaycanlı tələbələr üçün ilk musiqi məktəbini – Azərbaycan Dövlət Türk Musiqi Məktəbini (sonralar texnikum) təşkil etmişdir.
1926-cı ildən Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında fəaliyyət göstərən Hacıbəyov burada nəzəriyyə, harmoniya, Azərbaycan musiqisinin əsasları fənlərindən dərs demiş, konservatoriya yanında ilk çoxsəsli Azərbaycan xor kollektivi yaratmışdır.
O, 1927-ci ildə Müslüm Maqomayevlə birgə ilk “Azərbaycan türk el nəğmələri” məcmuəsini nəşr etdirmişdir. Hacıbəyov 1931-ci ildə Azərbaycan Radio Komitəsi yanında ilk notlu xalq çalğı alətləri orkestri təşkil etmişdir.
1937-ci il aprelin 30-da Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında ilk dəfə tamaşaya qoyulan “Koroğlu” operası (librettosu H.İsmayılov və Məmməd Səid Ordubadinindir) Hacıbəyov yaradıcılığının zirvəsini təşkil edir. Azərbacan opera sənətinin incilərindən sayılan bu operada Üzeyir bəy ilk dəfə olaraq klassik opera formasına riayət edərək bitkin ariyalar, kütləvi xor səhnələri, müxtəlif ansambllar, balet nömrələri, reçitativlər yaratmışdır.
O, “Koroğlu” operasında simfonik orkestrin tərkibinə Azərbaycan xalq musiqi alətlərini daxil edərək orkestrin rəngarəng səslənməsinə nail olmuşdur.
Üzeyir bəy Azərbaycan musiqisində köklü dönüş yaratmış dahi bəstəkardır. O, 19-cu əsrin əvvəllərinədək şifahi xalq musiqi sənəti şəklində mövcud olan Azərbaycan milli musiqisini Qərbi Avropa bəstəkarlıq məktəblərinin nailiyyətləri, forma və janrları ilə zənginləşdirmiş, Azərbaycan və ümumiyyətlə Şərq musiqisinin gələcək inkişaf perspektivlərini, estetik prinsiplərini müəyyənləşdirmişdir.
Hacıbəyov həm də böyük musiqişunas alim idi. O, müasir Azərbaycan elmi musiqişunaslığının əsasını qoymuş, musiqiyə dair çoxlu məqalələr yazmış, tədqiqatlar aparmışdır.

Üzeyir Hacıbəyovun qəbirüstü abidəsi

Hacıbəyovun “Arşın mal alan” musiqili komediyası ingilis, alman, çin, ərəb, fars, polyak, ukrayna, belorus, gürcü və s. dillərə tərcümə edilmişdir.
Üzeyir bəy Hacıbəyovun anadan olmasının 100 illik yubileyi dövründə böyük təntənə ilə keçirilmişdir.UNESKO-nun görkəmli şəxsiyyətlərin ildönümü və 1985-ci ilin mühüm hadisələri təqviminə əsasən Hacıbəyovun yubileyi beynəlxalq miqyasda da qeyd edilmişdir.
2010-cu ildə Azərbaycanda və dünyada Üzeyir bəy Hacıbəyovun anadan olmasının 125 illik yubileyi təntənə ilə qeyd edildi. Bakıda 18-28 sentyabr ərəfəsində “Üzeyir Hacıbəyli – 125” Beynəlxalq Musiqi festivalı keçirildi.[3]
Musiqili komediyaları[redaktə]
1909 – “Ər və arvad”. 3 pərdədə. Librettosu Üzeyir Hacıbəyovundur. İlk tamaşa 1910-cu il mayın 24-də (iyunun 6-da) Bakıda, Nikitin qardaşlarının teatr-sirkində olmuşdur.
1910 – “O olmasın, bu olsun”. 4 pərdədə, əvvəlcə 3 pərdədə idi (hamam səhnəsi 1915-ci ildə yazılmışdır). Librettosu Üzeyir Hacıbəyovundur. İlk tamaşa 1911-ci il aprelin 25-də (mayın 8-də) Bakıda, Mayılov qardaşlarının teatrında olmuşdur.
1913 – “Arşın mal alan”. 4 pərdədə. Librettosu Üzeyir Hacıbəyovundur. İlk tamaşa 1913-cü il oktyabrın 25-də (noyabrın 7-də) Bakıda, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında olmuşdur.
İnstrumental müşayiətli xor əsərləri[redaktə]
1919 – “Azərbaycan”. Xor və orkestr üçün. Sözləri Əhməd Cavadındır.
“Milli marş”. Xor və orkestr üçün. Sözləri Üzeyir Hacıbəyovundur.
1930 – “Himn”. Xor və simfonik orkestr üçün. Sözləri Üzeyir Hacıbəyovundur.
1934 – “Kantata”. M. Firdovsinin 1000 illiyinə həsr olunub. Xor və simfonik orkestr üçün.
“Qızıl əsgər marşı”. Solist, xor və fortepiano üçün. Sözləri Məmməd Səid Ordubadinindir.
1936 – “Azərbaycan xalq mahnılarının xor üçün işləmələri”. Xalq çalğı alətləri ansamblı və ya fortepianonun müşayiəti ilə xor üçün (“Ay bəri bax”, “Gedək gəzək bağçada”, “Aman nənə”, “Nə gözəldir”, “Lolo”, “Sən gözəl”, “Ləlli”).
“Süvari marşı”. Xor və fortepiano üçün.
“Piyadalar marşı”. Xor və fortepiano üçün.
1938 – “Kantata”. Solist, xor, simfonok orkestr və rəqs qrupu üçün. Sözləri Süleyman Rüstəmindir.
“Ölməz sənətkar Mirzə Fətəli Axundovun anadan olmasının 125 illiyi münasibətilə”. Xor və fortepiano üçün. Sözləri H. Natiqindir.
1939 – “Kantata”. Solist, xor, simfonik orkestr və rəqs qrupu üçün.
1942 – “Vətən və cəbhə” kantatası. Solist, xor, simfonik orkestr və rəqs qrupu üçün. Sözləri Üzeyir Hacıbəyovundur.
“Ey Vətən”. Xor və fortepiano üçün. Sözləri Səməd Vurğunundur.
1945 – “Azərbaycan SSR Dövlət himni”. Xor və simfonik orkestr üçün. Sözləri Səməd Vurğun və Süleyman Rüstəmindir.
“Qələbə himni” (“Zəfər himni”). Xor və simfonik orkestr üçün. Sözləri Səməd Vurğunundur.
“Stalinə salam”. Xor və simfonik orkestr üçün. Sözləri Süleyman Rüstəmindir.
1947 – “Kantata”. Nizami Gəncəvinin 800 illiyinə həsr olunmuşdur. Xor və simfonik orkestr üçün. Sözləri Süleyman Rüstəmindir.

Orkestr əsərləri

1928—1933
“Kolxoz şöllərində”. Xalq çalğı alətləri orkestri üçün.
“Arazbarı”. Simfonik orkestr üçün.
“Təntənəli marş”. Azərbaycan Türk Teatrının 10 illiyinə həsr olunmuşdur. Simfonik orkestr üçün.
“Fantaziya №1”. Xalq çalğı alətləri orkestri üçün.
“Fantaziya №2”. Xalq çalğı alətləri orkestri üçün.
1941
“Cəngi”. Xalq çalğı alətləri orkestri üçün.
Kamera-instrumental əsərləri[redaktə]
1925—1945
“Aşıqsayağı”. Skripka, violonçel və fortepiano üçün.
“Uşaq albomu”. Fortepiano üçün.
“Sonatina”. Fortepiano üçün.
“Uşaq pyesləri”. Fortepiano üçün.
Xoreoqrafik miniatürlər[redaktə]
1919
Azərbaycan. “Qaytağı” (Dağıstan).

