Blog

Qərar vermə hələ tezdi
nə təz qəlbin məndən bezdi?
məni onsuz həyat əzdi
səndə əzmə dözmür ürək
dur ayağa çıxaq gedək həyatından….

Belə güman etməzdim heç
günahım olsada vaz keç
ya pis görün yada ki seç
səndə getdin dözmür ürək
dur ayağa çıxaq gedək ürəyindən…

Bilirsənki haqqlıyam mən
nə edimki sən deyiləm
lap səninçün mən hər nəyəm
ocür davaran dözmür ürək
ver əlini çıxaq gedək buralardan…

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

* * *

məğrur sevdaların rəngləri soyuq,
içində min pay var qürur dadında…
sənsiz hər keçən gün bir qara oyuq
ömür ağacımın budaqlarında…

Mənsiz nə xoş günlər qalıb yadında,
ay mənim xoş günüm…
isti xatirəm…
ən soyuq zəfərim addımlarımda
qorxuram, yollarda salıb itirəm…

necəydi o?!
“Yalan olur nəğmələr
bir axşam oxusa üç qaratoyuq?!
yalandı sevəndə düşür istilər;
-məğrur sevdaların rəngləri soyuq…

Səni sevirəm, tanqo…

Gəncənin hər küçəsi
Xatirənlə rəqs edir…
Tarix: bizdən ötəsi…
Ünvan: hələ yol gedir…

Ah…
Gəncə küçələri…
İşıqlar sarı atlas…
Dölmələr əl jestləri,
Tozanağı ehtiras…

Xatirənin ardınca
Düşmüşəm məhlə-məhlə…
Hisslərim dam boyunca,
Ağlayıram ürəklə…

Axır damarlarımda
Çılğın sevda oyunu…
Xatirəm qollarında,
Səni sevirəm, tanqo…

(2016)

***

Səndən sonra
tutunduğum sevgilər
çürük ağac budağı çıxdılar,
əl dəyməmiş
sındılar, töküldülər…
Səndən sonra
yan aldığım limanlar
bütün gəmilərə bağlı çıxdılar.
Səndən sonra
bir də üzü gülmədi
qürub vaxtı günəşin.
Səndən sonra
daha əvvəlki olmadı
yazdığım şeirlərim…
Səndən sonra…
Səndən əvvəl
nə vardı ki?!
nə olaydı səndən sonra???

***
Səssiz bir sükutla bağırır gecə,
Saat əqrəbləri çalır ömrümü.
Çiy palçıq zənn edir məni bu dünya,
Gündə bir qəlibə salır ömrümü.

Alır verdiyini gözüm doymamış,
Bükür göy əskiyə bəyaz günümü.
Bəzən də aldadır saf uşaq kimi,
Ovcunun içinə alır ömrümü.

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.

Bacım Amalya xanım Kərimovanın doğum günü münasibətilə

Bizdə Ana yurdda bənzətmə kimi, 
Deyirlər, bəzən də şirin bal olur.
Zarafat gəlməsin, gözəl dünyada,
Qadın gülüşüylə hər kəs lal olur.

Deyirlər, sevdiyin şəxsi dünyada,
Əməllə və sözlə yoxlamaq gərək.
Qadını-ən ali varlığı hər an,
Sevib, gözü üstə saxlamaq gərək.

Qadının gülüşü, sözləri belə,
Bu gözəl dünyanı bəzəyir axı.
Yanaqdan süzülən göz yaşı, düzü,
Bir şeh damlasına bənzəyir axı.

Körpəni dünyaya gətirəndə də,
Süzülür yanaqdan gözünün yaşı.
Fəryad qopardanda gözəl diyarda,
Titrəyən görərsən dağı və daşı.

Qadın dodağına gülüş qonanda,
Bu dünya sehirli görünür dedim.
Beşikdə körpələr bələnən zaman,
Bu dünya qayğıya bürünür dedim.

Bilirəm, ömrünüz keçir birlikdə,
Bu gözəl dünyada qəmli də, şən də.
Vaqif qardaşıma Ata olmağı,
Arzu eyləyirəm bu axşam mən də.

Analıq hissini yaşamaq isə,
Yaradan Allahdan hədiyyə olsun.
Amalya, yenə də bir vaxt sevincdən,
Sənin də o nurlu gözlərin dolsun.

Bakı şəhəri. 2 iyul 2018-ci il.

***

Nə ola bir çoxunun ruhunu ibrət bürüyə,
Dola vicdan yükünə, aləmi heyrət bürüyə.

Yaraşarmı kişiyə üzdə girə min qılığa,
Arxada arvad ola, ləfzini qeybət bürüyə.

Rəvamı insan olan dərd ola insanlıq üçün,
Söyələr cəmdəyinə, hər kəsi nifrət bürüyə.

Kişi ağır oturub, batmana tən gəlməlidi
Ki, onun dövrəsini vəzn ilə siqlət bürüyə.

Haqqa baqi olanın istəyi, əlbəttə, budur:
Kürreyi-ərzi müdam xəlq ilə xilqət bürüyə.

O ürək bilməz isə mərhəmətin ləzzətini,
Dəxi olmaz səməri dörd yanı sərvət bürüyə.

Oday, vaxtında dəyər ver zamanın gərdişinə,
Qoyma hər “kaş ki…” üçün qəlbini xiffət bürüyə.

Dedin, adın kimi ağayanasan,
Çağırdın, ay ağa, ay ağa qurban.
Mən də başım üstə qurdum taxtını,
Düşmə gəl ayağa, ay ağa qurban.

Düşsən, yem olarsan qurda-quşa sən,
Saçımdan bir yuva qur da quşa sən.
Sığınma yalavac qurd ağuşa sən,
Tez bükər ay ağa, ay ağa qurban.

Əllərin yalmana sinə sinəmdə,
Nə olar uyusaq sinə sinəmdə,
Hicrindən aşiqin sinəsi nəmdə,
Buludtək ay yağa, ay ağa qurban.

Sənin şikarınam, ovunam, gözəl,
Umac istəyirdin, ov, unam, gözəl,
Çıxmasam, çətin ki, ovunam gözəl,
Qaradan ay ağa, ay ağa qurban.

Səninlə bu eşqi illər boyatmaz,
Sənsiz qısır qalar sevgim, boy atmaz,
Bu zülmət könlümü nura boyatmaz,
Göydən lap Ay yağa, ay ağa qurban.

Sənin aşiqindi o da, sına bax,
Qoyma ki, sevgidən o da sına, bax…
Od düşüb Odayın odasına, bax
Əriyən a yağa, ay ağa qurban.

***

Yenə zalim dostlar məni,
Ağ yuyub, qara sərdilər.
Cismimi qançır etdilrər,
Ruhumu nara sərdilər.

Yandım beləcə od içrə,
Dost da dosta od içirər?!
Adımı silib ad içrə,
Gətirib zara, sərdilər.

Zil öndə – bu, hələ pəsmiş,
Yalıncıqlar yolu kəsmiş,
Düşmən gülləsindən pismiş,
Dost vuran yara, sərdilər.

Ürək çırpınır hövr ilə,
Yaşa görüm bu tövr ilə,
Qoymadılar bütöv öləm,
Etdilər para, sərdilər.

Bir zərəri bir nəf silər,
Çəkmə sınağa nəfs ilə,
Tanrım, dostları hifz elə, –
Onlar “nadir əsər”dilər.

Qeyd: Əsl dostlara can qurban!

GÖYGÖL

Əhməd Cavada

Qucağında bir vaxt bəslədi sizi,
Görmədi sizləri vəfalı Göygöl.
Nişan vermə ona ayı, ulduzu,
Artıq unutmuş o xəyalı Göygöl.
* * *
Əsrlərdən bəri ömrü xar idi.
Zülm əlindən həyatdan bizar idi.
Özü bir yoxluqkən, adı var idi,
Görməmiş ömründə bu halı Göygöl.
* * *
Bu tutduğu işdən olmaz peşiman,
Sən də əbəs yerə olma pərişan,
Müftəxorlar artıq bulamaz imkan,
Yaratdı zəhmətkeş əhali Göygöl.
* * *
Neçə illər bundan qabaqkı çağı,
O solğun bağçam, o viran bağı,
Xatırlamazmısan, ey “böyük dahi”?
Yaşarmı sizinlə səfalı Göygöl.
* * *
Milli təəssübü atıb araya,
Qanlı Göygöl yaratdın füqəraya,
Çürümüş bir qatıq bir daha maya
Dutamaz qılıyor izlıar Göygöl.
* * *
Onun ehtiyacı yox həsbi-hala,
Nifrəti var əski ulduz, hilala.
Sənin kimi bir əfsanə xəyala,
Uyğunlaşsa, yaşar cəfalı Göygöl.
* * *
Cözəlliyi bəlli, məşhuri-cahan,
Qismət olmaz bir də sizlərə inan.
Sizlərə çəkilən o dağa dərman,
Verməyəcək, gəzsən mahalı Göygöl.

1926, yanvar

ŞİKƏSTƏYƏ MƏKTUB

Başına döndüyüm, əziz Şikəstə,
Dinlə məni, halı yaman olmuşam.
Qəlbdən yaralı, könüldən xəstə,
Nanı* zəhər, ruzu† fəğan olmuşam.

Çatandan bəridir on beş yaşıma
Çox bəlalar gəlib qanlı başıma,
Baltalar vurulub ömür daşıma,
Bu eşqin yolunda yaman olmuşam.

Kəsilib qanadım, uça bilmirəm,
Eşq məhbusuyam qaça bilmirəm.
Heç kəsə dərdimi aça bilmirəm,
Böylə halı çox pərişan olmuşam.

Gərçi istər çəkim cövrü cəfa yar,
Mən dilərəm sürsün çoxlu səfa yar,
Qəsd eyləyir mənə o bivəfa yar,
Qəsdinin altında talan olmuşam.

O mələk simalım, şahbaz baxışlım,
O dodağı ballım, ceyran yerişlim,
Həm o siyah‡ tellim, turac gülüşlüm
Yandırıbdır məni, yanan olmuşam.
[1926]

SIZILTILARIM

Möhtərəm və əziz Hüseyn Cavidə

Xastayım, yalnızım ürəyimdə qəm,
Nəyə dəyər həyat, olmasa həmdəm?
Sevgisiz, sevdasız həyatı sevməm,
Gəl çıxalım seyrə, günlər ötüşsün!

Sürmədim bir həyat canlı dünyada,
Şövkətli dünyada,qanlı dünyada,
Şu* xəstə konlümdən qopan fəryada
Bülbüllər dillənsin, güllər ötüşsün!

Həsrətlər yorğunu, şikəstə könlüm,
Ah, şu dərdli könlüm, şu xəstə könlüm,
Görmədi mürüvvət bir kəsdə könlüm,
Mən gülmərəm aylar-illər ötüşsün!

Yer üzü fanidir, uzaq gəzəlim,
Vicdan sədasını əldə edəlim,
Bir qaranlıq küncə həp†çəkiləlim,
İllərcə paslanan dillər ötüşsün!

Əskimişdir‡yaram, artiq sağalmaz,
Sevdayi-naləmi bir könül almaz.
Bu xəstə Vurğunun dərdi azalmaz
Qoy sınıq könlümdə tellər ötüşsün!

1926, 11 iyul

TƏRLANIM

Tərlanım, tərlanım, gözəl tərlanım!
Sənə qurban olsun bu Düşgün canım.
Görünsə gözünə bivəfa xanım,
De ki, Vurğun gədalara dönübdür,

Tərlanım, tərlanım, bir qalx havaya,
Bir yazığın gəlsin mən binəvaya,
Məni əğyara satan o bivəfaya
De ki, Vurğun gədalara dönübdür.

Tərlanım, tərlanım, artıbdı qəmim,
Dəryayi-eşqində qərq oldu gəmim.
Görünsə gözünə xəyal həmdəmim.
De ki, Vurğun gədalara dönübdür.

[1926]

* * *

Bir gün məni lap boğurdu hicran,
Hicran deyə bir səyahət etdim…
Yarəb!.. Nə yazıq olarmış insan,
Boynum bükük ol məkanə getdim;
Baxdım, onu görmədim o yerdə,
Sordum deyən olmadı ki, nerdə?…
Ey vah, o xəyal pərisi nolmuş?
Ömrüm qəmü-həsrət ilə dolmuş…
Röyamı, nədir bu gördüyüm, ah?!
Xülyamı, nədir bu aləm, ey vah!?
Artıq günəşin ziyası sönsün,
Artıq bu diyar məzara dönsün!
Əflakı† ahım dumanı sarsın,
Varlıq sürüşüb zavala varsın!

[1926]

* * *

Şeir yazmaq tutub məni.
Ağlımı itirmişəm
şeir yazmaq arzusundan.
Dilimə gələn sözlərin quluyam,
ürəyimdə qalanların dəlisi.
Şeirə söykənib
baxmaq istəyirəm
dünya dediyimiz şeyə,
dünyadan
şeir arxasında gizləndiyim kimi…
Hər itkim bir şeirə dönüb,
hər sözümlə
ömrümdə nəsə sönüb.
Nə irəli getmək istəyirəm, nə geri.
Nə sola, nə sağa.
Dünya bəhanəymiş şeir yazmağa.

* * *

Mən ölən gün
bir külək əsəcək küçələrdə.
Və yellədəcək
ipdən asılı, quruyan
sarı çiçəkli bir uşaq paltarını.
Matəm bayrağıtək dalğalanacaq
uşaq paltarı
mən ölən gün…

* * *

Bacarsaydım qurudardım,
Dünyanın dənizlərini,
Xəzər yudu bu gün, gülüm,
Sahildəki izlərini.
O balaca ləpirləri
Çoxmu gördü dünya mənə,
Gözmü dəydi izlərinə?
Yerə vurdun sözlərimi,
Dindi yerim sarı simi…
Eşitmişəm yol üstəsən,
Yaz, göndərim gözlərimi,
Harda ağlamaq istəsən…

* * *

İndi gileydən-güzardan,
Baş alıb qaçmaq vaxtıdır.
Qapıları döyülməmiş,
Taybatay açmaq vaxtıdır.

İndi hər səsdən, hər küydən
Sükuta dönmək vaxtıdır.
Millət, dövlət zirvəsindən
İnsana enmək vaxtıdır.

İndi nə dua, nə qarğış,
Nə nəzir demək vaxtıdır.
Dünya susmalıdır artıq,
Allaha kömək vaxtıdır.

Saat neçədir, qumru…

Saat neçədir, qumru,
Sən qonduğun budaqda?
Vaxt iz qoya bilməyir
Bu bağda, bu otaqda…

Yorğunluq tezmi çıxır,
Qumru, candan budaqda?
Bir qulaq as, tar çalır
Yenə kimsə uzaqda…

Eşitdinmi, gördünmü,
Kəsilməyib tar səsi,
Quşların uçan yerdə
Kəsilirmi nəfəsi?

Qumru, bu gün başımdan
Kimsə ağlımı alıb,
Sən qonduğun budaqda
Bayaqdan gözüm qalıb…

1985

CENEVRƏ DÜŞÜNCƏLƏRİ

Təbiət ruhumda ilahi bir sirr,
Sayrışır gözümdə al, yaşıl, sarı.
İnsanı heç zaman doydura bilmir,
Tanrının ilhamla yaratdıqları.

Nə fırca isidir, nə dəftər, qələm,
Ovsuna düşmüşəm, sehrlənmişəm.
İkinci addımı ata bilmirəm,
Elə bil yerimdə möhürlənmişəm

Nə varsa hər şeyi yaradıb Allah,
Şair nə yaratsın, rəssam nə çəksin?
Rəssamın gücü var, gözünə yığsın,
Şairin gücü var, qəlbinə çəksin.

Bu geniş dünyada gözəl yer nə çox,
Hər şeyi yoğurub, yapıb Yaradan.
Özünü dünyanın heç yerində yox,
Sanki bu torpaqda tapıb Yaradan.

Tanrının nə yaxşı vaxtına düşüb,
Nə gözəl yaradıb bu şah əsəri.
Gəlib, bu yerlərin baxtına düşüb,
Allahlıq eləyən Allah əsəri.

Hər bir zərrəsinə zərrəbinlə bax,
Hüsnündə zərrəcə tapılmaz ləkə.
Yerlər gül dənizi, göylər çılçıraq,
Heyrət, ey gözəllik, ey qədim ölkə!

İlhamdı, havadı, nəğmədi, səsdi,
Şeirdi mənim də sərvətim, varım.
Bir şair ömrünə ölüncə bəsdi,
Qəlbimdə Bakıya apardıqlarım.

Cenevrə, 30 sentyabr 2004

GÖZƏLLİK DUYULAN YERDƏ

Çirkin dönüb göyçək olar,
Qanqal dönüb çiçək olar,
İnsan dönüb mələk olar,
Gözəllik duyulan yerdə.

Qış gəlib yaza çevrilər,
Kötüklər saza çevrilər,
Qanlar qıza çevrilər,
Gözəllik duyulan yerdə.

Ümid coşar, həsrət ölər,
Yamanlığa dəvət ölər,
Kin susar, ədavət ölər,
Gözəllik duyulan yerdə.

Könül sevər, göz vurular,
Bulanıq sular durular,
Dünya saflıqdan qurular,
Gözəllik duyulan yerdə.

Əridərik qəzəbləri,
Unudarıq əzabları,
Qazanarıq savablan,
Gözəllik duyulan yerdə.

Nə suç, nə də tamalı olar,
Nə zor, nə də silah olar.
Şair dönüb Allah olar,
Gözəllik duyulan yerdə.

Cenevrə, 1 oktyabr 2004

ÇİÇƏKLİ YER

Hayana boylanıb, hayana baxsan,
Yer çiçək, göy çiçək, təbiət çiçək.
Çiçəkdən doğulur sevən-sevilən,
Qız-oğlan çiçəkdi, məhəbbət – çiçək.

İstisi, işığı, odu çiçəkdi,
Tamı, şirinliyi, dadı çiçəkdi,
Burda həqiqətin adı çiçəkdi,
Çiçək həqiqətdi, həqiqət – çiçək.

Havası çiçəkdi, suyu çiçəkdi,
Bayramı çiçəkdi, toyu çiçəkdi.
Məst ol, qucağında uyu, çiçəkdi,
Təmizlik çiçəkdi, təravət – çiçək.

Yatıram, yuxumda çiçək görürəm,
Qalxıram, duyğumda çiçək görürəm.
Hər tumda, toxumda çiçək görürəm,
Nəzakət çiçəkdi, ləyaqət – çiçək.

İlahi seygi var torpağa, yurda,
Çöllər cilvələnir işıqda, nurda.
Allahın özü də şairdi burda,
Söz bir gülüstandı, şeriyyət – çiçək.

Cenevrə, 1 oktyabr 2004

GÖYLƏRƏ ÇAĞIRIŞ VAR

Yaşıl bir diyardayam,
Qəlbimə qüvvət gəlib.
Çiçəklərdən ruhuma
Axıb, təravət gəlib.

İşıq mənəm, nur mənəm,
Eşqi çaydan gur mənəm.
Dağ kimi məğrur mənəm,
Dizimə taqət gəlib.

Nə yol kəsən yağış var,
Nə qar – boranlı qış var.
Göylərə çağırış var,
Tanrıdan dəvət gəlib.

Cenevrə, 3 oktyabr 2004

XƏBƏRİM YOX ÖZÜMDƏN

Bu rəssam təbiətin rənglər dünyasındayam,
Vurulmuşam torpağın yaşılına, alına.
Öpüş alıb güllərin şeh çilənmiş üzündən,
Dönmüşəm pətəyinə, cevrilmişəm balına.

Düşünən yaradası, yoğuran yapasıdı,
Burda vaxt itirən kəs gözəllik tapasıdı.
Oğlanlar dəstə-dəstə, qızlar gül topasıdı,
Hər çiçəkdən zər qonub yanaqların xalına.

Xəbərim yox özümdən, ruhumdan, yaddaşımdan,
Nə canımdan xəbər var, nə çatılan qaşımdan.
Ağıllılar gülməsin, ağlım çıxıb başımdan,
Gəlin, indi siz baxın Zəlimxanın halına!

Cenevrə, 4 oktyabr

KÖRPÜ ÇAYDAN UZAQ DÜŞÜB

Dostum H.Şirməmmədə

Hələ toxum cücərməmiş,
Tarlamıza alaq düşüb.
Başımız da daz olalı,
Əlimizə daraq düşüb.

Xəyallarım – qanad-qanad,
Ətəyimdən dartdı həyat.
Dünənimə Dürat, Qırat,
Bu günümə ulaq düşüb.

Əlim üzüldü diləkdən,
Dilim yandı “gəl” deməkdən.
Öz haqqını gözləməkdən
Haqqın gözünə ağ düşüb.

Bu tayda sən, o tayda mən,
Üzəmmədim bu çayda mən.
Ömr əritdim harayda mən,
Körpü çaydan uzaq düşüb.

Dekabr, 1992

İNSAN KİMİ SAXLA MƏNİ

Ulu tanrı, köməyim ol,
Arzuma adaxla məni.
Məni insan yaratmısan,
İnsan kimi saxla məni.

Göl olmuşam dama-dama,
Məlhəm qoyma sən yarama.
Bu sevdaya bu mərama
Daha betər bağla məni.

Fikirlərim qatar-qatar,
Biri atar, biri tutar.
Yaxınlara əlim çatar,
Qovuşdur uzaqla məni.

Dünənimi dana-dana
Göz dikirəm gündoğana.
Əgər gündə bir zindana
Çəkic vursam, ağla məni.

Ey ümidim, ey gümanım,
Sözüm haqsa, necə danım?
Qurban olsun haqqa canım,
Nahaq işdən saxla məni.

Soruşdular: Kimdir mənim
Yaxşıma da pis deyənim?
Həm dostum, həm də düşmənim
Göstərdi barmaqla məni.

İyul, 1991, Şəki

BİLƏ BİLDİYİN QƏDƏR

Əzizim Nurəddin üçün

Çal dünyadan xoş günü
Çala bildiyin qədər.
Verəcəksən, unutma
Ala bildiyin qədər.

Quzu kimi mələrsən,
Min-min arzu dilərsən.
Sən boşala bilərsən
Dola bildiyin qədər.

İdrak yolu qorxulu
Gülündən çoxdur kolu.
Gedəcəksən bu yolu
Gələ bildiyin qədər.

Nəyə gərək gileylər
Bu çabalar, bu səylər
Bildiklərin bəs eylər
Elə bildiyin qədər.

Bu dünyanın min donu
Min rəngi, min oyunu.
Dərk edərsən sən onu
Bilə bildiyin qədər.

Sevinc dağına çıxsan
Sanma dərddən uzaqsan.
Bir gün ağlayacaqsan
Gülə bildiyin qədər.

İyul, 1992.

AĞILA SƏRHƏD

Ağıl həddindən artıq inkişaf
edərsə, xarakteri pozar
Ribot

Dəyişmirsən fikrini
Lap bu dünya dağıla.
Öz hikkəndə qalmısan
Sən boğula-boğula.

Tərgit bu fironluğu,
Minlik bilmə onluğu.
Aldanmısan sonluğu
Toyla bitən nağıla.

Əhsən dedim, min əhsən
Ayrılmayıb kökündən,
Gələcəyi bu gündən
Görə bilən oğula.

Ömür hədər, gün hədər,
Kim özünə qəsd edər?
Əsl ağıl bir qədər
Sərhəd qoyar ağıla.

Noyabr, 1998

AĞIL BAŞQA, ÜRƏK BAŞQA

Bir-birinə bənzəsə də,
Yel başqadır, külək başqa.
Ətri də xoş, rəngi də xoş
Gül başqadır, çiçək başqa.

Hər diki yoxuş bilmə, gəl,
Hər meyi meyxoş bilmə, gəl.
Hər uçanı quş bilmə, gəl
Quş başqadır, böcək başqa.

Hər dərdinə ortaq mənəm,
Hər ağnnı tən bölənəm,
Sən çəkənsən, mən gələnəm
Gəmi başqa, yedək başqa.

Haqqın yolu-öz yolumdur,
Əyilməyən düz yolumdur,
Xeyirlə şər sağ – solumdur
Şeytan başqa, mələk başqa.

Bir diləyə mən calandım,
Gah qazandım, gah talandım.
Ömrüm boyu haçalandım
Ağıl başqa, ürək başqa.

Dilək oldu mənim adım,
Pərvazlandı qol-qanadım.
Çatmadı səbrim, inadım
Əməl başqa, dilək başqa.

Noyabr, 1998

Vur

Elə mən özüm də bu gün yırtıcı…
Yırtıcı nifrətim düşməni qovur.

Ayıq kirpiklərim qisas qılıncı…
Vur, ölən daşnakdır, adam deyil, vur !
Yırtıcı düşmənim düşməni qovur.

Adam bənzəyir yalnız zahiri,
Kirli caynaqları neştərdən iti.
Dişinin dibində ölüm zəhəri,
Gəlir Yer üzünün ən murdar iti.
Kirli caynaqları neştərdən iti.

Bu gün Azərbaycan boylu gəlindir,
Yurdum özü boyda intiqam doğur.
Polad yumruğunu gürz kimi endir,
Gəbərən daşnakdır, adam deyil, vur !
Yurdum özü boyda intiqam doğur.

Nə ilan, nə əqrəb təhlükəlidir,
Qəsbkar əqrəbdən qat – qat şərəfsiz.
Maskalı surəti ərzə bəllidir.
Paklar məbədinə girir natəmiz.
Qəsbkar əqrəbdən qat – qat şərəfsiz.

Girir qılığına Nazarbayevin,
Girir arxasına Rafaellinin.
Min – min sifəti var təpəgöz divin,
Haça ürəklinin, haça dillinin.
Girir arxasına Rafaellinin.

İnanma millətbaz dələduzlara,
Rütbədən rütbəyə sürünənlərə.
Çoxu qulbeçədir tox donuzlara.
Rütbədən rütbəyə sürünənlərə.

Yalnız Ulu Türkə, Xəlil Rzaya,
Yalnız öz ruhuna inamın olsun.
Ey arslan ürəklim, dönmə quzuya,
Qələbə ən böyük məramın olsun
Yalnız öz ruhuna inamın olsun !

Güllə tükənərsə avtomatında,
Baxışın güllədir, əsirgəmə,vur.
Tankın büdrəyirsə əlin altında,
Tankdan, raketdən də güclü qardaşım,
Vur, fateh külünü göylərə sovur.
Baxışın güllədir, əsirgəmə,vur !

Südəmər balamın ağ boğazında
Göy ləkələr qoyub o beyni çopur.
Dön qaynar polada ilan ağzında,
Vur,ölən daşnakdır, adam deyil,vur !

Daşnak – planetə ən böyük yağı
Ayağı altında vulkan olmalı !
“Dənizdən dənizə…” deyən alçağı
Boğmağa ildırım, ümman olmalı.
Ayağı altında vulkan olmalı !

