“Ozan Dünyası” Aşıq Yaradıcılığının Təbliği İctimai Birliyinin orqanı “OZAN DÜNYASI” jurnalının növbəti sayı nəşrə hazırlanır.
Aşıq yaradıcılığı, görkəmli ustad aşıqlarımız və eləcə də, xalq yaradıcılığının digər sahələrinə aid elmi-publisistik məqalələri olanlar mürciət edə bilərlər.
Müəlliflər öz yazılarını musa58@bk.ru elektron poçtuna göndərə bilərlər.
Noyabrın 4-də Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı tanınmış uşaq yazıçısı, dramaturq və tərcüməçi Samuil Marşakın “Pişiyin evi” nağılı əsasında hazırladığı eyniadlı tamaşanı növbəti dəfə nümayiş etdirəcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, kuklaçı rejissor Anar Məmmədovun fərqli üslubda hazırladığı bu tamaşa daim balacaların tələb etdiyi səhnə işlərindəndir. Tamaşa Əməkdar artist, usta kuklaçı Rəhman Rəhmanovun 60 illik yubileyi münasibətilə səhnələşdirilib. Birhissəli uşaq tamaşasında kuklalarla yanaşı, canlı planda aktyor oyunu da qurulub.
Rəngarəng səhnə tərtibatı və müxtəlif konstruksiyalardan kuklalarla hazırlanan tamaşanın quruluşçu rəssamı teatrın baş rəssamı İqbal Əliyev, bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarovdur.
İdeyası yalançı dostluğa ikrah, dürüst münasibətə çağırış olan tamaşada uşaqlara lovğalıq, yalançılıq və xudpəsəndlik kimi mənfi keyfiyyətlərdən qaçmaq aşılanır.
Noyabrın 5-20-də Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının səhnəsində “Ələddin, şahzadə Jasmin və sehrli çıraq cininin sərgüzəştləri” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, tamaşanın bədii rəhbəri, Xalq artisti Aleksandr Şarovski, rejissor və xoreoqrafı isə Raulya Turkkandır.
Əsərin səhnə tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Aleksandr Fyodorov, geyim üzrə rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi Olqa Abbasova, musiqi tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Vladimir Neverova aiddir.
Mənbə: https://azertag.az
Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın simaları” bölməsinin növbəti təqdimatı Süleyman Sani Axundova həsr olunub.
Süleyman Sani Axundov dramaturq, jurnalist, uşaq yazıçısı və pedaqoq kimi tanınır. Onun əsərləri bu gün də böyük maraqla oxunur.
Azərbaycan dramaturqu, nasir, maarif xadimi S.S.Axundov 1875-ci il oktyabrın 3-də Şuşa şəhərində anadan olub. 1885-1894-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil aldıqdan sonra III dərəcəli rus-tatar məktəbində müəllim işləyib. 1920-1921-ci illərdə Qarabağ vilayətinin maarif şöbəsinin müdiri, 1922-1930-cu illərdə Bakıda məktəb müdiri vəzifələrində çalışıb. 1922-ci ildə Azərbaycan “Ədib və Şairlər” İttifaqının ilk sədri seçilmiş ədib ədəbi və pedaqoji fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə “Əmək qəhrəmanı” adına layiq görülüb. 1921-1930-cu illər ərzində, keçmiş sovetlər ittifaqında Bakı Sovetinin üzvü olsa da, ömrünün sonuna kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub, yazıçı, jurnalist kimi tanınıb.
İlk əsəri “Tamahkar” komediyası ilə tanınmış yazıçı bu əsərini böyük dramaturq Mirzə Fətəli Axundzadənin “Hacı Qara” əsərinin təsiri ilə qələmə alıb. Bundan başqa, yazıçı “Dibdat bəy”, “Türk birliyi” komediyalarının, “Laçın yuvası”, “Qaranlıqdan işığa”, “Şahsənəm və Gülpəri”, “Səadət zəhmətdədir”, “Molla Nəsrəddin Bakıda”, “Eşq və intiqam” kimi pyeslərin və bir sıra uşaq əsərlərinin də müəllifidir. Bir nasir kimi 1905-ci ildə yazdığı “Qonaqlıq”, “Kövkəbi-hürriyyət”, “Yuxu” kimi hekayələri də müəllifin maraqlı hekayələrindəndir.
O, 1912-1914-cü illərdə “Qorxulu nağıllar” adı altında “Əhməd və Məleykə”, “Abbas və Zeynəb”, “Nurəddin”, “Qaraca qız”, “Əşrəf” hekayələrini yazıb. Bu hekayələrdə valideynlərini itirmiş uşaqların acı taleyindən söhbət açılır.