Romans-qəzəllər

1941
“Sənsiz”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Nizami Gəncəvinindir (Azərbaycan dilinə tərcüməsi Cəfər Xəndanındır).
1943
“Sevgili canan”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Nizami Gəncəvinindir (Azərbaycan dilinə tərcüməsi Mirvarid Dilbazinindir).

Mahnılar

1918
“Çırpınırdı Qara dəniz”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Əhməd Cavadındır.
1927
“Yetim quzu”. Səs və fortepiano üçün. Sözlərinin müəllifi məlum deyil.
“Bir quş düşdü havadan”. Səs və fortepiano üçün. Sözlərinin müəllifi məlum deyil.
1930
“Qaragöz”. Səs və xalq çalğı alətləri ansamblı üçün. Sözləri H. Natiqindir.
1932
“Komsomolçu qız”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Məmmədhüseyn Təhmasibindir.
1933—1934
“Süvari mahnısı”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri H. Natiqindir.
“Pilotlar”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri M. Seyidzadənindir.
“Bayram günü”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri M. Seyidzadənindir.
1941
“Çağırış”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri S. Əliyevanındır (İlk variantı “Mazut” adı ilə 30-cu illərdə yazılmışdır).
“Şəfqət bacısı”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Səməd Vurğunundur.
1942
“Vətən ordusu”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Səməd Vurğunundur.
“Yaxşı yol”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Süleyman Rüstəmindir.
“Ananın oğluna nəsihəti. Səs və fortepiano üçün. Sözləri aşıq M. Bayramovundur.
“Döyüşçülər marşı”. Səs və fortepiano üçün. Sözləri Səməd Vurğunundur.

Filmoqrafiya

Arşın mal alan (film, 1917)
Arşın mal alan (film, 1945)
Doğma xalqıma (film, 1954)
Bəxtiyar (film, 1955)
O olmasın, bu olsun (film, 1956)
Arşın mal alan (film, 1965)
Üzeyir Hacıbəyov (film, 1965)
Üzeyir Hacıbəyov (film, 1976)
Üzeyir ömrü (film, 1981)
Nəğməkar torpaq (film, 1981)
Nizami (film, 1982)
Salam, Zeynəb! (film, 1982)
Üzeyir Hacıbəyov (film, 1986)
Prima (film, 1992)
Əliyevin əli (film, 2000)
Hər şey olduğu kimi. Beşinci film. Rəşid Behbudov (film, 2000)
80 kilometr yerin altı ilə (film, 2002)
Bəxtiyar Vahabzadə (film, 2003)
Azərbaycan naminə! (film, 2004)
Məşədi İbad-94 (film, 2005)
Unudulmuş qəhrəman (film, 2005)
Böyük ömrün anları (film, 2006)
Bakı bağları. Mərdəkan (film, 2007)
Qəmbər Hüseynli (film, 2007)
Qızlar (film, 2007)
Maestro Niyazi (film, 2007)
Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)
Mətbuat fədaisi (film, 2007)
Cümhuriyyətə doğru üç addım (film, 2008)
Bir ovuc torpaq (film, 2009)

Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizi (Məhəmmədhüseyn Şəhriyar) (1906 – 18 sentyabr 1988) — daha çox Şəhriyar təxəllüsü ilə tanınan böyük Azərbaycan – İran şairi. Şeirlərini Azərbaycan və fars dillərində yazmışdır.

Məhəmmədhüseyn Şəhriyar 1906-cı ildə Təbriz şəhərinin Bağmeşə bölgəsində, o zamanın tanınmış hüquqşünaslarından Hacı Mirağa Xoşginabinin ailəsində dünyaya gəlmişdir. Məhkəmədə vəkillik etməklə ailəsini dolandıran atası şeiri və musiqini çox sevən bir ziyalı idi. Anası Kövkəb xanım da şifahi xalq yaradıcılığından, klassik irsimizdən, xüsusən, Seyid Əzim Şirvaninin qəzəllərindən bəzi nümunələri tez-tez oğlu Şəhriyar üçün oxuyardı. Şəhriyar Təbrizdə orta təhsil alıb, Tehran Universitetinin tibb fakültəsini bitirsə də 19-20-ci illərin ortalarından etibarən artıq istedadlı bir şair kimi tanınmağa başlamışdı. Məhəbbət lirikasının böyük korifeyləri Hafiz və Füzulinin qəzəlləri ilə müqayisəyə qadir olan sevgi şeirləri, dünyanın, həyatın mahiyyəti barədə fəlsəfi düşüncələri əks etdirən hikmətli qəsidələr, real həyat müşahidələrinin məhsulu kimi yaranan lirik poemalar müəllifi olan sənətkarı Azərbaycan şeirinin ən yüksək zirvələri sırasına ucaldan, ilk növbədə onun vətənpərvərlik duyğuları aşılayan, milli həmrəylik ideyasını təbliğ edən əsərləri olmuşdur. Şəhriyar klassik şeirin bütün şəkillərində yazmış, ədəbiyyatı yüksək məzmunlu qəzəl, qəsidə, məsnəvi, qitə və rübailərlə zənginləşdirmişdir. Hansı üslubda yazmasından asılı olmayaraq onun bir mövzusu var idi – Vətəninin mənəvi bütövlüyünü görmək, can qardaşlarının xoş sədasını eşitmək. Həyatının böyük bir hissəsini İranın müxtəlif şəhərlərində, Azərbaycandan uzaqlarda yaşamağa məcbur olan Şəhriyar özünün qəriblik qismətini vətənin taleyilə müqayisə edir, bu paralellikdə rəmzi bir məna görürdü:

Səndən ayrı düşsəm də mən, eşqin ilə yaşayıram,
Yaralanmış qəlbim kimi, qəlbi viran Azərbaycan…
Vətən eşqi məktəbində can verməyi öyrənmişik,
Ustadımız deyib heçdir vətənsiz can, Azərbaycan!
Şəhriyarın ürəyi də səninki tək yaralıdır,
Azadlıqdır mənə məlhəm, sənə dərman Azərbaycan!

Şəhriyar Təbrizdə orta təhsilini bitirdikdən sonra Tehrana gedərək, əvvəlcə 1921-ci ildə Tehran Dar-ül-fünununda, sonra isə Tibb fakültəsində ali təhsil almağa başlamışdır. Lakin fakültənin sonuncu kursunda təhsilini yarımçıq qoyub dövlət qulluğuna girməyə məcbur olmuşdur.

Şəhriyarın ilk şeir kitabı 1931-ci ildə Tehranda üç böyük şair və alimin – Məliküşşüəra Baharın, Səid Nəfisinin və Pəjman Bəxtiyarinin müqəddimələri ilə nəşr olunmuşdur.

“Heydərbabaya salam” pоeması

M.Şəhriyarı XX əsr Azərbaycan poeziyasının nəhəngləri sırasına ucaldan ilk növbədə onun ölməz “Heydərbabaya salam” poeması olmuşdur. Əsər əslində şairin uşaqlıq yaddaşında yaşayan ucqar bir kəndin xiffəti ilə yazılsa da, qüdrətinin böyüklüyünə görə bütöv Vətən haqqında dastan kimi oxunur. Milli ədəbiyyatın və mədəniyyətin qorunması və inkişafı uğrunda fədakarlıqla çalışan vətənpərvərlərin səyi ilə “Heydərbabaya salam” əsəri 1954-cü ilin mart ayında Təbrizdə nəşr olunmuşdur. Həmin nəşrə müqəddimə yazmış alimlər – Mehdi Rövşənzəmir və Əbdüləli Karəng onu yüksək qiymətləndirmiş, bu poemanın dünya ədəbiyyatının bir sıra nadir əsərləri ilə eyni səviyyədə dayandığını göstərmişlər.

