Müsahibimiz Sumqayıt şəhər Ağsaqqallar Şurasının sədri,
“Şöhrət” ordenli Müzəffər Gülümovdur
– Müzəffər müəllim, Ulu öndər Heydər Əliyevin dünyasını dəyişməsindən bizi 12 illik bir zaman kəsiyi ayırır. Sanki dünən kimi…
– Bəli, adamın heç inanmağı gəlmir. Çünki şərəfli ömrünü xalqımızın xoşbəxt gələcəyinə, firavan yaşayışına və Azərbaycanın dövlət quruculuğuna və dinamik inkişafına həsr etmiş Ümummilli liderimiz bu gün aramızda olmasa da, onun işıqlı ideyaları, böyük əməlləri hər birimizin qəlbində yaşayır, həmişə də belə olacaqdır. Bu gün Azərbaycan müstəqil, qüdrətli, beynəlxalq aləmdə özünəməxsus yer tutan və böyük nüfuza malik olan azad, demokratik, sivil və ümumbəşəri prinsiplərin bərqərar olduğu, yerləşdiyi regionda ən qüdrətli dövlət kimi özünü təsdiq etmiş bir respublikadır. Hər birimizin firavan yaşayıb fəaliyyət göstərə bildiyimiz möhkəm özüllü Azərbaycan evinin memarı, xalqımızın böyük oğlu və əbədi rəhbəri Heydər Əliyevdir. Hakimiyyətdə olduğu 34 il ərzində Azərbaycanı zənginləşdirən, müstəqil, azad, demokratik ölkəyə çevirən, müdrik, uzaqgörən siyasəti nəticəsində ölkəmizi ayağa qaldıran və onu irəli aparan, uğurlu iqtisadi islahatlarla Şərqlə, Qərbi birləşdirən Ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyəti Azərbaycanın hər qarış torpağına və hər bir vətəndaşına sonsuz məhəbbət və qayğı ilə yoğrulmuşdur.
– 34 il dediniz. Bu illərdən yaddaşınızda nələr var?
– Bu gün fəxrlə deyə bilərik ki, Azərbaycanda dövlətçilik ənənələrinin XX əsrin sonla-rında bərpa edilib zənginləşdirilməsi, ölkəmizin müstəqilliyinin möhkəmlən¬dirilməsi, onun əbədi, dönməz xarakter alması, respublikamızın dinamik inkişaf yolu ilə inamla irəlilə¬məsi və beynəlxalq nüfuzunun sürətlə art¬ması ümummilli lider Heydər Əliyevin səmərəli fəaliyyəti, qətiy¬yəti və əzmkarlığı sayə¬sin¬də mümkün olub. 14 iyul 1969-cu ildən – Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldiyi gündən dövlət intizamının möhkəmləndirilməsi, kadrların tapşırılan işə məsuliyyətlə yanaşmasını ön sıraya çıxartdı. Heydər Əliyevin düşünülmüş siyasəti nəticəsində respublikamız güclü iqtisadiyyat, yüksək elm, təhsil və mədəniyyət ölkəsinə çevrildi. O zaman 126 iri müəssisə tikilmiş, yüzlərlə istehsalat sahələri yaradılmış, respublikamız 1971-80-ci illər ərzində 10 dəfə dalbadal Ümumittifaq Sosializm yarışının qalibi olmuşdur. Ötən əsrin 70-ci illərdə Azərbaycanın gələcəyi haqqında düşünən Heydər Əliyev minlərlə azərbaycanlı gənci keçmiş ittifaqın nüfuzlu ali məktəblərində oxumağa göndərmiş, Bakıda Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi lisey açmışdır. Bir sözlə, XX əsrdə Azərbaycanın siyasi və iqtisadi tarixini təhlil edib qiymətləndirsək, görərik ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövrünü əhatə edən 34 il ən yüksək inkişaf mərhələsi olmuşdur. 1969-cu ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonrakı mərhələ Azərbaycanda milli-mənəvi dəyərlərin daha etibarlı şəkildə qorunması və inkişaf etdirilməsi, milli kadr potensialının yaradılması, elmi-texniki tərəqqinin və ictimai şüur səviyyəsinin yüksəldilməsi kimi böyük nailiyyətlərlə xarakterizə olunur.
