Hüseynov Məmmad Abbas oğlu (təxəllüsü: Məmməd Rahim) — azərbaycanlı şair, dramaturq, tərcüməçi, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın xalq şairi (1957), Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi (1940), Ermənistanın Əməkdar mədəniyyət xadimi (1970), Dövlət mükafatı laureatı (1949).
Həyatı
Məmməd Rahim 1907-ci il aprelin 20-də Bakıda kiçik sahibkar ailəsində doğulmuşdur. 1917-ci ildə atası ölmüş, dəmiryolu xidmətçisi olan böyük qardaşının himayəsində yaşamışdır. Bakı şəhər məktəblərində təhsil alıb APİ-nin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olmuş (1928-ci ildə), eyni zamanda Azərnəşrdə tərcüməçilik etmişdir (1928-1931). Pedaqoji fəaliyyətə 1-ci Bakı beşillik sovet məktəbində başlamışdır (1931-1935). 1926-cı ildə ilk şeiri “Gördüm”, 1930-cu ildə isə ilk şeir kitabı – “Arzular” çap olunmuşdur. Dövri mətbuatda fəal çıxış etmişdir. Yazıçılar İttifaqında şeir bölməsinin rəhbəri və təşkilat katibi(1938-1940) müdafiə bölməsinin rəhbəri (1941-1946), həm də İranda xüsusi ezamiyyətdə olmuşdur. 1946-cı ildən yalnız ədəbi yaradıcılıqla məşğul olduğuna görə işləməmişdir. Müəyyən fasilədən sonra yenidən Yazıçılar İttifaqında poeziya bölməsinə rəhbərlik etmişdir (1947-1950; 1951-1952). Türkiyəyə və Aralıq dənizinə səfərə çıxmışdır. Xəstələndiyi vaxtadək yalnız yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdur. “Xaqani” (1955) mənzum dramını, “Sayat Nova” (1956), “Natəvan” (1962) poemalarını yazmışdır. Ş.Petefi, Beranje, A.Tvardovski, A.Blok, Şiller, Nekrasov, H.Tumanyan və b. tərcümələr etmişdir. Onun əsərləri keçmiş SSRİ xalqlarının dillərinə və bir sıra xarici dilə tərcümə edilmişdir. İki dəfə Lenin ordeninə (1945-1967), “Oktyabr inqilabı” (1977), “Qırmızı Əmək bayrağı” (1965) ordenlərinə və medallara layiq görülmüşdür. 1977-ci il mayın 6-da Bakıda vəfat etmişdir. Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.
Əsərləri
Arzular (şeirlər). Bakı: Azərnəşr, 1930, 72 səh.
İkinci kitab (şeirlər). Bakı: Azərnəşr, 1933, 84 səh.
Partizanın tüfəngi (şeirlər). Bakı: Azərnəşr, 1937, 26 səh.
İldırımın kitabı. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1939, 14 səh.
Nübar. Bakı: Azərnəşr, 1939, 196 səh.
Arzu qız. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1940, 28 səh.
Vətən sevgisi. Bakı: Azərnəşr, 1942, 37 səh.
Səhərin nəğməsi. Bakı: Azərnəşr, 1943, 60 səh.
Onu Don qucaqladı. Bakı: Azərnəşr, 1943, 10 səh.
Ölməz qəhrəman. Bakı: Azərnəşr, 1946, 40 səh.
Xəzər sahilində. Bakı: Azərnəşr, 1948, 282 səh.
Leninqrad göylərində. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1949, 40 səh.
İldırımın kitabı. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1951, 20 səh.
Abşeron torpağında. Bakı: Azərnəşr, 1952, 110 səh.
Sevgi (şeirlər). Bakı: Azərnəşr, 1954, 216 səh.
Balaca bağbanlar. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1955, 36 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c, Bakı: Azərnəşr, 1955, 316 səh.
Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). II c, Bakı: Azərnəşr, 1957, 416 səh.
Məhəbbətin baharı. Bakı: Azərnəşr, 1957, 196 səh.
Şeirlər və poemalar (şairin kitabxanası). Bakı: Azərnəşr, 1960, 328 səh.
Arzular gül açanda. Bakı: Azərnəşr, 1965, 389 səh.
Seçilmiş əsərləri (üç cilddə). Bakı: 407 səh.
Seçilmiş əsərləri (üç cilddə). Bakı: 390 səh.
Tonqal başında (şeirlər və poemalar). Bakı: Gənclik, 1968, 39 səh.
Leninqrad göylərində. Bakı: Gənclik, 1975, 57 səh.
Dayağım (şeirlər). Bakı: Gənclik, 1971, 153 səh.
Limon və çay. Bakı: Gənclik, 1972, 12 səh.
Məhəbbət dastanı (şeirlər və poemalar). Bakı: Azərnəşr, 1974, 260 səh.
Seçilmiş əsərləri (üç cilddə). III c. Bakı: Yazıçı, 1978, 264 səh.
Seçilmiş əsərləri (üç cilddə). I c. Bakı: Azərnəşr, 1988, 263 səh.
Tərcümələri
Nizami Gəncəvi. Yeddi gözəl. Bakı: Azərnəşr, 1946, 356 səh.
Şota Rustaveli. Pələng dərisi geymiş pəhləvan (I hissə). Bakı: Azərnəşr, 1937, 284 səh.
A.S.Puşkin. Ruslan və Lyudmila. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1949.
Avetik İsahakyan. Şeirlər və poemalar. Bakı: Azərnəşr, 1951, 260 səh.
M.Y.Lermontov. Seçilmiş şeir və poemalar. Bakı: Azərnəşr, 1939, 218 səh.
M.Y.Lermontov. Mtsıri. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1939, 44 səh.
M.Y.Lermontov. Çar İvan Vasilyeviç, cavan opriçnik, qoçaq tacir Kalaşnikov haqqında nəğmə. Bakı: Usaqgəncnəş, 1939, 30 səh.
M.Y.Lermontov. Çar İvan Vasilyeviç, cavan opriçnik, qoçaq tacir Kalaşnikov haqqında nəğmə. Bakı: Usaqgəncnəş, 1961, 20 səh.
Aleksandr Blok. On ikilər. Bakı: Azərnəşr, 1932.
Nizami Gəncəvi. Yeddi gözəl. Bakı: Yazıçı, 1983, 356 səh.
Şota Rustaveli. Pələng dərisi geymiş pəhləvan. Bakı: Azərnəşr, 1966, 300 səh.