Çağırır Zəngəzur: – Zərbəni bərk vur !
Səngərdə möhkəm dur !.. Çağırır Göyçə.
Laçınım, Şuşa adlı sonsuz cahanım –
Natəmiz əllərdə qalan gülqönçə…

Çağırır ox kimi minarələri,
Müqəddəs heykəli devrilənlərim.
Yıxılan baş daşı, məzarı, qəbri
Nəbatat bağına çevrilənlərim,
Müqəddəs heykəli devrilənlərim.

“İntiqam” Qışqırır yaralı dağlar,
Qanları çaylara qarışanlarım.
Dağılan tifaqlar, sönmüş ocaqlar,
Şikəst taleyilə barışanlarım,
Qanları çaylara qarışanlarım.

“İntiqam” qışqırır yaralı çaylar –
Zarıslı, Xəlfəli, Xaçınçay, Tərtər.
Çaylara nə söylər ulduzlar, aylar:
Qul kimi sürünmək ölümdən betər !

Qalıbsa canında bircə damla qan,
İnanma saxtakar sülhbazlara sən.
Şuşadan, Laçından əl çəkən, inan,
Kor olur, əl çəkir iki gözündən
İnanma, saxtakar sülhbazlara sən.

Əgər ölməyibsə eşqin,qeyrətin,
Vur,ölən daşnakdır, zərbəni bərk vur !
Odur ilk düşməni bəşəriyyətin.
Yırtıcı nifrətim düşməni qovur,
Gəbərən daşnakdır, adam deyil,vur !

Bakı, 3 sentyabr

Azərbaycan

Gəzdim sənin çöllərini
Oba- oba, oymaq-oymaq.
Nə gözəlmiş qoynun sənin,
Ana torpaq, ana torpaq!

Astarada, Lənkəranda
Limonların rəngi sarı,
Süfrələrin bəzəyidir
Kürdəmirin qızıl narı.

Kür üstündə, göy Xəzərdə
Vətəgələr nə gözəldir!
Tora düşən balıqların
Ağ pulları sanki zərdir.

Seyr edirəm Abşeronun
Səhərini, axşamını.
Çox sevirəm burda bitən
Bal ənciri, ağ şanını.

Qızıl Quba, qızıl Qusar
Xatırladır ilk baharı.
Bağlarının şöhrətidir
Gül yanaqlı almaları.

Zaqatala qoruğunda
Cüyür-ceyran sürü-sürü.
Baxdıqca bu gözəlliyə
Uzanmazmı insan ömrü?

Mingəçevir dənizindən
Neçə- neçə kanal gəlir.
Bağ- bağatlı Şirvanla bir
Ağ pambıqlı Muğan gülür.

Gör nə qədər filiz yatır
Daşkəsənin dağlarında.
Xan çinarlar göyə qalxır
Qədim Gəncə bağlarında.

Çıxdım Şuşa yaylağına,
Çeşmələrdə gözüm qaldı.
Endim İsa bulağına,
Cığırlarda izim qaldı.

Kəlbəcərin dağlarında
Durub baxdım al səhərə,
Yerdə əlvan çiçəklərə,
Göydə qızıl şəfəqlərə.

Dərələrin gül beşiyi
Təpələrin gül dağıdır.
Səni belə gözəl edən
Azərbaycan bayrağıdır!

* * *

Başım üstə yelləndikcə göy, qırmızı, mavi bayraq,
Göy gül açır, yer göyərir budaq-budaq, yarpaq-yarpqaq.
Sağ-solumda yeriyənlər nəhrə dönür, axınlaşır,
Yaxınlaşır səadətim, ilk baharım yaxınlaşır.

…Haray ellər, dağ seliyəm, şəlalələr qanımdadır,
Sən baharı çöldə gəzmə, o cismimdə, canımdadır.
Mən adicə vətən oğlu, nə bəbirəm, nə də şirəm,
Ağaran saç ağ gül açır, döyüşlərdə gəncləşirəm.

* * *

TÜRK sözündən qorxan gəda
Qəribədir şakərin:
TÜRK sözünü eşitcək, dərhal omba durursan,
Bacarsan həmin sözün düz gözündən vurursan.

Qardaşım oğlu—Türkel,
Doğma kəndim də—Türkan.
Şeirimdə görsən, dərhal pozub qaralayırsan.
Ya Mərdəkan yazırsan,
Ya Şüvəlan yazırsan,
Təki Türkan olmasın.
Dodaqaltı mırtdanıb, söylənib xısın-xısın
Bəzən aşkar deyirsən:
—Qardaş, “Türkan” olmasın.

Yox, “qardaş” sözünü sən götür geri, ey gəda!
Sözdən qorxan hərifdən qardaş olmaz dünyada
nə yaxına, nə yada.

Bu dünyada növbənöv qorxaqlar görmüşəm mən:
Oddan, sudan, dənizdən, ilandan qorxan da var.
Həyulədən, teyfdən, xortdandan qorxan da var.
Ancaq sözdən qorxanı dünyada görən hanı?
— Yox, bu adi söz deyil,TÜRK sözüdür, ay canım!

Sus, tanıdım mən səni, vicdanı çoxdan susan!
Otuz yeddinci ilin lap dibinin xıltısan.

Sən neçənci ildənsən?
Qırxıncıdan?
nə fərqi?
Hələ heç doğulmamış qorxuludur qorxaqlar,
Bütün cinayətlərdə qorxağın barmağı var.
Sənin kimilərini süpürməsək cahandan,
Inan, bir də qayıdar bəlkə o qırğın, o qan.

Sənə xitab etməyi ar bilsəm də özümə,
Gərək davam eləyim başladığım sözümə.
Dinlə: hər halda səndən beş-altı yaş böyüyəm,
Ərzin ən böyük çayı Nilə bənzəyən TÜRKƏM!

AZƏRBAYCAN TÜRKÜYƏM, bu soyun şah budağı,
Neçə-neçə eranın köksümdədir qaynağı.
Ərzin buz laylarını əridən qüdrət mənəm,
Daş dövrünü yaşayan tunc,
Dəmir dövründə polad əridən qüdrət mənəm.
Avropanı oyatdı Atillanın qılıncı,
O qılıncı Füzuli qələminə çevirən
Cürət, ləyaqət mənəm.

Raketlərin anası arabanı kəşf edən,
Nə qədər uluslara: yunanlara, ruslara,
Tunquslara, lehlərə, almanlara, çexlərə
Min-min sözü bəxş edən bəşər atası TÜRKƏM!
Qulaq as, ey əqli kəm:
Məndən başlanır tarix,
Tarix qədər qocaman, tarix qədər müdrikəm.

TÜRKƏM, neçə millətə öz qanımı vermişəm,
Dənizlər bətnimdədir, ümmanımı vermişəm.
Get dolan Kamçatkanı, Alyaskaya gedib çat,
Amerikaya kəmənd at, orda rişəm var mənim.
Dillərini araşdır,
Öz doğmaca balamdır qədim hindular mənim.

Mən cığır yox, tarixin kəhkəşantək yoluyam,
Dədə Qorqud, Alpamış, Manasam, Koroğluyam.
Şeirin, elmin, rübabın ilk bahar nəsimiyəm,
Türküstanda Farabi, İraqda Nəsimiyəm.
Bir qanadım Nəvai, o biri Yunis Əmrə,
Öyrən, hansı məqamda endim səmadan yerə.

Neçə millətin saçı əllərimlə darandı,
Iohan, İvan sözləri
Bizim “Xan”dan yarandı.
Uluq—Oleq qardaşdır, bəs Uğur—İqor necə?
Bunlar nə tapmacadır, nə ovsun, nə bilməcə.

Volqa—İrtış, Yenisey, Qızılirmaq – qollarım,
Ərzin şah damarıdır mənim döyüş yollarım.
Yox, biganə qalmadım nə xeyirə, nə şərə,
Mən “çelovek” sözünü bəxş eylədim bəşərə.

Sınırlanma boş yerə,
TÜRKƏ qarşı tuşlanmış cəsuslar görmüşəm mən,
Bulanlıqkən durulmuş,
Öyrənərkən ayrılıb özü TÜRKƏ vurulmuş.

TÜRKƏM!
Bircə həyatım yetmiş dəniz yelkəni,
Sən get anandan öyrən kimdən qazanmış səni?!

Azadlıq həsrəti

Sən demə azadlıq aymış günəşmiş,
O aya o günə həsrət qalmışam.
Həyat səsli küylü bir keşməkeşmiş,
Doğma səsə ünə həsrət qalmışam.

Mənim o yerlərdə ayaq izim var,
Səadət aynası beş dənizim var.
Vəfa xəzinəsi firəngizim var,
Onun ağ üzünə həsrət qalmışam.

Ruhum meydanlara sığmayan alay,
Üç rəngli bayrağım qalx ucal haray.
Öpsün tellərini Xəlil, günəş, ay,
Mən sənin üzünə həsrət qalmışam.

Uzaq diyardayam daş qəfəsdəyəm,
Bir vətən ləhinə teşnə həstəyəm,
Mənə görüş verin səfər üstəyəm,
Balamın gözünə həsrət qalmışam.

Çattırın o gülə gülzara məni,
İtirsən o yerde gəz ara məni,
Qürbəttə qoymayın məzara məni,
Vətən gündüzünə həsrət qalmışam.

Xəlil sən qayasan dərdə dözərsən,
Sən kürsən, xan araz, göygöl xəzərsən,
Yenə o yerləri bir gün gəzərsən,
Demə sən bu günə həsrət qalmışam

Şairə-jurnalist-publisist
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,
“Qızıl qələm” media mükafatı laureatı,

SEVGİSİZ EY DÜNYA VARMI DƏYƏRİN?!

Bir ürək yanmasa alovlanmasa,
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?!
Bülbül nalə çəkib yar aramırsa.
Qədrini kim bilər, qönçə güllərin.
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?!

Sevirəm kəlməsin bir dil demirsə?
Gözlər yar axtarıb ,yarı gəzmirsə?
Ürək bu sevgiylə pöhrələnmirsə?
Həsrətin çəkməsən ötən illərin.
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?!

Dənizin qoynunda dalğa olmasan,
Goşub qayalara heç çırpılmasan.
Pərvanə tək şam başında yanmasan.
Oyanmaz qəılbində sənin hislərin,
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?!

Bülbül olub gülüstana girməsən.
Boynu bükük bənövşəni üzməsən.
Sevən gözdə öz əksini görməsən.
Qəlbinə çatarmı sənin istəyin?
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?!

Bir qulaq as, ay sevgilim sözümə.
Həkk olmüsan varlığınla qəlbimə.
Bu varlığı bu qəlbimdə itirmə.
Üzülməsin əllərimdən əllərin.
Sevgisiz ey dünya nədir dəyərin?

DEYİLMİ?

Ömür başdan-başa beşikdən-qəbrə həyatın sevinci, qəmi deyilmi?
B.Vahabzadə

Ömür həyat adlı-sonsuz ümmanda,
Sükanı olmayan gəmi deyilmi?
Təlatüm, fırtına gəldiyi anda,
Dəryalar fələyin camı deyilmi?

Zamandır insanı ələyən ələk,
Fəhm edək hikmətin, dərk edək gərək.
Ümidlər, istəklər, azrzular, dilək,
Həyatın ləzzəti, tamı deyilmi?

İnsanın həm gülər, həm ağlar bəxti,
Sevgidir, ülfətdir könlünün taxtı.
İstəklə murada yetdiyi vaxtı,
Həyatdan aldığı kamı deyilmi?

Coşuruq, daşırıq bəzən heç nədən,
Az qalır qəlbimiz çıxsın sinədən.
Dünyanı özünə zindan, dar edən,
Zamanın naşısı, xamı deyilmi?

Gənclikdir ömürün baharı, yazı,
Dünyaya ün salar sözü, avazı.
Yaşamın hər fəsli alında yazı,
Payızı kövrəklik dəmi deyilmi?

Heç yatmaz qəlblərin havarı, hayı,
Tükənməz diləyin, istəyin sayı.
Dövranın qismətdən verilən payı,
Ömrünün, günün şamı deyilmi?

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.

Qocaman gözəl dünyanın,
Nə gözü, nə də qaşıyam.
Bu qərib, fani dünyaya,
Gəldim qəm yükün daşıyam.
Zərrəyəm, yaşadıqca mən,
Ömrü boyu göz yaşıyam,
Unutmuram, çox ağladım,
Süzülmüşəm, yanaqdayam.

Bu dünyada bir zaman bax,
Günəşdim, ulduzdum, aydım.
Şerimi illər öncə mən,
Bu yurdda, obada yaydım.
Dünən, bu gün, bir də sabah,
Yaşanan anımı saydım.
Kədər kimi ürəklərdə,
Nəğmə kimi dodaqdayam.

Pəncərədən baxa-baxa,
Pərdəyə, tülə dönmüşəm.
Çiçəyəm, yaz fəslində də,
Çəməndə gülə dönmüşəm.
Füzulinin həsrətinə,
Yanmışam, külə dönmüşəm.
Atəş yandırmasın məni,
Məşəldəyəm, ocaqdayam.

Şeir mülkü səltənətim,
Dövlətdəyəm, vardayam mən.
Tanrı sınağa çəkibdi,
Dostlar bu gün dardayam mən.
Qış fəslində sazaq olar,
Şaxtadayam, qardayam mən.
Ruham, canam zərrə kimi,
Yaxındayam, uzaqdayam.

Xoşbəxtlərin xoşbəxtiyəm,
Bu torpaqda doğulmuşam.
Təndirdə çörəyə dönüb,
Kündə kimi yoğrulmuşam.
Bir zaman olmamışdım mən,
Dünən və bu gün olmuşam.
Azərbaycan adlanan bil,
Ən müqəddəs torpaqdayam.

Bakı şəhəri. 27 mart 2018-ci il.

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Sarı eşqə Tanrı ağlar,
Bəndə ağlamaz…
Ağlamaz…
Qoca palıd çal başına
Sarı bağlar…
Qara bağlamaz…
Bağlamaz…
Əyilib səcdə edərəm
Getdiyin hər dan üzünə…
Məcnuna qibtə edərəm,
Leylinin həya rübəndi
Yaraşmaz nakam üzümə…
Yandım…
Aman, sarı palıd…
Qoynunda koğuşun varmı?
Bu eşq səmalarla yaşıd…
Eşqdən ölsəm,
Ah, Tanrım, ah,
Bir də doğuluşum varmı?

Cavidanə təbəssüm – Şəfa Vəli

Çəkinmə, gül! O lətif, incə,
nazlı qəhqəhələr
Simaxi-ruhumu öpdükcə
məsti-zevq olurum.
Hüseyn Cavid

1. Ölümlə sevişmək arzusu
İndi özümə yaddır
Dəli hönkürtülərim…
Güzgüdəki qadını
Ölümə sürüklədim…

Dünyada ən dəhşətli,
O çılğın ehtirasın
Yapışmışam əlindən…
Gülürəm…
Xısın-xısın…

Bilirəm
Uçurumun

Ruhuma aclığını…

Şahzadəsi deyiləm

Şirin, məsum nağılın…

Bu gecə sevişməyi

Dadmaq arzusundayam…

Ölümlə sevişməyin

Bircə addımındayam…

Əlim üzülüb tamam

Həyat adlı zalımdan…

Nə yarım, nə də anam

Hali deyil halımdan…

Edam olunur günəş

Ayın xəyanətində…

Ümidlərim can verir

Ölümü öpməyimlə…

Öpülmək istəyirəm

Gecəni səhərəcən…

Sevişmək istəyirəm

Ölümlə…

Ölənəcən…

Bu sonuncu arzunun

Qarşısında dik durdum…

Həzz alan qürurumun

Qucağında uyudum…

2. Mən göy üzü deyiləm…

İçim günahla dolu…

Çölüm günahla dolu…

Qətl edilmiş arzular

Çiynimdə ömür boyu…

Qarışıb hisslərimə

Əbədi yuxu eşqi…

Günah yağır gecəmə…

Günahım yuyur eşqi…

Gözlərim qan çanağı…

Saat gecənin beşi…

Yenə zülmət bağırır…

Ürəyimlə sevişir…

Hardadı bu ayrılıq?

Gəlib döysün sinəmi!

Eşitmirmi, ağlayır

Zorlanan eşq mələyi!

Ah…

Yenə də özüməm

Həm qatil, həm günahkar…

Mən göy üzü deyiləm,

Sevə məni ulduzlar…

Axır dodaqlarımdan

Damcı-damcı kəlmələr:

-Tanrı, keç günahımdan!

Tanrı, qoyma ölməyə!

3. İblis üçün epitafiya

Çiliklənən güzgümü

Gözümə sığdırıram…

Qucaqlayıb özümü

Səhərə aparıram…

Tanrı bağışlayandı…

Bağışladımı məni?

Şeytanı daşlayanda

Alqışladımı məni?

Yoxsa…

Yaranışımdan

Şeytan özüm olmuşam?

Ölümlə yarışanda

Finişə tez çatmışam?

Ağarır damcı-damcı

Üfüqdəki dan yeri…

Doğuşdan betər sancı

Axtarır ölüm yeri…

Can verir ehtirasım

Üzü səhərə doğru …

Ölümlü arzularım

Tək bircə ümid doğur…

Ümidə baş əyirəm…

Dərdə qəbir qazıram…

Qatil ehtirasımı

Ruhumda basdırıram…

Yazıram başdaşına

Ürəyimin qanıyla:

“Ömrümün yaddaşında

Ölüm də eşq sayılar…”

Həya baxışlarımda

Açıram bu səhəri…

Ah…

Narıncı dumanda

Cilvələnir şəhərim…

İblis də mən, mələk də…

İnsanam, insan özüm!

Yaraşır hisslərimə

Cavidanə təbəssüm…

Gəncə

Gülümsə

İçində tufan qopur, üzün hələ gülürsə,
Yaşayırsan deməkdir, yaşayırsan, gülümsə!
Qəlbin alov tutanda, gözündən yaş gəlirsə,
Yaşayırsan deməkdir, yaşayırsan, gülümsə!

Hələ salam verirsə, yanından ötən biri,
Günahsız bir körpənin dodaqları gülürsə,
Bir əlin o birinə daha isti gəlirsə.
Yaşayırsan deməkdir, yaşayırsan, gülümsə!

Ruhun sızıldayırsa yaralı quş görəndə,
İçində bir duanın səsi haray salırsa,
Dilin hələ dönürsə, “Allah, Allah” deməyə,
Yaşayırsan deməkdir, yaşayırsan, gülümsə!

Kim bilir

Alnıma yazılan yazıya bir bax,
Kim bilir daha nə görəcək gözüm?!
Vaxtsız sönən məhəbbətin yasına,
Görəsən çoxmu yaş tökəcək gözüm?!

Üzümdə izini buraxır illər,
Saralır içimdə açılan güllər.
Gün-gündən rəngini itirir tellər,
Deyəsən çuxura düşəcək gözüm!

Düz yollarım döndü oldu çəpəki,
Dağ-dərə önümü kəsib hələ ki.
Çox yüyürdüm çatammadım sənə ki
Elə baxa-baxa öləcək gözüm.

Bir şəklin qalaydı

O ötən günlərdən xatirə kimi,
Nə ola bir şəklin qalaydı məndə.
Qırıq ürəyimə kömək, təsəlli,
Nə ola bir şəklin qalaydı məndə.

Gecdi göz yaşımı töküm o günə,
Günlər yas saxlamır itkin ömrünə.
Mən kölgə oluram yollara yenə,
Nə ola bir şəklin qalaydı məndə.

Bilirəm rəsmin də qəm gətirəcək,
Zilimi udacaq, bəm gətirəcək,
Quruyan gözümə nəm gətirəcək,
Nə ola bir şəklin qalaydı məndə.
Nə ola bir şəklin qalaydı məndə.

İmtahan

Uşaqkən bilməzdim imtahan nədi…
Sadəcə bilirdim qorxurlar ondan.
Məni titrətməzdi sorğu-suallar,
Keçməsəm həyatın sərt sınağından.

Böyüdüm biliyim, təhsilim artdı,
Hətta imtahan da etdilər məni.
Mənə suallar da şirin gəlirdi,
O zaman bilmirdim məhəbbət nədi.

Məhəbbət deyilən nə ağır sınaq,
Cavabsız suallar yaman çətindi.
Keçəmməsəm ümidlərim sınacaq,
Sınan qəlbin ağrısına döz indi.

Bir qız və ya qadın üçün rəqibinin qarşısına çıxmaq qürur və mənliyini, ləyaqətini alçaltmaqdan əlavə, həm də qarşısındakının ondan daha yaxşı olduğunu etiraf etmək demək idi. Qarşımda dayanmış gözəl qıza bu cəhəti yaraşdıra bilmədiyimdən halına acıyırdım. Yəqin ki, onun yerinə olsam, mən heç vaxt bunu etməzdim.
─Deyəcəyiniz sözləri təxmin etdiyim üçün, sizə yalnız bunları deyə biləcəm. Qayınananızla görüşdüyüm günə qədər barənizdə heç nə bilmirdim. Bilsəm, heç vaxt bu münasibətlərə yol verməzdim. Bir qızın xoşbəxtliyini, səadətini əlindən alacaq qədər vicdansız deyiləm. Başqasının bədbəxtliyi, göz yaşları üzərində xoşbəxtliyimi qurmaram heç vaxt. Narahat olmayın, Raufla münasibətlərimizə birdəfəlik son qoyulub.
Qızın həyəcanla dediyi:
─Əslində elə mən də bu barədə danışmaq istəyirdim, –sözlərinə,
─Raufun həyatından bir dəfəlik çıxıb gedirəm. Sizin xoşbəxtliyinizə mane olmayacam, –deyə cavab verdim.
─Siz məni səhv anladınız. Mən…
─Bizim münasibətlərimiz özü bir səhv idi. Mən bu səhvi düzəltdim.
─Rauf sizi həddindən çox sevir. Sizin də onu sevdiyinizə şübhəm yoxdur.
─Raufla aranıza girdiyim üçün, bilməyərəkdən sizdən onun sevgisini oğurladığım üçün son dərəcə üzgünəm. Səmimiliyimə inanın, belə olmasını istəməzdim.
─Rauf…
─Həyatından çıxdığım kimi, sabah axşam şəhəri də tərk edəcəm. Ondan sonra xoşbəxtliyinizə heç nə mane olmayacaq. Bacarırsınızsa, məni bağışlayın.
─Siz mənə danışmağa imkan vermirsiz!
─Buna ehtiyac da yoxdur. Hisslərinizi anlayıram.
─Amma siz bilməlisiniz ki, …
─Rauf sənə əmanət. Onu xoşbəxt et! Xoşbəxt olun! –deyib masadan qalxdım.
Bu sözləri dediyim ana qədər hələ də qəlbimin dərinliklərində Raufla münasibətlərimizin mümkünlüyünə inanırdım. Dilimdən qopan kəlmələri –dediyim son sözlərimi qulaqlarımın eşitdiyi an, artıq münasibətlərimizin qeyri-mümkün olduğunu anladım. Sevdiyim insana xoşbəxtlik arzu edib onu başqasına əmanət etməklə hər şeyə son qoymuşdum.

********
Fərq etməz nə qədər müddətə, vidalaşmaq son dərəcə ağır duyğudur. Ən əvvəl, evinin daş-divarına nəzər salarsan: bu günə qədər bəlkə heç diqqətini çəkməyən əşyalar belə, sənə o qədər doğma və dəyərli görünər ki bir anda. Nə vaxtsa kənara atıb unutduğun, üstünü toz basmış oyuncağın, ad günlərinə hədiyyə edilmiş kiçik suvenirlər, rəflərdəki kitabların, masanın üstündəki yazıb qaraladığın köhnə dəftərin belə sanki dil açıb sənə nələrsə demək istəyirmiş kimi diqqət kəsilərsən. Sevimli ayını belə bağrına basıb “Darıxma mənsiz. Sənin üçün çox darıxacam” deyərsən pıçıltı ilə. Hər kəsə təsəlli verib, hər şeyin yaxşı olacağına özün qarışıq hamını inandırmağa çalışsan da, ilk özün kövrələr, gizlincə göz yaşlarını silərsən ki, arxanca gözləri qalmasın, səndən narahat olmasınlar. Üzündəki təbəssüm həm dodaqlarına, həm də qəlbinə yük olar.
Mənim üçün darıxmamaları üçün bütün günü deyib-gülməyə çalışır, gələcəklə bağlı elə gözəl xəyallar qururdum ki. Anama zarafatla bundan sonra qohum və qonşuların yanında daha çox hörmətli olacağını deyib, kasıb bir ailənin qızının Almaniyada təhsil almasının necə böyük fəxr olduğunu və qürur hissi bəxş etdiyini bilərəkdən vurğulayırdım.
─Həmişəlik getmirəm ki! Gələcəm də.
─Yad ölkədə təkbaşına necə olacaqsan… Dünyanın o başıdır! Yaxın da deyil ki, biş-düş edib tez-tez yanına gələm…
Güldüm:
─Yaxşı ki də yaxın deyil! Yoxsa bir gündən bir babadan qalma həsir zənbili, səbəti doldurub durub gələrdin. Narahat olma, dövlət bizim təhsilimiz üçün bütün vəsaitləri ayırıb. Heç nəyə ehtiyacımız olmayacaq. Yalnız sizin dualarınıza ehtiyacım olacaq.
Anam və nənəm sözlərimdən kövrəldi. Elə mən özüm də kövrəlmişdim. Onların üzündəki kədərli ifadəni gördükcə, hətta fikrimdən vaz keçmək, bu səfərdən imtina etmək istəyirdim.
Qürbət ölkədə bəlkə də ən çox nənəm üçün darıxacaqdım. Nənəmin boynuna sarılıb əllərindən, üzündən öpməkdən doymurdum. Qoxusunu içimə çəkib özümlə aparmaq istəyirdim. Yad yerdə nənəm qədər kim çəkəcəkdi nazımı mənim… Kim səhvlərimi ört-basdır edib, himayə edəcəkdi məni…
Anam məni bağrına basarkən içimdə qəribə bur duyğu yarandı. Sanki ilk dəfə idi içindəki bütün sevgisini hiss etdirirdi. Qolları arasında sıxıb bağrına basır, arada da “Özündən muğayat ol. Bayıra çıxanda əynini qalın gey. Hava qaralanda küçələrdə tək gəzib dolaşma, qürbət diyardır. Fikrin bizim şəhərə getməsin, oraların adamları bir başqa cürdür, bizimkilərə bənzəməzlər” –deyə öyüd və nəsihətlərindən son anda da əl çəkməzdi. Gülümsədim. Anlayanda ki, anamın danlaqlarını, hər səhər deyintisini eşitməyəcəm, indidən qəribsədim.

