“Zəfər Dastanı” adlanan kitaba şairin son illərdə qələmə aldığı qələbə müjdəli şeirləri daxil edilib.
44 günlük Vətən Müharibəsinə həsr edilmiş “Zəfər Dastanı” Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Nəşriyyatında 280 səhifə həcmində nəşr edilib. Kitabın redaktoru professor Məhərrəm Qasımlıdır.
Kitabda yer alan şeirlər bir neçə ad altında qruplaşdırılır. Vətən Müharibəsinin zəfərinə həsr olunan “Yeriniz görünür bu zəfər günündə”, “Zəfər yallısı”, “Azad edilmiş yurd yerində düşüncələr”, “Ali Baş Komandanın Qubadlı səfəri”, “Haqqa güvənən xalq”, “İgidlər diyarı”, “Təzə Qubadlının Şəhidlər xiyabanı”, “Kəlbəcərin dağlarına yağdı qar”, “Ata ocağı”, “Əsir tanklar”, “Qarabağ savaşı”, “Vətən sevdalı əsgər” və s. şeirləri “Qələbəyə gedən yol bölməsi” adı altında toplanıb.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru Adəti üzrə məktəbdən çıxan kimi dayanacağa tərəf tələsdi. Yenə də fikirli idi. Çatılmış qaşlarının tən ortasındakı düyün üzünə çox ciddi bir görkəm verirdi. Kənardan baxanlar bu qızın çiynində ağır bir dərd yükü daşıdığını asanlıqla hiss edirdilər. Arxasınca qarabaqara gəzən Rəvan da onun çəkdiyi bu ağrı-acıdan çoxdan xəbərdar idi. Qonşu idilər Nərgizlə. Qibtə ediləsi ziyalı bir ailənin övladı olsa da, qonşu qızın həyatı, taleyi Rəvanı çox üzürdü. Bacarsa idi, Nərgizə yaxından kömək edər, onu uşaqlıq illərindən bəri içindən yeyən sıxıntılardan qurtarardı. Amma necə? Qıza yaxınlaşmağa belə cürəti çatmırdı. Qəribəsi də bu idi ki, məhəllədə müəyyən bayram günləri ilə əlaqədar keçirilən şənliklərdə Nərgizlə olub-keçənlərdən danışır, amma kənarda ona yaxınlaşmağa çürət etmirdi. Nə desin, nəyi bəhanə edib yaxınlaşsın? “Nərgiz, olar sizi məktəbdən evə qədər ötürüm? Ya da bu gün hava yaxşıdır, mən də institutdan tez çıxacağam. Bəlkə, dərsdən sonra bir az gəzək? Nərgiz, səndə maraqlı kitablar var? Məndə də kitablar çoxdur. Bəlkə, dəyişib növbə ilə oxuyaq, dünyada baş verənləri müzakirə edək?” Bütün bu suallarla hər gün özünü yorsa da, sonda yenə susur, təsəllisi qızı kənardan izləmək olurdu. Evdəkilər də onun hərəkətlərindəki dəyişikliyi hiss etmişdilər. Anası Məqbulə gülə-gülə dedi: – Bax hələ, dəridən qabıqdan çıxdı bu uşaq. Gör pəncərədən necə pusur?. Sərdar kişi açıq söz-söhbətləri sevmədiyi üçün onun sözlərini ciddi qarşılayıb təmkinlə cavab verdi: – Burada pis heç nə görmürəm. Evlənən vaxtıdır: seçimini özü etsin. Nərgiz də yaxşı qızdır, gözümüzün qabağında böyüyüb zavallı. Mən Yaqubla danışaram, görüm bu işə necə baxır? Rəvanın gözləri qarşı binanın pəncərəsindən çəkilmirdi. Duyurdu ki, Nərgiz də onun baxışlarındakı mənanı anlayır, amma nədənsə çox etinasızdır və bu etinasızlıq qorxudurdu onu. Ailədəki ciddi problemlərin Nərgizi kədər libasına bürüdüyünü də yaxşı bilirdi. Buna görə də etinasızlığı təbii sayır, nə vaxtsa onun qəlbinə yol tapacağına inanırdı. Nərgiz həmişəki kimi dərslərini hazırlayandan sonra mətbəxə keçdi. Bulaşıq qab-qacaq onu gözləyirdi. Atası hələ gəlməmişdi, kiçik qardaşı və bacısı isə dərslə məşğul idilər. Anaları bu evi tərk edib getdiyi gündən ev işlərinin bütün ağırlığı Nərgizin üzərində idi. O, ev işləri ilə bərabər ailədəki ağrı-acınının da bütün yükünü çiyninə almış, uşaqların üzülməsini istəməmişdi. Atası hər gün səhər evdən gedir, axşam qayıdırdı. Zeynəb evi tərk edib gedən gündən bəri Yaqub uşaqlarını korluq çəkməyə qoymasa da, onlara mənəvi dayaq ola bilmirdi. Onun fikrinə görə, əgər evdə soyuducu ağzına qədər dolu idisə, demək, hər şey qaydasında idi. Üst-başından gələn zərif qadın ətirlərinin qoxusu, köynəyindəki rəngli dodaq boyalarının izi Yaqubun yaxşı “həyat” sürməsindən xəbər verirdi. Nərgiz əvvəllər bunu qəbul edə bilmir, otağına çəkilib saatlarla ağlayırdı.Amma zaman keçdikcə hər şey dəyişdi, yaşından tez böyüdü, tez aqilləşdi: övladlarını ögey ana əlinə verməyən atası ilə təsəlli tapdı Nərgiz. O, yaxşı bilirdi ki, anası qayıtmayacaq və qayıtsa belə, yenidən ailənin bir üzvü kimi qəbul edilməyəcək. Anasının ailəni niyə tərk etiyini, hara getdiyini atasından soruşmağa cəsarəti çatmırdı. Qonşu qadınların dedi-qodularına, anasının yad bir kişiyə qoşularaq evi tərk etməsinə inana bilmirdi. Hamı kimi o da anasını sevirdi, gözəl siması gözlərinin önündən bir an da olsa, çəkilmirdi. Gecələr əllərini ana kimi bacı-qardaşının saçlarına çəkərək qayğı göstərirdi, amma özünün sığal görməyən saçları da bu qayğıya möhtac idi. O başa düşürdü ki, gec-tez dünyasını dəyişən anaların yoxluğunu qəbul etmək çox çətindir, amma evini, uşaqlarını atıb-gedən ananın hərəkətini həzm etmək mümkün deyil. Məktəbdə ana haqqında şeirlər söylənəndə, inşa yazılanda baxışlarını gizlətməyə yer tapmır, xəcalət çəkir, anasının bağışlanmaz günahının əzabını yaşayır, hər gün ölüb-dirilirdi Nərgiz. Uşaqlıqdan bəri çəkdiyi acılar beynində yükə çevrilirdi. Bəzən bu yük neçə dəqiqə davam edən güclü baş ağrılarına səbəb olur, əlləri ilə başını tutur, bu ağrıların keçib getməyini gözləyirdi. Şiddətli ağrılar keçəndən sonra dərindən nəfəs alırdı. Əvvəllər bu ağrlar beş-on dəqiqə davam edirdisə, getdikcə dəqiqələrin sayı çoxalır, onu daha kəskin ağrılar narahat edirdi. Amma Nərgiz nə vaxtsa anası ilə qovuşacağı günü gözləyir, bu ağrıların da keçib gedəcəyinə inanırdı. -Salam Nərgiz, – nəhayət, Rəvan anası ilə söhbətdən sonra özündə güc tapıb ona yaxınlaşdı. Nərgiz dönüb baxsa da, üzündəki ifadə dəyişmədi. Dilucu salamı aldı. – Dediklərim əhvalını , bəlkə də, dəyişməyəcək. Amma istəyirəm, biləsən ki…
Nə? Nəyi bilim? Məndən xoşun gəldiyini? Mənimlə əylənmək istədiyini? Mən heç kəsi bu fürsətdən istifadə etməyə qoymaram. Başa düşürsən? İmkan vermərəm. Axı anamın həyatının mənim həyatımla nə əlaqəsi? Ölüb! Ölüb o insan. Yoxdur. Bunu birdəfəlik anlayın, – Nərgiz özündən ixtiyarsız çığırdı. Rəvan söz tapa bilmədi, amma eşitdikləri ona cəsarət verdi:
Sən nə danışırsan? Bu nə söhbətdi? Gözləməzdim səndən.
Bu söhbətləri tələbə dostlarınla edərsən. Dərsə geçikirəm, – deyib Nərgiz yoluna davam etdi. Elə bu vaxt Rəvanın arxadan dediyi sözlər qulağında cingildədi:
Anamla atam axşam sizə gələcəklər. Axşam qapını döyən qonaqları Nərgiz hörmətlə qarşıladı. Bir azdan Yaqub da gəldi. Xeyli söhbətdən sonra qonşular mehribanlıqla sağollaşdılar. İndi Nərgiz atasının ona nə deyəcəyini gözləyirdi. Atası məsələni açarkən Nərgiz çəkinmədən dedi:
Axı mən indi o halda deyiləm, ata. Həm də məktəbi bitirməmişəm. Bir az vaxt ver mənə, düşünməliyəm.
Bu, təbiidir. Sən gec-tez ailə qurmalısan. Rəvan yaxşı oğlandır. Əminəm ki, sənin qayğına qalacaq,- deyib Yaqub yazıq görkəm aldı, nə qədər sevinsə də, gözlərindəki kədəri gizlədə bilmədi. -Yaxşı, bir söz demirəm. Amma, o gəlsin, sonra… – Nərgiz sözünü bitirmədən ağladı.
O gəlməyəcək. Gəlsə də, mən qəbul etməyəcəyəm. Bu qədər. Gecən xeyrə qalsın. Nərgiz bilirdi ki, anası gəlməyəcək. Amma nədənsə onun geriyə – ailəyə dönəcəyi günü gözləyirdi. Otağına keçib pəncərəni açdı. Gözləri yenə də Rəvanın baxışları ilə toqquşdu. Dərhal pəncərəni bağlayıb pərdəni çəkdi və növbəti şiddətli ağrı ilə baş-başa qaldı. “Yox, belə olmaz. Atama ağrılarım barədə nə isə deməliyəm. Niyə? Axı niyə deyim? Bilsə, dərhal məni həkimə aparacaq. Mən isə istəmirəm, istəmirəm. Yaşamaq istəmirəm”,- pıçıldayaraq üzü üstə yatağa uzanıb ağladı. Son zəng tədbiri bitəndən bir neçə gün sonra Nərgizə nişan taxıldı. Qara buludlar bu nişan şamlarının şölələri ilə birgə ailənin başı üzərindən uzaqlaşdı. Qonşular ehtiramla hal-əhval tutdular, əvvəlki günlər tamamilə unuduldu. Qohumların da ayağı yenidən tanış evin kandarına dəydi. Toya hazırlaq gedir, ailə məsələləri müzakirə olunurdu. Nərgiz bu bir neçə gündə dəyişmiş, elə bil böyümüş, daha da gözəllşmişdi. Övladlarının acısını çəkən, hər gecə onların gələcək həyatı barədə narahat olub düşünən Yaqubun da qırışları açılmışdı. Rəvan tez-tez Nərgizlə birgə gəzintiyə çıxır, hər ikisi xoş anlar yaşayırdı. Rəvan onu ömrü boyu sevəcəyinə, anasız keçirdiyi o acı günləri unutduracağına söz vermişdi. Nərgizin ağrıları artanda isə Rəvan bunun yaxşı bir əlamət olmadığını duydu, qızın tez-tez özündən getməsini evdəkilərə danışdı. Söz-söhbət Yaquba da çatdı. Nərgiz ciddi həkim nəzarəti altınla saxlanılmalı, müalicə olunmalı idi. Lakin bir səhər həkimin qoyduğu diaqnoz ailənin bütün xoşbəxtliyinə son qoydu. Sərdar həkim kövrələrək: – Vəziyyəti çox ağırdır, xəstənin ürəyinə xal salmayın. Qoy son günlərini xoşbəxt yaşasın barı, – dedi. Nərgizdən başqa hər kəs bu ağır xəstəliyin adını bilirdi. Rəvan özündən çox bu bəxtsiz sevgilisinə ağlayır, yanından bir an belə çəkilmir, onu ümidləndirirdi. Nərgiz isə nə danışır, nə də deyilən sözlərə reaksiya verirdi. Ancaq bir nöqtəyə baxb durur, onu dərdə salan insanı arzulayırdı. O bu arzu ilə də Rəvanın qolları arasında həyatını bitirdi. Toya hazırlaşan bütün qohumlar dəfndə iştirak etdi. Nərgizi gül-çiçək dəstələri ilə torpağın qoynuna gəlin köçürdülər. Rəvan uzun müddət özünə qapandı. Sevdiyi insanın yoxluğunu qəbul edə bilmədi. Onun istəyi ilə Nərgizin qara mərmərdən olan baş daşına “Nişanlı məzar. Nişanlısı Rəvandan əbədi xatirə” sözləri həkk edildi. O, tez-tez gəlib məzarı ziyarət edir, göz yaşı axıdaraq təskinlik tapırdı. Doğmaları gələndə elə bil mərmərdən boylanan şəkil də gülümsəyirdi.
Azərbaycanlı Yazıçılar Birliyinin üzvü, şairə Arzu Göytürkün “Ümidlərin üsyanı” adlı yeni kitabı işıq üzü görüb.
Kitabın redaktoru Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fəndunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru, şairə-publisist Nəcibə İlkindir.
Kitab müəllifin oxucularla növbəti-üçüncü görüşüdür. Geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Poeziyasevərlər və ədəbiyyatşünaslar tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına ümid edirik.
Qeyd edək ki, bundan öncə “Günah pərisi”, “Ərəbləşən millətim” adlı şeirlər kitabları ilə oxucuların görüşünə gəlib.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin mətbu orqanı “OZAN DÜNYASI” jurnalının növbəti sayı nəşrə hazırlanır.
Aşıq yaradıcılığı, görkəmli ustad aşıqlarımız və eləcə də, xalq yaradıcılığının digər sahələrinə aid elmi-publisistik məqalələri olanlar mürciət edə bilərlər.
Müəlliflər öz yazılarını musa58@bk.ru elektron poçtuna göndərə bilərlər.
“Sözün sehri” ədəbi-bədii, ictimai qəzeti “Gənclər Şəhəri” Sumqayıtda Azərbaycan Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədri, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktoru, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatı, şair Qafqaz Əvəzoğlu Dəmirovun rəhbərliyi ilə nəşr olunur.
Değerli Dostlar; Alkış Dergimizin (Eylül- Ekim 2021) 119. sayısının basımı tamamlanmış ve abonelerimize postalanmıştır. Kahramanmaraş Onikişubat ve Dulkadiroğlu ilçelerinde bulunan okurlarımız dergilerini Sular Akademi Hastanesi Laboratuvarından, Onikişubat Belediyesi Kültür Müdürü Serdar Yakar’dan, Nejat Sanatevinden ya da American Siding Abdülhakim Eren’den edinebilirler.Şair, yazar ve emek veren tüm sanatçılarımıza teşekkür ediyoruz. Bu sayımızın da basımını sağlayan Onikişubat Belediyesine, özellikle Belediye Başkanı Hanefi Mahçiçek’e de ayrıca teşekkür ederiz.Sağlık ve esenlik dileklerimizle iyi okumalar…
Keçən ay Milli Mətbuatımızın qaranquşu olan «Əkinçi» qəzetinin ilk sayının nəşr olunmasının 146 ili tamam oldu. Bu, eyni zamanda Azərbaycan Milli Mətbuatının tarixidir. Milli Mətbuatımız 146 illik tarixi boyu Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında önəmli rol oynayıb. Bu tarix qələmi müqəddəs bilən, onun saflığını, təmənnasızlığını qoruyub saxlayan bütün söz adamlarının bayramıdır. Məlumat üçün bildirək ki, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı 2001-ci ildə formalaşdırılıb və hazırda öz ətrafında təxminən 70 nəfər jurnalisti birləşdirir və bu qələm sahiblərinin əksəriyyəti də respublikamızın müxtəlif KİV-lərində (televiziya, radio, qəzet, jurnal və internet saytlarında) müvəffəqiyyətlə çalışmaqla ölkəmizdə, o cümlədən hər birimiz üçün doğma olan Sumqayıt şəhərində həyata keşirlən abadlıq, quruculuq işlərinə öz töhfələrini verirlər. Belə sayılıb-seçilən jurnalistlərdən biri də bu gün 75 illik yubileyinin işığına yığışacağımız Zümrüd xanım Nöhbala qızı Baloğlanovadır. Əgər Zümrüd xanımı bir neçə cümlə ilə xarakterizə etməli olsaq, təxminən aşağıdakı kimi bir formula ortaya çıxar:
Zümrüd xanım qarışqa ömrü yaşayıb, 17 yaşından etibarən boyundan uca, çəkisindən qat-qat ağır işlərin altına verib çiynini (hələ 8-ci sinifdə oxuyarkən ailəyə madddi dəstək olmaq üçün atdığı cəsarətli addımı da diqqətə alsaq, bu artıq 14-15 yaşlara gedib çıxır);
işinə qarşı çox ciddi və məsuliyyətli olub, tapşırılan işi mükəmməl qaydada yerinə yetirməyincə rahatlıq tapmayıb;
yarımçıqlığı xoşlamayıb, çalışıb ki, işinin bilicisi olsun;
hər kəsin dediyini və bildiyini tutuquşu kimi təkrarlamayıb, məsələlərə öz yanaşması, öz münasibəti olub. Çayın axarı ilə yox, axarına qarşı üzməyi xoşlayb;
həmişə haqqın yanında olub, kiminsə haqqını qamarlamaq istəyənlərə qarşı barışmaz mövqe tutub;
yalanı yaxına buraxmayıb, yalançılardan uzaq gəzib, buna aşkar-gizli cəhd edənləri də, sözün yaxşı anlamında, cəzalandırıb;
ürəyi rəhimlidir, mərhəmət hissi heç vaxt qəlbini tərk etməyib. Əl tutduğu, yardım etdiyi, iş verdiyi, aş verdiyi insanların minnətdarlıq dolu baxışlarını özünün ən ali mükafatı sayıb (amma məqamı gələndə sərt üzünü də görməyə hazır ol);
Həmişə azdan-çoxdan imkanı və pulu olub, şükür Allaha, bu gün də var, amma heç vaxt maddiyyata önəm verməyib. “Qonşun ac yatırsa, sənin tox və rahat yatmağa haqqın yoxdur” prinsipini həyat amalına çevirib;
qeybətdən, dedi-qodudan uzaq olub, xanımları da həmişə bu yönə dəvət edib.
xoş və müsbət aurası var. Getdiyi yerə sevinc aparıb, gülüş, təbəssüm aparıb. İnsanlar arasında həmişə səmimiyyət və mehribançılıq toxumu əkməyə çalışıb;
dostun, yaxının uğuruna sevinib, heç kimə quyu qazmayıb, ayağının altından nərdivanı çəkməyib, əksinə güçü, qüdrəti, istedadı, əzmi, düşüncəsi olanlara yüksəlmək üçün nərdivan təklif edib;
vətənini, millətini, xalqını canı, qanı qədər sevib, həmişə dövlətin və dövlətçiliyin yanında olub. Hər iki Qarabağ savaşındakı misilsiz fəaliyyəti, etdiyi yardımlar, olduğu dəstəklər, şəhid və qazi ailələrinə göstərdiyi diqqət və qayğı hər kəsə bəllidir;
layiqli vətəndaşdır, yurdumuzu qarış-qarış gəzib, təbiət gözəlliklərindən ilham alıb və yazılarlında bu gözəllikləri vəsf edib…
həyat davam edir, ötən illər Zümrüd xanımın nə insanlığını, nə də nə xarakterini dəyişə bilib. Bu illər ərzində qərarlaşdığı ali məqamı qoruyub saxlaya bilib. Ötən illər demişkən, gəlin Zümrüd xanımın keçdiyi şərəfli ömür yoluna nəzər salaq və ömür kitabını vərəqləyək.
