Day: Sentyabr 13, 2021

“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru

Mən həmişə özgüvən duyğumun yetərincə olmamasından əziyyət çəkmişəm.

Elə bilmişəm ki, nə etsəm, nə danışsam, mütləq alternativ variantı vardır. Bu variant isə ancaq və ancaq peşmanlıq gətirir və böyük hərflərlə hər addımda qarşıma “KAŞ” yazır. Amma o, elə deyil. Etdiklərinin, dediklərinin, hətta, gülüşünün və kədərinin də arxa fonunda bir əminlik vardır. Mənə bugün üçün “yanlışlarımla da qürur duyuram, çünki mənimdir” – dedirdəcək bir özgüvəni qazandıran ikinci adamdır.

Hekayələrimin birində onun obrazını yaratmaq istərdim. Bunu bacaracağıma əmin olmaq istəyirəm. O, diqqətini çəkən ədəbi imzanı arayır-axtarır, kitabını tapır, pul verib alır, günlərlə oxuyur, analiz edir, fikirlərini məqalə şəklində mətbuatda çap etdirir, sonra pul verib həmin mətbuat vasitəsini də (jurnal, qəzet, almanax) alır, aparır müəllifin özünə hədiyyə edir. Bəhs etdiyim ədəbiyyat sevdalısı Gülnar Səmadır. Onunla bağlı xatirələrim çoxdur, lap çox.

Müxtəlif zamanların müxtəlif kadrlarında gözlərimin önündə həmişə bir GÜL sözü var. Mən ona elə beləcə də müraciət edirəm: A GÜL!

2016-cı ildə “aybKitab” layihəsində çap olunan üçüncü kitabına da bu adı verdi Gülnar Səma: “GÜL”. O kitabın hər vərəqinin elektron variantını görmüşdüm, çapını necə qəribə bir həvəslə gözləyirdim. Keçirilən təqdimatların heç birində isə iştirak edə bilmədim. Anam demiş, “bəzən nəyisə nəyəsə qurban vermək lazım gəlir”. Yox, mən “Gül”ü heç nəyə qurban vermədim, sadəcə onu zamana sığdıra bilmədim. Aprel ayında çap olunan kitab mənə ad günümdə – iyulun 22-də hədiyyə olundu. Ən gözəl hədiyyəm idi. Birnəfəsə oxudum kitabı. Tanış misralar idi. “Çobanaldadan” şeirini çox sevirəm. O şeiri ilk dəfə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə oxuyanda Gülnar Səmaya bir məktub da yazmışdım.

Adətən, əlimə düşən kitabları oxuyub bitirincə şəxsi kitabxanamdakı kitabların yanına (utanaraq deyim ki, karton qutulara) qoyuram. Nə sirrdisə, “GÜL” hələ də şkafın üstündən mənimlə “söhbətləşir”. Arada götürüb vərəqləyirəm, sevdiyim və əzbər bildiyim misraları tapıram, onları bir də oxuyuram, sonra kitabı örtüb yerinə qoyuram, başlayıram zümzümə etməyə. Gülnar deyir ki, “nazıyla oynadım ayrılıqların”. Sonra da özgüvənini belə sərgiləyir: “Ayrılıq mənimçün həyat tərzidi”.

Mənim şeirlərimin əksəriyyətində sevənin iztirabları var. Gülnarın bir şeirinə rast gəldim, orda sevgidən şikayətlənən poetik obrazın cavabı çox orijinal şəkildə verilir:

Nə olsun ki, bacarmıram,
Ürəyimcə sevməyi də…
Sən sevdin, dəyişdin nəyi?!

Gülnarın şeirində folklora müraciət çoxdur. Bu, yenilik deyil. Xalqımızın ədəbiyyata sevgiylə yanaşması, hər addımda bir söz qoşulması sevindirici və qürurvericidir. Və ədəbiyyat tariximizdə xalq örnəklərindən qaynaqlanaraq yaradılan əsərlər də az deyil. Lakin Gülnarın şeirlərində folklor nümunələrindən birbaşa istifadə olunmur. Sanki xalqımızın söz xəzinəsinə işarə olunur. Bu işarələnmə və onun yaratdığı bədii nümunələr fərqlilikdi. İnanıram ki, ədəbiyyatımızın tədqiqatçıları mütləq bu fikrimə diqqət ayıracaqlar. Fikrimi əsaslandırmaq üçün Gülnarın misralarından misal da gətirirəm:

Gündə bir yol bostanına daş ataq,
Qoy həftələr, aylar bizdən danışsın.

lll

Bir sevgi nəğməsi zümzümə etdin,
Düşdü həyatının qu tərəfinə.

lll

Bir qız vardı bizim kənddə,
Reyhan kimi gözü qara.

lll

Türkanə sevgi görər,
Bütün nəlvə-nəsilin.

lll

Nux ulular misdən gümüş yapmadı.