Təbrizin Şairlər məqbərəsi

Şəhriyar “Heydərbabaya salam” əsəri ilə Azərbaycan türkünün milli həyatını bütün cəhətləri ilə göstərməyə müvəffəq оla bilmişdir. Bəzilərinin dediyi kimi, bu əsər qısa bir zaman fasiləsində yaranmayıb. Bu əsər illərdən bəri Vətəndən ayrı düşmüş, Vətən həsrəti, Vətənə qоvuşmaq arzusu ilə yaşayan, Vətən üçün qəlbi yanan Şəhriyarın ürəyində dönə-dönə təkrarlanmış və yalnız anasının Tehrana gəlişindən sоnra qələmə alınmışdır.
Sadə bir fоrmada yazılan pоema hələ əlyazma şəklində yayılaraq şöhrət tapmış və dövrün ziyalılarının diqqətini özünə cəlb etmişdir. Pоema iki hissədən ibarətdir. Şəhriyar pоemanın birinci hissəsini Tehranda, ikinci hissəsini isə Təbrizdə yazmışdır.
Əsərin birinci hissəsi 1952-ci ildə tamamlanmışdır. Şəhriyarın həyatından göründüyü kimi 1952-ci ildə anasının ölümündən sоnra о, Tehranı tərk edərək Təbrizə yоla düşür. Düzdür, mənbələrdə Şəhriyarın İranın digər şəhərlərinə, xüsusilə Şiraza getmək fikrində оlduğunu qeyd edirlər. Lakin, ata-baba yurdunun şirin xatirələri ilə yaşayan, “Heydərbabaya salam” kimi bir pоema yazan, daim təəssübkeşlik mövqeyindən çıxış edən Şəhriyar məhz Təbrizə üz tuta bilərdi. M.Rövşənzəmir bu haqda yazırdı: “Heydərbaba dağı bir gün yerlə-yeksan оla bilər, yer üzərindən silinə bilər. Ancaq nə qədər ki, Azərbaycan xalqının həssas qəlbi döyünür, Şəhriyarın bu şeri nəsildən-nəsilə ötürüləcək və yaddaşda qalacaqdır”.
1954-cü ildə “Heydərbabaya salam” əsərinin Təbrizdə nəşr оlunmuş ilk çapına ikinci müqəddimə yazan Əbdüləli Karəng оlmuşdur. Əbdüləli Şəhriyarın ən yaxın dоstlarından biri və Azərbaycanın əski abidələrinin tədqiqatçısı, bir çоx kitabların müəllifidir. Ə.Karəng pоemaya yazdığı müqəddimədə həm Şəhriyar dühasının böyüklüyündən, həm də pоemanın xüsusi məziyyətlərindən söhbət açır.
Kitabda maraq dоğuran cəhətlərdən biri də “Heydərbabaya salam” pоemasında işlədilmiş şəxs və yer adı göstəricilərinin izahatı ilə əlaqədardır. Həmin izahlar say etibarilə 74 izahat şəklində qruplaşdırılmışdır və demək оlar ki, pоemanın birinci hissəsində bütün adlar izah оlunaraq оxucunun pоema bоyu heç bir çətinlik çəkmədən göstərilən şəxs və yer haqqında tam məlumatlanmasına imkan yaradır. Bu izahatlar Şəhriyarın dili ilə verilir. Lakin kitabda həmin izahlar Mirzə Tahir Xоşnevisin xətti ilə yazılmışdır. Pоemadakı şəxs və məkan adlarının izahını ustad Şəhriyar demiş, Mirzə Tahir isə qələmə almışdır.
Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın vəfat etdiyi gün, yəni 18 sentyabr hər il İranda “milli şeir günü” kimi qeyd edilir.
Vəsiyyətinə görə Təbrizin Şairlər məqbərəsində dəfn olunmuşdur.

Əsərləri

Heydərbabaya salam. Təbriz: 1954.
Seçilmiş əsərləri. Bakı: 1966.
Bütün əsərləri (4 cilddə). Tehran: 1971.
Aman ayrılıq. Bakı: 1981.
Divani-Türki. Təbriz: 1992.
Yalan Dünya. Bakı: 1993.
Heydər babaya salam. Bakı: Azərnəşr, 1998, 80 səh. (Tərtibçi: Pənah Xəlilov)

QADIN AĞLAMAQÇÜN YARANMAYIBDI

(Sevimli tələbə yoldaşım Səbinə Yusifovaya)

Soykökə bağlılıq, yurda bağlılıq,-
Qəhrəman bir yurdun canında olmuş.
At çapan Koroğlu dəlilərinin,
Sapandı, qılıncı yanında olmuş.

Əsrlər boyunca ər meydanında,
Fərhad tək qayanı bir ana yarmış.
Yaxşı ki, bir xalqa xidmət göstərən,
Cəsur bir diyarda qadınlar varmış.

Ömrün sınağından üzü ağ çıxmış,
Min igid gözündə darda da belə.
Yaşınıb, utanıb, çəkinməmişdi,
Boranda, şaxtada, qarda da belə.

Şairlər bir yurddan geri qayıtmaz,
Qadının hüsnündən ilham almamış.
Nigar da, Həcər də qəhrəmanlıqda,
Koroğlu, Babəkdən geri qalmamış.

Qəlbi ovsunlayan siyah telləri,
Kim sənə dedi ki, daranmayıbdı?!
Üzündə sevinci görəndə bildim,
Qadın ağlamaqçün yaranmayıbdı.

ATATÜRK RUHUNA SALAMLAR OLSUN!

“Azərbaycanın sevinci sevincimiz, kədəri kədərimizdir.Azərbaycan sevinirsə, biz də sevinirik.Azərbaycan üzülürsə, biz də üzülürük”.

Mustafa Kamal Atatürk.

Ulu öndərimdi babam ATATÜRK,
Ruhuna hər zaman rəhmətim olsun!
Türküstan elində, ulu diyarda,-
Adını anmağım hörmətim olsun!

Ruhuyla gecələr dərdləşməyim də,
Mənim üçün ən böyük söhbətim olsun!
Türküstan şerinin yayılmağında,
Şairəm, mənim də zəhmətim olsun!

Cümhur Başkanımız Atatürk sözü,
Şeir dünyasında külfətim olsun.
Qardaş Türkiyənin hər bölgəsiylə,
Bu gözəl dünyada ülfətim olsun!

“Türküstan və Türklər bölünməz”-deyən,
Şeir dünyasında ümmətim olsun!
Qəbrini ziyarət etmək hər zaman,
Dünyada ən böyük niyyətim olsun!

Kənan AYDINOĞLU.
“Hüseyn Arif” Ədəbi Birliyinin üzvü.
3 iyul 2013.Bakı şəhəri.

XƏTRİNƏ DƏYMƏLİ DEYİLDİM AXI…

(Sevimli tələbə yoldaşım Müzəffərova Gülnara)

Günah işlədib qadın qəlbinə dəydim. Həmin gün özümü
günahkar hiss etdim. Bu misralar həmin münasibətlə yazılıb.
Müəllif.
Bir Allah hökmüylə illər uzunu,
bəlkə yaxşılığı görməmisən sən?!.
Xətrinə dəyməli
deyildim axı,
necə ki xətrimə dəyməmisən sən.

SƏNİ ALQIŞLAYACAM

(Sevimli tələbə yoldaşım Müzəffərova Gülnara)

Şeir yazsan, inan ki, səni alqışlayacam.
Sənə hədiyyə kimi, kitab bağışlayacam.
Qayğılara bürünüb, güləssən əvvəlki tək.
Sənin dodaqlarında açacaq yeni çiçək.
Ömrünün hər anında qayğıya bürünəssən,
Səmimi gülüşünlə sən gözəl görünəssən.
Yenə də kövrək qəlbin axşamacan coşacaq,
Şair qardaşın sənə yeni şeir qoşacaq.
Daha tökülməyəcək gözündən həsrət yaşı,
Atacaqsan çiynindən asılan yükü, daşı.