Zümrüd Nöhbala qızı Baloğlanova 23 avqust 1946-cı ildə Bakı şəhərində (öz dili ilə desək, Abşeronun Pirşağı kəndindəki dəniz ləpədöyənində bir balıqçı vətəgəsində) anadan olub. 1964-cü ildə Maştağa qəsəbəsindəki 187 nömrəli eksperimental orta məktəbi qızıl medalla bitirib. Arzusu – onun da oxuduğu məktəbi bitirərək ali jurnalist təhsili almış, Azərbaycan radiosunun gənc əməkdaşı kimi doğma məktəblərinə gələrək verlişlər hazırlayan Mailə Muradxanlı kimi jurnalis olmaq idi. Bunu Zümrüd xanımla bir sinifdə oxuyan bacısı Minarədən eşidən Mailə Muradxanlı kiçik yazılarını tez-tez məktəb xəbərləri kimi “Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc etdirməklə, radionun uşaq verlişlərinə çıxarmaqla onu jurnalistikaya həvəsləndirir. Arzusuna qovuşmaq məqsədlə Zümrüd xanım orta məktəbi bitirib, atasının doğma vətəni saydığı, əmisinin yaşadığı Sumqayıta gəlir, niyyətini əmisinə bildirir. Pirəkəşküldən Berlinədək döyüş yolu keçən, Sumqayıt şəhər Sovetinin deputatı olan əmisi Abusət Məmmədovun xahişini nəzərə alaraq, bilik səviyyəsi yoxlanılmaqla, onu “Sosialist Sumqayıtı” (indiki “Sumqayıt”) qəzeti redaksiyasına korrektor kimi işə qəbul edirlər. Beləliklə, 8 sentyabr 1964-cü ildən Sumqayıtla bağlı və ömrünə nur saçan böyük həyat yoluna ilk qədəmlərini atmış olur. “Sosialist Sumqayıtı” qəzeti redaksiyasında Zümrüd xanım çox mehriban, peşəkar insanlarla əhatə olunmuşdu. Qəzetin baş redaktoru Zərifə xanım Təhməzova, məsul katib Zakir Axundov, partiya şöbəsinin müdiri Ramiz Tapdıqov, idman-şəhər həyatı şöbəsinin müdiri Məmmədəli Məmmədov, tikinti şobəsinin müdiri isə Oktay Cəfərov… Biraz sonra Feyzi Mustafayev, Kamran Hacıyev… Sevil Bayramova onda ədəbi işçi kimi fəaliyyət göstərirdi. Xasay Cahangirovla Zümrüd xanım sənaye və nəqliyyat sahəsini idarə edirdilər. Zümrüd xanım hər zaman qürur hissi ilə qeyd edir ki, “Xasay Cahandirovu özümə müəllim, ustad bilmişəm. Duz 8 il onunla bir otaqda uz-üzə oturmuşam. O, məni oyrədib, yazı tərzini başa salıb. Bütün repotajlarım, zarisovkalarım, oçerklərim onun nəzarəti altında hasilə gəlib…” “Sosialist Sumqayıtı”nin sənaye və tikinti şöbəsində işləməsi Zümrüd xanımı şəhərin nəhəng tikinti və sənaye həyatının qaynar qoynuna atır. Sumqayıt onun gözləri önündə sürətlə böyüyürdü. Nəhəng kimya sənayesinin texnoloji proseslərini, idarıəetməsini öyrənmək üçün çox vaxt kimyaçılara qoşulub müəssisələrdə iş nöbbələrinə də çıxırdı. Kimya kombinatı adlandırılan “Üzvi sintez” zavodunun hər sexinin, hər istehsalatının inşaat meydançalarında ayaq izləri qalıb Zümrüd xanımın, qəzet səhifələrində silsilə yazıları – reportajları, zarisovkaları, oçerkləri, tənqidi materialları dərc olunub. Zümrüd xanım Baloğlanova “Sosialist Sumqayıtı” qəzetində əmək fəaliyyətinə başlayandan bir il sonra – 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində qəbul olur və təhsilini qiyabi davam etdirir. 1971-ci ildə təhsilini başa vuraraq, jurnalistlik ixtisasına yiyələnir. Onun “Sosialist şəhərlərinin yaranmasında mətbuatın rolu” mövzusundakı diplom işi müdafiə vaxtı Dövlət komissiyası tərəfindən yüksək qiymətlndirilərək elmı iş kimi davam etdirilməsi tövsiyyə olunur. Bu elmi axtarışlar nəticəsində “Sosialist Sumqayıtı” qəzetinin ilk sayının işıq üzü görməsinin dəqiq tarixi də aydınlığa qovuşur. Bu haqda Zümrüd xanım özü belə qeyd edir: “Diplom işimi Seyfulla Əliyevin rəhbərliyilə götürmüşdüm. Axtarışlarıma baxmayaraq, nə “Sosialıst Sumqayıtı” qəzeti redaksiyasının arxivində, nə M.F.Axundov kitabxanasında, nə də soruşduğum insanların dilindən dəqiq məlumat əldə edə bilmədim. Nəhayət, Kitab Palatasından istədiyimi tapdım. Qəzetin ilk nömrəsi direktiv əsasında yaranmış bir qəzet idi. Yəni bir işi yerinə yetirmək üçün ali orqan tərəfindən aşağı orqanlara verilən göstəriş, əmr, təlimat və s. nəzərdə tutulur. 5-14 oktyabr tarixlərini əhatə edən Kommunist Partiyasının XIX qurultayının açılışına həsr olunmuş qəzetin ilk nömrəsi 13 oktyabrda işıq üzü görmüşdü. Qurultayın şərəfinə buraxılan qəzetin ilk redaktoru da Məmmədyar Ağayev olmuşdu. Ancaq, nədənsə, sonradan bu tarix müxtəlif vaxtlara keçirildi. Təəssüf ki, dediklərim uzun müddət yerini almdı. Nəhayət, qəzetin 5-ci nömrəsi tapıldı. Həmin nömrədə M.Ağayevin yazısı da var idi. Və o, dəqiq 13 oktyabr 1952-ci il tarixini göstərirdi. Bu fakt mənim diplom işimdə qeyd etdiyim tarixlə üst-üstə düşürdü. Hətta mən diplom işində birinci nomrənin təsvirini də vermişdim…” Həmin dövrdə Zümrüd xanım təkcə “Sosialist Sumqayıtı” qəzeti ilə kifayətlənməmiş, yerli və mərkəzi mətbuat səhifələrində müxtəlif səpkili və janrlı yazılarla davamlı olaraq çıxış etmiş, yüzlərlə operativ yazının, oçerkin, reportajın, zarisovkanın, felyetonun müəlluifi olmuş, hələ 1972-ci ildə SSRİ Jurnalistlər İttifaqına üzv qəbul edilmişdi. 1975-78-ci illərdə “Sumqayıtkimyasənaye” İstehsalat Birliyinin “Kimyaçi” qəzetində məsul katib işləyən Zümrüd Baloğlanova, 1979-cu ilin sentyabrından köçürmə yolu ilə “Kirpi” siyasi satira jurnalına işə qəbul olunaraq felyeton şöbəsinin redaktoru kimi burada 15 il jurnalistlik fəaliyyətini davam etdirmiş, cəmiyyətdəki və gündəlik həyatdakı nöqsanları öz yazıları ilə ciddi şəkildə tənqid etmişdir. “Kirpi” jurnalındakı fəaliyyəti ilə bağlı Zümrüd xanım özü bunları dilə gətirdi:
İlk yazılarımı 1970-ci ildən “Kirpi” jurnalına göndərməyə başlamışdım. Redaksiyaya getmirdim. Yazıların üzərinə lazımi sənədləri əlavə edir, poçt vasitəsilə jurnalın redaksiyasına göndərirdim. Günlərin bir günü həmin jurnalın məktublar şöbəsinin müdiri, əslən sumqayıtdan olan Adil Axundov mənimlə görüşmək üçün “Kimyaçı” qəzetimizin redaksiyasına gəldi. Söhbət əsnasında: “Ay xanım, siz bu qədər yazı göndərirsiniz, niyə özünüz bir dəfə də olsun redaksiyada görünmürsünüz? Sizi sabah redaksiyada gözləyəcəklər, mütləq gəlin”- dedi. Ertəsi gün redaksiyaya getdim. Məni baş redaktorun müavini Aydın Hüseynzadə qəbul etdi. “Sizin yazılarınız redaksiyada çox yaxşı qarşılanır və özünüz də görürsünüz ki, heç bir düzəliş olmadan səhifələrə çıxarılır” – deyərək, mənə jurnalda iş təklif etdi. Aramızda bir maraqlı dialoq da oldu və mən razılaşdım. Növbəti gün felyeton şöbəsinin redaktoru kimi əmrim verild. Düz 15 il o jurnalın tarixində yeganə yaradıcı qadın əməkdaş kimi fəaliyyət göstərdim. Həmişə maraqlı, oxunaqlı və diqqətçəkən yazılarla çıxış etdim…” Zümrüd xanım “Kirpi” jurnalında işlədiyi 15 il ərzində respublikamızın, demək olar ki, hər bölgəsini, hər güşəsini, dağını, düzünü, aranını, yaylağını, meşəsini gəzdi, bulaqlarının suyundan içdi, gözəl insanları tanıdı, çoxlu dost-tanış qazandı. Laçının Zarında dağda qara qurd düşməsinə, Kəlbəcərin “İstisu”yunun dolaylarına, Taxtı yaylasına, Səməd Vurğunun vəsf etdiyi “Ceyran bulağı”na tamaışa etdi, alaçıqların, bu alaçıqlardan boylanan al-əlvan geyimli, su pərisinə oxşar qız-gəlnlərin, laləli düzlərin, yaşıl çəmənliklərə yayılmış qoyun-quzu sürülərinin seyriə daldı, Zəngilanda Çinar meçəsinin kənarındakı “İbrahim bulağı”nın üstündə çörək kəsdi, xalq mahnısında deyildiyi kimi, yaxın-uzaq Şuşanın “İsa bulağı”na endi. Amma gördüyü bütün bu gözəlliklərə rəğmən öz doğma Sumqayıtından başqa heç bir yerdə qərar tuta bilmədi. Özünün də dediyi kimi: “- Gəzdim İran-Turanı, cənnət bildim buranı, yəni öz doğma Sumqayıtımı. O vaxtlar “Kommunist” nəşriyyatında ev növbəsinə dayananlara mənzillər paylanarkən mən Bakıdan deyil, boya-başa çatdığım, dost-tanışlarımın, qohumlarımın, illərlə ünsiyyətdə olduğuğum insanların, yazı qəhrəmanlarım olmuş, sonradan dəyərli dostlarıma çevrilmiş Əliş Mustafayevin, Nurəddin Babayevin, Zamin Hüseynovun, Nərçə Ağayevin, Adil Məmmədovun, Sahib Qarayevin, Təbrik Quliyevin, Zəminə Həsənovanın, Tamara Rufullayevanın, Mələk Bayramovanın və onlarca başqalarının yaşadığı bir məkandan – hər birimizin tale şəhəri olan Sumqayıtdan aldım güzəştli mənzilimi.” Qızı Nigar birinci sinifə gedəndə Zümrüd xanım Bakıdakı işindən ayrılmaq məcburiyyətində qalır (məqamı gəlmişkən qeyd edim ki, Zümrüd xanımın yeganə qızı olan Nigar xanım hazırda respublikamızın sayılıb seçilən vəkillərindəndir. Öz sahəsinin mükəmməl bilicisidi. Ailəlidi, Zümrüd xanıma iki gözəl-göycək nəvə bəxş edib. Allah bu gül balaları min budaq eləsin. Bəxtləri, taleləri gözəl olsun). 1993-ildə “Möhür” kiçik müəssisəsini yaradan Zümrüd xanım Baloğlanova, bu sahədə həm naşir, həm də redaktor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır. Bakıdan mütəxəssis və texnologiya gətirməklə möhür istehsalı sahəsini açır, gərgin iş rejimi şəraitində çalışaraq, şəhərdə bu sahədə olan təlabatı tamamilə ödəyə bilir. Paralel olaraq da kiçik həcmli kitablar, blanklar, titul vərəqələri, vizitkalar və s. çapına başlanılır. Bu fəaliyyət sayəsində neçə-neçə işsizə iş, çorəksizə çörək verir Zümrüd xanım. Birinci Qarabağ savaşı dövründə fonda milyonlarla rubl pul, xeyli qızıl-gümüş keçirir. Yüzlərlə aztəminatlı və imkansız ailə Zümrüd xanımın xeyriyyəçilik fəaliyyətindən bəhrələnir. Ancaq “Sağ əlin verdiyini sol əl bilməsin gərək” prinsipinə sadiq qalan Zümrüd xanım həmişə reklamdan uzaq qaçıb, etdiklərini də Allah xatirinə etdiyini vurğulayıb. Allah-taala da bunun müqabilində onun ruzisini, necə deyərlər, “başından töküb, bir manatını on manat edib. Zümrüd xanım bu missiyanı indi də davam etdirir, bir ehtiyac sahibi gördümü özünü tez ona çatdırır, imkansız dostlarını – qələm sahiblərini də unutmur və bu addımından mənən rahatlıq tapır. Zümrüd xanım Baloğlanova bu gün də gənclik eşqi ilə yazıb-yaradır. Dövri mətbuatda – “Azad Azərbaycan” qəzetində, Azpress.az, SİA.az, manevr.az, sumqayitfakt.az və digər saytlarda vaxtaşırı publisistik yazılarla çıxış etməklə, jurnalistlik fəaliyyətimi davam etdirir. Dəfələrlə respublika və şəhər səviyyəsində mükafatlara, diplomlara layiq görülən Zümrüd xanım, hələ o vaxtlar Respublika Komsomol təşkilatının və “Bilik” Cəmiyyətinin fəxri fərmanları ilə təltif olunmuşdur. 5 çağırış Sumqayıt şəhər Xalq Məhkəməsinin iclasçısı və “Sumqayıtkimyasənaye” İstehsalat Birliyi Partiya Komitəsi Plenumunun üzvü olmuşdur. O dövrdə SSRİ Jurnalistlər İttifaqının, hazırda isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin fəxri üzvü olan Zümrüd Baloğlanova “Müqəddəs qələm” media mükafatı laureatıdır. Həyat yaşamağı bacaranlar və Sizin kimi geriyə şəstlə baxmaqdan qorxmayanlar üçün gözəldi, Zümrüd xanım! Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı adından, təşkilatın bütün üzvləri adından Sizi 75 illik jubileyiniz münasibətilə səmimi-qəlbdən təbrik edir edir, həyatda möhkəm can sağlığı, sevinc və səadət dolu illər, süfrəsinə bol ruzi-bərəkət arzulayıram. Dərin hörmət və sevgilərlə, Rafiq Oday, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Respublikanın Əməkdar jurnalisti.
Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, şair-publisist Rafiq Odayın “Ağrıların somfoniyası” adlı kitabı işıq üzü görüb.
Kitabın redaktoru tanınmış şair, ədəbiyyatşünas, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Xanəli Kərimlidir. Kitaba müəllifin son illərdə qələmə aldığı ədəbi-bədii nümunələri, peoziya örnəkləri daxil edilib.
Qeyd edək ki, bundan öncə şair-publisist Rafiq Odayın”Bir yol başlamışam”, “Gecələr içimə göyüzü yağar”, “Ömür gedir öz köçündə”, “Qarabağ şikəstəsi”, “Əlli min də qayğısı var əllimin”, “Ədəbi-tənqidi məqalələr, “Şərur folkloru”, “Həyatın yaşama düsturu”, “Qərib ruhların nəğməsi”, “Tanrının yerdəki mələyi” kitabları oxucuların ixtiyarına verilmişdir.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, şair-publisist Rafiq Oday “QAFQAZ-MEDİA” İctimai Birliyi tərəfindən Cəsarətli qələm” medalına layiq görülüb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzovun “Azerbaycan torpağına düşüb güzarın, Yunusum” adlı şeiri Türkiyə türkcəsində Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən Kahramanmaraş Sanat ve Kültür Evi yayın organı “Alkış” üçaylıq mədəniyyə, ədəbiyyat və sənət dərgisinin 119-cu sayında işıq üzü görüb.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, məsləhətçiləri “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Qız uşaqlarının erkən yaşda ərə verilməsinin arxa planında sosyomədəni və iqtisadi səbəblər, lüzumsuz mental dəyərlər yatır. Yoxsulluğun, cəhalətin yüksək, təhsilə verilən əhəmiyyətin az olduğu cəmiyyətlərdə qız uşaqları sorğu-sualsız qurbandır. Bu nə din, nə irq, nə millət fərqi tanımayan qlobal bir bəladır. BMT-nin ötən il açıqladığı statistika dəhşətlidi, hər il dünyada təxminən 12 milyon qız uşağı 18 yaşına çatmamış evləndirilir.
Erkən yaşda ailə qurmağa ailəsi tərəfindən məcburiyyət faktlarından başqa, bir də qız uşaqlarının özlərinin bunu istəməsi faktları da var. Bunun təməlində isə əsasən ailədaxili şiddət dayanır. Ailə daxilində fiziki zorakılığa məruz qalan qızlar ərə getməyi özləri üçün xilas yolu bilir.
Uşağın bioloji inkişafını tamamlaması, öz hisslərini tanıması, həyatını necə davam etdirəcəyinə qərar verməsi bəlli bir olqunluq tələb edir. Bu təbii prosesi tamamlamadan ərə getməyə, uşaq dünyaya gətirməyə məcbur edilən qızların çiyinlərinə daşıya bilməyəcəkləri məsuliyyətlər yüklənilir. Onların böyük əksəriyyəti normal olaraq bu yükü daşıya bilmir və bu gün xəbər lentlərində görüb dəhşətə gəldiyimiz hadisələrə yol açır.
Təəssüf ki, ölkəmizdə rastlanan belə hallar cəmiyyəti içindən çıxa bilməyəcəyi xaosla təhdid edir. Bu gün hələ də az da olsa, nəsildən-nəsilə ötürülən bu travmanın payı böyükdür. Azərbaycanda hər 10 adamdan 7-8-ni dindirsək görərik ki, nənəsi ilk övladını 15-16 yaşında dünyaya gətirib. Nə qədər uşaq anasız böyüyüb. Çünki erkən yaşda dünyaya uşaq gətirən qadınların əksəriyyəti doğuş zamanı dünyasını dəyişib. Anasız böyüyən uşaqlar qohum-əqrabanın əli altında ömür keçirtdiyi üçün həyata qucaq dolusu mənəvi zərbə ilə qədəm basırlar. Damla-damla ruhlarına hopan şiddət, əziklik, sevgisizlik onları mənən əzir. Aqressiv, şiddətə meyilli, sevgisiz bir topluma çevrir. İlk baxışdan bunların fərqinə varmaq mümkün deyil. Ancaq baş verənləri analiz etdikdə bunun bir reallıq olduğunu dana bilmərik.
Bu günlərdə bütün ənənəvi və sosial mediada Ağcabədi rayonunda 15 yaşlı qızın ana olması xəbəri uşaq yaşda zorla ərə verilən qızların faciəsini yenidən gündəmə gətirdi. Təbii ki, bu ilk hadisə deyil. Hələ aylar əvvəl 13 yaşlı qızın nişanlanması da bizi dəhşətə salmışdı. İllər əvvəl doğuş zamanı həyatını itirən 16 yaşlı qızın faciəsini də xatırlayırıq. Erkən yaşda baş tutan evliliklərin faicəvi nəticələri gün keçdikcə artmaqdadır.
Hələ uşaqlığını yaşamadan ərə verilən, ana olan qızlarımız psixoloji travmalara məruz qalır. Bu vəziyyət təkcə psixoloji deyil, eyni zamanda sosioloji bəlalara yol açır. Erkən məcburi nikahlar ötən əsrlərdə nə qədər uzunömürlü olsa da, indiki dövrdə erkən yaşda qurulan ailələrin təməlinin çox da sağlam olmadığını sübut edən bir çox faktlarla qarşılaşırıq. Xəyanətlər, evdən qaçan gəlinlər, intihar hadisələri, övladından imtina etmə halları, namus cinayətləri hardasa hər gün mediada qarşımıza çıxan faciəvi nəticələrdir. Cəmiyyəti çıxılmaz xaosa sürükləyən bu bəladan xilas olmaq üçün məsələyə daha çox diqqət ayrılmalı və gündəmdən düşürülməməlidir. İlkin olaraq davamlı və məcburi təhsil ciddi şəkildə həyata keçirilməli, məktəb-ailə-uşaq üçbucağı daha da möhkəmləndirilməlidir. Erkən nikahların çox olduğu bölgələr üzrə bir risk xəritəsi hazırlanmalı və həmin riskli bölgələrdə bu istiqamətdəki işlərə daha çox diqqət yetirilməlidir.
Sual yağışı Darıxmağın bir adı var-sənsizlik darıxmaq-səni itirmək qorxusu, səni unuda bilməmək, sənsiz qalmağın əzabı deməkdir. Ürək ağrıyar, beyin yorular düşünməkdən, Suallar yağış kimi səpələnər üstünə: Necə oldu, hara getdi, niyə getdi? Sual yağışı torpağı yaşıla bürüyüb, ona can da verə bilər belə anlarda Otlar göyərər, güllər, çiçəklər açar, O, qayıdar, Unudarsan darıxmağı, Yağış Bir az yağıb yorula da bilər Sən darıxmaqdan yorulduğun kimi…
Sabahım
Çək əlini əllərimdən get daha Əllərimi mən də çəkim əlindən. Ümid etmə açılmayan sabaha Sonra da nə mən ağlayım, nə də sən…
Hər sabahım bir gecədə boğulur- Hər tərəfi yara yeri, qan yeri. Günəşi də qan içində doğulur Yarasından boy göstərir dan yeri.
Yenə günüm göy əskiyə bükülü, Şimşək mənim ürəyimdə çaxacaq. Gözlərimdən sevinc göyə çəkilir- Yaralansam, göydən duz da yağacaq.
Ölü doğub sabahımı göy üzü Tanrı “qara kağız”a da bəxt yazır. Qara geyib yas saxlayır göy özü, Yeriyirəm, yeridiyim yol azır…
Gecə yarı şəhərin yuxulu gözləri süzülür şərab kimi səhərə sarı… Bir azdan gecə öz libasını soyunacaq adamlar gecəni çılpaq görmək üçün yuxudan oyanacaq…
Sevgi ucalığı
Çəkilib dar ağacına Saralıb, solub ümidim. Bircə telefon zəngindən Asılı qalıb ümidim.
Qətlinə fərman verilib Neçə arzu, diləyimin. Məni asmaqçün hörülüb Şah damarı ürəyimin.
Ucaldar məni bu sevda, Ömrüm qalarsa yarıda. Cismim sizdən aşağıda, Ruhum sizdən yuxarıda.
