Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Yaşada bilmədim sənsiz dünyamı, Gəl mənə yenidən zülüm ver, zülüm. Yaşamaq nə qədər şirin olsa da, Mənə öz qoynunda ölüm ver, ölüm!
Demə ki, gəncliyim ötüb keçibdi, Qəlbim həsrətindən şərbət içibdi, Ürəyim tək səni həmdəm seçibdi, Vüsaldan bir azca dilim ver, dilim.
Qaçmaq istəyirəm… Məni gözündən asan tənhalıqdan. Boynumda dəyirman daşı kimi fırlanıb məni boğan haqsızlıqdan… İllərlə yerdə qalıb yanı göyərmiş arzulardan Mənə qucaq açan bulud-bulud xəyallardan. Qaçmaq istəyirəm… Ürəyimi uçuran yad baxışlı hislərdən Mənə yalan sevgi bağışlayıb Üzümə yaxşı deyən pislərdən. Ürəyində saxtalıq yaşadıb üzdə saflıq gəzdirmək istəyənlərdən… Qaçmaq istəyirəm… Qəlb oğrularından, talanmış ürəklərə min sifətlə yer tapıb girmək istəyənlərdən. Özünü dəryada hiss edib köpək balıq kimi bir anda səni udmaq, Onsuz da qırılmış arzularını, incilərini yenidən darmadağın edib səni tale burulğanında qərq etmək istəyənlərdən… Qaçmaq istəyirəm… Yad fikirli, özgə baxışlı doğmalardan, İçini qurd kimi gəmirən iblis niyyətli kabuslardan. Səni dərk etməkdən, anlamaq dərəcəsindən uzaq, könül evimə kül üfürənlərdən. Qaçmaq istəyirəm, qaçmaq… Arxamca gəlməyin ey ürəyi üzülmüş ümidlərim Arxamca gəlməyin ey yolda-irizdə düşüb itən dərdi-sərim. Qoyun bir az dincəlim…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Fərqanə xanıma…
-Quşmu olub uçub getdi? -Qanadları ki, ruhudu. Nə üzü var, nə səsi var, Oyandığımız yuxudu.
-Ordasanmı ev yiyəsi? -Ürəkmi var döyünəsi? Boş bədənə geyinəsi Heç quru canı yoxudu.
Yaşdı yanağımı döyən, Ey ruhu göylərə dəyən. De: “Torpağın bətnindəyəm Tanrı yazdı, o, oxudu.”
***
Sağ olsun ürəyim də Xatırladır özünü. Hərdən bir sancı tutur, Elə bil ki, sinəmə Çıxıb atır özünü. Tanrı işini bilir, Gözlərimi kuzə verib. İz itirib qaçıb göyə, Amma gəl ki, taleyimdə Özünü biruzə verib. Sən də məndən uzaq durdun, Gəlmə, bir də uzaq dur. Mən özümü Götürdüm bu oyundan. Tək oynamaq yasaqdır.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Yanağım torpaq deyil, Suyu özünə çəksin. Mən Günəş istəyirəm, Ayı özünə çəksin.
Sən də məni bahar san, Baxıb güllü donuma. Özümə sadiq qalım, Eh! Tanıma, tanıma.
Hər ayrılığın sonu Beş-altı şeir qədərdi. Hardan baxsaq bu sevgi Bir ayrılıq edərdi.
Xəyallarım rəngli dualar kimi Çatacaq göy üzünə. Bir gün Tanrı eşidəcək səsimi, Bir gün Tanrı boylanacaq səsimə. İndi mənə hamı yaddı, İndi mən hamıya yadam. Dünya boyda ev-eşikdə Ev-eşik tapmayan adam. Gözüm gözləmə salonu, Başımı qatıb durmuşam. Bir gün Tanrı gələcək… Bədənimin sol küncündə Qırmızı çadır qurmuşam.
Bir üz çəkəm – qonur gözlü, açıq baxışlı, iti zehnli , gülümsər qəlbli , təmiz ruhlu, bütöv sözlü … dalanlarda azmamış, yalanlara bulaşmamış, gerçəkləri aşmamış… – ADAM qoyam adını…
* * * O mövzuda nə vaxt söhbət düşərsə, Gülən üzüm kölgələnər, saralar. Bir balanın harda gözü yaşarsa, Burda gözüm toran tutar, qaralar.
Əgər bilsə ki, ürəyimdə nə var – Gəlib səcdə edərdilər adamlar. Yel əsdikcə korunlayan qadam var, Göyüm açılanda yerim daralar.
Fikrim, zikrim dağdan keçər, azaram, Kədərimi vərəq-vərəq yazaram, Hamıdan, hər kəsdən uzaq gəzərəm, Qorxuram, qız-oğul hanı? -soralar.
Demə niyə bulud kimi dolmuşam, Dərd gül açır, qucağından solmuşam. Xəbərin yox, çox ağlağan olmuşam, Yorulmuşam, yüküm çox bu aralar.
Küləkləri dolamışam telimə, Nə elədim düşdü elin dilinə, Ay Adilə, ağla mənim halıma, Halım ürək dağlar, könül paralar.
Как сообщалось ранее, Централизованная библиотечная система Ясамальского района обеспечивает продолжительность проекта «Узнаем Родину». Осуществляя в период режима карантина проект «Виртуальное путешествие по Азербайджану» зрители с помощью просмотра видеороликов знакомятся с красивыми уголками Азербайджана.
Очередной видеоролик посвящен городу республиканского
значения Сумгайыту. Здесь же содержится информация о двух больших поселках:
поселке Джорат и поселке Гаджи Зейналабдина Тагиева, территориально входящих в
состав города Сумгайыта.
Видеоролик содержит интересные сведения об истории
города, первые письменные упоминания об этом поселении.
Показ ролика начинается с упоминания первых создателей
города, живущих и сейчас в родном городе. Среди них Мазахир Абдуллаев, Дадаш
Дадашев, Аслан Османов, Гюльбахар Велиева, Замина Гасанова, Мустафа Салахов,
Минаря Таирова, Офеля Бабаева, Ашраф Шафиев, Джафар Гулиев.
Здесь можно познакомиться с крупными промышленными
объектами. Среди которых, сданная в эксплуатацию в 1941 году Сумгаыйтская
ТЭЦ-1, а также Азербайджанский трубопрокатный завод (1947), пущенный в эксплуатацию
в 2009 году Сумгайытский технологический парк и находящимся в его составе самым
крупным предприятием – заводом электрического оборудования и многими другими
современными промышленными предприятиями.
Сумгайытский химико-производственный парк был создан Указом Президента Азербайджанской Республики
Ильхама Алиева от 21 декабря 2011 года.
На видеоролике размещены фотографии парка культуры и
отдыха им.Насими, парка Людвигшафен, муниципального парка, парка Гейдара
Алиева, Аллеи шехидов. Особое место отведено приморскому бульвару – любимому
месту отдыха сумгайытцев и гостей города.
Размещены также фото памятников выдающихся личностей
Азербайджана, а исторические памятники, находящиеся в поселке Джорат придают
ролику особую привлекательность и вызывают интерес зрителей.
Особое место выделено фотографиям с связи с празднованием
70-летнего юбилея города.
На видеоролике звучит песня «Сумгайыт» в исполнении
Народного артиста, оперного певца Лютфияра Иманова.
Следует отметить, чтобы сделать видеоролик доступным
маленьким зрителям он размещен на странице
Facebook «Китабсевяр ушаглар» («Дети-книголюбы») и на одноименном
канале YouTube.
verdiyimiz kimi, Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası “Ölkəmizi tanıyaq” layihəsini davamlığını təmin edir. “Vətənimizə virtual səyahət” layihəsi ilə karantin rejimində olan Azərbaycanın gözəl guşələri silsilə videoçarxlar vasitəsi ilə tanıdılır.
Növbəti
videoçarx respublika əhəmiyyətli şəhər olan Sumqayıt haqqındadır. Videoçarxda
Sumqayıt şəhərinin tərkibində olan Corat və Hacı Zeynalabdin qəsəbələri əks
olunmuş, şəhərlə bağlı ilk yazılı məlumat izləyicilərə çatdırılmış, şəhərin
tarixi və aparılan tədqiqatlar haqqında ümümi məlumatlar verilmişdir.
Videoçarxda
Sumqayıt şəhərinin ilk qurucuları arasında – Məzahir Abdullayev, Dadaş Dadaşov,
Aslan Osmanov, Gülbahar Vəliyeva, Zəminə Həsənova, “Şöhrət” ordeni ilə təltif
olunmuş Mustafa Salahov, Minarə Tahirova, Ofelya Babayeva, Əşrəf Şəfiyev, Cəfər
Quliyev kimi ziyalılar haqqında qısa məlumatlar fotolarla əks olunmuşdur.
Videoçarxı
izləyənlər şəhərdə yerləşən istehsalat və sənaye müəssisələri ilə bağlı maraqlı
məlumatlar əldə edə bilərlər. Həmin müəssisələrə 1941-ci ildə istismara
verilmiş “Sumqayıt İstilik Elektrik Müəssisəsi-1”, Azərbaycan Boruyayma Zavodu
(1947), 2009-cu ildə salınmış Sumqayıt Texnologiyalar Parkı (STP) və tərkibində
ən böyük müəssisələrdən biri olan Elektrik Avadanlıqlar Zavodu (EAZ), Mexaniki
Emal zavodu, Qaynaq Quraşdırma Zavodu, STP-nin Alüminium və Mis Profilləri
Zavodu (2014), “Alyans Tekstil” MMC şirkəti, metaltökmə və emal sahələri üzrə fəaliyyət
göstərən “Aztexnolayn” MMC-nin Texniki Avadanlıqları Zavodu, “Bismak” zavodu
(2004) və s. daxildir.
Videoçarxda
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2011-ci il 21 dekabr
tarixli Fərmanı ilə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının yaradılması da qeyd
edilmişdir.
Nəsimi
adına Mədəniyyət və İstirahət Parkı, Şəhidlər Xiyabanı, Lüdviqshafın parkı, Bələdiyyə
parkı, Heydər Parkı, Sumqayıt Bulvarı fotolarda əks olunmuşdur.
Videoçarxda
Azərbaycan tarixi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən görkəmli şəxsiyyətlərin abidələri
və heykəllərinin fotoları verilmişdir, Corat qəsəbəsində yerləşən tarixi abidələrə
aid fotolar isə videoçarxa xüsusi bir rəng qatmışdır.
Videoçarx
Sumqayıtın 70 illik yubileyi ilə əlaqədar maraqlı tədbirlərin fotoları ilə
davam edir.
Videoçarxda
xalq artisti, opera müğənnisi Lütfiyar İmanovun “Sumqayıt” mahnısı səsləndirilmişdir.
Qeyd
edək ki, “Vətənimizə virtual səyahət”
adlı layihəyə daxil olan videoçarxlar “Kitabsevər uşaqlar” Facebook səhifəsində
və YouTube kanalında da yerləşdirilib.
“Cəhaləti aradan qaldırmaq uğrunda hər bir addımı dəstəkləyirik!” devizi ilə fəaliyyətini uğurla davam etdirən “Yazarlar.az” saytı tərəfindən AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazıçı-publisist Vüqar Əhməd “Koroğlu” romanına görə “Ziyadar” Mükafatına layiq görülüb. Kitabın “Ön söz”ünün müəllifi AMEA Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Rzasoydur. Bədii əsərin rəyçisi “Ədəbiyyatşünaslıq plyus” Yaradıcılıq Birliyinin sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəkulla Bayramlı, redaktoru isə Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin kiçik elmi işçisi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) “Publisistika” şöbəsinin redaktoru, Təhminə Vəliyevadır.
Tarixi mövzuda qələmə alınan əsər “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunub. 352 səhifədən ibarət əsər müəllifin 4-cü romanıdır.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri
Nə şəklim var, Nə də şəkil çəkdirməyi sevdim. Qapısı açılmamış Evdim… Gələnim getdi, Gedənim qayıtmadı. Varmıdır gedişlərin Bir adı. Bəlkə də hə Bəlkə də yox, Şəkil çəkdirənlərdən olmadıq Yol aldıq yürüdük gedənlərdən olduq.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı
Bahar bu il daha gözəl gəlmişdi… Ağaclar yaşıl yarpaqlarını, ağ, çəhrayı çiçəklərini üzlərinə rübənd edib xəfifcə gülümsəyirdilər.
Günəş işıqlarının gur qəhqəhələri otağın pəncərəsindən içəri təpilir, masanın küncünü, yerə sərilən xalçanın solğun saçaqlarını, qocanın çəliyinin ucundakı kiçik dəmir parçasını qıdıqlayırdı. Qoca divanda uzanıb mütəkkəni başının altına qoymuşdu. Gözucu çəliyinin qıdıqlanmasına baxır, min fikrə düşürdü. O, yaşadığı ömrün səksən səkkizinci baharını belə qarşılamağı heç ağlına da gətirməzdi.