Vəkilov Vaqif Səməd oğlu (Vaqif Səmədoğlu) — şair, dramaturq, publisist, 1970-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əməkdar incəsənət xadimi (1989), Azərbaycanın Xalq şairi (1999), Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı (2000, 2005).
Vaqif Səmədoğlu 1939-cu il iyunun 5-də Bakı şəhərində, məşhur Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun ailəsində anadan olmuşdur. Bülbül adına musiqi məktəbində, Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil almışdır. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası Baş redaksiyasında incəsənət redaksiyasının müdiri (1968-1971), “Oğuz eli” qəzetinin baş redaktoru (1992-1994) vəzifələrində çalışmışdır. “Humay” mükafatı laureatıdır (1998).
Azərbaycanın xalq şairi Səməd Vurğunun oğludur.
Əməkdar mədəniyyət işçisi Xavər Vəkilovanın oğludur.
Azərbaycanın xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlunun qardaşıdır.
Əməkdar mədəniyyət işçisi Aybəniz Vəkilovanın qardaşıdır.
Görkəmli ictimai-siyasi xadim, tarixçi alim, yazıçı, pedaqoq, Mehdixan Vəkilovun qardaşı oğludur.

Kitabları

Yoldan teleqram. 1968
Mən burdayam, ilahi. 1996
Uzaq yaşıl ada. 1996

Filmoqrafiya

1001-ci qastrol (film, 1974)(tammetrajlı bədii film)
Ağır şkaf (film, 1971)
Ayrılıq bir dənizmiş… (veriliş, 2002)
Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996)
Bəxt üzüyü (film, 1991)
Bircəciyim (film, 1986)
Cin mikrorayonda (film, 1985)
Çıxılmaz vəziyyət (film, 1983)
Evləri göydələn yar (film, 2010)
Evləri köndələn yar (film, 1982)
Gün keçdi (film, 1971)
Xəzinə (film, 1970)
Karvan (film, 1995)
Qətl günü (film, 1990)
Nəğməkar torpaq (film, 1981)
Toya dəvətnamə (film, 1973)
Vurğun ocağı (film, 2003)
Yaşıl eynəkli adam (film, 1987)
Yaşıl eynəkli adam-2 (film, 1999)
Yaşıl eynəkli adam-3 (film, 2002)
Yumurta (film, 2003)

* * *

Son gecədir bu gün yenə,
Sabah yenə son səhər.
Son yel dolur son yelkənə,
Qayıq üzür birtəhər…

Axırıncı ağacdır bu,
Əsir sonuncu külək.
Bağlayıb sonuncu yolu
Yenə sonuncu fələk…

İndi son küçə üstünə
Yağacaq son addımlar.
Yenə dönəcəklər tinə
Sapsarı son adamlar…

Doğulur sonuncu insan,
Sonuncu insan ölür.
Yenə son dəfə ağlayan
Son dəfə gülən olur…

1963

* * *

Doğuldum 1939-da,
1937-də tutuldum.
48-də nənəm öldü,
ömrümdə ilk dəfə
ölüyə ağladım.
Balıqlar saxladım
akvariumda.
Açıq qaldı pəncərəm
bir qış gecəsi.
Dondu balıqlar…
İndi 1965-in
yanvar gecəsidir.
Deyəsən yaşamaq istəyirəm.

1965

Yusif Səmədoğlu (tam adı: Vəkilov Yusif Səməd oğlu) — nasir, 1958-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan komsomolu mükafatı laureatı (1970), Azərbaycanın Əməkdar İcnəsənət xadimi (1980), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990)

Həyatı

Yusif Səmədoğlu 1935-ci il dekabrın 25-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Moskvada Yazıçılar İttifaqı nəzdində olan M.Qorki adına Ədəbiyyat institutuna daxil olmuşdur (1953). Həmin İnstitutun IV kursundan ADU-nun filologiya fakültəsinin beşinci kursuna dəyişilmişdir (1957-1958). “Azərbaycan ” jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, nəsr şöbəsinin müdiri (1960-1965), C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında kinostudiyanın ssenari redaksiya heyətinin üzvü (1965-1969), baş redaktoru, “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının direktor müavini (1969-1976), “Ulduz jurnalının baş redaktoru (1976-1987), “Azərbaycan” jurnalının baş redaktoru (1987-ci ildən) vəzifələrində işləmişdir. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi katibliyi heyətinə (nəsr üzrə katib) seçilmişdir (1991).
“220 saylı otaq” (1960), “Qalaktika” (1973), “Qətl günü” (1987) kitablarının müəllifi olmuşdur.1998-ci il avqustun 17-də vəfat etmişdir.

Filmoqrafiya[redaktə]
Axırıncı maqın sonu (film, 1974)
Azərbaycan SSR (film, 1971)
Azərbaycan teatrının 100 illiyi (film, 1974)
Cəlil Məmmədquluzadə (film, 1966)
Çiçək yağışı (film, 1971)
Dostluq məşəli (film, 1965)
Səməd Vurğun (film, 1966)
Foto “Fantaziya” (film, 1970)
Göllərin tacı (film, 1966)
Qətl günü (film, 1990)
Monrealda Azərbaycan günü (film, 1967)
Polşada Azərbaycan günləri (film, 1970)
Səmt küləyi (film, 1973)
Yeddi oğul istərəm… (film, 1970)
Həmçinin bax[redaktə]
Azərbaycanın xalq şairi Səməd Vurğunun oğludur.
Əməkdar mədəniyyət işçisi Xavər Vəkilovanın oğludur.
Əməkdar mədəniyyət işçisi Aybəniz Vəkilovanın qardaşıdır.
Azərbaycanın xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun qardaşıdır.
Görkəmli ictimai-siyasi xadim, tarixçi alim, yazıçı, pedaqoq, Mehdixan Vəkilovun qardaşı oğludur.

Settar Qarağaclı(Xudiyev Settar Süleyman oğlu)1956-cı ilde Sabirabad rayonunun Qarağac kendinde anadan olub.1973 -cü ilde N. Tusi adına ADPU-nun filologiya fakültesini bitirmişdir. Hazırda doğulduğu kendde müellim işleyir.1986-cı ilde Azerbaycan Tehsil Nazirliyi terefinden” Baş müellim” adına layiq görülmüşdür.
1975-ci ilden respublika metbuatında elmi, bedii, publisistik yazılarla çıxış edir. Xalq şairi Fikret Qocanın(1986) teqdimatı ile “Ulduz”, Müzeffer Şükür Mechulun teqdimatı ile(1991) “Genclik”jurnallarında şeirleri çap olunub.Bununla yanaşı,şeirleri” Azerbaycan qadını”, “Qobustan”jurnallarında,” Yazıçı” neşriyyatının” Yeni sesler”poeziya almanaxında(1986)derc olunub.1209-cu ilde”Haqqın sirdaşıyam”adlı şeirler kitabının(“Nurlan”-2009)müellifidir.
Sabirabadda fealiyyet gösteren”Suqovşan” edebi birliyinin feal üzvlerindendir. Son illerde Yazıçılar Birliyinin xetti ile neşr olunmuş”Aran” Edebi Toplusunda,”Sözün sehri”. “Her sözü az demek daha xoş olar”, ” Sabirabadın söz ser veti”,”Söz dünyası”kitab-almanaxlarında çoxlu sayda şeirleri çap olunmuşdur.
Ailelidir.3 övladı vardır.

DAĞ ÇAYI
Meylimi çekirsen bu gözelliye,
Bürünüb qumaşa,lele dağ çayı.
Senin qonağınam birce günlüye,
Donmuşam heyretden hele,dağ çayı!

Yatıb yalmanına dağın qayası,
Burda her çiçeyin rengi, boyası.
Qoy baxım üreyim, gözüm doyası
Sağında,solunda güle, dağ çayı!