Günəşli günlərin yerini payızın ruh titrədən ecazkar əhvali-ruhiyyəsi əvəzləmişdi. Qardan əsər-əlamət olmasa da, arada burnuna qar havasının soyuqluğu dəyirdi. Əllərini cibinə qoymaq istəmirdi, ancaq barmaqları bumbuz idi. Şəhərin bozumtul küçələrində maşınlar dəlicə şütüyürdü. Ömürdəki tükənən saniyələrin tik-takları ürəyinin uğultusuna qarışmışdı. Sakitlik istəyirdi. Bunu ona da demişdi. Bir saat olardı ki, evə atmışdı özünü. Titrəməsi keçməmişdi. Boz yumşaq köynəyinin üstündən qara paltosunu geyinib divanda bardaş qurdu. Sonra bezib fikrindən döndü, çay dəmlədi. Çayı bardağa boşaldanda ürəyi yenə sıxıldı. Çayı pəncərədən soyuğun üzünə çırpdı. Qaranlığa siqaret tüstüsüvari bir tüstü yayıldı. Ballı süd içmək ən yaxşısı idi. Südü qaynar sevirdi. Gərək boğazını yandıraydı. Nədənsə, o zaman südün şəfalı olacağını düşünürdü. Əks halda heç bir məna ifadə etmirdi süd onun üçün. Bu gün o günlərdən biri idi. İşdə də, evdə də beynini toplaya bilmirdi. Tez-tez onun istəmədən məruz qaldığı dialoqlarda məntiqi rabitəni itirirdi. Söhbətə unutduğu yerdən davam etmək getdikcə çətinləşirdi. Beynindəki informasiya tullantıları zehnini zədələyirdi. Bəzən isə fikrini cəmləyib demək istədiyini ifadə etməkdən könüllü olaraq imtina edirdi. Çox vaxt öz-özünə sual verirdi: dünya hara gedir belə? Bəs mən hara gedirəm? Əslində, düzgün istiqamət haradır? Tanrıyamı? Allahamı? İnsanamı?
Qaynar südü yudumladıqca günün mənzərəsi canlanırdı beynində, bozumtul mənasızlıqlar məngənəsində sıxılırdı ruhu. Bəli, ruhu sıxılırdı. Mahnı, film, iş və s. cəhdləri mənasız qalmışdı. Bəlkə də, yazmalı idi, amma nəyi yazmalı idi. Niyə və kimə yazmalı idi? Tanrıyamı? Allahamı? İnsanamı?
Axı istədiyi çox şey olurdu həyatında. Bəs nə idi bu dünya boyda sıxıntının sirri? Niyə daima sıxılmağa bəhanə axtarırdı? Niyə hər zaman hadisələrin mənəvi qismi ilə maraqlanırdı. Hamı kimi ola bilməmək xəstəliyinə yaxalanmışdı, bilirdi artıq. Herisçinin “Nekroloq”undakı kimi həyasızca yaşamaq varkən, niyə Anna Karenina kədəri, Martin İden sıxıntısı boğurdu onu?
Bəzən həyat çox böyük boşluq təsiri bağışlayır, sən heç nə istəmir, heç nə gözləmirsən, həyatında adicə bir yarpaq xışıltısı belə olmur, boğulursan. Əslində, yarpaqlar var, ətəklərin Jane Austenin libasında olduğu kimi uzundur, ancaq bilirsən ki, ətəklərin və ayaqlarının toxunuşu belə yarpaqları xışıldatmayacaq… Bəlkə də yarpaqlar xışıldayır elə həmişə xışıldayıb. Bəlkə də sən eşitmirsən? Heç vaxt eşitməyəcəksən…
Necə ki dünyanın uğultuyla dönüşünü, əzdiyin qarışqanın ölüşünü, Tanrının sənə ironiya ilə gülüşünü eşitmirsən…
Bəlkə də elə hər zaman belə olacaq… Yarpaqlar əbədi olaraq xışıldamayacaq… Onurğandan aşağı boşalacaq yalnızlığın. Sən elə həmişə axtaracaqsan.
Heç vaxt cavablamayacaq suallarını Allah. Sən isə elə hey axtaracaqsan… Dekabrda Şaxta babaya, Apreldə Allaha məktub yazacaqsan… Elə hey inanacaqsan… Bütün yalanlara inanmaq istəyəcəksən.
Yalnızlıq tənhalıqdan fərqlidir. Yalnızlıq könüllü seçilir. Yalnızlıq genetikdir, ruhsallığın əlamətidir. Tənhalıq elədirmi?
Filosofların yalnızlığın fərqli insanlara məxsus olduğu fikrinə sahib çıxmaq üçün yalnızlaşacaqsan.
Bəzən ətrafında bütün planetlər, peyklər dövrə vuracaq, bu, sadəcə, səni bezdirəcək, qəzəblənəcəksən, yalnızlığın dərinləşəcək., böyüyəcək, evlənəcək və ailə olacaq…
Yazdığın məktuba cavab gəlməyəcək…
Bir uşaq mütləq Şaxta babanı gördüyünü sevincək bağıracaq…
Sən güləcəksən…
Yazdığın məktubun cavabının axtarışına çıxmaq arzusuna yeniləcək ruhun…
Sən həmin an bir yarpaq kimi ayrılacaqsan. Düşəcəksən ailə budağından…Və hər şeyə inad bir yarpaq olmağın doğasına ziddiyyət olmağı seçəcəksən… Heç vaxt çürüyüb qarışmayacaqsan torpağın damarlarına. Yenidən var olmaq istəməyəcəksən. Sənin də üzərində sürünəcək kimlərinsə ətəkləri, ayaqları… Sən də heç vaxt xışıldamayacaqsan.
Podqoritsa Monteneqronun paytaxtıdır. Kotor, Tivat və Budvadan sonra pozulmamış təbiəti və sinəsində gəzdirdiyi zümrüd boyunbağı kimi uzanan Moraka çayı məni bu şəhəri görməyə vadar etdi. Buranı ziyarətimin ən vacib səbəbi isə ədəbiyyatşünas Azər Turanla olan söhbətdən sonra formalaşdı. Azər Turan mənə vaxtilə Podqoritsada olarkən yazdığı məqalədən bəhs etdi. Hər zaman olduğu kimi, yeni, axıcı, informativ və innovativ yazı oxumuşdum. Ancaq bunlardan əlavə, yazıda həm də Podqoritsada ucaldılan səma şairinin – Hüseyn Cavidin heykəlindən danışılırdı. Podqoritsa parklar, körpülər, sənət qaleriyaları şəhəridir. Ancaq buradakı “Kral” parkı hər bir azərbaycanlı üçün doğma və əzizdir. Azərbaycan dövləti və hökumətinin dəstəyi ilə Podqoritsa şəhərindəki həmin “Kral” parkında Hüseyn Cavidin abidəsi əngin səmaya doğru ucaldılıb. Bu abidənin yamyaşıl ağacların olduğu, insanların mütamadiyyən ziyarət etdiyi “Kral” parkında eyni zamanda Monteneqro xalqının görkəmli oğlu, dünya miqyasında tanınmış naşir Bojidar Podqoriçaninin abidəsi ilə yanaşı ucaldılmasının da böyük mənəvi dəyəri var. Bu iki xalq arasında dostluğun, səmimiyyətin göstəricisidir. Hüseyn Cavidin abidəsini ziyarət etmək məni çox qürurlandırdı. Podqoritsanı ziyarət edər-etməz çantaları qaldığımız otelə əmanət edib parka doğru yola çıxdıq. Cavidi axtarıb tapdıq. Onunla salamlaşdıq, Naxçıvandan, Azərbaycandan salamları yetirdik. Abidənin tozunu yoldaşımla birgə təmizlədik. Çünki o Caviddir, hansı libasda olursa-olsun, hansı ölkədə, dünyada, kainatda olursa-olsun… o bizimdir. Cavidin abidəsinin çiyinlərində mənə tanış olmayan güllərin çiçəkləri rəqs edirdi, gözləri uzaqlara zillənmişdi. Bir anda mənə elə gəldi ki, o vətənə – Azərbaycana boylanır. Onun gözlərinin ziyasını axtardım heykəldə. Mənə elə gəldi ki, bir anda təkcə gözləri canlandı tələm-tələsik gözlərinin izi ilə baxmağa çalışdım Naxçıvana, Azərbaycana, İstanbula, Avropaya, dünyaya… Dodaqları da tərpənsin istədim, mənimlə danışsın, evinə, doğmalarına salamlar göndərsin istədim… uzaqdan Morakadan Araza zümzümə etsin, oxusun bu misraları istədim:
Bir millət öz kökü üstə bitər, böyür, yüksəlir,
Köksüz ağac çabuq qurur, çiçək açmaz, bar verməz.
Baqın, görün tarixiniz sizə nələr göstərir,
Həp şərəf, həp böyüklükdür, ancaq şaşılar görməz.
Lavandaların son ləçəklərinin bihuşedici ətri, əncir ağaclarının dolğun şirəli meyvələri ilə sanki təbiətin ən nadir hasarıyla çəpərlənmiş “Kral” parkının girişini Azərbaycan Respublikası Dövlət Gerbi və Monteneqronun dövlət atributları bəzəyir. Girişdə bu sözlər yazılıb: “Kral” parkının yenidənqurma və abadlaşdırma işləri Azərbaycan və Monteneqro xalqlarının dostluq əlaqələrinin rəmzi kimi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü əsasında Azərbaycan hökumətinin və Podqoritsa şəhər meriyasının dəstəyi ilə həyata keçirilmişdir”.
Parkdan uzaqlaşdıqca dönə-dönə Cavidə tərəf boylandıq. Qutsal missiyamızı yerinə yetirmiş kimi hiss edirdik.
Ürəyimizdə nəhəng qürur hissi ilə Dahi Cavidlə və Podqoritsa ilə vidalaşdıq.
Buraxma fürsəti, buraxma əldən, Göydə qərar tutub, yerdə tapılmaz. Harayla, harayın qalar içində, Xeyirdə görünüb, şərdə tapılmaz.
Nə çiçəkdən soruş, nə otdan soruş, Nə suadn xəbər al, nə oddan soruş, Nə yardan, yoldaşdan, nə yaddan soruş, Namərdə səs verib, mərdə tapılmaz.
Ömür səfərini bitirmə vaxtsız, Karvanı mənzilə yetirmə vaxtsız, Hüseyn ARİFİ itirmə vaxtsız, O elə şairdi, bir də tapılmaz.
*Bu şeir Xalq şairi Hüseyn Arifin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
Hər kəsin taleyi öz əlindədir, Bunu xatırlayaq gərək biz müdam. Özü yaradandır, özü qurandır, Bu həyatda hər bir işgüzar adam.
Köməyi hər zaman ondan umursan, Deyirsən, qadirdir, vahiddir, təkdir. Gözləmə ki, sənin əyri işini, Gəlib fələk özü düzəldəcəkdir.
Yaxşı işimizlə düzəlir bizim, Olan səhvimiz də, “günahımız” da. Daha fələklərdən kömək ummuruq, Bəndəmiz də bizik, allahımız da…
*Bu şeir Xalq şairi Osman Sarıvəllinin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
İstəsəydim səni səndən alardım, Gozəlləri öz taxtından salardım. Ürəyimi ürəyinə çalardım, Sən yanardın, mən baxardım tüstünə.
Ulduz olub öz zirvemdən enərdim, Dövrəndəki mələkləri yönərdim. Al laləyə, qərənfilə dönərdim, Səpilərdim yollarının üstünə.
İstəsəydim vusalına yeterdim, Mən gül olub ürəyində bitərdim, Orda bülbül fəryadıyla ötərdim, Mən yanardım, sən baxardın tüstümə.
Ölsəm, bir gün gəl qəbrimin üstünə, Bircə dəstə bənövşə qoy, bəsimdir. Baş üstündə bir qaranquş ötəcək, O da sənə minnetdarlıq səsimdir ..
*Bu şeir Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
Qumlu sahilin üstüylə isti sürünür, heysiz dənizin köksündə qayıq görünür.
Bir cansız yelkən sllanıb, dor ağacından, elə bil külək asılıb, dar ağacından…
1985
*Bu şeir Xalq şair Vaqif Səmədoğlunun Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
Sən yatırdın… yuxudaydın hələ səm, Kim qıayrdı gedib vaxtsız oyada. Yer kürəmiz fırlanmırdı, deyəsən, zaman bir az ləngiyirdi dünyada.
Qanadımı mən üstünə gərirdim, alışırdım gizli-gizli bu oda. Mən ilk dəfə qəribliyi görürdüm, səndən ayrı, amma sənin yanında.
*Bu şeir Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
Sürətlə getməsəm də, yenə də yoldayam mən, Yerimdə saysam əgər, mənə nə deyər vətən. Desin görək bu yolda kim məni yorğun görüb? Ömrüm bahar, yaz görüb, qar görüb, çovğun görüb. Vətənimin adından, millətimin adından, dövlətimin adından Yaşıl gözlüklülərin gözlərini ovduğum, Yaşıl qələmliləri gülşənlərdən qovduğum Çıxmayıbdır yadımdan, Çıxmayacaq heç zaman. Qırmızı gözlüyümlə baxıb nələr görürəm, Nə səhnələrgörürəm. Tapdıqca fürsət yenə Təəssüf, min təəssüf, məslək düşmənlərinə Tamam güzəştə getmək fikrinə düşən olur, İşlənən günahların üstündən keçən olur. Əvvəldən yolsuzları görən gözüm olmayıb, Millətimin yanında yalan sözüm olmayıb, Durmamışam kənarda dar gündə, bərk ayaqda, Görürəm ki, yenə də tək-tək küncdə, bucaqda. Yalan başdan dilində əzbər edib milləti Ya açıq, ya xəlvəti Məndən doğru sözümün heyfini alan da var, Günəşli gündüzümün heyfini alan da var. Bəli, fürsət tapanda, Ağacdan ata minib sola, sağa çatanda, Yüz qızıl kitabımın heyfıni alan da var. Bir para adamların orta istedadını Kefi istəyən kimi şişirdib yazan da var. Şərəfli yollar keçən ustadların adını Qələminin ucuyla, gizlində pozan da var. Paslı ürəklərdəki, Yaslı ürəklərdəki Bizə qarşı nifrəti, Qəzəbi, küdurəti Bu gülşəndə qoymuram zərrəcə kök atmağa, Bir tabuta yükləyib basdırıram torpağa. Bir yerdə saymaqla heç əzəldən yoxdur aram, Yenə də yollardayam, yenə də yollardayam.
*Bu şeir Xalq şairi Süleyman Rüstəmin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş Üçcildlik “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
“Özünüz şəkili olduğunuz halda, hələ Şəkiyə bir şeir həsr etməmisiniz “. Bir məktubdan
Bir nəğmə qoşmadım hələ mən sənə, Dağlar bunu mənə kəsir sanmasın. Mən dedim, vurğunam Azərbaycana, Deyirəm, heç zaman xırdalanmasın Könlümdən ucalan bu avaz, bu səs. Böyükdür, ucadır məsləkim mənim. Bala anasına “sevirəm” deməz, Mən də deməmişəm, a Şəkim, mənim.
Sən öz keçmişini daim qorudun, Babamın şöhrəti yaşayır səndə. Bu eşqə eşq olsun! Dünənlə bu gün Çiyin-çiyinədir küçələrində…
Mən sənə borcluyam öz balan kimi, Çox da ki şeirimdə görünmür adın. Mənim oxuduğum nəğmələrimi, Mənim qulağıma sən pıçıldadın. Şerimin mayası – bu qaynar nəfəs Sənin öz çiçəyin, sənin öz barın. Şerimdə dil açıb danışımı bəs, Sənin bulaqların, göy çinarlarən? Mən həm bakılıyam, həm lənkəranlı, Gəncəli, qubalı, həm naxçıvanlı. Şəkili, şirvanlı, qarabağlıyam, Bütöv Vətənimə bütöv bağlıyam. Mən sənin qoynunda gəldim cahana, Məni bəxş elədin Azərbaycana. Həmişə mən sənin həndəvərində
Üçan bir quşam. Bir eldə doğulub xoşbəxtəm ki, mən Böyük bir Vətənə oğul olmuşam. Noyabr, 1971
*Bu şeir Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş 2 cildlik “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
Qədir bilməyənlərin Qulluğunda daaynma. Sonra da peşman-peşman Alışıb-yanma!
*Bu şeir Xalq şairi Qabilin 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi” haqqında 12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamına əsasən işıq üzü görmüş “Seçilmiş əsərləri” kitabından seçilərək dərc olunur
“… kül afrika’dan akıyor, kan afrika’dan akıyor, zenginlik yine afrika’dan…”
“Afrika: Kurutulmuş İnsan Gölgeleri”, Kardelen’in tohumdan filize durduğu ilk andan bugüne kadar fasılasız sayfalarında yazan, Kardelen’e can suyunu veren ilkler arasında yer alan Sinan Ayhan’ın kitaplaşmış ilk eseri. Kapağı takip eden sayfalarda yer alan “100 adımda yeryüzü serisi 1: Afrika” alt başlığından anlaşılacağı üzere devamı gelecek bir ilk eser. Kitapta 100 başlık altında Afrika merkezli tefekkür ortaya konulmuş. Bölümler arasında, soluklanmak için 100 adıma dâhil edilmeyen farklı başlık-lar da mevcut.
Bütünüyle alışılmışın dışında kurgulanan eserde klâsik bir girişe veya önsöze yer verilmemiş. Cümle kapısı vazifesini gören ve kanaatimce eserin kaleme alınma sebebinin de ifade edildiği “Saltanat” başlıklı bölümde, “ten gömleğinden” sıyrılmanın yolunun, bütün (panteon)ları ve saltanatı yıkmak olduğu dile getirilmiş.
“Cevher-Söz” başlıklı bölüm, eseri tanımamız ve eser hakkında fikir sahibi olmamız bakımından önemli. “Bileği Metin” tarifini ve onun “cevherlik keyfiyetini” anlamadan, eser hakkında kanaat sahibi olmak pek mümkün görünmüyor. “… Afrika üzerinden Afrika gibi olan her yeri, her duyguyu ve her zamanı, bir bakıma mazlum kalmış ve o mazlumluk içinde masumiyete gövde olmuş tüm dünya coğrafyalarını söz konusu” edinen bir eserle muhatabız.
İlk tespit olarak şunu söyleyebilirim; yazar, zengin bir kelime hazinesi üzerinde oturuyor. Ve ihtiyaca göre her biri birbirin-den ışıltılı kelimeleri ustalıkla yan yana diziyor. Nesir formunda ama şiir tadında metinler meydana getirilmiş. “Batık Gemi” başlıklı 35. adımda kaleme alınan metni okurken dizgi hatasıyla yana yana yazılmış mısraları, bir şiiri okuduğunu zannediyor insan…
“…batık bir ortaçağ gemisiyim belki, iç bükey afrika’dan ve dış bükey iberya’dan; albatros çığlıklarına bulanmış balık formları, tayfa gra-fikleri, artı hıçkıran bir korsan göğü, kümülüslü çin’den barut ve kâğıt, konuşan turna resimleri; kumaş ve çivi ve dilini yutmuş budha heykel-leri hindistan’dan veya bir buzağı profili; esrarlı bir şatoyum macaristan kırında; bir kralım belki de dantelli bir kıyıda, uzaktan seyrediyorum söz taşıyan, batık atlantik gemileri; batık bir ortaçağ gemisiyim; pamuk, ipek ve usturlap ve yer yer altındır sudaki ayak izleri…”
Bugüne kadar daha çok nesir tarzı fikir verimleri üzerinde yoğunlaşan ve bu tarzda yazılar kaleme almaya çalışan biri olarak, ilk okumada eseri anlamakta güçlük çektiğimi itiraf etmeliyim. “Teolojide Yön Bilgisi” başlıklı 27. Adımda geçen “… uyku-muzdan sıçrayarak uyanıyoruz, burası afrika, nöbetin sıtma hâlinde tutulduğu (litosfer)…”, 29. Adımı sona erdiren “…yüzlerde süs afrika sinekleri…” ve 30. Adımın “… bana acı bir rüya çizmiş alnım…” giriş cümleleri, ilk okumada altını çizdiğim ve etkilendiğim cümlelerden bazıları. Bunun yanında “61 Kıssa” başlıklı 30. Adımda geçen kavram ve isimlerin kim-lere ve nelere ait olduğunu öğrenebilmek için internetin meşhur arama motorlarına başvurmak gerektiğini söylemeliyim. En azından ben böyle yapmak zorunda kaldım. Yazarın bir vazifesinin de okuyucusunun seviyesini yukarılara çekmek olduğu kabul edilirse, eserin bu yönüyle ciddi bir kültür hizmeti gördüğü muhakkak…
Kitapta geçen pek çok kavram ve özel isimden yazarın Batı medeniyetine dair derin okumalar yaptığı anlaşılıyor. Bahse konu kavram ve özel isimlerle ilgili olarak yukarıda da değindiğimiz gibi okuyucunun bir alt kültüre sahip olması, eserin hakkıy-la anlaşılabilmesi için ön şart.
Akıldan çok ruha, gözden çok kulağa hitap eden bir eser çıkmış ortaya. “işgal altında olmak her yerde afrika’ya benziyor” diyen yazar, ete kemiğe büründürmediği, haritada enlem ve boylama sığdırmadığı, Malcolm X’le, Muhammed Ali Clay’le, Bilge Kral’la ve bütün mazlumlarla özdeşleştirdiği Afrikasını şöyle tarif ediyor; “afrika bize ayrılan yer, yutkunduğumuz son acı lok-ma, dâvâ, biz “af.rika” dersek dâvâ…”
Okuyucusunun bol, etkisinin daim olmasını arzu ettiğimiz, Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık bünyesinde çıkan esere, kitapyurdu.com isimli internet sitesinden ve dergimizden ulaşabilirsiniz.