Qəribə bir nüans da var ki, çox adam Gülnarı şair kimi yox, ədəbiyyatşünas kimi tanıyır. Bu, məndə qıcıq oyadır. “Qayıtma”, “Ki”, “Deyilmi?!”, “Bir qız”, “Var” kimi şeirlərin müəllifini tanınamaq, ən azından, ədəbiyyat tariximizin çağdaş səhifəsində öz imzasının varoluşuna çalışan gənclər üçün günahdır. Bu günahı yumağın tək bir yolu var: “GÜL”ü oxumaq!

“Ulduz” jurnalının may nömrəsində isə Gülnar Səma məni əməlli-başlı təəccübləndirməyi bacardı. “Ayrılıq bəhanəsi” adlı şeiri oxuyandan sonra onun bir şair kimi hansı gücə sahib olduğuna və mənim indiyədək bunu dərk etməməyimə, sadəcə, heyrətləndim. O şeirdə Gülnar yazır ki:

Səbəbsiz bəhanələrin
Nəticəsini alqışlamaqdan başqa
Seçimin qalmır.
Yox, əgər hələ bəhanələr qalıbsa,
Onda, bu, ayrılıq olmur.

İstərdim ki, Gülnar Səma haqqında çox yazım. Lap çox… Amma hərdən demək istədiklərin qaçıb ürəyinə sığınır, orda elə kövrəkcəsinə boyun bükürlər ki, tərpətməyə qıymırsan. Nə deyim… Bacarsam, mütləq və mütləq hekayələrimin birində “Gül və onun “GÜL”ü” haqqında yazacağam. Tanrı nəsib etsin!

Gəncə

 Şuşada Vaqif poeziya günlərinin keçirilməsi o qədər böyük hadisədir ki, bundan layiqincə danışmaq üçün ilk növbədə özümüzün şüuraltımız idrak etməlidir. Bu tarixi hadisə ilk növbədə, 1982-ci ilin 14 yanvarında Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Şuşada Molla Pənah Vaqif məqbərəsinin açılışının bir növ başqa formada, amma eyni missiya çərçivəsində təkrarlanması nöqteyi-nəzərindən əhəmiyyətlidir. Aradan keçən 39 illik zaman müddəti bizim üçün sınaq məqamı oldu. Bakıdan Şuşaya gətirən uzun yolda yaşadığımız ağrıları, itkilərimizi, fəci və nisgil dolu illəri birər-birər xatırlayarkən qəfil qarşımızda görünən “Zəfər yolu” gözəl, işıqlı bir sabahın rəmzi kimi sanki bütün ağrıların üzərindən sığal çəkdi. Bu duyğunu bizə qazandıran Ali Baş komandan İlham Əliyevə, qəhrəman əsgərlərimizə sonsuz şükranlıq borcumuz var.

Şuşada ilk elmi simpoziumun iştirakçısı olmaq isə insana bir başqa fəxarət duyğusu yaşadır. Görünür, möcüzələrə inanmaq lazımdır.

Molla Pənah Vaqif ədəbiyyat tariximizdə mərhələ yaradan sənətkardır, realist şeirin ilk yaradıcılarındandır, sevgiyə və gözəlliyə, kədərə və əzaba yanaşması ilə fərqli müstəvidə qərarlaşan şairdir. Əlbəttə ki, Vaqif öz dövrünün tanınmış ictimai-siyasi xadimi, diplomatı olub, Qarabağ xanlığında ən mühüm qərarların verilməsində öz ağlı və səriştəsi ilə iştirak edib. Amma hər şeydən əvvəl Vaqif şairdir, bu günə qədər sevilən bir çox misilsiz poetik örnəklərin müəllifidir. Bəs Vaqifin Azərbaycan ədəbiyyatında yeri, rolu hansı xüsusiyyətləri ilə seçilir? Bunu ilk növbədə, dövrün özünün izahını verməklə aydınlaşdırmaq mümkündür. Məlumdur ki, XVII-XVIII əsrlər Azərbaycan mədəniyyətinin inkişaf tarixində intibah, oyanış dövrüdür. Bu dövrü fərqləndirən əsas cəhətlər milli dilin ədəbi yaradıcılıqda hakim mövqe tutması, xalq yaradıcılığının və milli folklor janrlarının tam təşəkkülü ilə əlamətdardır. Bu mənada, dövrünün şairi kimi Vaqifin üslubu özündən əvvəlki klassiklərin üslubundan fərqlənib. Daha rəvan, sadə üslub, hamının başa düşəcəyi, anlayacağı dil, milli bədii təfəkkürün və özünüdərketmənin təzahürünün güclənməsi və s.

