Blog

ASKERLİK GÖREVİ İÇİN GELEN BİR ASKERİN ŞEHİTLİK HİKÂYESİ ÜZERİNE
“Bir avuç mezar toprağı ve bir tutam saç ile yaşadığı sürece teselli bulan bir annenin şehit yavrusu Vezir Akkaya’nın hazin hikâyesi”
Hanifi IŞIK

Yıl, 1941. İkinci Dünya Savaşının bütün dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkilediği zor yıllar.
Ben henüz kundakta iken annem Gülümpaşa’nın (1333 Posof doğumlu) dört yaş büyüğü 1921 (1337) doğumlu, Ardahan’ın Konk (Tepeler) köyünden olan dayım Vezir Akkaya (Alkaya), askerlik görev yeri olan Tokat’a gitmeden birkaç gün önce “Allaha ısmarladık” demek için köyümüze annemi ziyarete gelir.
O gece evimizde kalır, sabahleyin annemle vedalaşıp ayrılırken beni de atının üstüne bindirir ve biraz sevdikten sonra köyüne gitmek üzere ayrılır.
Kendi köyüne giden dayım bir gün sonra annesi, babası, ağabeyleri, yakınları ve sevenleriyle vedalaştıktan sonra kıtası Tokat’a gitmek üzere yola çıkar. O yıllarda yollar stabilize, araba sayısı az. Birkaç gün süren yorucu bir yolculuktan sonra Tokat’a varır ve kıtasına teslim olur. Artık vatani görev başlamıştır. Kıtasında birkaç hemşerisiyle tanışır ve birbirleriyle sıla hasreti giderirler. Bunlar arasında Ardahan’ın Dedegül Köyü’nden Cafer Aras, Behruz Tekin, Ahmet Yıldız, Binali Bayrakçı, Mürsel Bilican ve Ahmet Aras vardır.
Dayım, ilkokulu kendi köyünde bitirmiş ve ortaokulu Ardahan’da bitirmeden ayrılmıştır. Yurdumuzda henüz okuryazar sayısın yeni artmaya başladığı dönemlerdir. Türkçe okuryazar ve diplomalı biri olduğu için kıtasında yazıcı olarak görevlendirilir. Görevinin başında iken bir gün aniden rahatsızlanır ve Tokat Devlet Hastanesi’ne apandisit teşhisiyle yatırılır ve ameliyata alınır. Ancak ameliyat başarısız geçer ve sonrasında dayım rahmetli olur. Yıl Haziran 1942’dir
Acı haber tez yayılır, “yer kulaklıdır” der atalarımız. Bu beklenmeyen acı haber memleketteki ailesine askeriye tarafından telgraf çekilerek ulaştırılır. Ateş düştüğü yeri yakmaya başlar. Bütün aile bireyleri bu acıdan yanıp kavrulmaktadır. Özellikle annesi ve ablası annem günlerce ayılır bayılırlar. Herkes her gün gözyaşlarıyla teselli aramaya çalışır. Biz de annemin her gün özellikle de sabah namazına kalktığında arıların kanat çırparken çıkardıkları uğultulu ve iniltili sese benzer bir sesle ağladığını duyardık. Bu yıllarca böyle devam etti.
Annemin anlattığına göre ninem, bu acı yıkımı bir türlü içine sindirememiş ve olaya kendisini inandıramamış olacak ki her gün her saatte oğlumu görmek istiyorum diye ısrar ediyor ve dedeme kendisini Tokat’a götürmesini söylüyormuş.
O günün şartlarında ve o tarihte bir kadının Tokat’a gidip gelmesi hiç de olası değil. Yol yok, araç yok, yol boyu kalınacak oteller yok. Nasıl gidip gelinecek ki.
Ninemin sürekli istek ve ısrarları sürerken, aile meclisi toplanıp ninemi ikna etmeye karar verirler. Sonunda ninem ikna olur ve gitmekten vazgeçer.
Aylar böyle geçerken dayımın mezarını görmek için dedem tam bir yıl sonra 1943 Haziran ayında Tokat’a gitmeye karar verir. Dedem Asker Ağa (-?- 06.08.1960)Tokat’a gideceği sırada ninem ağlayarak dedeme: “Bak Ağa sen Tokat’a gidiyorsun. Gittiğinde mezarı mutlaka açtır. Oğlumu gör, onu benim yerime öp, kefenine sarıl. Gözyaşlarını benim yerime üzerine dök. Mezarının toprağından bir miktar toprak ile bir tutam da saçını getir.” Der.
Dedem önce yaya olarak Ardahan’a, Ardahan’dan Kars’a gider. Orada bir handa kalıp ertesi günü üstü açık bir kamyonla toza bürünmüş bir vaziyette Erzurum’a ve oradan da bulabildiği çeşitli araçlarla güç bela Tokat’a ulaşır.
Tokat’a vardığında kıtasındaki dayımın arkadaşları olan hemşerileriyle buluşur. Hemşeri askerler dedeme yardımcı olurlar. Önce mezarlığa götürürler ve mezarı gösterirler. Daha sonra Alay Komutanın yanına çıkararak tanıştırırlar. Alay komutanı ile görüşen dedem olayın devamını şöyle anlatıyordu:
“Alay komutanı ile görüştükten sonra ona ağlayarak ve içim yanarak mezarı açıp şehit oğlumu görmek istediğimi ve annesinin isteklerini gözyaşları içinde ilettim. Komutan önce bu isteğimi kabul etmedi. Ben yine yalvardım ellerine kapandım. Hüngür hüngür ağlıyordum. Komutan benim bu acılı durumuma fazla dayanamadı ve o da ağlamaya başladı. Sonunda isteğimi kabul etti ve: Peki baba, bul bir iki tane mezar kazıcı, olayı fazla dallandırıp budaklandırmadan mezarı açtır ve oğlunun naşını gör. Dedi.
Acı ve sevinç karmakarışık duygular içinde izin alınca gök açıldı sanki bana. Hemşeri askerler aracılığıyla iki tane kazma kürekli mezar kazıcı bulduk. Bir miktar da para verdim. Tokat’ın Turhal’a doğru çıkışındaki askeri mezarlıkta daha önce yerini belirlemiş olduğumuz mezarın başına geldik.
Mezarı; o vefat ettiğinde mezara koyan asker arkadaşı ve hemşerisi Cafer Aras’la birlikte açmaya başladık. Mezarı açmadan önce birkaç rekât namaz kıldım. Hem şehit oğluma hem de diğer şehitlere birer Fatiha bağışladım. Bismillah diyerek açmaya başladığımız mezarın başında hep beraber ağlıyor ve yok oluyorduk.
Mezar kazıldıkça sanki zelzele oluyor yer yerinden oynuyor, başım dönüyor ve dizlerim titriyordu. Gözyaşlarım adeta sel olmuş akıyordu. Mezarı açıp kefene sarılı bozulmamış bedeniyle yavrumu görünce üzerine kapandım. Gözlerim birden bire görmez oldu. O anda baygınlık geçirmişim. Kendime geldiğimde tekrar şehit yavrumun kefenini öptüm. Kefenini açtım ve o güzel yüzünü, gözlerini, vücudunu, saçlarını doya doya öptüm. Öptüm de öptüm…
Gözyaşlarımı üstüne döktüm, döktükçe döktüm. Sonra annesinin yerine defalarca öptüm. Onun yerine de gözyaşlarımla yavrumun yüzünü, saçını, kefenini ıslattım. Bilincim yerinde değildi. Artık ne olduğumu bilmez bir halde duygularımla hareket ediyordum. Bir ara kendimi toparlar gibi oldum. O sırada annesinin isteklerini hatırladım. Şehit yavruma dedim ki:
-Yavrum Vezir, bak annen saçından bir tutam, mezar toprağından da bir miktar istedi. Ver de annene götüreyim.
Elimi saçına attım ama maalesef alamadım. Bunun üzerine yeniden komutanın makamına giderek durumu anlattım. Bunun üzerine komutan Tokat Müftüsünü de alarak hep birlikte mezarın başına vardık. Komutan:
-Bak evladım, baban gelmiş onu annenin yanına elleri boş mu göndereceksin? Dedi.
Bunun üzerine tekrar elimi saçlarına doğru uzattım. O an sanki şimşek çaktı. Mezarda bir aydınlık oluştu. Oğlumun o güzel yüzü güller gibi açıldı. Yani demek istedi ki: “ Peki baba gel al da götür.”
Koklayarak, öperek ıslattığım saçlarına elimi attığımda avucum saçlarla dolmuştu. “Allah’ım, çok şükür varlığına” dedim. Saçları aldım hemen cebime koydum. O anki muradıma nail oldum.
Mezardan ayrılma zamanımız gelmişti. Neredeyse gün batacaktı. Mezarı kapatmadan önce yavrumu tekrar tekrar öptüm. Hem yüzünü hem kefenini hem de saçlarını öperek tekrar akıttım mezarına durmayan gözyaşlarımı.
Mezarı kapatırken birkaç avuç toprak aldım. Toprağı da saçlarla birlikte annesinin verdiği işlemeli mendilime sarıp cebime koydum. Mezarın başından ayrılırken şehidimin ve diğer şehitlerin ruhuna tekrar Fatiha okudum.
Okuduklarımı yüce Allah’a kabul eder diye bağışladım. Mezardan ayrılırken ayaklarım hiç öne doğru gitmiyordu. Diyordum ki: “Yarab ben nasıl yaşadım, o mezardan nasıl sağ çıktım?”
O acılı ortamdan ayrılıp Alay Komutanının yanına gelip ellerini öptüm, sarıldım ağladım. Kendisine: “Senden Allah razı olsun” dedim ve yine gözyaşı dökerek ayrıldım. Bana yol harçlığı da veren komutandan ayrıldıktan sonra hemşerimiz Mehmetçiklerle de vedalaştık.
Onların memlekete, sılaya selamlarını, annesi Safiye Hanım’a da emanetleri götürmek üzere memlekete hareket ettim. Yine bir sürü zorluklarla ulaştım.
Eve geldim, eşim ve diğer aile bireyleri beni karşıladılar. Hep beraber ağlaşıyorduk. Biraz sakinleşip kendime geldiğimde yaşadıklarımı anlattım. Yavrumuzun emanetlerini açıp evdekilere gösterdikten sonra annesine teslim ettim.
Mendilimin içindeki saçları ve mezar toprağını defalarca öpüp koynuna koyan anne Safiye Hanım baygınlıklar geçiriyor, bir türlü tahammül gösteremiyordu. Günler bu ağlamalar sızlamalarla geçti. Ama zaman o yaranın üstünü geçici de olsa külle kapattı.”
Sık sık infilak etse de ninemin yatak odasının penceresinin önündeki taşlar arasında her bahar bir ot yeşerirmiş. O, otu oğlu olarak görür ve onunla: Oğlum büyüyor, yeşeriyor diye avunurmuş. O ot sonbahara doğru sararınca vah yavrum hasta mısın niçin soldun diye sorarmış. Onunla dertleşir teselli bulurmuş. Bu olay ninemin diğer emanetlerle birlikte öbür dünyaya göçüne dek sürmüş.
Ninem mendile sarılı saçların ve toprağın bir kısmını da anneme vermişti.
Ninem o saçları ve toprağı bazen sandığında bazen de koynunda saklardı. Askerlik fotoğrafını da onlara ekleyerek onları koklar, öper ve teselli bulmaya çalışırdı. Annem Gülpaşa Işık Hanım da aynı şeyleri yapardı.
Ninem Safiye Hanım hep şöyle derdi: Bu emanetler benimdir. Bunlar benimle beraber öbür dünyaya gidecek. Onları ben götüreceğim, orada şehit yavruma vereceğim. Nitekim de öyle olmuş. Ninem Safiye Hanım 1965 yılı Mart ayında rahmete kavuşunca o emanetleri isteği doğrultusunda kefeninin arasına koymuşlar ve kalıcı dünyaya kendisiyle beraber gömmüşler.
Ruhları şâd olsun.

Anlarsın olunca heba tüm emek
Ömür çarkı boşa dönermiş meğer
Muhannet elinden yenilen yemek
Ağılı bir aşa dönermiş meğer

Değişsin dilerse kaderi çizen
Altüst olur cümle kurulu düzen
Mevsimler sırayı şaşırır bazen
İlkbahardan kışa dönermiş meğer

Can candan soğursa türlü sebepten
Yürek et parçası olurmuş hepten
Sevgiyle merhamet çıkınca kalpten
Mermerden bir taşa dönermiş meğer

Paça sıvanırsa dere görmeden
Kanarmış ayaklar suya varmadan
Menzile maksuda daha ermeden
Yol yeniden başa dönermiş meğer

Tezgâhını kursan gülün dalından
İlmek ilmek örsen zülüf telinden
Aşk kumaşı cahil terzi elinden
Kırpılıp da kuşa dönermiş meğer

Yüzüne vurunca acı gerçekler
Daha gonca iken solar çiçekler
Umut bağladığın -“cak”larla “-cek”ler
Bir gün gelir “-mış”a dönermiş meğer

Herkes ömür sürer kendi halince
Yazılan yaşanır vakti gelince
Rakibin doğuştan şanslı olunca
Yek atsa da şeşe dönermiş meğer

Rotayı emanet edersen köre
Kaybolup gidersin göz göre göre
Kanıp görünüşe basma her yere
Kuru tahta yaşa dönermiş meğer

Kara yazılmışsa bahtın ezelden
Farkın kalmaz yelde uçan gazelden
Mülkî der ki nasip yoksa güzelden
Çirkinler de hoşa dönermiş meğer