Salgın hastalığın gözler önüne serdiği dünya buhranı… Korona virüsü etrafında fert ve cemiyet tefekkürü… 109. sayı konumuzu bu cümlelerle tespit edince, röportaj için ilk akla gelen isim oldu Mehmet Ali Bulut Hocamız. Fikir ağırlıklı yoğun çalışma temposu içinde değerli vakitlerini bizlere ayıran Hocamızla uzun bir müddettir hayatımızın bir numaralı gündem maddesi haline gelen koronayı ve onun geri plânını konuştuk. Salgın hastalık sürecinde duymaya alıştığımız, ezberletildiğimiz cümlelerden farklı bir söyleşi çıktı ortaya. Faydalı olması temennisiyle takdirlerinize sunuyoruz…
Mehmet Ali BULUT
1954’te Gaziantep’in İslâhiye ilçesinin Kerküt köyünde doğdu. İlkokulu burada tamamladı. Gaziantep İmam Hatip Lisesini ve ardından Gaziantep Lisesini bitirdi.
1978 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’nden mezun oldu. Aynı Fakülte’nin Tarih Bölümünde doktora tezi hazırlamaya başladı.
1979 yılında Tercüman Gazetesi’ne girdi. Tercüman Kütüphanesinin kurulması ve kitapların tasnifinde görev aldı. Birçok kitap ve ansiklopedinin yazılmasına ve hazırlanmasına katkıda bulundu. Gazetenin, haber merkezi ve yurt haberlerinde çalıştı. Yurt Haberler Müdürü oldu. Köşe yazıları yazdı.
1991 yılında Haber koordinatörü olarak Ortadoğu Gazetesi’ne geçti ve 5 yıl köşe yazarlığı yaptı. Yeni Sayfa ve Önce Vatan Gazetelerinde günlük yazıları ve araştırmaları yayınlandı.
1993 yılında haber editörü olarak İhlas Haber Ajansı’na girdi. Kısa bir süre sonra ajansın haber müdürlüğüne getirildi. Mahallî bir ajans konumundaki İhlas Haber Ajansı, onun haber müdürlüğü döneminde Türkiye’nin ve Ortodoğu’nun en büyük görüntülü haber ajansı konumuna yükseldi.
1997 yılında İHA’dan ayrılmak zorunda kaldı. Bir grup arkadaşıyla birlikte Veri Haber Ajansı’nı kurdu. Finansal sıkıntılardan dolayı Ajansı kapattı. 1999 yılında BRT Televizyonuna girdi. Haber editörü ve program yapımcısı olarak görev yaptı.
2001 Mayısında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Basın danışmanlığına getirildi. 3 yıl bu görevde kaldı. Bir süre Ali Müfit Gürtuna’nın basın ve siyasi danışmanlığını yaptı. Turkuaz Hareket’in mantalitesinin oluşturulmasında büyük katkısı oldu.
Bugün Gazetesi Yurt Haberler müdürü olarak çalışan Bulut, emekli ve sürekli basın kartı hamilidir. (mehmetalibulut.com/hakkinda/internet sitesinden alınmıştır)
Yazık ki insanlık, 250 yıldır, başına ne tür çoraplar örüldüğünün farkında değil. Biz Müslümanlar bile anlamadık ki insanlık anlasın.
Kadir BAYRAK−Dünya böyle bir hastalıkla daha önce karşılaştı mı? Daha önce de kuş gribi, domuz gribi gibi grip varyasyonları yaşanmıştı ancak korona virüsün etkisi çok farklı oldu. Bugün farklı olan nedir?
Mehmet Ali BULUT−Dünya sahnesi, insan için bir sınav meydanıdır. Ezelden itibaren “geçici” olarak takdir edilmiştir. Ve ona “kullu men aleyha fan” (Üzerindeki her şey ama her şey fanidir) hükmü altına alınmıştır. Bu sahnede görülen her hadise, her olay, her yeni durum, ya insanın sınavının ya da saadetinin bir parçasıdır. Çünkü insan bir teklifle karşı karşıyadır.
Bu dünya üzerindeki her şey onun hizmetine sunulmuştur. Ona diğer tüm varlıklardan ayrı olarak akıl ve özellikle irade verilmiştir. Ve serbest bırakılmıştır. Onun dışındaki hiçbir varlık -İblis hariç- serbest değildir. Hepsi kendilerine takdir edilmiş bir hal üzere sabitlenmişlerdir. Eşek eşekliğini yapar, yılan yılanlığını yapar, maymun şebekliğini… Sabittir bir gram takdiratın ötesine geçemez. Amma insan, ceht ve istikamet ile gayret gösterse melekleri geçer, Yaratıcıya muhatap hale gelir. Eğer kendisine takdir edilen bu yüce mertebeyi anlamayıp, var olmayı, yeme, içme ve semirme yeri bilse o zaman davar dediğimiz mahlûkattan daha aşağı derekeye düşer. Üstelik ayrıca da öldükten sonra diriltilip muaheze edilecek ve eğer insan olmanın değerini bilememişse, azap çekecek.
Dünya üzerinde geçen bu süreçte her insanın, yaradılış maksadını idrak etmesi kolay değildir. O yüzden de Allah zaman zaman, kulunu ayıktırmak, aklını başına almasını sağlamak için önüne ibret alacağı olaylar atar. Biz onlara belâ ve musibet deriz. Allah’ın muradı ise kulunu gittiği gidişattan döndürmektir; dünyaya tapar hale gelmiş insanları, dünyanın faniliğine uyandırmaktır. Çünkü esas olan âhiret yurdudur. Eğer yaşantısı onu azaba duçar edecek bir tarzda gidiyorsa Allah onun önüne bir kurtarma sınavı koyar. Bu sınav onun içindekini açığa çıkaracak bir sınav (belâlar)dır. O belâdan ibret alıp hayatını düzene koyanlar için o belâ rahmete dönüşür. Şayet o belâ veya musibet kişinin hayatını kaybetmesine sebebiyet vermişse bu kere de Allah, onun bu kaybını, rahmetiyle telafi eder onu manen şehit mertebesine çıkararak, onu temizler, uhrevî azaptan kurtarır. Yok, eğer kul yine de ayıkmazsa evet, o zaman belâ hakiki bir belâ olur. Hem dünyasını mahveder hem âhiretini yakar.
İşte o yüzden, Peygamberimiz, “Yeryüzünden kaldırılacak ilk rahmet taundur” buyurmuş. Yani taunu, bulaşıcı hastalıkları “rahmet” olarak anmıştır.
−Taun, yani bulaşıcı hastalıklar (pandemi) nasıl insanlık için “rahmet” olarak anılabilir?
−Bilindiği gibi umumî belâlar, ekseriyetin hatasına binaen verilir. Meselâ toplum uzun süre işlenmekte olan bir zulme tepkisiz kalır veya bir nankörlükte ısrar eder. İnsanlığa yakışmayan, Allah’ın insanda hoş karşılamadığı bazı haller toplumun ekseriyetinde görülmeye başlayınca onları uyandırmak ya da vaz geçirmek için Allah o fiili işlemekten vaz geçirecek ibretlik olaylar gönderir.
Bu çerçeveden bakıldığında, insanlık defalarca semavî ve arzî afetlerle karşılaşmış ve ama daima aşmıştır. Bu pandemiyi de aşacaktır inşallah. Ama artık bu tür belâlar çokça insanlığın önüne çıkabilir. Çünkü dünyanın üstündeki varlıklar gibi olayları da geçicidir.
Geçmişte de bu tür hadiseler çokça yaşandı. İşte onlardan bir kaçı… (Röportajın sonundaki tabloda)
Covid19’un farklılığı, bu virüsün bir yönüyle özel tasarlanmış, yani insan eliyle daha da etkili hale getirilmiş olmasıdır. Ancak benzerlerine göre çok da aşırı bir ölümcüllüğü yoktur.
−Hastalığın benzerlerine nazaran, bütün dünyaya hızla yayılması, hastalığın tabiî seyri icabı mı?
−Hayır. Doğal seyri icabı değildir. Doğal olsaydı daha yavaş yayılırdı. Bu virüsün yapışma kabiliyeti çoğaltıldığı için daha müziç bir virüs. Ancak çoğalma süresi uzun sürdüğü ve 10 bin miktarına varmadıkça faaliyete geçmediği için daha da zayıftır. Ancak yeni varyantlarını var etmede başarılı. Yeni varyantları da aşı ile gerçekleşmektedir. Dolayısıyla bilemiyoruz, aşı covid’i bitirecek mi yoksa yeni varyantlarını mı çıkarıp çoğaltacak. Onu zaman gösterir.
−Korona, tabiî olarak meydana gelmiş bir virüs müdür; sun’i olarak insanlığın başına belâ edilmiş bir virüs ise bunu yapanların, sonrası için de plânları vardır; bunlar nelerdir?
−Tabii ki tabiatta var olan bir virüstür. Ancak laboratuvarlarda ekstradan modifiye edildiğine dair yabana atılmayacak kadar güçlü deliller var.
−Dünyaya egemen olmaya çalışan şer güçlerin plânı ve arzusu virüsün ve pandeminin yeni mutasyon ve dalgalarla daha da uzun sürmesi ve millî devletlerin ekonomilerini ve yönetimlerini ele geçirmek olabilir mi? Covid-19 neyin aracıdır?
−Bundan böyle, gerek viral silâhlar gerekse biyolojik silâhlarla insanlığın başının sık sık derde gireceğini tahmin etmek zor değil.
Ancak bunu yapanların kimler olduğu ve amaçlarının ne olduğu konusunda ben diğerlerinden farklı düşünüyorum. Bu kovid ve arkasından gelecek benzerlerini insanlığın başına musallat eden, güçler yok, tek güç var. Amaçları da zenginlik elde etmek falan değil. Bu, dinî terminolojide deccal dediğimiz, şeytanî yapılanmanın, insanın özünü bozmaya, insanlığı insanlıktan çıkarmaya yönelik çabasıdır. İçinde tanrı tanımazlığı barındıran, ölümden sonraki hayatı yok sayan düşüncenin, insanın varlığını bozmak; yarı insan yarı robot türler icat etmek isteyen, aklını ve fikrini İblis’in emrine vermiş üç beş insanın, insanlığın başına açtığı bir belâdır. Deccalin ne olduğu, amacının ne olduğu bilinmeden bu yapılanların amacı anlaşılamaz. Bu bir Siyonist faaliyet değil. Siyonizm de onun içinde bir şube, masonluk, roteryenlik ve lionsçuluk da… Bu, liberalizm, komünizm, kapitalizm gibi içinde âhiret inancı barındırmayan hayat tarzını telkin eden düşüncenin ürünü… Bu düşünceyi insanlığa telkin eden İblis. Ama onu yayanlar ve hizmet edenler tabii ki insan…
Yazık ki insanlık, 250 yıldır, başına ne tür çoraplar örüldüğünün farkında değil. Biz Müslümanlar bile anlamadık ki insanlık anlasın. Evet, inkârcı, tanrı tanımaz ve aynı zamanda insanı tek tip bir mahlûka dönüştüren komünizmin; hayatı, dünya keyfinden ibaret kılan liberalizmin; bilim yapmada ve yaşamın tadını çıkarmada tanrı fikrini görmezlikten gelen sekülerizmin; bütün kutsalları yıkan, reddeden sosyalizmin, Deccalın, kendi ifsadını şirin ve makul gösterme vasıtaları olduğunu anlayamadık. Bu felsefenin, yani tanrısız hayat (güya modernleşme) görüşünün, bu izimlerin arkasındaki nefes ve niyetin Deccala ait olduğunu düşünemedik. Deccalın da aslında İblise hizmet eden kurumsallaşmış fitne (=Allah’ın Âdemoğlu hakkındaki takdirini ters yüz etme, Allah’ı, -haşa- insanı yarattığına pişman etme çabası/bozgunculuk) olduğunu bilemedik…
İşte bugün yaşanmakta olan şey, Âdem’i ve eşini cennetten çıkartan İblis’in bu kere de insanlığı dünyadan tart etme niyeti olduğunu kavrayamazsak ve bu düşünce ile topyekûn bir mücadeleye girişip elindeki imkânları alamazsak, bu savaşın artık ardı arkası kesilmeyecektir. İnsanları, korkularıyla vuracaklar ve onu istedikleri gibi sevk ve idare edecekler. İnsan, internette bağlanılan bir bilgisayara dönüştürüldüğünde, gerçek operasyon başlayacak. İstemediklerini bir düğme ile söndürecekler. Deccalin niyeti bu. Ama mukadderdir ki Mesih onun hakkından gelecek. Bu da demektir ki, birileri bunlara önünde sonunda dur diyecek…
−Grip aşıları her yıl değişiyordu korona aşıları da sürekli değişecek mi, sürekli aşı mı olacağız?
−Öyle olması kaçınılmaz.
−Aşı olup olmama konusunda halk arasında tartışma belki doğal ancak tıp doktorları arasında da birinin ak dediğine diğeri kara diyor. Halk kime güvenecek?
−Kim neye güveniyorsa güvensin. Ölümden korkan, dünyada ebedî yaşamak isteyen tedbirini elbette alacak ve almalı. Elbette ki aşı, aşı olsa faydası vardır. Ama ben şahsen aşının arkasındaki niyete inanmıyorum. Çünkü bu covid’in daha 2015’te üretildiğine dair çalışmalar okudum. Bunu türetenlerin maksadı insanlığın başına belâ açmaktı. Dünyanın bu konuda bir şey yapmaması ilginç.
Amerika Çin’e yükleniyor, öteki berikine yükleniyor. Sen yaydın, sen çıkardın diye. Kimse bunu üretenin peşine düşmüyor. Düşenler imha ediliyor. Asıl bakılması gereken nokta bu. Aşıya karşı çıkanların başına neler geldiğine dair hikâyeler önümüzdeki günlerde daha da çoğalacaktır. Çünkü O menhus, şer örgütlenme (Deccal) DSÖ üzerinden operasyonu yürütüyor. Karşı çıkanları da elindeki maddi imkân ile cezalandırıyor.
−Bu dönemde d vitamini gibi vücudun savunma sistemini destekleyen faktörler çok öne çıktı. Hattâ kelle paça içilmesini önerenler var. Bağışıklık sisteminin korona açısından önemi nedir ve nasıl güçlü tutulur? Yediğimiz gıdalar ile hayatın nasıl bir bağı var?
−İnsan vücudu, dışardan gelebilecek her türü saldırıya karşı hazırlıklı ve donanımlıdır. Yeter ki bağışıklık sistemi güçlü olsun. Allah her türlü ihtimali görüp yaratmıştır insanı.
Bu Covid’i tasarlayanlar, bunu iyi bildikler için, önce insanlığın bağışıklık sistemini çökerttiler. Yeryüzündü GDO’lu üretimi ilk yaptıran Rockefellerdir. Covidin arkasındaki de odur. Başta tohumlar olmak üzere tüm sebze ve meyvelere dokunuldu, bütün ziraî ürünlerin tabiatıyla oynandı ki insana yaramasın. Bir tek misal vereyim; 1950’lerdeki bir muzun değerini bugün yakalayabilmek için bir insana 167 muz yedirmek gerekiyor.
Yani önce insanın gıdasını bozdular. Kimse ses çıkarmadı. Murdarı helâlin içine sokuşturup bize yedirdiler, kimse itiraz etmedi. Şimdi de itiraz edecek mecalleri ve güçleri yok. Haram gıda ile beslenenin ne imanında ne amelinde nur vardır. Müslümanlar bile bu hale gelmişse diğerlerinin yapacağı bir şey yok. İnsanlık yeniden ata tohumlarına dönmez, etini sütünü, tohumunu, sebzesini bunların tasallutundan kurtaramazsa, Covid benzeri saldırılara karşı her seferinde acze düşecek. Ölmemek için onların istediğini yapacaktır. Bugün görüyorsunuz işte, dindar kesim, liberal kesimden daha ziyade hayata meftun olmuş.
Dolayısıyla bugün bağışıklık sisteminin güçlü olmasının imkânı yoktur. Çünkü bağışıklık sisteminin güçlü olmasını sağlayacak gıdalar da daha önce aynı örgütlenme tarafından bozuldu. Sezaryen doğumlarla da doğal aşılanmanın önü kesildi. Bugün doğan çocukların büyük bir kısmı sezaryen doğum. Çocuk ana rahminden çıkarken malûm, vajinanın ağzında birikmiş mikroplar bedenine sürünür ve çocuk mikroplara karşı aşılanırdı.
Onun da önü kesildi…
Yani artık insanlığın dönüşü biraz sor. Yeniden Allah’a dönmek, yeniden fıtrata dönmek, yeniden doğal gıdalara dönmek, yeniden insan olmak için en temel şart. Bu kadar rahata alışmış insanların artık bu rahattan vazgeçip Allah’a döneceklerini sanmıyorum. Müslümanlar dâhil!
Gıda ile hayatın ne tür bağı var diyorsunuz.
Kısaca söyleyeyim, iman edip etmemek, salih amel işleyip işleyememek dahi yediğimiz gıdalarla doğrudan alâkalıdır. Geç sağlığı, bağışıklığı…
Hz. Ali’nin (kv), sadece Fâtiha sûresinin tefsiri için kırk deve yükü (bazı kaynaklarda yetmiş) kitap yazabileceğini buyurduğu söylenir. İslâm ansiklopedisinin internetten de ulaşabilen maddesinde bir deve yükünün 179,6 ile 256,5 kilogram arasında olduğu kayıtlı. Bu, dehşetli bir rakam; sadece maddesinin ağırlığı kırk veya yetmiş çarpı (ortalama) 200 kilo gelecek kitaplardan kurulu bir kütüphane hayal edin… Fâtiha kütüphanesi…
Evet, haklısınız, O, Hz. Ali’dir… Hadisle sabit, “ilim beldesinin kapısıdır”. İlk iman edenlerden ve çocuk yaşta iman eden ilklerin ilklerindendir, Allah’ın arslanıdır, Âlemlerin Fahri’nin (sav) en sevgili evlâdının kocasıdır, Hz. Fatıma (ra) ile kıyamete kadar devam edecek Nur Nesli’nin kaynağıdır, ehl-i beyttendir. Bütün üstün vasıflar O’nun (kv) değerini anlatmakta kifayetsiz kalır.
Ama bu tespitten şöyle bir netice çıkmaz; yedi âyetten müteşekkil bir sûre için koca bir kütüphane dolusu ilim ve tefekkür ortaya koyan Hz. Ali’yi sevenlerin artık bu hususlarda tefekkür etmesine gerek yoktur… “Allahım! Bana eşyanın hakikatini olduğu gibi göster!” diye dua eden Peygamber’in (sav) ümmeti tefekkürden geri duramaz, durmamalıdır… İlme ve tefekküre dair onca âyet, hadis, sahabe uygulaması ortadayken bunun aksini düşünmek bile eşyanın hakikatine terstir ve maalesef bugünkü dünya, özellikle bugünkü İslâm âlemi ters tarafından bu hakikatin ispatıdır, delilidir.
Kardelen, “Salgın hastalığın gözler önüne serdiği dünya buhranı… Korona virüsü etrafında fert ve cemiyet tefekkürü…” cümleleriyle 109. Sayısının konusunu ilân edince, bu hususları düşünmeden edemedim.
Salgın hastalık sebebiyle etrafımda, yakın çevremde şöyle bir kanaat hâsıl oldu; salgın hastalık vesilesiyle ölümü daha fazla düşünür olduk… Doğrudur, buna ölüm tefekkürü değil de ölüm korkusu dense belki daha doğru olur ama bu haliyle de evet, ölüm tefekkürümüzde nicelik ve nitelik yönünden bir artış oldu. “Kalpleri yumuşatan ölümü çokça hatırlayınız!” Peygamber (sav) ölçüsü gereği bunu hastalığın olmadığı zamanlarda da zaten yapmalıydık, bugün sıkça aldığımız cenaze haberleri bizi buna mecbur etti.
Her halimize sonsuz hamd ve şükür… Benim de en yakınlarım hastalığı ağır atlattı, hattâ hanımım devletin verdiği bütün ilâçlara rağmen iyileşemedi ve tavsiye edilen bütün alternatif tedavi yöntemlerine cevap vermedi, veremedi… Öngörülen sürede şifa bulamayınca, elimle bindirdiğim ambulansla hastaneye giderken aklımdan geçenler kolay anlatılır cinsten değil… Zor bir süreçti, çekilen çileleri Allah hayra tebdil etsin, affımıza vesile kılsın… Bu hastalık sebebiyle ölenlere ve bütün Müslümanlara rahmet etsin…
Bugün şunu anlıyorum ki biz, modern zamanların her yönüyle eksik Müslümanları, ne ölümü ne de hayatı hakkıyla tefekkür etmişiz, edebilmişiz. Allah Resulünün “Vehn” hadisinde buyurduğu, denizin üstündeki köpük, akan suyun üzerindeki çer çöp gibiyiz. Biz mi kâinata adaleti, sulhu getireceğiz, bu halimizle mi haksızlıklara dur diyeceğiz… Sahip olduğumuz hangi güç, hangi strateji, hangi ilim yolumuzu açacak. Hayatı tefekkür etmemişiz ki ölüm tefekkürümüzden bir fayda umalım.
Oysaki yeni bir dünya doğuyor, küfür, bütün şubeleriyle yeni bir hayat inşa etme derdinde. Başta korona virüs ve gelecekte çıkartılacak yeni salgınlarla, aşılarla, genetiği oynanan gıdalarla, para tezgâhı tedavi yöntemleriyle mevcudunu azaltmayı planladığı insanları ve insanlığı kendine köle yapmayı planlıyor. Devletlerle, milletler arası teşkilatlarla, kedinin fareyle oynadığı gibi oynayan bir el var. Bu elin önündeki tek engel ise, İslâm.