Onun XX əsr Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının, inkişafında böyük xidmətləri var. 1920-ci ildən sonra yazdığı əsərlərdə də geriliyi və mühafizəkarlığı tənqid edən Süleyman Sani Axundov 1939-cu il martın 29-da vəfat edib.
Mənbə: https://azertag.az
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin təşkilatçılığı ilə “Qonağımız var” layihəsinin növbəti qonağı Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoru, Xalq artisti Mələkxanım Əyyubova olacaq.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, görüş noyabrın 1-də Zirə Mədəniyyət Mərkəzində (Eko Park) təşkil olunacaq.
Bu il noyabrın 22-də Azərbaycanın Xalq yazıçısı, Əməkdar incəsənət xadimi Hüseyn Abbaszadənin 100 yaşı tamam olur.
Yaradıcılığa bilavasitə iştirakçısı olduğu İkinci Dünya müharibəsi illərində vətənpərvər ruhlu şeirləri ilə başlayan yazıçı bu mövzuya sonralar da sadiq qalır, zaman-zaman oxucularına Vətən sevgisi, fədakarlıq, igidlik hissləri aşılayan neçə-neçə roman və hekayələr qələmə alır.
Hüseyn Abbaszadənin “General”, “Burulğanlar”, “Ləpədöyəndə”, “Haradansınız, müsyö Abel?”, “Qaradağ əhvalatı”, “Evə kölgə düşür”, “Uzaqdan gələn qonaq” və s. bu kimi əsərləri milli koloriti, həqiqiliyi, hər dövrün oxucusu ilə onun dilində danışmaq bacarığıyla bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxlamaqdadır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ədibin yubileyinə töhfə olaraq Dövlət Tərcümə Mərkəzi tərəfindən ilk dəfə latın qrafikasında ərsəyə gətirilən kitabı yaxın günlərdə Bakının bir neçə kitab evləri və mağazalarından əldə etmək olar.
Əfsanəvi Azərbaycan generalı, tank qoşunları qvardiya general-mayoru, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun igidliyi və hərbi rəşadətindən bəhs edən “General” romanı milli ədəbiyyatımızda hərbi vətənpərvərlik mövzusunda yazılmış nadir sənədli-tarixi əsərlərdəndir.
Mənbə: https://azertag.az
Hər dəfə Cavidlə bağlı yazmaq məsələsi gündəmə gəldikdə mənə elə gəlir ki, onunla bağlı artıq hər şey yazılıb… Bu düşüncələr beynimdə canlanarkən gözüm kitabxanama sataşır. Saysız-hesabsız tədqiqatlar, publisistik yazılar, bədii materiallar dəyir gözümə rəflərdə… Elə tək “Cavidnamə” kifayətdir deyə düşünürəm. Ancaq sonra deyirəm öz-özümə ki, yox yazmaq lazımdır, təkrar-təkrar Cavidi oxumaq, oxutmaq gərəkdir. Cavid əngin bir dəniz, sonsuz bir göy üzüdür… Onun əsərlərinin məna qatlarında insan həm var olur, həm yox olur… Cavid böyük bir kainatdır, oradakı hər planet Cavidin fərqli mövzularda qələmə aldığı yazılarını simvolizə edir sanki… Hüseyn Cavid zamanın fövqündə durur. Kainatın harasından baxırsan bax Cavid görünür. O, gah peyğəmbərdir, gah şeyxdir, gah sərxoşdur, gah arifdir, gah sərkərdədir, gah məcnun aşiqdir… Təbdili-libas olaraq əsər-əsər dolaşır Cavid.
Cavidin fikirləri, çözümləri, nəticələri aktualdır. Onun kədəri, sevinci, təəssüfü, şübhəsi bu gün üçün də düşündürücüdür. Şərqdə doğularaq bu torpaqdan mayalanan sənətkar, Qərbi duyur, kəşf edir, araşdırır, dərk edir. Ruhunda bəşəri fəlsəfələri daşıyır. Öz ruhunu böyük bilgi axınına açır. Qərbi gəzir, duyur, ancaq öz yurdunu, gəldiyi torpaqları hər daim dilində, beynində canlandırır. Cavidin misralarında öz Vətəninə, elinə, yoluna, amalına sayqı tendensiyası dayanır. O, bütün bilgiləri süzgəcdən keçirir. Lazımlı duru olanları təbliğ edir. Onlardan yüksək bədiiliklə bəhs edir. Cavid bütündür, onda Şərq də, Qərb də, bütün kainat da var. O, gah səmalaşır, gah bir uşağın təbəssümünə, bir qadının göz yaşınadək enir.