Təkidlərinə baxmayaraq, anamın və nənəmin hava limanına qədər məni ötürmək istəyinə etiraz etdim. Hava limanları, vağzal məndə hər zaman kövrək hisslər oyadır. Bu məkanların özündə cəmlədiyi ayrılıq, həsrət qoxan duyğusunu bir də əzizlərimin vidası ilə ağırlaşdırmaq istəmirdim. Buna tab gətirməzdim.
Bacım və yoldaşı ilə görüşüb, anamı, nənəmi onlara əmanət etdim. Söz verdilər ki, onları darıxmağa qoymayacaqlar. Heç kəs baş bəlasını əvəz edə bilməsə də, amma bacımın uşaqlarının nənələrinin başını qatacağına əmin idim. Nəvə şirin şeydir, yorulub əldən düşən iki nənənin bəlkə heç məni xatırlamağa belə vaxtları qalmayacaqdı.
Təyyarəyə minik başladı. Trapın pillələri ilə yuxarı qalxdıqca son dəfə imiş kimi ətrafa boylanıb səmaya, geniş aerodroma nəzər saldım. Ayaqlarımın həqiqətən vətən torpağından üzüldüyünü hiss edincə kövrəldim, kirpiklərimdə donub qalmış yaş az keçmədən yanaqlarıma süzüldü. Vətənimin havasını ciyərlərimə çəkdim. Bacardığım qədər daha çox bu havanı içimə çəkmək, ehtiyac duyacağım günlərə ehtiyat saxlamaq istəyirdim. Hər gün onlarla insanın yanından ötüb keçərkən nə danışdıqlarına, səslərinə diqqət etməzdim. İndi isə tanımadığım, lakin mənə yad olmayan bu insanları daha çox eşitmək istəyirdim. Həmyerlilərimin söhbətləri üçün, öz dilimiz üçün nə qədər darıxacağımı bilirdim. Öz vətənindən üz döndərən, qürbət ellərdə öz xoşbəxtliyini tapmağa çalışan insanları heç vaxt anlaya bilməsəm də, tək olmadığımı, mənim kimi öz millətini, dövlətini, dilini sevən yüzlərlə, minlərlə vətənpərvərlərimizin olduğuna əmin idim. Yaşadığımız müvəqqəti ayrılığın əslində dövlətimizə, insanlarımıza faydalı olacağını anlayan kəslərdən biri kimi mən də özümə bununla təskinlik verirdim.
Təyyarənin pəncərəsindən baxıb harada olduğumuzu müəyyən etməyə çalışırdım. Üstündən uçduğumuz tarlalar, çay və dənizlər xəritədə olduğu kimi görünürdü. Bu qədər yüksəklikdə kiçik nöqtəyə bənzəyən tikililəri gördükcə böyük bir qalaktikanın nə qədər kiçik bir zərrəsi olduğumu anlayır, həmçinin özümü Allaha həmişə olduğundan daha yaxın hiss edirdim.
Stüardessa gülümsəyərək:
─Azərbaycan sərhəddini keçdik, –dediyi zaman kövrəldim, sanki canımdan can ayrılırdı. Geridə qoyduğumuz hər mil məni doğma Bakımdan, vətənimdən uzaqlaşdırırdı. Azərbaycan hava yollarına məxsus təyyarədə olduğumu xatırladıqda isə, bu həsrət azalır, hələ də özümü vətəndə hiss edirdim.
Başımı oturacağa söykəyib düşüncələrə dalmışdım. Üzümə tökülən saçlarımı arxaya verdim. Əlim qeyri-ixtiyari qulağıma toxunduğu zaman sırğamın bir tayını itirdiyimin fərqinə vardım. Üzüldüm. Görünür, həyatda nəyisə qazanmaq üçün yola çıxarkən, sənin üçün dəyərli olanları itirmək şərtdir. Mənim üçün son dərəcə dəyərli olan bu qızıl sırğa nənəmin yadigarı idi, on səkkiz yaşım tamam olarkən mənə bağışlamışdı.
Sırğanın tək tayını bir müddət ovcumda tutduqdan sonra onu da itirməmək üçün çantama qoydum. Üzünə baxmaq belə istəmədiyim telefonu çıxardım. Adət etdiyimdəndir bəlkə, mesaj bölməsinə daxil oldum. Yazdığı mesajların heç birini silməmişdim. Təkrar-təkrar oxuduqca daha da kövrəlirdim. Öz-özümə:
─Hisslərin ən güclüsü ayrılıq imiş! Bildim. Təkcə ailəmi, yaxınlarımı deyil, sevdiyim insanı da sənə əmanət edib gedirəm, Vətən! –pıçıldadım…”

Raufun səsini eşidib fikirdən ayıldım. Bir anlıq hisslərə necə qapılmışdımsa, kafedə olduğumu, onunla üzbəüz oturduğumu belə unutmuşdum.
─Afət! Dinləyirsən məni?
Bir zamanlar sevgisinə alışıb həsrətiylə gecələri sabah etdiyim insana laqeydliklə astadan:
─Mümkünsə, birbaşa mətləbə keç, –dedim.
Rauf nəzərlərini üzümdən çəkmədən əlimi tutdu:
─Sənə deyiləsi o qədər sözüm var ki! Yeddi ildə ürəyimdə yığılıb qalmış sözləri bir neçə kəlmə ilə ifadə edə bilməyəcəm…
─O zaman demək istədiklərini qısa və aydın ifadə et. Vaxtımı alma!
─Bu yeddi il ərzində səni xatırlamadığım, səni düşünmədiyim gün olmadı. Sənsiz yaşanan bu illər ərzində anladım ki, mənim xoşbəxtliyim sənin yanındadır. Səni bir daha itirə bilmərəm, Afət! Gəl, unudaq hər şeyi, sanki arada bu yeddi il olmamış kimi münasibətlərimizi yenidən, qaldığı yerdən davam etdirək.
İllər sonra sevdiyim insanın gözlərinə baxdım. Sevgi ilə dolu gözlərinin səmimiliyinə inanmaq istəsəm də, yaşadıqlarım mənə dərs olmuşdu. Bir daha peşmançılıq hissi keçirməmək üçün bir daha insanların səmimiyyətinə inanmayacağıma and içmişdim.
İstehza ilə güldüm:
─Qaldığı yerdən? Mənə boş ümidlər verib xoşbəxt gələcəyi vəd etdiyin, yoxsa sonuncu görüşdə bütün həqiqətləri etiraf etdiyin yerdən?
─Bir-birimizin əlini buraxmayacağımız, ömrümüzün sonuna qədər bərabər olmağa and içdiyimiz yerdən. Mən sənə verdiyim vədi unutmadım. Səni hələ də sevirəm. Bilirəm ki, sən də məni sevirsən. Bir-birimizi incitməyin mənası yoxdur.
─Bu mümkün deyil!
Əlimdən tutdu, ovcunda sıxdı:
─Niyə, axı, başımın bəlası? Öz əlimizdə deyilmi? Xoşbəxt olmağa gecikmişik, illərin ayrılığından sonra yenidən səadətimizə qovuşmaq haqqımızdır.
Raufun səsindəki səmimiyyətə illər əvvəl olduğu kimi inanmaq istədim yenidən. İllərlə eşitmək istədiyim sözləri həsrətinə dözə bilmədiyim insanın dilindən eşidirdim. Ayağa qalxmaq, boynuna sarılmaq, səsim yetəcək qədər hündürdən onu sevdiyimi söyləmək istəyirdim. Bir anlıq xəyal belə qurmuşdum ki…
Telefon zəngi. Raufa zəng gəlirdi. Masanın üstündəki telefonun ekranına görüşdüyüm həmin qızla boynunu qucaqlayan özü kimi gözəl balaca bir qız uşağının rəsmi və “Günəşim” adı çıxdı. Diqqətlə üzünə baxır, zəngə cavab verib-verməyəcəyini bilmək istəyirdim.
Rauf üzr istəyib masadan qalxmadan, nəzərlərini üzümdən ayırmadan, gözlərimin içinə baxıb gülümsəyərək zəngə cavab verdi:
─Ay caan!… Bir az işlərim var, yubanacam, məni gözləməyin… İşlərimi yoluna qoyub gələcəm… Yox, canım, narahat olma, hər şey yaxşıdır… Nə? Nə deyir? Dəstəyi ver ona görüm… Mələyim mənim! Caaaan! Dilinə qurban!.. Nə alım? Yaxşı, gözəl qızım, gələndə alacam.
Heç vaxt onu belə xoşbəxt görməmişdim. Qızcığazın ətrafa yayılan səsi üzündəki bütün ciddiliyi, gərginliyi aradan qaldırdı, parlayan gözlərində sevinc əks olundu. Hətta səsi belə dəyişdi.
Bir daha özümü alçalmış, təhqir olunmuş hiss edirdim. Bir az əvvəl mənə sevgisini etiraf edən insan mənimlə üzbəüz oturub qarşı tərəflə necə bu qədər sərbəst və rahat danışa, xoşluq edə bilirdi?! Həyasızlığın son həddi idi! Raufun gözlərimin içinə baxaraq utanmadan, çəkinmədən söylədiyi yalanları daha artıq dinləmək istəməyib ayağa qalxdım. Bura gəlib oturduğuma, onu dinlədiyimə, az qala səmimiyyətinə inanıb həyata yenidən başlamaq üçün hər ikimizə şans vermək istəyimə peşman oldum yenidən. Nə yaxşı ki bu zəng vaxtında gəldi! Gözlərim açıldı. Allahıma qurban olum, həmişə zamanında məni agah edir.
Təhqir olunmuş hisslərim yenidən tüğyan etdi. “Başımın bəlası” adlandırdığı qızın xoşbəxt olmağa haqqı yox idi. Bu haqq “Günəşim”kimi adını qeyd etdiyi həmin qadının, xoşbəxt həyat yoldaşı və xoşbəxt ananın haqqı idi, mənim yox! Bir qadının səadətini, bir mələküzlü körpənin ata sevgisini oğurlaya bilməzdim!
Hisslərimə, göz yaşlarıma hakim olmalı idim. Çantamı əlimə alıb bir neçə addım atmışdım ki, qarşıma keçdi. Çantamı əlimdən alıb oturacağın üstünə atdı. Qolumdan yapışıb geri çəkdi məni. Başını tərpətməklə narazı olduğunu və mənə keçib oturmağı işarə etdi. Qolumu buraxmadan tələsik söhbəti bitirməyə çalışdı:
─Yaxşı, canım, dovşan da alacam, barni də… Ananı incitmə, sözünə qulaq as! Get yat! Yat ki tez böyüyəsən… Mən də öpdüm, mələyim.
Çiyinlərimdən tutub:
─Hara gedirsən?
Var gücümlə əlini itələyib:
─Getməli olduğum yerə,–deyə cavab verdim.
Rauf gözlərimin içinə baxaraq səsini yüksəltdi:
─Heç yerə getmirsən! Keç, otur! Söhbətimiz bitməyib hələ!
Mənə təzyiq göstərən, masaya oturtmağa məcbur edən insana nifrət edirdim artıq. Təəssüf hissi ilə başımı buladım:
─Görürəm, heç dəyişilməmisən! Elə həmin Raufsan! Əksinə, daha üzlü, daha həyasız olmusan! Sən necə insansan?!
Əsəbi halda bir qədər də səsini yüksəltdi:
─Afət! Bəlkə susub mənə də danışmağa imkan verəsən!
Hər kəsi unudub qeyri-ixtiyari mən də səsimi yüksəltdim:
─Nə deyəcəksən? Deyiləcək söz qaldı ki?!
Biləyimdən tutub məni saxlamağa çalışırdı:
─Bəlkə sənin mənə deyəcək heç bir sözün yoxdur, amma mənim sənə deyiləcək çox sözüm var…
─Yox! Sənin söz deməyə belə haqqın yoxdur! Narahat olma, mən hər şeyi çox gözəl anladım. Axşam-axşam bu sevgi etirafları ilə nə əldə etməyi düşünürdün? Məni nə hesab edirsən?! Yanlış tanımısan məni! Sənin düşündüyün biri deyiləm! Ayıb olsun sənə!
Əsəbi halda əlinin içini alnına vurdu:
─İlahi! Bir anın içində sən nələr-nələr düşündün! Səncə, mən sənin barəndə elə düşünə bilərəm? Söhbət mənim sevdiyim qızdan gedir e. Görürəm, sən də məni yanlış tanımısan!
─Nə qədər utanmaz, şərəfsiz birisən sən! Heyf, çox heyf! Necə vardın, elə də qalmısan! İnsanlara, qadınlara dəyər verməyi heç vaxt öyrənmədin!
Rauf bir az da əsəbləşdi:
─Cəfəngiyyat danışma! Sözlərinə, ifadələrinə diqqət et! Təhqirlərini xanımlığına və sənə olan sevgimə keçirəm bu dəfə. Amma… unutma, səbrimin də bir həddi var!
─Sən daha betərlərinə layiqsən!
Daha da hiddətləndi:
─Afət!!!
─Nə yaxşı ki bu zəng gəldi! Öz gözlərimlə görüb, öz qulaqlarımla eşitdim hər şeyi! Mən bir yana, səni sevən, inanan qadına hörmət etmirsən, heç olmasa, o gülüzlü körpəndən utan!
Çöhrəsindəki gərgin ifadə birdən yox oldu. Həmişə olduğu kimi sevgi dolu baxışları ilə gözlərimin içinə baxaraq gülümsədi. Gözlədiyimin əksinə olaraq, sözlərim onda tamamilə fərqli duyğular oyatmışdı. Son kəlmələrimlə ona təsir edəcəyimi, bəlkə içindəki vicdan hissini oyadacağımı düşünsəm də, sözlərim təsirsiz qalmışdı. Gülə -gülə soruşdu:
─Öz gözlərinlə, öz qulaqlarınla nəyi görüb, nəyi eşitdin, maraqlıdır…
Üzündəki təbəssümü daha da məni qıcıqlandırır, hövsələdən çıxarırdı. Əsəblərimə hakim deyildim:
─Öz əməllərindən xəcalət çəkmək əvəzinə, hələ bir gülürsən də?!
Çiyinlərimi qucaqlayıb saçlarıma toxundu. Səsində yumşaqlıq hiss olundu:
─Həmişəki kimi yanlış düşüncələr, yanlış qərarlar! Yanlış nəticələr çıxarmağa tələsirsən ömür boyu. –Səsini bir qədər yüksəltsə də, indi bu səsdə mülayimlik, nəvaziş, bir az da məzəmmət duyulurdu, –Sən nə vaxt səbrli olmağı, qarşı tərəfi dinləməyi öyrənəcəksən?!
Əsəbimdən, həyəcandan bütün bədənim əsirdi:
─Toxunma mənə , əclaf!
Əlim havada qaldı. Rauf biləyimdən sıxıb başını yellədi:
─Bir daha buna cəsarət etmə! Xanımlığına hörmət edib keçirəm.
─Yoxsa, nə?
─Heç vaxt heç bir qadına əl qaldırmamışam, sevdiyim insana qarşı heç etmərəm! Amma… heç kəs məni kobud olmağa da vadar etməsin.
Qarşımdakı zabitin əsəbləşib hövsələdən çıxdığını gördükcə, bilərəkdən-bilməyərəkdən onu daha da qıcıqlandırdım öz sözlərimlə:
─Səndən hər şey gözləmək olar!
─Dogru dedin!–deyib qəfil belimi qucaqlayıb məni özünə sıxdı, gözləmədiyim halda dodaqlarımdan öpdü.
Nə qədər dartınsam da, xeyri yox idi. Güclü qollarından xilas ola bilmirdim. Qəzəbli pələng kimi onu parçalamağa hazır idim:
─Sənə nifrət edirəm!
Kefini pozmadan:
─Dəli kimi sevirsən! –deyib gülümsədi. –Dəyişməmisən! Həmin Afətsən! Dilin zəhər kimi acı olmasa sən əqrəb olmazsan ki! Başımın bəlası, etiraf et ki, hələ də məni sevirsən!
Gəldiyimə peşman etmişdi məni. Əlindən xilas ola bilməyəcəyimi anlayırdım:
─Dəlisən sən!
─Aha, dərdindən dəliyəm. Əminəm ki, bu öpüşdən sonra daha heç vaxt məni unuda bilməyəcəksən!
Nə vaxtsa ona vurduğum, yoxsa bu gün vurmaq istədiyim şillənin əvəzini belə çıxmaq istəmişdi, görünür. Əsəb və qəhər məni boğurdu:
─Allah bəlanı versin!
Gülə -gülə:
─Allah bəlamı verib…Qarşıma səni çıxarıb,–dedi, –Günahlarımın cəzasısan! Həm bu dünyada, həm o biri dünyada səninlə bərabər əməllərimin cəzasını çəkməyə hazıram.
Təslim olmaq istəməyən pələng kimi ona müqavimət göstərir, açıq-aşkar çıxıb getmək istədiyimi nümayiş etdirirdim. Yenidən üzünün ifadəsi sərtləşdi. Qolumdan tutub məni masa arxasına oturmağa məcbur etdi:
─Otur!
Etiraf edim ki, üzündən oxunan ciddi və sərt ifadəni gördükcə qəlbimin dərinliklərində ondan artıq çəkinməyə başlayırdım. Daha heç nə deyə bilmədim. Qarşısında xanım olduğunu unutmuşdu, deyəsən. Sanki öz əsgəri ilə rəftar edirdi. Zabitlərin hamısı kobud olurmuş, doğru deyirlər.
Masa arxasına keçib mənimlə üzbəüz oturdu. Şəhadət barmağını qaldırdı:
─Cəmi bircə dəqiqə!Bircə dəqiqə səbrli ol və dinlə! Sonra istəsən gedərsən, səni saxlamayacam.
İradəsinə təslim oldum. Üzümdən nəzərlərini çəkmədən barmağını masanın üstündəki telefonun ekranına toxundurdu. Ekranda yenə həmin şəkil və ad göründü. Telefonun səsini açdı.
İncə bir qadın səsi eşidildi:
─Alo…
─Bayaq əlim toxundu, istəmədən çıxış verdi. Səninlə də sağollaşa bilmədim.
─Eybi yox, canım. Narahat olma.
─Leyla yatdı?
─Rauf dayım mənə dovşan alacaq deyə-deyə qucağımda mürgülədi. Elə indi çarpayısına qoydum. Danışmaq istəyirsən?
─Yox, canım, oyatma, qoy yatsın… Mən əvəzdən mələyimi öp.
─Baş üstə.
─Şəms, yoldaşın yaxındadırsa, zəhmət olmasa, telefonu ona ver…
─Gözlə… Canım, Raufdur, sənə sözü var, gör nə deyir.
Telefondan kişi səsi eşidildi.
─Alo.
─Axşamın xeyir, Ziya… Necəsən, qardaş?
─Şükür. Bir az var işdən gəlmişəm.
─Tapşırdığını almışam, maşındadır.
─Çox sağ ol, Rauf! Neynirsən? Haradasan indi? Dur, gəl bizə. Şəms də, Leyla da bütün günü yolunu gözləyib.
─Yox, qardaş, indi gələ bilmərəm. Bir az işlərim var, yubanacam. Evə gedəndə yolüstü sizə dəyib verərəm.
─Şəmsə gələcəcəyini demisən, o da sənin üçün aşa, şirniyyata qədər hazırlayıb. Gəlməsən, bax, inciyəcək.
─Şəmsin hazırladığı plovdan, şirniyyatdan imtina etməzdim, amma tək deyiləm… Üzrlü bilsin.
─Hm… Şəms deyir tanışını da götürüb gəlsin.
─İnşallah, gələn dəfə.
─Yaxşı, qardaş. Allah işlərini avand etsin. Nə? Nə vəziyyət? Şəms soruşur ki, vəziyyət necədir?
Rauf üzümə baxıb gülümsədi:
─Gələrəm, söhbət edərik.
─Yaxşı.
─Oldu, qardaş. Sağol.
Araya sükut çökdü. Susurdum. Nə deyəcəyimi bilmirdim. Nə qədər çox düşünürdümsə, bir o qədər fikirlərim qarışırdı. Heç bir söz demədən gözlərimin içinə baxaraq soyumuş qəhvədən bir neçə qurtum içdi.
─Niyə susdun? Tələsik nəticələr çıxarmağına səbəb öz gözlərinlə görüb, qulaqlarınla eşitməyin deyildimi? Bəs indi, gözlərin, qulaqların çıxardığın yanlış nəticələri necə təkzib edəcək?
─…
Araya çökmüş sükutu yenə də özü pozdu:
─Mən evli deyiləm. Heç vaxt da evli olmadım. Yeddi ildir ki, subay zabit həyatı yaşamağa davam edirəm.
Nəzərlərim masanın üstündəki telefonun ekranında ilişib qalmışdı. Öz-özümə:
─“Bəlkə yanılıram, bəlkə bu başqa qızdır, o deyil,”–düşünürdüm. Gözəlliyinə həsəd duyduğum, Raufa qısqandığım qızın üzünü hələ də xatırlayırdım. O idi, özü idi. Telefonun ekranında da, anasının mənə göstərdiyi şəkildə də eyni qız idi –universitetin bufetində mənimlə üzbəüz oturub söhbət edən həmin qız…
Rauf sanki fikirlərimi oxuyurdu:
─Bilirəm nə düşünürsən, –deyib telefonu əlinə aldı. Günəş adlandırdığı həmin qızın yoldaşı və qızı ilə olan başqa bir şəklini ekran boyu böyüdüb mənə uzatdı, –Özüdür. Şəmsdir. Mənim uğruna canımı belə verməyə hazır olduğum həmin qızdır. Uşaqlıqdan hamı onu əzizləyib “Günəş” çağırır. Bu isə onun həyat yoldaşı Ziyadır. Bu da onların qızı –mənim beş yaşlı mələyim Leyla…
Raufun səmimiliyin qarşısında deməyə söz tapmırdım.
─Bu illər ərzində düşünməyə, baş verənləri dəfələrlə təhlil etməyə o qədər zamanım olub ki… Əslində sənin hisslərini də gözəl anlayıram. Sən doğru hesab etdiyini etdin. Özünə hörmət edən hər bir vicdanlı qız məhz sənin kimi hərəkət edərdi… Amma… Sən, axı, məni az-çox tanıyırdın! Qəlbin səni sevdiyimi, sənə yalan demədiyimi hiss etməli idi! Səmimiyyətimə inanmalı idin. Məni dinləyə bilərdin! Dinləmək istəmədin…
─Bir insanı tanımaq üçün bəzən bir ömür belə yetməz!
Rauf sözlərimlə razılaşmadı:
─Doğru deyil! İnsanları tanımağı bacarmayanların uydurmasıdır! Mən sənə inandığım qədər, mənə inana, güvənə bilərdin. Ayrılmağımızın səbəbkarı sən oldun! Tərsliyin, inadkarlığın oldu. Mənə güvənməməyin oldu.
─Mən biləndə ki…
─Hər şeydən xəbərim var. Anamla görüşdüyünüzdən, aranızdakı söhbətdən xəbərim olmamışdı. Mənə hər şeyi Şəms danışdı. Sonra da anam etiraf etdi.
Yenidən araya sükut çökdü.
Dalğın görünürdü. Arabir üzümə gülümsəyir, sonra yenə fikrə gedirdi. Raufun diqqəti məndə, mənim isə diqqətim pəncərədən üzüaşağı süzülən yağış damcılarında idi.
─Sən çıxıb getdikdən sonra səni unutmağa çalışdım. Qarşıma çıxan hər kəsdə səni görürdüm. Anladım ki, səndən başqa heç kəsdə öz xoşbəxtliyimi tapa bilməyəcəm. Bəlkə bir gün qarşıma yenidən çıxarsan deyə, dəfələrlə dəniz kənarına endim. Səni görmək ümidi ilə səhər-axşam İçəri şəhərdə tək-tənha nə qədər gəzib dolandım. Öz istəyimlə təyinatımı alıb Bakıdan getdim. Geri qayıtdığım gün yenə də ayaqlarım məni çəkib dəniz kənarına gətirdi. Səni görmək ümidi ilə gəzib dolaşırdım. İçimdə bir səs səni görəcəyimi söyləyirdi mənə. Hissiyyatım məni yanıltmadı. Qarşıma çıxdın o gün. Yenicə ayaq açan körpənin əlindən tutub gəzdirirdin. Aralıdan xeyli sizi izlədim. Ailə qurduğunu, xoşbəxt bir ana olduğunu düşünüb, daha həyatında mənə yer olmadığını anlayınca üzgün halda oradan uzaqlaşdım.
─Bacımın oğludur, –sakitcə bildirdim.
Gülümsədi:
─Mən də sənin kimi yanlış nəticə çıxarmağa tələsdim.
Özlüyümdə:
─Bəs necə oldu ki, evli olmadığımı öyrəndin?–düşünüb ona sual vermək istəyirdim ki, məni qabaqladı:
─Başqa bir yerə təyinat almaq fikrində idim. Hətta ərizəmi belə yazmışdım, təkcə nazirliyə aparmaq qalırdı. Şəms zəng edib həyacanla təcili görüşmək istədiyini bildirəndə ağlımdan min fikir keçdi, Leylaya nəsə olduğunu düşündüm, tələsik özümü onlara necə çatdırdığımı belə xatırlamıram. Qapıdan içəri girən kimi Şəms elə Ziyanın yanında boynuma sarılıb, üzümdən öpdü. Sevincək “Afət ailəli deyil. Həyatında heç kəs yoxdur. Tanış birindən barəsində hər şeyi dəqiq öyrənmişəm. Bu dəfə də şansını əlindən qaçırsan, daha bəxtinə küs!” dedi. –Güldü. –Şəms mənim mələyimdir! Günəşimdir! Onun qədər məni anlayan, mənə dəstək olan ikinci bir insan yoxdur! O qızın etdiyini bəlkə heç kəs etməzdi ki, o, etdi. O, olmasaydı, bu gün səninlə belə üzbəüz otura bilməyəcəkdik. Başqa biri olsa, qəlbində mənə qarşı kin saxlardı.
─…
Qısa bir zaman ərzində Rauf fikrindən, ürəyindən keçənlərin hamısını bölüşmək istəyirdi sanki:
─Şəhərdə olmadığım həmin ərəfədə anamgilin onlara elçi getdiyinə, razılığım olmadan barmağına üzük taxdıqlarına görə qızın qarşısında özümü günahkar bilirdim. Vicdan əzabı çəkirdim. Bir qız üçün nişanın pozulmasının nə qədər ağır olduğunu, nə kimi söz-söhbətlərə səbəb ola biləcəyini bildiyim üçün, canımdan çox sevdiyim insanı üzmək istəmirdim. Elin qınağından çəkindiyim üçün, ailələrimizin yaxın olduğu üçün deyil, onun dillərə düşməsini istəmədiyim üçün heç cür söz aça, sənə olan hisslərimi etiraf edə bilmirdim. Bir də nəzərə al ki, onun atası nəinki atamın ən yaxın dostudur, həm də mənim üçün ata əvəzidir. Mənim hətta deməyə belə cəsarət etmədiyimi, Şəms etdi. Bu söhbətin nə qədər çətin və ağır olduğunu təsəvvür et. Bilirsən, o nə etdi? Öz hisslərimi, başqa birisini sevdiyimi etiraf edəndə, məni çox sakit və anlayışla qarşıladı. “Heç bir qız səni mənim əlimdən ala, məni sənin ürəyindən çıxara bilməz onsuzda!”, –deyib boynuma sarıldı. Gözləri dolmuşdu. Heç vaxt ürəyini sındırmaq istəmədiyim qızın gözündəki yaşı görüncə özüm də kövrəlmişdim. “Sən sevginə sahib çıx! Narahat olma, mən atamla danışıb hər şeyi yoluna qoyaram. Heç kəs də bu nişanın sən tərəfdən pozulduğunu bilməz. Qoy bu bizim sirrimiz olsun” –deyib məndən söz aldı ki, sevdiyim qızı yarıyolda buraxmayacam, xoşbəxt edəcəm.
Nə gizlədim, Raufu dinlədikcə, Şəms barəsində necə gözəl sözlər dediyini eşitdikcə, ona nə qədər dəyər verdiyini gördükcə, ona acığım tuturdu. Qısqanırdım… Qız öz sözlərində haqlı idi. Hətta mənə olan sevgisi belə onu Raufun qəlbindən çıxara bilməmişdi. Düşündükcə anlayırdım və özümə etiraf edirdim ki, mən heç vaxt Şəmsin fədakarlığını edə bilməzdim. Onun kimi olmağı bacarmazdım. Yəqin elə bu fərqimizə görə də, Rauf onu həmişə özünə ən yaxın biləcəkdi. Heç bir kəs, hətta mən belə Şəmsin yerini tuta bilməzdim Raufun qəlbində.
Rauf gözlərini məndən çəkmirdi. Əlimi ovcunda sıxıb dodaqlarına yaxınlaşdırdı:
─Demişdim axı, bütün yollar Romaya apardığı kimi, hara getsən, əlimdən hara qaçsan da, onsuz da gec, ya tez bir gün səni mütləq nikah masasına oturdacam. –İllər əvvəl cibində gizlətdiyi həmin üzük qabını açıb masanın üstünə qoydu, –Təklifim hələ də qüvvədədir. Qarşında oturmuş bu zabitlə bütün həyatını hərbi nizamnaməyə uyğun yaşamağa razısan? Düşünmək, fikrindən vaz keçmək üçün xeyli vaxtın olub. Nə deyirsən?
Hava sakitləşmişdi. Bayaqkı havaya bənzəmirdi heç. Narın yağan yağış da sanki bu axşam başqa idi. Dənizdən əsən xəfif yel də təlatümlər qopartmaq fikrində deyildi. Lakin noyabr soyuğu hələ də canımı üşüdürdü. Bu sakit və soyuq payız axşamının sonuncu olmayacağına, qarşıda neçə belə payız aylarını yola salıb, neçə yazı, baharı qarşılayacağımıza isə əmin idim.