Vaqif mərhələsinin özünün əvvəlki və sonrakı ədəbiyyata böyük təsiri oldu, bir növ körpü rolunu oynadı. O, özündən əvvəlki ədəbiyyatı milli zəmində yekunlaşdırdı və sonrakı ədiblərin bir çox maarifçi məsələlər və istiqamətlər yönündə fəaliyyət göstərmələrinə yol açdı. Təsadüfi deyil ki, Vaqifin açdığı işıqdan yola çıxan XIX əsr dühalarının – Mirzə Fətəli Axundzadənin, Mirzə Şəfi Vazehin və Abbasqulu ağa Bakıxanovun milli ədəbiyyatı və dili inkişaf etdirmək yönündə çabaları onların öz sahələrində yeniliklərə imza atmaları ilə nəticələndi. Zənnimcə, biz “Vaqifə qədər” olan bir dövrü tədqiq etmişik, indi qarşıda duran problemlərdən biri Vaqifdən sonrakı mərhələni öyrənmək, onun təsir etdiyi məqamları üzə çıxartmaq olmalıdır.

Vaqif yeni tipli ədəbiyyatın yaradıcısıdır. Onun şeirlərində təbiət öz zənginliyi və çoxçalarlılığı, insan öz mühiti və məişəti, xasiyyət və rəftarı, gözəllik və incəliyi ilə tərənnüm obyektidir. Professor Rüstəm Kamalın bu dövrlə bağlı maraqlı qənaəti var: “XVIII əsr Azərbaycan mədəniyyətini əslində “göz mədəniyyəti” adlandırmaq olar. Şuşanın tikilməsi də, Vaqifin poeziyası da “göz mədəniyyəti”nin təzahürüdür”. Burada “görmə” məqamı üzərində dayanmağa ehtiyac var. Daha çox içə, daxilə yönəlmək mənasında. Yəni bu qüdrətli şair gerçəklərin yalnız zahiri tərəflərinin təsvirinə yönəlməmiş, acı və sərt həqiqətlərin görünən tərəfləri, zahiri əlamətləri ilə yanaşı, daxili mahiyyətini də mənalandırmış, bəzən isə hətta ziddiyyətləri ilə birlikdə əks etdirmiş, batinin dərkini verməyə nail olmuşdur. Şairin “Bayram oldu”, “Görmədim” müxəmməsi və s. kimi şeirləri buna nümunə ola bilər.

Molla Pənah Vaqifin ilk tədqiqi Firudin bəy Köçərlinin, Salman Mümtazın adı ilə bağlıdır. Sonrakı illərdə Həmid Araslı, Araz Dadaşzadə, Əziz Mirəhmədov, Yaşar Qarayev ilə sahə böyüyüb. Hər birinin də dövrə və Vaqif yaradıcılığına fərqli yanaşması olub. Həmid Araslı onu realist şair, Araz Dadaşzadə realist ədəbi metoda yiyələnmiş ilk sənətkar, Əziz Mirəhmədov təsviri realizm üslubunun nümayəndəsi, Yaşar Qarayev realizmin hazırlıq mərhələsini yaradan ədib kimi xarakterizə edib. Bütün bu tədqiqatlar sovet dövründə gerçəkləşən işlərdir. Vaqifin müstəqillik illərində ədəbi prosesə yeriməsi akademik Nizami Cəfərovun adı ilə bağlıdır. Nizami Cəfərov 1988-ci ilin sonlarında “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində çap etdirdiyi “Azərbaycan intibahı: problemlər, mülahizələr” məqaləsində, daha sonra isə 1991-ci ildə işıq üzü görən “Füzulidən Vaqifə qədər” kitabında mifoloji yaddaş, folklor potensialı ilə Yeni dövr kontekstinə daxil olan XVIII əsri və Vaqif yaradıcılığını milli oyanış, intibah mədəniyyətinin zəmini kimi təqdim etdi. Bu fikir həmin dövr ədəbiyyatşünaslığında geniş polemikalara rəvac verdi, müxtəlif ədəbi instansiyalarda, o cümlədən Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda müzakirəsi təşkil olundu. Ölkənin demək olar ki, bütün ciddi alimləri bu tezislə bağlı fikir və mülahizələrini bölüşdülər. “Müstəqillik dövrünün ədəbi tənqidi” adlı tədqiqatım üzərində çalışarkən bu tezis ətrafında necə geniş müzakirələr aparıldığının şahidi olmuşdum. Bu müzakirələr sonucunda həm XVIII əsrə və onun yaradıcı şəxsiyyətlərinə, o cümlədən Vaqif irsinə münasibətdə çoxsaylı yanaşmalar meydana qoyuldu.