Bize şer gözüken olaylarda, Allah, bizim için hayır murad etmiş olabilir. Doğan yenidünyada, bizim için “Anadolu steplerini sulama vazifesi” öngörenleri hayal kırıklığına uğratabiliriz, uğratmalıyız. Bu nasıl olur, bilemem. Ama ölüm tefekkürüyle kıymetlenmiş bir hayat tefekkürünün başlangıç noktası olacağını söyleyebilirim. Görelim Mevlâm neyler…
Gelecek sayı (110) konusu, 16.08.2021 tarihinde sitemizden (kardelendergisi.com) ilân edilecek.
Eserler, 06-19.09.2021 tarihleri arasında, “KARDELEN’DE YAYINLANMASI TALEBİYLE” Word dosyası olarak (kardelen@kardelendergisi.com) adresine gönderilmeli. Bu tarihler dışında ve başka adreslere gönderilenler, dikkate alınmayacak.
Her sayı için ayrıca eser gönderilmeli. Bir seferde en fazla 2 fikir yazısı ve hikâye, 3 şiir, 2 sayfa karikatür gönderilebilir. Başta inceltme işaretleri olmak üzere imlâ kaidelerine dikkat edilmeli. ELLE DÜZENLEME YAPILMAMALI, programın imkânları kullanılmalı. Belirtilenden fazla eser gönderenlerin hiç bir eseri dikkate alınmayacak.
Daha güçlü olarak kervanın devam edebilmesi için bir eseri Kardelen’de yayınlanan bir şair ve yazar, İKİNCİ ESERİNİ GÖNDERMEDEN ÖNCE KARDELEN’E ABONE OLARAK KERVANI GÜÇLENDİRMELİDİR. Ayrıca Kardelen’in faaliyet gruplarına ve toplantılarına da iştirak etmeleri faydalı olur.
AFRİKA: KURUTULMUŞ İNSAN GÖLGELERİ’nden sonra ALT-ÜST ÇIKTI
Yazarımız Sinan AYHAN’ın ikinci kitabı “ALT-ÜST/ALTINDAN VE ÜSTÜNDEN KALKILAMAYACAK HİKAYELER” çıktı. Kitabı incelemek için www.kitapyurdu.com sitesi ziyaret edilebilir.
Yeni çıkan kitabından dolayı yazarımızı tebrik ediyor, okuyanının bol olmasını temenni ediyoruz.
HEDİYE KİTAP ve DERGİ…
Twitter hesabımız olan (@Kardelendergi_) üzerinden yaptığımız çekiliş ile toplamda 20 takipçimize kitap hediyesi gönderdik.
İlk çekilişte yazarlarımızdan Ali Erdal’ın “MÜBAREZE”, Sinan Ayhan’ın “AFRİKA: KURUTULMUŞ İNSAN GÖLGELERİ”, İlkay Coşkun’un “KAHVE BAHANE” kitaplarından oluşan seti 10 takipçimize hediye ettik. Daha sonra yaptığımız çekiliş ile de Sinan Ayhan’ın yeni çıkan “ALT-ÜST” kitabını yine 10 kişiye gönderdik.
Yapılan çekilişlere takipçilerimizin yoğun ilgisi oldu. Bizler de hediye kazananlara iyi okumalar diliyoruz.
30. Kardelen Toplantısı
Kardelen’in geleneksel toplantısının 30. su telekonferans yöntemi ile 17 Nisan günü gerçekleştirildi. Toplantı, Murat Yaramaz’ın takdim ve selâmlama konuşması ile başladı.
107.sayının değerlendirilmesi ile birlikte toplantı sırasında hazırlıkları bitmek üzere olan 108.sayının değerlendirilmesi de yapıldı.
Bir sonraki toplantının tarihi ve idarecisi belirlenerek toplantı sona erdirildi.
30. Toplantı başkanı Murat YARAMAZ’ın konuşması
Değerli Gönüldaşlar,
Üç ayda bir gerçekleştirdiğimiz toplantılarımızın otuzuncusunda tele konferans yoluyla da olsa buluştuk, kavuştuk. Allah her nimeti gibi teknolojiyi de hayırda kullanmayı nasip etsin. Ramazan ayında yaptığımız bu toplantıyı da Ramazan’ın bereketiyle bereketlendirsin inşallah…
Açıkçası uzun bir açılış konuşması hazırlamadım. Bu giriş bölümünün ardından, derdimizi, gayemizi, neşemizi, gayretimizi şiirle anlatalım diye düşündüm.
Şiirle başlayalım ve gündemimize devam edelim inşallah…
TOPLANTI
peşine düşmüşüz bir ihtimâlin
nefsimizi yene yene toplandık
yansak da yılmadan o gül cemâlin
etrafında döne döne toplandık
geçici makama kök saplamadan
fâni mekanlarda yer kaplamadan
maddi getiriyi hesaplamadan
şifanın kaynağı dîne toplandık
sağlamsa yanında yârin yârenin
yokluğu görülmez asla çarenin
müthiş bereketi istişârenin
bir saydık ama bin sene toplandık
tabaklar lebalep dolmuş tefekkür
sofrayı kurana sonsuz teşekkür
bugün de yer bulduk Allah’a şükür
ziyafeti duyduk yine toplandık…
Yeni Türkiye Dergisinden BÜYÜK DOĞU Özel Sayısı
Rahmetli Hasan Celal GÜZEL tarafından kurulan ve eşi Ülker GÜZEL tarafından yayın hayatına devam ettirilen Yeni Türkiye dergisi “Büyük Doğu Özel Sayısı” çıkardı. Mayıs-Haziran 2021 tarihli 119.sayısında; Necip Fazıl’ı Anlamak, Büyük Doğu Fikriyatı, Necip Fazıl’ın Sanatı ve Eseri ve Hatırat bölümleri olmak üzere 61 makaleye yer verildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın giriş yazısını kaleme aldığı özel sayıda dergimizin sahibi ve yazar Ali Erdal da Yeni Türkiye dergisinin talebi üzerine “Büyük Doğu Özel Sayısında” bir makale kaleme aldı. Erdal’ın, derginin Necip Fazıl’ı Anlamak bölümünde “Şahin ve Güvercin” başlıklı makalesi yayımlandı.
2019 yılı başlarında hayatımıza giren kovid 19, yıkıcı etkisi azalmış görünse de halen gündemdeki ilk konu… Atılan her adım, alınan her nefes bu virüse göre belirlenmiş durumda.
İlk günlerde normal gripten de bu kadar hasta olan, hayatını kaybeden var, kovid abartılıyor diyenler gün geçtikçe etraflarından da genç yaşlı ölümler başlayınca işin ciddiyetini daha iyi anladılar. Normal gripte daha çok ileri yaştakiler risk altında bulunurken kovid nedeni ile hayatını kaybedenlerin yaş ortalaması giderek azalmaya başladı.
Bu grip türünün bildiğimiz gripten diğer bir farkı ve asıl tehlikesi ise bulaşma hızıydı. Evlere kapanmanın, temizilik, maske, mesafe kuralının amacı bulaşım hızını azaltmaktı. Bu hız bazen azalsa da halen virüsün varyantları tehlike oluşturmaya devam ediyor. Dünya çapında aşılama ile yayılmanın önüne geçilmek isteniyor.
Doksanlarda globalleşmeyi anlatırken kullanılan bir söz vardı: dünya artık bir köy diye… Bu söz çok doğru bir ifade, dünya artık bir köy veya şehrin bir mahallesi gibi. Hemen herkes birbirinden haberdar ve herkesin her şey hakkında bir fikri var. Eskiden köy veya mahalle kahvehanelerindeki çay muhabbetlerinde herkes uzman olduğu futbol, siyaset ve din konularında görüş bildirirdi. Günümüzde bu görevi sosyal medya araçları görüyor. İnternet erişimi olan ve bu araçları kullananlar da kahvehane müdavimleri gibi her konuda görüş bildiriyor.
Sosyal medyada herkesin doğru bildiği veya öne çıkmak için doğru olduğunu düşünmese de aykırı gözükmek için belirttiği bir fikri var, bunu paylaşıyor, konu üzerinde çok düşünmeyen insanları da hemen etkiliyorlar. Yanlış bilginin yayılma hızı bu ortamda ışık hızı ile aynı. Hadsizliğin sınırı yok. Eskiler âlimin karşısında dilini, ârifin karşısında kalbini tut demişler. Bu sözden o kadar uzağız ki… Bu nedenle bir konu üzerinde fikir birliği olması, hakikate ulaşmak imkânsız hale geldi.
Kovid konusunda kafaların bu kadar karışık olmasının bir nedeninin de sosyal medyanın bu kadar aktif olduğu bir dönemde ortaya çıkması olduğunu düşünüyorum. Cehaletle hadsizlik bir arada olunca bu karışıklığın önünü almak mümkün olmuyor. Geçenlerde şöyle bir tivit atılmıştı, aile aşı olmuş o sırada telefonlarında daha önce görülmeyen bluetooth cihazlar ortaya çıkmış. Aşının marifetiymiş. Büyük oyunu çözmüşler. Büyük ihtimal gırgırına atılan bu tivit o kadar çok kişi tarafından ciddiye alındı ki.
Bu işin bir tarafı. Böyle sululuklar gerçek bilgilerin, olması gereken tartışmaların da önüne geçiyor. Virüsün insan eli ile mi yoksa doğal yollarla mı ortaya çıktığı hâlâ meçhul. Aşıların güvenliği konusunda yukarıda örneğini verdiğim sululuklar dışında meslekleri doktor olan profesörler arasında da fikir birliği yok. Biri mutlaka olun diyor, diğeri kesinlikle olmayın diyor. Çok farklı görüşler var ama aşıların test aşamasını geçmeden kullanıldığını, bunun zorunlu tutulamayacağını söyleyenlerin sesi, aşının içinde çip var diyenler kadar çıkmıyor.
Bu karışıklık yetmezmiş gibi bir de mRna teknolojisi kullanılan aşının gündemde olması kafaları iyice karıştırdı. mRna son on beş, yirmi yılda geliştirilen bir teknoloji. Bu aşının karşıtları, aşının insan vücudunda kalıtsal değişiklik yapabileceğini söylüyorlar. mRna altyapılı aşı bildiğiniz gibi başında Türk bilim adamları bulunan Alman firması tarafından geliştirildi. Bu aşının alternatifi olan Çin aşısı ise eski usül yöntemli bir aşı, ona da Çin malı diye ucuz üretim oyuncak muamelesi yapılıyor.
Peki, bu kadar kafa karışıklığının olduğu yerde halk ne yapsın, biz ne yapalım?
Kişisel görüşüm, iki konuya dikkat etmemiz gerektiği yönünde: ilki “size bir fâsık haber getirirse doğruluğunu araştırın” hükmünce bu konuda duyduğumuz, okuduğumuz her şeye hemen inanmamak ve arkasını araştırmak. İkincisi de ulu’l emre itaat, eğer hayat sürdüğümüz vatanımızı emanet ettiğimiz devletimiz bu konuda ortak bir karara varmışsa ona uymak.
Aşı hakkı çıktıktan sonra birkaç gün bunları düşündüm ve kendi kendime şöyle dedim: eğer devletimiz bu aşıyı olmamızı istiyorsa, olmak gerek. Böylece mRna’lı Biontech aşısını oldum. İnşallah alınan önlemler ve aşılar bu sıkıntıdan kurtulmamıza vesile olur.
Bu dünyada, korku ve açlıkla, mallardan, canlardan eksiltmekle imtihan edileceğimiz, ayetle haber verilmiş. Bir buçuk seneyi aşkın bir zamandır korona virüsü ile sınanıyoruz. Milyonlarla ifade edilen vefat sayıları, sıkça şekil değiştiren hastalığın farklı varyantları, hastalığa tek çare olarak sunulan aşıya ve yarına dair bilinmezlik, gelecek kaygısı, en büyük meselesi ölüm olan insanlığı derinden sarsıyor.
Başa gelmesi arzu edilmemekle birlikte musibetler, insanı ve merkezinde insan olan bütün kurumları (devletler gibi) eğitir, olgunlaştırır. Deyim yerindeyse ham olan insanlık, belâ ateşinde pişer. Korona virüsü sonrası uyanacağımız yeni dünyada;
●milyarlık rezidansların, avmlerin, lüks sitelerin aslında para tuzağı, beton yığını hapishaneler olduğu, bahçesinde kendi domatesini yetiştirebildiğin, tavuğuna, kuzuna bakabildiğin baba evinin, köyünün gerçek hürriyet alanı olduğu,
●yiyecek ekmeğinden seyahat edeceğin uçağa, elindeki telefondan çocuklarına vuracağın aşıya kadar bütün ihtiyaçlarını kendin üretemiyor veya ekonomik gücünle ürettiremiyorsan tam bağımsızlığın hayal olduğu,
●şehirleri birbirine bağlayan duble yollar kadar bütün sorularımıza cevapları barındıran mazimizle bugünümüzü birbirine bağlayacak tarih asfaltları, otobanları kurmanın zamanının çoktan geldiği,
●hasta olduktan sonra tedavi olunacak devasa hastaneler kadar insanların hasta olmadan da mutlu, mesut yaşayabileceği bir hayatın mümkün olduğu, içinde bunun nasılının ve niçininin anlatıldığı, ruhunu Anadolu irfanı ve kocakarı imanından alacak eğitim ve tedavi kurumlarının da olması gerektiği,
●her kafadan bir ses çıktığı, insanın kime inanacağını şaşırdığı bir zamanda, kutup yıldızları Yunus Emre, Mevlâna, Şeyh Edebâli gibi sayısız büyükleri bağrından çıkaran bu toprakların, ancak onları yetiştiren vasatın, iklimin kurulması yeniden mümkün olursa bir kez daha benzerlerini bağrından çıkarabileceği,
●geleceğe dair en büyük yatırımımız, gücümüz gençleri okullarda uzun yıllar tutmayı amaç edinen, gencin eline kalemden başka hiçbir aleti vermeyen, her sene elbise değiştirir gibi sınav sistemini değiştiren eğitim sisteminin gence şahsiyet kazandırıcı ve onun dünyaya tek bir açıdan değil farklı zaviyelerden bakar hale getirecek seviyeye yükselmesi gerektiği ve daha niceleri,
anlaşılmışsa bu musibet bir anlam kazanmış ve bir hayra vesile olmuş diyebiliriz…
Kardelen, elinizdeki 109. sayısında, bu yönüyle salgın hastalığın gözler önüne serdiği dünya buhranını ele aldı ve korona virüsü etrafında fert ve cemiyet tefekkürü yapmaya gayret etti.
Bu sayımızda, severek ve ilgiyle takip ettiğimiz Mehmet Ali Bulut Hocamızla röportaj yapmak nasip oldu. Kıymetli Hocamıza bize vakit ayırdığı için şükranlarımızı arz ediyoruz.
Kır at gemin almış yol mu dayanır… Bu satırlardan, iki sayı üst üste yazarımız Sinan Ayhan’ın kitap haberini vermek nasip oldu, hamd olsun. “Alt Üst” ağabeyimizin ikinci kitabı, içinde “altından ve üstünden kalkılamayacak hikâyeler” barındıran eseri… Hayırlı, uğurlu olsun, okuyucusu, istifade edeni bol olsun. En az Sinan ağabeyimiz kadar velud kalem sahibi İlkay Bey’in eserle ilgili değerlendirme yazısını sayfalarımızda bulacaksınız.
Bu sayıdan itibaren Kardelen, 10 lira… Şu sebep, bu sebep demeden, uzun uzun izaha gerek duymadan anlayışınıza sığınıyoruz.