– Şəxsən görüşmüşdünüzmü Heydər Əliyevlə?
– Biz – Sumqayıtın qurucuları fəxr edirik ki, o illərdə Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə işləmişik, bu gözəl şəhəri yaratmışıq. Şəxsən mənim Heydər Əliyevlə ilk görüşüm 1962-ci ildə olmuşdur. O, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədr müavini kimi, Ümumittifaq zərbəçi-komsomol tikintisi olan Neft-kimya kombinatına tez-tez gəlirdi. Bu obyekt Sovet İttifaqının ən mühüm və mürəkkəb tikintilərindən biri idi. Mən həmin tikintinin Komso¬mol qərərgahının rəisi işləyirdim. Sonralar Heydər Əliyevlə dəfələrlə görüşmüşəm, keçirtdiyi tədbirlərdə iştirak etmişəm. Ulu öndərin məqsədyönlü fəaliyyəti, yorulmaq bilmədən işləməsi, qətiyyəti ancaq heyrət doğururdu. Adamlarla ünsiyyəti, mehriban rəftarı, əmək adamlarına hörməti və qayğısı bizim üçün ən unudulmaz xatirələrdir.
– 1993-cü ilin iyun ayında Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə qayıdışı, Sizcə, bir zərurət idimi?
– Bəli, zərurət idi və bu qayıdış Azərbaycana və xalqımıza hava və su kimi lazım idi. Hakimiyyətsizlik, vətəndaş müharibəsi təhlükəsi, dağıdılmış iqtisadiyyat, iflic vəziyyətinə salınmış dövlət, Azərbaycanın xəritədən silinmə təhlükəsi ilə üz-üzə qalması – 1993-cü ilin iyuluna qədərki dövrün ab-havası məhz belə idi. Xalqın təkidli tələbi ilə yenidən respublika rəhbərliyinə dönən Heydər Əlirza oğlu Əliyev mövcud vəziyyətə son qoydu. O, qüdrətli sərkərdə, təcrübəli siyasətçi, mahir bir memar kimi Azərbaycan Respublikasının dövlətçiliyinin təməlini qoydu. Azərbaycan tarixində tənəzzül və durğunluğa son qoymaqla inkişafa, tərəqqiyə doğru inamlı addımlar atıldı. Sabitlik və təhlükəsizliyin təmin olunması üçün əsaslı, təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirildi. Azərbaycanın daxili və xarici siyasətinin isti¬qa¬mət¬ləri müəyyənləşdi. Ölkəmizin beynəlxalq aləmə iqtisadi və siyasi inteqra¬siyasının təməli qoyuldu. Qur¬tuluş missiyalı qayıdışından cəmi bir il sonra – 1994-cü ilin 20 sentyabrında xarici ölkələrin bir çox nüfuzlu neft şirkətləri ilə “Əsrin mü-qaviləsi”nin imza¬lan¬ma¬sı Azərbaycanın yeni neft stra¬tegiyasının uğurla həyata keçirilmə-si¬ndə mühüm rol oynadı. Bu, Heydər Əliyev siyasətinin qələbəsi, Azərbaycanın xarici ölkələrlə iqtisadi, inteqrasiyasında yeni dövrün başlan¬ması demək idi. Mədəni, iqtisadi, siyasi, sosial, bir sözlə, bütün sahələri əhatə edən inkişaf başlandı. Ölkəmizdə islahatların aparılması, yeni istehsal sahələrinin istismara verilməsi Azərbaycanın normal həyat və iş rejiminə qayıtmasını təmin etdi.
– “Ulu öndər Heydər Əliyev və Sumqayıt“ dedikdə gözləriniz önündə nələr canlanır?