Qabarır, çəkilir, coşur. O, illərdir dağları, ənginləri yırtır və bütün kainata daşır.
.jpg)
Şərqin ab-havasının təsvirinə həsr olunmuş əsərləri ilə yanaşı, Şərq poeziyası, xalq-aşıq şeiri ilə bağlı olan bir çox bədii elementlərə yaradıcılığında yer verən Hüseyn Cavid öz yaradıcılığında Avropa xalqlarının yaradıcılıqlarından gələn bir sıra ənənələrə də yer verir. Bu ənənələrə meylin təməli İstanbul mühitində başlayır, Avropa ölkələrinə səyahətlə dərinləşir… Ancaq Cavid hər zaman özü olaraq qalır. Özünü, təməlini, mahiyyətini qoruyur. Bu səbəbdən bu günədək təkrarsızdır. Fərqlidir. Cavid oxuyur, öyrənir, yaradır. O, arada təsirlənir də. Cavidin gücü ondadır ki, o, zamanla deyil, gələcəklə ayaqlaşır. Bu xalqa, millətə nə lazımdır yaxşı bilir. Onu kəşf edir, oxuyur, bizə təqdim edir. Tofiq Fikrət yaradıcılığında rast gəldiyimiz portret-şeir tərzinə Caviddə də rast gəlirik. Tofiq Fikrətin “Rəsminin qarşısında” adlı şeiri ilə Cavidin “Bir rəsm qarşısında” şeiri bir-birinə oxşarlıq baxımından maraqlıdır. Lakin burada hər şairin özünəməxsus yanaşmaları da vardır:
Həzin bir çöhrə, bayğın bir nəzər,
suzişli bir mənzər,
Geniş bir cəbhə, ülvi bir zəka,
düşküncə bir sima.
Əvət, düşküncə bir sima
fəqət pək nazlı, pək dilbər…
Bənim ən sevdiyim bir levhə,
bir təsviri-pürməna.
O dalğın gözlərə baqdıqca
ruhum eylər istela,
O gözlər hər baqışda
fikrə yüz bin rəmz edər ima.
Fikrətin bu şeirlərindən biri, “Rəsminin qarşısında”dır:
Sen daima önümde o taştan sükunete
Yaslanmış intibah-ı samutunla hilkate
Bir şeyler anlatır gibi Durdukça,
ben biraz gücenir raz-ı fıtrate.
Cavidin bütün əsərlərilə bağlı müxtəlif zamanlarda fikir bildirsəm də, məni janr etibarilə liro-epik poema olan “Azər” xüsusilə düşündürür. Bu əsər Cavidin Şərqə və Qərbə baxışlarını özündə əks etdirir. O, Almaniyada olarkən yazmağa başladığı poemada öz fikirləri ilə yanaşı, şahidi olduğu hadisələri də Şərq-Qərb müstəvisində təhlil edir. Ağsaçlı bir professor, parisli bir lisancı
“Tısbağalar belə bizdə musiqidən zevq alır.
Sizdə nasıl, bu sınaqlar varmıdır?”.
Azər gülüb “Xayır!” dedi:
“Bizdə deyil tısbağa, İnsan belə görməz bu zevqi əsla!