Allah, “Şâfî” ismi hürmetine bütün hastalara şifalar versin. Maddî ve manevî bütün hastalıklardan bizleri korusun. “Vücuduna batan bir diken bile olsa, başına gelen her türlü musibet karşısında Müslüman’ın günahları affolunur.” ve “Müminin hali ne hoştur! Her hali kendisi için hayırlıdır ve bu durum yalnız mümine mahsustur. Başına güzel bir iş geldiğinde şükreder; bu onun için hayır olur. Başına bir sıkıntı geldiğinde sabreder; bu da onun için hayır olur.” buyuran Allah Resulüne (sav) salât ve selâm olsun…
Zaman nasılda hızla geçiyor, kimseye sormuyor, kimseden hesap istemiyor, akıp gidiyor durmuyor bile. Geçtiğimiz yıl değerli Nermin Karagözoğlu’nun önerisi ile Ankara’ da yaşayan ağabeyi Prof. Dr. Galip Karagözoğlu’nu ziyarete gitmiştik. Prof. Dr. İnayet Pehlivan Aydın’ın tanımıyla “Türkiye’de önemli akademisyenlerden “biri olan Galip Hocamızın güllerle bezenmiş evinin bahçesinde yine hemşerimiz emekli eğitimci Teoman Pazarlı ile hocamızın o tatlı biçemi ile anlattıklarını sizlerle paylaşmayı planlamıştık. Bahçeden içeri girdiğimizde eşi Nurten hanımla birlikte bizleri yüreklerinden gözlerine taşan sevgi ile karşılamışlardı. Yılların izlerini alınlarında gözlerken oldukça bakımlı ve dinç görünümleri ve Nurten Hanımın elleri ile yaptığı lezzetli pastaları ile çaylarımızı yudumlarken yılları saatlerin arasına sıkıştırmıştık. Tokat, Niksar, Sivas, Malatya, Gümüşhane, Ankara, Amerika, İngiltere yılları, Devlete her kademede verilen hizmetler Kısaca Ülke hizmetinde başarılı dop dolu bir hayat. Onun anlattıklarını dinlemiş, notlar almış ve bitmesini hiç istemediğimiz görüşmemizi bu günlere taşıyan fotoğraflarla noktalamıştık. Ve bir yıl sonrası… Galip hocamızın Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde okurken Mustafa Nihat Özön’ün dersinde göz göze geldikten sonra ayrılmayan gözlerden bir çifti mayıs ayında sonsuza kadar kapandı. 1958’ de evlenip bir yastığı paylaştığı Nurten Hanım günümüzün salgın hastalığına yenik düştü. Galip Hocamız ise eşi ile birlikte yakalandığı hastalığın üstesinden gelip, evine tek başına dönüyor. Ama yıllarını paylaştıkları evlerinde sanki o bir çift göz, o vefalı eş onu da çağırıyor. Hocamız da 22 Haziran 2021’ de öğle saatlerinde sessizce İncek, Kızılcaşar mezarlığında eşine kavuşuyor. Söyleşimizi bu yıl Tokat’ta yayınlayacak ve Tokat’ta ağırlayacaktık. Zamana hep yenik düşüyoruz. Değerlerimize yaşarken değerli olduklarını hissettirmiyoruz. Dağarcıklarımızda sakladığımız güzellikleri ortaya çıkardığımızda vakit çok geç oluyor. Dudaklarımızdan ancak bir Fatiha ile onu hayırla yâd ettiğimiz kelimeler çıkıyor. … Biz, bazen geç kalıyoruz bu değerleri kaleme almakta. Kabahat ya da eksiklik bizden başkasında değil elbette. Neden saklarız dağarcıklarımızda, neden sağlıklarında onları bir iki satırla da olsa hatırlamaktan uzak kalırız. Bir özeleştiri yapmak gerekirse, bizdeki vefa bu mu Allah aşkına diye mahcup hissederim kendimi. Şimdi onlara Allah’tan rahmet dilmekten başka bir şey gelmiyor elimden. Biz, o gün az gibi gözükse de dört saate çok şeyler sığdırdık. Derler ya; kafanıza takılanları da karşınızdakini rahatsız etmeden sorunuz. Biz de öyle yaptık. Daha ortaokul çağında babasını Niksar’ da görev yaparken zamansız kaybeden, ailenin en büyüğü bir çocuğun hayatı nasıl sırtlayıp mücadele ettiğini gördük. Alnındaki ince çizgilerde on altı yaşından seksen yedisine kadar yaşadığı acı, tatlı hatıraları saklı gibiydi sanki. Anlattıklarının hepsini buraya aktarmamız mümkün değil. Biz ailesinden kısaca bahsedip özünde onun istikbalini elde edişini ve devletin üst kademelerine nasıl başarıyla tırmandığının hikâyesini sizlerle paylaşmaya gayret edeceğiz. Hocamız o gün söyleşiye ailenin direği 1904 Tokat doğumlu babası İsmail Efendiden başlayarak girdi. İsmail Efendi Tokat Rüştiye Mektebi’ni bitirerek İstanbul’a Subay Okuluna gitmiş, okul bitince İzmit’e atanmış. Bir yıl sonra 1929’ da Tokat’a geldiğinde 1914 doğumlu Saliha Hanımla evlenmiş ve görev yerine gitmişler. Ancak annesinin “oğlum bizi burada yalnız bırakma” çağırıları üzerine 1930’ da ordudan istifa ederek Tokat’a yerleşmiş. Tokat’a dönüşünde Şenyurt Kasabası’nın yeniden imar edilmesi projesi çerçevesinde yeni tip evlerin müteahhitliğini yapmış. Bu işlerden sonra Nafia Müdürlüğü’nde göreve başlamış, 1940 yılında ise Niksar Tekel Müdürlüğünde (Reji) görev almış. Niksar’daki görevi sırasında hastalanmış ve Tokat Memleket Hastanesi’nde bir süre tedavi edilmiş. 10 Mart 1949 yılında ise Dabakhane Mahallesindeki evlerinde vefat sonrası Ali Mezarlığı’na defnedilmiş. Bu zamansız kayıp sonrası Galip 16, Sevim Yıldız 14, Hüseyin 11 Nermin 7 ve İbrahim bir yaşında öksüz kalmışlar. Beş çocuğu ile baş başa kalan Saliha anne İsmail Karagözoğlu’nun Tekel’deki arkadaşlarının yardımı ile emekli sandığında biriken paraları almış. Çalışma günü yeterli olmadığı içinde maaş bağlanamamış. Bu koşullar altında aile Tekel’deki lojmanı boşaltarak Tokat’taki Dabakhane mahallesindeki evlerine taşınmışlar. Tokat’taki evlerinde beslediği inekten ürettiği süt ürünlerini, kalenin arkasındaki bağlarından meyve ve sebzelerini üretip mahallenin de dikişlerini dikmek sureti ile çocuklarını okutur. Tabii ki bu süreç kolay geçmez. İsmail Karagözoğlu’nun Tekel’deki arkadaşları, Tokat’taki akrabaları ve Galip’in öğretmenleri aileye sahip çıksın gerekçesi ile kısa yoldan meslek sahibi olması için Sivas İlk Öğretmen Okuluna yatılı olarak kaydettirirler. Galip, 1952 yılında okulu bitirip Tokat merkeze bağlı Çerçi Köyü İlkokulu’na öğretmen olarak atanır. Sevim Yıldız Tokat GOP Lisesi orta bölümünden mezun olduktan sonra Ankara Numune Hastanesi’nde hemşirelik okur. 2021 yılında İstanbul’da vefat eden Sevim Yıldız’ın küçük kardeşi Hüseyin ise Tokat GOP Lisesi’ni bitirir. Kara Harp Okulu’nu kazanır. 1993 yılında Jandarma Albay olarak emekli olur. İbrahim ise Ankara Atatürk Lisesi’nden mezun olduktan sonra Ankara Hukuk Fakültesi’ne girer. Mezuniyetten sonra askeri hâkimliği seçer. Albaylıktan emekli olur. Kız kardeş Nermin ise Amasya İlk Öğretmen Okulu’ndan 1964 senesinde mezun olur ve 1989 yılında emekliliğe adım atar. Bu zorlu mücadelenin kahramanlarını kısaca anlattıktan sonra konumuzun öznesi olan Galip hocamıza tekrar dönelim. PROFESÖR DR.ABDULLAH GALİP KARAGÖZOĞLU 05.04.1933’de Tokat’ta doğdu. Babasının memuriyeti nedeniyle Niksar Gazi Ahmet İlkokulu’nda o kudu.1949 yılında Niksar Ortaokulu’ndan mezun oldu.1952 yılında Sivas Öğretmen Okulu’ndan (yatılı olarak) pekiyi derece ile mezun oldu. Tokat Çerçi Köyü İlkokulu Stajyer öğretmenliği 3.07.1952-25.12.1953, 26.12.1953-10.05. 1954 Tokat Yeşilbağ İlkokulu öğretmenliği görevlerinde bulundu. 11.05 1954-31.10.1955 tarihleri arasında yedek subay olarak askerlik vazifesini yaptı. Askerlik sonrası Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat ve Sosyal Bilgiler Bölümüne girerek 1957 yılında mezun oldu. Aynı yıl Malatya Akçadağ Ortaokulu Edebiyat Grubu öğretmenliğine tayin edildi. 18 Ağustos 1958 tarihinde Gazi Eğitim Enstitüsü’nde iken tanıştıkları Adana 1935 doğumlu, ”Bir daha başka göze bakmadım “ dediği Balkan göçmeni bir ailenin kızı olan Nur Hanım ile Ankara’da evlendi. Türkçe Öğretmeni olarak ilk görev Zile olan Nur Hanım, eşi ile bulundukları illerde görev yaptı. Bu mutlu yuvadan Okan ve Hakan adını verdikleri iki oğulları oldu. 1959-1962 yılları arasında Gümüşhane Lisesi Edebiyat öğretmenliği,1962- 1965 yılları arasında mezun olduğu Sivas Erkek İlk Öğretmen Okulu Edebiyat öğretmenliği ve müdür vekilliği görevlerinde bulundu. Aynı zamanda 1962 yılında M.E. B tarafından açılan sınavları kazanarak A.İ.D. bursu aldı.1963-1965 yılları arasında Amerika da Ball Stade Üniversitesi’ne devam etti ve eğitim dalında B.A derecesini tamamladı. 1965-1967 yıllarında M.E. B. Hizmet İçi Eğitim Dairesi Uzmanlığı ve öğretim üyeliği,1967-1973 M.E. B Planlama Araştırma ve Koordinasyon Dairesi Araştırma Bölümü Başkanlığı yaptı. Bu arada 1968 yılında tekrar bir A.İ.D. bursunu kazanarak A.B.D’ ne gitti ve Michigan State Üniversitesi’nde Eğitim Yönetimi ve Planlaması alanında “master” ve “doktora” çalışmaları yaptı.1972 yılında yurda dönerek M.E. B. Araştırma Bölümü Başkanlığına atandı. 1973-1980 yılları arasında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nda görevlendirildi. 31.10.1980’de Milli Güvenlik Konseyince M.E. B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’na atandı. Bu görevinden kendi isteği ile (istifa) 09. 01,1981’de ayrılarak TUBİTAK’ takı görevine geri döndü. Sayın Karagözoğlu’na röportajımız sırasında “Hocam neden bu göreviniz çok kısa sürdü, istifa edip ayrıldınız?” Sorumuza :”Milli Eğitim Bakanımız Hasan Sağlam’ a (12 Eylül Harekâtı) ihtilal sonrası uygulanmak istenen bazı projelerin gelecekte ülkede sıkıntılar doğurabileceği hususunda görüşlerimi bildirdim. O da Milli Güvenlik Konsey Başkanı Kenan Evren Paşa ile bu konuyu paylaştı ama program uygulanmak istenince ben de görevimden ayrıldım ”Demişti. 1981-1985 UNESCO Milli Eğitim Komisyonu Üyeliği,1985-1990 tarihleri arasında Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Öğretim üyeliği, 1990-1996 Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dekanlığı,1996-1998 Londra Büyükelçiliği Eğitim Müşavirliği yaptıktan sonra 1 Temmuz 1998 tarihinde emekli oldu. İngiltere’de yaşayan Kıbrıslı Türkler için Türkiye’den gönderilen 25 öğretmenle 58 okulda birden Türkçe dil kursları açınca İngiltere Hükümeti ile Büyükelçilik arasında soğuk rüzgârlar eser ve bölücü terör örgütlerinin hedefi haline gelir ama Karagözoğlu çıktığı yoldan dönmez, reform niteliğindeki kursları başarı ile tamamlatır. Karagözoğlu,1973-1985 yılları arasında da Nato Bilim Bursları Türkiye Yöneticiliği yapmıştır.1981 yılında da Milli Eğitim Vakfı’nın kurucuları arasında yer almış uzun yıllar bu vakfın yöneticiliğinde bulunmuştur. Karagözoğlu yurda dönüşünde 1998-2000 yılları arasında Hacettepe Üniversitesinde yan zamanlı dersler vermiştir. Akademik Unvanları: Ball State Üniversitesi, İndiana ABD, Lisans,1963-1965 Michigan State Üniversitesi, Michigan ABD, Yüksek lisans,1968-1969,Eğitim Yönetimi ve Planlaması Michigan State Üniversitesi, ABD, Doktora, 1969-1972,Eğitim Yönetimi ve Planlaması Hacettepe Üniversitesi, 1977,Doçent, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Anadolu Üniversitesi,1989,Profesör, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Hazırlanmasında Katkısı Olan Kanunlar: 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu 1750 Sayılı Üniversiteler Kanunu 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu Abdullah Galip Karagözoğlu’nun yurt içine ve yurt dışında yayınlanmış 46 yayını bulunmaktadır. Türkiye’yi temsil etmek üzere 1963-1982 yılları arasında Amerika başta olmak üzere İngiltere, Fransa, Belçika, Almanya, Portekiz, Yunanistan Üyesi olduğu Uluslararası Kuruluşlar: World Council for Curriculum and instruction (W.C.C.1) İnternational Coordinating Committee for out of Scoll Scientific Activites İnternational Society for Teacher Education (ISTE) Associteion for Teacher Edocation in Europe (ATEE) Katıldığı Uluslararası Toplantılar (Ülkeler) : A.B.D, İngiltere, Fransa, Belçika, Yunanistan, Belçika, Almanya, Çekoslovakya, Çin, Hollanda, Finlandiya, Hindistan Eserlerinden Bazıları: İlköğretimde Teftiş Uygulamaları, Türk Eğitim Düzeninde Müfettişin Rolü, Türkiye’de Ortaöğretim ve Sorunları, Atatürk İlkeleri Işığında Türk Eğitim Sistemi, Atatürk İnkılabının Yerleşmesinde ve Gerçekleşmesinde Eğitimin Rolü ve Yeri, Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Yayınlar Kataloğu, İlkokullarda Sosyal Bilgiler Öğretimi, Türkiye de Müspet Bilimlerde Bilim Adamı Yetiştirme Politikası Ve yurt dışında sekiz yayın. Biz, güzel ülkemizin bağrından çıkıp zor şartlarda istikbalini kazandıktan sonra devletine en üst görevlerde hizmet eden değerli hocamız Prof. Dr. Abdullah Galip Karagözoğlu ve eşi Nur Hanımı saygıyla anıyor, mekânları cennet olsun diyoruz. İnanıyoruz ki; Galip Hocamızın Okan ve Hakan isimli oğulları, Lale ve Nil isimli gelinleri ve torunları Koray, Merve, İdil, Selim, Can onun ideallerini, Dünyaya bakış açısını devam ettireceklerdir.
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi
Kahramanmaraş’ta lisenin tek olduğu zamanlarda Başmüdür Yardımcısı olarak milliyetçi kimliği ile uzaktan tanıdığım Yalçın Özalp Hocamı lise fark dersleri sınavlarından birinde yaşadığım bir olayla biraz daha yakından tanımıştım. Eğitim alanında birçok badireler geçirmiş ve halen verimli bir temele oturtulmamış olan ülkemizde, bunlar yetmezmiş gibi o zamanlarda bir de bazı öğretmenlerin tek doğru kabul ettikleri kendi fikirlerini hâkim kılma ya da fikirlerinden söz ettirme tutkuları ve eylemleri vardı. Meslek lisesi mezunları lise eğitimini tamamladıkları halde birçok üniversite onları lise mezunu olarak kabul etmiyordu, dolayısıyla birçok fakülteye de giremiyorlardı yani üniversiteye girebilmek için lise fark dersleri olarak belirlenen derslerden sınava girip başarılı olmaları ve lise diploması almaları gerekiyordu. Böyle bir garip uygulama vardı. Bu da yetmezmiş gibi bir de fark dersleri sınavlarında öğretmenlerden bazılarının kişisel fikir ve ideolojik tepkilerini ortaya koydukları öğrenciler arasında konuşuluyordu. Anlatılanlara göre ortada somut bir şey olmasa da bu söylentiler, sınava girecek öğrencileri tedirgin ediyordu. Bir taraftan üniversitelerin meslek lisesi mezunlarına kapılarını kapatması, diğer taraftan da bu ve benzeri söylentiler veya davranışlar, birçoklarını ümitsizliğe veya tedirginliğe sevk ediyordu. Böyle bir ruh halindeyken yine de yaz döneminde okulumuzdan mezun olup güz döneminde de lise fark derslerini vererek üniversiteye girme hayali ile planlar yapıyorduk. O yıl, daha önceleri olmayan bir uygulamaya gidilmiş, meslek liseleri mezunları için Eylül ayında ayrı bir sınav yapılacağı açıklanmıştı. Sınav, esasta Endüstri Meslek, Sağlık Meslek ve Ticaret Lisesi mezunlarını kapsadığı halde, imam hatip okulu mezunlarını da kapsadığı yorumlanarak, imam hatip mezunlarına başvuru yaptırılmamıştı. O zaman Adana imam hatip okulunun müdürü olan merhum Sait Kırmacı, müracaatların bitimine bir gün kala bu oyunu fark etmiş, gece bütün ekibiyle mezun veya son sınıf öğrencilerinin evlerini dolaşarak sınava girmelerini sağlamışlar, bunu bir ziyaretimde bizzat kendisi anlatmıştı. Bu hileye ve orta yerde dolaşan ideolojik mücadeleye rağmen birçok öğrenci yine de fark dersleri sınavına girmişlerdi. Ancak, bu öğrenciler, söylentilerde olduğu gibi özellikle bir dersten başarılı olamamışlar dolayısıyla güz döneminde mezun da olamamışlardı. Bu kişilerden birisi olarak bir sonraki yılda, tedirgin bir şekilde sınavlara girmiştik. Bu arada ideolojik tepki alanında adından çok söz edilen öğretmenlerden biri askere gitti denilmişti, gerçekte de sınavda o öğretmen ortalıkta görülmedi. Sınavlar okulun girişinde, o geniş alanda yapılırdı. Sorular yazdırıldı, sınav henüz başlamıştı ki bu dersin öğretmenlerinden birisi gelip başıma dikildi, sürekli kâğıda ve bana bakıyor, bakışlarıyla beni tedirgin ediyor, bense içimden çok sinirlensem de onun bu hareketine aldırmıyormuş gibi davranıyordum. Bu duruma çok fazla dayanamamış olmalı ki ilk hamlesini yaparak, bana hangi okuldan mezun olduğumu, niçin fark dersleri sınavına girdiğimi ve benzeri soruları sormaya başladı, bense istediği cevapları vermiyordum, benim bu davranışım karşısında o beni başka türlü tedirgin etmeye başladı. Sıralarda tek kişi oturmamıza, daha fazla da bir şey yazmamama rağmen beni yerimden kaldırdı, birkaç sıra öne oturttu. Çok sakin bir şekilde burada da aynı şekilde sorular sormaya devam etti. O soruyor, bense onun beklediği cevapları vermiyordum, hatta bir ara beklediği cevabı alamayınca; “Sen ilkokul mezunu musun?” dedi, ben de “Evet, ben ilkokul mezunuyum!” dedim ama o benimle uğraşmaktan yine vazgeçmedi. Bir daha yerimi değiştirdi, aynı durum yine devem ediyordu. Bu sefer öğretmen beni, sınav kâğıtlarının teslim alındığı komisyon masasının hemen önündeki sıraya oturttu. Ben bir taraftan yerimi değiştirirken, bir taraftan da; “Zaman geçiyor, bırakın da cevapları yazayım!” dedim. O sırada Yalçın Özalp Hocam tam da yanımızdan geçiyordu ki benim sözlerimi duydu ve hemen döndü; “Ne oluyor burada?” dedi, öğretmen bir şey yok dediyse de Yalçın Hocam benim gözlerime baktı, ben de olup bitenleri anlattım. Yalçın Hocam çok fena halde sinirlendi ve öğretmene; “Sizin bu tavırlarınızdan bıktım artık, yeter be arkadaş, git en arkaya, bu tarafa da gelme!” dedi, bana da; “Sen de İstediğin bir yere otur, cevaplarını yaz.” dedi. Ben yerimi değiştirmedim, sınavı dikkatlice tamamladım. Benim en son yerimi değiştirdiğinde o öğretmene; “Bakın, ben bu kâğıda silgi vurmayacağım, eğer bu sınavda beni başarısız durumuna düşürürseniz, sizinle artık mahkemede görüşürüz.” demiştim. Dersi ezberlemiştim çünkü, buna rağmen on üzerinden ancak yedi alabilmiştim. Daha sonraki öğrenciliğimiz sırasında, bir bayram arifesinde, arkadaşlar memleketlerine gittikleri için sınıfta pek kimse yoktu, Yalçın Hocam, tarih kapsamında karşılıklı konuşmak, ya da konuşacak bir konu açılması için bir kapı aralamış, bize soru sorma fırsatı vermişti. Kimseden ses çıkmayınca ben konu açmak için; “II. Abdülhamid, kimilerine göre Kızıl Sultan, kimilerine göre ise Ulu Hakan, hangisine inanlım?” diye sormuştum. Onun bilgileri kurusıkı bilgiler değildi. “Bu soruya, eğer II. Abdülhamid hakkında bir, iki, üç hatta on üç kitap okumuş olsaydım rahatlıkla cevap verirdim, fakat ben bugüne kadar II. Abdülhamid hakkında yüz on üç kitap okudum, yalnız şunu söyleyebilirim ki; Kızıl Sultan diyenlerin nazarında ne kadar Kızıl Sultansa, bizim nazarımızda o kadar Ak Sultandır.” demişti. Sınavlara doğru yaklaşırken, araştırmaya dayalı çok sayıda konu başlığı çıkarmıştı, bunların içerisinden seçim yapmak serbestti. Ben konu seçiminde biraz tereddüt ettim ve geç kaldım, neden geç kaldığımı bir ara kendisine söyledim. Bunun üzerine, belki de derse katılımımdan dolayı bana, “Şeyh Bedrettin Simavi” konu başlığını bizzat kendisi vermişti ve kaynak kitabın adını da söylemişti. O zamanlar internet yok, yayınevini ve kitabı bulmak zor, hatta imkânsızdı. Sadece Milli Eğitim Bakanlığı yayınlarından İslam Ansiklopedisi’nde Şeyh Bedrettin’in düşünce ve görüşlerini içeren kısa bir bilgi vardı. Ansiklopedi de Halk Kütüphanesi’nde vardı. Hocam bu konuyu bana verirken, “Şeyh Bedrettin, sosyalizmin kurucusu, hatta komünizmin fikir babasıdır, bunu ne sosyalistler ne komünistler bilirler.” demişti ve benden temel fikirlerinin eleştirisini yapmamı istemişti. Ben, kaynak olarak, şu anda ismini hatırlamadığım kitabı bulamadım. Zaman iyice daralmıştı, “Hocam, verdiğiniz kaynak kitabı bulamadım, uygun görürseniz bana ya başka bir konu veriniz, ya da İslam Ansiklopedisindeki görüşlerini esas alarak, değişik kaynaklardan bulduğum kadarıyla ben kendim inceleyip eleştirisini yapayım.” dediğimde bana; “Kendin hazırlarsan benim için daha muteberdir.” demişti. Ben çok ciddi bir araştırma yaparak konuyu hazırladım, son günü gecesinde, geç saatlere kadar, elimle yazıp sabahleyin teslim etmiştim. Elimde nüshası bulunmayan ilk araştırma ve inceleme çalışmam bu olmuştu. Daha hemen ertesi gün, sabah okula vardığımda, sırada bir kitap vardı, sonra bizim sınıftan bir arkadaş geldi; “Bu kitabı ben getirdim, onu tarihçi sana gönderdi.” dedi. Kitabın kapak sonrası sayfasında; “Çalışmalarınızın devamını temenni eder, bundan sonraki çalışmalarınızda başarılar dilerim.” diye yazılmış ve imzalamıştı. O dönem sadece bana armağan vermişti. Belki de Hocamın bu davranışı, benim daha sonraki çalışmalarımda ve ilerleyen yıllarda Hocamla devam eden ilişkilerimizde etkili olmuştu. Daha sonraları Yalçın Hocamla yakınlığımız, ben hâlâ öğrenci gibi davransam da onun nazarında dostluk şekline dönüştü. Bazen Öğretmenevi lobisinde, bazen yolda, bazen de cami çıkışı rastlarsa ayaküstü sohbetlerimiz oluyordu. O, Ermeni meselesini Maraş’ta en iyi bilen bir tarihçiydi. En çok da bu konuyu konuşurdu. Ulu Cami meydanına belediye bir havuz yaptırmıştı, havuzun bir yanında “Sağbazar suyudur, içilmez” yazılıydı. Bu yazıya çok içerlediği için, o zamanlar belediye ile bir ilişkim olmadığı halde o yazının düzeltilmesi konusunu bana kaç defa söyledi. Benzer konulara çok dikkat ederdi. Ermenilerin gerçekleştirdikleri katliam öncesinden söz ederken Zeytin der, katliam sonrası için kesinlikle Süleymanlı derdi. Ondan aldığım öğretiye bağlı olarak ben de bu şirin beldemiz için hep Süleymanlı ismini kullanırım. Bir ara Hocam Öğretmenevi’nde kalıyordu. Bir tedavi süreci yaşadıktan sonra Huzurevi’nde kalmaya devam etti. 2019 yılı Kitap Fuarından sonra, Hocamı ziyarete gittim. Beni ziyaretçi salonuna aldılar, “Siz bekleyin” denildi, ben zannettim ki beni alıp odasına götürecekler, bir baktım ki Hocamı tekerlekli sandalyede oraya getirdiler, çok mahcup oldum; “Hocam özür dilerim, beni sizin yanınıza götürecekler zannı ile burada bekledim, sizin buraya getirilmenize gönlüm razı olmadı.” dedim ama çok mahcup oldum. Tanıdığım arkadaşlar vardı, daha önce onlara söylemiştim, onlar da; “Siz gelin, görüştürürüz.” demişlerdi, ancak ben cumartesi günü gittiğim için tanıdığım arkadaşlar o gün yoklardı, oradaki görevliler de normal prosedürü uygulamışlar, ben özür dileyince o hiç o taraflara girmeden; “Hani elin boş mu geldin, kitaplar nerede?” dedi. Ben hasta olduğu için okuyacak durumda değildir düşüncesiyle kitap götürmemiştim. “Arabadan hemen alıp geleyim” dedim, “Memnun olurum evladım” dedi. Gittim, hemen kitapları aldım getirdim, teşekkür ve tebrik etti, “Okurum bunları” dedi. Bir süre sonra pandemi dönemi başladı. Biliyorum, bu yazı da geç kaldı. Hocama Yüce Allah’tan bol rahmet diliyorum, mekânı Cennet olur inşallah. Biz kıymetini hakkıyla bilemedik, Allah mükâfatlandırsın inşallah. Bu yazı 28.07.2021 tarihinde YORUM GAZETESİ’nde yayınlanmıştır.