– Sumqayıt Ulu öndər Heydər Əliyevin arzularının gerçəkləşdiyi, böyük diqqət və qayğı göstərdiyi şəhər kimi ölkəmizin şanlı tarixinə düşmüşdür. Şəhərin tikilib-qurulma-sında, inkişaf etmə¬sində, səna¬¬ye struk¬turunın for¬malaşmasında və potensialının artırılmasında, el¬min, təh¬silin, mədə¬niyyətin tərəqqisində Ümummilli lideriin misilsiz xidmətləri olmuşdur. Heydər Əliyevin Azər¬baycana rəhbərlik etməyə başladığı dövrdən Sumqayıt inkişafının yeni mərhə¬ləsinə qədəm qoydu. O vaxtlar mən 1 və 2 saylı Tikinti Trestlərində, “Üzvü sintez” zavodunda Partiya komitəsinin katibi işləmişəm, görülən işlərin canlı şahidi və iştirakçısıyam. Bu unudulmaz, böyük insanın Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 34 ildə 16 dəfə Sumqayıta gəlməsi, şəhərin problemləri ilə maraqlanması, tövsiyə və tapşırıqlarını verməsi hər birimizin qəlbində silinməz izlər buraxmışdır. Bu səfərlər şəhərin tarixi salnaməsinin ən parlaq və unudulmaz səhifələrindəndir. Bu səfərlərin təxminən yarısı şəhərin kimya müəssisə¬lərinin inkişafı, kimyaçıların sosial qayğıları və problemlərinin həlli ilə bağlı olmuşdur. Ulu öndərin – «Bu şəhərin nəhəng kimya sənayesi kompleksi Azərbaycan sənayesinin böyük bir hissəsini təşkil edir. Mən Sumqayıtda kimya sənayesinin yaranması və inkişaf etməsinə xidmət etmiş adamların fəaliyyətini yüksək qiymətləndirirəm» – deməsi Sumqayıt kimyaçılarının əməyinə verilən ən böyük mükafatdır. Sumqayıt hələ 1970-80-ci illərdə öz iqtisadi potensialına görə SSRİ məkanın¬da tanınmağa başlamışdı. Onun istehsal etdiyi məhsullar ölkənin 100-dən artıq şəhərinə ixrac olunurdu. Burada fəaliyyət göstərən bir neçə elmi tədqiqat institutu nəinki SSRİ miqyasında, həmçinin də xarici ölkələrdə böyük nüfuza malik idi. Sumqayıtda Maşınqayırma, Qara və əlvan metallurgiya, trikotaj, kimya sənayesi inkişaf edərək, bir çox ölkələrin diqqətini özünə cəlb etmişdi. Şəhərimiz iqtisadi potensialına görə Cənubi Qafqazda 3-cü yerə çıxmışdı.
1993-cü ildə Azərbaycan rəhbərliyinə yenidən qayıtdıqdan sonra da dövlət qayğılarının çoxluğuna, işinin son dərəcə gərgin ol¬masına baxmayaraq, Heydər Əliyev bir neçə dəfə Sum¬qa¬yıtda ol¬muş, sum¬qayıtlılarla, eləcə də kimyaçılarımızla görüşmüş, şəhərin hərtərəfli inkişafı üçün döv¬lət səviyyəsində mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsinə nail olmuşdur.
– Ulu öndərin bizə miras qoyduğu müstəqil Azərbaycan bu gün etibarlı əllərdədir və bu siyasət möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Bununla bağlı Sizin fikirlərinizi də eşitmək istərdik.
