Day: İyun 15, 2023

  • 15 İyun-Xalq şairi Hüseyn Arifin doğum günüdü

    Hüseyn Camal oğlu Hüseynzadə (Hüseyn Arif15 iyun 1924YenigünQazax qəzası – 14 sentyabr 1992Bakı) — Azərbaycan şairi, 1949-cu ildən AYİ-nın üzvü, Azərbaycan SSR Əməkdar incəsənət xadimi (1984), Azərbaycan SSR Xalq şairi (1989), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1978).

    Həyatı

    Hüseyn Arif 1924-cü il iyunun 15-də Ağstafa rayonunun Yenigün kəndində anadan olub. Bakı Pedaqoji Məktəbində (1937–1940), ADU-nun Şərqşünaslıq fakültəsində (1946–1951) təhsil almışdır. Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirmişdir (1951–1952).

    Hüseyn Arif 1992-ci il sentyabrın 14-də Bakıda vəfat etmiş, doğulduğu kənddə dəfn olunmuşdur.

    Fəaliyyəti

    Əmək fəaliyyəti

    Xarici ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Azərbaycan Cəmiyyətində şöbə müdiri (1957–1959),”Azərnəşr”in Bədii Ədəbiyyat Redaksiyasında böyük redaktor (1965–1967),”Gənclik” nəşriyyatında bədii ədəbiyyat redaksiyasının müdiri (1967–1968), Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri (1984–1992) vəzifələrində işləmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ağsaqqallar Şurasının üzvü seçilmişdir.

    Ədəbi fəaliyyəti

    Ədəbi fəaliyyətə İkinci Dünya müharibəsi illərində başlamışdır. Onun ribrettosu əsasında 1957-ci ildə “Azad” tamaşası M. F. Axundov adına Opera və Balet teatrında, “Yolda” poması əsasında yazdığı eyniadlı pyesi 1974-cü ildə M. Qorki adına Gənc Tamaşaçılar Teatrında tamaşaya qoyulmuşdur.

    1971-ci ildə “Dağ Kəndi” poemasına görə “Qızıl Oraq” mükafatina layiq görülmüşdür. Əsərləri keçmiş SSRİ və bir sıra xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. Mahnılarına musiqi bəstələnmişdir. 1976-cı ildə Yuqoslaviyada (Sarayevo) Beynəlxalq poeziya günlərinin, 1979-cu ildə Liviyada SSRİ günlərinin iştirakçısı olmuşdur.

    Mükafatları

    Hüseyn Arifin xatirə lövhəsi

    Əsərləri

    1. Yeni həyat yollarında (şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1950, 45 səh.
    2. Mən sülhə səs verirəm. Bakı: Azərnəşr, 1951, 31 səh.
    3. Rus dili müəlliməsi (şerlər). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1954, 52 səh.
    4. Məhəbbət nəğmələri. Bakı: Azərnəşr, 1956, 22 səh.
    5. Dostluq telləri (şerlər). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1960, 80 səh.
    6. Yolda (poema). Bakı: Azərnəşr, 1962, 111 səh.
    7. Ömür çeşməsi. Bakı: Azərnəşr, 1963, 112 səh.
    8. Sibir töhfələri (şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1964, 56 səh
    9. Torpaq eşqi. Bakı: Azərnəşr, 1964, 84 səh.
    10. Yollar və xatirələr. Bakı: Azərnəşr, 1966, 334 səh.
    11. Duru göl əfsanəsi. Bakı: Gənclik, 1969, 74 səh.
    12. Seçilmiş əsərləri (şerlər və poemalar). Bakı: Azərnəşr, 1969, 230 səh.
    13. Bahar gələndə. Bakı: Azərnəşr, 1969, 120 səh.
    14. Sən mənimlə get. Bakı: Gənclik, 1970, 248 səh.
    15. Söylə, yadındamı? Bakı: Gənclik, 1972, 205 səh.
    16. Qocalan deyiləm. Bakı: Gənclik, 1978, 351 səh.
    17. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1975, 300 səh.
    18. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c. Bakı: Azərnəşr, 1975, 283 səh.
    19. Ömür gözəlsə. Bakı: Gənclik, 1978, 351 səh.
    20. Şamxor su-elektrik stansiyası (şerlər). Bakı: İşıq, 1979, 24 səh.
    21. Ömür deyir (şerlər). Bakı: Gənclik, 1981, 138 səh.
    22. Ayrı düşəli (şerlər). Bakı: Gənclik, 1983, 280 səh.
    23. Dilqəm (şerlər və poemalar). Bakı: Yazıçı, 1984, 240 səh.
    24. Seçilmiş əsərlər (2 cilddə). I c. Bakı: Yazıçı, 1985, 408 səh.
    25. Seçilmiş əsərlər (2 cilddə). II c. Bakı: Yazıçı, 1985, 252 səh.