Güneşi gizletdin dağlar başında,
Ne sirler gezirem bu telaşında?
Arınıb,daranıb çaylaq daşında
Hara yollanırsan bele dağ çay?

Settarı qınağa çeker bu hesret,
Gözünden yayıoaz bu heya, ismet.
Gedergi qonaqdır, bir de ya qismet,
Senin görùşüne gele, dağ çayı.

SÖZ AĞRISI
Qol qoymaram her günaha,
İçimde var köz ağrısı.
Üreye güc gelir daha
Ürekdeki”döz” ağrısı.

Halallıqdır, haqdır andı,
Könlüm qeme aşiyandı.
Ezabını daşıyandı
Öz saldığım iz ağrısı.

Axar çayda süzüb geldim,
Dağı-daşı gezib geldim,
Ter gülleri üzüb geldim,
Sızlamadı diz ağrısı.

İl ötdükce yaş artacaq,
Evim-pirdi qelbim-ocaq.
Belke meni yaşadacaq
Canımdakı söz ağrısı.

İNSANIN QEMİ OLMASA

Ağac kökünden quruyar
Torpağın nemi olmasa.
Qocalıq da gereksizmiş
Cavanlıq demi olmasa.

Bendesi çox, Tanrı tekdi,
İş-gücümüz el-etekdi.
Papağı güne vermekdi
Yaşamaq çemi olmasa.

Güc qoldan, dizden düşermi,
Saçlara tez den düşermi,
Dünya heç gözden düşermi
İnsanın qemi olmasa?

DÜNYANI
İnsanlar uydular tamaha niye?
Tutmadıq çiçeye, güle dünyanı.
Varlılar sığmayır ne yere, göye,
Saldılar ne yaman dile dünyanı.

Kime yeterince derddi,beladı,
Kimine sehradı, yaşıl taladı.
Tarixde çox şahlar meydan suladı,
Getire bilmedi ele dünyanı.

İnsanlar getmeyib yola, görmüşem,
Düzlerin yolunda çala görmüşem.
Yaltaqlar hürüyüb yala , görmüşem,
Men bele bilmezdim, bele dünyanı.

Tebiet incidi, qızıldı,leldi,
Ömrün şerafeti obadı, eldi.
Yamanlar elinde fitnedi, feldi,
Yaxşılar yaşadır hele dünyanı.

Men dedim ne abır,heya itmesin,
Gül-çiçek yerine qanqal bitmesin.
Allahım, sene de acıq getmesin,
Bendeler verdiler yele dünyanı.

TORPAĞA DÖNESİYİK BİR GÜN

Ocaq yanıb küle dönür,
Ocaq tek sönesiyik bir gün,
Gahdan öleziyen çıraq,
Gah kibrit denesiyik bir gün.

Ayaq qoymadıq qırağa,
Vurulduq ana torpağa.
Dağ tek ucalsaq da qağa,
Dağldrdan enesiyik bir gün.

Dünyanın her reng boyası,
Tanışdır sevinci, yası.
Elimiz torpaq teması,
Torpağa dönesiyik bir gün.

TERİFİNİ
Düz vermedik bu dünyada
Çoxun,azın terifini.
Niye dilde dastan etdik
Biz dayazın terifini?

Öz semtine esir külek,
Elenmeye vardır elek.
Qışa perseng elemeyek
Güllü yazın terifini.

Settar, derde oldun heyan,
Öz sözünü eyle beyan.
Ecdadını tanımayan
Bilmez sazın terifini.

Hüseynzadə Hüseyn Camal oğlu (Huseyn Arif) – şair, 1949-cu ildən AYİ-nın üzvü, “Qızıl oraq” mükafatı, (1971), “Azərbaycan Dövlət Mükafatı” laureatı (1978), Azərbaycanın xalq şairi (1989).

Həyatı

Hüseyn Arif 1924-cü il iyunun 15-də Ağstafa rayonunun Yeni gün kəndində anadan olub.Bakı pedaqoji məktəbində (1937-1940), ADU-nun şərqşünaslıq fakültəsində (1946-1951) təhsil almışdır. Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur (1951-1952).Xarici ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Azərbaycan cəmiyyətində şöbə müdiri (1957-1959),”Azərnəşr”in Bədii Ədəbiyyat Redaksiyasında böyük redaktor (1965-1967),”Gənclik” nəşriyyatında bədii ədəbiyyat redaksiyasının müdiri (1967-1968),Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri (1984-1992) vəzifələrində işləmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ağsaqqallar Şurasının üzvü seçilmişdir.
Hüseyn Arif 1992-ci il sentyabrın 14-də Bakıda vəfat etmiş, doğulduğu kənddə dəfn olunmuşdur.

Ədəbi fəaliyyəti

Ədəbi fəaliyyətə İkinci Dünya müharibəsi illərində başlamışdır. Onun ribrettosu əsasında 1957-ci ildə “Azad” tamaşası M.F.Axundov adına Opera və Balet teatrında, “Yolda” poması əsasında yazdığı eyniadlı pyesi 1974-cü ildə M.Qorki adına Gənc Tamaşaçılar Teatrında tamaşaya qoyulmuşdur.
1971-ci ildə “Dağ Kəndi” poemasına görə “Qızıl Oraq” mükafatina layiq görülmüşdür. Əsərləri keçmiş SSRİ və bir sıra xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. Mahnılarına musiqi bəstələnmişdir. 1976-cı ildə Yuqoslaviyada (Sarayevo) Beynəlxalq poeziya günlərinin, 1979-cu ildə Liviyada SSRİ gunlərinin iştirakçısı olmuşdur.

Əsərləri

1. Yeni həyat yollarında (şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1950, 45 səh.
2. Mən sülhə səs verirəm. Bakı: Azərnəşr, 1951, 31 səh.
3. Rus dili müəlliməsi (şerlər). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1954, 52 səh.
4. Məhəbbət nəğmələri. Bakı: Azərnəşr, 1956, 22 səh.
5. Dostluq telləri (şerlər). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1960, 80 səh.
6. Yolda (poema). Bakı: Azərnəşr, 1962, 111 səh.
7. Ömür çeşməsi. Bakı: Azərnəşr, 1963, 112 səh.
8. Sibir töhfələri (şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1964, 56 səh.
9. Torpaq eşqi. Bakı: Azərnəşr, 1964, 84 səh.
10. Yollar və xatirələr. Bakı: Azərnəşr, 1966, 334 səh.
11. Duru göl əfsanəsi. Bakı: Gənclik, 1969, 74 səh.
12. Seçilmiş əsərləri (şerlər və poemalar). Bakı: Azərnəşr, 1969, 230 səh.
13. Bahar gələndə. Bakı: Azərnəşr, 1969, 120 səh.
14. Sən mənimlə get. Bakı: Gənclik, 1970, 248 səh.
15. Söylə, yadındamı? Bakı: Gənclik, 1972, 205 səh.
16. Qocalan deyiləm. Bakı: Gənclik, 1978, 351 səh.
17. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1975, 300 səh.
18. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1975, 283 səh.
19. Ömür gözəlsə. Bakı: Gənclik, 1978, 351 səh.
20. Şamxor su-elektrik stansiyası (şerlər). Bakı: İşıq, 1979, 24 səh.
21. Ömür deyir (şerlər). Bakı: Gənclik, 1981, 138 səh.
22. Ayrı düşəli (şerlər). Bakı: Gənclik, 1983, 280 səh.
23. Dilqəm (şerlər və poemalar). Bakı: Yazıçı, 1984, 240 səh.
24. Seçilmiş əsərlər (2 cilddə). I c. Bakı: Yazıçı, 1985, 408 səh.
25. Seçilmiş əsərlər (2 cilddə). II c. Bakı: Yazıçı, 1985, 252 səh.