– Ümummilli lider Heydər Əliyev bizə bir çox maddi və mənəvi dəyər qoyub gedib. Onlardan biri dünya birliyində etibarlı iqtisadi və siyasi dayaqları olan, iqtisadi inkişaf yolunda inamla addımlayan hüquqi, demokratik, müstəqil Azərbaycan dövlətidir. Digəri isə bu dövlətin müstəqilliyini qoruyub saxlayan, onu layiqincə inkişaf etdirən, əbədiliyini təmin edən Azərbaycan Respublikasının möhtərəm Prezidenti cənab İlham Əliyevdir. Bu gün fəxrlə demək olar ki, son illərdə ölkəmizin əldə etdiyi böyük uğurlarda, regionların sosial-iqtisadi inkişafında, şəhərlərin, qəsəbələrin simasının gözəlləşdiril¬mə¬sində, eyni zamanda gənclərin hərtərəfli fəaliyyəti üçün geniş imkanların yaradılmasında ulu öndər Heydər Əliyevin siyasətinə sadiq qalan, bu siyasəti daha geniş miqyasda davam və inkişaf etdirən möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin müstəsna xidmətləri vardır. Sumqayıt şəhərində bütün sahələr üzrə həyata ke¬çirilən irimiqyaslı layihələr, aparılan təmir-bərpa, abadlıq və quruculuq işləri, insanların sosial rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan uğurlu addımlar, ekoloji sağlam mühitin yaradılması hər bir sumqayıtlını sevindirir, qəl¬bini qürur və fəxarət hissi ilə doldurur. Çünki şəhərimiz cənab prezidentin daimi qayğısı əhatəsindədir. Sumqayıtın coğrafi mövqeyi, maddi bazası, böyük kadr potensialı, gözəl ənənələri var. Möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyev Sumqayıtı respublikanın ikinci sənaye şəhərinə çevirməyi qarşıya məqsəd qoyub və biz inanırıq ki, bu belə də olacaqdır.
– Bir müddət bundan öncə, daha dəqiq desək, bu ilin sentyabr ayının 2-də möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyevin sərəncamı ilə Zakir Fərəcov Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin olunub. Bu ad Sizə, eləcə də bütün sumqayıtlılara nə deyir?
– Zakir Fərəcovu sumqayıtlılar bacarıqlı, daima əhali arasında olan, diqqətli və qayğıkeş rəhbər kimi tanıyır. Bundan öncə də Zakir müəllim Fərəcov cənab Prezidentin inam və etimadını doğrultmuş, Abşeron rayonunu, onun mərkəzi Xırdalan şəhərini müasir, abad, ölkəmizin ən gözəl məkanlarından birinə çevirmişdir.
Zakir Fərəcovun şəhərimizə İcra başçısı təyin olunmasından cəmi 100 gün vaxt keçib. Bu qısa zaman kəsiyinə baxmayaraq şəhərin hər yerində ümumi canlanma gözə çarpır. Sumqayıt şəhəri, demək olar ki, yeni inkişaf mərhələsini yaşayır. Son 3 ayda Sumqayıtda quruculuq-abadlıq işləri geniş vüsət alıb. Şəhərin ümumi görkəminə xələl gətirən fərdi yaşayış evlərinin fasadı aqlay daşla üzlənir. Bu işlər Heydər Əliyev prospekti və Azərbaycan küçələrində zövqlə, peşəkarlıqla yerinə yetirilir. Prospekt və küçələr boyu şəhərdə 3 mərtəbəli 18 binada hazırda üzlənmə işləri sürətlə davam edir. İndiyədək 5600 kvadratmetr sahədə 13 yaşayış binası üzlənmişdir. Aqlayla üzlənən bu binalar şəhərin memarlıq estetikasında yeni bir mərhələnin olacağı ümidlərini yaradır. Onu da qeyd edək ki, fasadlama işləri zamanı binaların tarixi memarlıq elementlərinə, üslubuna, dizayn və naxışlarına toxunulmur. Bundan əlavə, 9 mərtəbəli binaların üz fasadlarının yenidən rənglənməsi və dam örtüklərinin fransız mansardları ilə yenidən qurulması işləri aparılır. Artıq 18-ci mikrorayonda 35 yaşayış binasına dəmir konstruksiyalı üzlük vurulub.
– Yəqin ki, görülən işlər bu sadaladıqlarınızla məhdudlaşmır?