Azerbaycanın Kültür ve Edebiyat Portalının Türkiye temsilcisi
Müslümanlardan bazıları kaç günah işliyor acaba? Kimseyi sorgulamak değil ama Müslümanları sorgulanacak duruma düşürenleri sorgulama hakkı doğmaktadır mağdur olanlar için! Evet, dürüst Müslümanlar mağdur edilmektedir, yalan mı? Bir kısımları çıkar sağlamak için akıl almaz yanlış ve kötülükleri yapacaklar, dürüst Müslümanlar da onlar yüzünden töhmet altında kalacaklar, öyle mi? Aslında yok böyle bir dünya! Yüce Allah; “İçinizde, iyiliği emredip kötülükten sakındıran bir topluluk bulunsun!” buyurmuyor mu? Peki ne yapılıyor, evvelâ doğruyu söyleyenler dışlanıyor. Bazıları hem Müslüman hem de İslam’ın yasakladıklarını yapıyor, hem Müslüman hem de Müslümanları rencide ediyor, toplumda onları küçük düşürüyor, hem Müslüman hem de sistemi bozmaya çalışıyor, üstelik kendi yaşantısına diğerlerini inandırmaya, onları saptırmaya çalışıyor. Böyle bir dünya olmaz ama çıkarcılar bu dünyayı kurmaya çalışıyorlar. Sen sahip çıkarsan, Müslüman imajı yaşayacaktır, Dinine sahip çıkmayan da suçludur.
Daşkənddə özbək dilində çap olunan “Kitob dunyasi” qəzetinin Özbəkistanın Dövlət müstəqilliyinin 30 illiyi ilə bağlı keçirdiyi beynəlxalq poeziya müsabiqəsinə yekun vurulub.
Azərbaycanlı şair Əkbər Qoşalı və vyetnamlı May Van Fan müsabiqənin qalibləri elan edilib.
Müsabiqənin münsiflər heyətinin tərkibində Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva da olub.
Qaliblərin şeirlərini özbək dilinə Raxmat Babajon və Mansur Jumayev tərcümə edib.
Hər nə qədər ədəbiyyata tərs bir davranış şəkli olsa da, qadına şiddət mövzusunun işləndiyi sahələrdən biri də ədəbiyyatdır. Xüsusilə təhkiyəli əsərlərdə örnəklərinə tez-tez rast gəldiyimiz cinsi, fiziki və psixoloji şiddət mövzusunun roman, hekayə, povest, tamaşa və filmlərdə fərqli rakurslardan işləndiyini görürük.
Həm yerli ədəbiyyatımıza, həm də dünya ədəbiyyatına nəzər salanda fiziki və psixoloji şiddət motivlərinin xeyli zəngin olduğunu görmək mümkündür. Çünki şiddət bir yazıçı üçün əsla qaçırılmayacaq xammaldır. Psixoloji şiddət insanı cəmiyyətdən təcrid etməyə, qorxutmağa çalışmaq və bu yollarla qarşısındakı insana zərər verməkdir. Məqsəd zərərçəkən qadını iqtisadi baxımdan ələbaxımlı etməkdir. Psixoloji şiddət nümunələrində çox zaman ilk baxışdan zorakılığa dair heç bir izə rast gəlinmir. Ədəbiyyatımızda psixolji şiddət nümunələrindən Cəfər Cabbarlının “Sevil” pyesini misal çəkmək olar. Əsərdə savadsız evdar qadın olan Sevilə əri Balaş psixoloji şiddət göstərir. Onu daima geyiminə, savadsız olmasına görə aşağılayır. Qonaqların yanında pərt edir. Pula həris olan Balaş Sevildən fərqli olaraq müasir geyinən, kişi məcilislərində başıaçıq oturub onlarla birlikdə badə qaldıran varlı qadın Dilbərə aşiq olur. Balaşın Sevili evdən qovub, onu övladından ayırması isə qadına qarşı tətbiq edilən psixoloji şiddətdir. Cəfər Cabbarlının qələmə aldığı “Almaz” pyesində isə qadına qarşı yönələn həm psixoloji, həm cinsi zorakılıq nümunələrinə rast gəlirik. Əsərdə təhsil görmüş gənc müəllimə Almaz işləmək üçün gəldiyi ucqar dağ kəndində, kəndin mühafizəkar əhalisi tərəfindən psixoloji şiddətə məruz qoyulur. Çünki Almaz kənddə əzilən qadınların haqlarını müdafiə edir. Almazın ömür boyu kişi hegemonluğuna səssiz-səmirsiz təslim olan qadınların gözünü açması kənd kişilərinin ürəyincə deyildi. Ona görə də onu qadınları əxlaqsız yola çəkməkdə ittiham edirlər. Pyesdə cinsi zorakılığa məruz qalan obraz isə məsciddə molla tərəfindən zorlanaraq hamilə qalan, amma qorxusundan səsini çıxara bilməyən Yaxşıdır.
Böyük Azərbaycan maarifçisi İsmayıl bəy Qutqaşınlının qələmə aldığı “Rəşid bəy və Səadət xanım” povestində isə qadına qarşı yönələn mənəvi zorakılıq var. Əsərin qəhrəmanı Səadət xanım Rəşid bəyi sevir, amma atası onu varlı Əsgər ağaya vermək istəyir. Öz xoşbəxtliyi uğrunda mübarizə aparmaq ixtiyarı olmayan Səadət xanım atasına intihar cəhdi ilə etiraz edir.
Mirzə Fətəli Axundovun da bir çox əsərlərində qadına qarşı şiddətin bir sıra növlərini görürük. O həm komediyalarında, həm də qələmə aldığı məqalələrində qadınların üzləşdikləri məişət zorakılığı, məcburi nikahlar və uşaq istismarlarına toxunur.
İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanında qadına qarşı şiddətin daha dəhşətli nümunələrini görürük. Nüfuzlu mülkədar Cahandar ağa kişi hegemonluğuna söykənən davranışları ilə ailəsindəki bütün qadınlara qarşı şiddət tətbiq edir. Cahandar ağa Allahyarın həyat yoldaşı Mələyi atının tərkinə alıb zorla qaçırır. Əsərin gedişatında hər nə qədər Mələyin Cahandar ağanın ikinci həyat yoldaşı olmasından məmnunluq duyduğu göstərilsə də, əslində, bu, zorla qaçırılan qadının baş verənlərə təslim olmaqdan başqa çıxış yolunun olmamasıdır. Dövrün mövcud ənənə və dini baxışları Mələyin düşdüyü vəziyyətə etiraz haqqını məhdudlaşdırır. Mələk yaxşı bilir ki, Allahyarın yanına geri qayıda bilməz. Çünki namus məsələsi adıyla Allahyar onu onsuz da sağ buraxmayacaq. Heç bir təhsili, savadı olmayan Mələyin mülkədarın ikinci qadını olmaqdan yaxşı çıxış yolu yoxdur. Amma Mələyin günü Cahandar ağanın evində o qədər də xoş keçmir. Cahandar ağanın birinci həyat yoldaşının təzyiqlərinə də dözmək məcburiyyətindədir. Zərnigar ərinə heç bir etiraz etmək haqqına sahib olmadığı üçün bütün hirsini Mələkdən alır. Onu təhqir etməklə psixoloji, şillə vurub, üstünə xəncər çəkməklə fiziki şiddət tətbiq edir. Cahandar ağanın ətrafındakı heç bir qadın xoşbəxt deyil. Cahandar ağanın qəzəbinə tuş gələn Molla Sidqi ondan qisas almaq üçün bacısı Şahnigardan istifadə edir. Cahandar ağa bacısının meyxana məclisində iştirak etməsini həzm edə bilmir və onun həyatına son qoyur. Əsərin bu yerində intihar bəzəyi verilən bir qadın cinayəti görürük.
Səməd Vurğunun “Komsomol poeması”nda da qadına şiddət motivi görmək mümkündür. Humay atası Gəray bəyin və mövcud mental dəyərlərin dəhşətli təzyiqi altında bir ömür keçirir. Onun yaşadığı dünyada azadlıq yoxdur. Sevgisini belə qorxa-qorxa yaşayır. Bütün bunlar Humayın psixoloji şiddət içərisində olduğunu göstərir. Sonda isə Cəlalın ölümünə səbəb olmaqda ittiham edilərək kənd meydanında Bəxtiyar tərəfindən qamçılanaraq fiziki şiddətə məruz qalır. Heç bir günahı olmadığı halda, özü də Cəlalın ölümündə günahkar olduğuna inanır. Hiss etdiyi vicdan əzabı və Cəlalın yoxluğu onu intihara sürükləyir.
Dünya ədəbiyyatına nəzər saldıqda Fyodor Dostoyevskinin öz əsərlərində mütəmadi olaraq qadınlara və uşaqlara yönələn cinsi, fiziki şiddət mövzusuna müraciət etməsi diqqət çəkir. Onun qələmə aldığı “Karamazov qardaşları” romanının qadın qəhrəmanı Qruşenka hələ balaca qız olarkən təcavüzə məruz qalır.
Türk ədəbiyyatında da qadına qarşı şiddət mövzularına tez-tez rast gəlirik. Məsələn, Sami Paşazadə Sezainin qələmə aldığı “Toy” adlı hekayəsində cariyə Dilistan ev sahibi Behçet bəy tərəfindən həm mənəvi, həm cinsi zorakılığa məruz qalır. Türk ədəbiyyatının digər usta yazıçılarından olan Xalid Ziya Uşaqlıgilin “Qırıq həyatları”nda Ömər Behiçin evində qulluqçu işləyən Suzan əri tərəfindən tez-tez fiziki şiddətə məruz qalır.
Göründüyü kimi, qadına şiddət yazıçıların tez-tez müraciət etdiyi mövzudur. Amma onlar əsərlərində şiddət motivlərini göstərməklə, əslində, hər zaman şiddətə, qadın cinayətlərinə, qadınların cəmiyyətdə haqq sahibi ola bilməməsinə qarşı çıxıblar. Yuxarıda adını qeyd etdiyim əsərlərdə şiddətə əl atan insanlar əsasən sevgisiz, pul hərisi, qısqanc, kobud və əxlaqsız insanlardır. Bu əsərlərdə də, elə real həyatda da sahiblənmə və hökmranlıq hissinin əsirinə çevrilən kişilər üçün şiddət öz gücünü sübut etməyin ən təsirli yollardan biri olaraq ortaya çıxır. Üzərindən illər keçməsinə baxmayaraq qadına şiddət mövzusu hələ də dünyada aktuallığını itirməyən problemlərdən biridir.
Qadına şiddət mövzusuna toxunan bütün yazıçılar əsərlərdə cinsi və fiziki şiddəti meydana gətirən səbəblərə, insani münasibətlərə və bu münasibətlərin insan psixologiyasında necə aşınmalar yaratdığına diqqət çəkməklə insanlara ayna tutur. Hərdən belə bir sual yaranır: “Ədəbiyyat insanlığı xilas edə bilərmi?”. Əgər cəhalətdən, sadist ruhlardan xilas olmağa istəkli cəmiyyətlər çox olsa, bəlkə də, elə insanların xilas yolu ədəbiyyatdan keçir. Çünki ədəbiyyat həyatı və insanları əks etdirən dayanmadan axan bir çeşmədir. Bu çeşmədən qidalanan baxış başqa cür baxacaq, dil başqa cür danışacaq.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşəbbüsü ilə hazırlanan “Qarabağ dastanı, otuz ilin həsrəti – 44 günün Zəfəri” adlı kitab işıq üzü görüb.
Azərbaycan xalqı və şanlı Ordumuz Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qətiyyətli rəhbərliyi ilə 44 günlük II Qarabağ müharibəsində möhtəşəm Qələbə qazandı. Bütün xalqımız kimi Azərbaycan yazıçılarının da 30 ilə yaxın zaman müddətində qəlbində daşıdığı acı, nisgil, həsrət, nəhayət sona yetdi.
Kitabda Qarabağla bağlı yazıçıların öz doğma bölgələri haqqında düşüncələrinə, xatirələrinə yer verilib. İşğalın gətirdiyi kədəri, eyni zamanda, qələbəmizdən qaynaqlanan qüruru əks etdirən bu yazılar Azərbaycanın böyük Zəfərinin əbədiləşməsinə qələm adamlarının töhfəsidir. Bu yazılarda Qarabağın tarixinə dair maraqlı faktlar, unudulmaz duyğular, müəlliflərin şirinli-acılı xatirələri öz əksini tapıb.
“Təhsil” nəşriyyatında çap edilən, geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş 528 səhifəlik kitabın ideya müəllifi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar, “Ön söz” müəllifi və redaktoru isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Rəşad Məciddir.
Kitabın üz qabığındakı “Cıdır düzündə Azərbaycan bayrağı” rəsmi Xalq rəssamı Sakit Məmmədova məxsusdur.
Rusiyada məşhur olan “Maşa və ayı” multserialı növbəti seriyasını Azərbaycana həsr edib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, “Animakkord” studiyasının istehsalı olan cizgi filminin növbəti seriyasında Maşa oyuncaqlarına Azərbaycan nağıllarının qəhrəmanı Cırtdanın sərgüzəştlərindən söhbət açır. Cizgi filmində hadisələr Qobustanda baş verir. Maşa filmdə həm də oyuncaqlarına Azərbaycan şirniyyatı – paxlava və şəkərbura “yedirdir”.
“Maşa və ayı” cizgi filmi uşaqlar arasında çox sevilir. Hazırda serial “Parrot Analytics” uşaq şouları dünya reytinqində birinci yerdədir.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Bilirəm… daha səninçün Ölmüşəm də… itmişəm də… Bilmədin… elə səninçün Ölmüşəm də… bitmişəm də…
Bu ikili yalnızlığı Qovdum… canımdan getmədi… Dərd sevgilim yalnızlığı Duydu…yanımdan getmədi…
Ürəyim yumruğum boyda… Nolsun… sən ki yerləşmisən… Ruhun…hisslərin ovcumda… Varlığınla çox adisən…
Hələ də öyrənmədinmi? Bu qara qızdı bəxt payın? Yoxsa sevə bilmədinmi? Gələn payızdı… bəxt yayın…
“OZAN DÜNYASI” AŞIQ YARADICILIĞININ TƏBLİĞİ ictimai birliyi “VƏTƏN MÜHARİBƏSİ AŞIQLARIN YARADICILIĞINDA” adlı şeir müsabiqəsi elan edir.
Müsabiqədə bədii yaradıcılıqla məşğul olan aşıqlar Qarabağ müharibəsi mövzusunda yazdıqları şeirlərlə iştirak edə bilərlər. Respublikamızın tanınmış söz adamlarından ibarət münsiflər heyətinin layiq bildiyi şeirlər sonda bir toplu halında nəşr olunacaq, qaliblərə diplom veriləcək.
Müsabiqədə iştirak etmək istəyən aşıqlar şeirlərini kağızda yaxud da elektron şəkildə 2021-ci il oktyabrın 15-dək çatdıra bilərlər. email adres: ozandunyası58@mail.ru
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsini, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvünü, Süleyman Rəhimov adına Qubadlı rayon ədəbi ictimai birliyinin sədrini, ”Sözün Sehri” qəzetinin təsisçisini, Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyətinin mətbu orqanı “Bərgüşad” ictimai-siyasi qəzetinin Baş redaktorunu, ”Qızıl qələm” və “Qızıl kitab” mükafatları laureatı, şair Qafqaz Əvəzoğlunun “Şuşam” şeiri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən Ebrar Vakfı Kültür Yayın Organı “Usare” ikiaylık kültür sanat ve edebiyat dərgisinin 25-ci sayında Azərbaycan dilində dərc olunub.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçiləri isə Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş məsləhətçisi, «Gəncəbasar” bölgəsinin rəhbəri, “Nəsr” bölməsinin redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, Gənclər mükafatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyeva, Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində şair Qafqaz Əvəzoğlunun “Kardelen” dərgisində “Xocalı!”, “Yarpuz” dərgisində isə “Şuşam!” şeirləri dərc olunaraq, ictimaiyyət nümayəndələrinin nəzərinə çatdırılıb.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatı tərəfindən gerçəkləşdirilən “Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, “Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın“Poçtalyona məktub” adlı şeiri Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin Kahramanmaraş şəhərində fəaliyyət göstərən Ebrar Vakfı Kültür Yayın Organı “Usare” ikiaylık kültür sanat ve edebiyat dərgisinin 25-ci sayında Azərbaycan dilində dərc olunub.
“Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsinin layihəsinin rəhbəri və müəllifi Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, respublikanın Əməkdar jurnalisti, AJB Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri, Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının təsisçisi və direktoru, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilciliyinin rəhbəri Rafiq Oday, koordinatoru və məsul katibi Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidmətinin rəhbəri, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Kümbet” və “Usare” dərgilərinin Azərbaycan təmsilçisi, “Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisi yazarı, şair, tərcüməçi, publisist, jurnaist, gənc yazar Kamran Murquzov, məsləhətçisi isə Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunun Kurikulum Mərkəzinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər təşkilatının Gündəlik Analitik İnformasiya Agentliyinin (gundelik.info) və Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının (edebiyyat-az.com) Məsul katibi, şairə-publisist Şəfa Eyvazdır.
Qeyd edək ki, “Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru, gənc xanım yazar Şəfa Vəliyevanın şeirləri Kahramanmaraş Sanat ve Kültür Evi yayın organı “Alkış” üçaylıq mədəniyyə, ədəbiyyat və sənət dərgisində (“Yarpaq ayrılığı”, TOŞAYAD (Tokat Şairler ve Yazarlar Derneği) yayın organı “Kümbet” eğitim, kültür, sanat ve edebiyat dergisində (“Ən sadə şəkil” hekayəsi),
“Kardelen” üçaylıq mədəniyyət, ədəbiyyat və sənət dərgisində (“Güldüm” şeiri), “İran-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində isə “Poçtalyona məktub” adlı şeiri İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərində fəaliyyət göstərən “Ədəbi Körpü” aylıq ədəbiyyat dərgisinin 17-ci sayında Azərbaycan və fars dillərində dərc olunub.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsi
Ermənilər xəyanət nəticəsində ələ keçirdikləri şəhəri neçə gündü dağıdır, yandırır, daşını, dəmirini, təpili-tıxalı evlərini, var-dövlətini talan edib, maşın karvanları ilə Ermənistana daşıyırdılar. Həm də yaman tələsirdilər. Çox duruş gətirəcəklərinə inanmırdılar. Əslində, Qarabağın bu dilbər guşəsinə ayaq basa bildiklərinə bir möcüzə, yuxu kimi baxırdılar. Ermənilər bir zaman Ağdamın elə təkcə adını eşidəndə zağ-zağ əsirdilər…
Erməni dığası Aşotun qəribə fəallığı, artıq-əskik hərəkətləri əsgər yoldaşlarını əməlli-başlı çaşdırmışdı. Elə bil həminki Aşot deyildi. Başqaları əl-qapa girişdiyi halda o, təpili-tıxalı saraylara, sahibsiz bahalı, qəşəng maşınlara gözünün ucuyla da baxmırdı. Onu ən çox maraqlandıran şəhərin Sarıtəpə adlanan yerində əlli-altmış il öncə tikilmiş ikimərtəbəli, yaraşıqlı həyət evləriydi. Bir-bir onların başına dolanır, nəyisə ölçüb-biçir, götür-qoy edir, sonra rus balası tankçı İvanı haraylayırdı:
– Ey, İvan, o əjdahanın ağzını bəri döndər! – Doğrudan da, bu tank şəhərə girən gündən neçə-neçə yaraşıqlı binanı əjdaha kimi udmuşdu.
– Yenə nə xəbərdi, Aşot?..
Aşot barmağını evə tuşlayıb vəhşi bir səslə bağırırdı:
– Uçurt, anasını ağlat bu evin!..
– Bəlkə daha bəsdi, heyifdi, Aşot?.. – İvan yalançı canıyananlıqla ona sataşırdı. Halbuki əl-ayağı gicişən uşaq kimi bekar dayana bilmir, uçurub-dağıtmaqdan həzz alırdı.
– Ara, bəs olanda özüm deyəcəyəm!.. – Aşot avtomatı göyə qaldırıb, amiranə yellədirdi. Yəni söz güləşdirmə.
Yoldaşları onu məsxərəyə qoyurdular:
– Yoxsa qulağına səs dəyib, qızıl küpəsi axtarırsan, Aşot?..
– Bizə də bir şey çatacaqmı?..
Toz dumanı seyrəlib ətraf aydınlaşan kimi Aşot irəli cumurdu. Goreşən kimi viranəlikdə saatlarla eşələnir, daşın-qumun arasında nəsə axtarırdı. Tapmayanda balası ölmüş kimi burnunu sallayaraq dinməz-söyləməz, qaş-qabaqlı halda ordan aralanırdı. Bir müddət kimsəyə qarışmır, hüznlü, fikirli gəzib-dolanırdı. Elə ki, növbəti ikimərtəbəli evi gördü, göygöz kosa kimi gözləri təzədən alışıb-yanır, pər-pər çalırdı…
Üçüncü gün Aşot arzusuna çatdı. İkimərtəbəli evlərdən birinin xarabalığından istədiyini tapdı. Bu, adi daşçapan, bənna baltasıydı. Ağac saplı-zadlı…
Arxasınca sürünən dığalar onu dövrəyə aldılar. Təəccüblə soruşdular:
– Bu nədi, ara?..
Aşot baltanı xüsusi vasvasılıqla, səylə silib-təmizlədi. Əziz balası kimi bağrına basdı.
– Siz bunun qədir-qiymətini bilməzsiniz, – dedi. Sonra onlara baltanın küpündə erməni əlifbası ilə yazılmış yazını göstərdi. – Baxın, oxuyun, Qabrielyan Samvel! – Özü də onlarla birlikdə oxudu. – Hə, necədi sizinçün?..