Hələ ötən il özünə söz vermişdi ki, səkkizlər qoşalaşan baharda kəndə gedəcək, əvvəlcə ata-anasının, sonra da iyirmi ildi onu bu dünyanın su tutmaz üzündə tək qoyan üzüdönmüşünün məzarına baş çəkəcək, elə qəbristanlığın üst tərəfindəcə bitən nərgizlərdən bir ovuc yığacaq, “İmdad qayası”nın dibində oturacaq, çəliyini də yanına uzadacaq, üzü kəndə baxa-baxa o nərgizlərin çiçəklərinin arxasındakı yumrucuqları yeyəcək… Bir ildi hər dəfə bu haqda fikirləşəndə ağzında qalan iki tək-bir cüt dişinin ucunda qəribə göynərti duyurdu. Hiss edirdi ki, o, böyüdüyü kənd üçün, nərgiz yumrucuqları yemək üçün təkcə ürəyiylə, ruhuyla deyil, barmaqlarının ucunacan, dişlərinin dibinəcən darıxıb… Ömründə belə darıxmaq tanımamışdı. Hər şey üçün darıxmağı anbaan tanıyırdı; sevmişdi, sevdiyi qonşu qızını ona verməmişdilər, sevdiyiyçün darıxmışdı. Bir gün anlamışdı ki, bu darıxmaq onun sevgisi qədər güclü deyil, sevdiyini götürüb o kənddən çıxmışdı, darıxmağa ilk dəfə onda qələbə çalmışdı…
Sonra illər boyu ata-anasıyçün, kiçik qardaşıyçün darıxmışdı… Bu darxımaq sevdiyiyçün darıxmağa bənzəmirdi, həm də heç bənzəmirdi… İndi onun ürəyindəki göynəyə gözlərinin acışığı da qarışırdı. Hərdən ümid edirdi ki, heç olmasa, bircə gilə gözlərindən yaş çıxsa, o acışıq da, o göynək də öləziyər, bir hovur dizlərini yerə qoyarlar. Amma, yox, bu darıxmaq “Diziaynalı pəhləvan”a dönürdü, hər dəfəsində onu bir barmağıyla yenir, vicdan dağının zirvəsinə qaldırır, ordan günah gölünün sahilinə tullayırdı. Darıxmağa məğlub olandan sonra gözlərini sıxıb iki gilə yaş çıxarmağa da heyi qalmırdı… İlbəil gücsüzləşdiyini hiss edir, bir yandan da öz gücsüzlüyünə, bu dəfə “əlahəzrət darıxmağa” itaət etməyə məcbur qaldığına yanırdı. Bir gün sevdiyinin də onun kimi “darıxmağa kəniz olduğunu” anladı… Canının bir parçası bildiyi sevdiyinin ürəyindəki nisgilin iki qatını öz ürəyinə yükləyəndə dərk etdi ki, baxışlarını onun baxışlarından yayındırır. Günbəgün bir-birindən gizlənən bəbəklər onların xoşbəxtlik hilalının üzündəki ləkələrə bənzəyir, hilal iriləndikcə ləkə də böyüyürdü… Bir gün yenə darıxmağın onu günah gölünün sahilinə tulladığı anlarda yapışmışdı sevdiyinin biləyindən, üz tutmuşdu avtovağzala…İki nəfərlik bilet və üzü kəndə gedən avtobusun çirkli pəncərəsindən görünən ala-boz çöllər…
Onlar kəndə çatanda axşam idi, mal-qoyun örüşdən qayıdırdı, hamı kəndin girəcəyindəki “Lətifin bulağı”nın yanında toplaşmışdı. Avtobusu elə orda saxlatmışdı, sevdiyinin biləyindən bu dəfə daha ürəklə, daha cəsarətlə yapışıb çəkmişdi… Avtobusdan düşər-düşməz özünü həmkəndlilərinə sarı atmışdı, hamını bir-bir qucaqlayıb bağrına basmışdı; babasıyla qan düşməni olan Xanbaba kişini də, nənəsinin kəlağayısının ucuna daş bağlayan Növrəstə arvadı da… Sevdalarına uluların yadigarı bu kəndi qurban edənləri kənd camaatı sevinclə, gülüşlə qarşılamışdı.
Başını Xanbaba kişinin kürkünə söykəyə-söykəyə, üzünü Növrəstə arvadın güllü şalının saçaqlarına sürtə-sürtə bir də onda ayılmışdı ki, öz ata ocağının alaqapısına çatıb. Dizləri titrəmişdi, alaqapının yanında mal-qara üçün qoyulmuş yastı duz daşının üstündə oturmaq istəmişdi. Arxadan ovcunun içinə ürkək barmaqlar təpiləndə anlamışdı ki, yox, bura qədər gəlib çıxandan sonra onun titrəməyə, döyüşün bu məqamında darıxmağa qələbə çalmadan qollarını yanına salmağa haqqı yoxdur… Həm də sevdiyinin barmaqları belə ürkəkcəsinə onun ovcunun içində tərləyərkən heç yoxdur… Bir əlli sevdiyinin əlindən yapışmışdı, o biri əliylə alaqapını itələyib qəti addımlarla həyətə girmişdi. Tövlədən çıxan atasıyla əldamından çıxan anası toqquşmuşdu, əvvəl bir-birlərinə, sonra da təəccüblə qarşılarında dayanmış oğullarına baxmışdılar. Qəfildən atası üzünü çəpərin o tayına tutub haraylamışdı:
– Quda, ay quda! Gözümüz aydın, qaçaqlar gəlib!
Çəpərin o tayından sevdiyinin atasının səsi daha gur eşidilmişdi:
– Ayə, mən quzunu kəsim, sən manqalı qala!
Özünü atasının üstünə atmışdı, bir əliylə onun çiynini qucaqlayarkən bir əliylə sevdiyinin əlini anasının önlüyünün cibinə salmışdı. Başı atasının sinəsində dəli bir hönkürtü çıxmışdı ürəyindən… O hönkürtü selə dönüb axmış, darıxmağı qabağına qatıb onun ruhundan çıxarmış, uzaqlara, hələ heç kimin adını qoya bilmədiyi o uzaq diyara qovmuşdu…
Ondan sonra darıxmaq onunçün “suyun başında oturan əjdaha” olmamışdı. Hərdən-hərdən, şəhərin səs-küyü içində qulağına bir quzu mələrtisi gələndə, bazarda qaloşların qiyməti düşəndə, mağazada kartofu kiloyla alanda darıxmışdı kəndli ömrü üçün… Bu darıxmağın başına daş salmağı yaxşı bilirdi, həmin günün sabahı sevdiyiylə yan-yana avtovağzaldakı kassanın qabağında bitirdi… Və onların darıxmağı kənddə keçirdikləri ilk axşamdaca quzuların mələrtisində, dayçaların kişnərtisində itirdi…
-Uşağımız olmayacaqmı? –demişdi bir dəfə sevdiyi sözlərinə yarınisgil, yarıümid qataraq.
– Allah bilir… – deyə cavab vermişdi sevdiyinə…
Bir də onda anlamışdı ki, darıxmaq yenə “əlahəzrətə” dönür sevdiyinin ürəyində, bu dəfə hökmünün sonsuz olacağına əmindir özü də… Ürəyində darıxmağı çox qınamışdı, söymüşdü; “kişisən, mənimlə cəngə çıx, sevdiyimə dəymə!”-demişdi, sonunda bu mübarizədə aciz olduğunu dərk etmişdi… Sevdiyi bala üçün darxıdıqca, o, sevdiyinin gözlərinin içinə daha uzun-uzun baxmağı, duyğularını bu gözlərdə azdırmağı, beləcə, ona darıxmağı unutdurmağı öyrənmişdi… Sevdiyinə darıxmağı unutdurduğu anlarda özünü cəngavər sanırdı… Ürəyinin dərinliyində isə artıq qəbul etmişdi ki, darıxmaq mərd düşmən deyil… Bu gün boy göstərməsə də, sabah yeni həmlələriylə birotaqlı evlərinin içində at oynadacaq; kitab rəfində “Dünya uşaq ədəbiyyatı” seriyasından bir kitab artacaq, tikiş maşınının yanında uşaq önlüyünün eskizləri peyda olacaq, ya da sevdiyinin paltosunun cibindən üstündə uşaq şəkli olan təqvim çıxacaq… Beləcə, o, darxımağın bu yönünü də tanımışdı… Tanıdıqca, çiyinləri bükülür, saçında bir tel daha ağarır, barmaqlarının ucunun dərisi bir az da sərtləşirdi… O, sevdiyini darıxmağa uduzurdu…
… İyirmi il əvvəl darıxmaq sevdiyini onun ömrünün naxışlarından sökmüş, əcəlin əriş-arğacına qatmışdı… İyirmi il idi ki, “sevdiyim” deyə başladığı cümlələri “üzüdönmüş”lə başlayırdı… Qəribədi ki, iyirmi ildə bir dəfə də olsun üzüdönmüş üçün darıxmamışdı… Darıxmaq sevdiyini aparandan bəri qoca heç nəyə toxunmamışdı, dəhlizdəki asılqanda boynu tozlanan qəhvəyi paltonun cibindəki uşaq şəkilli təqvim də olduğu kimi dururdu, tikiş maşınının siyirməsindəki önlük eskizləri də… Saçağı sökülən mütəkkənin rəngi getmiş üzü də iyirmi il idi ki, dəyişdirilmirdi, qoca başını bu mütəkkəyə söykəyəndə ilk dəfə yaxasını darıxmağa tanıdan qonşu qızının mehrini hiss edir, gülümsəyir: “Gör nətərdi sevdiyinçün darıxmaq, ay üzüdönmüş? Mən gələnədək darıx o qəbristanlıqda….”- deyə pıçıldayırdı…
İndi, ömür nəğməsinin səksən səkkizinci sətrində qoca yaman darıxırdı… Hər gün ürəyi atlanır, gödəkçəsinin cibindəki pullarını, sənədlərini yoxlayır: “Bu gün deyəcəklər, daha virus yoxdu, bu gün deyəcəklər…”- deyə-deyə radionu açır, “Xəbərlər” proqramı başlayanacan qışda endirimlə aldığı təzə ayaqqabılarını cidd-cəhdlə geyinməyə çalışırdı. Ayaqqabısının bir tayını geyinib o biri tayına çatanacan aparıcı qızın səsi evə yayılırdı:
– Bu gün də dünyada koronavirusa yoluxanların sayı artdı. “Evdə qal-sağlam qal” şüarına əməl edərək, özünüzü qoruyun. Xüsusən, altmış beş yaşdan yuxarılar, unutmayın, eviniz sizin qalanızdır…
Ardınca da “Bu qala bizim qala…” mahnısı səslənirdi… Qocanın əlləri boşalır, geyindiyi ayaqqabısına baxır, geyinmədiyi ayaqqabısına əyilmiş barmaqlarıyla sığal çəkir, sanki onu təsəlli etməyə çalışırmış kimi pıçıldayırdı: “Darıxma, yəqin sabah səni də geyinərəm…” Ayaqqabısını, gödəkçəsini dəhlizdə rahatlayandan sonra bir müddət üzüdönmüşün paltosuna baxır, asta-asta otağa qayıdırdı. Çəliyini divanın ayaq tərəfinə söykəyir, başını mütəkkəyə əmanət edir, qonşu qızın mehriylə xumarlanırdı…
Heç ağlına da gətirməzdi ki, səksən səkkizinci baharı belə-əli bir ağaca dəymədən, ayağını bir daş incitmədən, üzüdönmüşün məzarına baş çəkmədən qarşılayacaq… Desəydilər, inanmazdı ki, ömrünün bu vaxtında dişlərinin dibinəcən nərgiz yumrucuqları üçün darıxacaq… Qat-qat kitablardan oxusaydı, gülüb keçərdi ki, bu bahar şəhər bazarında quzuqulağı, quzuqarnı, yemlik, gicitkən satılmayacaq, o da hərəsindən bir manatlıq alıb özünə kənd süfrəsi açmayacaq…
… Günəşin qəhqəsiylə qıdıqlanan çəliyinə baxa-baxa qocanı heyrət bürüyürdü… Ona elə gəlirdi ki, indiyədək günəş heç vaxt belə ürəkdən gülməyib, ağaclar belə nazlanmayıb, quşlar belə qəşəng oxumayıb… Qoca yavaş-yavaş durub pəncərənin qarşısına keçdi, açıq pəncərədən eşiyə boylandı. Yaxınlıqdakı xəstəxananın həyətində dayanan təcili tibbi yardım maşınından bir xəstə düşürürdülər. Xüsusi geyimli tibb işçilərinin təkcə gözləri görünürdü. Qocanın ürəyi sıxıldı… Əli çatsaydı, o tibb işçilərinin hamısının üzündəki maskanı cırıb atar, onları ətrafa baxmağa məcbur edərdi. Haray çəkərdi ki: “Başınızı qaldırın, bir ətrafa baxın, görün nə gözəldi ağaclar… Nə gözəldi gün işığı…” Boğazını arıtlayıb fikrindəkiləri ucadan demək istədi. Elə bu vaxt tibb işçilərindən biri ona baxıb əl elədi. Qoca duruxdu… Ürəyində tibb işçilərinin dərdinə yandı… Yandığı dərd kösöv-kösöv közərdikcə ilin-günün bu vaxtında canını, ruhunu həyat ağacının köklərinə şirə edən tibb işçilərinə ürəyində həsəd apardı… Qəhərini dodaqlarına yığıb köksünü ötürdü… Sonra gülümsədi… Damarları çıxmış əllərini havaya qaldırıb yellədi, gözlərindən axan iki damla yaşı bahar nəsimi yalayıb keçdi… Səsi titrəsə də qoca ürəyindəkiləri dilinə gətirməkdən utanmadı:
-Mən sizinçün darıxmışam, ay adamlar! –deyə gücü çatdıqca bağırdı…
Az keçmədi ki, qocanın yaşadığı binanın bütün pəncərələri bircə-bircə açıldı, quşların cəh-cəhinə qadın-kişi gülüşləri, uşaq ağlamaları qarışdıqca qocanın gözlərində axan yaşlar çoxalır, əllərinin titrəməsi artırdı… İndi qoca üçün darıxmağın bir adı nərgizgülü yumrucuğuydusa, bir adı da baharı yaşamaq idi… Bu il bahar daha gözəl gəlmişdi…
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
Ay mənim ömrümün saat əqrəbi, Yaman tez keçirsən ömrümdən, yaman. Günlər əvəzləyir biri-birini Nə sən qayıdırsan, nə durur zaman.