05.07.2018-Eskişehir

Bu kürsüden Anar’ın sanat hayatını anlatırken, onu en fazla etkileyen,
“sanatçı anne ve babası olduğunu…” ifade etmiştik!
Aile bir okuldur, çevre bir okuldur…
O okulda, “ninniler, masallar, efsanelerin büyüleyici anlatımları…”
Bir kaidedir, “sanatı; aile, çevre ve ilim muhiti besler!”
Şairimiz Dr. A. Tevfik Ozan’ın yetiştiği muhit çok önemlidir
Son 150 yıl içerisinde birçok ‘mütefekkiri yetiştiren…’ Harput;
Harput’un, tarihten süzülerek gelen; ‘iklimidir…’
O iklimi bizler, “coğrafyanın kültür, sanat, edebiyat, musiki…
Ve ilim muhiti…” olarak tanımlarız!
Tevfik Ozan, ‘şair, sanatçı ruhlu bir babanın evladıdır!’
Şairimizin yetiştiği ortam ve ‘şiirin büyüleyici gücü…’
***
Harput, ‘buzluk bağlarından…’ başlayan hayat yolculuğu!
O yolcuyu, “roman kahramanı…” olarak anlatmak isterdim
Elazığ Lisesi’nden Hacettepe Üniversitesine uzanan,
“Tıp Eğitimi Yolculuğu…”
Şu mısralar herşeyi anlatmaya yeter de, aratar bile;
“Bir kurşuni bulut, bir ağır sistir…
Gecesi Mamağın zulmün elinde
Dostlar bir soluktur, bir can nefestir
Copla ıslatılmış(!) görüş gününde
Ben
Hükümetin manevi şahsiyetini
Tahrikten yatan
Mehmet Rasim oğlu
Ahmet Tevfik Ozan!..”
***
Ahmet Tevfik Ozan’ın, “azmi, iradesi ve mücadelesi…”
İmanla birleşen o güçlü irade, ‘şirine de…’ yansıyacaktır
Mısralarda, ‘şairin dünyasıyla…’ buluşursunuz!
O dünyada, Anadolu insanının ‘sağduyusu…’
O dünyada, Anadolu insanının ‘idealizmi…’
Hayata, ‘yürekli dokunuşu…’ vardır.
“Türk Edebiyatı, Töre, Doğuş, Devlet, Divan, Yağmur, Erciyes,
Kültür ve Sanat, Yeni Düşünce, Konevi, Hedef, Gözyaşı,
Mina, Hasret, Çağrı, Nizam-ı Âlem, Ana, Gergef, Ülküm,
Bozkurt ve Liseli Genç…” dergilerinde, “bir ekol…” olacaktır!
Şairimizin 1970’li yıllarda başlayan, ‘sanat hayatını…’
Ankara, Erzurum, Kayseri’de kâh eğitim yıllarında…
Balıkesir, Kayseri’de, sağlık teşkilatında aldığı görev yıllarında…
Kayseri Erciyes Üni. Akademik yıllarında…
Bulunduğu konumu, “sanatını, edebiyat mahfillerinde…”
Bir kürsü haline getirecekler!
Anadolu’nun da dışına taşarak, ‘gönül coğrafyamızla…’ bütünleşecekler
Kayseri Erciyes Üni. Yüksek Lisans ve Doktorasını yaptıktan sonra,
Yıllar sonra, “gurbetten sılaya…” dönüşü…
Hayatında ‘yeni bir döneme…’ adım atışı!
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesine, ‘öğretim üyesi…’ olarak;
Yıllarca, “Sıla-i rahim…” yaptığı, “Ata Ocağına…” dönecektir.
Elazığ’da, ‘sanat ve edebiyat dostlarıyla…’ biraraya gelecektir.
“Şiirimin ABC’si…” bir bakıma; “hayatın ABC’sidir…”
***
Tevfik Ozan, ‘sanat ve Edebiyat dünyamızla…’ içiçedir
İlimizde yayın yapan, Kanal Fırat Televizyonunda;
“Ardıç Dalı…” isimli; sürekli programlar yapmaktadır.
TYB, İlesam, GESAM’ın aktif üyesi olan A. Tevfik Ozan’ın,
“Kâinat Şiiristan, Dağlar Ardı Şiirleri, Şeyma Ceylan Yüreği…”
İsimli şiir kitaplarının yanısıra;
“Şiirden Taşan Sözler” ismiyle Deneme türünde eseri kaleme alacaklar!
Anılarını, “Taş ve Tebessüm” adıyla kitaplaştırmışlar!
Ozan’ın, ‘başarılı’ resim ve karikatür çalışmalarına da şahit oluyoruz.
Şiirlerinde ki tema; “Vatan, Millet, Aşk, Ölüm ve Doğa…” üzerinedir.
Şairimiz dünyada ismi sıklıkla anılan ve bilinen,
Ve günümüzde UNESCO’nun desteklerinde gerçekleştirilen,
“Uluslararası Struga Şiir Akşamlarına…”
Türkiye’yi temsilen katılmışlardır.
Struga Şiir Akşamlarının tarihi incelendiğinde, Türkiye’den;
Fazıl Hüsnü Dağlarca, Melih Cevdet, Turgut Uyar, Behçet Necatigil,
Yavuz Bülent Bakiler, Özdemir İnce, Hilmi Yavuz, Edip Cansever,
Oktay Akbal, Talat S. Halman, Ataol Behramoğlu gibi şairleri de görüyoruz.
Şairimiz, ‘sivil hayatta…’ önemli organizasyonların,
‘paydaşları içerisinde de…’ yer almışlar!
Bunların arasında önemli Vakıf ve Derneklerde yer almaktadır!
“1998 yılından bu yana Türkiye Boks Federasyonu Üyesi
Ve Sağlık Kurulu Temsilcisidir…
***
Ahmet Tevfik Ozan, Türkiye’nin birçok illerinde gerçekleştirilen,
Şiir ve Sanat Organizasyonlarına katılmakta olup,
Gittiği her muhitte, Elazığ Şehrimizi temsil etmektedir.
Şairimiz Elazığ’a geldikten sonra da,
Birçok STK’larda görevler üstlenmişler…
Özellikle de, “Uluslararası Hazar Şiir Akşamlarında…”
MANAS’ın altyapısında roller üstlendiği;
Onlarca organizasyonda, A.Tevfik Ozan ismini görmekteyiz!
Ahmet Tevfik Ozan, ‘şiir dilini…’ çok iyi kullanır
Ve kendisine ait, ‘bir üsluba…’ sahiptir
Anılar, olaylar, hayatından kesitler; ‘şiirine…’ malzemedir!
Yaşanmış hayat, “şiirin dilinde…” ibret verisi bir derse/ bir nasihata dönüşür!
Çizgiler, renkler, desenler, motiflerde,
Şairin mısralara akseden ‘kimliği/ veya resmidir!’
O zengin kimlik sizleri, ‘iman ve aksiyon limanına…’ taşıyacaktır
“Nesrin bittiği yerde şiir başlar!”
Şiir de, söz daha duru ve daha samimidir
Şiir de, ‘gönül dili…’ sizlere tebessüm edecektir
Şiir sanatı, ‘ak yazı…’ olarak da tarif edilir
“Ellerim kırılsaydı, şair olmasaydım ben!..
Bir dalda, bir çiçekte yazılmış duruyorken
En muhteşem bir şiir, belki; bir bahar kadar!
Ellerim kırılsaydı, şair olmasaydım ben!..”
Şairimiz, “Kâinat Şiiristan!” der
Necip Fazıl Kısakürek, tefekkür lisanıyla;
Sükûtu tercih edecek ve ‘teslimiyet…’ gösterir
“Anladım işi; sanat Allah’ı aramakmış;
Marifet bu, gerisi yalnız çelik-çomakmış.”
Kâinatın ilahi nizamında; ‘örneksiz, misalsiz, tarifsiz…’
Muazzam bir ahenk görürsünüz!
Sevginin cevherinde iman;
İman da, sadece haktanmış dersiniz…

Bazı kelimeler var ki birçok anlamı karşılayacak şekilde yerli yersiz kullanılıyor ve mahiyeti bilinmeden yaygınlaşıyor. Bunların çoğunlukla uydurma ve yabancı kaynaklı kelimeler olduğunu söyleyebiliriz. Mesela teklif, tavsiye ve hatta telkin yerine ekseriya “öneri” deniliyor.
Bu tür kelimelere gerçek mânaları bilinmeden veya dikkate alınmadan yakıştırmalarla birçok anlam veriliyor. Yabancı dillerden tercüme yapılırken kelimelerin dilimizdeki karşılıklarını bulunmak zahmetine girilmiyor ve bu kelimeler çeşitli sebeplerle -ve en çok da zihin tembelliği sebebiyle- yaygınlaşıyor. Son yıllarda birçok manaya gelecek şekilde kullanılan kelimeler arasında “performans” belki de ilk sırada yer alıyor. “Perform” Latince menşeli bir kelime. İngilizcede “yapma, ifa etme, icra etme, temaşa ettirme, sahneleme, temsil etme” gibi anlamları karşılayacak şekilde kullanılıyor.
Perform kelimesine bu anlamları veren Mehmet Gülbahar, “performance”ı, “ifa, icra, iş, amel, ikmal, hareket, oyun, temsil” olarak açıklıyor (İngilizce-Türkçe Büyük Lügat, 2. c., 1947).
Bu kelime değil 1947’de, 1977’de bile umumî sözlüklerimize giremiyor. Onu ancak Türkçe Sözlük’ün 1983 baskısında görüyoruz: “1. Her hangi bir başarı. 2. Bir sporcunun yapabileceği en iyi derece; takat, takat sınırı.” Bu açıklamayı okuduktan sonra “başarı” ve “takat” varken “performans”a ne gerek var diyebiliriz!
Fransızcadan Türkçeye sözlüklerimizde ilk Hasan Bedreddin’in Küçük Lügat’inde rastlıyoruz “performance” a. 1928 baskılı bu kitaptaki açıklama şöyle: “Teşhir edilen bir yarış atının veya herhangi bir şampiyonun kazandığı muvaffakiyet, alkış.” Kelimenin dilimize bilhassa at yarışları dolayısıyla bir spor terimi olarak girdiğini M. Nihat Özön’ün Türkçe Yabancı Kelimeler Sözlüğü’ne bakarak söyleyebiliriz. 1961’de yayınlanan bu sözlükteki açıklama şöyle: “At, otomobil, uçak yarışlarında yarışçıların her yarışta kazandıklarının sonucu.” Tecrübeli edebiyatçımız ve sözlükçümüz kelimeyi açıklamakta bir hayli zorlanmışa benziyor! Şu sıralar kullanılma sıklığı iyice artmış olan bu kelimenin artık ne H. Bedreddin’in ne de Mustafa Nihat’ın açıkladıkları kelime olmadığını söyleyebiliriz.
Orta öğretimde çocuklarımız “performans ödevi” yapıyorlar! Türk dili ve edebiyatı öğretim programına göre, “çeşitli ve çok sayıda ölçme aracı kullanılarak sistematik bir biçimde yapılan değerlendirmenin sonuçları, sadece not vermek için değil; öğrencilere performansları hakkında geri bildirim verme… amacıyla (da) kullanılabilir.”
Millî Eğitim Bakanlığı, dil konusunda en fazla hassasiyet göstermesi gereken kurum. Bu kurumun diline bu kelimeyi kim musallat etti? Eskiden “ev ödevi” vardı. Yer belirten bir tanımlama bu. Bundan vaz geçilmiş, başarı ölçmeye yönelik bir adlandırma tercih edilmiş. Neden “başarı ödevi, başarı ölçme ödevi, yeterlilik ölçme ödevi, değerlendirme ödevi” gibi Türkçe adlar konulmuyor da “performans” tercih ediliyor? Bu soruya verilecek makul bir cevap olmadığını düşünüyorum. Üstüne üstlük “performans ödev”lerinin amacına ulaşmadığını, bu ödevleri öğrencilerin değil, velilerin yaptığını, bu yüzden de kaldırılması gerektiğini söyleyenler bir hayli yekûn tutuyor.

Performans her yerde!
2005’te kabul edilen Belediyeler Kanunu’nda belediye meclisinin görevleri arasında “belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek” de var. Belediye başkanı ise “belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak” ile vazifeli. Keza başkanlar “stratejik plân ve performans programı” hazırlamakla yükümlüler…
Devlet Personel Başkanlığı, memurların başarılarının, verimliliklerinin ölçülmesi için yönetmelik hazırlıyor, bu yayın organları tarafından “Kamu personeli için performans yönetmelik taslağı” olarak duyuruluyor. İlle de yabancı dil olacak! Devlet Personel Başkanlığı hassasiyet gösteriyor, bu kelimeyi kullanmıyor, ama meşhur YÖK’ümüz yönetmeliğinde kelimeyi kullanmakta beis görmüyor:
“Bu yönetmelik, yükseköğretim kurumlarının döner sermaye faaliyetleri çerçevesinde; hizmet sunum şartları ve kriterleri de dikkate alınmak suretiyle personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, eğitim- öğretim ve araştırma faaliyetleri ve meslekî uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak yapılacak ek ödeme oranları ile bu ödemelerin usul ve esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.”
Demek ki, bu kelime şu andaki kullanılma şekliyle sporla ilgili değil sadece. İşte Millî Eğitim’de “başarı”, belediyelerde “verimlilik” yerine kullanılıyor. Yine de bu kelimenin en sık kullanıldığı alanlar okullar ve belediyeler değil. İşte bir haber: “Perşembe ve cuma günü cafemizin duvarlarına uygulanacak canlı resim performansı olacaktır.” Cümlenin Türkçe nezdindeki durumunu bir yana bırakalım. Nedir “canlı resim performansı?” Demek bunun cansızı da var!
Bu cümleden “performans”ın sergi, teşhir anlamında kullanıldığını çıkarabiliriz. Peki, “canlı”sı ne oluyor? Resim herkesin gözü önünde yapılacak! Buna “uygulamalı resim sergisi” diyebiliriz. “Ressam (filan, feşmekân) alışveriş merkezinin yaz etkinlikleri kapsamında AVM girişinde canlı performans sergiledi. Beyaz, tuval üzerine yağlı boya eserini ziyaretçilerin meraklı bakışları arasında tamamladı.”
Elektronik ortamda gezinen şu cümleye bakalım: “Resim ve video reklamlarınız yayınlandıktan sonra, Google Görüntülü Reklam Ağı’nda nasıl performans gösterdiklerini izlemek isteyebilirsiniz.” Burada bir ürünün ne kadar ilgi çektiği ölçülmek isteniyor. Acaba “rağbet” mi desek?
Ha, bir de “performans sanatı” varmış! 1960’lı yıllarda ortaya çıkan, izleyicinin önünde canlı olarak icra edilen bir sanat biçimi imiş. Şu bizim “tuluat”a veya “irtical” e ne kadar benziyor değil mi? Daha “müzik performansı haberleri”ne gelmedik! “Adı Mutluluk – Gonca’dan şahane bir müzik performansı… Ankaralı Ferdi’nin Müzik performansı…” Buna düpedüz “icra” derdik! Müzik sanatçıları eserleri icra ederler, okurlar, seslendirirlerdi!
İşte aynı ortamdan bir cümle: “Soğuk havada koşmak performansı artırıyor!” Sen neymişsin be “performans”! Seni artırmak için habire koşmuşuz demek ki! Az zamanda epey de mesafe katetmişiz. Sözlüklerimizden oyun, temsil, icra, gösteri, sunum, teşhir, sergileme, başarı, verimlilik, değerlendirme, takat, rağbet, tuluat, irtical… kelimelerini çıkarsak yeri var.
Hani Hasan Bedreddin ilk defa “alkış” anlamı vermişti ya performansa. Performansı alkışlamak lâzım, az zamanda müthiş performans gösterdi!
Alkışlar “performans”! Senin performansın, bizim başarısızlığımız!