    Məqalələri

    • Aşıq Alını axtarıram. “Elm və həyat” jurnalı, Bakı, 1968, № 2, səh.12.
    • Aşıq Alı. “Azərbaycan” jurnalı, Bakı şəhəri, 1969, № 9, səh.199–203.

    Filmoqrafiya

    • Mən Hüseyn Arifəm… (film, 2010)

    İstinadlar

    1.  Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1978-ci il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1978-ci il tarixli Qərarı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı

  • Dostlarla, doğmalarla aramızda təkcə anılar salamat qaldı… – Şeirlər. Dəyanət OSMANLI

    Azərbaycan Yazıçılar Birliyi İdarə Heytənin üzvü, Prezident təqaüdçüsü,

    Azərbaycanda ATATÜRK Mərkəzinin Baş redaktoru

    BURASI SON MƏKANDIR

    deyə qəflətdən oyanmaq

    yorğun və çarəsiz düşdüyüm anda

    əbədi dayanmaq

    daha doğru qərardı bəlkə

    hələ məskən salmaq üçün

    özümə yer tapmıram

    düşünüb-daşınmaq üçün

    bir ömür bəs eləmədi.

    Yüyrək atım

    özümdən də həsrətli

    ikimiz də inadla

    o bildiyimiz uzaqlarda

    dağıntılar altında

    iniltisi xəfifcə eşidilən

    azadlığın imdadına

    qaçırıq nəfəs dərmədən.

    Bir çox illər keçmiş olar

    ruhumla tənimin

    ayrıldığı zamanın üstündən

    köçəri quşların

    cənub küləyində gətirdiyi

    azadlığın izində şəhid oldu

    xəbərinə ağlarsınız.

    Orda qaranlığı

    hilal kimi titrədib

    gecəni yatmağa qoymayan

    qos-qoca bayrağam

    köhnələn bir həsrətlə

    əllərimi yellədib

    yadlara dustaq olan vətənə sarı

    meydan oxuyuram faniliyə.

    ATAMIN DİLİNDƏN

    ANLADIM SAVAŞLARI…

    zor durumlarında

    üzünü Tanrının ayağına sürtənlər

    keyfli zamanlarında

    çıxdılar Tanrının çiyninə

    sanki ağ günə çıxmışlar daha.

    Atamın dilindən eşitdim

    savaş nədənlərini

    ölüm qapıya dayansa belə

    anlamaz insan torpağın dərdlərini.

    Hər zaman acgöz savaşlarla

    dünyanı qarışdırdı

    şeytanın barmağı

    və qarışdı günlərin qarasıyla ağı

    fanilər

                qafillər

                            şər orduları

    özgə qismətə baxantək

    baxdılar ata yurda

    yer üzü savaşların

    ayaqları altında qalanda

    Tanrı çox uzaqdaydı.

    Bu insan ovçuları

                bu torpaq tacirləri

    dünyanı dəniz

                yer üzünü gəmi

    insanları balıq bilib

    qarmaq atdılar…

    hər qarətdən və zəfərdən sonra

    batdılar torpağa gözlərinədək

    və onda o orqan tacirləri

    yada saldılar Tanrının rəhmini

    tövbə qapısında günahlarını

    imdad diləyənlərin

                göz yaşıyla yuyub

    salavat çevirdilər.

    Böyük canbazların

    yapımçı olduğu

    faşistlərin oynadığı

    teatr səhnəsidi saşavlar

    acımasız oyunlarda

    el üçün ağlayanın

    göz yaşını su kimi içmək

    çocuqları yarpaq-yarpaq

    iynəyə düzmək

    fələyin siniriyə oynamaqdır

    savaşlar gedərkən

    və hər addımda ölüm varkən

    əbəsdir itkisiz yaşamağı düşünmək.

    Məzar boyda torpağı

    vətən kimi qoruyanları

    və qana bulaşan bayrağı

    and yeri kimi öpüb

    göz üstə qoyanları

    ürəyinin başında saxlayar yığval.

    ATAMIN MƏZARI BAŞINDA

    Doğma Borçalıda

    ata yurdum Saraçlıda 

    köhnə bir gorgahdayam

    birdən fərqinə vardım

    burda tək canlı olduğumu

    yaşamaqdan yorulduğumu…

    Hələ qar qalıb dağların başında

    hələ ayazdı bozqurdlar odasında

    atam Osmanın

    balaca çəmənə bənzəyən

    sinə torpağında

    bahar gecikmiş kimi suçlu…

    Qardaşımın əkdiyi

    mixəyin qoxusunda

    nərgizin sarısında

    hələ həyat imzası var

    unudulmamaq şansı qalır

    və bir üzünü gün qızartmış

    çiyələk kollarında

    hələ yaşıldı yarpaq

    hələ nəmli qalmış torpaq

    bacılarımın göz yaşından.