Ay mənim ömrümün yaralı yeri, Qaysaq tutmağına varmı bir güman? Kimsə söyləməsin unudum səni, Kimsə toxunmasın yarama, aman.
Ay mənim ömrümün günəş sevgisi, Nə qədər sürəcək bu zülmət duman? Ay xəstə adamın son təsəllisi, Gəl, qayıt sevinsin bu tənha liman.
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
Bilmirəm bəlkə də bir gün səni unudacağam, Ancaq içimdə ölən duyğularım bir də göyərməyəcək. Sən uzaqda – göylərin, lap dərinliyində parlayan bir ulduzsan Mənsə o ulduza həsrətlə baxan bir qızam. Sən göydən məhəbbətlə enən qar dənəciyi, Mən onu əlimdə saxlamağa çalışan uşaq. Sən məndən uzaqda yaşanmış keçmiş, Mən hələ yaşanacaq gələcəyəm. Bizi bir-birimizdən indi ayırır. Sevgilim,imkansız oldu sevgimiz, Ya çox uşaq olduq, ya da çox böyük, Doya-doya yaşamadıq onu biz Doya-doya yaşamadıq onu biz…
Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Məsul katibi
*** Səssiz bir sükutla bağırır gecə, Saat əqrəbləri çalır ömrümü. Çiy palçıq zənn edir məni bu dünya, Gündə bir qəlibə salır ömrümü.
Alır verdiyini gözüm doymamış, Bükür göy əskiyə bəyaz günümü. Bəzən də aldadır saf uşaq kimi, Ovcunun içinə alır ömrümü.
AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazıçı-publisist Vüqar Əhmədin “Koroğlu” romanı çap olunub. İnstitutdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, kitabın “Ön söz”ünün müəllifi AMEA Folklor İnstitutunun Mifologiya şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Seyfəddin Rzasoydur. Bədii əsərin rəyçisi “Ədəbiyyatşünaslıq plyus” Yaradıcılıq Birliyinin sədri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəkulla Bayramlı, redaktoru isə Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin kiçik elmi işçisi Təhminə Vəliyevadır. Tarixi mövzuda qələmə alınan əsər “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunub. 352 səhifədən ibarət əsər müəllifin 4-cü romanıdır. Mənbə:https://azertag.az
(Mikayıl Yanarın “Gəncənin dastanı” kitabı barədə…)
Çətinliklər gördün, yaşadın dözdün,
Əcnəbi adları daşıdın, bezdin,
Dahi Nizamıylə dünyanı gəzdin,
Göstərdin özünü cahana, Gəncəm!
Doğmasan, əzizsən, ey ana Gəncəm!
Mikayıl Yanarın çinarlar şəhəri, Nizami yurdu, İmamhüseyn ocağı – Gəncəyə olan sevgisi Gəncənin yaşı qədər ulu, Gəncənin boyu qədər ucadır. Bu sevgi zaman-zaman doğuldu – Nizami, Məhsəti, Cavad xan, Hadi, Qəmbər Hüseynli, Fikrət Əmirov… zirvəsində boy atdı, bütün gəncəlilər kimi Mikayıl Yanarın da köksünü qabartdı.
Mikayıl Yanar Gəncədə doğulmasa da (Tovuz rayonunun Qovlar qəsəbəsində dünyaya gəlib), Vətən hərarəti, Vətən sevgisinin məhz Gəncədən rişələndiyinə inandı, bu sevgiyə tapındı. Və onun Vətənə olan sevgisi qafiyələndi, misra-misra cilalandı, bənd-bənd sıralandı, qoşmaya, gərayılıya, dastana çevrildi. Qarşımdakı kitab – “Gəncənin dastanı” (Bakı, “Azərnəşr” 2018. İkinci kitab, 488 səh.) sadaladıqlarımın bariz örnəyidir. Kitabın redaktoru və önsöz müəllifi filologiya elmləri doktoru, şair İslam Sadıqdır. ““Gəncənin dastanı” kimi irihəcmli əsəri Mikayıl Yanara Gəncə sevgisi yazdırmışdır. İnsanı bu qədər ağır iş görməyə yalnız böyük sevgi ruhlandıra bilərdi. … Bəli, Gəncə Mikayıl Yanarı özünə məftun eləyib, şair Gəncənin dəli-divanəsidir. ”, deyərək, kitaba xeyir-dua da verdi İslam Sadıq.
Çox nəfis tərtibatla işıq üzü görən kitab 16 bölümdən ibarətdir, hər bir bölümdə Gəncənin ulu tarixinin onurlu səhifələrindən və Gəncədən başlayaraq dünyaya səs salan ziya yolçularından söhbət açılır.
“Nəhəng muzeyisən Azərbaycanın” – bu bölümdə müəllif tarix boyunca Gəncənin keçdiyi çətin sınaqlardan, yadellilərin qədim şəhərin sinəsinə çəkdiyi çalın-çarpaz dağlardan söz açır:
Yelizavetpol oldun, ancaq yenə də,
Gəncə çağırdılar səni hər yerdə.
Və yaxud:
Kirovabad dağı çəkildi sənə,
Sinənə min ağrı töküldü yenə.
Lakin Gəncənin bədii obrazı təkcə ağrılarla qələmə alınmır, musiqi kimi notdan-nota düşərək səsli peyzaj yaradır, şən nəğmələr oxuyur,
Xan çınarlar tamaşadır, tamaşa,
Çöl-çəməni bəzənib al-qumaşa.
Laləsi, nərgizi çıxıb yarışa,
Ana təbiətin yazıdır Gəncə!
Yaxud:
Kəpəzə, Qoşqara tapılmaz əvəz,
Xaşbulaq yaylağı heç ələ düşməz…
– oxucu ruhuna sığal çəkir, oxucunun sinəsini onurla doldurur, çəngə çevrilib, cəngiyə səsləyir. Bu fərəhdən “Nizami məqbərəsi” qüdrətiylə güclənən, tarixin aynasında Şeyx Nizamini olduğu kimi – uca, məğrur, övliya – göstərməyə çalışan “Nizami muzeyi”nin də sinəsi qabarır:
Keçmişimin payıdır,
Bizim Gəncə muzeyi
Burda daşlar dil açır,
Danışır hər qonaqla.
və bu boy, Nizaminin nəhəng misrası, Gəncə çayının boyu qədər uzundur:
Ulu torpsğımın öz misrasıdır,
Onunla bağlıdır çox xatirələr.
Nizaminin nəhəng bir misrasıbır,
Uzanıb Kəpəzdən düz kürə qədər… (Gəncə çayı).
Cavad xanın döyüşlərdən macal tapanda sığındığı Xan bağı, bu bağda hərəsi bir çiçək olan (“Hərəsi bir çiçəkdir, Gəncəmizin qızları” Mikayıl Y.), “büzməli, qat-qat tuman, Ləbbadə, başmaq, kəmər” donlu Gəncə qızları, Gəncənin tarixi məhlələri (Bağmanlar, Todanlı, Şərəfxanlı, Qırıxlı…), yeniləşən Gəncə (Yeni Gəncə, Gülüstan qəsəbəsi), Gəncə xalısında xınalı əllərin izi, Gəncə ipəyində tirməli tellərin nazı, Gəncənin çini qablarında qədim soy-kökümüzün şirin ləhcəsi, sözü işıqlanaraq bədii portretlərin albomuna – “Gəncənin dastanı”na köçdü. Yeri Gəlmişkən, qeyd edim ki, bu bədii portretlərin arasında fotolar da yer alıb ki, oxucu sözün sehrində nağıllaşan Gəncəni gözlə də görmək imkanı qazanır.
Bu kitab sevgiylə yoğrulduğuna görə, vətəni vətən edənlərin heç biri bu sevgidən kənarda qalmadı, Mikayıl Yanar ürəyindən sətirlərə hopdu. “İlahi sözün işığında” bölümündə Gəncənin söz adamları, “Elmdir alimin dövləti-varı”nda, ziyasıyla Gəncənin gözünə nur olan elm adamları, “Sözün qüdrətinə güvənənlər”də qələmiylə dağı-dağ üstünə qoyanlar, “Mətbuat həyatın güzgüsüdür”də tarix boyu gəncəlilərin haq səsini yayan mətbu orqanlar, Gəncənin qəhrəmanları, xeyriyyəçiləri, musiqiçilər, Gəncə folkloru, səhnə adamları, İmamhüseyn şəhərinin dindarları, memarları, heykəltaraşları, sənət sahibləri, idmançıları o qədər dəqiqliklə sıralanıb ki, kitaba Gəncənin bədii ensiklopediyası desək, bəlkə də yanılmarıq.
Mikayıl Yanar tarixin səksən ilini geridə qoyub, doxsana yol başlayıb. Bu illər ərzində on bir irihəcmli şeir və poemalardan ibarət kitab (“Sabahımdan nigaranam”, “Dünyanın yalan üzü”, “Zəman duelə çağırır məni”, “Nəğməli ağaclar”, “Dağ Çayı”, “Ağ qartal”, “Gəncənin dastanı” (birinci cild), “Qədim Gəncə, Yeni Gəncə”, “Üzeyir dünyası”, “Gəncənin dastanı” (ikinci cild)), saysız-hesabsız publisistik məqalələr müəllifi adını qazanıb. Şairin “Üzeyir dünyası” adlı kitabına tənqidçi-ədəbiyyatşünas Vaqif Yusifli belə dəyər verib: “Əlbəttə, müəllifin məqsədi heç də Üzeyir bəyin tərcümeyi-halını, ömür yolunu şeir vasitəsiylə oxucuya çatdırmaqdan ibarət olmayıb. Əsas məqsəd Üzeyir dünyasının-millətsevərliyin-azərbaycançılığın o dahi insanın həyat məramı kimi yaşantılarını, bir xalqın musiqi dünyasının BÖYÜK DÜNYA ilə qovuşmasını təsvir etmək olub”.
Onu da deyim ki, “Üzeyir dünyası” gəncəlilər və kitabsevərlər arasında yaxşı mənada səs-küyə səbəb olmuşdu.
Mikayıl Yanar Azərbaycan Yazıçılar və Azərbaycan Jurnalistlər birliyinin, Azərbaycan Respublikası, Müharibə, Əmək, Silahlı qüvvələr, Mühafizə orqanları, Veteranlar Şurası və Azərbaycan Ağsaqqallar Şurası Gəncə şəhər təşkilatının plenium və idarə heyətinin üzvüdür. Yaradıcılığından əlavə pedaqoji fəaliyyəti ilə də adı Gəncənin dastanına yazılmağa layiq ziyalıdır. Uzun illər Azərbaycan Ədəbiyyatı və Azərbaycan dilindən dərs deyib, yetirmələrinin səsi yüksək mərtəbələrdən gəlir.
Gəncə ədəbi mühitində Mikayıl Yanarı tanımayan, sevməyən, ona hörmətlə yanaşmayan yoxdur. Mən də o gözəl ədəbi mühitin, sözü ucalarda tutan Gəncə yazarlarının fonunda tanımışam Mikayıl müəllimi. Şair mədəniyyəti, ədab-ərkanı, böyüklə böyük, kiçiklə kiçik olan mülayim xasiyyəti ilə mənə də sevdirib özünü. Lirik, axıcı şeirləri, səlist nitqi ilə Gəncənin ictimai tədbirlərində görünən Mikayıl Yanar bu gün də, bu ahıl çağında da el mərasimlərindən qalmır, ictimaiyyətdən ayrılmır.
Mikayıl Yanar yeni kitablar üzərində işləyir. Sevə-sevə bu yeni kitabları gözləyir,
Telefon zəng
çaldı. Dəstəyi götürdüm. Uzaqdan gələn səs zəif eşidilsə də, mənə tanış gəldi —
Zakir idi. Salamını alıb, səninlə danışmaq istəmirəm, deyib dəstəyi yerinə
qoydum.