Fısıldadım atinin kulaklarına.
Mazinin uykusuz muştularını,
Haramsız sabırlarını,
Buğulu gözlü sabahlarını.
Fısıldadım.
Bir bir kulaklarına atinin.
Parçaladım da geldim.
Küfrün hayâsız suratını.
Karanlığın uğursuz dehlizini.
Aştım da geldim.
Zamanın inatçı bendini.
Taştım da geldim.
İblisin hileli seddini.
Dağ dağ büyüttüm sevdalarımı.
Zafer tepesinde çektim göndere.
Göklere.
Ay yıldızlı atlaslar açtım.
Gecelere.
Umut kandilleri astım.
Hilâl bakışlı,
Helâl nakışlı,
Kızlarımla, kızanlarımla.
Gebe bıraktım bulutları zaferlerime.
Kardelenler niyaza durdu.
Sol yanımda.
Karanfiller renk renk güldü.
Her yanımda.
Anladım ki.
Yalnız değilim ben.
Çile yolunda.

Üniversite tahsilini, o dönemin ünlü akademisyenleri Prof. Dr. Mehmet Kaplan, Prof. Dr. Ali Nihat Tarlan ve Prof. Dr. Reşit Rahmeti Arat gibi fikir ve bilim adamlarının rahle-i tedrisinden geçerek tamamlayan Ali Akbaş, günümüzün önde gelen seçkin şairlerinden biridir. O, kendisiyle yapılan bir röportajda, şiirin işleviyle ilgili görüşlerini anlatırken şöyle diyordu:
“Şiirde bütün sanatlar, insanoğluna bir rikkat, bir incelik, yüksek bir duyarlık getirir. Odunu adam eder, vatandaşı vatandaş eder. Hep maddenin sınırları içerisinde dönüp dolaşırsak, hayat çoraklaşır. Din, felsefe, sanat, insanı ilkellikten kurtaran, bir metafizik, bir mânevi âleme köprü kurduran güzel insanî değerlerdir. Bunlar olmazsa, canavarlaşır insanlar..” (1)
Bizim kızlar bulmayınca dengini
Kimi türkü yakar, kimi kendini.
Bahar seli gibi yıkar bendini
Bir kanlı deredir bizim türküler.

Bağlama dediğin üç tel bir tahta
Ne şaha baş eğmiş, ne taca tahta.
Tüm dertleri özetlemiş bir ah’ta
Bozkırda nâradır bizim türküler.
mısralarında da görüldüğü gibi, “ gözden kaçan mahzun güzelliklerin ve alelâdedeki şiirin peşinde olan “ Ali Akbaş’ın “klasik şiirimizden ses ve folklorumuzdan motifler alarak şekilleşen şiirleri, hassas ve sihirli dengelerin terkibidir.” (2)
Ali Akbaş, 1942 yılında Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesine bağlı Çatova köyünde doğdu. İlk ve orta öğrenimini memleketinde, yükseköğrenimini ise İstanbul Üniversitesi-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı. Çeşitli lise ve yüksekokullarda öğretmenlik ve idarecilik yaptı. Filim Radyo ve Televizyon Eğitim Merkezi’nde program yazarlığı yaptıktan sonra, araştırma görevlisi olarak Hacettepe Üniversitesi’ne geçti. Burada, dil üzerinde yüksek lisansını tamamladı ve Türk dili okutmanı olarak çalıştı. 1996 yılında, meslek hayatında 25 yılını doldurarak emekliye ayrıldı.
Uzun süredir Avrasya Yazarlar Birliği Genel Başkan Yardımcılığı görevinde bulunan Ali Akbaş, arkadaşlarıyla birlikte, Divan, Doğuş Edebiyat, Kanat ve Kardeş Kalemler isimli dergileri çıkardı. Şiir ve yazıları, Töre, Erguvan, Türk Edebiyatı ve Dolunay gibi dergilerde yer aldı.
Masal Çağı – Kuş Sofrası – Gökte Ay Portakaldır – Turna Göçü ve Eylüle Beste isimli eserleri bulunan Akbaş’ın, “Kuş Sofrası” isimli şiir kitabı, 1991’de Türkiye Yazarlar Birliği tarafından, Çocuk Edebiyatı dalında (Yılın Eseri) seçildi.
“Bayrak” şairimiz Arif Nihat Asya, vaktiyle bir şiirinde, gelenekten, güzelden ve güzellikten anlamayan “başörtüsü” karşıtlarına şöyle takılmıştı:
Kim demiş ki;
“Başörtüsüydü o?”
Başımızın sâde örtüsü değil
Süsüydü o!

Altında saçlarımız
Arkadan, ne hoş sarkardı;
Kimimizde –örgü örgü- sarmaşıklaşır
Kimimizde su olup akardı.

Şu bu nâmına “yasak!” demiş
Bulundunuz ezelden;
Ne olurdu anlasaydınız biraz da
Güzellikten, güzelden…(3)
“Yersiz süslemelere ve iri sözlere itibar etmeyen ve özdeki tevazuu, üslûbuna yalınlık olarak yansıtan” Ali Akbaş da, polemiğe kaçmadan ve işin inanç tarafına dokunmadan, başörtüsünü şöyle şiirleştirmiştir:
Yemenidir, yaşmaktır
Bayraktır başörtüsü.
Şimdi öz vatanında
Tutsaktır başörtüsü.

Düşme arsız izine
Kanma yalan sözüne.
Bacımın gül yüzüne
Yapraktır başörtüsü.

Oyası el örgüsü
Namusun tel örgüsü.
Nene Hatun’un süsü
Ak paktır başörtüsü.(4)
Ali Akbaş’ın, ünlü şairimiz Faruk Nafiz Çamlıbel’in, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin emsalsiz örneğini teşkil eden “Han Duvarları” ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Bursa’da Zaman” şiirlerini andıran “Göygöl” isimli meşhur şiirini okurken, “Gök mavi, göl mavi, her şey semavî” bir huzur âleminde dolaşıyor gibi olursunuz:
Bir seher vaktinde vardık Göygöl’e
Burda kızlar gül takıyor kâküle.

Alev alev bir gül attım su yandı
Sunam derin uykusundan uyandı;

Yavaş yavaş araladı perdeyi
Gönlüm göle düşmüş yaban ördeği

Giyip kuşanmaya erinmiş Göygöl
İpekten tüllere bürünmüş Göygöl.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mesnevi okuyup geçtik Gence’den
İçime bir sızı düştü inceden

Elvedâ bağlarda üzüm derenler
Üzümü unutup hüzün derenler

Elvedâ adını unutan şehir
Elvedâ akmayı unutan nehir

Ata yâdigârı Gence elvedâ
Dalında kuruyan gonca elvedâ!
Şairimiz, “gidenin gelmediği” Yemen’de, üç yavrusunu şehit veren ve bağrına taş basan asil Türk anasının, hüzünlü fakat vakur tavrını, “”Nine”sinin şahsında şöyle âbideleştirmiştir:
Dolunayı saran bulut
Başında yaşmak ninemin.
Bebelere tek dileğim
Yaşını aşmak ninemin.

Seferberliğin Suna’sı,
Solmuş saçının kınası,
Ninem üç şehit anası,
Alnı kardan ak ninemin.

Seccadesi çiçek çiçek
Ninem cici, ninem gökçek.
Göçmen kuşlarla göçecek
Mekânı Uçmak ninemin.

Masal anlat bana masal
Hey dili şeker, dili bal.
Su alıyor artık sandal,
Yolu “Emr-i Hak” ninemin.(5)
———————————-
(1)Mehmet Nuri Yardım: Türk Şiirinden Portreler-İstanbul 2001, Sayfa 262-
(2)Türk Dünyası Şiir Güldestesi – Sayfa 90
(3)Tercüman Gazetesi: 11 Ekim 1973
(4)Ali Akbaş: Turna Göçü – Ankara 2011, Sayfa 48
(5)Türkiye Takvimi: 22 Zil-Hicce 1434

Ufuk kızıl rengin öfkesini kusuyor
Bulutlar ağlıyor, şimşekler çakıyor,
Hayatın acı bûsesi kemendini atıyor,
Yaşamak ne zormuş, geçmişe selam,

Yokluktan gelen garip bir kuldu,
Dünya konağında bir ara durdu,
Sonsuzluk diyarının sırrını buldu,
Mekânın cennet ola ! Kabire selam.

Hayat, oyun ve eğlenceden ibaret,
Anlayana her şey çok açık bir ibret,
Yol uzun, çile çok, birazcık sabret,
Durakta kontrol var, sonsuza selam.

Rahman’ın askerleri hesaba çekti,
Karışık ince ayrıntılar orada tekti,
Makamlar, mevkiler suyunu çekti,
Yol uzun, işin zor, dostlara selam.

Gün kavuşma günü, yüzler gülüyor,
Ruhum, bedenim hep O’nu özlüyor,
Büyükler uçtu, küçükler yürüyor,
Havzın ne güzel! Rahman’a selam.

Zihnimiz; en umulmadık, uzanabileceği en ücrâ noktalara kadar ulaşabilme kabiliyetiyle donanımlı olarak yaratılmıştır. Tabiî ki, Allahü teâlâ, her insana ayrı vasıf ve kudrette bir zihin hüneri bahşetmiştir.
Hayâl gücümüz, hayâl âlemimizin büyüklüğü ölçüsünde yakalayıcı, keşfedici ve hâdiselere nüfuz edici olur. Hayâl gibi, dediklerimiz de, bunun içindedir. Hayâle dalmak da…
Kâh hayâle kapılırız, kâh hayâlimizden bir şeyler geçer ammâ, müspet veya menfî, her ‘şey’, mutlaka, kısır veya devamlı bir hedefe/ülküye müstenittir. Şâyet, akıl ile işbirliği yaptığı zaman, uygun görülecek bir hâl mevcut görünmüyorsa, âkîm/kısır/netîcesiz kalır.
Bir şey var ki, o da “hayâl kırıklığı”dır; bizi, kıpırdayamaz hâle sokar/getirir. Elbette ki, bu, mevzûmuzun hâricindedir.
Hayâller, bazen, asılsız tasavvurlar olarak da telâkkî edilebilir ki, doğru oldukları cihetler de vardır. Bunlara, kuru hayâl, ham hayâl de diyebilirim ki, her tasavvurun mutlaka tahakkuk etmesi de gerekmez. Mühim olan, azim üzerinde bulunmaktır. Bu bakımdan, bazı kişilerin hoşlanmadıkları “hayâle kapılmak” tâbirini çok beğenirim. Hayâle kapılmak, kendini rüzgâra bırakmaktır… Git gidebildiğin kadar!..
Hayâle kapılmadan ne yapılabilir ki? Hayâlimden geçmeden, hangi işi başlatabilirim ki?
Hayâle sığmayan şeyleri, bazen de hayâlimiz almayabilir!..
Meselâ; benim “Geleceğe Sesleniş”imin ilk dörtlüğündeki böyledir:
“Bu vatan benim, güzelliği hayâle sığmaz;
Bu çakıl taşı benimdir, kim der ki, bir işe yaramaz!
Sil ortalıktan bütün kinleri kardeşim,
Topla hepsini bana yaz!”
Bastırılmış, sıkıştırılmış, hapsedilmiş hayâllerden ve duygulardan söz etmiyorum. Geniş ufuklu, açık muhayyileli, muhakemeli, tasavvurlu idrâkleri dillendirmek istiyorum.
Büyük Şâirimiz Yahya Kemal’in, Deniz Türküsü başlıklı şiirinin sonundaki: “İnsan, âlemde hayâl ettiği müddetçe yaşar.”
Mısrâının, şâhidi olarak, her birimiz, yaşanan her ânın bir maksadının, her maksadının da bir hedefinin olması gerektiğini biliriz.
Hayâl, benim nezdimde ülküdür. Geçmiş, hayâl edilmez. Ona hasret duyulabilir.
Yahya Kemâl, Düşünce adlı şiirinde de şöyle der: “Hülyası kalmayınca hayâtın ne zevki var?”
Demek ki, hülya, hayâl… hayat için çok lüzumlu ve mühim bir değerdir.
Bâkî ise, “hayalin, gelip geçici heveslerin ifadesi olmamasını tavsiye/îkaz eder ve ona, bir başka gözle bakar:
“Cihân efsânedir aldanma Bâkî
Gam ü şâdî hayâl ü hâba benzer”
(Bâkî, cihân efsânedir (gelip geçicidir), (sakın, ona)aldanma
(Ondaki) Gam/hüzün/sıkıntı ve (ondaki) sevinç/neşe, hayâl ve uykuya benzer)
Mehmet Âkif ise:
“Hayır, hayâl ile yoktur benim alışverişim
İnan ki her ne demişsem görüp de söylemişim”
demesine rağmen, Çanakkale Şehitleri için yazdığı şiirini, orayı hiç görmeden, harp şartlarını hiç yaşamadan tamamen hayâl ile yazmıştır. Yâni, hayâl bu kadar önemlidir!..
Duygularımız, şu, şu, şu, şu… diye sayılabilir fakat hayâlimiz, duygularımızın fevkinde, alabildiğine ve olabildiğincedir. Hep arar, hep yürür, hep koşar, hep atılır, hep coşar, hep sınırları zorlar ve zaman zaman da aşar… Ancak, bir tek hudutsuzluk onun harcı değildir!.. Duygunun yâni hissin vasıtaları vardır. O; bu vasıtalarla sınırlıdır. Fakat duygu/his, düşünceye daha yakın durur. Bu bakımdan, hayâl, daha âfâkî hattâ havâî görünür.
Duygulu ve duygusuz olma’nın ikisi de, ayrı ayrı birer duygu hâlidir. Fakat hayâlsizlik diye bir hâlin olması da mümkün değildir. Bu bakımlardan, hayâlimiz, cap-canlıdır. Hayâlimiz, ülkülerimizin hakikati yakalama cehdidir. Hayâlimiz, ülkümüzün, işaret fişeğidir.
Necip Fâzıl, Kaldırımlar-1’de:
“Yolumun karanlığa saplanan noktasında,
Sanki beni bekleyen bir hayâl görüyorum”
Derken; “nokta”da, bir şeyler sezmişti. Orada, kendisini ‘bekleyen’ o “bir hayâl”, O’nun bütün varlığı idi.
“Ne İleri, Ne Geri” şiirine ise şöyle başlıyor:
“Ne ileri, ne geri;
Kimlerin var haberi
Benim sonsuz dünyamdan?
Ve devam ediyor:
“Belki sabahtan beri
Ve belki de akşamdan,
Bakıyorum bir camdan,
Renk renk billûr ehramdan,
Haberim yok, rüyamdan,
Ne ileri, ne geri!
….
Vaz geç onlardan vaz geç!
İstediğin bu değil;
Ve o değil, şu değil.
Eğil, ruhuma eğil!
Bin hayâl içinden geç
Ve benim hülyamı seç!”
Şair; “sonsuz dünyamdan” haberi olmayanlara, nihâî sözünü söylüyor: Bütün her şeyden “vaz geç” ve “Bin hayâl içinden geç/ Ve benim hülyamı seç.”
“Bin”; temsilî bir “bin”dir. “Sonsuz dünyam”ın, sonu’dur. Hayâl, budur!..
Bütün temennilerimiz, arzularımız, isteklerimiz, ricalarımız, tasavvurlarımız, taleplerimiz, tekliflerimiz, ihtiraslarımız, sevgilerimiz, ümitlerimiz… müspet veya menfî hâlleri dâhil, hayâllerimizin içindedir ve hayâllerimize teslimdir.