Hüseyn Cavid Şərqdə nə görmək istəyirdi? İntellektuallıq, anlayış, inteqrasiya gücü, arzusu, özünə sayqı… “Məsəla ingilizləri alalım: onların ötədən bəri, cihangiranə bir əməl arqasınca qoşmaları, hər yerdə nüfuz qazanıb da hər ölkədə rol oynamaları, siyasi qüvvətlərə mədyun olduğu kibi, fəlsəfi, ədəbi təsirlərdən də varəstə deyildir. İngilizlər məğrurdur, soyuqqanlıdır, düşüncəli və durbindir. Əlbəttə, bunlar, bu sifətlər, mühitə, milli ruha, milli tərbiyəyə race sifətlərdir. Lakin Şekspir kibi dahilərin əməlpərvər, aləmşümul əsərləri, Herbert Spenser kibi böyük filosofların nüfuzlu, mətin, sarsılmaz və kəskin fəlsəfələri, şübhəsiz ki, hər ingilizdə, bütün xalq ruhunda böyük və səmimi bir təsirə malikdir. Fransanın da Jan Jak Russo kibi həssas və məriz bir ruha malik olan filosofları, bir taqım xəyalpərəst, hoppa şairləri bə’zi əxlaqsız, modaçı romançıları, şübhəsiz ki, fransız həyatına, fransız mühitinə tə’sir etməmiş deyildir. İtaliyaya gəlincə, əski italyanlarla işimiz yoq”…
Hüseyn Cavid eyni zamanda aşağıdakı misralarla Avropanın ziddiyyətli mühitini də göz önünə sərərək, Avropanın öldürücü təsirini ideallaşdırmırdı. O, sanki hər mühitdə olan müsbət tərəfləri qavramaq lazım olduğunu bildirir. Hüseyn Cavid bu mühitlərdə olan müsbət keyfiyyətləri mənimsəmənin yollarını göstərir. Cavid Qərbin Şərqi sürüklədiyi fəlakətlərdən bəhs etməyi də unutmurdu:
O məhsullu Şərqin halı pək səfil…
Öylə yoqsul var ki, ot yeyib yaşar.
Fəqət burda yalnız insanlar deyil,
Tısbağalar belə eşqindən coşar.
Çoq düşündüm bunu dəmindən bəri,
Hər zevqi bir acı bəslər, düşünsən!
İştə Qərbin azğın səadətləri
Alır qida Şərqin fəlakətindən…
Eşsiz bənzətmələri ilə Cavid bu gün də aktualdır, bu gün də bizi həyəcanlandırmağı, hayqırtmağı və susdurmağı bacarır. Bu gün də duyduğumuz təəssüfü
Get, gülüm, get, gözəlim!
Başqa bir aşiq ara, bul!
Duydum artıq sənin eşqindəki məna nə imiş!
deyərək bağıra bilirik…
Bu gün də
Həzz etmədim firqədən, cəmiyyətdən,
Zevq alamam hərbdən, siyasətdən,
Bir şey duymam fəlsəfədən, hikmətdən,
Mənim ruhum gözəllikdir, sevgidir
– deyərək arxamızı dönüb gedə, təkrar qayıdıb sevə bilirik… qansız yağıya
Yurdumuzu çignəyən
Sayqısız hər kim olsa.
İnan ki, çoq sürmədən,
Diz çökəcək qarşıda.
Bizdə dəmir biləklər,
Çəlik qollar az deyil;
Saldırıcı, hünərvər
Mərd oğullar az deyil
– misraları hayqıra bilirik….
Bu gün də biz əslində Cavid dili ilə danışırıq. Cavid şeir, dram, ədəbiyyat fəlsəfə yox, öz dilini yaradıb. Bizlər, hansı ki, bu yolun gerçək yolçuları – Azərlər, Afətlər, Ariflər, Elxanlar, Şəmsalar, Sənanlar, İsmətlər, Cavidanə sevir, Cavidanə yaşayır, Cavidanə susuruq…
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
And
“Mən xoşbəxtəm ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirmişəm”.
İlham Əliyev
Kaş sənə bənzəyəydi oğullar da hər zaman,
ürəklər bir-birinə belə məhrəm olaydı.
Nigaran getməyəydi, atalar da dünyadan,
kaş nə belə ayrılıq, nə belə qəm olaydı.
Dəyişəydi yer üstə əsrimizin havası,
insan bağ becərəydi, meyli gülə düşəydi.
Bir Tanrı duasıdır, hər ananın laylası,
o da kaş bu könüldən, o könülə düşəydi.
Yüz il ömür sürüblər, səs çıxmayıb tək əldən,
təsadüf, ya bəlkə də xəlvəti bir qəsd olub.
İlahi bir sirrimiş, deyirlər, bu, əzəldən, –
oğul xoşbəxt olanda, ata da xoşbəxt olub.
“44 Gün”ə yazıldı “Dəmir yumruq” dastanı,
milyonların andı var, onun hər varağında.
Yox, Nuhun tufanı yox, qalxdı xalqın tufanı;
Azərbaycan deyilən Qarabağ torpağında.
Dedin ki, – Gözəl Şuşa! Sən azadsan! – bu səsi,
bu eşqi ürəyimdə mən də təkrar elədim.
Şuşa,
İlham,
Ərdoğan,
“Şuşa müqaviləsi!”,
“Bir millət, iki dövlət”, – deyənə rəhmət, – dedim.