Məqalələri

1.”Aşıq Alını axtarıram”, “Elm və həyat” jurnalı, Bakı, 1968, №2, səh.12.
2.”Aşıq Alı”, “Azərbaycan” jurnalı, Bakı, 1969, №9, səh.199-203.

XALQSIZ XALQ ŞAİRLƏRİ

Bir həyat şairi var,
Bir də vaxt şairləri.
Eldən, gündən xəbərsiz
Saray, taxt şairləri.

Biri haqqa daş atar,
Biri kölgədə yatar,
Kim sevib, kim yaşadar
Bu bədbəxt şairləri.

Biri var, üzdəniraq
Haça dil, hazıryaraq.
Qapı, baca, künc, bucaq
Əl-ayaq şairləri.

Hüseyn Arif, nə xəbər
Nə qədərmiş nə xəbər
Başsız başa keçənlər
Xalqsız xalq şairləri.

 

BİZ AYRI DÜŞƏLİ

O günlər yuxuydu, yoxsa həqiqət,
Bəlkə bir düyünlü sirr idi, getdi.
O arzu, o ümid, o söz, o söhbət
Dodaqdan süzülən dürr idi, getdi.

Şırşırlar oyandı, çağladı dağlar,
Çiçəklər boylandı, bəzəndi bağlar.
Biz ayrı düşəli bir qərib bahar,
Yanımdan xəbərsiz yeridi, getdi.

Buludlar üfüqə çəkildi lay-lay,
Zəmilər biçildi, buğdalar tay-tay
Biz ayrı düşəli bir alovlu yay
Çölləri, düzləri bürüdü getdi.

Bulaqlar boynunda üşüdü yarpız,
Yarpaqlar, budaqdan endi aramsız.
Biz ayrı düşəli bir yorğun payız,
Sarı çuxasını sürüdü, getdi.

Axdı damcı-damcı buz salxımları,
Sellər yaraladı bürcü, hasarı.
Biz ayrı düşəli bir qışın qarı
Gözümün içində əridi, getdi.

Könlümdə dörd fəslin qəmi, nisgili,
Möhnətin sonu yox, qəmin sahili,
Yetmiş vida ili, ayrılıq ili,
Ömrün günlərinin biriydi, getdi.
Bir dağ kəli yaraladım zirvədə

Bir dağ kəli yaraladım zirvədə
Baş titrədi, ayaq əsdi, daş axdı.
Bir canlını candan saldı bir zədə
İki gözdən iki damla yaş axdı.

Düşünmədim, anadır, ya baladır,
Ovçu atar ov bərədən keçəndə
Ala tula qanlı daşı yaladı,
O sönürdü tikanlığın içində.

Qabaqlaşdıq sökülməmiş qızıl dan,
Mən silahlı, o silahsız bu yerdə.
Yarıyolda ayrı düşdü qatardan,
Mən günahlı, o günhasız bu yerdə.

Öz halına təkcə özü ağladı,
Kimi var ki, kim dayana yanında.
Dil uzadıb, nəm torpağı yaladı,
Sumu keçdi xəyalından son anda.

Dodaq yanır, yanaq yanır, üz yanır,
Buludumu, dumanımı əyləsin?
Boylandıqca baxış yanır, göz yanır,
Bu yanğıyla sellər, sular neyləsin?

Ağır-ağır dartıb bükdü dizini,
Muncuqladı kirpiklərdə donan tər.
İndən belə toz basacaq izini,
İndən belə nə yürüş var, nə səfər.

Birdən-birə elə çırpdı özünü,
Sağ buynuzu qopub qaldı qayada.
Ey Hüseyn, müxtəsər et sözünü,
Bu qan səni tutasıydı, tutdu da.

Gözəllərə

(zarafatyana)

Gözəllər, söyləyin bu necə işdi,
Qiyməti şöhrətə ada verdiniz?
Kədəri yaxının üstünə atıb,
Sevinci aparıb yada verdiniz?

Hər saxta gülüşə, hər yalan sözə,
Aldanıb düşdünüz dolaşıq işə.
Sonralar möhnətlə gəlib üz-üzə
Ömrü közə tutub, oda verdiniz.

Buza döndü qələm, bozardı kağız,
Arxamı qış kəsdi, qarşımı payız.
Yüzünüz bir şair yaratmadınız,
Biriniz yüz şair bada verdiniz…

Sən dərsə gəlməyəndə…

Düşür yadıma hərdən
Məktəb həyətində mən
Yoluna göz dikərdim,
Qəlbim sızlardı birdən
Sən dərsə gəlməyəndə…

Durub-durub anardım,
Gizli-gizli yanardım.
Neçə dostun içində
Özümü tək sanardım.
Sən dərsə gəlməyəndə…

Zəng səsi ucalardı,
Uşaqlar söz alardı.
Gözlərim boş masanda.
Fikrim səndə qalardı
Sən dərsə gəlməyəndə…

Dözməyib buna bəzən
Düşüb gah da həvəsdən
Nə danım həqiqəti,
Qaçardım mən də dərsdən
Sən dərsə gəlməyəndə…

A QIZLAR

Siz elə kimsəylə oturub, durun,
Könlünüz nə desə yetirsin sizə.
Bir əli daş-qaşla oynasın onun,
Bir əli gül-çiçək bitirsin sizə.
Xidmətmi gərəkdir?
Hər xidmət hazır,
Burda beçə balı, orda ət hazır
Mənzil istəsəniz, imarət hazır,
Günəşi ovcunda gətirsin sizə.

Hüseyn Arifin bir ərzi də var,
Çoxdankı, çoxları çox şey arzular.
Sevəndə katibi sevin, a qızlar,
Şairin nəyi var, nə versin sizə?!

MEŞƏBƏYİ

Kef üstündə kefimizi
Gəldi, sordu meşəbəyi.
– Buyur! – dedik, atdan enib,
Bardaş qurdu meşəbəyi

Qamçısını atdı sola,
Çantasını çəkdi dala.
Şirin-şirin, bala-bala
Bizlə vurdu meşəbəyi.

İsti kabab, təzə fətir
Doymaq olmur, yenə gətir.
Bığlarını arada bir
Eşib durdu meşəbəyi

Altımışı verib yelə
Düşməyibdir ruhdan hələ
Qarşıdakı bir gözələ
Göz də vurdu meşəbəyi.

Yatdı biri – keflənərək,
Birini də yıxdı külək.
Hüseynlə axıradək
Möhkəm durdu meşəbəyi
AY MİRZƏ DAYI

Aşıq Mirzə Bayramova

Mən beşikdə ikən telli sazınla
Laylamı sən çaldın, ay Mirzə dayı
Yenə dilləndirdin “Yanıq Kərəmi”
Canıma od saldın, ay Mirzə dayı.

Ağır toylar gördün, nişanlar gördün,
Mahaldan-mahala atını sürdün.
Gəlinlər gətirdin, qızlar köçürdün,
Çox nəmərlər aldın, ay Mirzə dayı.

Sənət meydanında imtahan olur,
Hüseynin əhvalı pərişan olur.
Səsin tutulanda könlüm qan olur,
Sən niyə qocaldın, ay Mirzə dayı?

KIMDI MƏNI SƏSLƏYƏN

Tanrım, görən mən kiməm,
Nəçiyəm bu dünyada?–
Bir payı quru torpaq,
Üç payı su dünyada!

Adım Peyğəmbər adı,
Özüm adi bir adam.
Bir də bu adilikdən
Bezib çıxan fəryadam.

Qənşərində durduğum,
Aynadakı mənəmmi?
Ruhum mənə dardımı,
Mən ruhuma binəmmi?

Əvvəl-axır deyilən
Bir ölçü-biçi varmı?
Varsa bəs ölçüsüzlük
Nədi, bilmək olarmı?

Bu cismi-can varlıqdı,
Yoxluq divanəsiyəm.
La İlahə İlləllah!
Kimdi məni səsləyən?!