Aaahh Karakız, Aaahh Karakız,
İçerimde kanayan yara kız.
Vefasız çıktın vefasız,
Ayda yılda bir olsun sor, ara kız…

Terk ettin ansızın hiç yoktan,
Mahzun ve yetim bıraktın beni,
Çekip gittin meçhule, boş yere kız…

Yine de sana dua ederim ben,
Allah gönlüne göre vere kız…

Ben senin aşkının cefasını çekerken
Özlemle vuslatı beklerken,
Koklamaya kıyamazken,
Bu nasıl adalettir,
Yadeller sefanı süre kız…

Beni yaşarken öldürdün,
Sana da gelir bir gün sıra kız…

Seni çok sevdiğimi,
Aşkından kar gibi eridiğimi,
Unutma ömrümce bu sırrımı,
Bu acı gerçeğimi,
Yolun, bahtın, talihin açık olsun,
Allah’a emanet ol karakız…

(Sahipsiz Şiirler-2018 s:33)

Başım üzre sen misâl-i sayeban Türkiy tilim,
Közge nur, belge medaru, tenge can Türkiy tilim.
(Başımın üstünde gölge gibisin Türk dilim,
Göze nur, bele kuvvet, tene can Türk dilim.)

Menge tünler Yessevî’den mesneviler söyleding
Songra bahş etting sen til, zeban Türkiy tilim.
(Bana geceleri Yesevi’den mesneviler söyledin,
Sonra bahş ettin sen dil, lisan Türk dilim.)

Pâk teningge tıg-ı hançer sançtiler ağyarlering
Kaşğariy bitgen kitabden tapting şan Türkiy tilim.
(Pak tenine hançer okunu sapladılar düşmanların
Kaşgari’nin yazdığı kitaptan buldun şan Türk dilim.)

Yığlading garlar içinde ah urib, feryad çekib,
Song Nevaiy bağrıdan tapding mekân Türkiy tilim.
(Ağladın mağaralar içinde ah çekip, feryad ederek
Sonunda Nevaî’nin bağrında mekân buldun Türk dilim)

Mirza Babür’den gazel keltirding Hint mülkiden,
Yığladı song Merğılanu Andican Türkiy tilim
(Mirza Babür’den gazel getirdin Hint mülkünden,
Ağladı sonra Mergılan ve Andican Türk dilim)

Şeyh Sadi kişveri hayalım bend etib,
Eyleding Yuşkinni menge yanmayan Türkiy tilim.
( Şeyh Sadi gibi hayalimi bağlayıp
Eyledin Puşkin’i benimle yan yana Türk dilim.)

Menge Meşrebden muhammes söyledingu ah urib,
Songra göz yaş tökti hatta asman Türkiy tilim.
(Bana Meşreb’den muhannes söyledin ah çekerek
Sonra göz, yaş döktü; hatta gökyüzü Türk dilim)

Kuş eding sen, tek kanatın bedniyetler kırkdılar
Kadiriy bağrıda kurding aşiyan Türkiy tilim.
(Kuş idin sen, lakin kanadını kötü niyetliler kırdılar,
Kadirî’nin bağrında kurdun yuva Türk dilim.)

Kapkara tünlerde sen dep yığladi Usmanlering,
Boldi Furkat öz elide lâmekân Türkiy tilim.
(Kapkara gecelerde sen diye ağladı Osmanlılar,
Oldu Furat öz yurdunda mekânsız Türk dilim.)

Har tanenge başge köterdi ErkinuAbdullaler,
Keldi başing üstide hür zaman Türkiy tilim.
( Dikenli tenini göğe yükseltti Erkin ve Abdullalar
Geldi başın üstüne hür zaman Türk dilim.)

Şiir: Cumakul RECEB
Türkiye Türkçesine Aktaran: Ertuğrul YAMAN
(Türkistan Çınarı/Ankara -2018, s:73)

TOSAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) Başkanı,
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi

Bir gün olur bu dünyadan gidersem,
Dostlar hoşça kalın, elveda dersem,
Ardım sıra bakıp sevinen sersem,
Sanmasın ki dünya bana kalacak.

Makam için mazlumları yakanlar,
Suçsuzları mapuslara tıkanlar,
Gariplerin hanesini yıkanlar,
Sanmasın ki dünya bana kalacak.

Adaleti oyun sanıp bozanlar,
Kafasına göre hüküm düzenler,
Bu milleti aptal sanan sazanlar,
Sanmasın ki dünya bana kalacak

Fakirin hakkına gözün dikenler,
Komşu tarlasına ekin ekenler,
Dünya malı için hatır yıkanlar,
Sanmasın ki dünya bana kalacak.

Remzi der ki ecel bir gün gelecek.
Gerçek adaleti herkes bulacak.
Boynuzsuz koç bile hakkın alacak.
Sanmayasın dünya bana kalacak.

(25.08.2018/Tokat)

Taptuk dergâhında, Yunus’tur sözü
Sivas illerinde, Veysel’dir sazı
Şarkı nağmesinde, türküdür özü
Şairin VİRDİDİR, Mustafa Ceylan.

Sunumda; salonun, tek hâkimidir
Hece denen filmin, son çekimidir
Şiir hastanesi, başhekimidir
Şairin DERDİDİR, Mustafa Ceylan.

Kim bilir kaç çırak, geçti elinden
Şair geçinenler, çeker dilinden
Neler çekti usta, hece dalından
Şairin GARDIDIR, Mustafa Ceylan.

Dışı bizi yakar, içi yaralı
Kem söz söylesen de, olmaz oralı
Hıçkırır bestede, dağlar maralı
Şairin MERDİDİR, Mustafa Ceylan.

Duyguların hası, onda beslenir
Ulaşması çok zor, yâre seslenir
Köroğlu misali, dağa yaslanır
Şairin YURDUDUR, Mustafa Ceylan.

Şerre iyi demez, göz göre- göre
İnancını süsler, ahlâkla töre
Gülerken ısırır, yerine göre
Şairin KURDUDUR; Mustafa Ceylan.

Örnek ailesi, evi, barkıyla
Hayatı döndürür, şiir çarkıyla
Güzel demek lâf mı, yorum farkıyla
Şiirde ORDUDUR, Mustafa Ceylan.

Şekerle savaşı, çok uzun sürdü
İstemezdi o da, böyle bir derdi
Kalan ömrünü de, Gülce’ye verdi
Ötenin ARDIDIR, Mustafa Ceylan.

Necati ne gördü, onu da söyler
Ceylan’ı tanıyor, şehirler köyler
Şimdi Antalya’da, günü gün eyler
Şiirde PARDIDIR, Mustafa Ceylan.

22.04. 2011

“Ergenekon yurdun adı / Börteçine kurt’un adı” diyerek yola çıkıp demir dağları erittiğimiz zaman diliminden bu yana Ötüken yakınında bir ırmaktır akar Orhun, çağıltısını duyarım geceleri içimin derinliklerinde, türkülerini, yanık yanık su sesini hissederim düşlerimde. Cengiz Han’ın Başkenti Karakurum şimdi harabeler içinde hüzünbaz saatleri yaşarken, tam onun karşısında bulunan Baykal Gölü’nün hıçkırıkları yansır rüyalı ve ter dolu yastığımın alaca gölgesine. Yansır da başımın içinde bir çıfıt çarşısı kurulur tarihten yana, sabaha uzanır benimle yorgun, argın…
Baykal Gölü’nün güney ucundan Moğolistan’ın Başkenti Urgan’a 160 km mesafedir şunun şurası. Boz yeleli atlara binerim gecenin bir yerinden, ay düşer gece kuşlarımın kanatları arasından ufkuma ve nefes nefese “Bengü Taşlar” diyarına ulaşırım.
“Yuluğ Tekin” derim ben ona, dedim ve demeye de devam ederim, yazgaçlar (Yolluğ Tigin) diye yazarlar. Varsın, yazsınlar.
Yürek sesi ile taş üstüne “çın çın” çınlamasına çivilenen sesler içinde kalırım bir anda…
Alaeddin Ata Melik Cüveyni Tarih-i Cihanküşâsında bahsetmişken kimsenin farkına varmadığı bu “Atam taşları” nice seneler sonra Batılı-Avrupalı bilim adamlarınca bulunup dili çözümlenmeye başlayınca, farkına varmış insanlık. Oysa bana sorsalardı, bana danışsalardı, uykusuz sancılı gecelerimi anlatsaydım, doldururlardı avaz avaz gökleri, sayfaları…
Sırrın sırrıydı bu “Atam Taşları”…

“En yukarıda Tanrı ve gök.
Onun aşağısında yağız yer…
Ve bu ikisinin arasında insanoğlu…
İnsanoğlunun üzerinde de “Türk kağanı”…
İşte sistematik yapı, işte toplumsal doku…
İşte içtimâi ve sosyal geometri…
Yönetim “İl” denen yapıyla ve bugünkü modern devlet anlayışını karşılayan bir yapıyla yönetim işte…
İl devlet…
Sonra,
Sonradan sonra veya ilkin ilki bir söz düşer ufkumun güneşinden.
Bu söz, Bilge Kağan sözüdür.
Türk devlet ve istiklalinin devamlılığını işaret ederek der ki:
“Ey Türk Milleti,
Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe
Senin ilini ve töre’ni kim bozabilir?”
Evet, il ve töre…
Bizi var eden varlık içinde varlık, sırrın sırrı bu işte…
İl ve töre yan yana iki mükemmel mimari ki, anlatmakla bitmez…
Töre kelimesi Orhun Abidelerinde 11 yerde geçiyor ve bunun da 6’sı il ile birlikte kullanılıyor…
“İl Gider, Töre Kalır” sözü dilimde ezberlemesine oturanda,”İlteriş” olur çıkardım gecemin bir yerinde…
İlteriş,”ili derleyip toparlayan”, yeniden yeni olup yeni devleti kuran demektir elbette…

Bilirdi yağılar, çaşıtlar, Çinliler… Töresi yıkılmadan, yıkılmazdı Türk.
Töre, yazılı değil, genel kabul görmüş kurallar manzumesi, yani örf…
Bizi biz yapan, sırrın sırrı, ortak inançlar çağlayanı…

Kültigin Abidesine bakarım bazı düşlerimde sınırsız zamanlarımda hep.
Okurum:
“Doğuda gün doğusuna, güneyde gün ortasına,
Batıda gün batısına, kuzeyde gece ortasına kadar;
Onun içindeki millet hep bana tabidir.
Bunca milleti hep düzene soktum.”

İşte Dünyanın barış ve sevgi nizamı…
Türk olmazsa, batar Dünya…
Sözümüzün burasına gül’den bir virgül atalım da; sonsuzluğun Atam Taşları hakkında bilgiler aktarayım, olur mu?
*
Yüce Türk Milleti ve Onun dil ve edebiyatının en önemli eserlerinden birisi de “Yazılı taşlar-Orhun abideleri”dir.
Yazılı edebiyatımızın en eski örneklerini teşkil eden bu abideler, varlığı, üzerindeki dil ve üslup bakımından da yeryüzünün, insanlık tarihinin eşsiz eserleridir. Bu taşlara “Bengü Taşlar” da denilmektedir.
Göktürk Alfabesi veya Orhun Alfabesi adı verilen bir alfabe ile yazılan bu eserlerdeki canlı söylev, asırların acımasız süzgecinden süzülerek, günümüze kadar gelmiş ve daha nice yüzyıllar boyunca gelecek asırları aşarak sonsuzluğa da gidecektir. Göktürk (Köktürk)lerin ikinci dönemi olan “yazılı edebiyat” dönemine ait eserlerdir ki birinci dönem sözlü edebiyat (destan dönemidir) ve yazılı değildir.
Orhun abidelerinde, Doğu Göktürklerin tarihinden, savaşlarından, komşularıyla olan ilişkilerinden, devlet ve millet yönetiminden söz edilmektedir.
Abideler, 1889 yılında Moğolistan’da Orhun Vadisi’nde bulunmuştur.
1893 yılında Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen ve Rus Türkolog Vasili Radlof birlikte çalışarak bu bengü taşların dilini çözmeye çalışmışlardır. Her iki bilim adamının çalışmaları, 15 Aralık günü Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi’nde bütün bilim dünyasına açıklanmıştır.
Orhun abidelerinde uygulanan yazı sistemi Türk Milletinin ağız yapısına, dil ve hafızasına uygun bir yazı sistemidir. Adeta, millî veznimiz hecenin raksıdır diyebiliriz. Hece yazısı ile alfabetik sistemin muhteşem bir karışımı gibidir.
“Ünlü işaretlerinin kullanılışı sınırlı olup belirli yazım kurallarına bağlıdır. Ünsüz işaretleri de çoğu kez ünlü ile başlayıp ilgili ünsüzle sona eren heceleri veya ses gruplarını gösterir. Belirli bazı durumlarda ise ünsüz işaretleri yalnızca ünlü veya ünsüz çifti değerindedir.”
Dini hem de din dışı konular işlendiği abidelerimiz, tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.
Tarihimizi, toplumun yaşama biçimini, dünyaya bakış tarzını anlatmaktadır.
Kitabelerde halkı yönetenlerin halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını da halka vermesi gerektiği belirtilir.
Bugün Çin sınırları içinde kalan ve dünyadan gizlenen “Türk Piramitleri”ni bir yana bırakacak olur isek, dünyanın yazılı mirasının ve Türk Milleti varlığının benzersiz abideleri olan bu eserler:
1. Tonyukuk abidesi
2. Kültigin abidesi
3. Bilge Kağan abidesi
olarak bilinmektedir.