EPİLOQ
Dəniz… Təlatümlü, hərdən də çox sakit, mehriban dəniz… Gözəlliyindən zövq almaq, qoxusunu içinə çəkmək, bəzən də mənim kimi birilərinin öz qəlbindəkiləri bölüşmək üçün getdiyi tək ünvan… Özündə nə əmanətlər, nə sirlər saxladı bu günə qədər. Müdrik bir qocaya bənzədirəm onu. Hər kəsi dinlər, heç kəsə sirrini verməz. Pıçıldayan ləpələri, şahə qalxan dalğaları ilə bəzən səninlə söhbət etmək istər. Onun biz insanlara deyiləcək o qədər sözləri var ki! Sadəcə onu dinləməyi bacarmaq lazımdır. Diqqətli olsan, nə demək istədiyini, şübhəsiz ki, anlaya bilərsən. Nələr görmədi, nələrə şahid olmadı o. Dünyanın, zamanın gərdişləri gözü qabağında olub keçdi.
Dəniz… Sevgisinə qovuşa bilməyən aşiqə də bənzədirəm onu. Üfiq xəttində sanki qovuşduqlarını zənn etsən də, heç vaxt qovuşmazlar. Bəlkə də, elə buna görə bütün aşiqlər ona pənah aparır. Axı, o da tənhadır. Gündüzlər necə olsa, vaxtı keçir. Bəzən birilərini müşahidə edir, birilərini dinləyir, başqa birisinə pıçıldayaraq nəsə demək istəyir, arada da yaşlı insanlar kimi bir neçə saniyəliyə mürgü də vura bilir. Gecələr isə, insanların əl-ayağı dənizkənarından yığışdıqdan sonra heç vaxt qovuşa bilməyəcəyi Səmanı səslər, gah öz sevgisindən söz salar, gah da yorğun –yorğun şikayətlənər.

Fəsildən asılı olmayaraq, hər gün dəniz kənarında gəzişmək adət halını aldığından yolumu mütləq burdan salardım. Seyrinə dalar, səsini dinlərdim. İçimə çəkdiyim ətri, qoxusu ruhuma təravət, təzəlik bəxş edərdi.
─Dəniz! –deyə həyəcanla çığırdım.
Dəniz kimi mavi gözləri, günəş kimi qızılı saçları olan, hər dəfə əlimdən dartınıb qaçan bu dəcəl və şıltaq qız mənim Dənizimdir. Tanışlığımıza səbəb, sevgimizə şahid olan dənizimizin şərəfinə onu belə adlandırmışıq. Axı, bir ömür sevəcəyim insanla görüşməyimə səbəb o idi. Sevgimizin, yaşadığımız acıların şahidi olduğu kimi, xoş günlərimizin də şahidi edə bilmişdik onu.
Bir zamanlar tənhalığımı bölüşdüyüm, sirlərimə ortaq etdiyim dənizdən öz əmanətlərimi geri almışdım. İllərlə arxasıyca göz yaşı axıtdığım həmin zabit bir daha heç vaxt əlimi buraxmayacağına əmin olduğum həyat yoldaşım idi artıq. Xoşbəxt ailəmiz, dəniz kimi mavi gözlü Dəniz qızımız vardı. Bir neçə aydan sonra doğulacaq körpəmizə də ad seçmişdim. Raufa hələ deməsəm də, doğulacaq qızımın adını xoşbəxtliyimizə səbəbkar olan Günəşimizin şərəfinə Şəms qoymağı düşünürdüm.
Bəli, bəli, bir zamanlar gözəlliyinə həsəd apardığım, Raufa qısqandığım həmin qız, indi mənim –ömründə heç bir rəfiqəsi olmayan Afətin ən yaxın rəfiqəsi idi. Bütün sirlərimi onunla bölüşür, hər işdə onunla məsləhətləşirdim. Raufun məndən daha çox dəyər verib, qəlbində ona xüsusi yer ayırdığını düşünüb, sevgisini məndən oğurlayacağını zənn etdiyim qız, indi qəlbimdə özünə elə yer etmişdi ki, Rauf özü də mehribançılığımızı qısqanmağa başlamışdı.
Rauf haqqında bilmədiyim çox həqiqətləri Şəms mənə danışdı. Anası ilə görüşməyimizi də, ölkəni tərk edəcəyimi də Raufa Şəms xəbər veribmiş. Arxamca aeroporta gəlib məni dayandırmaq, yarı yoldan qaytarmaq üçün hərbi hissəni iznsiz tərk edən zabitin məsuliyyətə cəlb olunmasına onun qədər həyəcan keçirən, üzülən, göz yaşı axıdan ikinci insan olmamışdı bəlkə. Raufu məsuliyyətə cəlb edilməkdən, az qala həbsxanaya düşməkdən xilas edən də elə Şəmsin atası olmuşdu.
Raufla ailəsi arasında uzun illər davam edən gərgin, incik münasibətlərə də son qoya bilmişdim. Atası məni doğma qızı kimi sevir, övladlarından ayırmırdı. Anasına gəldikdə isə, evdə onun qədər qayğıma qalan, nazımı çəkən yox idi. Onun timsalında bir ana qazanmışdım özümə. Valideynlərimin yoxluğunu heç vaxt hiss etdirməzdilər mənə. Rauf işdən gec gələndə, ya da aramızda kiçik söz-söhbət olanda oğlunu tənbeh edər, həmişə də mənim tərəfimi saxlardı. Məni hər zaman himayə edən, qoruyan nənəmi də Dənizimin nənəsində tapa bilmişdim.
Anam demişkən, təyyarədə bir tayını itirdiyimi zənn etdiyim həmin sırğaları anamdan, nənəmdən bir xatirə kimi saxlayıram, qulağımdan çıxarmıram. Sən demə, qapı ağzında vidalaşarkən, sırğa qulağımdan açılıb anamın çiyninə saldığı şalına ilişibmiş. Təhsil aldığım müddət ərzində anam hər dəfə mənim üçün darıxanda onu ovcuna alar, sanki məni əzizləyirmiş kimi əzizlərdi. Mənim üçün son dərəcə dəyərli olan bu sırğaları mən də on səkkiz yaşı tamam olanda qızım Dənizə hədiyyə edəcəm.
─Ana! Bax! –Qızım əlində tutduğu zanbaqla qarşıma qaçdı.–Gör, nə gözəldir!
─Hə, canım, gözəldir. Sənin kimi gözəldir, –deyib qızımın mənə uzatdığı çəhrayı zanbağı əlindən alıb üzündən öpdüm.
─Atamın əlində yenə zanbaq var, –deyə qızım yenidən əlimdən dartınıb bir qədər aralıda dayanmış atasına tərəf qaçdı.
Rauf boynuna sarılan qızımızı qucağına alıb mənə yaxınlaşdı. Əlindəki zanbaq dəstəsini mənə uzadıb çiyinlərimi qucaqladı. Ata-balanın üzümə toxunan isti nəfəsi, əllərinin hərarəti, yanaqlarımdakı öpüşləri bir qadının, bir ananın xoşbəxtliyinin ifadə olunmayacaq sözsüz kəlmələri idi.
Hə, bir də sevgimizin şahidinə, elçisinə çevrilən bu zanbaqlar…

SON
İLAHƏ İMANOVA
BAKI, 30 aprel -27 may, 2017 –ci il

On gündən çox olardı ki, qarşıdakı binanın beşinci mətəbəsində- üzbəüz mənzildə qəribə hadisələr baş verirdi. Hər gün eyni saatda baş verən bu hadisə getdikcə onun marağını daha çox cəlb edirdi. Axşam saat on bir olan kimi pəncərədə bir qadın rəqs etməyə başlayır və bu oyun düz bir saat çəkirdi. Binalar bir- birinə çox yaxın olduğundan bu hadisəni aydınca görmək olurdu. Iki binanın arasından sadəcə bir yol keçirdi. Qaranlıq şəhərin üzərinə çökən kimi, evə tələsirdi. Bu rəqsin nə qədər davam edəcəyini bilmirdi, lakin bu hadisə indi onun həyatının ayrılmaz bir parçasına çevrilmişdi.
Ürək həkimi olan Vidadi otuz beş yaşında , subay bir kişiydi. Demək olar ki, bu günə qədər həyatında heç bir qadın olmamışdı. Daha doğrusu qadınlara ayıracaq zamanı yoxdu. Öncə təhsil, sonra işləmək və başarılı olmaq onu bəzi şeylərdən məhrum etmişdi. Ölkədə kifayət qədər tanınan, qazanan bir həkim olmasına baxmayaraq, son zamanlar içində bir boşluq hiss etmişdi. Elə qarşı binanın pəncərəsindəki qadın da bu zamanlarda rəqs etməyə başlamışdı. Gecə olanda beyninə suallar hücum edir, bu qəribə hadisəni anlmağa çalışrdı. Bu küçəyə bir ay olardı köçəli, ona görə də heç kimi tanımırdı. Ilk iyrimi gündə hər şey qaydasında idi, heç o pəncərəyə fikir də verəməmişdi. Lakin on gün bundan öncə pəncərədə siqaret çəkərkən bir qadının qəribə hərəkətlər elədiyini gördü. Ilk öncə nə baş verdiyini anlamadı, ancaq aradan xeyli vaxt keçəndən sonra qadının rəqs etdiyini anladı. Bu gün düz on gün olurdu. On gündür ki, hər gecə rəqs edən qadın onun ağlını əmməlicə başından almışdı. Pəncərədən göründüyü qədər qadın gəncdi. Onun bədən cizgiləri belə düşünməyə əsas verdirdi.
Bu gün on birinci gündür. Daha səbr edə bilmir. Bir az da gözləsə həqiqətən ağlını itirəcək. Nə olur, qoy olsu- deyə düşünür. Bu gecə saat on birə yaxınlaşanda gedib qadının qapısını döyəcəkdi. Yəqin ki, qadın onu öldürməzdi, bunun üçün. Ancaq bu rəqsin sirrini öyrənməsə öləcəkdi. Vaxt getmirdi, deyəsən, saatın əqrəblərini hansısa sehirli bir qüvvə tutub saxlayır, bu görüşü əngəlləmək istəyirdi. Yox, heç nə ona mane ola bilməyəcəkdi. Bu gecə o qadının sirrini öyrənməliydi. Vaxt gəlib düzələnə qədər düz bir paket siqaret çəkdi. Nəhayət ki, on birə on dəqiqə qalırdı. Pencəyini geyib qapıdan çıxdı. Pilləkənləri düşərkən qılçalarının titrədiyini hiss etsə də, yolundan dönmədi. Hər ehtimala qarşı əmilyyatlarda istifadə etdiyi kəsici alətlərdən birini pencəyinin cibində gizlətmişdi. Qarşıdakı binaya daxil olub, pilləkənləri yuxarı qalxarkən sadəcə ayaqları deyil, bütün bədəni əsirdi. Bu qadın əri vəya sevgilisi ilə yaşasa, onlara nə deyəcəkdi, yox tək yaşasaydı, gecə vaxtı yalnız bir qadının evinə hansı adla gedirdi. Sualları bir təhər beynindən qovub qapıya yaxınlaşdı. Sakitcə qapının zəngini sıxdı. Bir neçə dəqiqə gözləməli oldu. Bu dəqiqələrin necə keçdiyini sözlərlə demək çox çətindi. Ürəyi elə döyünürdü ki, bir an damarlarındakı qadının burnundan, qulaqlarından axacağından qorxdu. Ürək həkimi indi öz ürəyinə nəzarət edə bilmirdi. Və nəhayət ki, ayaq səslərini eşitməyə başladı. Bir neçə saniyə sonra isə qapı açıldı. Qapını açan gənc, gözəl bir qadındı. Əynində qırmızı gecə köynəyi, dodaqlarında qırmızı boya. Bəli, qadın rəqsə hazırlanırdı. Qızın üzündə, bədənində ehtirasın bütün rənglərini görmək olardı. Lakin nə qədər baxsa da, onun gözlərində bir damcı da sevgi görə bilmədi. Qadın qapını açdıqdan sonra heç nə demədən içəri keçdi. Qapı açıq olduğuna görə onu izləməli, o, da qadının ardınca içəri keçməli idi. Bir an tərəddüt etsə də, daha geri dönmək olmazdı. Onun üçün içəri keçdi. Evdə işıqlar söndürülüb, şamlar yandırılmışdı. Yəqin ki, qadın tək yaşayırdı, çünki ətrafda heç kimi görmədi. Saat on bir oldu, bunu saatın zəngi bildirdi. Bu zaman qəribə bir müsiqi səsləndi və qadın içəri otaqdan gəlib, düz onun qarşısında rəqs etməyə başladı. Pəncərənin önündə deyil də, onun qarşısında oynadığına görə, deməli bu rəqs onun üçün, onun diqqətini çəkmək üçündü. Indi ürəyindəki qorxu daha da şiddətlənmişdi. Başına nələrin gələcəyini bilmirdi. Qadın isə öz dünyasında rəqs edir, bu rəqslə onu ehtirasa, atəşə dəvət edirdi. Nədənsə vaxt indi çox sürətlə gedir, onu həyacanlandırırdı. Masanın üzərində qırmızı şərab, bir ədəd də piyalə vardı. Bu şərab kimin üçündü? …. ancaq indi bunu düşünəcək zaman deyildi. Içməsə həyacandan yıxılacaqdı. Heç nə düşünmədən şərabdan süzdü. Qırmızı şərabı dodaqlarına yaxınlaşdırarkən, qarşısında qırmızı gecə paltarında, dodağında qırmızı boya olan qadın rəqs edirdi. Belə bir anda bütün bunlar təsadüf ola bilərdimi, görəsən… ürəyinin döyüntüsü isə dayanmırdı. Saatın əqrəbləri in iki yazılan yerə yaxınlaşmaqdaydı. Bir az sonra rəqs bitəcək və nəyisə baş verəcəkdi. Ancaq nə olacağını bilmirdi. Şərabı nə zaman bitirdiyini bilmədi. Bircə sonuncu dəfə piyalə əlindən yerə düşdü- düz qadının ayaqları altında və çilik- çilik oldu. Şüşə parçaları qadının yalın ayaqlarını yaralasa da, rəqs etməyə davam edirdi. Indi qırmızıların sayı artmışdı, ancaq bu dəfəki, qırmızın adı qandı. Bir ayağa qalxıb buradan qaçmaq istədi, lakin qılçalarında onu apparacaq güc qalmamışdı. Bir az şərabın sərxoşluğu, bir az da qorxu…. məcbur olub bu işin sonunu gözləməliydi. Bir neçə dəqiqə qalırdı vaxtın bitməsinə. Sonlara doğru qadının ehtirası daha da artmışdı. Sanki bu dünyada deyildi, haradasa buludların üzərində uçur, buludlardan adlayıb ulduzlara çatmaq istəyirdi. Nəhayət birdən müsiqi dayandı. Rəqs bitmişdi. Oyun sona çatan kimi qadın yerə yıxıldı. Nə baş verdiyini anlaya bilmirdi, görəsən, bu mənzərə hər gecəmi, baş verirdi. Qadın xalçanın üzərində huşsuz halda dayanmış, ayağından isə qan axırdı. Huşunu itirməsinə bu balaca yara səbəb ola bilməzdi. Həm yara balacaydı, həm də bir neçə dəqiqə olardı, ayağı yaralanmışdı. Birdən ürəyinin döyüntüsü dayandı və o, yerində qalxa bildi. Indi qadına yardım etmək lazımdı. Tez qadını qucağına alıb, divanın üzərinə yatırdı. Yarasını təmizləmək lazmıdır- deyə düşündü. Bu zaman otağa, evə göz gəzdirməli oldu. Ətrafda qəribə heç nə yoxuydu. Ilk öncə lampanı yanırdı. Şam ışığı otaqda qorxulu hava yaradırdı. Lampa yandı, otaq işıqlandı. Indi ürəyi normal döyünürdü. Qadının dodaqlarına, bədəninə baxdı. Qırmızı rəng bir qadın dodaqlarına, bir də qürub vaxtı günəşə bu qədər gözəl yaraşa bilərdi. Indi filosofluq etmək lazım deyildi. Tez qadının ayağında olan yaraları təmizləməyə başladı. Bir yandan yaranı təmizləyir, digər tərəfdən də qızın bədəninə baxırdı. Bu indiyə qədər gördüyü, tanıdığı qadınların ən gözəli idi. Qadının ayaqlarında belə qəribə bir gözəllik vardı. Indi o, yavaş- yavaş gözlərini açmaq istəyirdi, lakin yorğunluq buna imkan vermirdi. Yaranı təmizlədikdən sonra qadını qucağına alıb, otağına apardı və yerinə yatırdı. Bəli, qadın gözəl bir şəkildə yuxuya getmişdi. Bu yuxunu günəş batarkən dağların gözəlliyinə bənzətdi. Bir qədər də onu izlədikdən sonra otaqdan çıxdı. Burada- yad bir qadının evində çox qalmaq olmazdı. Onun üçün də evinə gəldi, yatağına uzandı. Beynindəki suallardan heç birinə cavab tapa bilməmişdi. Ancaq, heç olmasa qadını tanımışdı, onun gözəlliyini gözləri ilə görmüşdü. Bu düşüncələrlə haçan yuxuya getdiyini bilmədi….
Sabah yuxudan ayılıb, işə getdi. Bütün gün eyni hadisələr təkrarlandı- eyni işlər, müxtəlif xəstələr. Ağlı isə evdə- pəncərənin qarşısında qalmışdı. Bir təhər iş gününü başa vurub evə gəldi. Saatın on bir olmasını böyük həyacanla gözləyirdi. Görəsən, yenə qadın pəncərənin qarşısında rəqs edəcəkmi… gözləməkdən dəli olacağından qorxurdu, vaxt isə keçmək bilmirdi. Siqaretin birini söndürüb, digərini yandırırdı. Bir an da yerində dayana bilmirdi. Nə qədər çətin olsa da, saat on bir olmuşdu, nəhayət ki… tez pəncərənin qarşısına keçib gözləməyə başladı. Ancaq nə otaqdan işıq gəlir, nə də qadın rəqs edirdi. Bir saat beləcə keçdi. Ürəyi yenidən dəhşətlə döyünməyə başladı. Tez evdən çıxıb, qaça- qaça qarşıdakı mənzilə gəldi. Qapının zəngini nə qədər sıxsa da, qapı açılmadı. Bu zaman qonşu mənzilin qapısı açıldı. Yaşlı qadının dediyinə görə burada bir ildən çox olardı ki, heç kim yaşamırdı. Onları daha anlmağa çalışmırdı, sakitcə küçəyə çıxdı. Uzun zaman gəzib dolaşdı, bu olanları anlamağa çalışırdı. Dünən gecə nələr baş vermişdi, yoxsa bütün bu olanlar düşüncələrinin ona bir oyunu idimi…
Aradan aylar keçməsinə baxmayaraq olanları unuda bilmirdi. Ancaq bir şeyi dəqiq bilmirdi ki, unutmadığı o gecə olanlar, yoxsa qadının özü idi. Bu zaman qapı döyüldü və praktika üçün gələn bir qrup tələbə otağa daxil oldu. Gələn qızların içində bir nəfər o qadına çox bənzəyirdi. Sadəcə dodaqlarında boya , əynində isə gecəlik yoxdu… özünü ələ alıb, tələbələri mehribanlıqla qarşıladı. Indi keçmişi, yaşadıqlarını xatırlamağın bir mənası yoxdur. – bəzən elə şeylər olur ki, onu ağılla heç vaxt izah etmək olmur- deyə, keçirdi içindən. Gözlərini isə qızdan çəkə bilmirdi..

( Emil Rasimoğlunun doğum günü üçün…)

Dəniz torpağa söykənib,
Sabahlarımız küləyə…
Kül olmağı bacarırsan gözlərində
Çək gözlərini yaxınlardan,
Çətin günlərin adı “dostluq” qalsın.
Sevgisiz…
Qürbət bir gəmidir, yelkənsiz…
Çək gözlərini uzaqlardan,
Barmaqların yazıda dara çəkilsin,
Sevinsin bunlar, sevinsin onlar…
Bir daha süfrəyə yaxınlaş
Böl iki yerə çörəyimizi,
Elə gülüşlərimizi də…
De ki, bəsimdir,
Şeir şəhərində bir yıxıq damım olsa,
Bir udum sözüm olsa…
biz xoşbəxtlər küçəsindəyik,
kölgəmizdən başqa yıxılmır qamətimiz.
Qısalsa da qəddimiz,
yalın ayaq qaçırıq sabahlara…

Ümid Nəccari

*
(Emil Rasimoğlunun doğum gününə…)

Evləri özündən balaca adam,
Ürəyin Tanrının ovcuna sığmaz…
Sən min il, milyon il yol gəlirmişsən,
Düşüncən yer adlı xurcuna sığmaz.

Sözlərin dilində tüstünə düşər,
Ulduzlar içində sürgünə düşər…
Başın buludların üstünə düşər,
Ayağın dünyanın ucuna sığmaz.

Gör nələr söylədin, a bəxt yiyəsi,
Düşdün misra-misra şeirə əsir…
Bəlkə də sözün də qalacaq kəsir,
Bu yolda bir ömür xərcinə sığmaz.

Nurlan Vaqifoğlu

P.S: Vurğulayaq ki, dünən ( 27 iyun ) AYB-nin üzvü, gənc şair Emil Rasimoğlunun doğum günü idi.

YAZMAQ ARZUSU

Eldən soraq gəldi, sevin, ey nəğməm,
Sevincin, şadlığın bir bulaq olsun.
Azadlıq eşqilə gülsün bu aləm,
Arada nə həsrət, nə fəraq olsun.

Gülün, ey yazısız qalan varaqlar!
Bəyaz sinənizdə yollar görünsün.
Sizi nəfəsilə oxşasın bahar,
O ağ qanadınız şeirə bölünsün.

Gül sən də ey qələm, sakit durma heç,
Qəlbimin atəşi axsın qəlbinə.
Sənət yollarından cəsarətlə keç,
Elin sınağından çıxaq biz yenə.

Sevin, sən də sevin, ey yazı masam!
Qoymaram tənhalıq sıxa qəlbini.
Yaxın dostum kimi səni anmasam
Vəfasız tanıyar bu ellər məni.

Çoxdandır başımı qoyub sinənə
Şirin xəyallara dalmamışdım heç.
Arzumu, sözümü bildirib sənə
Səninlə sübhədək qalmamışdım heç.

Gözəldir baş-başa verib axşamı
Ülkər doğanadək nəğmə deməyim.
Alışıb söndükcə göylərin şamı
Bir şeir eşqilə yana ürəyim…

1958

SORUŞ

Mənim kimliyimi, mənim adımı
Vətənimdən soruş, elimdən soruş.
Bu coşğun, bu qaynar ehsasatımı
O dağlardan enən selimdən soruş.

Xəzan da görmüşəm, çiçəkli yaz da,
Nəğmə tək dolandım dildə, ağızda,
Solub getməmişəm qarda, ayazda,
Məni təzə açan gülümdən soruş.

Coşdum dəniz kimi, çağladım su tək,
Könüldə yaşaram bir saf duyğu tək,
Məni, zəfərlərlə ötüb gələcək
Günümdən, ayımdan, ilimdən soruş.

Nə vaxt bizim elə səfər eyləsən,
İnama desələr daha yoxam mən,
Məni bahar kimi təravətli, şən,
Qılınc tək kəsərli dilimdən soruş.

1964

QƏRƏNFİL

Nə tez oyanmısan qış yuxusundan,
Hələ təzə gəlir bahar, qərənfil.
Gözünü gör necə ağardır sənə
Kəpəzin başından o qar, qərənfil.

Nə nərgiz çıxmışdı, nə novruzgülü,
Nə dağlar atmışdı üzündən tülü.
Şaxta yaman vurub meşəni, çölü,
Gözlə yarpaqların donar, qərənfil.

Ayağın altında sərilmiş otlar,
Başına mirvari səpir buludlar.
De, nədən titrəyib əsirsən, nə var,
Bir yerdə tutmursan qərar, qərənfil.