Onda “44 gün”ə
hələ qalırdı
“…işə bax: İrəvanda mənə erməni millətçilər hücum çəkirdi – Nəriman Nərimanovu təqdir etdiyim üçün, Bakıda isə böyük şair Nəriman Həsənzadə haqqında məqalə yazdığımdan belə
heyvərələrdən qorxmalı idim… Əzizim Nərmiman müəllim… Sara xanımla, Nazimlə, Xatirəylə İrəvana gəldiniz, tamaşaya baxdınız, şəhərin qədim Azərbaycan abidələri önündə dayandınız, Sizi Göyçə gölünəcən yola saldım, çox söhbətlər etdik, hər şey dalğın, lakin səmimi idi, yadınızdamı? Heyif, itirdik, Nəriman müəllim, çox şey itirdik, ən böyük müsibət torpaqlarımızın hələ ki düşmən tapdağında qalmasıdır. İtirdiklərimizi qaytarmaq arzusuyla”.
Hidayət
“Prometey” jurnalı
1993
Məni İrəvana dəvət elədin,
“Nəriman” pyesim oynanılırdı.
Sən orda elə bir qeyrət elədin,
onlar,
səndən qorxub, səni danırdı.
Erməni səhnəsi, doktor Nəriman,
salonda əl gedir, demə tufandı!
– Bu torpaq bizimdi, – deyir qəhrəman, –
İrəvan –
özü də Azərbaycandı!
“Hidayət, teatrın Baş direktoru,
gərək götürülsün vəzifəsindən…”.
MK katibinin buydu qərarı,
sən yenə susmurdun,
dilində Vətən!
Onda, İrəvanda bir cəbhədəydik,
qoya bilərdimmi mən səni gözdən?
Onda – sözümüzü biz orda dedik,
sən o teatrdan,
mən o səhnədən!
Səni qorxuzmadı o kin, o hədə,
nə qalxan tozanaq, nə əsən külək.
“Qardaş” Respublika,
təkləyəndə də,
inamın buydu ki, o gün gələcək.
Təqiblər, təzyiqlər nəsibin oldu,
şerinə, sözünə irad tutdular.
Hidayət,
qoy deyim onlar kim oldu? –
Vətən torpağını minalayanlar!
Kimsə qızışmışdı sənə qəsd üçün,
nə desən olardı, başqaydı zaman.
Bəlkə sən aldığın hər nəfəs üçün,
onda namaz üstə
dururmuş, Anan?!
Rusa, Avropaya arxalanırdı,
onda erməninin niyyəti nəydi?!
Onda, “44 Gün”ə hələ qalırdı,
“Dəmir yumruq”a da
Vaxt hamiləydi.
Yaşa, Mir Sədi ağa
Nərminə xanıma
Elə həvəslə gülür,
elə uğunub gedir,
elə bil dünyasını
dünyada qoyub gedir.
Gülə-gülə danışır,
açıb-tökür nəyi var.
Deyirsən, Allah, Allah,
nə gözəl ürəyi var.
Necə pakdı,
bu insan,
heç çıxarmı yadımdan?
Seyid Mir Sədi Ağa,
istəkli babasıydı,
Həyatı –
namaz üstə,
Tanrıya duasıydı.
Bir mahalın içində,
bir dinin dühasıydı.
Atası Mir Məhəmməd,
dilində haqq-ədalət,
haqq yolunda getdilər,
oddan-oda getdilər.
Nə vaxt –
ağlada bildi,
nə zəmanə, nə bir kəs.
Gözlərindən oxunur, –
gülər, amma o dönməz.
O gülüşlər – fikirdi,
sözdü, ya münasibət.
Deyir istədiyini,
təbiətdə – təbiət.
Başı üstə yaradan,
dizinin üstə “Quran”.
Təbəssümü – üzündə,
gülüşü dodağında.
Mir Sədi əyilmədi,
güclərin qabağında.
Aləm qalxdı ayağa,
o dəmdə bir sinədə.
Babası Mir Sədinin,
atası – Məhəmmədin,
güldü əvəzinə də!
Yaşa, Mir Sədi Ağa,
haqqın var, yaşamağa.
Vətən
Akademik Nizami Cəfərovun
“Azərbaycan tarixşünaslığında antiazərbaycançılıq” məqaləsini oxuyarkən
Arazın o Tayı, bu Tayı Vətən!
Nə qədər insafsız, nə qədər həris, –
beş addım, on addım
bir məsafədən,
mənim tariximi danır şərəfsiz.
Atropat – qəhrəman bir oğul oldu,
o sevdi, döyüşkən oğullarını.