Vaqif irsinə son yanaşma kimi bu yaxınlarda çap olunan İsa Həbibbəylinin “Molla Pənah olan Vaqif” monoqrafiyasının adını çəkə bilərik ki, bu kitabda İsa müəllim Vaqifi erkən realizm ədəbi cərəyanının banisi kimi təqdim edir. Və nəinki XVIII əsr, ona qədər davam tapmış bütün ədəbi mərhələlər, klassik ədəbiyyat “Vaqif ədəbi mərhələsi”nə nəzərən tədqiq və şərh olunur.

Təbii ki, Vaqif elə bir parlaq ədəbi istedada malik sənətkardır ki, özü ilə bağlı ədəbiyyatşünaslıqda fərqli və modern sənət prinsipləri kontekstində araşdırmalara imkan verəcəkdir. Bu sırada, “Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap olunan son dörd yazını da qeyd etmək istərdim: Cavanşir Yusiflinin “Formanın müqəddəs sirri” silsiləsindən Vaqif haqqında yazdığı II məqaləni, Azər Turanın “Poeziyada “Görmədim” müxəmməsi ilə başlayan estetik qürub, yaxud Vaqif ömrünün və türbəsinin faciəli aqibəti”, Tahirə Məmmədin “Şuşa ədəbi məclisləri: funksiya və missiyası” və Səadət Şıxıyevanın “Nisgilli könüllərin tərcümanı Şuşa Qarabağ şairlərinin şeirləri əsasında” məqalələrini. Bu kitab və məqalələri niyə xatırlatdım? “Ədəbi müstəvidə Qarabağın dünəni və bugünü” mövzusunu müzakirə ediriksə gələcək tədqiqatçılara geniş müstəvilərə adlamağa impuls verən mətnlərlə bələdçilik etməliyik.

Məlumdur ki, Molla Pənah Vaqif ilk şeirlərini müəllimliklə məşğul olduğu illərdə yazmış, pedaqoji fəaliyyətinin Şuşa mərhələsində bədii yaradıcılıqla daha intensiv şəkildə məşğul olmuşdur. Lakin Molla Pənah Vaqif ömrünün son günlərini çox bədbin yaşamış, bu kədəri özünün “Görmədim” müxəmməsi ilə hərtərəfli ifadə etmişdir. Həyatının faciə ilə bitən sonluğu da şairimizin qoca vaxtında yazdığı şeirlərdə əsk olunmuş estetik qüruba adekvat olaraq yekunlaşmışdır. Cavanşir Yusiflinin yazdığı kimi, “gözəlliyi hiss etdiyinə, bildiyinə görə faciələrə tuş gəlmişdi”, cəzalanmışdı sanki. Ancaq bu gün sevinirik ki, böyük şairimizin ruhu şaddır. Otuz ilə yaxın işğal dönəmindən sonra o, öz azadlığına, ruhsal bütövlüyünə qovuşub. Vaqifin türbəsi hər zaman Şuşada ziyarətgah olub. Allaha şükürlər olsun ki, hər şey əzəli və əbədi gerçəkliyinə qayıdır. Şairin bizə heç zaman yadlaşmayan məqbərəsi artıq indinin və sabahkı nəslin daim ziyarət edəcəyi müqəddəs mehraba, qutsal məkana çevrilməkdədir.

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Heydər Əliyev Fondundan zəng gəldi ki, adınız Şuşada keçiriləcək “Vaqif Poeziya Günləri”nə gedəcək heyətin tərkibinə daxil edilib.

Həmin anda, Şuşa azad edilməmişdən bir neçə gün öncə Fesbuk səhifəmdə paylaşdığım “Alo… Alo… Şuşaya cavab ver!” mətnli qısa, ancaq qürur və həyəcan dolu statusumu xatırladım. Və eyni həyəcanla da: “Bu cür mübarək dəvətin qarşısında, lütfən, “narahat edirik” ifadəsini işlətməyin. Məni o tərkibdə gördüyünüz üçün başda Fondun sədri Mehriban xanım olmaqla hər birinizə dərin təşəkkürümü bildirirəm. Minnətdaram. Bu mənim ən böyük arzularımdan biri idi. Əlbəttə, gedəcəyəm!” – deyə cavab verdim.

Və o gün gəldi!..