Bərk əsəbləşdim. Yadıma beş-altı il bundan əvvəl başıma
gələn əhvalat düşdü.
…İşdən
qayıdarkən poçtalyonla rastlaşdım.
Nə yaxşı oldu, elə sizə gedirdim — poçtalyon
çantasından bir kağız çıxarıb — teleqramdı — dedi.
Teleqramı aldım, tez oxumağa başladım “Səninlə hökmən görüşməliyəm. Məni
görmək istəyirsənsə, təcili Moskvaya,
teleqramdakı ünvana gəl, Zakir”.
“Görəsən, əmioğluma nə olub? Nə üçün belə teleqram vurub?”… Xəyal məni
lap uşaqlıq illərinə apardı. Əmimgillə qonşu idik. Ağlım kəsəndən Zakirlə bir
yerdə olmuş, necə deyərlər, bir yeyib, bir içmişdik. Eyni orta məktəbdə, eyni
sinuidə oxuyurduq. Mən əlaçı idim və dərslərini hazırlamaqda Zakirə də kömək
edirdim.
Orta məktəbi bitirəndə valideynlərimizin məsləhəti
ilə hər ikimiz sənədlərimizi inşaat fakültəsinə verdik və qəbul olunduq. Qəbul
imtahanlarından yalnız “əla” qiymət aldığıma görə məni qrup nümayəndəsi
təyin etdilər. Tələbəlik dövründə də mən həmişə Zakirə kömək edirdim.
Təhsil illəri başa çatdı. Zakirlə birlikdə
rayonlardan birindəki tikinti təşkilatına göndərildik. Orada da bir yerdə işləyir,
eyni yataqxanada yaşayırdıq. İkimiz də əmək
fəaliyyətinə fəhlə kimi başladıq. Çox keçmədən məni usta vəzifəsinə keçirdilər.
Həvəslə işləyir, seçdiyim ixtisasın incəliklərinə yiyələnməyə çalışırdım. Zakir
isə işin ağırlığından gileylənir, çox yorulduğunu bəhanə edirdi. Ona təskinlik
verir, “Səbr et, hər şey yaxşı olacaq” — deyirdim. Sözlərimi qulaqardına vuran
Zakir işə elə laqeyd yanaşırdı ki, sanki onun
əvəzinə kimsə işləməlidir.
Növbəti müşavirələrin birində idarənin rəisi məni təriflədi
və sahə rəisi vəzifəsinə keçirilməyim haqqında əmr verdi. Elə həmin yığıncaqda
rəis Zakirin ünvanına tənqidi sözlər dedi və sonra üzünü ona tutaraq:
— Arifdən nümunə götür. İkiniz də işə bir gündə
başlamısınız. Ona da bax, özünə də — səsini ucaltdı.
Rəisin sözlərindən əmioğlumun əvəzinə mən pərt
oldum. İstəmirdim ki, Zakirin ünvanına bu qədər adamın içində xoşagəlməz sözlər
deyilsin.
Yataqxanaya gəldik. O, çox qanıqara idi. Mən
zarafat etdim, onun könlünü almağa çalışdım. Amma Zakir özünü elə aparırdı ki,
guya onun danlanmağında mən günahkaram.
Mənim təkidimə baxmayaraq, əmioğlum bir neçə gündən
sonra işdən çıxdı.
Bir müddətdən sonra onun sorağı Qərbi Sibirdən gəldi.
İllər keçdi, mən işlədiyim idarənin rəisi vəzifəsinə
kimi yüksəldim. Ailə qurdum, ev-eşik sahibi oldum. Bu müddətdə Zakirlə bircə dəfə,
əmim vəfat edərkən görüşmüşdüm. O vaxt məlum oldu ki, Tümen vilayətində ticarətlə
məşğul olur. Şəhər prokurorunun qızı ilə evlənib. Həyat yoldaşı həkimdir.
Zakirin qeyri-millətin nümayəndəsi ilə ailə həyatı qurmasına təəssüflənsəm də,
bu haqda ona heç nə demədim.
Əmimin vəfatının səkkizinci günü o, Tümenə qayıtdı.
Yola düşərkən çox qəmgin və kədərli idi. Düşünürdüm ki, əmimin vəfatı ona pis təsir
edib. “Əmidostumgilə görə narahat olma.
Biz buradayıq, nə lazım olsa, kömək edəcəyik”
— dedim.
Həmin vaxtdan Zakir rayona qayıtmamışdı. Bu müddətdə
mənim işlədiyim idarə ləğv olunmuşdu. Ailəmi saxlamaq üçün kiçik bir mağaza
açmışdım və burada alış-veriş edirdim. İxtisasım üzrə çalışmasam da, Allaha
şükür edirdim ki, bir tikə çörəyə görə kiməsə möhtac deyiləm.
Teleqram məni çox narahat etdi. Əmioğluma nə olub,
bəlkə, başında bir məcara var. İşin-gücün bu vədəsində Moskvaya gedib-qayıtmaq
üçün “bir ətək” pul lazım
olsa da, tərəddüd yeri deyildi.
Çətinliklə bilet tapdım və ertəsi gün Moskvaya uça bildim. Ürəyimdən
qara qanlar keçirdi. Yəqin, yazığın başında bir iş var… Yoxsa o, məni narahat
etməz, — düşünürdüm.
Təyyarədən düşüb birbaşa mehmanxanaya
getdim. Qapını döydüm. Bircə dəqiqə keçməmiş qapı açıldı. Əmioğlumdu — Şükür
Allaha, lap yaxşı görünür. Sevincimdən gözlərim yaşardı. Qucaqlaşdıq, öpüşdük.
O, xidmətçi qadına qəhvə gətizdirdi.
Oturub xeyli söhbət etdik. Zakir imkanlı kommersant olmuşdu. Moskvada və Tümendə
mağazaları, yanacaqdoldurma məntəqələri, bir neçə yerdə evi var. Əmanət
kitabçasındakı məbləği mənə göstərəndə əmioğlumun bu qədər pulu olduğuna
sevindim. Sonra o, təzəcə aldığı “Mersedes” maşınının rahatlığından söz açdı. Mən
onun uğurlarına şad olduğumu bildirdim.
Zakir mənə suallar verib yaşayışımla,
ailəmlə, işimlə maraqlandı. Mən onun suallarına
heç nəyi artırıb-əksiltmədən
cavab verdim.
Gözləyirdim ki, Zakir mətləb üstünə tez
gəlsin, nə lazımdırsa desin, məsləhətləşək və çıxış yolu tapaq.
Birdən Zakir qəh-qəhə ilə güldü:
— Deməli, bir həsirsən, bir də Məmmədnəsir. Gördün
ki, cücəni payızda sayarlar? Bax mənim
var-dövlətimə. Yadında saxla, həmişə sənin vəziyyətin yaxşı olub, indi isə mənim
vəziyyətim səninkindən yaxşıdır. Özü də
qat-qat…
Üzünə baxdım, hər rəngə çalırdı, gözlərindəki qeyri-adi parıltıdan sanki
ilan zəhəri tökülürdü.
Özümü güclə toplayıb ayağa qalxdım:
— Bəs,məni bura nə üçün çağırmısan?
Sənə səndən üstün olduğumu başa salmaq üçün.
Həmin
dəhşətli anlar məni necə də sarsıtdı. Hirsimdən az qaldım ki, dəli olum. Tez-tələsik mehmanxananı tərk etdim. Elə
həmin gün Bakıya qayıtdım. Bir neçə gün özümə gələ bilmədim. Əmioğlumun-doğma
bir adamın nankorluğu məni çox sarsıtmışdı. Həmin vaxtdan nə qədər keçsə də, Zakirin hərəkətini unuda bilmir, qəlbimdə
ona qarşı olan bütün yaxşı hislərin məhv
olduğunu başa düşürəm. Amma təəssüf edirəm. Gərək belə olmayaydı.
2019-cu ilin dekabr ayından Çinin Mərkəzi Hubey əyalətinin Uhan şəhərində aşkar olunan və bu gün dünyanı öz cənginə alan Covid-19 koronavirus pandemiyasına artıq iki yüz ondan çox ölkədə milyonlarla insan yoluxmuş, yüz minlərlə insan isə həyatlarını itirmişlər. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təqdim etdiyi statistik rəqəmlər virusun günbəgün daha çox insan canı aldığını təsdiqləyir. Yeni tipli pnevmaniya Covid-19 ölkəmizin həyatındanda yan ötməmişdir. Lakin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin və Birinci vitse-prezidentimiz Mehriban xanım Əliyevanın həyata keçirdikləri uzaqgörən qabaqlayıcı tədbirlər nəticəsində bu ağır bəla ölkəmizdə az fəsadla keçməkdədir. Virusun daha çox yaşlı nəsli öz cənginə aldığını nəzərə alaraq, bu qrup əhalinin xüsusi qayğı ilə əhatə olunması, altmış beş yaşdan yuxarı insanların ciddi təcrid etmə tədbirləri ilə qorunması, uşaq bağçası, bütün təhsil müəssisələrinin vaxtında karantinə bağlanması, aztəminatlı tələbələrin təhsil haqqının dövlət büdcəsindən ödənilməsi, aztəminatlı ailələrin müavinətlə, ərzaq yardımları ilə təmin edilmələri, işləyən əhalinin ödənişli məzuniyyətə çıxarılması və görülmüş digər operativ, ardıcıl vacib tədbirlər bizim ölkəmizi dünyada bu virusla mübarizədə fərqləndirdi. Ölkə başçısı tərəfindən atılan müdrik addımlar ölkəmizi az itki ilə sürətli yoluxmadan xilas etdi. Artıq ölkə başçımızın bu sahədəki nümunəvi fəaliyyəti dünya liderləri və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, həmçinin xalqımız tərəfindən yüksək dəyərləndirilir. Ölkəmizin bir qrup ziyalı qadınları cənab Prezidentin və Birinci vitse-prezidentin bu çətin karantin günlərində bir dəqiqə belə xalqdan uzaq olmamalarını, əhalimizə göstərdikləri ata, ana qayğılarını, dövlət və xalq arasındakı səmimi birliyi yüksək qiymətləndirərək onlara dərin hörmət, eyni zamanda səmimi minnətdarlıq hissi ilə öz təşəkkür məktublarını ünvanlayıblar. Cənab Prezidentə və ölkənin Birinci vitse-prezidentinə ünvanlanan təşəkkür məktubunun mətni PDF formatında oxuculara təqdim edilir. http://yasamal.cls.az/front/files/libraries/81/documents/940202573.pdf Təşəkkür məktubu “Vedibasar” qəzetinin bugünkü sayinda da dərc olunub.
Bakı
şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal
rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) həyata keçirdiyi “Kitabxana
– koronavirusa YOX deyir!” layihəsi çərçivəsində
“Yazıçı və şairlər koronavirusla mübarizə edir” aksiyasına mütəmadi olaraq dəstək
olan yazıçı-publisist, şairə Sevinc Ağa Xəlilqızı (Basqallı) bu dəfə hər bir övladın
qəlbinə toxunan yazdığı “Ana ürəyi, dağ çiçəyi” əfsanəni virtual formada
kitabxanaya təqdim etdi.
“Ana” əvəzolunmaz
varlıqdır və ananın övladına olan sevgisi tükənməzdir, sonsuzdur. Bu təsvir
olunmaz hissi qəlbində yaşayan şairə ana-övlad sevgisi mövzusunda yazdığı əfsanə
ilə bir növ ananın övlad qəlbində olan dəyərini də vurğulamışdır. Yazıçı ana ürəyinin
dağ zirvəsi kimi əzəmətli olduğunu bütün qəlbi və qələmi ilə əfsanədə qeyd
edir.
Əfsanəyə
“Ana ürəyi, dağ çiçəyi. Ana haqqı, Tanrı
haqqı!” ifadələri ilə giriş verərək Hz. Məhəmməd Peyğəmbərin (ə.s.) analar
haqqında dediyi kəlamı qeyd edir.
Əfsanədə
Ağalı baba və Nazlı bala adlı qəhrəmanlar var. Nəvəsinə daim nəsihət verən
Ağalı babanın sanki paylaşmadığı bir sirri var. Nəvəsi tərəfindən verilən “Baba, heyvanlar da balalarını çox sevir?”
sualına cavab olaraq babanın danışdığı hekayə bu sirri açacaqmı? Bəs baba dağa
baxarkən seyr etdiyi çiçəyi kimə bənzətdiyi haqqında danışacaqmı?
Qeyd
edək ki, təqdim olunan əfsanə şeirlə bitir.
Əziz
oxucular, “Ana ürəyi, dağ çiçəyi” adlı əfsanəni aşağıdakı keçidə daxil olaraq ətraflı
şəkildə oxuya bilərsiniz.
Как сообщалось ранее, Централизованная библиотечная
система Ясамальского района проводит акцию «Писатели и поэты в борьбе с коронавирусом»,
в которой принимают участие многие писатели и поэты нашей страны.
Участница акции Солмаз Аманова – детская писательница,
поэтесса, профессор, действительный член Европейской академии естественных наук
(2009г.), Почетный читатель Центральной библиотеки им.М.Ш.Вазеха Ясамальского
района.