Qoy gəlsin özünə yazığın barı,
Gəl odlu sinəmə, gəl sığın barı.
Qızınsın köksümdə yarpağın barı
Qəlbimdə sönməyən od var, qərənfil.

Axı bu çöllərdə nəyin var, nəyin,
Ruzgarın əlində solar örpəyin,
Kim deyir, yox sənin arxan, köməyin?
Yolunu gözləyir dildar, qərənfil.

NAZNAZ

Baş qoyub torpağın isti köksünə
De kimi anırsan belə, a Naznaz.
Xəfif bir qızartı çöküb üzünə,
Sevginmi düşübdür dilə, a Naznaz?

Soruşdum ürəkdən yanandan səni,
İntizarmı salıb amandan səni.
Bəlkə ayırıblar anandan səni,
Dönüb həsrət yaşın selə, a Naznaz.

İpək ləçəyində günəşdən zərlər
O qıvrım saçını şehlər bəzərlər.
Səni nə qoxlayar, nədə üzərlər,
Deyərlər, körpəsən hələ, a Naznaz
.
Fəqət yaşın çoxdur, boyun balaca,
Darıxdın vüsaldan soraq alınca.
Sənə nəğmə deyib laylay çalınca,
Ucaldı səsim də zilə, a Naznaz.

Sən heyran etsən də çoxunu, gülüm,
Mən duya bilmişəm qoxunu, gülüm.
Küləklər dağıdar yuxunu, gülüm,
Yat, axşam çökübdür çölə, a Naznaz

Uyu, körpə gülüm, dincini al bir,
Səni kəpənəklər çox incidibdir.
Elə ki, gün doğdu oyandı göy, yer,
Təzə nəğməm gələr dilə, a Naznaz.

BEHCƏTABAD XATİRƏSİ

Ulduz sayaraq gözləmişəm hər gecə yarı,
Gec gəlmədədir yar, yenə olmuş gecə yarı.
Gözlər asılı, yox nə qaraltı, nə də bir səs,
Batmış qulağım, gör nə döşürməkdədi darı.
Bir quş: “Ayığam!”- söyləyərək, gahdan

QARANLIQ GECƏLƏR

Aman Allah, yənə şeytan gəlib iman apara,
Qoruyun, qoymuyun imanuzu şeytan apara.
Mənim insanlığımın gör nə hasan yavadır,
Ki günüz quli-biyaban gəlir insan apara.
Çörək almış əlinə, ac necə taqət gətisin?
Elə bil yaz gecəsi qız gəlib oğlan apara.
Qanlı dırnaqlarılan ingilis əl qatdı bizə,
Baxısan ras da Arazdan keçir İran apara.
Qəm aşıb-daşdı daha, xəlqilə şuxluq eləməz,
Sel gərək el dağıda, ev yıxa, eyvan apara.
Xərməni saqqıza verdik, nə yaman çərçidi bu?
Hey gəlir kəndə, bizə dərd verə, dərman apara.
Bu qaranlıq gecələrdə qapımız pis döyülür,
Nə bilim, bəlkə əcəldir, dayanıb can apara.
Anama söyləyin: oğlu yıxılıb səngərdə,
“Tellərin bas yarama, qoyma məni qan apara”.
Aradan bir də bizi bölsələr ərbablarımız,
Qorxuram qoymıyalar Təbrizi Tehran apara.
Qara tufan ki, dəxi xəlqə şuluxluq eləməz,
Sel gərək el dağıda, ev yıxa, eyvan apara.
Səliqəli oğru vilayətdə çoxalmış olsa,
Şəhriyardan da gərək bir dolu divan apara.

BAYATILAR

Xəzan gəldi, gül apardı,
Bir şeyda bülbül apardı,
Yanmışdım mən, kül olmuşdum,
Yel də gəldi kül apardı.

Üzdüm əl bir nazlı yardan,
Gözəl üzlü gülüzardan.
Sevgilimtək bir cəvahir
Bir də doğmaz ruzigardan.

Yar hər yerə mənnən getdi,
Əcəl gəlcək onnan getdi.
Dayan, gəlim yola salım,
Xoş günüm də sənnən getdi.

Elim getdi, ölüm qaldı,
Alovlandım, kulüm qaldı.
Uçurdu bülbülüm bağdan,
Deyəydi bir gülüm qaldı.

Üzüyüm qaşsız qaldı,
Çəmənim quşsuz qaldı,
Ay aman, İqbal getdi,
Təbrizim başsız qaldı.

Yarı kaş görmiyəydim,
Vəsli xoş görmiyəydim,
Öləydim yardan qabaq,
Yerin boş görmiyəydim.

Şah Əlinin al quşuydu,
Hakimlərin tay-tuşuydu,
İncəsənət toy tutanda
Toybəyinin sağduşuydu.

Eylə səs, eylə münacat,
Eylə təsxiri-səmavat,
Eylə tovfiq, eylə dövran,
Bir də heyhat, bir də heyhat…

Ürəyimin həmdəmiydin,
Hər sirrimin məhrəmiydin,
Özün yara almamışkən
Hər yaranın məlhəmiydin.

Navarın kisin tutduq,
İqbalın səsin tutduq,
Navarda toy tutmamış
İqbalın yasın tutduq.

Yükümü çatdım mən də,
Qoy gedim itim mən də,
İqbaltək atam ölüb,
Qalmışam yetim mən də.

Gül budağım dolmıyaydı,
Dolurdu da solmıyaydı,
Ya bən-adəm ölmiyəydi,
Ya təkindən olmıyaydı.

Sənlə getdi xoş həyatım,
Altmış iliik xatiratım.
Sanki ağzımda dad öldü,
Zəhr olub qəndim-nabatım.

Baxdım qələm qaşına,
Yazdım qəbir daşına:
Səndən sonra kül olsun
Bu dünyanın başına.

NECƏ KEÇDİ ÖMRÜN

Bir uşaqlıqda xoş oldum, o da yer-göy qaçaraq,
Quş kimi dağlar uçub, yel kimi bağlar keçdi.
Sonra birdən qatar altında qalıb, üstümdən
Deyə bilməm nə qədər sel kimi dağlar keçdi.
Ürəyimdən xəbər alsan necə keçdi ömrüm,
Göz yaşımla yazacaq: mən günüm ağlar keçdi.

YATA BİLMƏYİRƏM

Bu gecə mən ki, yata bilməyirəm,
Başı başlara qata bilməyirəm.
Yuxusuzluq məni qatlaşdırdı,
Mən bu namərdə bata bilməyirəm.
Oğru qaldırdı qazan-qablamanı,
Kim əl atsın hacata, bilməyirəm.
Oğrunun kim yetişib ombasına
Zıxlaya bir zopa, ta bilməyirəm.
Aylıq aldıq, kim verdik getdi,
Nə yeyək, ey vay, ata, bilməyirəm.
Dədəmiz yox, kimə çəkmək baratı,
Kimi salmaq barata, bilməyirəm.
Cibdə qalmışsa da bir beş manatım,
Nə alım beş manata, bilməyirəm.
Dəli şeytan da deyir yorğanı sat,
Qışdı, yorğandı, sata bilməyirəm.
Qar deyir, gəl, kişisən, pambıq ataq,
Kişi, mən pambıq ata bilməyirəm.
Hey gəlib məndən alırlar şətəli,
Kim salıb mazı mata bilməyirəm.
Zindəganlıq xorata bir şey olub,
Nəyə lazım xorata, bilməyirəm.
Bir sümükdür ki, boğazlarda qalıb
Kim ata, ya kim uta, bilməyirəm.
Qar-yağışda bu nə qondum-köçdüm,
Niyə düşdük bu ota, bilməyirəm.
Bu kitablar azı bir at yüküdür,
Bunu kim çatsın ata, bilməyirəm.
Hey soyuqdan quruyub bəy dururam,
Kimdi yengə-muşata, bilməyirəm.
Əl ki, tutmur yazam, əl tapmaqda
Qələmə, ya davata, bilməyirəm.
Gecəmiz sübh olacaq, ya hələ var,
Baxıram hey saata bilməyirəm.
Quş uçar, amma nə dərman eləmək
Daş dəyən qol-qanata, bilməyirəm.
Ay qadaşlar, mənə bir əl yetirin,
Yüküm ağırdı, çata bilməyirəm.
Təbi-şerim dayanıb soncuq atır,
Mən də ki, soncuq ata bilməyirəm.

HƏYAT YOLDAŞIMA

Bu həyat yükünün öhdəsindən mən
Heç gələ bilməzdim sən olmasaydın.
Deyirəm, kim bilir, bəlkə bu qədər
Sevilə bilməzdim sən olmasaydın?
Eşqin möcüzələr yaratdığım,
Mən bilə bilməzdim sən olmasaydın.
Ömür kitabından dərdi, kədəri
Tək silə bilməzdim sən olmasaydın.
Yaxşı ki, sən varsan mənim yammda
Mən gülə bilməzdim sən olmasaydın,
Birgə yaşamağın gözəlliyini
Mən belə bilməzdim sən olmasaydın!

GƏLMƏ

Yazırsan “aynldım mən rəqibindən,
Gəlirəm” – yox, gəlmə, amandır, gəlmə,
Çəkdiyim əzablar qaldi arxada,
Səni unutmuşam haçandır, gəlmə!

Sən fil qüdrətini çibində gördün,
Eşqi sevgilinin cibində gördün.
Mənisə həyatın dibində gördün,
Hər kəlmən, hər sözün yalandır, gəlmə.

İstəyirsən ağla, istəyirsən gül,
Sənin məhəbbətin məhəbbət deyil.
Sadə bir gözələ vermişəm könül,
Qəlbimdə sevincim ümmandır, gəlmə!

YÜNGÜL OLMAZ

Hər kəsdə belə şirin dil olmaz,
Hər kəlməsi bir qızılgül olmaz.
Mən ki sevirəm səni ürəkdən,
Bir dərdli günüm dönüb il olmaz.
Hər kim yaşasa özüyçün ancaq,
Xoşbəxtliyə, məncə, nail olmaz.
Yansa ürəyin vətənçün, elçün,
Arzun, əməlin yamb kül olmaz.
Bir gün belə olmasa yammda
Hicran yüküm heç də yüngül olmaz.
Gülsən mənim eşqimin bağında
Gül olmasa, bağda bülbül olmaz!

SÖNMƏYİB

Sənə öz konlünü verdim, səni candan sevdim,
Sevgimə olmadı əngəl dəli hicran, sevdim.
Bağladım vəcdə gəlib hüsnünə şerimlə kitab,
Bu yolun yolçusutək dərdə dözüb çəkdim əzab.
Sənə öz qəlbimi açdım, sənə min dil tökdüm,
Eşqimə gülləri, bülbülləri şahid çəkdim.
Səni sevdimsə də, heyhat, üzümə gülmədi baxt.
Adına nəğmə qoşarkən gecə-gündüz bir vaxt,
Elə zənn etmə ki, səndən diləyirdim sədəqə,
(Eşqi dünyada, inan, istəməz heç kim sədəqə).
Duymadın qəlbimi əsla, de görüm, mən nə edim?
Niyə küsdün? Sənə bir güldən ağır sözmü dedim?
Solmadı, yox, bu məhəbbət, bu çiçək könlümdə.
Sönməyib, yox, hələ könlümdəki eşqin həvəsi.

MƏKTUB

Bir zaman qəlbimə yazdım adım
Onda bildim acı dərdin dadını.
Məni əwəlcə sevirdin, ey qız:
Mənə üz sonra çevirdin, ey qız!
Doğrusu, sadəcə bir qızdın əzəl,
Soma aldatdı səni başqa əməl.
Duymadın qəlbimi, heyhat, heyhat…
Sənə yad gəldi bu mənalı həyat.
Bəzədin üst-başım, göz-qaşım,
Bu çətin yolda itirdin başım.
Alışan eşqimi saldın ayağa,
Mənə çox güldün uzaqdan-uzağa.
İzləyib mən səni bir kölgə kimi
Etdim uğrunda fəda gəncliyimi.
Sənə xoş gəlmədiyoxsul otağım!..
Söylədin: “Bir daha dəyməz ayağım
Bu kədər, qəm dolu boş daxmana, yox!”
Hər sözün oldu mənimçün bir ox.
Hələ çox şey düşəcəkdir yadıma.
Can deyib sevmədiyin bir adama,
Bağladın könlünü – var-dövlətə sən,
Məni saldın yenidən heyrətə sən.
Var mənim, var dözümüm hər dərdə,
Məni bəzən görərək pəjmürdə
Sanma dünyadan üzülmüşdür elim,
Yamlırsan, avəfasız gözəlim!
Keçdi karvan kimi aylar, illər,
Axdı dəryalara çaylar, sellər.
Dəyişib xeyli gözəlləşdi vətən,
Düşdün haldan-hala, soldun sən.
Ham əwəlki camalın, söylə,
Təntənən, cahi-cəlalın, söylə?!
Ham dövəndəki gənc məftunlar,
Sənə min nəğmə qoşan məcnunlar?
Hanı əwəlki o şan qəhqəhələr?
Səsi dünyaya düşən qəhqəhələr?
Sanma ki, sirrini şair bilmir,
Gözlərin gülsə də qəlbin gülmür.
Bilirəm heç də deyilsən xoşbəxt,
Çox peşiman olacaqsan bir vaxt.
Gələcəksən qapıma boynubükük,
Dərdli qəlbində əzablar dolu yük.
Gələcəksən yamma dərdinlə,
Bu gəliş gec olacaq, bir dinlə –
Onda sən görməyəcəksən məni tək.
Dönəcəksən geriyə inləyərək.
Tökəcəksən yenidən göz yaşım,
Bəlkə, heyhat, yolacaqsan saçım.
Görməyirsən bunu sən, mən görürəm,
Hüsnünü bəxtinə düşmən görürəm,
Hələlik fəxr elə, mən çünki müdam,
Səni həsrət ilə xatırlayıram.
Aynlıq sıxsa məni məngənədə,
Ey vəfasız, sənin eşqin yenə də
Bir şirin can kimi bağnmda yaşar,
Dərdli bağnmdakı ağnmda yaşar!

QOŞA GEDƏK!

Kəmərinin gümüşünü
Ver çaylara, kəhrizlərə.
Ağ əlinin işığını
Əmdir mavi dənizlərə.
Xislətinin ipəyini
Sər dağların ətəyinə.
Öpüşünün ətrini bük
Qonçaların ləçəyinə.
Gülüşünü gül–gül çilə
Dərələrin ürəyinə.

Pıçıltını qoy bulağın dodağına.
Saçlarının dalğasını
Tök dənizin qucağına.
Hər baxışda göz qırpmağı
Öyrət uzaq ulduzlara.
Nəfəsinin ətrini çək
Həsrət çəkən yarpızlara.
Səp səsinin şüşəsini
Çiliklənən şəlaləyə.
Qoşa gedək gileylərin
Sinəsində cığır salaq.
cığır kimi qoşalaşıb
Dağ döşündə qoşa qalaq.

“VALEH QƏZƏL OXUYURDU” POEMASINDAN

-Gözəllərdə bir sirr də var,
Sevənləri ucaldarlar.
-Sonra gözəl qalmaq üçün
Ucalanı alçaldarlar.

-Gözəllərə munis olar
Gözəlliyə alçalanlar.
-Gözəllərin düşmənidir
Alçalmadan ucalanlar.

-Sevgisindən kam alanlar
Xoş günlərlə qucaqlaşıb.
-Gözəllikdən kam alanlar
Sevgisindən uzaqlaşıb.

-Onda gərək sevgisindən
Uzaqlaşıb qaçsın hamı.
-Sevgi yüksək olmayanda
Yüksəltməyir hər adamı.

-Birtərəfli sevgi yoxdur,
Sevgi, fərqdir, yalvarışdır.
-Bu sevginin həyat yolu
Bir addımdır, bir qarışdır.

ARZU

Bəzən öz-özümə düşündükcə mən,
Xəyallar qəlbimi alır əlimdən,
Deyirəm: mən də bir əsgər olaydım.

Nə ola ömrümün bu gənc çağında,
Odlar ölkəsinin gen qucağında
Geniş səhralara rəhbər oleydım.

Dureydim sərhəddə əlimdə tüfəng,
Qaranlıq mayaq kimi,
Zamanlar keçirmiş qarlı dağ kimi.

Öpeydi sinəmi yellər hər səhər,
Düşeydi üstümə gülgün şəfəqlər,
Günəşin rəngindən alaydım min rəng.

Qaranlıq gecənin qara qəlbinə
Tərlan baxışlarım axıb keçeydi,
Günəşin rəngindən alaydım min rəng.

Qartallı dağların zirvəsində mən
Bir keşikçi kimi duranda bəzən,
Dumana, çovğuna gəreydim sinə.

Mənə taleyini tapşırarsa el,
Onu gözüm kimi qoruyaram, bil.
Nə nişan, paqon, nə cah, nə cəlal.

Əgər inanmasan oxucum buna,
Boz şinel geyəcək Azəroğluna
Məncə arzu olsun, səncə bir xəyal.

Təbriz, 1943

TƏBRIZ

Çox zaman kədərli görmüşəm səni,
Yadında varmıdır o halın, Təbriz?!
İndi o günlərdən uzaqsan daha,
Artıbdır şövkətin, cəlalın, Təbriz!

Bir qüdrət duyuram doğma səsindən,
Sinəmi qızdırdın gur nəfəsindən.
Həyat kitabının səhifəsindən
Silinib həsrətin, məlalın, Təbriz!

O gün ki, sinəni sipər eylədin,
Qaranlıq gecəni səhər eylədin,
Bizə azadlığı xəbər eylədin
Səsinə səs verdi mahalın, Təbriz!

Mən çoxdan vermişəm sənə qəlbimi,
İstəsən al bir də sina qəlbimi,
Qoyma yad əllərdə sına qəlbimi,
Daha qayıtmasın zavalın, Təbriz!

Bizdə müqəddəsdir ananın adı,
Şahlar, hökmüdarlar bunu qanmadı.
Hər il ordu çəkib səni taladı,
Artdı dərdin, qəmin, xəyalın, Təbriz!

Əgər atılsa da odlara yurdum,
Ancaq əyilmədi yadlara yurdum.
Dözdü hər çətinə, hər dara yurdum.
Yardı qaranlığı hilalın, Təbriz!

Uşaqkən dedilər Azər anandır,
Odlardan doğduğum elə əyandır.
Bizə böhtan atan yazını qandır,
Cavabsız qalmayıb sualın, Təbriz!

Bu ellər yanında and içirəm mən,
Xalqın arzusudur qəlbimdən keçən.
Mən ilham almışam hər zaman Səndən,
Dünyalar qədərdir kamalın, Təbriz!

Təbriz, 1945

MƏN DƏ BIR ƏSGƏR KIMI

Şairə qələm ver, kağız gətirin,
Şeirim cərgələnsin bir ləşgər kimi
Yenə misralarım dursun sıraya,
Döyüş meydanında səfərbər kimi.

Günəş, ay qızınır ocağımızdan,
Şərqə işıq düşür yarağımızdan
Dünən tülkü kimi qabağımızdan
Qaçanlar qayıdır yenə şər kimi.

Xəyalı başqadır naşı yağının,
Görünsə sərhəddən başı yağının,
Qalmaz daş üstündə daşı yağının,
Elim silahlanıb bir nəfər kimi.

Əyilmək yaraşmaz bizim millətə,
Ürək də uymayır hər “məhəbbətə”
Bu tez – dediyi “hüsnü niyyətə”
Hamı nifrət edir pis xəbər kimi.

Gözünü dikdiyin odlar yurdudur,
Gördüyün bu dağlar, düzlər ordudur.
Gecəli, gündüzlü keşikdə durur
Hər el qəhrəmanı bir əsgər kimi.

Aslan yalvararmı qorxaq tülküyə?
Günəş sığınarmı qara kölgəyə?
Səadət məskəni bizim ölkəyə
Gəlsəz öləcəksiz ölənlər kimi.

Təbriz, 1946

VƏTƏN MƏHƏBBƏTI

Mən hicranla dolu ömür sürmüşəm,
Min əzab çəkmişəm, min qəm görmüşəm.
Axıb leysan kimi gözümün yaşı,
Nələr çəkdirməmiş mənə bu aləm.
Inan ki, əyilər dağların başı
Əgər dərdlərimi ona söyləsəm.
Fəqət qurtarmışam dardan, çətindən
Tək sənin eşqinlə vətən, ey vətən.

Ömrümün gəncliyi bir çiçək oldu,
Vaxtsız tufanların əlində soldu,
Qanunlar bağladı qoluma zəncir,
Məni ayırdılar doğma elimdən.
Özüm də bilmədim günahım nədir,
Fəqət dedilər ki, müqəssirəm mən.
Dadım zəmanəni hər möhnətindən,
Sənin xətrinçin, vətən, ey vətən.

Keçdi aylar, illər, zaman da döndü,
Yüz illik bir həyat bir anda döndü.
Yenə də başlandı haqq savaşları,
Xalqım at oynatdı, silah götürdü.
Silib yanağına axan yaşları,
Insanlar yurduma pənah gətirdi,
Ölkələr danışdı rəşadətindən,
Düşdün dildən-dilə, vətən, ey vətən.

Deməyin – bunlar ki, bir xatirədir.
Yox, mənim ömrümdür, bu bir həyatdır,
Onun hər sətrində ürək qanı var,
Könlüm dincəlməyir onu anmasa.
Bunu yaxşı demiş bizim babalar:
“Gözdən yaş çıxmayır ürək yanmasa”.
Bir kədər duysan da hər söhbətimdən,
Sənin həsrətindir, vətən, ey vətən.

Qoy düşmən deməsin uzaqdayam mən,
Yox, məni böyüdən torpaqdayam mən.
Onun nəfəsilə qızınır sinəm,
Sevib əzizləyir bu dağlar məni.
Mən böyük Babəkin nişanəsiyəm,
Əyməz bu yaralar, bu dağlar məni.

Hər gün ilham alıb məhəbbətindən,
Artır qüdrətimiz, vətən, ey vətən.

Atamın səngəri məzarı oldu,
Üstünə bir qırıq kərpic qoyuldu.
Dostları süngüylə qazdı: “Mücahid”.
Mənim də “Fədai” alacaq adım.
Sabahkı döyüşə olmasam şahid,
Başqa bir ad ilə yenə övladım
O gün vuruşacam….
Bil, bu zülmətdən
Qurtaracaq səni, vətən, ey vətən.

Bakı, 1948

SAVALAN

Yenə şair kimi gedib xəyala
Nələr düşünürsən, Savalan, nələr?
Sənə yaraşmayan bu qərib hala
Söylə, heç dözərmi bu bizim ellər?
Sənin tükənməyən bir sərvətin var;
Nədir bu qəmlərə qərq edən səni,
Söylə, nə dərdin var, nə həsrətin var?

Qaldır başındakı örtüyü bir an,
Yenə qoynundakı cəlal görünsün.
Qoy el qəhrəmanı çıxsın dumandan,
Nə belə kədərli, nə lal görünsün.
Döyüş günlərimiz yadında varmı?
Indi yad önündə susmaq olarmı?
Savalan, mən sənə tapşırdım axı
Biz ayrılan zaman öz dildarımı.

Dedim: – Qoru onu, qoru vətəni.
Bilirsən pis günün ömrü azdır, az.
Ellər arxa bilir əvvəldən səni,
Indi sakit durmaq sənə yaraşmaz.
Yenə əmr edərsə bir gün firqəmiz,
Düşmənin üstünə yüriyəndə biz,
Sənin ətəyindən başlayacaqdır
Öz ilk yürüşünü əsgərlərimiz.

Sən Azər yurdunun iftixarısan,
Şahlar, atabəylər baş əymiş sənə.
Bir gün bayrağını qaldırsan, inan
Düşmən tülkü kimi qaçacaq yenə,
Necə ki, biz zaman qaçdı ərəblər.
Xalqım döyüşlərdən çıxdı müzəffər.
Xəlifə taxtında dura bilmədi
Çatınca Bağdada Babəkdən xəbər.

Indi də bu yanğın, bu zindan, bu dar
Azər övladını ayaqdan salmaz.
Fəqət unutmasın, deyin, ağalar,
Mənim qəzəbimdən qurtarmaq olmaz.
O yanan daxmalar, evlər mənimdir,
Sanıram alışan öz bədənimdir.
Onun ağrısını mən çəkirəm, mən,
Çünki o, yurdumdur, o, vətənimdir.
Savalan, uca tut daim başını,
Vətən bayrağını şərəflə saxla.
Doğma torpağını, doğma daşını
Yenə qoruyacaq el o bayraqla.
Demə öz yurdumda qərib bir dağam;
Bil ki, ölməmişəm, nə qədər sağam,
Nə qədər düşməmiş əlimdən tüfəng
Səninçin, vətənçin vuruşacağam.

1948

Dərə də dünyanın, düz də dünyanın,
Əyri də dünyanın, düz də dünyanın,
Düzləri qalıbdı düzdə dünyanın, –
Onunçün düz olmaq istəyən azdı…

Gədənin bəy olmaq qisməti artıb,
Dosta atmaq kimi hiss, qəti artıb,
Yaraya səpilmək xisləti artıb,
Süfrədə duz olmaq istəyən azdı.

Həyatdı, hamını “döz” güləşdirir,
Əlində maşası köz güləşdirir,
Çoxları sadəcə söz güləşdirir,
Şeirdə söz olmaq istəyən azdı.