Azərbaycan Dövlət Filormoniyasının qarşısında qələbəlik idi. Adamlar fərqli, amma gözlərdən oxunan baxışlar eyni idi. Hərənin gözündən öz Şuşası boylanırdı. Heydər Əliyev Fondunun əməkdaşları protokol qaydalarını diqqətlə izləyir, bizi səfərlə bağlı təlimatlandırır, maşın karvanının sürücülərinə gərəkli tapşırıqlar verirdilər.  Hamı yüksək komfortlu və səfərlə bağlı hər cür ləvazimatla təchiz edilmiş avtobuslara əyləşəndən sonra karvanımız Şuşa deyib yola düşdü.

Mən 7 nömrəli avtobusda tanınmış ədəbiyyat adamları Elnarə Akimova, Aygün Bağırlı, Azər Turan, Mustafa Çəmənli, Zakir Fəxri, Etimad Başkeçid, Vaqif Aslan, Tehran Əlişanoğlu, Vaqif Yusifli, Ələmdar Cabbarlı, Sayman Aruz, Əyyub Əbdüləzimovun da daxil olduğu  ekipin tərkibində idim. Maraqlıdır ki, bu adamların bir-birləri ilə danışıb bölüşəcəkləri çox şeylər olduğu halda  avtobusda sükut hökm sürürdü. Ön sırada əyləşdiyimdən hərdənbir  əslən Şuşadan olan, Şuşa işğaldan azad ediləndən sonra bir dəfə ora səfər etmiş araşdırmaçı-yazar, ekipimizin rəhbəri Əyyub müəllimə bəzi suallar verir, bilmədiyim bəzi şeyləri öyrənirdim. Bir neçə saatdan sonra elə bu minval və mənzərə ilə İmişlidə bir restoranda günorta yeməyinə əyləşib, yenidən yola düzəldik. Füzuli rayonunun ərazisinə keçəndən az sonra maşın karvanımız “Zəfər Yolu”na daxil oldu. Bir neçə ay öncə “Xalq Qəzeti”ndə çap olunmuş “Şuşaya zəfər yolu ilə gedəcəyik” başlıqlı məqaləmi, orda qələmə aldığım arzu və istəklərimi xatırladım. Hamının gözləri avtobusun pəncərələrindən yola dikilmişdi. Şüşə kimi hamar asfalt yolla maşın karvanı sürətlə irəli şütüyürdü. Biraz keçəndən sonra gördüyümüz ürək dağlayan mənzərələri cənab prezidentimizin işğaldan azad edilmiş rayonlarımıza səfərləri zamanı televiziyadan izləmiş olsaq da bunları əyani görmək ayrı bir ağrı yaşadırdı bizə. Füzuli rayon mərkəzi, rayonun yol boyunca gördüyümüz kəndləri mərə kafirlər tərəfindən yerlə yeksan edilmiş, dağıdılmış evlərin yalın divarları arasında bitən ağaclar evlərin boyunu aşmışdı. Sakinləri didərgin düşmüş evlərə qaravul çəkirmiş kimi dayanan məyus ağaclar bizi görcək yarpaqlarını yelləyir, gəlişimizi duyduqlarını bildirdirdilər.

İlk dəfə getdiyimiz üçün heç kimin yola bələdçiliyi yox idi. Vaxtilə, işğaldan öncə dəfələrlə Şuşada olmuş qarabağlı dostlar Zakir Fəxri, Mustafa Çəmənli də “bu vaxtilə bizim getdiyimiz yol deyil” deyə bizə bələdçilik etməyə çətinlik çəkirdilər. Doğrudan da bu yol – Zəfər Yolu hər mənada başqa yol idi. Bizə bu yolu yaradan Uca Tanrıya şükranlığımızla bərabər, bu yolu yol eyləyən qəhrəman şəhidlərimizin ruhlarına dualar oxuyur, qazilərimizə sağlıq diləyir, ali baş komandanımıza minnətdarlığımızı bildiririk.

Və bir müddətdən sonra ömrümdə bircə dəfə belə görməsəm də, milyon dəfə başına döndüyüm, heyranı olduğum, adı gəlincə dodaqlarımız çatlayan, məmləkətimin başının tacı, millətimin ürək döyüntüsü Şuşa görünür. “Görünən dağa bələdçi gərək deyil”, görünən Şuşaya isə heç gərək deyil. Bax, o kənd Daşaltı olmalıdı. Başına daş düşmüşlərin xəyanəti ucundan necə igidlərimiz şəhid düşdülər bu adlı uğursuz əməliyyatda. Hər şeydən öncə onları xatırlamaq, ruhlarının şad olması üçün dualar etmək borcumuzu verək. Ruhlarından izin alıb, adlayaq Şuşamıza.