Солмаз Аманова пишет на русском и азербайджанском
языках. Её книги переведены на немецкий, английский, французский языки.
Солмаз Аманова награждена медалью Леонардо да Винчи за
книгу «Человек оставляет следы», орденом Чести Европы за книгу «Монастырская
аптека» и «Анатомический театр», орденом Роберта Коха за произведение «Чарыки»
и книгу «Хурджун», орденом Дружбы за «Приключение Ильми», медалью и дипломом
«Братья Гримм-профессор», (2016 год, июнь), а также медалью и дипломом им.
Иоганна Вольфганта Гёте и Иоганн Кристоф Фридриха фон Шиллера.
Вниманию читателей представляем стихотворение
С.Амановой, посвященное победе людей над коронавирусом.
В акции, проводимой ЦБС
Ясамальского района приняли участие и ученики 2 класса Классической Гимназии №
160, которые во время онлайн встречи с Солмаз Амановой под ее руководством
написали совместное стихотворение«Солидарны
мы в борьбе», которое также представляется сегодня читателям.
.
Солмаз Аманова
Коронавирус
Руки мою я в перчатках,
Не оставлю отпечатков.
На ногах моих бахиллы,
Как мы все их полюбили!
Рот и нос закрыты маской,
Голова моя под каской.
Я надену комбинезон,
Коронавирус побежден!
Kardeş Türkiye Cümhuriyetinin Tokat şehrinde yayınlanan TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisi Hakem Heyeti üyesi, Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-az.com) Türkiye Cümhuriyeti üzere temsilcisi Dos. Dr Alpaslan DEMİR HOCAMIZın yeni kitapı yayında.
Kardeş Türkiye Cümhuriyetinin Tokat şehrinde yayınlanan TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisi Hakem Heyeti üyesi, Azerbaycan Gazeteçiler Birliği Sumqayıt şehir teşkilatının Günlük Analitik Haber Ajansı (gundelik.info) ve Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının (edebiyyat-az.com) Türkiye Cümhuriyeti üzere temsilcisi Dos. Dr Alpaslan DEMİR HOCAMIZın yeni kitapı yayında.
Neçə il bundan əvvəl qonşumuz Süleyman
kişinin xəstəliyi kənd camaatını heyrətləndirmişdi. İş burasındaydı ki,
Süleyman kişinin mərəzi hər kəsin düçar ola biləcəyi xəstəliklərdən deyildi.
Kişi evə-eşiyə sığışmır, “Vallah, qulağımda saat var, gecə-gündüz tıq-tıq
tıqqıldayır” — deyirdi. Arvad-uşaq, qohum-qonşu zənn edirdi ki, kişinin başına
hava gəlib.
Kişi isə əsla başına hava gələnə oxşamırdı.
Yeyir, içir, hamı kimi söhbət edir, yalnız qulağındakı saatdan şikayətlənirdi.
O, həkimlərə müraciət etdi. Xəstəni bu həkim yoxladı, o həkim müayinə etdi, heç bir şey başa düşmədilər.
Daş atıb başlarını tutdular ki, sən nə danışırsan, qulağına nəsə səs dəyib, heç
qulaqda da saat olar?
Süleyman kişi isə qəti əmin idi ki,
qulağının içində saat var. Rayon həkimləri nə bilirlər ki?.. Ona görə qərara gəldi
ki, Bakıya getsin. Orada yaxşı həkimlər çoxdur. Əmioğlu Salmanın şəhərdə yaxşı
dostları var. Bir yerdə getsələr, pis
olmaz.
Belə də etdilər.
Allah atana rəhmət eləsin! Mən and-aman edirəm ki,
qulağımda saat var, məni ələ salırlar. Başına dönüm, məni bu bəladan xilas elə,
nə lazımdırsa, verəcəyəm, təki canım rahat olsun, — Süleyman kişi həkimə
yalvardı.
Xəstəni
guya müayinə edən həkim köhnə tanışı Salmana göz vurub:
—Əşi, bu mənim əlimdə çətin iş deyil. Cərrahiyyə
əməliyyatına hazırsan? Qorxmursan ki?
Əlbəttə, hazıram, nədən qorxacağam ki?
Cərrahiyyə
əməliyyatı uğurla keçdi. Xəstənin qulağından bir mexaniki saat çıxdı. Süleyman
kişi bir neçə gündən sonra kəndə qayıtdı.
Onu yoluxmağa gələnlər saatı görüb bunu
möcüzə hesab edirdilər. Süleyman kişi çox
rahat gəzir, hara getsə, Ənvər həkimi tərifləyirdi.
Bu hadisədən bir neçə il keçmişdi.Bir dəfə
Süleyman kişi paydan-parçadan götürüb
Ənvər həkimi görmək üçün Bakıya getdi. Həkim onu gülər üzlə qarşıladı:
Hə, necəsən, saat qulağında taqqıldamır ki?
Allah səni saxlasın. Ölənəcən sənə duaçıyam.
Birdən
həkim qəh-qəhə ilə güldü:
— Ay Süleyman, heç qulaqdan da saat çıxar? O
vaxt mən sənə narkoz verib qulağında yalandan əməliyyat aparmışdım ki, inanasan ki, saat qulağından çıxıb. O saat mənim
köhnə saatım idi.
Birdən
Süleyman kişi qışqırdı:
—Necə? Məni aldatmısan? Aman Allah, yenə qulağımdakı saat başladı işləməyə,
tıq-tıq… İndi mən nə edəcəyəm.
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
PƏRVƏRDİGARA
/”Düşüncələrim” * silsiləsindən/
Hər bir qəbahətdən, suçdan,günahdan, Hər damla göz yaşı, çəkilən ahdan, Cavabdeh bizlərik, çıxmasın yaddan, Köçməmiş qaranlıq, o qorxunc gora- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Günahın anlamır, günahkar nadan, Əl çəkmir haramdan, qandan,qadadan. Hər imkan veribdir uca Yaradan, Getməyək dərgaha biz üzü qara- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Aldanıb həyatın cah-cəlalına, Məhəbbət yaranır dünya malına. Heç kəs güvənməsin zora, puluna, Var dövlət daşınmır gora, məzara- Bizi islah etsin, Pərvərdigara.
Insan olan gərək üzü ağ gəzə, Alın yazısına,qismətə dözə. Sonunda möhtacıq beş arşın bezə, Etibar yox Dövran, ətdən divara- Bizi islah etsin Pərvərdigara…
HAQQIN MİZANI
/”Düşüncələrim” – silsiləsindən/
Dünyamız olubdur fırıldaq, yalan, Abır, ismət, əxlaq, edilib talan. Nə varsa yox olub əcdaddan qalan, Qoruya bilmirik Tanrı yazanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Artır bəyaz saçlar ağıllı başda, Bu hala qəlb nədir, əriyər daş da. Bəllərdik ərləri, mərdi savaşda, Kilkilər ram edir nərə, sazanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Yalan ayaq açır, hətta yeriyir, Iblis bic-bic gülür, eyləyir seyir. Yalançı doğruya şər, böhtan deyir, Islah etmək üçün yolun azanı- Allahım, qurulsun Haqqın mizanı.
Zaman mürgüləyir, yuxuya dalib, Aqillər, adillər kənarda qalıb. Gülzar bağçalıqda, alaq kök salıb, Yazımız görməmiş vaxtsız xəzanı- Allahım, qurulsun Haqqın mızanı.
Nələri görməyib bu qoca Turan, Bizə kömək olsun müqəddəs Quran. Əl açıb dərgaha yalvarır Dövran:- Qoy çəksin suçlular haqlı cəzanı- Allahın, qurulsun Haqqın mizanı..
Şairə-jurnalist-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Bürosunun Rəhbəri, “Qızıl qələm” media mükafatı laureatı
HAQQIN DƏRGAHI
/”Düşüncələrim” – silsiləsindən/
Hər məzar bir qapı, Haqq dünyasına, Torpaq qapılara qıfıl, baş daşı. Buradan keçərlər can bahasına, O an başa çatar bir ömrün yaşı.
Başlanar əbədi axirət yolu, Əməli bələdçi olar insana. Olarlar səssizcə imanın qulu, Məhşər xofu düşər, burda hər cana.
Haqqdan uzaq düşən bənizlər solar, Tutqun bulud kimi üzləri gülməz. Hamı bir geyimdə, bərabər olar, Kimsə bir kimsəyə hökm edə bilməz.
Sirat üstün açar suçun, günahın, Tük qədər vəbal da gözdən yayılmaz. Sözü keçməz bəyin, xaqanın, şahın, Ruha sahib çıxar ibadət, namaz.
Durub güzgüyə baxdım, Əl gəzdirdim saçıma. Dedim ki, “innən belə, Bir də göz yaşı olmaz” …Bapbalaca ümidlə Bu boyda xəyal quran Məndən başqası olmaz. Sonra səni düşündüm, Sonra sən deyənləri. Bir xəfif külək əsdi Onda könlümdən bəri. Gördüm ki, sən duyduğun Mən duyduğun hiss deyil. Nəfəs bilib sevdiyin Əslində həvəs idi, Mənimki həvəs deyil. Axşam düşdü pəncərəmə Gec oldu, gecə oldu. Ürəyim də qısaldı, Elə sənin adın kimi İkicə heca oldu. Nə sən, nə mən, Nə ikimiz… Bu eşq Heç-heçə oldu.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti təqaüd fondunun təqaüdçüsü
Gecə saat on iki
Axşam çağı küçələr Tərk edilmək üçündü. Üşüyən oturacaqlar Əyninə xəzan geyir. Göy üzündə yarım ay Yarim gecə lampası. Küləklər yelləncəkdə… Aya, ulduza dəyir. Ayrılığın bir ucu Bu sarı qıza dəyir. Sən də getdin, əzizim, Eh! Elə onlar kimi. Elə küçə kimiyəm, Yıxılan yollar kimi. Əllərim çətir olmur, Yanağımı su aparır. Indi sənin xəyalını O aparır, bu aparır.
Gözlərimdə buludlaşan damcılar Ürəyimin havasını qaraldır. Küçələri boşaldıblar evlərə… Tanrı, sənin yerin göydü, uzaq dur.
Günəş batır, külək əsir, yağışdı, Pəncərəmə dəyib düşür hava da. Ha deyirəm gözlərini yığışdır, Ürəyim heç söz götürmür davada.
Sən də belə gedər oldun, eybi yox, Alışaram eh, nə böyük dərddi ki, Tanrı göydən zilləmişdi gözünü, Bu ayrılıq açıq cinayətdi ki.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri
Üstündən illər belə keçsə, Bu günkü kimi xatırlayıram. O gün park da uşaqların çığır bağırları, Canımda ki, ağrıları Unutdum bir an. Ötənlərə nə alış Nə yan… Zaman keçər O gördüyün uşaqlar, Baxarsan böyüyüb
Həyat biraz biraz, böyüdər səni, Hər addım başında min yıxılarsan. Gecələr saatın üçündə bir də, Namaza, durarsan yenə durarsan.
Hələ uşaqların gizlən qaçları, Bənövşə, kim düşə o, qaç bu tutsun. Çığır bağırları, inciklikləri, Böyüklər bir anlıq baxsın unutsun.
O, an saat saat zaman tez keçər, Həyat sıxar səni istəməsən də. Elə uşaqlaşar, şıltaqlaşarsan, Bir ağız analar can can deyən də.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Bakı Bürosunun Rəhbəri
İtirəm göylərin maviliyin də, Qarışıram buludlara. Yağışa dönürəm Göz yaşlarımı yerlərə tökdüm. Biraz da yağışdan sonra günəş tək Doğuluram yer üzünə Hər şeyi unutmuş kimi, Bir gül tək qalıram Kitabların arasın da Qurumuş kimi Zaman-zaman, Unuduluram. İtirəm beləcə Göylərin maviliyində, Nə gələ bilirəm Nə də mənə əlin çatır, Kimi dərdlərini başından atır. Kimi öz dərdlərinə bağlı qalır Göylərin maviliyində yox oldum, Gecələr ulduz ulduz. Göy üzündə çox oldum…
Məşhurluq başqa, hünər başqa Bir dəfə 7 şairin şeirləşdiyi məclisdə Seyyid Əzim Şirvani də iştirak edirmiş. Əbdülxaliq Cənnətinin hamıya üstün gəldiyini görən Seyyid Əzim demişdir: -Təəccüb edirəm ki, bunlar hamısı məşhur ikən, siz nə üçün belə kəmnam qalmısınız? Əbdülxaliq Cənnəti bu suala velə cavab vermişdir: -Kiminin məşhurəti olur, kiminin hünəri! O zamandan 150 ilə yaxın vaxt keçib. Amma bu gün də Azərbaycan poeziyası eyni ağrını yaşayır.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Respublikasının Prezident Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
***
…Uşaq çağlarım acı xatirələrlə doludu. Yaxşı xatırlayıram, Hər gün damımızın üstündə iki alabəzək sərçə ağız-ağıza durub aclıq nəğməsi oxuyurdu sanki. Nənəm də nağılını qurtaran kimi deyirdi ki, indi göydən üç alma düşəcək. Mən də, kölgəmlə göz-gözə dayanıb Buludları güdürdüm alma düşəcək deyə. …Böyüdüm havanı güdə-güdə. Əvvəl atam düşdü ömür tağından, Sonra anam vida etdi taleyə, Tanrıya və bizə. Göydən alma düşmədi. …Qəribəydi, kəndimizin qəbiristanlıqla qonşu evləri nədənsə köhnə qəbirlər kimiydi; Orda da səssizlikdi, burda da. Amma o qəbirlərin üstünə alma düşürdü tez-tez. O zaman mən, gah o almalara, gah da o qəbirlərin üstünü saran havaya baxır, nənəmin yalanlarına mat qalırdım açıq-aşkar. Kim bilir, bəlkə də nənələrin o alma dedikləri Atalardı, analardı… – ömür adlı nağılları bitdikcə düşürdülər… …Ey, xınalı qız! Bahalı başdaşından boylanan acı xatirə! Sən də inandırıcı yalan kimiydin, Az oxlamadın sinəmi. Yadımdadır, ilk məktəbə getdiyim gün Anamın çitdən tikdiyi çantanı gülüş hədəfi etmişdin. Sonra da rəfiqələrini başına yığıb halıma acımışdın guya. O gün anam, yazıq anam ağladığımı duyub məndən çox ağlamışdı için-için, dişləriini taleyə necə qıcamışdısa, Həyat atamın alnının qırışlarını çoxaltmışdı. …Sən ölən gün ağ çitə bükdülər arıq cəsədini. Mən gülmədim. Ağlamadım da. Acıdım sadəcə. Görən bildinmi, hər gün baxışlarını üzümə dirədikcə qış günəşitək, yaz qayğıları başlayırdı içimin?!