Bariaks –
əyildi, ona qul oldu,
İskəndər sərt verdi son qərarını.
Onda da düşmənlər atdı oxunu,
onda da bizimki dəydi hədəfə.
İskəndər –
neftin də nə olduğunu,
Xəzər sahilində gördü ilk dəfə.
Tarixim oyaqdı, torpağım oyaq,
əlbəyaxa olduq, xeyir-şər ilə.
İgid Amazonka qızları o vaxt,
burda görüşdülər,
İskəndər ilə.
Nəfəsi istidir ana torpağın,
zaman yorğunudur tanış yolların.
O Tayda Şəhriyar,
bu Tayda Vurğun,
yeni tarixidir qədim diyarın.
Açın, varaqlayın mənim sinəmi,
orda nəfəsi var Kürün, Arazın.
Mənim tariximi yazan qələmin,
şair, mürəkkəbi heç qurumasın.
Məğlubedilməz
Daranın sonuncu hərbi yürüşü!
Bir az əsəbiydi hakimi-mütləq.
Deyir: gözləyirdim mən bu döyüşü,
mütləq,
İskəndərin sonudu, mütləq.
Yalanlar, böhtanlar, gizli şayiələr,
hər könül mülkünü yıxmaq istəyir.
Ağır xəstələnir yolda İskəndər,
tələsik,
sağalıb qalxmaq istəyir.
Həkim! – tələb edir yorğun baxışlar,
Həkim! – tələb edir İskəndər özü.
Yanır od ürəklər, düşünən başlar, –
gözlərdən oxunur,
ölüm qorxusu.
Bu dəm məktub gəlir Parmeniondan[1],
bir sükut çökmüşdü araya artıq.
“Deyin, ehtiyatlı olsun çar ondan,
həkim satılıbdı
Daraya, artıq!”.
Həkimin heç şeydən yoxdu xəbəri,
həkim – bir nizəyə, bir oxa bənddi.
Hələ yoxlayırdı o, İskəndəri,
taleyi – bir sözə:
“Hə!”, “Yox!”a bənddi.
Məktub İskəndərin bir əlindədir,
birində – həkimin verdiyi dərman.
İskəndər –
məktubu həkimə verir,
dərmanı – qaldırıb içir, bu zaman.
Bir səs haray çəkib içmə, – deyirdi,
içindən gəlirdi o İlahi səs.
İçdi – İskəndəri məğlub elədi,
gördülər –
İskəndər məğlubedilməz!
“Yer fırlanır”
Riyaziyyatçı alim Əli Yaqubova
Bir haqq sözün üstə getdi dahilər,
dediyini, bir də dedi dahilər.
Kilsələrin qəzəbinə gəldilər,
tonqallara odlu sinə gərdilər.
Qədim İtaliyada tarixi bir şəxs, –
Cordano Bruno bir də yetişməz!
– Yer Günəşin ətrafına fırlanır –
dedilər ki, həqiqəti o danır.
Dön! – dedilər,
o dönmədi geriyə.
Zaman, düzü qurban verdi əyriyə.
Məzarına gül qoyurlar təzə-tər,
“Yer fırlanır!” – deyə-deyə, nəsillər.
Bir səs dəvət edir
Pedaqoji institutu bitirib Gəncədən Bakıya gəlmişdim. Nigar xanımgilə getdim. Gəncədən tanıyırdım.
Yeni yazdığım “Biz bir ildə doğulduq” adlı poemamı oxudum. Rəsul müəllim stolun üstədəki qələmi götürüb, əsərin üz vərəqinə belə yazdı: “”Ədəbiyyat qəzeti”nin Baş redaktoruna – çapını
təkidlə xahiş edirəm. Rəsul Rza”. Və iri bir qol çəkdi. 1953-cü il idi.
Müəllif
Poema yazmışdım, ilk şah əsərim,
ürəyim – qapalı söz dünyasıydı.
Mənim – şairliyə ilk zəmanətim, –
sözümü,
söz sayan,
söz dühasıydı.
Elə dolmuşdum ki, dinmək istədim,
hörmət-izzət gördüm orda, haqq üçün.
Gəncədən gəlmişdim,
dönmək istədim,
gedib ürəyimi boşaltmaq üçün.
Gəncə filialı… orda böyüdük,
pakıydıq,
nə qədər ürəyiaçıq!
Bakıda şeirimiz çıxanda tək-tük,
ya ayda-ildə bir, ya da yarımçıq.