Budurmu Şuşa dediyin?! Budurmu illərlə adı gələndə dilimizi ağzımızda yandıran qala?! Budurmu səcdəsinə baş qoymaq istədiyimiz, indiyəcən əlimiz çatmayan, ünümüz yetməyən səcdəgah!? Şükür Sənə Xudaya!

İzin verin, müqəddəs şəhid ruhları!

                        Bu qala Sizin qala!

İzin verin, cəngavər qazilərimiz!

                        Bu qala Sizin qala!

İzin ver, cənab ali baş komandan!

                        Bu qala Sənin qalan!

…Hərbçilərimizin işarəsi ilə avtobuslar sürətlə irəliləyib şəhərə daxil olur. Ruhumuzun dolayları ilə gəlib Qarabağ otelinin qarşısında dayanırıq. Heydər Əliev Fondunun gənc əməkdaşları, otelin gülərüz personalı bizi mehribanlıqla qarşılayırlar. Odalarımızı müəyyən edib, tanıtım yaxalıqlarını təqdim edirlər. Sonra bərəkətli süfrəyə dəvət edirlər. Qarabağ oteli mənim üçün dünyanın ən yüksək ulduzlu otellərindən rahat, huzurlu, komfortlu və güvənli görünür. Odaların açarları paylanılsa da, demək olar heç kim odanı açarlamır, gec-gündüz hamının odası bir-birinə açıqdır. Etibar, inam, güvən, sayqı, sevgi ilə süslənib hər yan…

Zakir Fəxri, Etimad Başkeçid, Sayman Aruz və mən ayrı-ayrı otaqları olan bir odaya yerləşirik. Mətbəxdə münasib bir süfrə qurub duyğularımızı, fikirlərimizi bölüşürük. Hər kəs və hamı kimi biz də bu işi tez yekunlaşdırıb şəhəri gəzməyə, daha doğrusu küçələri, dalanları, tinləri gözümüzə təpməyə gedirik…

Bu cür anları tək yaşamağı xoşladığımdan təkliflərinə görə dostlara təşəkkür edib onlardan ayrılıram. Və mənim şuşualı anlarım, dəqiqələrim, saatlarım, günlərim başlayır. Şuşanın dağlarına baxıb bir zaman yazdığımı “Yurddaşlara” adlı şeirimi zümzümə edirəm öz-özümə…

Ürəyimə damanlar düz çıxdı,- deyirəm. Bizim də üstümüzə gün doğdu.

Şuşanın hər qarışı ilə dil tapmağa, onlarla həmsöhbət olmağa, oxuduğum Qarabağnamələrdəki məqamları bir-bir ağlımın və ruhumun süzgəcindən keçirməyə çalışıram. Şəhərdə tam sakitlikdi. Qarşıma çıxan hərbçilərimizin birindən Saatlı məhəlləsinin yerini soruşuram. Molla Pənah Vaqifin yurdunu, məhəlləsini. Yönləndirir məni…

Sonra Şuşanın dahilərini bir-bir xəyalımda canlandırıram. Bir vaxt onların bu küçələrdə necə dolaşdıqlarını şəkilləndirmək istəyirəm gözlərimdə, səslərini axtarıram Şuşanın səmasında. Bunun mümkünsüz olduğunu duyub, hər gələn nəsil bura öz töhfəsini verməlidir, tarix isə şərəf kitabı olaraq yazıla-yazıla getməlidir,- deyə düşünürəm. Gecə yarıdan keçəndən sonra otel odasına qayıdıb, eyvandan Şuşanın mübarək gecəsini seyr edirəm! Bir Şuşa gecəsinin fotosunu çəkib; “Şuşada axşamlar yanar ulduzlar” mesajı ilə səhifəmdə paylaşıram. Yuxum gəlmir. Statusu görən uzaq-yaxın dostlar, əqrabalar telefon açırlar. Onların səslərini duydururam Şuşanın göylərinə: şəhid anası Ceyran xanım, şəhid bacısı Səltənət xanım, ustadım şair Əşrəf Veysəlli, mənə indiyəcən ən çox Şuşa nağılı danışmış şair Ofelya Babayeva, şair dostlarım Elçin İsgəndərzadə, İlham Çərgəzoğlu, “Azərbaycan bayrağı” şeiri ilə bizləri əfsunlamış şair Ramiz Qusarçaylı minnətdarlıq edirlər onları Şuşa ilə calaşdırdığıma görə. Gecə keçir. Sabah möhtəşəm bir etkinlik – “Vaqif Poeziya günü”ün açılış mərasimi gözləyir bizi…