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, AYB və AJB üzvü,
Prezident təqaüdçüsü, Gənclər müfakatçısı

Şükufə xanım çox narahat idi. Şəhərə səs yayılmışdı ki, cümhuriyyət quranların evləri əllərindən alınır. Əslində, Şükufə xanım bu səsin yayılacağını çoxdan gözləyirdi… Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn gündən…
Bu evin Yusifbəylilərə göz dağı olacağı elə həmin gündən bəlliydi. Bəlli olan zaman da gəlməkdə gecikmək istəmirdi.
Nəsib bəyin ölüm xəbəri gələn günü Şükufə xanıma elə gəlmişdi ki, onunla bərabər bu ev də qardaşına ağı demişdi, ağlamışdı. Həmin gün buludlar gürşad yağdırmamışdı, yox… Bircə əlçim bulud asılmışdı düz bu həyətin üstündən, narın damlalar ahəstəcə pəncərələrin çərçivəsini döyəcləmişdi, həyətdəki nar ağacının budaqlarına sarılmışdı… Şükufə xanım ağlamışdı…Çox ağlamışdı…
Damlalar nar ağacıyla sarmaşmaqdan doymamışdı, bu evin divarlarına da sığal çəkmişdi… Sanki, o bircə əlçim bulud Kürdəmirdən bura yüyürüb, düz Qarxun kəndindən Gəncəyə qədər nəfəs dərməyib ki, Şükufə xanım tək ağlamasın…
İndi o hüzünlü gündən çox illər keçmişdi… 1930-cu ilin payızı Gəncənin Xan çinarlarının saçlarını qızılı rəngdə boyamağa başlamışdı… Amma hələ də Nəsib bəyin yazı masası, divardakı kitab rəfi yerindəydi… Şükufə xanım hər gün yazı masasının, kitab rəfindəki kitabların tozunu alır, onları bircə-bircə “Nəsibin yadigarı” deyərək əzizləyirdi. Əzizlədikcə də gah qürurunun qucağında nazlanan doğmalığına sığınır, gah da qardaşının nakamlığı ilə bərabər müəmmasıyla da ruh göynədən yoxluğuna sızlayırdı…
İndi isə… Yox! O, bu evi-Nəsibin özünün, balalarının göz açdığı bu otaqları, Nəsibin nar tingləri əkdiyi bağçanı yadların əllərinə verə bilməzdi… Buna ürəyi gəlməzdi… Buna gücü çatmazdı… Bəs, evi qorumağa gücü çatacaqdımı?! Bunu bilmirdi…
Bir də evdə qərar tuta bilmirdi artıq Şükufə xanım; otaqdan-otağa keçir, başını qaldırıb divarlara baxmağa xəcalət çəkirdi… Ona elə gəlirdi ki, bu saat, bu an “Yusifbəylilərin mülkü” deyə bütün basalaqda boy göstərən, ün salan bu ev onun ürəyindəki nigarançılığı duyur… Elə bu nigarançılıqla da hər bucaq, hər sütun, hər pəncərə şüşəsi ondan imdad diləyir ki:
-Amandı, Şükufə, qıyma bizi yad əllərə!
Şükufə xanım bir neçə gün elə bu cür; boynubükük halda hərdən evin içində gəzindi, hərdən də evin başına dolandı… Dolandıqca da ürəyində öz-özünü inandırdı ki, bu evi qoruyub saxlaya bilər! Bu evi yad əllərə verməyə bilər! Sanki, başqa biri onun beyninin içindən hökm verirdi: “Ev yad əllərə verilməməlidir! Olmamalıdır! Baş verməməlidir!”
Hökm verilirdi… Verilmişdi… Bəs, onun güzgüdə gördüyü; saçlarına dən düşmüş, arıq bir qadın bu hökmü yerinə yetirə biləcəkdimi?!
Şükufə xanım bu otaqdan-o otağa atasının əzəmətini, Nəsib bəyin gülərüz çöhrəsini, Şəfiqə xanımın gözəlliyi yansıyan xoşbəxt anlarını, Eynülhəyat xanımın saf idrakını daşıyırdı, yorulmurdu… Gah atasının onun üçün ta Tiflisdən gətirtdiyi dolaba söykənirdi, gah rəhmətlik Nəsib bəyin yazı masasına bir bacı nigarançılığı ilə tumar çəkirdi, gah da həyətə düşüb Nəsib bəyin əli dəyən hər bir ağacı gözləriylə oxşayırdı… Sentyabr günəşinin onunla gizlənqaç oynaması eyninə də gəlmirdi…O, Yusifbəylilərin mülkünü qorumaq haqqında düşünürdü…
… Yusifbəylilərin ulu babası Cavad xanın vəziri olmuşdu. Gəncənin məğrur xanı ilk göz ovunu-könül ovçusunu da Yusifbəylilərdən seçmişdi; vəzirinin bacısı, gözəlliyi şəhər qalasının divarlarını çoxdan aşmış Şükufə xanımla evlənmişdi… Elə o gözəl xan arvadının adını Yusif bəy öz sevimli qızına qoymuşdu, Yusifbəylilərin ikinci Şükufəsi də öz gözəlliyi ilə şəhərə ad sala bilmişdi… Gəncənin adlı-sanlı nəsillərindən olan Pişnamazzadələr bu gözəlliyi öz nəsil xonçalarına bəzək vermişdi; Şükufə xanımın soyadı Yusifbəyli-Pişnamazzadə olmuşdu. Və bu gün iki nəslin yükünü sısqa çiyinlərinə şərəfli yük eləmiş bir türk qadını “doğma ev” adlı ikicə kəlməni qorumaq üçün bütün gücüylə savaşırdı. Onun gücü zamanın ucsuz-bucaqsız bozqırlarından çaparaq gəlmiş bir gümana könül verən idrakındaydı.
Şükufə xanım təhsilini də bu evdə almışdı… O, təhsilini davam etdirmək üçün Gəncəni cəmi üç illiyinə tərk etmişdi; Bakıda üçillik kursda bağça müəllimliyi ixtisasına yiyələnmişdi. Hələ ötən il, 1929-cu ildə təşəbbüs göstərib uşaq evi açmışdı. Neçə gündü ürəyinə yüklənən nigarançılığı azacıq da olsa süsləməyə, dincə qoymağa ehtiyac duyduğunda uşaq evinə getdi.
Yolda qarşısına Əhməd Cavadın Çanaqqaladan gətirdiyi yetim qız uşaqlarından biri olan Güllü çıxdı. Onun əsl adı Gültən idi. Amma, hamı ona “Güllü” deyə xitab edirdi. Bu qız elə şəhərin Əttarlar küçəsində, Məşədi Minaxanımın evində böyümüşdü. Artıq on yeddi yaşı olan Güllü öz gözəlliyi və şirin ləhcəsi ilə bütün basalağın gözü olmuşdu.
Şükufə xanım ehmal-ehmal Güllüyə yaxınlaşdı, nigarançılıq yağan baxışlarını qızın qoşa hörüklərindən aşağı sürüşdürüb şirəli qazança tutmuş əllərində saxladı. Güman elədi ki, qız Çayqırağında yaşayan Çoban Kəsirgildən, ağartı almaqdan gəlir. Güllü də Şükufə xanıma görə dayanmışdı. Bunu onun parıldayan gözlərindən və təbəssüm qonan çöhrəsindən sezmək olurdu.
-Necesiz, Şükufe hanımım?-birinci qız dilləndi.
-Yaxşıyam, min şükür, Güllü qızım. –Şükufə xanım qızın təbəssümündən azca təskinlik tapdı.
-Çobanlardan süd aldım. –Güllü sentyabr günəşinə qoşulub ürəklə gülümsəyirdi.
-Yaxşı elədin, qadan alım. Yaxşıca bir südlü aş bişirsən, axşama gələrəm. Naharsızam. –Güllünün könül isidən təbəssümünün onu illərin ötəsindən bu günün bu saatına qaytardığını anlayan Şükufə xanım azca toxtadığına özü də sevindi.
-Tamam…
-Yaxşı yol, qadan alım.
Şükufə xanım yolun bundan sonrasını daha inamla addımladı. Canı canından, qanı qanından olan bu qızın ata-anası Çanaqqalada; savaşda ölmüşdülər. Əhməd Cavad savaş sonrası Çanaqqaladan Gəncəyə çox kimsəsiz qız uşaqları gətirmişdi. O qızları bircə-bircə Gəncənin adlı-sanlı adamlarına, xalqı, milləti, soy-kökü üçün yanan insanlara əmanət etmişdi. Hamı da onun əmanətinə göz bəbəyi kimi baxmışdı; Gültənlər, Ayşələr, Nəbahatlar Gəncənin köklü nəsillərinin bir övladı kimi böyüdülmüşdü. Elə o cür də, əsl gəncəli bir ailənin qızı kimi gəlin köçürülən də, evdə xüsusi müəllimlərdən təhsil alanlar da vardı.
Şükufə xanım uşaq evinə çatanacan bütün yol boyu Əhməd Cavadın canına dualar oxudu ürəyində: “Nə gözəl iş görüb, Cavad əfəndi. Savaşda ata-anasını itirən yetim qız uşaqlarını sahibsiz qoymayıb, əli çatanını gətirib bura. Ürəyimizin Çanaqqala göynərtisini bir azca susdura bilib. Zəfərlə bitdi Çanaqqala savaşı. Savaş elə savaşdı axı… Gör nə qədər Güllü yetim, kimsəsiz qalıb?! Yox, vallah, Cavad əfəndiyə bu dünyada rəhmət düşür. O, türk milləti üçün yanmağın əslini yaşayır… Elə Güllünün, Şahsevənlərdəki Mircəmil ağanın evində böyüyən Nihalın, Qazaxlardakı Şaiqənin, Bağmanlardakı Türfənin; bu qədər uşağın kimsəsiz qalmamasının savabı bəsdi Cavad əfəndiyə…”
Şükufə xanım bu fikirlərlə uşaq evinin darvazasından içəri girdi. Uşaq evi iç-içə iki iri otaqdan, bir kiçik mətbəxdən və həyətin o biri başındakı dəstəmazxanadan ibarət idi. Bina üzü çaya baxırdı. O vaxtlar bu binada Cavad xanın dəftərxanası yerləşirmiş. Sonradan uzun illər boş qalan bina bir az da baxımsız vəziyyətdəydi. Şükufə xanım bu binanın təmirə ehtiyacı olduğunu bilirdi. Lakin, hökumət nümayəndələri bu balaca azərbaycanlı uşaqlarına, Turan ağacının bu əzəmətli budağının tumurcuqlarına geniş, işıqlı, təmirli binalardan heç birini qıymamışdılar…
Şükufə xanımı uşaqların sevincqarışıq qışqırıqları qarşıladı; tərbiyəçi Naibə xanımın məlahətli səsinə məhəl qoymayan balacalar kiçik həyətdə bir-birini qovur, “Gözbağlayıcı” oynayırdılar. Şükufə xanım bu uşaqların arasında ayrı bir dünya yaşayırdı… Onun burdakı dünyasında darvazadan eşikdəki bütün problemlər qorxaq-qorxaq beyninin bir tərəfində gizlənirdi… Sanki, olub-olmazlar, hətta, olacaqlardan narahat olan, “nigarançılıq” adlı donu özünə yaraşdıran düşüncəsi bu kiçik binanın taxta darvazasına çatınca çılpaqlaşırdı… Və bu çılpaqlıqda yalnızca uşaq qayğısızlığının min bir rəngi, çaları fərəhlə, təbəssümlə qoyun-qoyuna bərraqlanırdı…
Şükufə xanım həyətin düz ortasındakı kiçik hovuzun kənarında dayandı, bir əlini hovuzun kənarındakı daşın üstünə qoydu. Qəhərinin sevincdən, yaxud gün boyu ruhunu çulğamış nigarançılıqdan qaynaqlandığını kəsdirmək istəyirdi. Baxışlarıyla gələcəyin tumurcuqlarının saçlarını sığallayır, boylarını oxşayırdı. Ürəyindən keçənlər ruhunu arındıran ümidə çevrildikcə acdığını daha da hiss edir, yorğunluğu, halsızlığı onu üstələyirdi: “Bu qızlar… Hər biri böyüyüb ana olacaqlar… Oğullar Xəlillərin, Nəsiblərin, Fətəlilərin, Həsənlərin, Aslanların yurdunda çıraq yandıracaqlar… Onların xatirəsini yaşatdıqları kimi izlərinə ayaq qoyacaq, amallarına da xidmət edəcəklər… Bu torpaq Nizamilər, Bəndərlər, Cavad xanlar, Comərd Qəssablar yetirib, yetirəcək də!”
Ürəyinin riqqətə gəldiyi həmin anda Zərrabilərdən olan Hacı Ələkbərin altı yaşlı nəvəsi Nəsib onun ətəyindən yapışdı:
-Şükufə xala, ay Şükufə xala!
-Can… Xalan qadanı alsın, can!
-Nənəm deyir ki, sənin adını Şükufə xalan qoyub. Dedi ki, sizin evdə yekə, yaxşı bir Nəsib olub. Onun adını qoyubsan mənə. Olar, sizin evə gedək? Nənəm deyir ki, o evdə yekə Nəsib çoxlu, lap çoxlu nar əkib ey…
Şükufə xanım bu balaca Nəsibin gözlərindən boylanan işığı görürdü…Gördükcə də anlayırdı ki, “Yusifbəylilərin mülkü”nü qoruyacaq gücü var! Və bu gücü ona məhz balaca Nəsibin gözündəki işıq verir!
…Həmin axşam Şükufə xanım Güllünün bişirdiyi südlü aşdan doyunca yedi. Kiçik dəftərçəsinə Əhməd Cavadın “Qoşma” kitabından köçürdüyü şeirlərdən də oxudu… Məşədi Minaxanımın şaqraq gülüşüylə köksünü ötürərək gözlərini sıxmağı bir-birini aylar, illər, fəsillər kimi ahəngdarcasına əvəz elədi… Və Şükufə xanım o axşam doğma evə inamlı addımlarla qayıtdı… O, bu evin müsadirə olunmasına izn verməyəcəkdi! Bunu bacaracaqdı!
Yeni gün “Yusifbəylilərin mülkü”nə yeni bir tarixin başlanğıcı kimi gəlmişdi… Şükufə xanım evin hər künc-bucağına əl gəzdirir, otaqları səliqəyə salırdı. Obaşdan durub həyəti də süpürmüşdü… Hələ darvazanın eşiyinə-səkiyə də su çiləyib süpürgə çəkmişdi. O, bu gün bir Yusifbəyli kimi öz ata yurdunu, bir Pişnamazzadə kimi Gəncənin ən köklü nəslinin ocağını Gəncə tarixinə yenidən qazandıracaqdı… Bu mülkü hansısa rus, yaxud erməni məmurunun ya evi, ya da iş yeri olmaqdan xilas edəcəkdi…
Gün bir boy qalxanda basalağın başı üstündəki buludlar da seyrəldi. Küçənin lap o biri başından şən uşaq gülüşləri buludlara inad səmaya yüksəldi. Şükufə xanım bişirdiyi şirin kökələri isti-isti məcməyiyə düzdü, həyətdəki kürənin qapısına yaxın yerə hər ehtimala qarşı yan-yana iki kətil qoydu. Birdən uşaqlardan hansısa nadinclik edib isti kürəyə əl basar, əlini yandırar deyə təlaşlansa da, uşaqların göyə ucalan şən səsləri onun bütün təlaşını qayğısız təbəssümünə qurban verdi. Şükufə xanım yüyürüb darvazanın hər iki tayını da açdı, rəngbərəng çiçəklərə bənzəyən uşaqları bir ana şəfqətiylə qarşılayıb onlara: “Sabahınız xeyir!”- dedi. Uşaqların səsi bir-birini üstələdi; hamısı Şükufə xanımın üstünə yüyürdü.
Naibə xanım əlindəki iri bükülünü Şükufə xanıma verəndə uşaqlar artıq məcməyidəki kökələri həvəslə, iştahla yeyirdilər. Şükufə xanım bu bükülünü ehmalca götürüb sinəsinə sıxdı. Yanağı boyu yuvarlanan iki gilə yaş onun dodaqlarından çıxan ikicə kəlməyə dünyadan böyük səmimiyyət qatırdı… Şükufə xanım Naibə xanıma əsl bacı sevgisiylə:
-Sağ ol!-dedi.
Naibə xanım da kövrəldi. Amma, o, öz təmkininə sadiq qalmağı bacardı; uşaqlara yaxınlaşıb dedi:
-Uşaqlar, şirin kökələrinizi yeyə-yeyə Nəsib bəy Yusifbəylinin kitablarına, yazı masasına baxaqmı?
Uşaqlar birağızdan:
-Həəəə!-deyə qışqırışdılar.
Naibə xanım ərklə Şükufə xanıma baxdı. Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini sadəcə gülümsədi…
…Uşaqlar Nəsib bəyin kitab rəfinə baxır, ağıllarına gələn bütün suallarla öz maraqlarının hüdudsuzluğunu ifadə edirdilər. Naibə xanım səbrlə, təmkinlə onların bütün suallarına cavab verməyə çalışır, bu uşaqların zehninə, yaddaşına əsl Nəsib bəy Yusifbəylinin obrazını “həkk edirdi”… O da bu xalqın ziyalı qadını kimi sanki, “gələcəyi görürdü”… Daxilində əmin idi ki, nə vaxtsa Nəsib bəy Yusifbəylinin əsl kimliyi üzə çıxacaq, xalq öz qeyrətli oğlunun məğrurluğunun əsl mahiyyətini anlayacaqdır… O, özü həmin günləri görməsə də, bu balaca fidanların Nəsib bəy Yusifbəylinin adıyla qürurlanacaqları günü “görürdü”, bütün varlığıyla buna inanırdı… Bu inam zamanın axarıyla qarşı-qarşıya dayandığında uzaqdan, lap uzaqlardan zəfər nəğməsinin səsi duyulurdu… Bu səs keçmişdən süzülən qaval daşının səsiydi… Bu səs gələcəkdən xəbər verən, daşlara hopan yurd sevgisinin, milli özünüdərkin əks-sədasıydı… Gələcəklə keçmiş bu uşaqların zehnində, təfəkküründə elə qovuşmalıydı ki, iyirmi üç aylıq ömrü olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin əsl anlamı əbədilik qazanmalıydı…
Uşaqların səsi Şükufə xanımın qulaqlarına “Yusifbəylilər mülkü” haqqında nəğmə kimi toxunurdu… O, sinəsinə sıxdığı bükülünü darvazanın sağ tayına söykədi, kürəxananın qarşısına qoyduğu iki kətildən birini götürüb düz bükülünün yanına gəldi. ayaqqabılarını soyunub kətilin üstünə çıxdı, əyilib bükülünü götürdü, dörd ucu bir-birinə düyünlənmiş qalın şalı açdı… Uşaq evinin ünvan lövhəsini şalın arasından tumarlaya-tumarlaya çıxardı. Onun baxışları lövhəni ümidgah kimi sevələyirdi…
…Uşaqlar həmin gün naharı da “Yusifbəylilərin mülkü”ndə elədi. Naibə xanım uşaqlara evin otaqlarını, həyətdəki kiçik bağçanı bütün gəzdirdi. Uşaqlar bu böyük evə tez isinişdilər. Tumurcuqların macəra həvəsi bu evin divarlarında elə əsrarəngiz əks-səda verirdi ki… Naibə xanımın bu evlə, Gəncənin tarixi, iyirmi üç aylıq cümhuriyyət barədə sadə dillə danışdığı əhvalatlar uşaqlara Şükufə xanımı bir neçə saatlıq da olsa unutdurmuşdu. Yalnız günortadan sonra onlar Şükufə xanımı gördülər. Yusifbəylilərin gözəl qızı gözlərindən axan yaşı dodağındakı sevincli sözlərə qatıb danışırdı ki:
-Naibə, getdim. Getdim düz idarəyə. Dedim onlara ki, uşaq evini təmirə bağlamışam. Daha uşaqlar o təmirsiz yerdə olmayacaqlar dedim. Bəribaşdan hazırladığım ərizəni də masanın üstünə qoydum ki, uşaq evini öz evimə köçürmüşəm. Kim istəsə gəlib buranın şəraitinə baxa bilər deyə şəstlə düz gözlərinin içinə baxdım. Razılaşdılar. Məşədilərdən Kazım bəy də orda işləyir axı. Sağ olsun, dedi mən o evi görmüşəm, uşaqlar üçün yaxşıdı. Razılaşdılar hamısı, ərizəmə qol çəkdilər. Hələ o erməni var ha, erməni, idarənin müdiri. Nə desə yaxşıdı?! “Ara, pılımız cibimizda qaldı ki! Remont istayırdı Şukufa xanım. Özü düzaltdı bax!”
Naibə xanım da kövrəlmişdi… Bu dəfə təmkini də yadına düşmədi. Qürurla Nəsib bəyin divardakı şəklinə baxdı…Dedi:
-Sən bunu bacardın, Şükufə xanım! Sən Nəsib bəy Yusifbəyli adlı tarix səhifəsində ağ sətir qalmağına izn vermədin! Səninlə qürur duyuram!
…Şükufə xanım Yusifbəyli-Pişnamazzadə 1943-cü ildə dünyasını dəyişəndə hələ də uşaq evinin lövhəsi iki taylı darvazanın üstündən asılmışdı… Ailə sərdabəsində dəfn olunan Yusifbəylilərin gözəl qızı, Pişnamazzadələrin məğrur gəlini o evin tarixçəsini yenidən yazmışdı 1930-cu ilin sentyabrında… Bu gün isə o evin ikitaylı darvazasından başlayaraq bütün divarı boyu bir nəslin adı yazılmış xatirə lövhələri yan-yana asılıb… Hər bir daşıyla Yusifbəylilərin dünənini-bu gününü “danışan” evdə Şükufə xanımın cehizlik dolabı, Nəsib bəyin yazı masası hələ də o evin qonaqlarına “tarix danışır”…

Şəfa Vəli (Gəncə)

Gülümsəyib keçmək lazımdı bəzən həyata,
Sadəcə gülümsəmək.
Tüpürüb ağrılarına,
Səni ağrıdanlara da
Qucaq-qucaq,
buket-buket gülümsəmək.
Əllərini tutmayan
Soyuq əllərə inad,
Ürəyindən gəlməyən
Bir “salam”ı
verməyə üşənən dillərə inad
Gülümsə!
Kədər səndən böyük ki deyil…
Əslində yazdıqların
Körpə ürəyinin iniltisidi.
Yad qulağa xoş gələn
hüznlü sətirlərin
Yaralı hisslərin əsintisidi.
Bütün bunları bilən varmı ki?!
Gülümsə!
Çəkdiyin acının tərənnümünə
Bər-bəzək geydirib “şeir” deyirlər.
Bəlkə də sən başqaları-
Elə lap yadlardan yad adamlarçün
Şairsən.
Sıyrılıb doğmalıq təbəssümündən
Saxta təntənəylə
Adının yanına “şair” deyirlər.
Ya elə olsun, ya da ki belə
Bütün cəbhələrdə sən hələ təksən,
İndi nə anlamı var ki
Nə deyirlər desinlər…
Gülümsə,
Şair, gülümsə!