***
Sən, Həzrəti İsanın əllərində çırpınan küt mismarla edam kötüyünə çılpaq qadın şəkli çəkəndə, bilməliydin, bir gün cəllad da səni çılpaq hala salıb doğrayacaq… O gün ac itlər sümüklərini boğuşa-boğuşa gəmirəcək. Ürkək bir qadın da itlərdən qorxa-qorxa günahına acıyacaq acı-acı. Sonra da halsız vücudunu təkliyin uzaq vadilərində basdırıb başdaşına çılpaq qadın şəkli çəkdirəcək Allahdan utana-utana. Hər yaz qəbrinin üstündə günah ətirli güllər bitəcək, Onda bir qızın içində eşq adlı qorxu itəcək… Və beləcə, hicran lal baxışlardakı təlatümü iştahla yeyəcək. Bir qoca da südəmər nəvəsinə sıxıla-sıxıla günah haqda nağıl deyəcək.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
MƏLƏKDİ, MƏLƏK
Ağappaq qar kimidi, Baxırsan göz qamaşır. Gözəldi canı yanmış, Yerə, göyə yaraşır, Mələkdi, mələk, vallah, Şükür sənə, ay Allah.
Bəstəboy, incə, zərif, Bir xallı kəpənəkdi, Lalə yanaq, ağ sinə, Gör necədə qəşəngdi, Mələkdi, mələk, vallah , Şükür sənə ay Allah.
Təzə açmış çiçəkdi, Sanki bahardı, yazdı, Ona gül, çiçək demək, Günəş, Ay demək azdı, Mələkdi, mələk, vallah, Şükür sənə, ay Allah.
Baxışları odludu, Bir nurdu,bir işıqdı, Tanrının sevimlisi, Dünyaya yaraşıqdı., Mələkdi, mələk, vallah, Şükür sənə, ay Allah.
ÖMRÜMƏ QAYIT.
Sinəmdə sızlayır küskün duyğular, Dumana bürünüb gülən gözlərim, Qaçıb gözlərimdən şirin yuxular, Bir ahdı, nalədi, indi sözlərim,
Nələr çəkdiyimi bilirsən özün, Yanan ürəyimlə oyun oynama. Vallah çox gözəlsən, yoxdu əvəzin, Həsrətindən ölsəm , məni qınama.
Dərdimi, qəmimi yaza bilmirəm, Söndürmə könlümün od, ocağını. Sənsiz yuxuları yoza bilmirəm, Aç mənim eşqimə sən qucağını,
Ürəyim üşünür adın gələndə, Darıxan ruhumu nə olar ovut, Dünya mənim olur, gözün güləndə, Qayıt, ömrüm, günüm, ömrümə qayıt,
Sənsən dərdlərimin dava, dərmanı, Həsrət ayırmasın heç zaman bizi. Mən qurban demişəm sənə bu canı, Gəl dərdin əlindən qutar Əzizi.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, “İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü
OLMASIN.
Bidiyini əldən verən deyilsən, Ahım çatıb göyün yeddi qatına, Nə yaxşı ki, sən yuxuma gəlirsən, Neçə-neçə söz qoşuram adına,
Əriyirəm bir şam kimi gər zaman, Gözlərimdən yağı axıb tökülür, Boylanırsan ulduz kimiı uzaqdan, Könül evim kərpic-kərpic sökülür.
Canım, gözüm, mələklərin şahısan, Ağlar ruhum yaxın gəlmir canıma, İndi mənim bayatımsan, ahımsan, Dərd hopubdu ciyərimə, qanıma.
Ulu eşqə and içirəm hər zaman, Tay getmirəm nə ocağa, nə pirə, Olma gülüm ev uçuran, qəlb qıran, Bir ümid ver , gələn nurlu səhərə.
Tay şeirə sığmır bizim eşqimiz, Tut əlimdən yazaq sevgi dastanı. Qoy olmasın bir dərdimiz, qəmimiz, Xoşbəxt eylə şair Əziz Musanı.
ÖPÜM GÖZLƏRİNDƏN
Söndürmə ruhumu eşq əzabıyla, Dünya nə gözəldi səninlə gülüm. Sevgi bir sınaqdı, haqq-hesabıyla, Ağlayır sızlayır hələ də dilim.
Hələ gözlərimdən qan yaş fısqırır, Üfür bu ocağı qoyma sönməyə, Məni tənha görüb dərdim qışqırır, Taqətim qalmayıb daha dinməyə,
Sənsiz çəkilibdi göylərin nuru, Gecələr göz yaşım axır balınca. Sevmir eşq səbiri, sevgi qüruru, Səni sevəcəyəm ömrüm boyunca.
Ürəyim yarpaq tək titrəyir əsir, Bayıldım hüsnünü görəndə sənin, Ruhum gözlərində olubdu əsir, Mənim həyatımdı isti nəfəsin,
Qoyma keyf eyləsin zülmət , qaranlıq, Ol günəşim, ayım, ay nazlı mələk, Mən sənsiz ölərəm, düşün bir anlıq, Gəl öpüm gözündən, sevinsin ürək.
Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası ciddi karantin rejiminə dəstək olaraq “Vətənimizə virtual səyahət” layihəsi çərçivəsində növbəti videoçarxı hazırladı. Koronavirusa görə evdə qalan əhali üçün növbəti virtual səyahət qədim və müasirliyin gözəlliyini özündə əks etdirən İsmayıllı rayonunadır.
Videoçarxda ilk olaraq, İsmayıllı rayonunun ərazisi
və əhalisi haqqında ümumi məlumat toplanmış və təbiətinin geniş təsviri
verilmişdir. Topçu, Buynuz, Diyallı, Talıstan, Qalıncaq, Basqal və digər qalın,
böyük su saxlayıcı qabiliyyəti ilə seçilən meşələrin, Babadağ, Əsəddağ, Şahnəzərdağ,
Niyaldağ, Fit dağ, Küpüc dağ, Qabandağ, Uçital dağ, Novdağı, Səlim Soltan dağı
kimi əzəmətli, uca dağların, Ağsuçay, Əyriçay, Sulutçay, Talıstançayı, Lüloçay,
Kişlərçay, Ax-ox çayı, Girdimançay, Ağçay və s. suyu gur olan çayların, Qalacıqdağ, Brovdaldağ, İstisu kimi şəlalələrin,
Qozlu, Şirin su, Qoşabulaq, Cənnət və s. suyu təmiz bulaqların adları qeyd
olunmuş və izləyicilər üçün fotoları toplanmışdır.
Videoçarxda İsmayıllının zəngin meşə örtüyündə
və digər yamac ərazilərində bitən göyrüş, palıd, vələs, yabanı püstə, ardıc,
xan çinar, qızılağac, pəl, qulançar, mayaotu, mərəfcə, sumax, kaprifol, andız,
düyəmə və b.
bitkilərlə təbiətə xüsusi rəng qatan florası, həmin ərazilərdə məskunlaşan adi
və oxlu kirpi, yazıpişiyi, köngər, Qafqaz tetrası, toğlugötürən quş, qırğı
dimdikli tetraçalar, qonur ayı və digər heyvanlardan ibarət olan faunası
fotoları ilə birlikdə əks olunmuşdur.
Videoçarxın davamında qədimliyi ilə fərqlənən Cavanşir qalası (VI-VII əsr), Fit qalası (VII
əsr), Xanagah Qız qalası (VII-VIII əsr),
Girdiman qalası (XI-XII əsr), Xan qalası, məscidlər və digər tarixi abidələrin, bununla yanaşı müasir
binaların, muzeylərin, ziyarətgahların
fotoları da təqdim olunmuşdur. Ziyarətgahlar sırasında Talıstan kəndində yerləşən
Papaq piri, Əhən kəndində yerləşən Əhən Piri, Qalıçaq kəndində yerləşən Yel və
Axund Baba pirləri ilə yanaşı ziyarət edilən digər pirlərində fotoları
verilmişdir.
Xalçaçılığı ilə seçilən İsmayıllı rayonuna məxsus
Şirvan, Pərvan, Qollu çiçək, Dağlı çiçəyi, Pərvədil, Zeyvə kimi xalçaların
fotoları əks olunmuşdur.
İsmayıllının tarixi və müasir görkəmli şəxsiyyətlərin
siyahısı videoçarxda qeyd olunmuşdur.
Videoçarxın sonunda bir-birindən fərqli ləzzətləri
ilə seçilən mətbəxinə aid pip dolması, səməni halvası, Basqal halvası, həlim
aşı, səbzi-plov, döşəməli plov, pəl qutabı, umac, xəmrəli, fəsəli, sac içi,
lobya turşusu və başqa yeməklərin adları
verilmiş, həmçinin fotoları da təqdim edilmişdir.
Təqdim olunan videoçarxın giriş hissəsi Pünhan
İsmayılovun səsləndirdiyi “Ay İsmayıllı” şeiri, davamında isə Kamilə Nəbiyevanın
mahnısı verilmişdir.
İsmayıllı rayonu ilə bağlı olan videoçarx
aşağıdakı linkdə yerləşdirilib:
https://www.youtube.com/watch?v=WGDKr0SoTS4
“Vətənimizə
virtual səyahət” adlı layihəyə daxil olan videoçarxları “Kitabsevər uşaqlar”
Facebook səhifəsində və YouTube kanalında da izləmək mümkündür.
Bakı
şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana
Sisteminin (MKS) M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası “Ölkəmizi
tanıyaq” layihəsini davam edərək “Vətənimizə virtual səyahət”
layihəsi çərçivəsində növbəti turun
videoçarxını təqdim edir. Təbiətinin gözəlliyi, tarixinin qədimliyi ilə
diqqəti cəlbedən Quba, Gəncə, Bərdə, Ucar, Xızı, Daşkəsən, Tovuz, Göyçay,
Samux, Qax rayonları
kimi Ağcabədi də özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə seçilir. Növbəti turumuz iri məskən
mənasını daşıyan Ağcabədi rayonunadır.
Videoçarxın
giriş hissəsində Azərbaycan Respublikasının xəritəsində Ağcabədi rayonunun ərazisi
verilmiş, daha sonra rayon haqqında ümumi məlumat əks edilmişdir. Məlumata əsasən, Ağcabədi
rayonu inzibati ərazi vahidi kimi 1930-cu ildə təşkil olunmuş, 1963-cü ildə isə
ləğv olunaraq Ağdam rayonunun tabeliyinə verilmiş, 1965-ci ildə isə yenidən
müstəqil rayon olmuşdur. Ağcabədi rayonunun Bərdə, Zərdab, Ağdam, Xocavənd,
Beyləqan rayonları ilə həmsərhəd olduğu da qeyd edilib.
İzləyicilərə
təqdim olunan videoçarxda Ağcabədinin iri yaşayış məntəqələri olan – Ağcabədi şəhəri,
Hindarx qəsəbəsi, Hüsülü, Qaravəlli, Təzəkənd, Kəbirli, Minəxorlu və s. kimi kəndlərinin,
bu zonalara aid olan muzeylər və müasir binaların siyahısı verilmiş, qeyd edilən
ərazilərin fotoları da toplanmışdır. Ağcabədi ərazisində fəaliyyət göstərən
Ağcabədi Süd Emalı Zavodu, Ağcabədi Un və
Çörək Məmulatları Zavodunun fotoları da izləyicilərə təqdim olunmuşdur.