Vaqifin yenidən qurulmuş, olduğu kimi bərpa edilmiş möhtəşəm məqbərəsi önündə tədbirə hər cür hazırlıq görülüb. Əvvəlcədən müəyyən olunmuş yerlərimizi alandan sonra meydana Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti xanım Mehriban Əliyeva daxil olurlar. Onları ayaq üstə sürəkli alqışlarla qarşılayırıq. Cənab prezidentin Molla Pənah Vaqifin ədəbiyyatımıza və xalqa xidmətləri, eyni zamanda Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən bu məqbərənin qurulması ilə bağlı tarixi çıxışı hər kəsi duyğulandırır, AYB sədri, Xalq yazıçısı Anarın, Xalq yazıçısı Elçinin, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin bu günü bizi yaşatdıqlarına görə şəhidlərimizin ruhuna, qazilərimizə, Ali Baş Komandan İlham Əliyevə minnətdarlıqla dolu nitqləri hər kəsin ürəyincə olur.

Sonra həm cənab prezident İlham Əliyev, həm də Heydər Əliyev Fondunun prezidenti xanım Mehriban Əliyeva tədbir iştirakçıları ilə səmimi söhbət edirlər. Ədəbiyyatımızın tarixi, taleyi ilə bağlı maraqlı söhbətlər edirik. Cənab Prezident də, Mehriban xanım da müraciət edən hər kəsi dinləyir, onların suallarını və təkliflərini dinləyib münasibət bildirirlər.

Nahardan sonra hamı Cıdır Düzünü seyr etməyə dəvət edilir. Hiss olunur ki, hər kəs oradan Xankəndinə baxmaq istəyir. Ürəyimizdən nələr keçdiyini isə Azərbaycan oxucusuna deməyə ehtiyac yoxdur. O gün də gəlir deyə düşünürük hamımız. Cıdır Düzündən geri dönərkən elə avtobusdaca gənc istedadlı şair və jurnalist Şahanə Müşfiq məni haqlayır, telefonunun diktafonunu açıb: “Şuşaya səfərlə bağlı təəssüratınızı qəzetimizin oxucuları ilə bölüşərdiniz”, – deyir. Cavabında ilk sözüm bu olur: “Şuşayla bağlı təəssürat olmur, Heyrət olur! Mən heyrət içindəyəm”

Növbəti gecəni də Şuşada yaşamaq nəsibimizdir. Sabahısı gün bu möhtəşəm və tarixi Poeziya günündə çıxış etmək üçün mənə də söz verilir. “Zəfər Marşı” şeirimi oxuyuram və ordumuzu yeni zəfərlərə səsləyib, Zəfər yolu ilə paytaxta dönürük.

Zəfər həmişə səninlə olsun Azərbaycan! Ruhun şad olsun, Vaqif babamız! Biz səninik gözəl Şuşa, mərd Şuşa, ilahi Şuşa!

Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/

Biz bu dəfə Vaqif Poeziya Günlərində Şuşanı mənfur işğalçıdan azad eləyən, qəhrəman Azərbaycan ordusuna başçılıq edən qalib Ali Baş Komandanın özü ilə bir yerdəyik. Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva ilə bir yerdəyik. Şuşada!

“Gözəl Şuşa! Sən azadsan!..” – bu tarixi sözləri ilə ilk dəfə deyən də qalib Ali Baş Komandanın özüydü.

Mən Şuşada kimi gördüm,

qürurlu gördüm,

“Can!” da dedim dilimdə bir

Tanrı duası.

Üzeyiri, Natəvanı,

Bülbülü gördüm,

sinəsində namərdlərin

güllə yarası…

Artıq heykəllərin hamısı öz yerindəydi.

Şuşa şəhəri, 29-31 avqust, Vaqif Poeziya Günləri  artıq təqvimin yeni səhifələrilə əvəz olundu, yaddaşlara köçdü; şeirimiz, sözümüz, ədəbiyyatımız dünya hər salnaməsində analoqu olmayan 44 günlük istiqlal döyüşlərinin tarixi anlarını yaşadı, vətəndaşlıq vəzifəsini bir daha nümayiş etdirdi.

Şuşa dağlar, meşələr bulaqlar qoynunda taleyi, tarixi olan qədim və müasir şəhərimizdi.

Millətin mənəvi sərvəti, torpağın zənginliyidi.

Mən taleyimə, həyatın özünə minnətdaram ki, yaşayıb bu tarixi günlərin iştirakçısı oldum.

Şuşaya gedən bu dağ yolu, bu Zəfər yolu yaşamağa, qurub-yaratmağa çağıran bir səsdi.