HƏRDƏN BIR DƏLI CIN DEYIR…

Hərdən bir dəli cin deyir:
«Gəl bax şeytanın sözünə.
Şəklini soyun əynindən,
Çıx da dünyanın üzünə».

Kor olanlar görsünlər ki,
Sənin dostun, yadın yoxdur.
Bir səfil dərviş misalsan,
Yoxdur özgə adın, yoxdur.

Cibindən çıxart səsini,
Mətləblərin car olsunlar.
Qanmayanlar və qananlar,
Olubdular, var olsunlar.

Qəlbini kabab eyləyib,
Payla bu ac adamlara.
Yeyib, səyriyib görsünlər,
Kabab hara–adam hara?!

Hərdən bir dəli cin deyir:
«Baxma şeytanın sözünə.
Şəklini geyin əyninə,
Qayıt olmayan özünə».

QARDAŞIM

Salam-Əleykim – Mərhaba,
Qəsdimə duran qardaşım.
Türksən, boyuna qurbanam,
Boynumu vuran qardaşım.

Para belə şirindimi,
Quyun belə dərindimi?!
Soyuqdumu, sərindimi
Allahnan aran, qardaşım?

Biçdiyini kimlər əkib,
Bilərmisən, bilmə təki.
Ürəyimə dağlar çəkib,
Halımı soran qardaşım.

Yoxmu könlüyün təpəri?–
Ömür nədi, anrı-bəri.
Qəlbində qonşu çəpəri,
Dilində TURAN qardaşım.

Haqdandı bu zülmü-zinhar,
Yoxdandı bu qəsdi-qərar.
Nə mənim bir əlacım var,
Nə sənin çaran, qardaşım.
YURDDAŞLARA

Anrı üzü günə qarşı dağların,
Bəri üzü hələ çəndi, dumandı.
Zaman gələr, üstümüzə gün doğar,
Bu gümanlar ürəyimə damandı.

Qürbət deyir ürəyimin parası,
Qan ağlayır qaysaqlamış yarası.
Azadlığın hürriyyətdir çarası,
Hürr olayım, hürr olmalı zamandı.

Ömür ki, var – ölümlərə hədəfdi,
Can torpağa, ruh göylərə sədəfdi.
Döyüşlərdə şəhid düşmək şərəfdi,
Kölə olmaq, kül olmaqdan yamandı.

Qorunmayan elin haqqı olmayıb,
Haqq deməyən dilin haqqı olmayıb.
Yelin haqqı – selin haqqı olmayıb,
Qarı dünya, qanlı fələk hamandı.

Vətən dedik: – sus dedilər, lal olduq,
Gedən dedik: – «qal oğlu ki, qal» olduq.
Yetər, bunca qorxulara qul olduq,
Qardaşlarım, soydaşlarım, amandı!

ƏFƏNDIM

Düşmən də çəkməsin mən çəkənləri,
Mən çəkən zülümdən olmaz, əfəndim.
Adamlar bir yana, bu məmləkətdə
Quş da salamımı almaz, əfəndim.

Həmdəmim odlardı, sirdaşım sular
Könlümü qəriblik bular, ha bular.
Qeybdən nida gəldi:–Boşalan dolar!
«Quyu, su tökməklə dolmaz”!», əfəndim.

Boranlar adlayaq, xəzanlar keçək –
Ömür-gün yalandı, vaxt-vədə gerçək.
Mənim gözlərimlə sulanan çiçək,
Ömrü billahında solmaz, əfəndim.

Yeddinci qatında haqqım var deyə,
Sidqinən eşqimi bağladım Göyə.
Tutlar saza dönə, qarğılar neyə
Qoşub qəmlərimi çalmaz, əfəndim.

Tapdım çəmini də, tutdum dilə də,
Necə hökm elədi, getdim elə də.
DÜNYA söylədiyin qaldı belə də,
Bə deyirdin, «belə qalmaz, əfəndim».

GƏLDI

Bu günü də gördük, görməliydik də
Olmayan körpüdən keç vaxtı gəldi.
Yaylaq aran oldu, aran cəhənnəm
Arandan arana köç vaxtı gəldi.

Bəlləndi Göy ilən Yerin qərəzi,
Bağlandı bəşərin bəndi-bərəsi.
Çəkildi göylərə mizan-tərəzi,
«Durna, keçəlini seç» vaxtı gəldi.

Günə güllə kimi açılır səhər,
Hamı can sürüyür elə birtəhər.
Çeşmələr ağudu, irmaqlar zəhər–
Doldur piyaləni iç vaxtı gəldi.

Gizlənən üzüymüş yırtılan astar,
Zatı qırıqlara qul olub xaslar.
Yağı səngərinə satılıb dostlar–
Siyir qılıncını biç vaxtı gəldi.

İbrahim İlyaslı, nəydi gümanın?
Çəkilən vaxtı var gələn dumanın.
Axır ki, heç nəyin «hər şey» zamanı,
Axır ki, «hər şey»in heç vaxtı gəldi.

VƏTƏNİMTƏK QALAMMARAM.

Yaddaşımda qalanlara,
Xatirədir deyəmmərəm
Mən keçmişdə olanlara,
Olub keçib deyəmmərəm.
Hər gözələ yarım deyib,
Bir gəmi tək üzəmmərəm.
Hər gözlərə gözlər deyib
Baxışyla aldanmaram.
Axan çaya dəniz deyib,
Bir gəmi tək üzəmmərəm,
Qürbət eli vətən bilib,
Vətənimtək üzəmmərəm…!

KƏDƏRİMLƏ MƏN

Bəzən istəyirəm bu dünyada mən,
Yamyaşıl meşədə tək-tənha qalam
Ən yaşlı ən uca kölgəsi olan,
Bir ağac altına mehrimi salam
Hönkürüb ağlayam göz yaşımla mən
Ağacın kökünə qəmimi verəm.
Ağac dözməsin ağac ağlasın,
Ağac fəryad edib nale qoparsın.
Ağac kösünün yaralarını,
Ağac budaqda yarpaqlarını,
Ağac inləyən sdalarını,
Mənim kədərimə məlhəm yaratsın.
Ağac gözümdə göz yaşlarını
Yaşıl yarpaqlarla əbədi silsin.
Ağac ömrümdəki payız xəzanın
Bahar çiçəklərlə əbədi etsin.

SEVƏCƏYƏM QƏBRƏ KİMİ

Bilirəm ki çox sevirsən,
Dərd çəkirsən bu sevgidən
Mesajlarında həsrət var,
Darıxırsan mənim üçün sən.

Hələ çox var toy gününə,
Bir il qədər sanki bir gün
İnan canım hər bir hissi,
Keçirdirəm sənin kimi

Gündüz uzun gəlmir gecə,
Gecə uzun bitməz sanki
Yuxumdada xəyalınla,
Açıram mən səhərimi

Darıxma sən canım mənim
Çox qısadır hicran ömrü
Həsrəti tez yox edəcək,
Sevgimiz var axı bizim.

Bilirəm ki çox sevirsən,
Mən səni sevdiyim kimi
Bilirsən ki çox sevirəm
Sevəcəyəm qəbrə kimi.