Bunlardan:
Tonyukuk abidesi
1. 720 yılında Göktürk devleti veziri Tonyukuk adına dikilmiştir.
2. Kitabede Tonyukuk, anılarını ve dönemin tarihini anlatmıştır.
3. Anlatımda, atasözlerine bolca yer verilmiştir.

Kültigin abidesi
1. 732 yılında dikilmiştir.
2. Anıt Yuluğ Tigin tarafından yazılmıştır.
3. Anıtta Kültigin’in ölümü ve yas töreni anlatılmıştır.

Bilge Kağan abidesi
1. 735 yılında dikilmiştir.
2. Anıt Yuluğ Tigin tarafından yazılmıştır.
3. Bilge Kağan’ın yiğitlikleri ve Türk milletine iletmek istediği mesajlar bulunmaktadır.

Göktürklerden kalan diğer yazıtlar da şunlardır:
1. Çoyr (687-692)
2. Hoytu Tamir (717-720)
3. Ongin (Işbara Tamgan Tarkan) (719-720)
4. İhe-Huşotu (Köl İç Çor) (723-725)
5. İhe-Aşete (Altun Tamgan Tarkan) (724)
6. İhe Nur
7. Hangiday

*
Ve son söz olsun bu yazımıza bu mısralarımız da…

Geldi derken çekip gitti
Hakk rahmet etsin Ceylan’a
Dönülmez menzile yetti
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Cehaletle davalıydı
Hainlerle kavgalıydı
Türkçemize sevdalıydı
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Biraz tutku biraz nazdı
Veysel’in elinde sazdı
Yunus’un dilinde sözdü
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Şiir dendi mi coşardı
Her gün bir yere koşardı
Sevgi dağıtır yaşardı
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Ayrılıkta buldu vefa
Şaka yaptı son bir defa
Buluşsun iki Mustafa
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Öncülerle hemhal olsun
Dostu Atam Kemal olsun
Dört yanı gülnihâl olsun
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Şehirlerde hanı vardı
Bir garip Özcan’ı vardı
Can Azerbaycan’ı vardı
Hakk rahmet etsin Ceylan’a

Eğitimci Şair

Şiirin istasyonu sevgidir, bu istasyonda hasretler biter, özlemler başlar. Peronların üstünde bazen bir mendil ıslanır şiir şiir, bazen de bir düdük sesiyle o mendil gül açar. Şiirin durağı yoktur, şiirin yolları sonsuzluğa gider.
Şair bu yollarda gönül işçisi, sevgi bekçisi, kısacası şair bu yolların müdavimidir. Bu istasyonun makasbaşlarında şiir isyan, şiir savaş, şiir cesaret, şiir korku, şiir sıla, şiir gurbet, şiir ana-baba- yâr ama en önemlisi şiir AŞK’tır. Şiir duyguların tercümesi, şairse tercümanıdır. Şiir; Karacoğlan’la Sevgili, Arif Nihat ile Bayrak, Mehmet Akif’le İstiklal, Karakoç’la gönül aşı, Mustafa Ceylan’la Gülce açarken, hepsinin ellerindeki ve kalplerindeki imanla Yunus olup Mevlana’ca Allah’a yürümektir. Şair arıya benzer, binlerce çiçek içinde has kokuyu vereni arar bulur, bu çiçek ŞİİRDİR.
Mustafa CEYLAN bu arılardan biri olarak, 25 Ocak 1952 Ankara-Elmadağ doğdu. İlk ve ortaokulu Elmadağ’da, Lise tahsilini Ankara “Başkent Lisesi’nde tamamladı. Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisinden 1975 yılında Makine Mühendisi olarak mezun oldu. Öğrenimi sırasında muhasebe kâtibi olarak vazifeye başladı.
Memuriyet hayatı, görev değişiklikleriyle devam etti. Kamuda; işçi, memur, şef, müdür, işletme müdürü, daire başkanı, Başbakanlık Müşaviri, Belediye Başkan Yardımcısı İl Müdür Yardımcısı gibi değişik kademelerde bulundu. 1998 yılında Antalya Köy Hizmetleri’nden emekli oldu. TESTAŞ’ın denetim Kurulu üyeliği görevini ifa etti. Ankara-Elmadağ İlçesi’nden il genel meclisi üyesi seçildi, il daimi encümen üyeliği yaptı. 12 Mart ve 12 Eylül de tutuklandı, yargılandı, beraat etti. Çeşitli sivil toplum örgütleri ile derneklerin yönetiminde yer aldı. Kemalist Atılım, Bizim Elmadağ, Bu Ülke, Zaman ve Mekân, İklim, Güllük dergileriyle gazetelerinin yazı işleri müdürlüğü ya da idareciliğini üstlendi.
Şair Mustafa Ceylan’ın ilk şiiri,1966 yılında Ankara Adalet Gazetesinde yayınlandı. Akabinde Ankara Tasvir Gazetesinde birçok eserine yer verildi. Lise yıllarında genellikle hikâyeler ve makaleler vücuda getirdi. Tasvir, Adalet, Son Havadis, Hürriyet, Hergün, Bizim Anadolu, Tercüman, Sabah, Gündem gibi süreli yayınlarda “Ozan Ceylan, Ozan Menderes” mahlaslarıyla yazdı.
İlerleyen zamanla Gülpınar, Bozkurt, Kemalist Ülkü, Türkiye, Karınca, Kemalist Atılım, Antoloji, Türk Edebiyatı, Kümbet, Çağrı, Bizim Çağ, Hedef, Demiryolları, Size gibi dergilerde şiir ve makaleleri yayınlandı. Demokrat Isparta, Hâkimiyet, Yeni İnan, Ekspres, Büyük Anadolu, Bitlis Birlik, Çiğdem gibi birçok Anadolu gazetesinde eserleri yayınlandı.
Asi Yozgat’ın Uysal Yiğidi, deneyimlerini, zengin dağarcığını, edebiyatın süzgecinden geçirerek şiirlerine aktarırken, özellikle de bireyselleşmekten kaçınmıştır. Toplumsallaşmaktan yana tutum sergilerken, yazdıklarıyla mutlu olup, genç yazarlara, şairlere değer vermekten sakınmamıştır. Sade bir yaşamın keyfini sürerken, e(k)meğini, bölüşenlerin yanında durmayı ülkü/ilke edinmiştir.
Ceylan, İLESAM Üyesidir. Araştırmacı-Yazar-Gazeteci-Mühendis Şairimiz, 2000 Yılında Folklor Araştırmaları Kurumunca ‘Yılın Folklor Ödülü’ ne lâyık görüldü. Değişik kuruluşlarca ödüllendirildiği halde ‘HİÇ BİR ŞİİR YARIŞMASINA GİRMEMİŞTİR”. Gönül tahtını ‘en büyük makam’ görmüş, kendisini’ karıncanın gölgesi, Yunus’un odunu’ olarak nitelemiştir hep. ‘Antalya GÜLLÜK DERGİSİ’nin sahibi ve yazı işleri müdürüdür. Türk Şiirine-Şairine hizmet için kurulmuş olan Radyo GÜLLÜK’ ün (http://www.radyogulluk.com) kurucu editörü… ‘Şiir yazdım’ diyen herkesi seven bir ozan. Çok sayıda genç şairin kitabının editörlüğünü yaparak, yayınlamış bir yayıncıdır O.
Ceylan, arkadaşlarıyla geliştirdiği, Gülce Edebiyat Akımı’nın kurucusu, tahlilleriyle isimsizlerin-yitik şairlerin kitaplarını yayınlayan, onlara yol gösteren, bir gönül eridir. Türk Edebiyatı’nda Hocası rahmetli MEHMET KAPLAN’dan sonra ‘TAHLİL SAHASI’nı doldurmaya çalışan şair, yazar ve araştırmacıdır.
Ozan Ceylan, rahmetli Ahmet Tufan ŞENTÜRK’ ün ve ‘Güzide TARANOĞLU’nun manevi evlâdı, ‘İsa KAYACAN’ın tabiriyle ‘şiir yazıyorum, şiir seviyorum’ diyen herkesin kardeşidir. Arif Nihat ASYA ile Necip Fazıl KISAKÜREK üstatların öğrencisidir.
Mustafa Ceylan; hakkında bazı dergiler özel sayısı yayınlanmıştır. Şairimiz ayrıca roman, deneme, öykü, tahlil sahasında eserler vermiştir. Şiirlerinden çoğu değişik besteciler tarafından şarkı ve türkü normunda bestelenmiştir.

PAŞA GÖNLÜM
Paşa gönlüm coştu yine,
Oluruna gitmiyor olayların
Meydan okuyorum zamana işte
Ne mi yapıyorum?
Dinleyin hele!

Paşa gönlüm coştu yine,
Banka kasalarını yoksullara

Fırınları verdim açlara…
Yolda bir ceylan gördüm
Kalbimi bağladım zeytin saçlara.
Dağlar boynunu büktü,
Okyanuslar diz çöktü
Bulutlar şapka çıkardı aşkıma…
Ceylan gitti, ben gittim
Peşindeyim, eridim…

Paşa gönlüm coştu yine,
Körlerin açtım gözlerini
Fırlattılar bastonları,
Doldurdular bostanları…
Sağırların açtım kulaklarını
Misket oynadık o an…
Elsizlere el, ayaksızlara ayak
Yurtsuzlara ev, yayanlara uçak
Her ne istiyorsam yaptım işte…

Paşa gönlüm coştu yine,
Bütün mağazalarda her şey bedava.
Kıyma alabilene bin dolar üste,
Karanfil kokuyor rüzgâr
Mutluluk dağıtıyor hava…
Yok ettim geceleri, boşalttım zindanları
Bir çocuğun gülücüğüne verdim cümle yılları…
Pazarlar kurdum, parasız her şey
Meyhanelerde avantadan mey,
Hey ki hey! Hey ki heyy! ! !

Paşa gönlüm coştu yine,
Nuh’ un gemisine benziyorum
Sonsuzluklarda geziniyorum…
Borsayı, lotoyu, totoyu kaldırdım
Herkes insan ya, herkes şanslı artık
Yok bundan sonra
Yok diyorum yok! . Hasret, ayrılık! .
Silâhları topladım attım denize
Gül verdim ellere…
Öfkeyi, nefreti, kini sildim, süpürdüm
Güneşe bile öğrettim şarkı söylemesini
Onun da tuttum kulağından
Bendeki bana götürdüm…

Paşa gönlüm coştu yine,
Beton yığını şehirleri çiçekle donattım,
Tarlalar buğday, başak…
Gel be dostum, gel, sen de gel!
Şu işe bak!

AHHHHH BİR ÂŞIK OLSAM

“Haydi gel! ” diyordun goncayla, gülle
Mutlaka gelirim bu kıştan sonra!
Neler söylemezdim belâlı dille? !
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Yolları düz eder, dağı delerdim
Ardı sıra kuzu olur melerdim,
Ayrılığı parça parça bölerdim
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Günde yirmi kere olurdum tıraş,
Kaplardı içimi heyecan, telâş
Gül olur, beynimi parçalayan taş
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Zamanı-mekânı aşardım hemen,
Kınaman dostlarım, delirmiş demen
İnerdi yelkenler, tutmazdı dümen
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Torunumu alır parka koşardım,
Bir an göremesem derde düşerdim,
Sevda denen kızgın saçta pişerdim,
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Lunapark olurdu içimle dışım,
Şaşırır kalırdı evimde eşim,
Ne yandan doğarsa doğsun güneşim
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Evde çocuklarım bayram yapardı,
Benden çıkan yollar yâre sapardı,
Kalbim yuvasından bin kez kopardı,
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Moralim yükselir, işim düzelir
Alacaklı bile, getirir verir.
Kuruyan dallarım birden yeşerir,
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Şiirler yazardım, türkü söylerdim,
Yâre akmıyorsa suyu eğlerdim.
Sevgilim, bir tanem, ceylanım derdim
Ah bir âşık olsam, bu yaştan sonra!

Koca Şair hep telaşlı yaşardı, vedası da öyle oldu. 05.07.2018 tarihinde Antalya’da, “Allahaısmarladık” demeden ayrıldı aramızdan. Ankara-Elmadağı İlçesinde ebedi istirahatgâhına yerleşti dualarla nihayet. Allah rahmet eylesin, makamı cennet olsun. “Tekrar mülâki oluruz bezm-i ezelde, Evvel giden îhvana selâm olsun erenler”.

Âşık Kazanoğlu:
Cennet’te gözümü açtım
Âdem’le bir yaş idim ben.
Savruldum Dünya’ya düştüm
O zaman tek baş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Cehennem’in kapısına
Gerilen bir döş idim ben.
Hakk’ ı seven güzellerin
Gözlerinde yaş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Tüm bedenler yoğrulurken
Gönüller huzur bulurken
Beytullah inşa olurken
Sırtımda taş taşıdım ben.