Güc-bəlayla, boğazımızdan kəsə-kəsə, hər fəslə bir paltar ala-ala özümüzə rayonların birində ev aldıq ki, yaydan-yaya gedib istirahət edək, on iki ayın heç olmasa bir ayında təmiz hava udaq, gözümüz canlı-canlı meşə görsün, dağ görsün, yağış yağanda torpaq qoxusu burnumuzdan beynimizə tüğyan eləsin, alınmadı. İlk gündən burnumuzdan gəldi. Dədəm evi ucuz alanda gərək şübhələnərdik. Ondan əvvəl gərək ev haqqında məlumat toplayardıq. Əslində, təbiətcə şübhəli xarakterə malik olduğuma yaxşı bələd olduğumdan şübhəli-şübhəli soruşmuşdum dədəmdən.
– Ay başına dönüm, dədə, dörd sot torpağın içində üç otaqlı ev niyə ucuz satılır, maraqlanmısan? O boyda rayonda nə əcəb bir nəfər qabağa düşüb almayıb? Evin köhnə sahibləri keçən il alıbsa, bu il niyə satışa çıxardılar? Nəysə gözüm su içmədi e, bu evdən.
Allah var göydə, anam da mən deyəni dedi. Məlum məsələdir, bizdə kişilər nə qədər arvadı eşitsələr də, dediklərindən dönmürlər ki, dönmürlər. Hər şey bir yana, ilk gündən bizə yaxın qonşularımızın olmadığı diqqətimdən yayınmamışdı. Meşə bizə yaxın, o biri evlər bizdən xeyli uzaq, bir-birilərinə bir o qədər yaxınıydı. Vallah, gecəylə gəlib bizi öldürsə, yaşı yetmişi haqlamış nənəm demişkən, bir köpəkoğlunun xəbəri olmayacaq.
Hər axşam qatıq içməmiş yata bilmirəm. Mədəm vərdiş eləyib, gündüzlər sodalı su içməli, axşamlar sarımsaqlı qatıq yeməliyəm. İkisinin hesabına arıqlamaqla bağlı problemim olmur. Bir saat olardı kənddəki təzə evimizə çatmışdıq. Nənəmin qoluna girib evimizdən xeyli uzaqlaşdıq. Nənəm köhnə arvadlardandır, mən bir saat piyada gəzib yoruluram, nənəm kinayəylə mənə gülür.
-Bizim yerimizdə olsaydız, neyliyərdiz?
– Allah gördü ki, bizdə sizdəki dözüm yoxdu, nə ğayrsın, texnikanı yaratdırdı. Bekarçılıqdan tez yorulanlardanıq.
– Bu evdən xoşum gəlmədi – nənəm deyəndə elə sevindim, burda yaza bilməyəcəm.
– Allah sənə şükür, evdə mən ağılda adam çıxdı.
– Səyləmə az, kopaq qızı.
Nənəm əsəbləşəndə söyüşün biri bir qəpik olur. Qınamayın, babam öləndə nənəm dulluğunun heç qırx yaşı yoxuydu.Yarım saat da getdikdən sonra uzaq qonşunun evinin qapısı ağzına gələ bilmişdik. Nənəm əllərini belində çarpazlayıb, qapını döyməyimi əmr elədi. Baxıram arvada, qınamıram e, kişisiz cavan gəlinlər, namuslarını ikinci kişi nəfəsindən uzaq tutmaq üçün, təmiz adlarını qorumaq üçün özləri də bilmədən kişiləşirlər. Nənəmi çoxdandır müşahidə edirəm, davranışları kişi davranışıdır. Baxmayaraq ki, yazıq arvad neçə dəfə kişisi üçün ağlayanda görmüşdüm.
Uzaq qonşu qapını açdı, mənə, nənəmə maraqla baxdı. Daha doğrusu, rəhmətliyin nəvəsi elə baxdı, elə bil illərdən sonra qapılarını ilk dəfə döyən biz olmuşuq. Yaşı otuz beşi keçməyən orta boy, uzun saçlarıyla diqqətimi çəkən gözəl gəliniydi.
Mən salam verdim, salamımı aldı. Nənəm – Qızım, biz o evə təzə köçmüşük – əliylə evimizin səmtini göstərdi – burda qatığı hardan ala bilərik?
Gəlin evimizə tərəfə baxdı, nənəmin sualına cavab verməmiş öz sualını verdi : – Meşəyə yaxın olan tək evə köçmüsüz?
Hərçənd əcaib sualı məni təəccübləndirmişdi.
Nənəm cavab verdi. Deyəsən, sual ona da qəribə gəlmişdi. Baxmayaraq ki, verilən sualda qeyri-adi heç nə yoxuydu. Necə izah edim, cavan gəlin sualı verəndə üz ifadəsi qəribəydi, o evdə heç kim yaşaya bilməzfason…
– Hə qızım, o evi almışıq. Bir-iki aylıq köçmüşük.
Nənəmdən olsa, ömrünü bu kənddə başa vurar. Mən yaşaya bilməzdim. Kökü kəndə bağlı şəhərli qızam, şəhər mühitinə öyrəşmişəm. Hələ sizə bir həftədən sonra alacağımız iki keçidən yazmıram. Dədəmin şəhər mühitindən iyrəndiyini bilirdim, əməlli-başlı plan cızmağından bixəbəriydim. Eybi yox, onsuzda ailəlikcə bizə plan qurmaq düşmür. Həyatımızda hər şey qəflətən olur. Adətən uğurlu olur.
– Hmm, xeyirli olsun. – ürəksiz dediyi hiss olundu. Nənəm köhnə arvadlardandır e, anam həmişə ona qırmızısifət deyir. Arvadın üzünə deməsə də.
– Nəysə ürəksiz dedin e, qızım.
– Yox xala, o evdə nə varsa, kim köçürsə, çox yaşaya bilmir.
Baxdığım qorxu filmlər yadıma düşdü, istər-istəməz ətim ürpəşdi.
– Niyə ki? – sualı özüm verdim, çiyinlərini atdı.
– Nə bilim.
– Əşşi, boş şeylərdi. Sən de görüm qatığı hardan ala bilərik?
– Qatığı biz də satırıq. Üç kiloluq qatığı yeddi manata veririk.
– Day sizin şəhərdən nə fərqiniz oldu? Şəhərə kənddən gətirib sizdən ucuz verirlər.
Nənəmim hirsinə rəğmən gəlin gülümsədi.
– Nə deyim xala, qaynanamın qoyduğu qiymətdi.
– Qaynanan evdədi?
– Rayona gedib, axşama qayıdar.
– Day əlacımız nədi? Ordan ver üç kiloluq. Axşamlar içməyəndə pis oluram.
Eh, kimin nənəsidir? Nənəm əlini atdı ipək donunun altından geyindiyi güllü alt köynəyinə, sancaqlamış bükülü dəsmalını çıxartdı. Yeri gəlmişkən, mən nənəsinin təqaüdüylə kef edən nəvələrdən deyiləm. Biz tərəfdə oğlan nəvələrinin bu barədə bəxti gətirir. Mənim nənəmin də qardaşıma pul barədə əli açıqdı. Növbə mənə çatanda, özünü kəfən pulunu oğurlatmış nənə kimi hiss edir.
Nənəm təkcə qatıq almadı, deyinə-deyinə kənd toyuğu da aldı, mənə daşıtdırdı.
Deyirəm, Nənə, zəhmət haqqı on manatdır.
– Yox bir…Səni mən saxlamışam, pul istəyirsən?
– Axı nənə, rəhmətlik qudan saxlayıb. Sən hazıra nazir olmusan axı.
Nənəm bilir ki, sözün düzünü dediyim üçün həyatımın uğursuz günlərini az yaşamamışam, yenə də alışa bilmirdi xasiyyətimə. Çox qəribədir, həyatımda etdiyim risklərdən sonra valideyinlərim, nənəm qarışıq digər qohumlar məni ciddi adam kimi qəbul eləməyə məcbur qalmışdılar. Əvvəllər arzularımı, istəklərimi dilə gətirirdim, elə də fikir verən yoxuydu. Məntiqlə idarə edə bilmədiyim hisslərimin zərbələrindən sonra ağzımı açmamış fikrimi soruşmağa başladılar. Qan qohumlarım tərəfindən kənardan bu vəziyyət necə görünürdü, bilmirəm. Mən tərəfindən adiləşmişdi. Hiss edirdim, qorxurdular. Yenidən ağılsızlıq edərəm, yenidən pərişan edərəm deyə. Ölkəmin yazılmayan qanunların gücü altında əzilən bir çox gənc kimi əlbəttə, bu dəfə sevgi xətrinə yox, gələcəyim naminə bir çox addımlar atardım. Bu dəfə könüllü razılıq və xeyir-duayla. Bu gələcəyin işidir. Bir gün yaxınlarım haqqımda oxuyacaq, bir səhvi ikinci dəfə təkrarlamayacaq qədər ağıllı olduğumu onsuzda dərk edəcəklər. Onlara, lap elə olsun nənəm, özümü sübut eləməyə nə həvəsim var, nə də vaxtım. Bəyaqdan on manat qoparda bilmədiyim nənəmin nəyinə sübut edib özümü? Arvadın fikri-zikri məndən nəticə görməkdir. Tez-tez nəticələrinin atasını söyür ki, çərxi-fələyin işini bilmək olmaz, söyürəm ki, köpəkoğlu tez gəlsin.
Gecəyə iki saat qalmış mənə diş sarımsağı xırda-xırda doğratdırdı, yarım saat kənarda saxlatdırdı ki, qatığa qatıb yeyəndə ağzından sarımsağın iyi gəlməsin. Zəhləm sarımsaq iyindən gedirdi elə. Həm də dişlərinin arasında qalmasın.
– Ay nənə, dişin protezdi, maşallah, muncuq kimi düzülüb, sarımsaq harasında qalacaq, e. İstirahətə gəlmişəm guya, sarlmsaq iyindən yediklərimi qaytaracam e, indi.
– Heş nə olmaz. Limonlu suyla yuyarsan keçər.
Çox kitab oxuyuram, di gəl, arvada söz çatdıra bilmirəm. Tərs kimi burda da bir otaqda yatdıq.
İnsafən, nənəm təkcə yatanda otaqda olmadığını hiss edərdim. Yatanacan ürəyindəki sözləri mənə deyərdi.
İki tualetimiz vardı. Biri evin içindəydi, bizdən əvvəl evi alan ailə evə əməllicə əl gəzdirmişdi. Hamam-tualet də tikmişdi. Həyətdəki tualetdə tualetlik qalmamışdı, daha çox xarabaya bənzəyirdi. Nənəmlə mən yatdığım otaqla üzbəüzüydü. Pəncərədən baxanda rahat görmək olurdu.
İsmayıl Şıxlının ” Ölülərinizi qəbirstanlıqda basdırın ” əsərini bitirdikdən sonra otağın işığını söndürdüm. Bəzi işlərdə solaxay olduğumdan yatanda da sol tərəfə yatıram. Kürəyimi nənəm tərəfə çevirdim. Təzəcə yuxuya getmişdim, nənəmən indiyəcən eşitmədiyim səsi eşitdim. Arvad elə bil boğulurdu. Pişik cəldliyiylə üzümü nənəmə tərəf çevirdim. Nənəmin gözləri bərələ qalmışdı, nəfəs ala bilmirdi.
Özümü itirsəydim, qışqırmasaydım, qaranlıq otaqda nənəmin bərələn gözləri birdəfəlik ölmüş adamın gözü kimi açıq qalacaqdı. Həyətin işığı yaxşı ki yanılı qalmışdı. Dədəmlə anam otağa necə girdilər özləri də bilmədi. Otağın işığını atam yandıranda nənəm ” Bismillah ” qışqırıb başını yastıqdan qaldırdı. Belə başa düşdüm ki, yazıq nənəm qaranlıqdan xoflanıb. Nənəm bir-neçə dəfə dərindən nəfəs almağa çalışırdı. Anam otaqdan çıxdı, çox keçməmiş bir stəkan suyla qayıtdı. Dədəm anasının qarşısında dizlərini yerə qoymuşdu, az qala uşaq kimi ağlayacaqdı. Zarafat deyil, qohumlarımızda nənəmin taylarından üç-dörd nənə ya vardı, ya yoxdu.
Dədəm suyu nənəmə öz əliylə qurtum-qurtum içirdirdi.Mən olsaydım, belə vəziyyətdə anamla mən olsaydıq, qorxumdan suyla anamı boğardım. Atamdakı təmkinlilik məndə yoxdu.
– Mama, niyə boğulurdun? Nə oldu birdən-birə?
Nənəm əlini mənə uzatdı.
– Məni niyə boğurdun?
Nitqim qurudu. Nə vaxtsa uşaqlara və qadınlara təcavüz edən nanəciblərin qatili olmaq ürəyimdən dəfələrlə keçib. Danmıram, nənəsiylə yola gedən nəvələrin sırasına məni çətin qoymaq olardı. Yenə də bu, nənəmi öldürməyi düşünməyim, ya da öldürəcəyim mənasına gəlmirdi. Atam yazıq-yazıq mənə baxırdı. Mən bilmirdim ağlayım, bilmirdim gülüm.
– Nənə, səni niyə boğum ki? – deyə bildim.
Anam qarışdı söhbətə : – Kənd yeridir, bəlkə toxunublar sənə? Qız səni niyə boğsun?
– Ay töbə, məni boğurdu.
Atam təbii nənəmə inanmadı.
– Mama, sənə toxunublar. Şəfi səni niyə boğsun?
Adım Şəfadır, bilmirəm niyə, evdəkilər də, yaxın rəfiqələr də mənə Şəfi deyirdi.
Atam deyəndən sonra nənım dərk elımişdi ki, onu boğmağım üçün ortada səbəb yoxdur. Heç olmasın da….Ağlabatan variant odur ki, hirsli başla kimsə damarını basa, təmkinli və səbrli deyilsənsə, qatil olmağın qaçılmazdır.
Valideyinlərim nənəmi sakitləşdirəndən sonra təzədən otaqdan çıxdılar, nənə-nəvə yerimizə girdik. Bizim yerimizi anam yerdə salmışdı. İşığın yanılı qalması ikimizin də istəyiydi.
Ulduzlu gecənin işıqlı otağında nə vaxt şirin yatdığımızı ikimiz də bilməmişik.
Bu dəfə boğulduğumu mən hiss elədim. İki əl boğazımdan yapışmışdı.
Gözümü açdım. Otaq zil qaranlıq, pəncərəsi açıq, məni həqiqətən kimsə boğurdu. Əllərim məni boğan əllərdən yapışmışdı, özümü ölümün bir addımlığında ölümdən xilas eləmək istəyirdim. Boğmağı bir dərd, qarnımda oturub ağırlığıyla məni gücdən salmağı bir dərdiydi. Nənəmin məni öldürəcək dərəcədə nifrət eləməyi ağlıma gəlməzdi. Çünki on səkkiz nəvənin arasında yeganə nəvəydim, onunla yola getmirdim. Digərləri necə deyərlər, nənəlik xətrinə, ya da çox istədiyindən yola verirdilər.
– Sən adımızı batırmısan. Sən adımızı batırmısan. Ölməlisən!…
Nəfəs almağım üçün əllərini boğazımda boşaltdı, mənə ” Pəncərəyə bax ” dedi. Səs özgəsinin, xırıltılı səsiydi. Artıq dəqiq bilirdim, mən nənəmin yanında öləcəm, xəbəri olmayacaq. Axı nənəm sovet arvadıdır, gərək yuxusu yüyrək ola.
Pəncərəyə baxıram, heç kim yoxdu.
Kimdi bilmirəm, üstümdən düşdü, məni boğazımı buraxmadan ayağa qaldırdı, pəncərəyəcən apardı. Çox su içdiyimdən altımı islatmamağıma özüm də təəccüblənmişdim. Naməlumun yanında çoxdan biabır olmalıydım. İstər-istəməz bağın içindəki tualetə baxmalı oldum. Normalda həyətə baxmalıydım. Tualetdə xarabalıqdan əsər-əlamət qalmamışdı. İlahi, bu nədir? Tualetin bəzəkli qapısı açıq, işıqlı, içində körpə uşaq, mənə gülümsəyir. Deyəsən, ölməmişdən əvvəl, adama havalanmaq gəlir.
– Əxlaqsız, öldürəcəm səni. – əcaib, xırıltılı səsi yenə eşitdim.
– O uşaq….O uşaq….- cümləmi heç cür tamamlaya bilmirdim.
Məni boğan kimiydisə, çox arifiydi.
– Bicindir.
Xatırladım, ailəli olanda bir dəfə hamilə qalmışdım. İki həftəlikiydi. Boşanmağa qərar verdiyim gün ürəyimin dərinliyində ana olmaq istəmirdim. Ehtiyyatsızlıqdan bətnimdəki körpəmi itirdikdən sonra anlamışdım, körpəm bətnimdə olan gündən artıq mən anaydım. Uzun müddət özümə gələ bilməmişdim. Televizorda körpələrlə bağlı reklamları gördükcə ixtiyarsız ağlayırdım. Lakin mənim uşağımın atası məlumuydu.
Həqiqətdə həyətdən pəncərəyə düşən işıqdan məni öldürmək istəyən naməlumu görməliydim, mümkün olmadı. Üzü qapqaraydı, kişi xəylağı olmağı mümkün deyildi.
Fiquruasından nağıllardakı ifritəyə bənzər varlığın mənimlə zarafat etdiyini istəmək indiyəcən arzularımın ən birincisi olmuşdu. Yaşamağın dəyərli olduğunu da o an hiss eləmişdim. Təpiklə iki qıçının arasından vurmağa çalışdım. Necə ki baxdığımız kinolarda qadın ona təcavüz edən kişini eləcə vurub belini bükdürürdü ha, bax, mən də çalışdım, alınmadı ki, alınmadı. Əvəzində iki ayağım yerdən əlini üzdü, havadan asılı qaldı. Gücüm əllərimlə əllərini boğazımdan ayırmağa çatırdı. Güclə son nəfəsimi aldığımı hiss edirdim. Son dəfə tualet tərəfə baxdım, mənə baxan körpə ağlamağa başladı. Mənim də gözümdən yaş gəlirdi. Ölməyimə ağlayırdım. İfritə boğazımdan əllərini çəkdi, yerə dəyərək sərildim. Otağın işığı yananda gözlərim yumulmuşdu.
Gözlərimi açanda evdəkilər başımın üstündəydi. Hardansa tapdıqları molla qardaş onlardan daha yaxın stulda oturub mənim üçün dua oxuyurdu. Özümü xortdayıb ölümdən qayıdanlar kimi hiss elədim. Gərək hamı şoka düşəydi, anamın ürəyi gedəydi. Yox, mənimki ölüb-dirilmək məsələsi deyildi.
-Qıza pis toxunublar – ilk eşitdiyim səs molla qardaşın səsi oldu. Molla qardaş cavanıydı, deyədim üzdən uşağa oxşayır.Rəfiqəm adama toxunan varlıqlar haqqında danışanda gülürdüm, gecə başıma gələnlərdən sonra daha hər şeyə inanmağa hazırıydım.
Yenə də danışa bilmirdim, su istəyirdim, dilim-dodağım qurumuşdu. Molla qardaş əlində ” Qurani-Kərim “, hansı surədəniydi bilmədim, dua oxumağa davam elədi.
Anama baxdım, dilimlə dodağımı islatdım. Deyirlər ha, balanı anadan yaxşı heç kim duya bilməz, vallah, düz söhbətdi. İslanmış dodağımdan anam ciyərimin yandığını başa düşdü, suyu beş saniyədə gətirdi, bir əlini kürəyimin altına saldı, bir az qaldırıb suyumu içizdirdi. Suyu içəndən sonra danışa biləcəyimi hiss elədim. Molla qardaşın dualarını bitirməyə hövsələm çatmadı
Birbaşa anamdan soruşdu.
– Məni boğan kimiydi?
Nənəm – Sənə toxunublar, bala. İşığı yandıranda yerdəydin.
– Məni qadın boğurdu. Tualetdə uşaq vardı.
Molla qardaş astaca ” Bismillahir rəhmanir rəhim ” dedi, sonra davam elədi.
-Bacı, gözünə cin-şeytan görünüb.
– Mənə adımızı batırmısan deyirdi. Bağdakı tualetdə uşaq vardı. Gözümlə gördüm.
Dədəm – Şəfi, tualetdə uşaq nə gəzir? Gözünə görünüb.
Nənəmin yadına nə düşdüsə, molla qardaşdan soruşdu.
– Söz soruşuram e, bizim evlə bağlı nəysə bilirsən?
Molla qardaş nənəmə cavab verməyə tərəddüd edirdi.
– Vallah, evlə bağlı rəvayətlər eşitmişik. Onda mən heç yoxuydum. Qoca nənəm var, ondan eşitmişəm.
Atam – Nə eşitmisən?
– Guya evin otaqlarlndan biri tamam yanıb.
– Hansı otaq? – həyəcanla soruşdum.
– Onu bilmirəm.
Molla qardaş bir az da dua oxuyandan sonra məni sabah dədəmlə öz evində gözləyəcəyini dedi. Qorxuluğumu canımdan çıxarmalıydı.
Günortadan sonra nənəmlə dünən qatıq aldığımız evə getdik. Nənəm cin-min söhbətlərinə qız vaxtından inandığı üçün bu işin axırına çıxmaq istəyirdi.
Qapını döydüm, yenə dünənki gəlin açdı. Salamlaşdıq, nənəm qaynanasını görmək istədiyini dedi. Bizi evə dəvət elədi.
Qaynanası Cəvahir nənə ( Ümumiyyətlə, nənəm yaşında, babam yaşında olanlara nənə-baba deyirəm) bizə xoşgəldim elədi, gəlini çay süfrəsi açdı, bişirdiyi gilas mürəbbəsindən də qoydu süfrəyə.
Yarım saatdır,nənəm gəlməyinin səbəbindən söhbət açmır, hövsələm daralır, arvadla gəldiyim üçün peşman oluram.
Sonunda nənəm əsl səbəbə gəldi.
– Cəvahir bacı, dünən başımıza maraqlı iş gəlib. Gecə uşağa da, mənə də toxunublar.
İlahi, otuz yaşımı tamam eləmişəm, arvad hələ də mənə uşaq deyir. Elə mənə uşaq dedikləri üçün özümü qadın kimi hiss edə bilmirəm. Və bu minvalla belə qərara gəlirəm ki, müsəlman ölkələrində valideyinlər övladlarına sərbəst qərar vermələrinə geniş imkan yaratmadığından hər birimizin görünüşü böyüyür, ruhumuz uşaq olaraq qalır. Valideyinlərimiz köçdükdən sonra ağsaqqal, ağbirçək statusunuz 100% qazanırıq. Nənəm bir gecədə başımıza gələn hadisəni bir kitablıq əsər formasında danışdı, ürəyim üzüldü. Ürəyin üzülsün, nənə. Qısa kəssənə….
Hiss elədim, gəlinin dı ürəyi sıxıldı. Ağıllı gəlindir, məni yataq otağına dəvət elədi, mən öz taleyimdən, o, öz həyatından danışdı. Sənubərin məndən on yaş kiçik olduğunu biləndə inanmamışdım. Görünüşü yaşından on dəfə çox görünürdü. Necə deyərlər, sümüyü iri qızlardandır. Yoldaşı rayonda Coğrafiyadan dərs deyir, açılan kurslarln birində də uşaq hazırlaşdırırdı. Sənubərin çoxlu kitablarl vardı. İstər Dünya Ədəbiyyatından olsun, istər yerli Ədəbiyyatdan. Sağollaşanda bir-iki kitab da verdi ki, oxuyub qaytarım.
– Arvad nə dedi sənə?
Nənəm dizinə vurub, başını yellədi.
– Zibilə düşmüşük, ay toba. Atana dedim də, dedim, evi almamış soraqlamaq lazımdır. On beş minə üç otaqlı, geniş bağı olan ev satarlar? Əməllicə poxa düşmüşük.
– Ay nənə, hövsələmi niyə daraldırsan? Düzəmməli de görüm nə dedi də…
– Evdə ruh var.
Ayaqlarım tərpənmədi. Nənəm bir az qabağa gedəndən sonra gəlmədiyimi bildi, geri boylandı.
– Az, sən niyə dayandın? Gəlsənə.
– Nənə, dəqiq evdə ruh var? Arvad dəqiq elə dedi?
– Az, səyləmə, düş qabağa.
Nənəm yanımacan gəldi, qokumdan tutub özümdən qabağa itələdi.
– Mən bilirəm neyləmək lazımdır. O mollanı çağırarıq, Quran oxuyar, keçib gedər.
– Hə də, bizdən əvvəl alan ev sahibinin ağlına gəlməyib axı. – nənəm kinayəylə dediyimi bildi.
– Nə varsa bizim yatdığımız otaqda var. Axşam qonaq otağında yatarıq.
– Mən dədəmgillə yatacam.
– Sənin başın üçün elə. Tək qoyacaqsan az, məni?
Hərdən mənə elə gəlir ki, nənəmdən olsa, əzrayılın yanına da cüt gedərik. Hara getsə əri kimi məni qoşur yanına. Hara getmək istəsəm, dədəmdən əvvəl soruşar.
– Kimlər görüşürsən? Rəfiqən kimlərdəndir? Haralıdır? – yersiz suallarından bezib o qədər yalan danışmıçam ki!…Eh nənə….
Axşam şam yeməyindən sonra dədəm balaca araq butulkasını yemək yeyə-yeyə öncə bizim, sonra şəhərdə yaşayan nəvələrinin sağlığına əlli-əlli vurandan sonra kefi kök hamımızdan tez yatmağa getmişdi. Bir az piyaniydi, amma özünü idarə edirdi. Dədəm araqdan sonra çağırı və ya pivəni içəndə özünü idarə edə bilməyən piyan adamlardan olurdu. Yeyib-içəndən sonra əsəbləşdirən olmasa, danışıb-gülürdü. Bu halı bilmirəm niyə, mənim çox xoşuma gəlirdi.
Gecə anamla yerimizi qonaq otağında saldıq. Bu otağın da işığını yanılı qoydum. Saat altıdan sonra hər ehtimala qarşı su içmədim. Tərslikdən yuxum da gəlmir, ağılsızlıqdan Sənybərdən götürdüyüm kitabı dünənki otaqda qoymuşam. Kitab oxumamış yata bilməyəcəkdim. Nənəm çoxdan yatmışdı. Doqquzuncu sinifdə oxuyanda yuxuda əzbərlədiyim ayətül-kürsünü oxuya-oxuya nənəmlə vahiməmizə səbəb olan otağın qapısına yaxınlaşdım. Otaq anamgilin yatdığı otaqla üzbəüz olduğu üçün bir az ürəkliydim. Əlimi qapının cəftəsinə yaxınlaşdırıram, cəftəyə toxunmamış əlimi çəkirəm. Qapı cırıltısının səsini eşitdim, qanım bədənimdə dondu, qorxudan üşüdüm.
Hiss edirdim kimsə arxadan mənə yaxınlaşır. O an mənim yerimdə olsaydınız, şahidi olacaqdınız, adamın ürəyinin dayanmağı nədi, az qala bədənindən çıxa. Qorxudan duamı səsli oxuya bilmədim. Mümkün deyildi, dua yadımdan çıxmışdı. ” Allah ” deyirdim, ardını gətirə bilmirdim. Beynimin düşünmək funksiyası fəaliyyətini dayandırmışdı. Dədəmin bir sözü var. Ölmək ölməkdir, canı çıxmaq nədir? Cəld geri dönüb, dünən yatdığım qapıya kürəyimi çırpdım. Qapını astaca açan dədəmdi. Mən dədəmdən, dədəm məndən qorxmuşdu. Çırpıldığım qapı açılanda ombalarım yerə dəydi və çox incitdi. Ağrımın hayından olduğum vahiməli otağın fərqində deyildim. Deməli, ağrı-acı qorxu hissini adama unutdurur. Bu vəziyyətdə gərək atam əlimdən tutub ayağa qaldırmalıydı, canıyananlıq eləməliydi, eləmədi. Ayağa qalxıb utanmadan əllərimlə ombalarımı sığallaya-sığallaya guya ağrımı yüngülləşdirmək istəyirdim. Atama baxdım, mənə yox, pəncərə tərəfə baxırdı. Bu dəfə geri dönüb atam baxan tərəfə, pəncərəyə baxdım. Baxa-baxa asta addımlarla atama tərəf getdim. Pəncərədən tualetə tərəf baxaraq ağlayan qız vardı. Əynində uzun, boz rəngdə parça, qurşağından aşağı qırmızı ləkələri vardı. Ləkələrin qan olduğu mənim ağlıma gəlmişdisə, atamın da ağlına gələrdi. Atam mən gördüklərimi görməsəydi, başımın pozulduğunu fikirləşərdim. Otaqdan çıxdım, atam qolumdan tutdu, məni özünə tərəf yaxın çəkdi. Qız ağlayırdı, bizə tərəf baxdı. İlahi, o qızın gözlərini, simasının rəngini yaza bilmirəm. Təsəvvür edin, iki gün basdırılmayan meyidin rəngi necə olar?!…
Atam bir dəfə yüngül infarkt keçirmişdi, ikinci dəfə lap güclüsünü keçirəcəyi də ağlımdan keçdi.Qızın gözlərinə fikir verdim, qapının arxasına baxdı, o da elə bil qorxurdu. Bizim gördüyümüz ruhdursa, vallah, ruhların qorxduğunu yox, qorxutduqlarını eşitmişəm. Qapının arxasındakının nə olduğu mənə maraqlıydı, di gəl, ürəkli oğul istəyirəm ( burda dədəmi nəzərdə tuturam), ürəkli qız axtarıram ( artıq özümü nəzərdə tuturam) iki addım qabağa getsin. Qız qəfildən qışqırdı, dədəmlə mən də ona qoşulub qışqırdıq. Bu zaman qapı üzümüzə çırpıldı. Dədəmlə qışqıra-qışqıra anam yatan otağa qaçdıq. Qapı açıq qaldı, biz özümüzü anamın üstündəki ədyalı çəkib, yataqda bir-birimizə sığınıb, ədyalı başımıza çəkdik ki, heç nə görməyək. Yazıq anamın qışqırmağına da fikir vermədik. Dədəmi bilmirəm, səmimi olacam, mən öz hayımdaydım. Anan ikimizin də üstünə qışqırdı.
– Nə olub sizə? Niyə qışqırırsız?
– Getmə…Bura gəl, getmə. – Dədəm kəkələyirdi.
– Hara getməyim? Dayan, su gətirim. Sənə dedim də içmə. – anam otaqdan çıxanda atam yanımdan qalxdı, anamın qolundan tutub otağa tərəf çəkib qapını örtdü.
– Ruh var. Dədəmin goruba and olsun, ruhu gördük.
Qapı açılanda atam iki saniyəlik qışqırıb susdu. Nənəmiydi, o da bizim səs-küyümüzdən səksənmişdi.
– Ə, niyə səsinizi başınıza atırsız? Ürəyim qırıldı, dedim, görən nə olub?
– Mama, ruh var. O otaqda ruhu gördük. Nənəm qapısı bağlı otağa baxdı, bizim otağın qapısını örtdü. Əliylə işarə elədi ki, səsimizi çıxartmayaq.
Ədyal başıma çəkdim. Uşaq vaxtı qorxanda əlimə ədyaldan, yorğandan nə keçsə, başıma çəkərdim. Guya təhlükədən canımı qurtarıram. Qarşı tərəfin qapısının açıldığını eşitdik. Ədyalı burnumacan çəkdim, qorxaraq qapıya baxırdım. Nənəm qulağını qapıya dirəmişdi, anam dədəmin arxasında gizlənməyə çalışırdı. Addım səslərini eşitdik. Kimsə hikkəylə qonaq otağına tərəf getdi. Qonaq otağında nəyinsə yerə düşüb sındığını eşitdik. İçimi çəkdim, sakitcə ağlamağa başladım. Həyatda iki cür ölümdən qorxmuşam. İndi də qorxuram. Belə əcaib, müəmmalı ölməkdən və …. ya da yazmıram. Hər kəsin olduğu kimi məni də sevməyənlər var. Kim bilir, bəlkə aralarında biri qatil ruhunu gəzdirir özüylə? Düşmənimin zəif tərəfimi bilməyini istəmərəm təbii.
Anam yanıma gəldi,başımı sinəsinə sıxdı. Ana qucağında ağlamaq, ürəyini boşaltmaq kimi gözəl bir şey yoxdur dünyada. Bu dünyada ana ürəyi qədər dözümlü ikinci ürək də tanımıram. Ana ürəyi dağ ürəyidir.
Addım səsləri bizim qapımıza yaxınlaşanda dayandı. Nənəm qulaqlarını qapıdan araladı, dədəm anasını qucaqladı. İndi yadıma düşəndə anlayıram ; insan bir sevgidən, bir də qorxudan bir-birinə sığınır. İkisi də mənim üçün möhtəşəmdir. Şəkil çəkənimiz olsaydı, bizim mənzərəmizi çəkərdi.
Qapımız üç dəfə döyüldü, bu dəfə qışqırmadıq. Mən daha da anama qısıldım….
Yenə addım səslərini eşitdik, qarşı tərəfin qapısı açılmağıyla çırpılmağı bir oldu, içimizi çəkdik.
O gecə dördümüz də ikinəfərlik döşəkdə bir-birimizə qısılıb, gözlərimizi qapıya zilləmişdik. Nənəmlə anamın ortasındaydım. Dədəm öz anasının yanındaydı.
– Pəncərədən qaça bilərik. – anam nə təklif etdiyini özü də bilmirdi və hamımız anamı çox yaxşı başa düşürdük.
Anamgilin pəncərəsi həyətin dəmir darvazasıyla üzbəüzüydü.
– Gecə vaxtı hara gedək? Meşə tərəfdə yaşayırıq. – dədəm cavab verdi.
– Ən yaxın qonşumuzla aramızdakı məsafə yarım saatdan çoxdu.- nənəm dilləndi. Mənim danışmağa taqətim qalmamışdı. Həm də nə danışacaqdım, vəziyyətimiz ortadaydı.
Nənəm mənə – Sən uzan yatSu da yoxdu e, uşaq içsin, özünə gəlsin.