Gözlər

Bir baxışn gözləyir vurulsun gözlər
Ruhu candan alsın yox etsin gözlər
Bir ovsun gözləyir açılsın tilsim
Qurtulsun gözlərin təbəssümütək.
Bir sözə bənddir ki kövrəlsin gözlər
Hicran yağışıyla ağlasın gözlər
Bir sözə bənddir ki sevinsin gözlər
Gülsün dodaqların təbəssümütək

SƏNDƏN ALINSIN

Bilsən sən ey düşmən elimdə mənim,
Ən ağır bir yara bir evi çıraqsız qoymaq
Mənim neçə-neçə şəhərlərimi,
Talayıb evini qoydun çıraqsız
Görüm sənin də evinin çırağı sönsün
Düşmən sənində yurdunun çırağı dönsün.
Qopardın yurdumun Qarabağını,
Açmısan xəncərlə yara bağrımı
Viran qoymusan sən Xocalımı,
Görüm sənin də yurdun virana dönsün,
Düşmən sənin də yurdun talana dönsün.
Əsirə döndərdin qız gəlinimi ,
Matəmə döndərdin cıdır düzümü
Ağıya döndərdin sarı gəlini,
Yurdun viran qalsın yurdun dağılsin
Düşmən sənində yurdun səndən alınsın.
İzini itirdin xarı bülbülün,
Mərmiyə tuş etdin məzarlıqların,
Gülləyə bürüdün qoca cavanın,
Keçmişin silinsin tarixin itsin,
Düşmən sənində yurduna düşmən göz diksin

NÖQTƏLƏR

Cümlənin bitən hissəsi,
Hərflərin ahəngidir
Bitən fikirdə nöqtələr
Hiss həyəcan siqnalıdır,

Ahın,vayın son anıdır
Bir kədərin fəryadıdır,
Bitən fikirdə nöqtələr

Bir utancaq gözəlin,
Sevgisində son kəlməsi
Sevgisinə hədiyyəsi,,
Bitən fikirdə nöqtələr.

Qərib ölkədə qəribin,
Vətəninə ünvanlana
Məktubunun intizarı,
Bitən fikirdə nöqtələr

Vətən qoruyan əsgərin,
Anasına ünvanlanan
Ümid dolu təsəllisi,
Bitən fikirdə nöqtələr.

Elnurənin qələminin,
Arzu dolu diləyinin
Gələcəyə zəfəridir,
Bitən fikirdə nöqtələr

XATİRƏ DƏFTƏRİ

Ürəyimdə tutmuşam,
Bir xatirə dəftəri.
Sevgimizdən bəhs edir,
Yazdığım hər sətiri.

Yadıma düşdükcə sən,
Min bir düşüncələri.
Varaqlayıram hərdən,
Şirin xatirələri.

Kədər dolu anlarla,
Şipşirin yalanlarla,
Eşqə aldannalarla,
Doludur bu dəftərim.

Doludur, gülüm!
Qəlbimdəki sirləri,
Bir kərəm sən də oxu.
Mənim tək qoy səni də,
Yaralasın eşq oxu.

SƏNSİZ ÖMÜR

Yenə xəyallar oyandı birdən,
Sənə doğru bir cığır açıldı.
Ürək telləri səsləndi bərkdən,
Hər bir naləsindən od saçıldı.

Bu soyuq, bu qaranlıq otaqda,
Gözüm önünnə gəldi varlığın.
Həsrət içində od oldu gözlərin,
Qara bulud tək yağdı gözlərin.

Kölgən ilə danışmaq istədim,
Kölgən də yox oldu özün tək,
Yoxluğunla barışmaq istədim,
Səni yox yerdən var etdi ürək.

Üçündə yandı bir ümid şamı,
Təsəlli, təbəssüm qondu üzə.
Sevincdən yatmaram bu axşamı,
Hardasan?! Ey yar!rəhm et çıx üzə.

İnan ki, hədərdi sənsiz ömür,
Varlığım varlığınla öyünür.
Hər anı kədərdi sənsiz ömür,
Ürəyim sənin üçün döyünür.

SEVGİLİM OL!

İnsan ömrü gəldi-gedərdi,
Sən gəl, amma getmə ömrümdən.
Bilmirəm ömrüm nə qədərdi,
Ölüncən sevərəm ürəkdən.

Yaş axıb yanağımda durdu,
Bu axan yaşları silən yox.
Kədər içimdə yuva qurdu,
Nələr çəkdiyimi bilən yox.

Gəl, hər aınımızda bir olaq,
Yaşadığım ömrüm, günüm ol!
Gəl sevginin hər döngəsində olaq,
Tək sevdiyim, tək sevgilim ol!

YENƏ DƏ SƏN

Qələm ancaq səndən yazmaq istəyir,
Haqqında yazmağa qadirəmmi mən?!
Bütün səhvlərimi pozmaq istəyir,
Heç bağışlanmağa layiqəmmi mən?!

Cəsarətim çatmır çıxam qarşına,
Görəsən ki, necə peşman olmuşam.
Ürəyim dözməz kinli baxışına,
Öz xoşbəxtliyimə düşmən olmuşam.

İlahi, nə olar qaytar zamanı,
Etdiyim səhvləri silim yenidən.
Özün sağalt bu sağalmaz yaranı,
Bir yalvarmaq gəlir mənim əlimdən.

MƏHƏBBƏTƏ VERİDM KÖNLÜMÜ

Bir gün bir ümid verdin mənə,
Bir sınıq qəlbin sevinci oldun.
Hər gün yollarına dikilən,
Bir cüt gözlərin sevinci oldun.

Sevincdən bax! doldu gözlərim,
Qəhər boğdu sınmış könlümü.
Hədər getməyibmiş illərim,
Məhəbbətə verdim könlümü.

Dilə gəldi xəyallarım da,
Çıraqlar yandı yollarımda.
Ayrılıq, həsrət sona yetdi,
Məhəbbət qalib gəldi sonda.

Arzular çatdı zirvəyə,
Dönüb bir dəli küləyə,
Qalxaraq sonsuz göylərə,
Sel kimi doldu ürəyə.

* * *

Arzular qəlbimdə bir cığır açmış,
Bu cığır sevgi, insanlıq yoludur.
Kimlər ki məhəbbətdən uzaq qaçmış,
Həyatı hədər günlərlə doludur.

Məhəbbət dediyim bənzər dəryaya,
Təkcə yarı sevmək məhəbbət deyil.
Allaha, yurda, ataya, anaya,
Qəlbən bağlılıq bəs məhəbbət deyil?!

Qonaqdır bu həyatda hər bir insan,
Düşün axirəti, əsl dünyanı.
O böyük Allah,o uca Yaradan,
İnsanlıq üçün yaratdı insanı.

AXTARIRAM GÖZLƏRİNİ

Bu həsrətin əl izi var
Ürəyimin yarasında
Eşq dünyamda bir sən varsan
Baxsan onun harasında

Mələk ruhlu əlllərini
Gül qoxulu tellərini
Axtarıram gözlərini
Baxışların arasında

Baxıb ilham alaydım mən
Bir damla yaş olaydım mən
Şəkil olub qalaydım mən
Gözlərinin qarasında

* * *

Ümidlər qəbiristanlığıdır sanki
Daş kimi soyuyub mənim ürəyim.
Oxa dönmüş başdaşları dəlir sinəmi…
İnsanlığa həsrət…Vətənə həsrət…
Azadlığa həsrət… kəfənə həsrət
diri ikən ölülərik biz…
nəfəsim içimdə boğulur
göz yaşlarım yanağımda quruyur
Dodaqlarım çat-çat olub
Suya həsrət torpaq kimi…
Dərdlərimi yazmışam buz üstünə
Gözləyirəm günəşin doğmağını.
Azalıb inancım,Taqətdən düşmüşəm.
Zəifləyib əqidəm,odum-alovum,
təkcə yanır varlığım.
Nefti qurtarmış,piltəsi közərən çıraq kimi…

Gördüm

Gecə kimi həsrət idi səhər
Bu gün,nəhayət ki,mən yarı gördüm.
Hələ küçələr də fəsli qış idi
Onun gözlərində baharı gördüm

Gözündən gözümə bir eşq boylandı.
Qamarda qanım da donub dayandı.
Qısqandım,ürəyim alışdı-yandı.
Telini oxşayan rüzgarı gördüm

Haqqın söylədiyin yazır qələmim
Onunla bağlıdır sevincim qəmim
Yolum gözləyir o gülzar mənim
Yarımda vəfanı,ilqarı gördüm