Mustafa Ceylan:
Gül’düm Leyla avucunda
Rüzgâr idim saç ucunda
Geceleri başucunda
Hilal gibi kaş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Yuvama varayım derken
Hep düldülünü everken
Ol Ali iftar ederken
Sofrasında aş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Gökle yerin birdir hali
Kâmil insan oğul balı
Bekir, Ömer, Osman, Ali
Hepisinde hoş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Fiyatımız çıkmaz kırka
Küçülttüler kırka kırka
Karani’ye oldum hırka
Sanmayın kumaş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Çanakkale Boğazında
Nice âşıklar sazında
Bülbüllerin avazında
Kutluca bir iş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Hakikat vardır içinde
Ona uydum her biçimde
Mekke-Medine göçünde
Yuva yapan kuş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Sevda eksilmedi tende
Çok sırlar saklıdır bende
Kerem Aslı’ya gidende
Ona arkadaş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Kâdir-i Mutlak’dır yazan
Gerçekten ayrılmaz ozan
Dediler çık oku Ezan
Bilal-i Habeş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Gönül akar bir dereden
O akıştır bak yâr eden,
Kubbelerden, minareden
Hak seslenen beş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Hak Peygamber’iyim diyen
Putperestliğe gitmeyen
Ol Halil’i incitmeyen
Yakmayan ataş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Ateş güldür kalpte açar
Kâinata ilham saçar.
Yarasalar ondan kaçar
Güneşlere eş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Başımı koymadım pusa
İhtiyaç duymam fanusa
Türkmen ozanı Yunus’a
Doğarken kardaş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Yunus ben’im, Mevlâna ben
Gönül verdim insana ben
Bil ki, hikmet beklenilen
Saatlerde tuş idim ben.

Âşık Kazanoğlu:
Kazanoğlu buram buram
Bırakın telime vuram
Cumhuriyet’i doğuran
En sonki savaş idim ben.

Mustafa Ceylan:
Ceylan’ımdır dağlar aşan
Çağlayıp kabından taşan
Atatürk’le destanlaşan
İzmir, Antep, Muş idim ben.

Emekçi Şair

Ah edip de hıçkırması
Yüreğimi parçaladı
Bir Ceylan’ın hıçkırması
Beni nasıl yaraladı…
-Harun Yiğit-

Kimi zaman soyadını mahlâs gibi kullanarak kendisini ceylanlara benzeten Mustafa Ceylan, güzellemelerden tutun da manilere kadar Türk şiirinin birçok değişik örneklerini okuyuculara sunmuştur.
Mustafa Ceylan’ın hiciv şiirleri bende ayrı bir etki yapmıştır. Gerek aramızdaki dostluğu, gerekse şiire olan hâkimiyeti internet ortamında da olsa aramızda dostluğun da ötesinde tarifi güç bir bağ oluşturmuştur.
Sabit İnce ve Mustafa Ceylan ile internet ortamında o kadar çok atışmalar oldu ki… Bu atışmaları yaparken kendi kalemimin gücü elverdiğince ustalara ayak uydurmaya çalıştım. Kimi zaman sabahlara kadar atışmalarımızın sürdüğünü bilirim. Mustafa Ceylan’ın millî ve manevî değerlere olan sevdasını özellikle hiciv şiirlerindeki keskin dil kullanmasında görüyoruz.
Hicivlerinde milletin ve memleketin halini anlatırken taşlamanın en güzel örneğini göstererek bakın ne diyor?

HALİN TASVİRİ
Öyle bir dünyada yaşıyoruz ki
Kaçmıyor fırsatlar yutan yutana
Olmasa isteği, yoksa çıkarı
Boş bulup meydanı atan atana

Meğer ne haklıymış Nasrettin Hoca?
Eşinden kürkünü istemiş gece
Kocaman dev sanır kendini cüce
Diz çöküp elinden tutan tutana

Ekranlar, eğriyi gösterir doğru
Ruhları kaplamış sancılı ağrı
Açıktır cümleye fakirin bağrı
Aşına zehiri katan katana

Yunus yok, dolaşır Molla Kasımlar
Akif’in dilinde kalmış Asımlar
Gazete değildir çıplak resimler
Tas, tabak, çatalı satan satana

Kimi, yatta- katta yakar feneri
Kimi rüyasında görür döneri
Küçücük yavrular çeker tineri
Köprü altlarında yatan yatana

Pula döndürdüler parlak akçe’yi
Dula çevirdiler güzel Hatçeyi
Tam takır koydular koca bütçeyi
Yazık değil midir cennet vatana?

Mustafa Ceylan kurda-kuşa, çiçeğe-böceğe, toprağa-taşa, kimi zaman bir hayali sevgiliye, kimi zaman yalın güzelliğe, yazdığı her manzumede, dost dediği şahsiyette kendisini aramış, kendini anlatmıştır. Sık sık öfkesi isyana dönüşüp hicvin içinde kelimeleri harmanlayıp şiirlerde yumruğunu sıka sıka kafamıza vurmuş. Öfkeyi isyana dönüştürdüğü bir şiirinde bakın ne diyor:

İSYAN
Yumrukladım saatleri son defa
Eğdim, büktüm yelkovanı, akrebi.
Fark etmedim, grev yapmış hocalar,
Yüzüme kapandı aşkın mektebi…

Seneleri, haftaları, ayları
Birer birer kurşunlayıp öldürdüm.
Tekmeleyip “gün” isimli tayları
Ufukların ötesini buldurdum…

Boyutları, ölçüleri yok ettim,
Kuşak yaptım Ekvator’u belime.
Sayıları defterlerden kaybettim,
Beyaz aldım yaprakları elime.

İsyandayım, akıp giden zamana
Zerrelerin şarkısına hasretim.
Sonsuzluğun koynundaki divana
Çağırıyor içimdeki gurbetim…

Mustafa Ceylan, iyi bir şair. Ne zaman kendisini görsem üstadın kendisini adeta bir hiciv kaynağı görüyorum.
Hani aç bir insan nereye baksa ya somun görür, ya da o an açlığını giderecek bir yiyecek görür.
Ben de Mustafa Ceylan’ı her gördüğümde hiciv yazmak için bir gerekçe bulurum. Üstad, benim için bir hiciv ilham kaynağıdır. Ya da ben o gözle baktığım için ve o şekilde görmemden kaynaklanıyor.
Üstadı öven güzelleme yazmak istiyorum ama kalem farkında olmadan hicve dönüyor.
İşte bunlardan bir tanesi:

GELDİM BURAYA (Mustafa Ceylan’a)
Üç yıl önce bir Ceylan’ın peşinde
İzini sürerek geldim buraya
Peşi sıra gelip geçtiğim yolda
Gülleri dererek geldim buraya

Dostça sarıp girmek için koluna
Kurban olam ben o güzel keline
Mustafa Ceylan’ın gönül yoluna
Gönlümü sererek geldim buraya

Dostluk bahçesini birlikte sürek
Bulunamaz eşi bir koca yürek
Bütün güzelliği yoluna serek
Dostluğum vererek geldim buraya

Kaybolsan da yolda, yolun bulursun
Belki bir gün dağda yalnız kalırsın
Aşka düşen canın dostu olursun
Hatırın sorarak geldim buraya

Kimi zaman övüp, bazen yermeye
Dostluk bahçesinden güller dermeye
Üstadın önünde hesap vermeye
Dârına durarak geldim buraya

Benlik gömleğini yuyup pakladım
Yiğit’i deneyip çoktan yokladım
Görür görmez kucaklayıp kokladım
Üstadı sararak geldim buraya

Mustafa Ceylan’ı ziyaretimde gözlerinin içine bakarak duygusal bir yanını yakaladığım bir an kaleme aldığım bir şiirimde onu farklı anlatmaya çalıştım:

CEYLAN’IM
Sevda kuşu gibi gönüller üstüne
Kanat açmış konar durur Ceylan’ım
Her dost diyeni kendinden sanır
İki de bir kanar durur Ceylan’ım

Kalem ile kuyu kazdı çöllerde
Nice otla kökler saldı göllerde
Ağıt oldu, türkü oldu dillerde
Acılara banar durur Ceylan’ım

Berrak sular gibi görünür dibi
Gözyaşıyla doldu taşıyor kabı
Fışkırmaya hazır yanardağ gibi
Yangın oldu, yanar durur Ceylan’ım…

Şiir adına kısa zamanda birçok şey öğrendim Mustafa Ceylan’dan. Gerek şairliğim, gerekse dostluk adına O’na çok şey borçluyum. O’nu tanıdıktan sonra sanatın ve gönlün ideolojik kalıplara sığmayan bir (z)enginlik olduğunu anladım. Mustafa Ceylan’ı nasıl tarif edebilirim derken Anadolu gerçeği gözlerim önünde canlandı. Mustafa Ceylan, Akdeniz iklimi kadar sıcak, Ak Deniz suyu gibi ılık kanlı olduğu kadar, Ağrı Dağı’nı aşamayan kuşlar kadar da öfkeli olduğunu gördüm. Sıcakkanlılığı, öfkesi ve isyanı isyanlarıma çok benziyordu. Kendisine minnettarlığımın ifadesini bir başka manzumemde şöyle paylaştım:

CEYLAN’DA
Uzaklardan uzanıp ta dilimi
Nakış, nakış örüyorum Ceylan’da
Adım, adım Anadolu kokusu
Deste güller deriyorum Ceylan’da

Sözcükleri birer birer derişi
Dost diyerek dostluğunu verişi
Bir görseniz çınar gibi duruşu
Gölgesinde yürüyorum Ceylan’da

Dost dağının doruğuna varışı
Dostlar ile ne güzeldir yarışı
‘Gardaş’ diye kucaklayıp sarışı
Dostluğuyla eriyorum Ceylan’da

Anaların bağrındaki taşların
Sevenlerin gözlerinde yaşların
Ağrı dağın aşamayan kuşların
Öfkesini görüyorum Ceylan’da

Onda gördüm şeref ile yüce şan
Türkülere hayat veren Yiğit can
Dostlar sofrasına oturduğum an
Soğan ekmek dürüyorum Ceylan’da

Mustafa Ceylan’ı burada birkaç cümleyle ya da birkaç şiirle geçiştirmek çok yanlış olur. O, Türk şiirinin yüz akı. Türk edebiyatı, Mustafa Ceylan gibi değerleri maalesef son zamanlarda çok az yetiştirir oldu. Kendisinden daha çok eser bekliyorduk. En verimli çağında aramızdan ayrıldı.
Evet; içimizde bir kor ateş olup sonsuzluğa gitti… Umarım söz ustaları tükenmedikçe, Türkçenin ses bayrağı dalgalandıkça Ceylan yine aramızda olacak.
Karacaoğlan, Yunus, Köroğlu, Pir Sultan Abdal gibi ustalar meclisinde buluşabilmek şansını yakalayabilenlere ne mutlu.

Mustafa Ceylan’ın Vefatına Tarihtir (1):

Gülce-Edebiyat’ın mimarı şair dostumuz
Bir kalp kriziyle bugün terk eyledi dünyayı
Şuarâdan geldi bir zat dedi Yakut’a tarih:
“Hakk, cennet bağının Ceylan’ı ede Mustafa’yı”
2017+1= 2018
حق جنت باغينڭ جيلانى ايده مصطفى يى

Mustafa Ceylan’ın Vefatına Tarihtir (2):
Bir mühendis olsa da şairlerin üstadıydı
Şair dostlardan görsün artık beklenen vefâyı
Geldi üçler Yakut’a telkin etti tarihini:
“Et-Tevvâb, şâiranla haşr eylesin Mustafa’yı”
2015+3=2018
التواب، شاعرانله حشر ايلسين مصطفى يى
Mustafa Ceylan’ın Vefatına Tarihtir (3):
Günümüzün Aşık Veysel’i, Yunus Emre’siydi
Mevlâ ukbâda versin ona cümle safâyı
İki şair gelip söyledi Yakut’a tarihi:
“Er-Rahman, Firdevs’inde mukim kılsın Mustafa’yı”
1437+2= 1439 H. /2018 M.
الرحمن، فردوسنده مقيم قيلسين مصطفى يى
Yakut (=Prof. Dr. İsmail YAKIT)

Artık yağmurlar yağmayacak
Esmeyecek rüzgâr
Üşümeyecek saçsız başın
Güzelce uyumana bak
Güzel insan
Koca adam Mustafa Ceylan

Boynu bükük kaldı mısraların
Ölümüne yaşadın bu dünyada
Sen miydin öldürülen 102’ci şair?
Kendi kaderini yazan
Ölüme meydan okuyan
Koca adam Mustafa Ceylan

Yalnız bırakmadı seni dostların
Acıyı da alıp gittin Elmadağı’na
Ağıt yakışmıyor sana
Altmışaltı oynadın 66 yaşında
Sen kendine yenildin
Koca adam Mustafa Ceylan

Antalya İLESAM Temsilcisi

Ölen bir kişinin ardından, duyulan üzüntüyü, şaşkınlığı, ölüm karşısındaki çaresizliği dile getirmek ne de zordur dostlar.
Mustafa Ceylan’ı anlatmak kolay değil değerli okuyucular. Çünkü kelimeler kifayetsiz kalıyor bu ustayı anlatmaya. Onu tanımış olmaktan gerçekten gururluyum. Türkiye’mize ve Antalya’mıza usta kalemiyle ve sevgi dolu yüreğiyle mührünü basmış ender değerlerimizden biriydi. O kadar insancıl, barışçıl ve yardımsever bir kişiliği vardı ki çevresindeki tüm insanlara kucak açar, canla başla yardım ederdi. Hâlâ inanamıyorum aramızdan ayrıldığına ve şu an o’nun ardından bu satırları teessürle yazıyor olduğuma…
Hem abi hem kardeş hem baba olan
Yüreği sevgiyle şiirle dolan
Bizden çok sevmiş ki onu yaradan
Bir ceylan gelip de geçti dünyadan…

Mustafa Ceylan’ın Kısa Hayat Öyküsü
25 Ocak 1952 Ankara-Elmadağ doğumlu… İlkokulu doğduğu yer olan Elmadağ İlçesi’nde Merkez İlkokulu’nda (1959 -1964) okudu. Orta tahsilini doğduğu yerde ki “Atabarut Orta Okulu’nda (1964-1967), liseyi Ankara merkezde bulunan Başkent Lisesi’nde (1967-1970) ve yüksekokulu da Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi’nde (1970-1975) okudu. 1975 yılında ADMMA’ dan ‘Makina Mühendisi’ olarak mezun oldu. Liseyi bitirdikten sonra gündüz, Ankara-Elmadağ Belediyesi’nde muhasebe kâtibi olarak çalıştı ve gece tahsil hayatına devam etti.
1972’de başlayan Elmadağ Belediyesi’ndeki memuriyet hayatı, 1998 de emekli olana kadar, birçok il, görev değişiklikleriyle devam etti. Kamuda; işçi, memur, şef, müdür, işletme müdürü, daire başkanı, Başbakanlık Müşaviri, Belediye Başkan Yardımcısı İl Müdür Yardımcısı gibi değişik görevlerde bulundu. Elmadağ Belediyesi, T.C Devlet Demiryolları, Eskişehir Belediyesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara Yenimahalle Belediyesi, Ankara Sincan Belediyesi, Başbakanlık, Antalya Köy Hizmetleri gibi kuruluşlarda çalıştıktan sonra, son olarak 1998 yılında Antalya Köy Hizmetleri’nden emekli oldu. TESTAŞ’ın Denetim Kurulu üyeliği görevinde bulundu, Ankara-Elmadağ İlçesi’nden İl Genel Meclisi üyesi seçildi, İl daimi Encümen üyeliği yaptı. MHP ve DYP’nin çeşitli teşkilat ve kademelerinde aktif siyaset de yaptı. 12 Mart ve 12 Eylül de tutuklandı, bir süre cezaevinde bulundu, yargılandı, beraat etti. Genç Ülkücüler Teşkilâtı, Ülkü Ocakları, Kamu Kuruluşları Basını Derneği gibi birçok dernek de önemli görevler yaptı. Kemalist Atılım, Bizim Elmadağ, Bu Ülke, Zaman ve Mekân, İklim ve Güllük dergi ve gazetelerinin yazı işleri müdürlüğü ya da yöneticiliğini yaptı.