Səhər açılana qədər, anam məni oyadana qədər yatmışam. O qorxuyla necə yatmışam, xəbərim olmayıb. Otağın qapısını birinci atam həyəcanla, qorxaraq qəfildən açdı. Heç kim yoxuydu. Qarşımızdakı otağın qapısı bağlıydı. Bir-bir otaqdan çıxdıq, növbəylə hamama keçdik, əl-üzümüzü yuduqdan sonra qonaq otağına gəldik. Gecə sındırılan gülqabıydı, anamın otuz üç illik evliliyi qədər salamat qalmışdı. Ayağımıza qırıntıları batmasın deyə addımlarımızı ehtiyatla atırdıq.
Mən yatanda ev paltarımı dəyişməmişdim, nənəmin donu stulun başındaydı. Anamla atam otaqlarında çoxdan geyinmişdilər paltarlarını. Səhər yeməyini yemək ağlımızdan da keçmirdi. Bir nəfər kimi evdən çıxdıq, atam evin qapısını bağlayırdı, mən gözümü bağdakı tualetdən çəkmirdim. Niyə gözümə körpə uşaq görünürdü? – sualını verirdim özümə?
Nənəm ümidlərini çağıracağımız molla qardaşa bağlamışdı, nədənsə hiss edirəm ki, məsələnin kökü təkcə mollalıq, dualıq deyil.
Dədəm – getdik – deyəndə, üçümüz də qabağına düşdük, dəmir darvazaya yaxınlaşanda dədəmlə birlikdə qapını açdıq. Anamla nənəm maşının arxa oturacağında oturmuşdu. Dədəmin maşını boz rəngdə 1985-ci ilin istehsalı olan Qaz 24- dür. Deyərdim dünyada ən rahat maşındır. Mən dədəmin yanında – qabaqda oturdum. Dədəm maşını qızdırdıqdan sonra sürərək həyətdən çıxartdı.Maşından düşüb darvazanı açarla bağladı.
– Hara gedirik – Anam soruşdu.
– Dünənki mollanın evinə
– Ondan əvvəl nəysə yeyək, rəngimiz-urfumuz yerinə gəlsin – nənəm haqlıydı. Adam toxqarına yaxşı fikirləşir.
– Yolda təndirlə pendir alaram. – dədəmə yemək maraqlı deyildi.
Yolda təndir, pendir, ayran almışdıq. Biz yeyirdik, dədəm yox, maşını molla qardaşın evinə aparan yolla sürürdü…
Molla qardaşn evində özündən və nənəsindən başqa insan yoxuydu, qardaş nənə himayəsində böyüyən gənc olub. Valideyinlərinin başına nə gəldiyini soruşmadığımız üçün məlumatım yoxdur. Bizi tez gözləmirdi, yenə də yaxşı qarşıladı, nənəsi də xoşgəldim elədi. Nənəsinin yüzün ipindən tutmağına heç üç il qalmamışdı. İki il neçə aysa bir əsrin nənəsi titulunu üstündə gəzdirmək ehtimalı yüzdə yüzdür. O da Allah əl gəzdirməsə. Kəndimiz işğal olunmasaydı, ya da satılmasaydı, day orasını geniş yazıb mətləbdən uzaqlaşmaq istəmirəm, nənəm kənddə yaşasaydı, siması indikindən də cavan görünərdi. Nənəmin köhnə şəkillərini anamın albomunda görmüşəm. Həqiqətən çox gözəl olub gəncliyində. Sonradan başa düşmüşdüm, babam niyə nənəmi üç dəfə qaçırdıb. Hə, hə, nənəm çox tərs qız olub. Gözəlliyinə bələd olduğundan nazlanmaq vaxtını digər qızlara nisbətən çox uzadıb. Babamla əmiuşağı olublar. Rəhmətlik kişi neçə dəfə ürəyini açıb, ” yox ” cavabından başqa cavab eşitməyib. Nənəm atasını tez itirmişdi, anasıyla qohumlar arasında tək yaşayırdı. Babam gördü ki, yox e, elçiləri çoxdu, qız əldən çıxacaq, ilk fürsətdə qaçırıb nənəmi. Nənəm də ilk fürsətdə babam onu evdə tək qoyanda ata ocağına qaçıb, iki ayağını bir başmağa dirəyib ki, mən əmioğluna arvad olmaq istəmirəm, qutardı.
Nənəmdə kürd tərsliyi, babam ondan betər tərs kürd. İkinci dəfə qaçırdı, yenə nənəm ata ocağına qaçdı. Yazıq kişi neyləsin, üçüncü dəfə qapını da, pəncərələri də bağlayandan sonra nənəm başındakı yaylığı ingilis bayrağıfason havada yellədi. Kişi qəfildən rəhmətə gedənəcən xoşbəxt yaşadılar. Babam fağır kişi olub, kimi danışdırırsan, sakit, mehriban olubdu, deyirlər. Hərçənd görməmişəm, heç bir nəvəsini görməyib kişi
Ruhu şad olsun, şəkillərdən, qohumların xatirələtindən tanıyıram babamı.
Nənəmlə molla qardaşın nənəsi ( qəribə adı vardı, xatırlaya bilmirəm) bir-biriylə dil tapdı. Ümumiyyətlə, nənəm məndən başqa hamıyla dil tapır. Burdan belə nəticə çıxır ki, problem mənim özümdədir. Bir əsrlik nənə hər şeydən danışır, evimizin sirrindən danışmır. Bircə onu deyəndə ki, ev rəhmətlik bacısının olub, hamımız təəccübləndik. Molla qardaşa baxdım, bizimkilərdən əvvəl sual verdim.
– Dünən niyə demədiz qohumunuzun evidir?
Birinci mızıldandı, nə qədər ağılsız olasan, bu sualı gözləməyəsən.
– Vallah, mən özüm də dəqiq heç nə bilmirəm.
– Kənddə tək molla sizsiz. Bizdən əvvəl evi alanlar da qapınıza gəlib, dua oxumusuz. Nənəniz yəni sizə heç nə deməyib?
Dədəm filmin maraqlı yerində kanalı dəyişdirdiyi kimi, söhbətin də maraqlı yerində araya söz saldı, gözlərini mənə ağartdı. Əlbəttə, molla cavab verməkdən yaxasını qurtardı.
Əsrlik nənə dilləndi.
– Qardaşım başqa rayonda yaşayır. Bacım ölməmişdən üç gün əvvəl evi mənə vermişdi. Mən də pula ehtiyacım vardı, satdım. Düzü, qardaşım evi satmağıma əsəbləşdi.
Nənəm – Bacın xəstəydi? – nənəm sualı ürəyimcə verdi.
– Yox, sap-sağlam arvadıydı. Xəstə niyə olur?
– Onda niyə evi sənə verdi? Bəyaq dedin ki, qızı, nəvəsi varmış. Onlara niyə vermədi, durğduğu yerdə sənə verdi? Öləcəklərini əvvəlcədən bilirdi ki? Nəysə bacı, sən bizə düzünü demirsən. İncimə e, sözümü gizlədib, nala-mıxa vuran adamlardan deyiləm. Deyək ki, mən qocalmışam, gözümə nəysə göründü. Hamımız dəli olmamışıq ha. Hamımızın gözünə göründü də o nədirsə.
Sağ ol, nənə. ” Əhməd haradadır ” filmindəki Zülümov demişkən, deputat kimi danışırsan.
Nənəmim suallarına cavab tapa bilməyən əsrlik arvad dilləndi.
– Vallah, özüm də bilmirəm evi mənə niyə verdi. Nəvəm gələr dostlarıyla dua oxuyarlar keçib gedər. Çayıızı için, soyumasın.
Dədəm çay içə-içə düşünürdü.
Molla qardaş özü kimi iki molla dostuna zəng eləmək üçün otaqdan çıxmaq istəyirdi, verdiyim suala ayağını saxladı.
– Nənə, bacınızın nəvəsi ailəliydi?
Molla qardaş nənəsiylə bir-birinə baxdılar.
– Yox, niyə ki?
– Çünki körpə uşaq da görürdüm.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və
“Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru

Deyirlər bu gün şair günüdü

Deyirlər ki, bu gün şair günüdü,
Şairlərin hansı günü yoxdu ki?!
Əzab, həsrət, hicran, bir də qəm yükü,
Şairin yemidi, şair toxdu ki?!

Əynində vətənin şəhid köynəyi,
Gözündə kədərin dənizi yatir.
Hər gün xırda-xırda artır göynəyi,
Şairin dərd yükü göylərə çatır.

Şairə gün verib, gün ayırmayın,
Şairə pay verin, qüssədən-qəmdən.
Bütün dərdinizi şələ eyləyib,
Asın şairlərin çiyinlərindən.

Şairin sinəsi bülbül qəfəsi,
Orda fəğana bax, orda aha bax.
Dağı da əridir onun naləsi,
Qəfəsi ərimir, bir günaha bax?!

Pənahı haqq olub, haqqa arxadır,
Göydə Allahı var, yerdə sözü var.
Sözüylə baş qatıb özün toxdadır,
Şairlərin başqa nədə gözü var?”

Arzusu kəm olub, gözündə oynar,
Yanıltmaz haqqını, inamı iti.
Ağlında, sözündə, çağlayıb qaynar,
Qəlbindən tökülüb düşən ümidi.

Şair dərd bükümü, bilinməyən sədd,
Şairin bəxtində gecələr zaman.
Siz ona gün verib, işıq vermiyin,
Asın şairləri dar ağacından.

İllərin o tayı gözləyir məni

Bahar deyə-deyə dolaşdı dilim,
Qışın buz köksünə sancıldı əlim,
Bəxt da qar tutarmış, daha nə bilim….
İllərin o tayı gözləyir məni.

Dağlar əl eylədi, duman gəl dedi,
Həsrət yollarımda mənə dil dedi,
Eşqim yaşa dedi, baxtım öl dedi,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Neyləyim bu qəlbi sərxoş dünyaya,
Məni məst eyləyib saldı sevdaya,
Sirdaşım, həmdəmim oldu daş, qaya,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Xəyallar başına yığıl ha yığıl,
Dərdlərin əlində olmuşam nağıl,
Məni yaşatmadın a dünya dağıl,
İllərin o tayı gözləyir məni.

Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü,
“İlham çeşməsi” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü

SƏNSİZ

Getmə məni ağlar qoyub, ayaq saxla dərdimə yan,
Qayıt Allahı sevirərsən,qoyma aşiqi pərişan.

Yalvarıram dön bir bax, gör məndə bir can qalıbmı,
Səndən ayrı yaşamağa yoxdu daha məndə bir can.

Təbibim ol, sərvi boylum, dərdimə gəl eylə çarə,
Xəstə könlüm istəyərmi səndən özgə dava, dərman.

Qollarımı sal boynuma, ruhum qayıtsın canıma,
Onsuz da bu sevən canım, sənə qurbandı hər zaman.

Sənsiz bilmərəm dünyada gül nədi, bağ, bağça nədi,
Gecə-gündüz səni deyib, eyləyirəm mən ah, fəğan.

Sənsiz yaşaya bilməz ki, bu dünyada Əziz Musa,
Gəl öldürüb biçarəni, axırda olma peşiman.

Allahım, şükür sənə, bir gör necə can gəlir.
Naz ilə, qəmzə ilə, can alan canan gəlir.

Gözünə sürmə çəkib, xumarlanıb baxışı,
Öldürəcək vallah məni , qaşları kaman gəlir,

Yanaqları qızılgül, dodaqları çiyələk,
Hər sözü xoş,dili bal, dişləri mərcan gəlir.

Qara gözli bəxtəvər, küsdürüb Ayı, Günü,
Sərvi boylu incə bel, gözəl mehriban gəlir.

Geyinib ipək donu, yaxasına gül düzüb,
Elə bil tər çiçəkdi, xəstəyə dərman gəlir,

Camalı, xalı qəşəng, boy-buxunu tamaşa,
Bir baxın yerişinə, çanki bir ceyran gəlir,

Əziz Musa yubanma, qurban eylə canını,
Gör necə sevimli yar, gör necə mehman gəlir.

ERMƏNİDƏN DOST OLMAZ

Nurlu sabahımız olubdu gecə.
Bu necə qismətdi , bu necə tale.
Həsrətə, hicrana biz dözək necə,
Nə vaxtdı gözümüz yol çəkir hələ.

Qalmaz belə qalmaz, vallah bu dünya,
Tanrı səsimizi eşidər bir gün,
İnan yerdə qalmaz bu tökülən qan,
Savaşı haqq olub həmişə türkün.

Şəhidə can deyər bu qanlı torpaq,
Qəbrinin üstündə lalə bitirər
Qeyrəti eyləsək döyüşdə yaraq,
Onda tanrı bizi yurda yetirər.

Haqq, divan görmədik fani dünyada.
Düşünək dərindən olub, keçəni.
Ümid bəsləməyək özgəyə, yada,
Özümüz qaytaraq doğma vətəni.

Düşmən xahiş ilə gəlməz düz yola.
Gəlin inanmayaq hər şirin sözə.
Bu dünya dağıla,qiyamət qopa,
Mənfur ermənidən dost olmaz bizə.

ÖYRƏTMƏ

Xəzana döndərmə baharı, yazı,
Az eylə nə olar bu işvə, nazı,
Niyə insafsızsan ay zalım qızı,
Mənə ayrılığı öyrətmə, nolar.

Silmə nəğmələri şirin dilimdən,
Səbri-qərarımı alma əlimdən,
Məni ayrı salma doğma elimdən,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Məni küsdürürsən sən bilə-bilə,
Sən əl götürmürsən nazından hələ,
Solur gözlərimdə bənövşə, lalə,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar.

Həsrətin sinəmi od kimi dağlar,
Sənsiz qüssə, kədər yolumu bağlar,
Şirin xəyalların dil açıb ağlar,
Məni ayrılığa öyrətmə, nolar..

Həsrət çiçəkləyib,qəm çiçək açıb,
Ayrılıq çiçəyi nə göyçək açıb,
Şirin yuxularım gözümdən qaçıb,
Məni ağrılığa öyrətmə nolar.

GET DEMƏ

Qoy səni oxşayım, öpüm doyunca,
Get demə, mən getsəm, neyləyəcəkən,
Nəmli gözlərini sıxıb balınca,
Ağlayıb, sızlayıb, inləyəcəksən.

Rahat qoymayacaq xəyalım səni,
Pərişan-pərişan boylanacaqsan,
Gözlərin gəzəcək, hər yerdə məni,
Pəncərə önümdə dayanacaqsan.

Kədər dillənəndə, hicran yağanda,
Sən günəşi, ayı izləyəcəksən.
Ulduzlar sönəndə, günəş doğanda,
Sən mənim yolumu gözləyəcəksən.

Çırpına-çırpına qalacaq ürək,
Qəlbin istəyindən dönməyəcəkdir,
Köksündə alışan o arzu, istək,
Şam kimi əriyib sönməyəcəkdir.

Qollarım boynuna sarılmayacaq,
Başını köksümə sıxmayacaqsan,
Saçında ətirli gül olmayacaq,
Mehriban- mehriban baxmayacaqsan.

Get demə, unuda bilməzsən məni,
Yaşaya bilməzsən bir an da mənsiz.
Gülüm bilirsən ki, sevirəm səni,
Yaşaya bilmərəm bir an da sənsiz.

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Hörümçək toruna düşmək istərəm.
Azalsa, qəlbimdə bir qətrə həvəs,-
Cəhənnəm odunda bişmək istərəm.

Hörümçək torundan
çox xoşum gəlir…
Onu nəğmə bilib bir ömür boyu
Gündüz də,
Gecə də oxuyuram mən.
Dosta, aşinaya məhəbbətimi
Hörümçək torundan toxuyuram mən.

Hörümçək torundan çox xoşum gəlir…
Sapları şəfəqdən, işmələri nur.
HATƏMÜL-ƏNBİYA
PEYĞƏMBƏRİMİ
O məlun qureyşijərdən
Hifz edən
Gizlədən
Qoruyan odur

* * *

Bütün ağrıları çəkib sinəmə,
Bir ovuc ürəyə sığışdırmışam.
Daha gözlədiyim kimsə qalmayıb,
Gözümü yollardan yığışdırmışam.

Gündüz gözü, gecə könlü yorarmış…
Gecə uzun, ulduzları saymışam.
Bu gecə nə qorxu, nə də dəhşət var,
Hamsını yuxuma qarışdırmışam.

Bəlkə məsləhətdir, alıb aparar,
Duaların ətəyindən tutmuşam.
Ha suvarsan qara daşı göyərmir,
Allah, yer üzündən çox yorulmuşam.

19.10.2017

* * *

Kəsdirdi qapını həsrət küləyi,
Özüm də bilmədim hayandan əsdi.
Mən xilas olmağı sınadım, amma
Bağladı əlimi, yolumu kəsdi.

Yaşım çoxaldıqca dərdim azalmır,
Mənim çiyinlərim yükə alışıb.
Sevinsəm sevincim iki gün qalmır,
Ruhumun özünə kədər qarışıb.

Bu payız yağışlar həmdərdim olub,
Ağlasam sakitcə yuyar üzümü.
Yıxılsam dizlərim qanamır daha
Dərdi verən Allah verir dözümü.

YOLUNU GÖZLƏDİM

Sən getdin, qəm aldı qoynuna məni,
Çökdürdün ömrümə dumanı, çəni.
Fələk də gətirdi saçıma dəni,
Hər gecə əllərim uzandı göyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Sən getdin, səninlə getdi bu ürək,
Həsrət acısında bitdi bu ürək,
Söndü, daşa döndü, itdi bu ürək,
Köksüm buz bağladı… Bilirsən niyə?
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

Bir sevgi yaratdıq saysız, qədərsiz,
Birgə addımladıq dərdsiz, kədərsiz.
Niyə getdin axı,bu eşq bəhərsiz.
Qoymadım qəlbimə yad nəfəs deyə,
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

“Ayrılaq” söylədin, qırıldı qolum,
Sanki son mənzilə açıldı yolum.
Nədir bu iztirab, qurbanın olum,
De, kimə dəyişdin məni, de, nəyə?!
Yolunu gözlədim, dönərsən deyə.

ELİNDƏN GƏLƏR

Çalış, uzaq ol ki, dərdin daşından,
Gözün ağrımasın kədər yaşından.
Insana nə gəlsə davranışından,
Bir də, yersiz ötən dilindən gələr.

Bizi haqq yaradıb, gözə görünməz,
Saleh əməl könüllərdən silinməz,
Biqeyrətin soyu,kökü bilinməz,
Mərd oğul mərd kişi belindən gələr.

Çox yemək haramdır öz qədərindən,
Atdığın addımı düşün dərindən,
Şairə xoş sözlər şah əsərindən,
Bağbana bənzərsiz gülündən gələr.

Insan yerlə gəzər, xəyalı göylə,
Çətin, dar məqamda doğru söz söylə,
Hər zaman hər kəsə yaxşılıq eylə,
Pislik hər insanın əlindən gələr!

Nofəl, daha bəsdir, fikirdən əl çək!
Qəm yükü ağırdır, dözməyir ürək.
Qəhrəman oğluna dar gündə kömək,
Doğma obasından, elindən gələr.

SEVGİYƏ NAĞIL DEMƏ

Bənzətmə sevgini quru nağıla,
Qıyma ümidlərim sına,dağıla,
İnsan gərək sevgi ilə doğula,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Xoş ovqatı,səfası var sevginin,
Canı üzən cəfası var sevginin,
Çox ürəkdə yuvası var sevginin,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Sevənlərə əl uzadar əli yox,
Qəlb oxşayar,könül açar dili yox,
Bu sevginin nöqtəsi ,vergülü yox,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

Həyat bir an gözlərində dəyişər,
Sevən ürək eşq atəşində bişər,
Nağıl bitər, göydən üç alma düşər,
Bu sevgiyə nağıl demə əzizim.

RAHAT OLASAN

Göy üzünün qapısını,
Döyəsən rahat olasan.
Başını Tanrı önündə,
Əyəsən rahat olasan.

Tapasan xeyir izini,
Görməyəsən şər üzünü,
Hər yerdə sözün düzünü,
Deyəsən rahat olasan.

Nahaq keçib haqq səddini,
Tapmaq olmur söz mərdini,
Özün elə öz dərdini,
Yeyəsən rahat olasan.

Görməyib ömrün sonunu,
Çaldırasan son toyunu,
Nur ətirli ağ donunu,
Geyəsən rahat olasan.

ÜRƏYİM

Tökür vərəqlərə, gizli saxlayır,
Dərdini aləmə yaymır ürəyim.
Sənsizliklə dolan səhifələri,
Ömür kitabımdan saymır ürəyim.

Həsrətdən alışıb acı dərd yeyir,
Kənardan baxana “şirindir” deyir.
Gözəllər könlümün qapısın döyür,
Heç kimi yaxına qoymur ürəyim.

Hamı dəli deyir, dəli Nofələ,
Sənsiz ağlım, huşum çətin düzələ,
Qəlbin ümidləri tükənməz hələ,
Xəyallar qurmaqdan doymur ürəyim.

* * *

Soyuqluğu necə yaman üşüdür,
Ağladır ruhumu, ağladır, Allah!
Atıb ev-eşiyin o qız gedəndən,
Bağlıdır qapısı, bağlıdır, Allah!

Asılıb qalmışam dərd yaxasından,
Özüm də özümə qənim olmuşam.
Hardadı bəxt yazan… tapıb soruşun,
Görün bu taleyi ondan almışam?

İçimdə oxunmur eşqin nəğməsi,
Yox olub könlümdən sevgili çağlar.
Gəl, qayıt evinə, ay ev yiyəsi!
Nə qədər evinin divarı ağlar…

lll

Yenə də yolları geyib əynimə,
Gözüm işlədikcə uzaq gedirəm.
Hələlik dostlarla sağollaşmışam,
Özümdən özümə qonaq gedirəm!
Ora Vətənimin uca zirvəsi,
Orda ulduzlarda yaxındır yerə…
Orda bir qız ola səni sevəsi,
Hələ gəldiyini yuxuda görə.

…Özümü unudub, bənzəyib yada,
Xəyalım yol alıb, dərəyə, dağa.
Çəkdiyim qayğını qoyub Bakıda,
Gedirəm kəndimdə uşaqlaşmağa.

lll

Ayaq açıb gözlərim,
düşüb sənin dalınca.
Göz yaşlarım adını,
axşam yazır balınca.

Həsrətindən ürəyim,
dönüb dərd o tağına.
Kədər məni aparıb
salıb qəm yatağına.

Əzab yorğan əvəzi,
bürümüş məni boğur.
Gündən-günə əzabım
yeni bir əzab doğur.

… Bu gözlərim, ay Allah,
yaman gəzəyən olub.
Çıxıb evindən, vallah
qayıtmır, yolda qalıb…

lll

Daha varlığın da məni üşüdür,
Daha buz bağlayıb əlində əlim.
Bir vaxt danışardı baxışlarımız,
İndi o baxışlar laldı, gözəlim.

Alma yanaqların niyə qızarmır,
Hanı gözlərində gizli baxışlar?
Deyəsən, yamanca peşman olmusan,
Gözündən boylanır sözlü baxışlar.

Yaman dəyişmisən yaman, a zalım,
Beləcə tanıya bilmirəm səni.
Nə ola, bu görüş sonuncu olsun,
Özüm də qınaya bilmirəm səni.

lll

Ana ol, balan da sevgilim olsun,
Əzizlə, qoy sevinc qəlbinə dolsun.
Küləyin saçına xəfifcə dalsın,
Sən də saçlarına örpək taxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Darıxsa, yol çəkib gözləri dolsa,
Həsrətim gözündən gülüşü alsa.
Fikri xəyalımın izində qalsa,
Dost olub dərdinə şərik çıxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Günəşin istisi yandırsa onu,
Geydirsin günəşə buludlar donun.
Görsən soyuq oldu, üşüyür canı,
Qəlbini qızdırıb, gün tək yaxarsan,
Bakı, sevgilimə yaxşı baxarsan!

Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Mətbuat xidmətinin rəhbəri,
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü.

Mən köçəndə bu dünyadan vaxtım, zamanım danışar, 
Saz Qorqudun yadigarı neyim, kamanım danışar. 

Nələr gördüm, nələr dedim tariximə yazılıbdı,
Hər sözümü, hər kəlməmi yaşanan anım danışar. 

Ölümə məhkumam mən də bir gün Haqqa qovuşacam, 
Qiyamətdə Haqq önündə ruhum və canım danışar. 

Günah, savab qazanmışam hamı kimi mən də axı, 
Damarda qaynayıb, daşan ələqim-qanım danışar. 

Kitab kimi qalaq-qalaq yığılıb üst-üstə qalan, 
Dərd-sərimi ömrü boyu sökülən danım danışar. 

Bakı şəhəri. 22 mart 2018-ci il.