    Bu balaca çəmən

    gündüz gün işıldayanda

    gecə hilal doğanda

    yalançı rüzgara aldanıb

    gülləri oyadar yuxudan

    başı üstündən

                bir qara bulud

                            ustufca ötəndə

    diksinib çiçəyini tökər.

    Hər yazın sonunda

    doğmaların ziyarət anında

    sinə torpağında

    göz yaşı içən çiyələk kolu

    elə bil nədənsə

    qürur duyar

    qurumuş meyvəsinin

    köçəri quşlara

    yem olmasından.

    Və burda

    gündüz günəş eyni gülümsər üzüylə

    gecə hilal eyni üzütü hissiylə

    yürüyüb uzaqlaşmaq istər

    hər gəlib gedənin arxasınca.

    TANRININ GÖRK YERİDİ

    HƏR KƏSİN SON MƏNZİLİ…

    hər kəs sağ ikən

    əbədi olduğuna inanar

    və ayağına daş dəyincə

                ölüncə belə yaşar

    sevəndə də

                əzab verəndə də

    kimsə sonu düşünməz

    insan min illərcə

    səssiz qalmağa

                daş olmağa razı

    amma könüllü köçməz dünyadan.

    Hər kəsin son mənzili

    Tanrının görk yeridi

    həyatın sonu bəlli

    amma yenə

    bir möcüzə bəklərik səndən

    qardaşım fələk.

    Bezsək də

    eyni yollarda yürüməkdən

    üzülsək də usanmadıq

    aldığımız yaralardan

    qismətdən

                aqibətdən

    razı qalmadıq.

    Gercəklər acı da olsa

    həsrətini çəkdik

    birimiz himn kimi söylədik

    birimiz pis xəbər kimi gizlətdik

    duymaq istəmədik

                bir doğrunu

                            bir də yalanı.

    Bir şablon arzudur

    həyatın gizli siması.

    Tanrının görk yeridi məzarlıq

    burda hər kəsin bir qibləsi var…

    və hüzn törənlərində

    iblis də mələyə dönər

    hər Allahsız insana da

    tərəddüdsüz rəhmət oxunar burda…

    və sonunda sağ qalan hər kəs

    görəvinin başında oyanıb

    yoluna davam edər.

    Tanrı da

                insan da

    iblis də öz işinin başında.

    BİR ŞEİR YAZDIM…

    günlərlə gözlədim

    hava durumuna baxıb

    bir öfkəsiz səmt küləyində

    gecəykən dostlara ismarladım.

    Eşidənlər karlığa

                oxuyanlar korluğa

    vurdular özlərini

    qaçıb gizləndilər

    güvənli saydıqları yerdə.

    Bir az zirək olanlar

    zamanı qabaqlayanlar

    gözlərini qapadı

    bir az hiyləgərlər

    bir az çoxbilmişlər

    bir az da fürsətçilər

    odasında işıqları söndürdü

    kəsildi bütün təmaslar.

    Səsləndim Tanrıya sarı

    ey qoca yaradan

    taleyimə yazdığın

    o əziz türk kimliyi

    sanki ən böyük kabusmuş

    mənim kəlmələrimdə

    mənim adımla

    pantürkçülükdə ittiham edilib

    asıldı düşmən dilindən…

    YALAN-GERÇƏK…          

    elə olaylar gördüm     

    qələmin yazmağa

                gözlərimin oxumağa

    yaddaşımın saxlamağa

    gücü çatmır

    nə də dünyada özümdən sonra

    qoyub getmək istəmirəm

    zor-xoş yaşadığımız

    fani həyatı

    yalan-gerçək anlatmağa

    bəzən can atmır insan.

    Tanrı alın-tale yazarıdı

    o da heç vədə tələsmir

    ürək eyləmir tamamlamağa

    oyunun sonunu…

    senzor fələk və şeytandı

    keçici qərar belədir:

    insan üçün

    hələ tale yarımçıq

    və aqibət məxfi saxlanılsın…

    DOĞUŞDAN ÖLÜMƏ

    YOLU TƏKCƏ YÜRÜDÜM

    yeri döydüm

                göyü döydüm

                            açan olmadı

    vurnuxdum son nəfəsədək

    yerlə göyün yaxasında

    varla yoxun arasında.

    Hansı yurdda yaşadımsa

    bir dilsiz daş kimi

    ora-bura atıldımsa

    yenə susdum

    səbrimi basdım daimi

    öz ruhumla qol-boyun

    alnı yazısız dolaşdım

    xəstəliklə savaşdım

                əcəlimlə uğraşdım

    məni Tanrı görmədi

    ölüm-itim oldu

    dostlarla

                doğmalarla aramızda

    təkcə anılar salamat qaldı

    onlar da hələ yaralı

    və o anıların

    qansız dodaqlarında

    buna da min şükür kəlamı

    laxtalanıb qurumuş.

    Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/