Edebiyat yaşantısına gelince;
İlk şiiri ortaokul sıralarında iken 1966 yılında Ankara’da yayınlanan Adalet Gazetesi’nde yayınlandı. 1969-1970’li yıllarda Ankara’da yayınlanan Tasvir Gazetesi’nin Kültür Sanat sayfasında çokça eseri yayınlandı. Lise yıllarında genellikle hikâyeler ve makaleler yazdı. Tasvir, Adalet, Son Havadis, Hürriyet, Hergün, Bizim Anadolu, Tercüman, Sabah, Gündem gibi gazetelerde “Ozan Ceylan, Ozan Menderes” mahlaslarını da kullanarak yazdı.
İlerleyen zaman içinde Gülpınar, Bozkurt, Kemalist Ülkü, Türkiye, Karınca, Kemalist Atılım, Antoloji, Türk Edebiyatı, Kümbet, Çağrı, Bizim Çağ, Hedef, Demiryolları, Size gibi dergilerde şiir ve makaleleri yayınlandı. Demokrat Isparta, Hâkimiyet, Yeni İnan, Ekspres, Büyük Anadolu, Bitlis Birlik, Çiğdem gibi birçok Anadolu gazetesinde yıllarca eserlerinden örnekler yayınlandı.

Aynı zaman da
İLESAM Üyesi… Ayrıca 2000 yılında Folklor Araştırmaları Kurumunca ‘Yılın Folklor Ödülü’ ne lâyık görüldüğü gibi, yıllarca çok değişik kuruluşlarca ödüllendirildiği halde ‘HİÇ BİR ŞİİR YARIŞMASINA GİRMEMİŞ’ gönül tahtını ‘en büyük makam’ görmüş, kendisini ‘karıncanın gölgesi, Yunusun odunu’ olarak nitelemiş birisi… Antalya GÜLLÜK Dergisi’nin sahibi ve yazı işleri müdürü… İnternet Radyosu olan ve Türk Şiirine-Şairine hizmet için kurulmuş olan Radyo GÜLLÜK’ün (http://www.radyogulluk.com) kurucu editörü… ‘Şiir yazdım’ diyen herkesi seven bir ozan. Çok sayıda genç şairin kitabının editörlüğünü yaparak, yayınlamış bir yayıncıydı…

Tahlil ustası…
Kendi şiir kitabını yayınlamak yerine, zirvedekilerin tahlilleriyle gençlerin kitaplarını yayınlamış, onlara yol göstermiş, halâ da yol gösteren birisi idi… Türk Edebiyatı’nda hocası rahmetli MEHMET Kaplan’dan sonra ‘TAHLİL SAHASI’nı doldurmaya çalışan tek şair, yazar ve araştırmacıydı.
Ünlü şairimiz rahmetli Ahmet Tufan ŞENTÜRK’ ün ve ‘Güzide TARANOĞLU’nun manevi evlâdı, İsa KAYACAN’ın ve de ‘şiir yazıyorum, şiir seviyorum’ diyen herkesin kardeşiydi. Şiirleri, yıllarca; Anadolu basını ile bütün edebiyat-şiir dergilerinde yayınlanmıştır. Arif Nihat ASYA ile Necip Fazıl KISAKÜREK üstatların öğrencisidir.
Hakkında birçok yazı yayınlanmış, şiir yazılmış ve ‘dergi özel sayısı yayınlanmış bir şairimiz’ olup, roman, deneme, öykü, tahlil sahasında eserler vermiştir. Şiirlerinin 45 adeti değişik besteciler tarafından şarkı ve türkü normunda bestelenmiştir.
Evet, 05.07.2018 de son yolculuğuna çıkana dek yaşamını Antalya’da sürdürmekte idi. Edebiyatta da, şiirde de hatırı sayılır yere sahip sanatçılarımızdan biri olan Ceylan gönlümüzde hep yaşayacaktır. Yunus EMRE bir şiirinde,

Bu dünyadan gider olduk
Kalanlara selam olsun
Bizim için hayır dua
Kılanlara, selam olsun demiştir.
Değerli ailesine ve Türk Edebiyatımıza baş sağlığı dilerken kendisini saygı ve rahmetle anıyorum. Ruhun şad mekânın cennet olsun CEYLAN…

Pamukkale Üniversitesi Öğretim Görevlisi

Geç bulup erken kaybettiğim çok muhterem bir değerdi o, şiir adına edebiyat adına…
Ankara’da Elmadağ’ında gözlerini açmıştı dünyaya. Sonrasında da Ankara’da ADMMA’da derlemişti dünyaya ve mühendisliğe ait bilgilerini.
Beyni doydu mu bilemem fakat ruhunun hep açlık çektiğini söyleyebilirim. Onun ruh açlığı Türk milletinin değerlerinin hayat bulması rüyasının açlığıydı. Elmadağı’nda doğmasından mıdır nedir, Türk milletinin değerlerinin hayat bulması onun Kızılelma’sıydı.
İri gövdesinin içerisinde naif bir kalp sakladığını kimse bilemezdi. Nitekim onu aramızdan alıp götüren de o naif kalbi oluverdi âhir ömründe.
Anadolu’nun değişik yörelerindeki hizmetlerinin devamında hayat onu Antalya ile ödüllendirmişti. Antalya’yı çok sevmişti. Onun hendese yüklü dünyasının tezahürü şiire de mühendis zekâsıyla yeni biçimler oluşturabilme arayışlarıyla çiçeklenivermişti Antalya’da… Onun bu arayışları “GÜLCE EDEBİYAT” ile Kızılelma misali bir meyveye dönüşüvermişti ve ömrünü bu oluşum için vakfetmişti.
Merhum Mustafa Ceylan üstadımızı/ağabeyimizi ilk kez Denizli’de Çatalçeşme’de Kent Şairleri Topluluğu olarak gerçekleştirdiğimiz bir şiir gecesinde tanımıştım. Taaa Antalyalardan sevgili eşiyle arabasına atlamış şiir gecesini görmeye gelmişti. Gece bitmeden de sessizce geldiği gibi yine dönüp gitmişti. Yine bir başka şiir gecesinde yaşadığımız tablo bundan farklı olmamıştı.
En son 2017’de İLESAM’ın Kültür Bakanlığı desteğiyle ülke genelinde yedi bölgede gerçekleştirdiği Edebiyat Atölyesi çalışmalarında Antalya’da İLESAM Antalya Temsilcisi olarak ev sahipliği yaptığı toplantıda Antalya Türk Ocakları salonunda çok değerli şair Yusuf Özcan ve çok değerli şair-yazar Afife Demirtaş ile birlikte güzel bir tefekkür akşamında aynı havayı teneffüs etmiştik.
Ölümlü dünyada en çok şairlerin öldürülüşüne üzülüyor olmalıydı ki son çalışmalarını bu alana yöneltmiş bu son derecede üzüntü veren konularda en müstesna çalışmaları yaparak kamuoyuna kitap olarak sunuvermişti. “Öldürülen 101 Şair. Gelişim Yay.”, “Öldürülen Şairler (2 Cilt Takım) Başkent Edebiyat 2017
İşte şimdi ölümlü bir fâni olarak o da ecel şerbetini içmişti hem de ansızın. Hani Mustafa Kemal dememiş miydi “Benim nâçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet yaşayacaktır!..” diye… İşte ona misal adı Mustafa olan Ceylan üstadın da fâni vücudu toprağa verildi. Şairi şairce ancak şiiriyle uğurlamak gerekir değil mi dostlar: O zaman işte buyrun Mustafa Ceylan ve ayrılık şiiri:
AYRILIK
Sevda yollarında gönül kervanım
Dağ olur önüme düşer ayrılık.
Ne kadar özlerse özlesin canım
Çığ olur önüme düşer ayrılık.

Başıma kar yağmış, sinemde duman
Demen dostlar bana, delirmiş demen!
Yâre kavuşmama yetmiyor zaman
Çağ olur önüme düşer ayrılık.

Tükettim umudu gönül dağımda,
Hüzün şarkıları dudaklarımda.
Zalim takvimlerin yapraklarında
Ağ olur önüme düşer ayrılık.

Kaçınılmaz son, yine rahmetlinin dediği gibi; Dünyalık sevdiklerinden ayrılık. Sevenlerine ve sevdiklerine sabırlar dilerken, rahmetli hocamızın mekânının Cennet olmasını diliyoruz. Edebiyat camiasının başı sağ olsun…

Emekli Eğitimci Yazar

Yürek yakan acı bir haberle uyanmak ne zormuş meğer: “Mustafa Ceylan vefat etti…” Yunus gibi “Ölür ise ten ölür canlar ölesi değil” hikmetinde teselli arasak da; O’nunki yarım kalmış bir hayat hikâyesiydi. Ellinci sanat yılına armağan niyetine hakkında olabildiğimce objektif bir yazı kaleme almıştım. Çalakalem de olsa samimiyetine binaen KÜMBET okuyucuları ile paylaşmak isterim:
“Münekkitliği şairliğine beş basan bir edebiyat araştırmacısı ozan olarak biliriz. Gerçi sazla ülfeti yoktur amma; şair-ozanlığına özellikle dikkat çekmek istedim. Başta Kazanoğlu Selahattin kardaşımız olmak üzere ozanlara takılır; neredeyse irticalen söyleyiverecek kadar ozanlarla hemhâl olur. Keşke bağlama, kopuz da çalabilseydi; “Milenyum Karacaoğlan’ı” sıfatını hak ederdi…
Mustafa Ceylan; hayatını şiire adamış, yetenek kâşifi, toplumcu bir kişilik olarak dikkati çeker. Edebiyat çevreleri, bilhassa şairler ile çok çabuk ve kolay iletişime geçer. Öyle bir çevre yoksa, kendisi kurar. Bir jeoloji mühendisi titizliği ile şair cevheri taşıyan gönül ocaklarını keşfe çıkar, arar, bulur, inşasına da yardımcı olur. Lâkin kendisine rakip olacak kadar “sivri” bir şair-yazar tohumuna da aynı takdir ve teşvik duygularını gösterip göstermeyeceğini bilemem… Biraz sanatkâr geni taşıyan herkeste görülebilecek “ben” merkezli tavırları -varsa- da o anlamda hoş görülebilir…
Mustafa Ceylan aklını ve duygularını iyi harmanlayan; geleneksel halk şiirimizi kalkış noktası olarak ele almış; fakat çağdaş şiir akımlarının tamamını da çok iyi izlemiş, destansı epik denemeleri ile de takdirle anılacak bir şairimiz… Fakat kanaatimce O’nu öncülüğünü yaptığı Gülce edebiyat topluluğu ile birlikte düşünmek daha adil bir yaklaşım olur… Kâğıtsız, mürekkepsiz, matbaasız kitap dergi çıkarılan milenyum çağında Türkçenin de tozunu attıran o kadar çok sanat-edebiyat grubu var ki; bu gürültülü keşmekeş “sanal”lık çağında yarınlara kalacak iz bırakabilmek öyle kolay değil… Fakat sanırım Gülce Edebiyat’ın geniş açılımlı kadro ve şiir denemeleri gelecek kuşakların da ilgisini çekecek eserler ortaya koyacaktır. Pek çok kültür-sanat örgütlenmesine ön-ayak olan Ceylan; düzenlediği onca program ve yayın denemesi olmasa bile Gülce ile geleceğe bir mütebessim işaret taşıyacağı kanaatindeyim…
Gülce edebiyat akımının kurucu öncüsü veya en azından öncülerinden birincisi olarak tanınan Ceylan, basıma hazır çalışmalarını da hesaba katarsak sanırım kırk kadar kitaba imzasını attı. Belki nice kırk kitaba da önsöz, takdim, tanıtım yazısı yazdı. Sağcısıyla solcusuyla yurtsever kimliğine inandığı herkesle pek âlâ anlaşan, ortak hareket eden Ceylan’ı sinsice ayak oyunlarının sonucu belirlediği siyaset meydanında pek başarılı göremedik. Belki kendisi de illâ bir köşe kapmak anlamında siyaseti pek ciddiye almadığı için… Bazen şahsen “Ocak kökenli” kimliğimle benim bile yadırgadığım dozda ırkçılık yapan Ceylan, bir bakarsınız toplumsal olaylara “keskin devrimci” gözüyle bakar. İkisinde de samimi kendine özgü bir “Nasyonal Sosyalist” ile karşı karşıyasınız. (“Nasyonal Sosyalist” yerine daha Türkçe ve Türkçü bir tanımlama “Milliyetçi-Toplumcu” demem gerekiyordu.)
Şairliğim zayıftır; Ceylan gibi habbeyi kubbe, pireyi deve yapamam. Esasen O’nun ellinci sanat yılına armağan son dakika bir dostluk sürprizi olarak çalakalem samimiyet diliyle yazdığım bu yazıda O’nun özel övgülere ihtiyaç hissetmeyecek kadar kendini kanıtlamış bir araştırmacı, şair, yazar, münekkit olduğunu herkes biliyor… Destanlar burcuna yeniden taşıdığı kahramanlar zincirinin kalem ve kelam erbabı çağdaş halkalarından birisi olan Mustafa Ceylan’a kırklara karışmak yakışıyor…
Dostluklar baki kalsın ve Mustafa Ceylan yarım asırda daha çok kendini bulan sesiyle Gülce ırmağında çağlamaya, konuşmaya, yazmaya, söylemeye devam etsin dileğiyle…”
Ceylan şimdi bir ölüm sessizliğinde sonsuzluk uykusunda… Lâkin Türkçe yaşadıkça O içimizden bir ses olarak yankılanmaya devam edecek.
Hak rahmet eyleye…

Bir yanardağ fışkırması
Benim gönlüm deli gönlüm.
Ceylanların hıçkırması
Benim gönlüm deli gönlüm

Dost dağının büyük çığı,
Çiğdemlerin hıçkırığı,
Su köpüğü, gün ışığı
Benim gönlüm, deli gönlüm.