Nə rus balası İvan, nə də əli avtomatlı erməni dığaları bir şey başa düşdülər. Mat-məəttəl çiyinlərini çəkdilər.
– Samvel kimdi, ara?..
– Mənim babam!.. – Aşot yumruğunu fəxrlə arıq, taxta sinəsinə döydü.
– Yox, ara… – Yenə inanmadılar. – Bizi barmağına dolama, – dedilər.
– Məzhəb haqqı!.. – Bu saat Aşot erməni dığalarını dediklərinə inandırmaq üçün bacısından belə keçməyə hazırdı.
– Ara, cüvəllağı, bəs burda, türkün torpağında nə gəzir?.. – Erməni dığaları qarğa-quzğun kimi qarıldaşdılar.
Aşot bic-bic güldü.
– Bu ev mənim babamın evidi!..
– Bahoo!.. Ara, bu olmadı də!.. – Dığalar cırradılar. – Yoxsa yenə xəlvətə salıb o zəhrimar tut arağından düt deyincə vurmusan, kefin yuxarıdı?..
– Məzhəb haqqı, dilimə də dəyməyib! – Aşot ağzını qulağınacan ayırıb dığalara sarı hovxurdu. – Gördünüz?.. – Dığalar bir az sakitləşdilər. – Bunu mən sizə deyirəm, bura qədim erməni şəhəridi. – Aşot ciddi şəkildə bəyan etdi. – Atam danışırdı ki, babamgil müharibəyəcən bu evdə yaşayıb. Müharibədən sonra türklər biz erməniləri bu yerlərdən, isti yurd-yuvalarından güclə qovmuşlar…
– Sən hansı müharibədən danışırsan, Aşot? – Kimsə dilini dinc saxlamadı.
– Ara, hansı olacaq, 1941-45-dən…
– Ara, bəs nə əcəb indiyəcən bunlar bizim tarix kitablarında yazılmayıb?.. – Başqa biri şübhəylə soruşdu.
– Sovetin, kommunistlərin dövründə belə şeyləri üzə çıxartmaq, yazmaq qadağandı, ay tupoy…
– Bəs bunları sən hardan bilirsən?.. Baban danışıb?..
– Heyif ki, babamın üzünü görməmişəm, – Aşot təəssüfləndi. – Dedim axı, uşaq vaxtı atam danışıb…
Dığalar elə bil yanlarındakı İvanı birdən görüb ayıldılar. Göz-qaşla onu bir-birinə göstərərək:
– Olar, olar… – deyib təsdiqlədilər.
– Olar nədi, ara?.. – Aşot hirsləndi. – Mən faktla, sübutalnı-dakumentalnı danışıram.
– Aşot, o biri evlərdən də bəzilərinin xarabalıqlarında xaç işarələri vardı, bəs bu nə deməkdi?.. – Dığalardan biri maraqlandı.
Aşot lovğa-lovğa özünü dartdı.
– Ara, nə başıboş adamsınız? Bütün bunlar hamısı onu göstərir ki, Ağdam erməni şəhəridi də! – Əslində, Aşotun başı babasının baltasını axtarmağa qarışdığından başqa şeylərə fikir verməmişdi.
– Bəs onda babanın evini uçurtmağa niyə razı olurdun, ay gicbəsər?.. – Məsələni ucundan-qulağından anlayan İvan soruşdu.
– Gic özünsən! Başqa cür dediklərimi sizə necə sübut edəydim? İnanmayacaqdınız axı…
– Yaxşı, indi bu baltanı neyniyəcəksən? Muzeyə təhvil verəcəksən?..
– Bu balta bir yox ey, on evdən də qiymətlidi! – Aşot dedi. – Onu Ermənistana atama göndərəcəyəm. Yataqda xəstə yatır, gözü yoldadı. Gələndə söz vermişəm ki, babamın evini axtarıb tapacağam. Babam baltanı görməsə, Ağdamı aldığımıza heç cür inanmayacaq.
Bir yana baxanda Aşotda günah yoxdu. Atası qəsdən, bilə-bilə hər şeyi dolaşdırmışdı. Əslində, məsələ tamam başqa cürdü.
***
Nəbi kişi nəsilli-nəcabətli, bu ətrafda sayılıb-seçilən kişilərdəndi. Haçansa Ermənistandan Samvel adlı bir erməni ilə çörək kəsmiş, oğlunun kirvəsi eləmişdi. Samvel bu tərəflərə aclıq illərində, müharibədən sonra dadanmışdı. Sənəti bənnalıqdı. İsti aylarda köçünü bu tərəflərə salır, gecə-gündüz yoruldum demədən işləyir, hörgü hörür, ev tikir, puldan-paradan toplayıb qışa çönəndə öz yerinə-yurduna qayıdırdı. Axır vaxtlar gələndə Qaragen adlı balaca oğlunu da yanınca gətirirdi.
İnsafən, Samvel öz sənətini sevən mahir bənna idi. Axırıncı dəfə bu ətrafda Nəbi kişinin ikimərtəbəlisini ucaltmışdı. Ona xüsusi can yandırmış, çox zəhmət çəkmişdi. Odu ki, həddən ziyadə yaraşıqlı alınmışdı.
Hörgünü tamam-kamal axıra çatdırıb qurtaranda Nəbi kişi həyətdə, tut ağacının altında yaxşı bir stol açmış, üstünə can dərmanı düzdürmüşdü.
Samvel tut, zoğal arağından içib əməlli-başlı hallanmışdı. Hətərən-pətərən danışır, özünü-sözünü bilmirdi. Nəbi kişi kirvəsini hələ bu cür görməmişdi.
Samvel arabir çəngəl-bıçağı yerə qoyur, araqla dolu badəni yuxarı qaldıraraq bərkdən:
– Nəbi kişi, – deyirdi, – sən elə bilirsən bu ev sənin evindi? Sənə tikmişəm? Yox, yanılırsan. – Başını bulayırdı. – Bu evi mən məxsusi özüm üçün tikmişəm. Mənim evimdi. İnanmırsan oğlum Qaragendən soruş. – Oğlunu göstərirdi. – Düz demirəm, Qaragen?.. – Guya oğlu nəsə qanırdı.
Qaragenin isə ləziz yemək-içməkdən, buz kimi ev kompotundan, cürbəcür meyvələrdən başqa gözünə heç nə görünmür, qulağına heç nə girmirdi.
Nəbi kişi də kirvəsinin nə qırıldatdığını düz-əməlli kəsdirmirdi. Daha doğrusu, milçək vızıltısı kimi saya-hesaba almırdı. Onun da kefi tamam özgə bir ala buluddaydı. Gülümsəyə-gülümsəyə başını tərpədir, kirvəsinin sözünü təsdiqləyirdi. Hərdən də fikirləşirdi ki, kopolunun tut arağı, sən yamanca şeysən, lap siçanı pişiyin üstünə qaldıransan.
– Əlbəttə, öz evindi, a kirvə! Haçan ayağın bu tərəflərə düşdü, qapım üzünə taybatay açıqdı…
Uzun sözün gödəyi, lap axırda, halallaşıb darvazadan çıxmağa hazırlaşanda Nəbi kişi Samvelin qolundan yapışaraq saxladı:
– Kirvə, bəs həcəmətlərin hanı? Qoyub gedirsən?..
Samvel oğurluq üstündə yaxalanmış adam kimi özünü itirdi. Əl-ayağı əsdi, dil-dodağı təpidi.
– Ara, nə həcəmət, nə zad?..
Nəbi kişi yenə fərqinə varmadı. Zarafata yozdu.
– A kirvə, dedim, axırıncını içmə də. – Sonra çönüb uşaqlarını harayladı. – Ay uşaq, baxın görün kirvənin həcəmətləri orda hardadı? Tapın gətirin.
Böyük oğlu oranı-buranı çox axtarandan sonra Samvelin köhnə torbasını tapıb gətirdi. İçində xırda-xuruş şeylərdi.
– Daşçapan baltasını tapmadım, ata…
– Ara, ver bəri… – Samvel torbasını qapıb tez aradan çıxmaq istədi.
– Kirvə, tələsmə. – Nəbi buraxmadı. – Ayə, oralarda olacaq. İynə deyil ki, itsin! Yaxşı axtarın. Bizim evdə heç nə itməz…
Oğlu gedib təzədən əliboş qayıtdı. Nəbi kişinin tərs damarı tutdu. Arvad-uşağa qoşulub özü də axtardı. Bütün yırtıq-deşiyə baxsalar da, balta tapılmadı ki, tapılmadı.
– Kirvə, sezonu başa vurub evə qayıtdığın məqamda bu, heç yaxşı əlamət deyil. – Nəbi kişinin elə bil nitqinə nəsə dolmuşdu. – Yaxşı-yaxşı fikirləş, yadına sal görək axırıncı dəfə baltanı hara qoymusan? Axı balta sənin çörək ağacındı. Onu elə belə qoyub gedə bilməzsən…
Samvelin cavab verməyə halı qalmamışdı. Qoyun kimi durub gözünü döyürdü. Rəngi-ruhu avazımışdı. Bu halı Nəbi kişini yavaş-yavaş şübhələndirdi.
Allahdan olan kimi oğlu Qaragen birdən böyürdən dilləndi:
– Nəbi əmi, mən bilirəm atam daşçapanı hara qoyub…
– Hara qoyub, a bala?.. – Nəbi kişi sevincək soruşdu.
– Divara hördü… – Uşaq bir gözü atasında qorxa-qorxa kəkələdi.
– Necə?.. – Nəbi kişi heyrətləndi.
Ara-sıra erməni ustalarının kənd-kəsəkdə, şəhərdə yüz oyundan çıxdıqlarını, küçə və meydanlarda, böyük, nəzəri cəlb etməyən hökumət tikililərində qəribə, cürbəcür nişanə, rəmz, iz qoyduqlarını eşitmişdi. Ancaq yatsa yuxusuna da girməzdi ki, belə bir iş onun da başına gələ bilər…
Kişinin gözləri bircə anda qan çanağına döndü. Qızıl quş kimi şığıyıb Samveli boğazladı. Çatı ilə əl-ayağını çataqladı. İt ölüsü kimi sürüyüb tut ağacının altına atdı.
– Köpəyoğlu, de görüm bu nə deməkdi?..
Samvel ağlayıb qan-yaş tökdü. Yalvarıb-yaxardı, ağlaya-ağlaya tikdiyi evlərə xaç işarəsi, ermənicə yazılmış cürbəcür lövhələr, rəmzlər qoyduğunu boynuna aldı. Guya bunlar hamısı hansısa erməni təşkilatının gizli tapşırıqlarıydı. Onu məcbur edirdilər…
– Ə, qurumsaq, buna görə pul-para alırdın?.. – Nəbi kişi Samvelin sifətinə tərs bir şapalaq ilişdirdi.
– Məzhəb haqqı yox!.. – Samvel and içdi.
– Tfu, sənin məzhəbinə!.. – Nəbi kişi murdar ətə tüpürürmüş kimi tüpürdü. – Bu, nə azardı, ə, siz milləti tutub?..
Samvel söylədi ki, bu nişanlar gələcək nəsillərə ötürülən işarələr, kodlardı. Neçə illər keçəndən sonra əvəzsiz dəlil-sübuta çevriləcəkdi. Ermənilərin bu torpaqlarda yaşadığını, hətta bu torpaqların ermənilərə məxsus olduğunu sübuta yetirəcəkdi.
– A bədbaxt, – dedi, – elə bilirsiniz gələcəyin tarixçiləri də indikilər kimi manqurt olacaqlar? Əksinə, bu əşyaları tapanda bir daha inanacaqlar ki, ermənilər, həqiqətən, türklərin nökəri, fəhləsi, biçinçisi, bənnası, bir sözlə, qab dibi yalayanları olublar.
Nəbi kişi sonra oğluna dedi:
– Ordan lapatkanı bura gətir, ə. – Samvelə sarı döndü. – Hə, kirvə, demək, sizin o murdar gələcək nəsillərə dəlil-sübut lazımdı. Neynək, mən bu saat təzə bir bünövrə qazacağam, səni də diri-diri ora hördürəcəyəm. Düşünürəm ki, erməni cəsədi gələcəkdə daha qiymətli əşyayi-dəlil sayılar.
Beli əlinə alıb bir təpkeş vuranda Qaragen cikkə çəkib özünü atasının üstünə atdı. Onu bərk-bərk qucaqladı.
Nəbi kişinin xasiyyətinə bələd olan qonşular yaxınlaşmır, kirimişcə bir tərəfdə durub həngamənin nə ilə qurtaracağını gözləyirdilər. Bilirdilər ki, qarışmağın, qabağına durmağın xeyri yoxdu. Sözləri sözündən ötkəm deyildi, zorları, gücləri də gücündən. Dediyi dedikdi.
Handan-hana yenə arvadı dözmədi, irəli yeriyib yaylığını ərinin qabağına atdı.
– Nəbi, bir qələtdi ata-babasıynan eləyib, çörək tutmuşu körpəsinə bağışla.
Nəbi kişinin əl-qolu boşalıb yanına düşdü.
– Gərək sən qarışmayaydın, arvad, – dedi. – İlanın ağına da lənət, qarasına da. – Qəzəblə tüpürdü. – İlan balasından törəyən ilan olar. – Əyilib arvadının yaylığını yerdən qaldırdı. – Qurban olsun bu camaata! – Böyür-başdakılara çöndü. – Əl-ayağını açın, it kimi qovun getsin. Bir də bu tərəflərə hərlənsə, tikəsini qulağı boyda eləyəcəyəm!..
Samvel üç gün yorğan-döşəkdə titrədib-qızdırdı. Dördüncü gün dərdini dilinə gətirmədən canını tapşırdı…
Anam xəstələnmişdi. Neçə gündü Ağdam, doğulub boya-başa çatdığı, ömrünün çoxunu yaşadığı Qiyaslı kəndi dilindən düşmürdü. Hər gecə yuxusunda kəndimizi, bağ-bağatlı həyət-bacamızı gördüyünü söyləyirdi. Sonra bütün günü havalı kimi öz-özüynən danışırdı: “Vallah, necə qoyub gəlmişəmsə, hamısı yerindədi. Erməni adam deyil? Axı niyə dağıtmalıdı? Bayquş xarabalıq sevər. Yesin-içsin, yaşasın də bəy kefində. Dədəsi-babası görmədiyi günə düşüb”.
Bir gün də dedi:
– Bu gecə sənnən yenə kəndimizdəydim. Darvazamızın ağzında avtobusdan düşən kimi qonşumuz Telli arvad böyürdən çıxdı. Dedi, ağız, hardasınız? Gilasınızı niyə yığmır, qurd-quşa yem eləyirsiz? Gözüm qonşuların həyətini gəzdi. Bizdən başqa hamının gilası dərilmişdi. Səsə qonşular tökülüb gəldilər. Qonşu rayonlara, kəndlərə geniyən, ölüb-itən bildiklərimizin hamısı burdaydı. Gülşən xalayın sənnən oxuyan qızına gözüm sataşdı. Dedim, ay canıyanmış, sən heç yekəlməmisən ki? İncimiş qayıtdı, oğlundan bəri bax! Çöndüm ki, sən də elə onun boydasan. Matım-qutum qurudu. Bu vaxt darvazamızın arxasından səsini eşitdim: “Uşağa baş qoşma, gəl gün qalxmamış gilasımızı yığaq”. Baxıram, boyaboy sıralanmış gilas ağaclarımız hamısı insan kimi qaş-qabaqlıdı. Evləndiyimiz il atayın əkdiyi gilas ağacını qucaqladım, öpüb-oxşadım. Qurvan olum, dedim, bizdən küsməyin, Allah erməniyə lənət eləsin! Ağac qollarımın arasında canlandı. Sonra gilas ağacında gilas yığır, yeyirdim…
– Eh, mən Qiyaslı gilasının tamarzısıyam. O, başqa bir dad-tamdı. Elə bilirəm, bir də yesəm, ölmərəm.
– Nənə, indiyəcən ağızda dad-tam qalar? Gör neçə ildi Qiyaslı gilası yemirsən?
– Neçə ildi nədi? – Nəvəsinə çəmkirdi. – Ağzımda deyirəm, bu gecə həyətimizdə gilas yığır, gilas yeyirdim…
Gülüşdük.
***
Maşını Qurd qapısından Sədərək “talkuçkası”nın yanındakı “Meyvəli”yə sürdüm. Bazarda mer-meyvə ayaq tutub yeriyirdi. Gözüm gilas axtarırdı. Piştaxta arxasındakılar yaxınlaşdığımı görüb canlanır, mallarını tərifləməyə başlayırdılar.
Qiyaslı gilasının dadı-tamı az-çox mənim də damağımda qalmışdı. Qaçaqaç vaxtı ikinci sinifdə oxuyurdum. Kənd uşağıydım. Meyvə vaxtı yıxılar, şikəst olarıq deyə nə qədər qadağa qoysalar da, axşama qədər ağacların başındaydım. Çətini gözdən oğurlanıncaydı.
Qiyaslıda o həyət yoxdu, 5-6 gilas ağacı olmasın. Havayı demirdilər, Qiyaslı – qapısı gilaslı! Gilas ağacı olmayanı qiyaslı saymazdılar. Qiyaslı gilası adla deyilərdi. Əmim oğlu ilə gilas satmağa gedəndə görmüşdüm, Ağdam bazarında hara baxsan, Qiyaslı gilasıydı. Ürəyi gilas istəyən Qiyaslı gilası alırdı.
Biri əmim oğlu, gilas vaxtı qiyaslı cavanlarının keyfi ala buludda cövlan edərdi. Adi siqareti bəyənməz, harda bahalı filtrli siqaret var, ondan alıb fısqırdardılar. Bazarın yanında, Qiyaslı avtobus dayanacağı ilə üzbəüzdəki Məhinin çayxanasında pürrəngi çay qabaqlarında, “Marlbora” damaqlarında ötüb-keçən şəhərli qızlara baxar, bildirçinin bəyliyini yaşayardılar.
– Yan keçmə, bəri dur görüm nə axtarırsan, əmoğlu? – Suyuşirin satıcı əliynən qarşısındakı meyvələri göstərib çağırdı. Yaşdaş olardıq.
– Gilas, – dedim.
– Beçə balı kimi şirin gilas məndə, – şəstlə dedi.
– Anam mənə qənd kimi şirinini almağı tapşırıb, qardaş, – gülüb dedim. – Hara gilasıdı?
– Hara gilası?.. – Bayaq mən gilassatana bozaran kimi indi də anam mənə bozardı.
Daha uzatmadım, gilası hardan, kimdən aldığımı danışdım. Bir anda anamın qırışığı açıldı. Qızım gilası suya verib gətirincə keçmişlərə baş vurdu:
– Hə, Bərdədə də bir Qiyaslı kəndi var. Atan rəhmətlik haçansa mənə o kənddə bir qohumu yaşadığını söyləmişdi. – Yerində dikəldi. Gözləri yenə işıq saçırdı.
Narahat oldum. Eşitmişdim ki, insan, ömrünün sonu yaxınlaşdıqca daha artıq keçmişi ilə yaşayır.
Qızım gilası yeyə-yeyə təriflədi:
– Nənə, bir bax, lap qənd kimi şirindi.
Anam gilasdan birini götürüb ağzına qoydu. Dişləyib tamsındı. Handan-hana başını bulayıb dedi:
– Dadlı gilasdı, amma o deyil.
– Qiyaslı gilasıdı də, – qızım şeytanlıq elədi.
– Quzum, – nəvəsini çəkib yanında oturtdu, – yığışdığımız bu köçkün yataqxanasında səndən başqa neçə Aytən adlı qız var?
– İki, – qızım dedi.
– Səncə, bu üç Aytənin hansı mənə daha əzizdi?
– Əlbəttə, mən! Sən mənim ürəyimsən, mən də sənin!
Qızım nənəsini, o da nəvəsini qucaqlayıb öpdü.
– Ana, – dedim, – tezliklə torpaqlarımız azad olunacaq. Hamı kimi biz də öz yurd-yuvamıza qayıdacağıq.
Anam köksünü ötürməklə kifayətləndi.
***
Qaçqınkom zəng eləmişdi. Bizi təbrik edir, ailə üzvlərimizin sayı, yurd-yuvamıza dönmək istəyib-istəmədiyimizlə maraqlanırdı. Ordumuz erməni işğalına son qoymuşdu.
Bərkdən:
– Əlbəttə, istəyirik, – dedim. – Minalardan təmizləsinlər, getməyə icazə versinlər, günü bu gün uça-uça qayıdarıq!
Anam soruşdu:
– Kimdi, nə deyirdi? – Başa saldım. – Buralarda, qocalar evində-filanda bir yer ayırsaydılar, mən getməzdim, – dedi.
Çaşıb qaldım. Bunu bu illər ərzində öz yurd-yuvasının həsrəti ilə qovrulan anamın dilindən eşidirdim.
– Niyə, ana? Öz elinə-obana getmək istəmirsən?
– Elim-obam qalıb?
– Hamısını təzədən qurub-tikəcək, cənnətə döndərəcəklər.
– Qorxuram, oğul.
– Nədən?
– Gedib o kənd-kəsəyimi, ev-eşiyimi görməməkdən. Buna dözmərəm, ürəyim partlayar. Mənə cənnət yox, o kənd-kəsəyim lazımdı. Səni qınamıram, amma bir gilası tapıb mənə verə bilmədin. Bəs dünya boyda kəndimi, adamlarını, kəndimiz uğrunda şəhid olmuş ərimin qəbrini mənə kim verəcək? Onları birdəfəlik itirməkdən qorxuram.