İmzamız gedərdi, o da birtəhər,
altdan verərdilər, ya şeirin üstən.
(Onda,
53-də hardaydın, Azər[2],
sənə göndərəydik, şeiri Gəncədən!).
İndi nələr deyir, o günlər, aylar?
Bir səs dəvət edir məni o evə.
İlk addım atmağa risk elədiyim,
o Ana eşq olsun,
o “təsadüfə!”.
Bir səs dəvət edir məni o evə.
Pandemiya
İnsandan-insanlıq istəyirdilər,
maskalı insanı pisləyirdilər.
Bizdən cəmiyyətin tələbi nəydi?
Çox şey deyirdilər,
hələ bu, nəydi?
Dünyada dəhşətli bir gün olubdu,
hər həs öz evinə sürgün olubdu.
Hədəf olduğunu unutma, yan keç!
Asqırma,
öskürmə,
əl tutma, yan keç!
Övladın yanında, övladdan kənar!
Yoxsa virus tutar, virus aparar.
Çaşıb həkimlərin fikri, zəkası,
bizi hədələyir ölüm havası.
Şayiələr aldadır bəşəriyyəti,
deyirlər, uzundu hələ müddəti.
Bir də inanan var, inanmayan var,
ölən var,
qorxan var,
lağa qoyan var.
İnsan! Bəzəyirdi o yer üzünü,
özündən qoruyur indi özünü.
Bizi sən yaratdın, sən tanı, Tanrım!
İnsana tapşırma insanı, Tanrım!
Gizli imtahan
Allahım!
Əqrəblər
nə yaman gedir,
gözüm baxa-baxa,
bir zaman gedir.
Bizi görüşdürür,
bizi ayırır,
dünyada,
gizli bir
imtahan gedir.
Cənublu dostum
Arif Mehmandusta
Burda bir anan var, orda bir anan,
sənə rəhm eləyib səni Yaradan.
Sən qoyub onları çıxma aradan,
xoşbəxt doğulubsan, ayıq ol, Arif.
Kaş mən də bircə yol ana deyəydim,
sirrimi, dərdimi ona deyəydim.
Göllər sonasına sona deyəydim,
sən o sonalara layiq ol, Arif.
Demə, Bakı burda, Tehran uzaqdı,
orda, Tehrandakı anan uzaqdı.
Kim deyir ki, canıyanan uzaqdı?
Analar sağ olsun, sən sağ ol, Arif.
Səfirin taleyi
Tehranda, çarın səfiri,
şairi, mütəfəkkiri,
sayılıb-seçilən insan,
Paskeviçə yaxın olan,
Saraydan arxayın olan,
erməninin arxasıydı,
sözünün də ağasıydı.
Köçürəndə bu hayları,
qətiydi onun qərarı:
Rusiyaya yox, Qafqaza! –
iki kəlmə: aydın, qısa.
Zehni itiydi səfirin,
eşitmiş olardı yəqin:
haraya ki, gedib çıxır,
ermənilər sahib çıxır.
Yüz il yaşayanı danır,
dünyada-dünyanı danır.
Bütöv sözü, mərd adəti,
ya bir kişi xasiyyəti
görmədik ki, biz dil tapaq,
təndirinə kündə yapaq.
Deyirlər ki, şair sonra,
bir məktub göndərir çara.
Erməninin xasiyyəti,
nədir,
yazır o xəlvəti.
Millət kimi nəçidilər?
Şahdılar, pinəçidilər?
Söküləni tikəndilər?
Tikiləni sökəndilər?
Etibar etmək olarmı?
Heç o dildə, o söz varmı?..
Verir bu cür qiymətini.
O məktubun surətini,
kaş bizə də göndərəydi,
biləydik, dərdimiz nəydi?!
Biz də bunca sıxılmazdıq,
“Kirvə!” deyib yığılmazdıq,
süfrəmizin qırağına,
heç çıxmazdıq qabağına!
Demokratik Respublikam!
Yüz il keçir…
mən borcluyam,
şəhid gedən oğullara,
qan çiləndi o yollara.
Gələnlər arxalıydılar,
səndən, məndən halıydılar.
Qarışqa sürüsüydülər,
üz görmədik, üzdüydülər.
Axırda bu ermənilər,
səfiri bada verdilər.
Qaraguruh qisas aldı,
gedən-getdi, qalan-qaldı.
Yenə həmən “Ayır-buyur!”
nə acdı,
nə gözü doyur.
“Lambada”
O da bir xarici rəqs nəğməsiydi,
dindimi, düşürdü sümüyümüzə.