Neye yarar çok ile az?
Biraz sevda, biraz da naz
Yunus’a can, Veysel’e saz
Benim gönlüm, deli gönlüm.

Yükseklerde harman olur,
Dertlilere derman olur,
Aşk denince ferman olur
Benim gönlüm, deli gönlüm.

Kanatlanıp göğe uçar,
Kendisinden kendi kaçar,
Hasret hasret çiçek açar
Benim gönlüm, deli gönlüm.

Beste: İsmail İPEK
Düzenleme: Musa EROĞLU

kumrugulturkmenakin@gmail.com

Siyah çekik gözlerinde mutluluk ışıkları yanıp söndü, renkli hediye paketini açarken. Pakete dokundukça çıkan her hışırtı sesi heyecanının daha çok artmasına sebep oluyordu. Sonunda paketi açmayı başardı. İçinden çıkan giysileri görünce gözlerindeki ışıltı daha çok arttı. Şimdi yüzünün tüm coğrafyasında bayram sabah yaşanıyordu.
Işıltılı gözlerle ablasına baktı sonra. O da büyük bir heyecanla paketini açmaya çalışıyordu.
Küçük, naif elleri daldan dala konan kelebekler misali heyecanla kanat çırpıyordu. Telaşlı, aceleci, bir o kadar da meraklı kelebek kanatları…
Sonunda kanatlar duruldu, sakinleşti. Çünkü paketi açmayı başarmıştı. Paketten çıkan pembe elbisenin kocaman beyaz çiçekleri küçük kızın yanaklarına, dudaklarına, gözlerine asılı kaldı. Sonra iki kardeş birbirlerine baktılar yıldız yıldız.
Anneleri elleriyle yokladı, sevdi yavrularının başını. Gözleri nemli, dudaklarında kilitli kalmış bir tebessümle teşekkür üstüne teşekkür etti ev sahibine. Ev sahibi onlardan daha mahcup, teşekkürlere gülümsemelerle acemice karşılık verdi. Titreyen cümlelerle:
-Arkadaşımın hediyesi çocuklara… (Nurgül’le Ramazan başlamadan önce bu konuyu konuşmuştuk. “Çocukların bayramlıkları benden olsun.” demişti canım arkadaşım. İhtiyaç sahibi birinin yüreğine dokunma mutluluğunu yaşayanlardan biriydi Nurgül.)
Yine gülümseyen bakışlarla sarıp sarmaladılar birbirlerini. Mahcup, ürkek bir o kadar da hüzünlü…
Muhammet ve Arzu…
Muhammet ve Arzu savaşın çocuklarıydı.
Kıyan, kesen, durmadan öldüren, kanla beslenen sömürge savaşının çocukları…
Ülkelerini, evlerini, tüm kendinden olanları öylece bırakıp çıkmışlardı yola. Ölmemek, ayakta kalmak için çıkmışlardı yola…
Bakışlarında hem ana, hem ata olan, daha 32 yaşındaki anneleri ile tüm kendinden olanları öylece bırakıp çıkmışlardı yola.
Babaları yoktu. Kaybolmuştu savaşta. Hem de bundan yıllarca önce.
Gencecik kadının yıllar yorgunu, kocamış bakışlarında yakalayabiliyordunuz yaşadığı tüm insanî acıyı.
Adı Betül’dü. Betül mücadelenin diğer adıydı aslında. Tüm yaşamını iki yavrusuna adayan bir genç kadın.
Kadın olmak.
Kadın olmak ve anne olmak.
Kadın olmak ve yola çıkmak.
Yol ki savaş yolu, yol ki tehlike, sefalet ve açlık yolu. Ve bu yolda kadın olmak. (Bu satırları yazarken “Uçurtma Avcısı” adlı kitapta anlatılan yakıt tankerinin içine doluşmuş gece vakti ülkesini terk eden, ölmemek için en sevdiklerini arkalarında bırakan insanlar geldi aklıma.)
Yemekte birbirimize bir şeyler anlatırken sık sık göz göze geliyoruz Betül’le. Gözlerinde gördüm un ufak olmuş cam parçalarını. Ve onun geldiği yollara gitmek istedim. O izlerde yürümeye çalıştım. Ama gidemedim. Yolun yarısına dahi gelmeden, kollarımı birbirine kavuşturarak, gerisin geri döndüm. Her yiğidin ya da kendini yiğit sananların harcı değilmiş meğerse bu yollarda yürümek.
Tekrar gözlerine baktım Betül’ün. Saygıyla, sevgiyle daha çok hayranlıkla.
Değerler adına yaptığınız bütün mücadelelerin sonu zaferdir aslında. Hak için yapılan mücadelede yenilgi almışsanız bile insanî eyleminizin adı zaferdir. Görünürde yaşadığınız hezimettir belki ama mana âleminde siz zaferin başkomutanısınızdır.
Betül kilometrelerce yolu iki yavrusuyla aşıp gelmişti. Bu özgür memlekette huzuru yudumlamaya çalışıyordu ürkek, nemli bakışlarıyla.
Muhammet ve Arzu hayatın emanetleri idi aslında bizlere. Bayramlıklarını kucaklarken, bayram olmuşlardı her masum çocuk gibi.
Zorluğu yaşamayan mücadelenin ne olduğunu anlamıyor. Anlamı açıklayıp, kelimeyi cümle içinde kullanmak için illaki o yoğun acıyı yaşamak mı lazım? Her şey güllük gülistanlık iken kelime ve cümle çalışması, tatsız tuzsuz kalıyor ağzımızda.
Arzu, anneciği ile birlikte verdiği yaşam mücadelesini, bir nefeste ruhuna çekmiş gibi incecik, bir tüy gibiydi. Henüz on yaşındaydı ve babasından söz açıldığında arkasını dönüp sessizce ağlayacak kadar onurlu…
İftar sofrasında Arzu’nun, tatlı tatlı yemek yemesi beni mest etti. Yemekten sonra özellikle sofrayı hemen kaldırmadım. Evdeki yedi çocuk (üçü bizim) odalar arasında dörtnala koştururken, molalarda masadaki tatlılardan meyvelerden içeceklerden doya doya yiyip içtiler. Özellikle Arzu masaya yönelince ben de onunla beraber yöneliyordum. O ne yerse onunla beraber yemek istedim. Kirazın bu kadar leziz olduğunu, damaktan geçen suyun ferahlığını, lokma tatlısının ağzımda dağılışını onunla hissettim. O an sadece Arzu oldum.
Muhammet zamanla çekingenliğini üzerinden attı. Evin bir ucunu diğer ucuna dörtnala dolaştı. Çok hızlıydı. Çünkü büyüyünce polis olacaktı.
Mücadelenin adı Arzu idi. On yaşındaki çocuğa “büyüdüğünde ne olacaksın ?”diye sorduğunda çakmak çakmak bakan gözlerindeki kılıç keskinliği ile “Kalp doktoru olacağım!” diyordu.
Mücadelenin adı beş yaşındaki Muhammet’ti. “Herkesin babası var, benim babam nerede?”diye kopardığı feryad u figanlarda…
Betül, zaferin diğer adıydı. Onca meşakkati, tüm şaibeli bakışlar altında, yüreciğinde yaşayarak. Gözlerindeki kırık cam parçaları ile dimdik durmaktı görevi gece karanlığında esen sert boralara karşı…

Türkülerden haber geldi, nefes geldi, ses geldi. Duyan canlar safa geldi, hoş geldi. Satırlarda, mısralarda türküler dile geldi.
Ben türküleri severim, türküler de beni… Bir insana… Bir dosta… Bir arkadaşa karşı hissettiklerimi duyuyorum sevdalı yüreklerden dökülen bu ateşli nağmelere… Bu bin bir yüreğin verimi güzelliklere… Belki onlardan daha fazla…
Zira bir gün bırakıp gitme, vefâsızlık etme, sükûtu hayale uğratma ihtimalleri yoktur türkülerin… Sadıktırlar ve her gününüzde yanınızda ve sizinledirler. Zaman kavramı olmadan ve karşılıksız olarak dert ortağı olurlar. Siz ilgi gösterinceye kadar… Siz el atıp köşesinden çıkarıncaya kadar köşelerinde sessiz sedasız beklerler. İsyan etmeden, ıstırap vermeden ve usandırmadan…
Sözleriyle başka şey söylerler, nağmeleriyle başka… Sözleri başka güzelliklerden söz eder, nağmeleri başka güzelliklerden… Her ikisinin de verdiği mesaj insana dairdir… İnsan içindir. İnsanla… insanlıkla ilgilidir. Güzellik üzre yaratılan insana güzelliği öğütler, güzelliğin türküsünü söyler ve güzelliğin sesi olurlar yüreklerde…
Sevdiğini canından aziz bilenler daha iyi anlar türkülerdeki sırrı… O nağmelerdeki, o sözlerdeki derinliği… Yüceliği… İnceliği… Dinledikçe daha bir candan… Daha bir yürekten… Daha bir içten sever sevdiğini… Yoluna baş koyduğunu… Dostum… Sırdaşım… Yoldaşım… Arkadaşım dediğini…
Duyar onu, onun gibi olanlar… Onun gibi düşünenler… Onun gibi duyanlar… Hissettiklerini hissedenler… Onun gibi türkülerin dilinden anlayanlar… Türkülerin sırrına gönül verenler… Sevgi nedir? Aşk nedir? Hicran nedir? Dostluk nedir? Vefâ nedir? İnsanlık nedir? Bilenler…
Yüreklerinin büyüklüğü dünyayı tutar onların… O küçücük yüreklerine koca koskoca bir dünyayı sığdırırlar. Acılardan paylarına düşeni alırlar. Ayrılıkların getirdiği sızıdan onlar da kendilerince hissedar olurlar. Anladıkları için türküleri, bilirler çektiklerini… Ve yalvarırlar onlar da sevdiklerine şu türküde yalvarıldığı gibi:

Beni ağlatırsan yolunda ağlat
Beni nâhak yere ağlatma yâr yâr
Beni çağlatırsan deryanda çağlat
Kuru çaylarında çağlatma yâr yâr

Bir derde düşürdün dermanı beter
Gün be gün gönlümün efkârı artar
Bunca ettiklerin bu cana yeter
Ya güldür ya öldür ağlatma yâr yâr

Giriftar eyledin beni bu derde
Bu senede bu aylarda bu derde
Yüz bin derman versen almam bu derde
Yaramı ellere bağlatma yâr yâr

Gönlü yaralının neyi vardır türkülerden başka… Maddiyattan ayrı hiç bir şeyin para etmediği bu zamanda, yalnızca mevkiin, makamın konuştuğu, insanların birbirlerinden selâmı bile esirgediği bu çağda, yüreğindeki sevdasından başka hiç bir şeyi olmayanın yüzüne kim bakar? Hissiyatına türkülerden daha iyi kim tercüman olabilir?
Binlerce yıldır kimseye zulmetmemiş, zalimlik nedir bilmemiş bu milletin, kötülüklerden uzak kalmasında, mazluma acımasında, dilden dile, gönülden gönüle dolaşıp duran türkülerin büyük payı vardır… Ve hâlâ unutulmadıysa türküler… Hâlâ yaşıyorsa… İnsan olduğunu unutmayanlar sebebinedir.
Sadece sevdası, aşkı, acısı, ayrılığı, yoksulluğu ses vermemiş yüzyıllarca türkülerden… Bu toprağın güzel insanları inancını da katmış onların içine Ve en güzel şekliyle, samimi bir edayla söyler olmuş.

“Ey erenler akıl fikir eyleyin
Dağlara da duman ne güzel uymuş
Yaradan aşkına şükür eyleyin
Mümine de iman ne güzel uymuş

Daim gezer idi dağlar başında
Hiç bir hile yoktu onun işinde
Alıp gezer idi çölün başında
Ali’ye de Selman ne güzel uymuş

Hüseyin’im yeşil giyer eynine
Hiç bir hile getirmezdi göynüne
Kurdu kuşu lütfeylemiş kendine
Tabiata insan ne güzel uymuş”

Hepimizin söylediği türküler aynı… Aynı nağmelerle coşup, aynı sözlerle hüzünleniyoruz. Birliğimizin ve dirliğimizin de en önemli nişanelerinden biri türkülerimiz… Bizi birbirimizden ayırmak isteyen hainlere karşı yüreğimizden kopan türküleri silah olarak kuşanabiliriz.
Bir türkü sevdalısının, Erkan Oğur’un söyleyişiyle;
“Bütün türküler güzeldir.
Tabiattır, hayatın ta kendisidir, salt müzik değildir.
Ve bu ülkenin elle tutulan hazinesidir.
Hoyratça tüketme çabasında olanlar kaybederler.”

Bu ülkeye kaybettirme çabasında olanlarca bilinmelidir ki: “Türküsü olanın sabrı da olur, güzelliği de, gücü de…” Ve diyoruz ki; Bin yıldır yaşadığımız bu topraklar türkülerle güzeldir. Ve onun içindir ki bugün yine “türkü pınarının başıboş değildir.”
(Atalar Mirası Gönül Yarası Türküler- s:64)

Sevirəm, mən səni, ey nazlı dilbər,
İnsaf et, gəl sən də gülümsə barı.
Məhəbbət arzusu dilimdə əzbər,
İnsaf et, gəl sən də gülümsə barı.

Sənin camalında qəlbimə mehman,
Sən onu mənə ver dərdimə dərman.
Səninlə üzbəüz gəldiyim zaman,
İnsaf et, gəl sən də gülümsə barı.

Sən çeşmə başına gəldiyin günlər,
Dolanır başına şeyda bülbüllər.
Xoşbəxtdir dünyada deyib-gülənlər,
İnsaf et, gəl sən də gülümsə barı.

Bir belə ahu-zar, günlər içində,
Olar mı sizinlə pünhan dolanmaq?!
Astanı o dilbər yâda salarmı,
İnsaf et, gəl sən də gülümsə barı?!

Astan QASIMOV
Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin
Sumqayıt şəhər bürosunun rəhbəri.