Unudulmaz ulu öndərin 1982-ci il yanvarın 14-də, o qarlı gündə indiki Vaqif abidəsi önündə şairlərə, incəsənət xadimlərinə hörmətlə, ehtiramla bir-bir söz verməsi, onların həyəcanlı, vətənpərvər çıxışları indiki kimi yadımdadı. Bizə elə gəlirdi ki, göydən qar yox, çiçək yağır, çünki əhval-ruhiyyə yüksək idi. Qarabağda qar yağırdı – Qarabağda Ağ gecəydi.

Unudulmaz ulu öndər belə tədbirlərlə millətin özünü də özünə tanıdır, tarixdə yeri olan, misilsiz yaradıcılıq ənənələrilə fərqlənən bir xalq olduğunu, bu danılmaz həqiqəti dünya xalqlarına da elan edirdi.

Möhtərəm Prezidentimiz, cənab Ali Baş Komandan İlham Əliyev Vaqif Poeziya Günlərinin açılışındakı tarixi çıxışında xatırladı ki, o vaxt ulu öndərin 59 yaşı var idi.

Məlum oldu ki, mənfur düşmənlərimizin uçurub-dağıtdıqları Vaqif abidəsini yenidən eyni şəkildə bərpa etdirən Cənab Ali Baş Komandanın da yaşı 59-dur! Abidənin önündə, Prezident atası Heydər Əliyevin dayandığı yerdə (mənə elə gəlirdi) dayanıb, poeziya iştirakçılarına müraciət edirdi. O vaxtlar cənab Ali Baş Komandanın 20-21 yaşı olardı. Mərhum anası, görkəmli alim-oftalmoloq Zərifə xanım da oradaydı.

O vaxt ağlımıza da gəlməzdi ki, gözümüzün qabağında böyüyən bu istedadlı, vətənpərvər gənc 44 günlük istiqlal döyüşlərinə, atasının, millətin arzularını yerinə yetirməyə hazırlaşırmış! İşğal edilmiş torpaqlarımızın ağır taleyi, yüz minlərlə qaçqının, köçkünün dözülməz mənəvi sıxıntıları onun yuxusuz keçirdiyi gecələrdə səbrlə, təmkinlə, siyasi dünyagörüşlə ölçülüb-biçilirmiş!

Uzun illər nə Beynəlxalq Millətlər Təşkilatının işğal edilmiş torpaqlarımızın qeydsiz-şərtsiz azad olunması barədə qərarlarından, nə də ATƏT-in Minsk qrupu deyilən hiyləgər dəstəsinin gəliş-gedişindən yaramıza bir məlhəm olmadı.

Cənab Ali Baş Komandan İlham Əliyev öz xalqına arxalandı, fəxrlə “Bir millət, iki dövlət!”  deyə qürurlandığımız etibarlı türk qardaşlarımızla məsləhətləşdi. Türkiyə Respublikasının Prezidenti, dostu və qardaşı Cənab Rəcəb Tayyub Ərdoğan da ulu öndərin fikirlərini təsdiq etdi: “Türkiyə və Azərbaycan keçmişi bir, gələcəyi bir, dili bir, dini bir iki qardaş dövlətdir” – dedi.

Biz yaradıcı ziyalılar bu unudulmaz günlərin canlı şahidləriyik.

Vaqif Poeziya Günləri bizim tərcümeyi-halımıza qızıl xətlərlə yazıldı.

Artıq Şuşa şəhəri Azərbaycanın Mədəniyyət paytaxtıdır.

Xarıbülbül festivalı,

bir möcüzəydi,

yerlər-göylər ovsunlanıb

dedim, Şuşada.

Burda torpaq – hamiləydi,

yollar təzəydi,

Paytaxt Şuşa doğulurdu,

qədim Şuşada.

Burada ən müasir üslubda tikilən mehmanxanalar, mədəniyyət ocaqları, məscidlər, xalçaçılıq evi, inzibati mərkəzlər, Şuşanın bugünüdür, daha parlaq sabahıdır.

Şuşadan – xalqımı, onun şərəfini qoruyan qəhrəman ordumuzu salamlamaq istəyirəm, şəhid oğullarımız qarşısında baş əyirəm, qazilərimizə cansağlığı, gümrahlıq diləyirəm!

Deyiləsi, yazılası sözümüz, əlbəttə, çoxdur.

Sizə, Cənab Ali Baş Komandan, Sizə, əziz Mehriban xanım, vətənimizin sabahı naminə cansağlığı, səadət arzulayıram.

Yaşayın! Yaşamağa haqqınız var!

“Qarabağ – Azərbaycandır!”

Qarabağnaməm – İlhamdı!

Şuşa-Bakı,

1 sentyabr, 2021

06Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/