Videoçarxda
rayonun eneolit, tunc, antik və orta əsrlər dövrünə aid olan qədim yaşayış yerlərinin
qalıqları, orta əsrlərə aid daşdan yonulmuş formalı baş daşları və qəbirstanlıqlar
əks olunmuşdur.
Ağcabədinin
görkəmli şəxsiyyətlərindən Əfrasiyab Bədəlbəyli, Şəmsi Bədəlbəyli, Vasif Adıgözəlov
kimi bəstəkarların, Könül Kərimova, Tağı Salehov kimi müğənnilərin, 1966-cı ildə
futbol üzrə Dünya
çempionatının final oynunda hakim olan
Tofiq Bəhramovun və digərlərinin videoçarxda adları qeyd edilmişdir.
Ağcabədinin
həmçinin rəngarəng flora və faunası, özünə xas olan mətbəxi, keçmişi ilə maraq hissi doğuran
tarixi, memarlıq və incəsənət abidələri, XIX əsrə aid kitab da videoçarxda öz
yerini almışdır.
Videoçarx “Ağcabədi” mahnısı ilə müşayiət olunur.
Videoçarx YouTube-da yerləşdirilib
https://www.youtube.com/watch?v=NEJU3H5g_ss
“Kitabsevər uşaqlar” Facebook səhifəsində və
YouTube kanalında da hazırlanmış videoçarxları izləmək mümkündür.
Layihə əsasında Azərbaycanın rayonları haqqında
silsilə videoçarxlar hazırlanmaqda davam edir.
Bakı şəhər Mədəniyyət
Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Xızı rayon Mərkəzi
Kitabxanası ilə birgə layihə əsasında görkəmli
oftalmoloq, əməkdar elm xadimi, akademik Zərifə Əziz qızı Əliyevanın anadan
olmasının 97-ci il dönümünə həsr olunmuş
videoçarx hazırladı. Videoçarx Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, ulu
öndər Heydər Əliyevin 15 aprel 1997-ci il tarixində söylədiyi: “ZƏRİFƏ XANIMIN
XATİRƏSİ BİZİM QƏLBİMİZDƏ, NƏİNKİ BİZİM QƏLBİMİZDƏ, BİZİM AİLƏNİN BÜTÜN GƏLƏCƏK
DAVAMÇILARININ QƏLBİNDƏ DAİM YAŞAYACAQDIR”, – sözlərli ilə başlanır.
Videoçaxda
Zərifə xanım Əliyevanın Azərbaycanda oftalmologiya elminin inkişafında müstəsna xidmətləri qeyd
olunub: vaxtilə Azərbaycanda geniş yayılmış traxomanın, kimya və elektron
sənayelərində peşə fəaliyyəti ilə bağlı göz xəstəliklərinin öyrənilməsi,
profilaktikası və müalicəsi ilə bağlı ciddi tədqiqatlar aparması. Daha sonra
qeyd olunub ki, akademik Z.Əliyeva 12 monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitinin,
150-yə yaxın elmi işin, 1 ixtira və 12 səmərələşdirici təklifin müəllifi
olmuşdur.
Videoçarxı izləyənlər
akademik Zərifə Əliyevanın Ümumittifaq Oftalmoloqlar Cəmiyyəti Rəyasət
Heyətinin, Sovet Sülhü Müdafiə Komitəsinin, Azərbaycan Oftalmologiya Cəmiyyəti
İdarə Heyətinin, Moskvada nəşr olunan «Вестник
офтальмологии» (“Vestnik
oftalmologii”) jurnalının redaksiya heyətinin üzvü olduğu haqda
məlumat alırlar.
Burada Azərbaycan
Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin akademik Z.Əliyevanın 90 illik yubileyində (27
aprel 2013-cü il) söylədiyi sitat verilmişdir: “Alim kimi Zərifə xanım çox
böyük zirvələrə çata bilmişdir. Onun əsərləri, elmi monoqrafiyaları bu gün də
öz aktuallığını itirmir. Bir alim kimi Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi
üzvü seçilmişdir, eyni zamanda, Sövet İttifaqının oftalmologiya elmində ən yüksək
mükafatı olan Averbax mükafatına layiq görülmüşdür”.
Videoçarxda Zərifə
xanım Əliyava haqqında yazıldığı kitablar, onun
yubileyi ilə əlaqədar buraxılmış poçt markaları, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya
İnstitutunun qarşısındakı və Bakıdakı
yaşadığı evin üzərində barelyefləri, İrpendəki (Ukrayna) büstü və çoxlu sayda maraqlı
fotolar yerləşdirilmişdir.
“Gənlər Şəhəri” Sumqayıtda fəaliyyət göstərən Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin aprel sayı işıq üzü görüb. Həmişə olduğu kimi, bu dəfə də “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin səhifələrində bir-birindən maraqlı yazılar yer alıb.
Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin basçısı İsaqov Malik Xizir oğlunun Qubadlılara göstərdiyi diqqət və qayğı adıçəkilən mətbu orqanın diqqət mərkəzində saxladığı və daimi olaraq, işıqlandırdığı məsələlərdən biridir.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın “Poçtalyona məktub” adlı şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 17-ci sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb.
“İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Şəfa Vəliyevanın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” dərgisində (Tokat şəhəri) 40. sayısında “Ən sadə şəkil” hekayəsi dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, şairə-publisist, gənc xanım yazar Şəfa Eyvazın “Bu axşam” şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 19-cu sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub. Şeiri Azərbaycan türkcəsindən fars dilində “Ədəbi Körpü” dərgisinin təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının İran İslam Respublikası üzrə yeganə təmsilçisi, tanınmış şair-publisist Səxavət İzzəti (ƏNDƏLİB) uyğunlaşdırıb. “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevadır.
Qeyd edək ki, bundan öncə də şairə-publisist Şəfa Eyvazın bədii yaradıcılıq nümunələri, poeziya örnəkləri Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı təşkilatçılığı həyata ilə keçirilən “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyət göstərən TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisinin (Tokat şəhəri) 41. sayısında “Ehtiyac” şeiri dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılmışdı.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
27 aprel 2020-ci il tarixində AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun onlayn iclası keçirilib. İclası giriş sözü ilə AMEA-nın birinci vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli açıb. İclasda İnstitutun rəhbər işçiləri, şöbə müdirləri və digər əməkdaşlar iştirak ediblər. Akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ölkəmizdə koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısının alınması ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər və qarşıda duran vəzifələr barəsində ətraflı çıxış edib. Akademik qeyd edib ki, dünya üçün böyük bir bəla olan karonavirus hadisəsini üçüncü dünya müharibəsi kimi də mənalandıra bilərik. “Qəfildən gələn bu müharibə dünya ölkələrini çox çətin vəziyyətə saldı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin vaxtında həyata keçirdiyi qabaqlayıcı tədbirlər ölkəmizin bu çətin sınaqdan uğurla çıxmasını təmin etdi. Zəruri izoliyasiya tədbirlərinin görülməsi vətəndaşlarımızı qorudu. Xəstəxanalarımızın, sosial təcrid müəsisələrinin yetərincə olması Azərbaycanın xilasına xidmət edib. Dünyanın hər yerində olduğu kimi Azərbaycanda da koronavirusa yoluxmuş həkimlər oldu. Bu çətin günlərdə həkimlərimiz böyük fədakarlıqlar göstərdilər. Ölkə başçısı sosial təcrid prosesini Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinə həvalə etdi. Azərbaycan polisi də yüksək səviyyədə mədəniyyət nümayiş etdirərək həm qanunlara ciddi əməl etdi, həm də maarifləndirmə işlərində fəallıq göstərdi. Operativ qərargahın da bu dövrlərdə gördüyü işləri yüksək qiymətləndirmək lazımdır. Əsl fədakarlıqlar göstərmiş tibb işçilərinin obrazı ilə yanaşı, Azərbaycan polisi haqqında yeni əsərlərin yaranması vacibdir. Pandemiya dövrünün gözəgörünməyən qəhrəmanlarının ədəbiyyatda obrazları yaradılmalıdır. Cənab Prezidentin xalqı öz ətrafında birləşdirmək məharəti həm ədəbiyyatşünaslıqda, həm də publisistikada əksini tapmalıdır. Yazılacaq həmin əsərlərin qiymətləndirilməsi də ədəbiyyatşünasların borcudur. Bu çətin günlərdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının sədri İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Türk Şurasının onlayn şəkildə fövqəladə Zirvə görüşünün keçirilməsi bu istiqamətdə nümunəvi ilk addım oldu”. Akademik İsa Həbibbəyli Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi tədqiqat şöbələrinin pandemiya dövründə elmi-tədqiqat fəaliyyətlərini davam etdirdiklərini diqqətə çatdırıb. Bu dövrdə İnstitut internet resurslarından istifadə etməklə öz işini kordinasiyalı şəkildə davam etdirib. İnstitutun www.literature.az saytı operativ şəkildə əməkdaşların məqalələrini, zəruri elmi informasiyaları paylaşıb. Akademik İsa Həbibbəyli bu dövrdə özünün fəaliyyəti ilə bağlı Beynəlxalq Türk Akademiyasının təşəbbüsü ilə Türk Dünyası Elmlər Akademiyaları Birliyinin videokonfransında iştirak etdiyini, qədim türk sivilizasiyasının və yazı mədəniyyətinin əsas abidələrindən biri, UNESCO-nun 2020-ci il yubileylər siyahısına salınan Tonyukuk abidəsinin 1300 illiyinə həsr edilmiş Beynəlxalq onlayn konfransında çıxış etdiyini vurğulayıb. Akademik çıxışının sonunda “…hesab edirəm ki, mərhələ-mərhələ Azərbaycanda normal həyat öz axarına düşəcək. Həm Akademiyada, həm də İnstitutumuzda əvvəlki qaynar iş rejimi bərpa olunacaq”- deyə bildirib. Sonra İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru, dosent Əlizadə Əsgərli çıxış edərək “Ədəbi proses-2019” yaradıcılıq müşavirəsinə hazırlığın vəziyyəti, Əziz Mirəhmədov haqqında kitabın və Məhəmməd Hadi ilə bağlı məqalələrin toplanması işinin gedişatı barəsində məlumat verib. Digər elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı “Azərbaycan altmışıncıları” kollektiv monoqrafiyasının hazırlanması, Molla Pənah Vaqifin həyatı və yaradıcılığından bəhs edən kitabın üzərində aparılan işlər barəsində danışıb. O, bildirib ki, akademik İsa Həbibbəylinin tapşırıqlarına uyğun olaraq İnstitut əməkdaşları ilə daim əlaqə saxlanılıb. İnstitutun elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Həsənli “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının iki buraxılışının hazırlandığını, özünün Çingiz Aytmatovun həyatı və yaradıcılığı haqqında monoqrafiyasını tamamladığını və İnstitut direktorunun tapşırıqlarını lazımınca yerinə yetirməyə çalışdığını bildirib. Direktor müavini Rəşad Qasımov da karantin dövründə həyata keçirilən bir sıra işlər barəsində məlumat verib. İnstitutun Təhsil şöbəsinin müdiri, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin “Dünya ədəbiyyatı” jurnalının Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu ilə birgə Xüsusi buraxılışının nəşrə hazırlanmasının son vəziyyəti barədə fikirlərini bölüşüb. Ortaq başlanğıc və intibah dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor İmamverdi Həmidov “Əfzələddin Xaqani: həyatı və yaradıcılığı” kollektiv monoqrafiyasının nəşrə hazırlanması və Əmir Xosrov Dəhləvi haqqında əsərin tamamlanmaq üzrə olmasını diqqətə çatdırıb. Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Məmməd Əliyev İnstitutun “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının görkəmli qazax şairi Abay Kunanbayevə həsr olunmuş Xüsusi buraxılışı üçün məqalələrin yazılması və redaktə olunması prosesindən danışıb. Azərbaycan-Asiya ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, professor Bədirxan Əhmədov şöbə əməkdaşlarının fəaliyyəti haqqında danışıb. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri, professor Tahirə Məmməd Şamil Salmanov haqqında məqalələr toplusunu hazırladıqlarını, Füzulişünaslıq sektorunun müdiri, filologiya elmləri doktoru Ataəmi Mirzəyev Məhəmməd Füzuli haqqında monoqrafiyanın üzərində işlərin yekunlaşdığını nəzərə çatdırıb, Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusifli Ədəbi tənqid şöbəsinə həvalə olunmuş “Ədəbi proses-2019” yaradıcılıq müşavirəsinə hazırlığın vəziyyəti haqqında və bu il dramaturgiya ilə bağlı məruzəni özü hazırladığını, bunlardan əlavə Əli İldırımoğlu haqqında kitabının çapda oluğunu, başqa bir monoqrafiya üzərində işlədiyini bildirib. Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, Vüqar Əhməd şöbənin hazırladığı “Molla Nəsrəddin” ensiklopediyasının son redaktə işləri, yeni çap olunmuş “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi və öz romanları haqqında danışıb. İnstitutun nəzdindəki müdafiə şurasının elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru İsmixan Osmanlı Dissertasiya şurasının fəaliyyəti və üzərində işlədiyi kitablar haqqında məlumat verib. Azərbaycan – Türkmənistan – Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Almaz Binnətova İnstitutun “Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq” jurnalının Azərbaycan-Özbəkistan ədəbi əlaqələrinə həsr olunmuş Xüsusi buraxılışının nəşrə hazırlanması və iştirak etdiyi Nəvai Dövlət Pedaqoji İnstitutunda “Təhsildə müəllim-tələbə sistemi – keyfiyyət və səmərəliliyin qarantıdır” mövzusunda və Buxara Dövlət Universitetində keçirilən “Müasir filologiyada inteqrasiya prosesləri” adlı elmi konfranslar barədə danışıb. İnsitutun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova “Xanımana Əlibəyli: həyatı və yaradıcılığı” monoqrafiyasının nəşrə hazırlanması vəziyyəti haqqında söz açıb. Daha sonra çıxış edənlər Nizamişünaslıq şöbəsindən filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Zəhra Allahverdiyeva, Beynəlxalq şöbənin müdiri, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Xanım Zairova, Elmi nəşrlər və proqnozlaşdırma şöbəsinin müdiri, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Töhfə Talıbova, Dünya ədəbiyyatı şöbəsindən, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru Şükufə Vəliyeva, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Gülnar Qasımlı, Direktor köməkçisi Pənah Hacıyev bu dövrdə fəaliyyətləri ilə bağlı məlumat veriblər. Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun farsdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Səbinə Əhmədovanın “Qarabağ ədəbi-mədəni mühiti (XIX əsrin ikinci yarısı – XX əsrin əvvəlləri)” adlı monoqrafiyası çapdan çıxıb. İnstitutdan bildirilib ki, kitabda XIX əsrin ikinci yarısında və XX əsrin əvvəllərində Qarabağ ədəbi mühitində yetişən sənətkarlar barədə oçerklər təqdim olunub. Qarabağda doğulub böyümüş, yaşayıb-yaratmış şairlər, nasirlər və publisistlərin yaradıcılığına ayrı-ayrı oçerklərdə ümumi nəzər salınıb, bu vaxta qədər tədqiqatdan kənarda qalmış məsələlərə toxunulub, təhlillər aparılıb. Oçerklər həmin dövrlərdə Qarabağ ədəbi mühitinin aparıcı simalarından olan Qasım bəy Zakir, Sədi Sani Qarabaği, Mir Möhsün Nəvvab, Xurşidbanu Natəvan, Növbəri, Həsənəli xan Qaradaği, Abdulla bəy Asi, Mir Mehdi Xəzani, Xarrat Qulu, Məşədi Məhəmməd Bülbül, Nəcəf bəy Vəzirov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Firidun bəy Köçərli, Üzeyir Hacıbəyli və digər şəxsiyyətlərə həsr olunub. Nəşrin elmi məsləhətçisi Əlyazmalar İnstitutunun direktoru, akademik Teymur Kərimli, ön sözün müəllifi filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Yaqub Babayevdir. Kitabın rəyçiləri filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Raqub Kərimov və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülbəniz Babayeva, elmi redaktoru isə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əzizağa Nəcəfzadədir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsi tərəfindən “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi nəşr edilib. “Mətbuat tarixi və publisistika məsələləri”nin ikinci cildi Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının 23 yanvar 2020-ci il tarixli, 1 saylı qərarı ilə çap olunub. Nəşrin elmi redaktoru və ön sözün müəllifi Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəylidir. Kitab akademik İsa Həbibbəylinin “Ədəbiyyatın inkişafında mətbuat faktoru” adlı yazısı ilə açılır. “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunan, 168 səhifədən ibarət kitabın tərtib edəni Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, Vüqar Əhməddir. Rəyçilər isə filologiya elmləri doktoru, professor Cahangir Məmmədli və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülbəniz Babayevadır. Məqalələr toplusunda institut və şöbənin elmi əməkdaşlarından Vüqar Əhmədin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə publisistika”, Elçin Mehrəliyevin “Azərbaycan”ın bayramı Azərbaycan ədəbiyyatında bayramdır”, Elmira Qasımovanın “Hacı Səlim Səyyahın gizlin imzaları”, Rauf Sadıxovun “Hacı İbrahim Qasımovun bədii yaradıcılığı”, Gülbəniz Babayevanın “Satirik poeziyada işlədilən klassik şeir şəkilləri (“Molla Nəsrəddin” jurnalı əsasında)”, Loğman Rəşidzadənin “Əli İldırımoğlunun publisistikası”, Səadət Vahabovanın “Sarıqamış uğursuzluğu, rus və erməni genosidinin Ömər Faiq publisistikasında şərhi”, Dilbər Rzayevanın “Gəncəli Səbahının publisistikası”, Gülnar Qasımlının “Vilayət Quliyevin “Atatürk və Əhməd Ağaoğlu” kitabı”, Təhminə Vəliyevanın “Əhməd bəy Ağaoğlunun memuar irsində mövzu və problematika” kimi məqalələri yer almışdır.
Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor, yazar Vüqar Əhmədin “Son nəfəsədək Azərbaycan” romanı təkrar çap olunub. İkinci dəfə nəşr olunan əsər arxiv materialları və tarixi sənədlərə istinadən yazılmışdır. Roman ilk dəfə 22 noyabr 2013-cü il “Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Sərəncamı”na müvafiq olaraq çap edilib. Təkrar nəşr isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə irsinin yorulmaz tədqiqatçısı, professor Şirməmməd Hüseynovun xatirəsinə ehtiram olaraq işıq üzü görüb. Kitabın ön sözünün müəllifi Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşı, Şirməmməd Hüseynovun həyat yoldaşı Ülkər Hüseynovadır. “Ecoprint” nəşriyyatında çap olunan, 340 səhifədən ibarət əsər müəllifin 40-cı kitabı və üçüncü romanıdır. Romanda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycana göstərdiyi danılmaz xidmətlər, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini yaradanların heyrətamiz vətənpərvərliyi, fövqəladə siyasi fəaliyyətləri və digər maraqlı tarixi faktlar, macəralı səhnələr, dramatik lövhələr yer almışdır.
Gülnar Səma Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
Yaradanların ən gözəli olan Allah müxtəlif dövrlərdə insanları doğru yola yönəltmək üçün lövhi-məhfuzdan dünya səmasına ilahi, nurani, səmavi kitablar nazil etdi. Musa peyğəmbərə enən “Tövrat”, İsa peyğəmbərə enən “İncil”, Davud peyğəmbərə enən “Zəbur”, Məhəmməd peyğəmbərə enən “Qurani-Kərim”. ”Əl-Bəqərə”surəsində buyrulduğu kimi:
“O kəslərə ki, sənə göndərilənə (Qurana) və səndən əvvəl göndərilənlərə (Tövrat, İncil, Zəbur və s. ) iman gətirir və axirətə də şəksiz inanırlar”.
Və yaxud da:
“Həqiqətən, Biz onu (Quranı) Qədr gecəsi (lövhi-məhfuzdan dünya səmasına) nazil etdik! “(“Əl-Qədr”surəsi, ayə2)
Hər bir dini kitab dövrün tələblərinə uyğun olaraq peyğəmbərlər vasitəsilə insanlara çatdırılrıdı.Allahla peyğəmbərlər arasında vəhylərə vasitəçilik edən,əmrləri peyğəmbərlərə çatdıran, Allah dərgahında xüsusi hörmətə sahib olan, dörd ən böyük mələyin ən böyüyü olan Həzrət Cəbrayıl (ə.) xüsusi rolu vardı. Allah tərəfindən dünyaya Həzrət Cəbrayıl (ə.) vasitəsilə göndərilən sonuncu kitab “Qurani-Kərim”dir.Bu haqda “Əş-şüəara” surəsinin 192-ci ayəsində buyurulur:
“Şübhəsiz ki, bu (Quran) aləmlərin Rəbbi tərəfindən nazil edilmişdir!”
Müsəlman dünyasının müqəddəs və təməl kitabı “Qurani-Kərim” adlanır. ”Qurani-Kərim” ərəb mənşəli alınma sözdür. Azərbaycan dilində “Qiraət” mənasını bildirir. Müsəlman aləmində “Əl-kitab əl-müqəddəs” (Müqəddəs kitab) və ya “Kəlami-şərrif” (Şərəfli söz) kimi qəbul edilir. ”Qurani-Kərim” 114 surə, 6236 ayədən ibarətdir .Ərəb dilindədir. Aləmlərə rəhmət olaraq Lövhi-Məhfuzdan dünya səmasına nazil olan digər ilahi və səmavi kitablardan fərqli olaraq, “Qurani-Kərim” hissə-hissə təxminən 23 il (610-633-cü illər) nazil olub. 30 cüz (hissə) və 120 hizbdən (hissələrin qismləri) ibarətdir. “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim!” kəlməsi 113 surədə var. Şiə alimləri hesab edirlər ki, “Ət-Tövbə” surəsi “Əl-ƏnfaI” surəsinin davamı olduğu üçün “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim!” olmadan başlayır. 323.671 hərfdən, 77.807 kəlmədən, 77394 sözdən ibarətdir. Kitabın surələrinin sistemli şəkildə nazil olaraq tamamlanması məhz 633-cü ilə təsadüf edir. Dünyanın yaradımasının ilk və əsas şəxsi, nəbilərin sərvəri, kainatın fəxri, Həbibullah və Rəsulullah Peyğəmbər Əfəndimiz Həzrət Muhəmməd Mustafa (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) buyurub:
“Ümmətimin ən şərəfliləri, öndə gedənləri “Quran” hafizələridir”
“Aranızda ən xeyirliniz “Quran”ı öyrənən və öyrədəndir”.
“Hər kəs Allaha və Onun Peyğəmbərlərinə dost olmaq istəyirsə, “Quran”ı üzündən oxusun”
“Qurani-Kərim”i ilk dəfə olaraq kitab halına salan Zeyd İbn Sabit olub. Peyğəmbər Əfəndimiz Həzrət Məhəmməd Mustafa ( səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) sağlığında kitab halına salmayıb. Dünyada islam dini yayılandan sonra “Qurani-Kərim” müxtəlif dillərə tərcümə olunmağa başladı. Azərbaycanda “Qurani-Kərim”in ərəb dilindən Azərbaycan türkcəsinə tərcümə olunması məhz Azrbaycanda Sovet hakiyyətini dağılması və müstəqillik əldə etməsindən sonrakı dövrə təsadü edir. ”Qurani-Kərim”i Azərbaycanda dövlət müstəqilliyimizi əldə etdikdən sonra Vasim Məmmədəliyev və Ziya Bünyadov tərcümə etdi. Çağdaş dövrdə “Qurani-Kərim”i Ədəbi Elektron Məkanında elektron kitab halına(daha çox odf və exe fomat) salındı.Azərbaycanın dini qurumu Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin rəsmi saytında “Qurani-Kərim”in bütün surələri ayrı-ayrılıqda yazılı ədəbi dilin qaydalarına uyğun olaraq əlavə olunub.Hətta Azərbaycan Ədəbi Elektron Məkanında bir çox saytlara mp3 versiyaları da əlavə olunub. 610-cu ildə Məkkə ilə Mədinə arasında olan Həra dağında Həzrət Cəbrayıl (ə.) vasitəsilə Həzrəti Məhəmməd Əli Mustafa ( səllallahu ələyhi və alihi və səlləm) çatdırılıb.”Əş-şuəra” surəsinin 195-ci ayəsində buyurulduğu kimi:
“Özü də açıq-aydın ərəb dilində”.
Müsəlman dünyasının müqəddəs və təməl kitabı, ilahi, nurani, səmavi kitabların sonuncusu “Qurani-Kərim”də iyirmi beş peyğəmbərin adı çəkilir:
1. Hz. Adəm (ə.s) 14. Hz. Musa (ə.s) 2. Hz. İdris (ə.s) 15. Hz. Harun (ə.s) 3. Hz. Nuh (ə.s.) 16. Hz. Davud (ə.s) 4. Hz. Hud (ə.s) 17. Hz. Süleyman (ə.s) 5. Hz. Saleh (ə.s) 18. Hz. Zülkifl (ə.s) 6. Hz. İbrahim (ə.s) 19. Hz. İlyas (ə.s) 7. Hz. İsmayıl (ə.s) 20. Hz. Əl- Yesə (ə.s) 8. Hz. Lut (ə.s) 21. Hz. Yunus (ə.s) 9. Hz. İshak (ə.s) 22. Hz. Zəkəriyyə (ə.s) 10. Hz. Yaqub (ə.s) 23. Hz. Yəhya (ə.s) 11. Hz. Yusuf (ə.s) 24. Hz. İsa (ə.s) 12. Hz. Eyyub (ə.s) 25. Hz. Məhəmməd (s.ə.v) 13. Hz. Şueyb (ə.s)
İlk nazil olan “Əl-Ələq”surəsinin ilk beş ayəsidir. Sonuncu nazil olan surə isə “Ən-nəsr”surəsidir.“Qurani-Kərim”də 113 surə “Bismillah”la başlayır. “Qurani-Kərim”in yalnız ”Əl-nəml”surəsinin əvvəlində və otuzuncu ayəsində “Bismillah” kəlməsi iki dəfə işlənir.
