İslam dinində keyfiyyət
Gözəlliklər – gözəl məkanlar, yeməklər, quşlar, uşaqlar, bitkilər, əşyalar … hər kəsin çox sevdiyi nemətlərdir. Dünyada elə insan ola bilməz ki, bu gözəlliklərdən zövq almasın və ətrafında, həyatında gözəlliklər görmək istəməsin. Yüksək zövqə malik insanlar, bu gözəlliklərdən zövq almağı və gözəllikləri yaratmağı bacaran insanların da varlığı ayrı gözəllikdir.
Təəssüf ki, cəmiyyətimizdə “gözəllik”, “keyfiyyət”, “estetika” kimi anlayışlarla İslam sözünü birlikdə eşitmək, demək olar ki, qeyri-mümkündür. Hətta bir çox müsəlman ölkələrində “kasıb olmaq, köhnə paltar geyinmək, çirkli yerdə yaşamaq, baxımsız olmaq” müsəlman xüsusiyyəti kimi qəbul edilir. Kim ki nə qədər bu şeylərə əməl edərsə, sanki o insan ən təqvalı, dünyadan və nəfsindən keçmiş mömin hesab olunur. Bu məqalədə də ələ aldığım mövzu İslamda gözəlliklərin yeridir. Bəs İslam dini belədirmi? İslam bizdən nə tələb edir?
Gözəl geyinmək, incəsənətə və estetikaya dəyər vermək müsəlmanların ən bariz xüsusiyyətlərindən biri olmalıdır. Çünki hər bir müsəlman İslam dininin təmsilçisidir. Müsəlman da geyimi ilə İslamı təmsil edir. Məsələn, gənc bir qız düşünün. Bu qız baxımlıdır, gözəl geyinir, musiqiyə qulaq asmaqdan zövq alır, saçlarının baxımına diqqət edir. Əgər bu qız bir xurafatçının yanına getsə və “mən İslam dinini yaşamaq istəyirəm, bunun üçün nə etməliyəm” – deyə soruşsa, alacağı ilk cavab “get, əyin-başını düzəlt, örtün, dünyəvi zövqlərdən uzaq dur” – deyiləcək. Bəs belə bir qız İslamı yaşamaq istəyərmi, o İslamı ki, xurafatçılar elə göstərir ki, “nə gözəl geyim, nə musiqi, nə incəsənət, nə də keyfiyyət” var. Əlbəttə ki, heç kəs istəməz. Məhv dünyada ateizmin geniş yayılmasının səbəblərindən biri də xurafatçıların təqdim etdiyi bu “İslam dini”dir.
Bir dinin mənbəyi həmin dinin haqq kitabıdır. İslam dininin də mənbəyi Quran və Quranı təbliğ edən və həyatına tətbiq edən Peyğəmbərimizdir. Gəlin Quran və Peyğəmbərimizin həyatındakı gözəlliklərə verilən dəyərə baxaq:
Allahın Peyğəmbəri (səv): «Allah-Taala gözəldir və gözəlliyi sevir. Nemətinin nişanəsini bəndəsində görməyi də sevir. .. ». (Kənzul-ummal, hədis 17166)
Allahın Peyğəmbəri (s.a.v.v.): «Allah-Taala möminin öz qardaşlarının yanına səliqəli və bəzənmiş halda getməsini sevir». (Məkarimul-əxlaq, c.1, səh.85, hədis 1)
Bu hədislərdən də gördüyümüz kimi, Peğəmbərimiz (səv) həmişə gözəlliyə, gözəl və təmiz geyinməyə, estetikaya diqqət çəkmiş və ətrafındakı möminləri də buna təşviq etmişdir. Hədislərdən də görünür ki, Peyğəmbərimiz (səv) dövrün ən gözəl və müasir paltarlarını geyinmişdir. Bəzi mənbələrdə daima yanına daraq, güzgü, misvak, diş çöpü, qayçı, sürmə qabı kimi əşyalar götürdüyü bildirilir. Bundan başqa, Allah Quranda təmiz paltarlar və gözəlliklərlə bağlı bunları bildirir:
«De: Allahın öz bəndələri üçün yaratdığı zinəti və təmiz ruziləri kim haram buyurmuşdur? De: Bunlar, dünyada iman gətirən üçündür, Qiyamət günündə isə yalnız möminlərə məxsusdur». (Əraf surəsi, ayə 32)
Libasını təmizlə! Pis şeylərdən uzaqlaş! (Müddəssir surəsi, 4-5)
Həm Qurandan, həm də peyğəmbərimizin hədislərindən göründüyü kimi, İslam dini insanları gözəl olan hər şeyə təşviq edir. Demək ki, gözəl, səliqəli və təmiz geyinmək Quranın bildirdiyi ibadətlərdən biridir. İnsanları yaradan Allahdır, onların nələrdən xoşlanacağını da bilən Allahdır. Allah insanlara gözəlliyi xüsusilə sevdirib, niyə İslam dini vasitəsilə bunları haram etsin ki?! Əlbəttə ki, Allah qulları üçün bu gözəllikləri yaradıb, insanların şükür edərək bu nemətlərdən istifadə etməsi də Allahın sevdiyi əməllərdən biridir. Möminlər gördükləri hər gözəlliyin Allahın gözəlliyinin bir təcəllisi olduğunu bilir və bu gözəlliklər onların qəlblərini fərəhləndirir. Gözəlliklərin daha yaxşı fərqinə varmaq isə Allahı daha çox anmalarına və şükür etmələrinə səbəb olur.
Beləliklə, müsəlman şükür edərək və verilən hər bir nemətin Allahdan gəldiyini bilərək bu dünyada gözəl yaşayacaq, bu dünyada cənnət mühiti yaratmaq üçün cəhd edəcək. Odur ki, gəlin həm gözəl və üstün əxlaqımızla, həm də yaratdığımız estetik və keyfiyyətli mühitlə İslamın necə gözəl din olduğunu dünyaya göstərək.
Xəyalə SƏFƏROVA