– Təbii ki, yox. Artıq dəniz kənarında 4 kilometr məsafədə çimərlik, bulvar, yaşıllıq zolağı və yaşayış kompleksinin tikintisinə başlanılıb. Ulu öndərin adını daşıyan parkda üçmərtəbəli yeni Heydər Əliyev Mərkəzinin tikintisi aparılır. Müasir tipli şahmat məktəbinin binasının özülü qazılır. Lüdviqshafen parkı yenilənir. Şəhərin girəcəyində 4 kilometr məsafədə yol yenilənmişdir. Eni təxmini 26-30 metr olan yolun hər iki tərəfində yaşıllıq zolaqları salınacaq və suötürücülər quraşdırılacaqdır. Şəhər rəhbərliyinin diqqət yetirdiyi əsas məsələlərdən biri də körpələr evləri və uşaq bağçalarıdır. Havaların soyuması uşaq bağçalarının istiliklə təmin olunması və bu sahədə təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsini zəruri edib. Şəhər rəhbərliyinin qayğısı sayəsində qısa müddətdə Sumqayıtdakı 56 uşaq bağçasından 48-nin dam örtüyü əsaslı təmir olunub və istilik sistemləri quraşdırılıb. Yeri gəlmişkən, qeyd edim ki, şəhərdə istilik təchizatının daha da yaxşılaşdırılması üçün qazanxanalar yenidən qurulur, modul tipli yeni qazanxanalar istifadəyə verilir. Sumqayıtın mərkəzdən kənar ərazilərində diqqəti çəkən əsas problemlərdən biri məhəllədaxili yollarda ciddi təmirə ehtiyacın duyulması idi. Bir müddətdir ki, 1-ci, 3-cü, 6-cı, 9-cu, 13-cü, 17-ci və 18-ci mikrorayonlarda, 47-ci, 48-ci məhəllələrdə daxili yolların, bağlar massivinə gedən yolun asfaltlanmasına başlanılıb. Artıq həmin mikrorayonlarda bu işlərin böyük bir qismi yüksək keyfiyyətlə yerinə yetirilib. Eyni zamanda yeni yaşılllıq zolaqları salınmış, keçirilən son iməciliklər zamanı 10 mindən artıq ağac əkilmişdir.
– Şəhər rəhbərliyi ilə, Ağsaqqallar şurası arasındakı əlaqələr nə vəziyyətdədir?
– İcra başçısı təyin edildikdən sonra hörmətli Zakir müəllim Fərəcovun ilkin olaraq şəhər Ağsaqqallar Şurasının üzvləri ilə görüşməsi bizi çox məmnun etdi. Təbii ki, bu da şəhər rəhbərliyinin ağsaqqallara, şəhərin qurucularına verdiyi dəyərdən irəli gəlir. Biz şura üzvləri də belə qərara gəldik ki, qarşılıq olaraq mütəmadi şəkildə şəhərin yaşayış məntəqələrində, idarə və təşkilatlarında, ümumtəhsil, peşə və ali məktəblərində “Sumqayıt doğma evimizdir, onu daha da gözəl, müasir şəhərə çevirmək hər birimizin borcudur” devizi ilə yığıncaqlar, görüşlər keçirək, söhbətlər aparaq, şəhərdə həyata keçirilən abadlıq və quruculuq işlərində şəhər rəhbərliyinə mənəvi dəstək olaq. Artıq tərəfimizdən 20-dən artıq belə görüş keçirilmişdir.
– Müzəffər müəllim, son olaraq nəsə demək istərdinizmi?
– Biz, sumqayıtlılar inanırıq ki, Zakir müəllim Fərəcov bundan sonra da möhtərəm cənab Prezident İlham Əliyevin etimadını doğruldacaqdır. Bu çətin, məsuliyyətli və şərəfli işdə sumqayıtlılar, o cümlədən Sumqayıtı quran, onun inkişafında müstəsna xidmətləri olan ağsaqqallar da şəhər rəhbərinə daima dəstək olacaqlar. İnamla deyə bilərəm ki, hazırda ararılan genişmiqyaslı quruculuq, abadlıq işlərinin nəticəsində yaxın gələcəkdə çox böyük sənaye mərkəzi olmaqla Sumqayıt regionun, bəlkə də dünyanın ən gözəl və ekoloji cəhətdən ən tımiz şəhərlərindən birinə çevriləcəkdir.
– Geniş və maraqlı müsahibəyə görə təşəkkür edirik.
Müsahibəni apardı: Rafiq Oday,
Respublikanın Əməkdar jurnalisti.