Eşqin, məhəbbətin bir töhfəsiydi,
işıq paylayırdı,
hər gülən üzrə.
Cavanlar meydanda qanadlanırdı,
– Əbədi bir sevda əyyamı gəlsin!
– Qəm varmı dünyada?
Gənclər danırdı,
“Lambada” qoymurdu, o qəmi gəlsin.
Səs-səsə arxaydı, oyun-oyuna,
yer göyə yayırdı od nəfəsini.
Əl-ələ, qol-qola, boyun-boyuna,
gənclər,
oyadırdı Yer kürəsini.
Yerdə müharibə təhlükəsiydi,
nüvə silahıydı yenə hallanan.
“Lambada” gənclərin üsyan səsiydi,
o səs “Yox!” deyirdi,
nə ölüm, nə qan!
Mərkəzi qəzetlər çox lağa qoydu,
susdu Moskvada o vaxtkı gənclər.
Onda,
“Lambada”ya qadağa qoydu,
dünyanı nüvəylə hədələyənlər.
İmkan nə qədər ki, hələ sizindi,
əsən küləklərə qoşulun, əsin.
Oxuyun, oynayın, gülün, siz indi,
dünya –
gülüşünü qoy itirməsin.
Ürəkdən-ürəyə yol
Qənirə xanıma hörmət, ehtiram!
Onundu şairin xeyir-duası.
O qızı Tovuzdan mən tanıyıram,
Ələsgər kişinin,
deputat qızı!
Səni sevindirdi
ilk Ulu Öndər,
yandı, alovlandı bir qəlbin odu.
Durur, ilk aldığı müsahibələr,
verdiyi hər sual,
bir pillə oldu.
Deputat həmkarı Nizami deyir, –
tanıyır, sevirlər onu səsindən.
Dünyaya təzədən baxmaq istəyir,
deputat gözünün
pəncərəsindən.
Bəzən sərt göründü, bəzən mülayim,
özü – aydınımdı,
sözü – çəkilim.
Onu, İstanbulda görəndə, bildim
türkün arxasıdı,
“Sayın vəkilim!”
Yolu – Balkanlardan, Anadoluya,
ordan, türk dünyası…
yollar, o yollar!
Mənim doğulduğum Vağzal Poyluya,
bir gün yolu düşsə, toy-bayram olar.
Millət elçisidi – sevir, sevilir,
o bir “Can” deyirsə, cana-can keçir.
Kürsüdən-kürsüyə qalxanda, bilir, –
ürəkdən-ürəyə,
yol ordan keçir.
O, görüşə nə gecikdi, nə susdu,
dilində hər sözün duzu, ləngəri.
Şerimizə-sözümüzə, nüfuzdu, –
şerinin, sözünün
sinədəftəri.
Toqquşan şimşəklər – Tovuzda bir vaxt,
gözünün ağında, qarasındaydı.
Əsgər paltarını geydi deputat, –
şəhid gedənlərin,
sırasındaydı.
Vətən havasıdır, onun nəfəsi,
bu da haqqın ona bir töhfəsidi.
Şəhid anaları – anaəvəzi,
qazilər –
qardaşı, ya əmisidi.
Əkbər Qoşalıdan[3] xahiş, iltimas, –
sözüm, istəyirəm qalmasın, deyim.
məni deputatın qəbuluna yaz.
o qıza
qoy mən də Uğur diləyim.
Şairlə görüş
“Puşkin Qafqaza məxsusdur”.
Potto
“Basılmaz ordudu”, “kəskin bir silah”, –
“sünnü”lər,
“şiyə”lər güclü bir ovsun.
Elə eləyin ki, bu gün, ya sabah,
İstanbul – türkün yox, qoy bizim olsun.
Çarın nəsillərə vəsiyyətiydi,
çarın vəsiyyəti, hökmü qətiydi.
Onu çaşdırırdı İslam hümməti,
tilsimi güclüydü açdığı falın.
Nəydi, o bilirdi –
son aqibəti,
açarı əllərdə itən qıfılın.
Vəsiyyət – insani bir keyfiyyətdi,
həyata çağırır bəzən bir nəfəs.
Əslində,
sonuncu bir ünsiyyətdi,
sonuncu bir nida, sonuncu bir səs!
Elə ki, bir insan bədniyyət olur,
elə ki, xeyir yox, daim şər deyir.
Onun da qazancı bir lənət olur,
bunu mən demirəm,
deyənlər deyir.
Ruslar şimşək kimi yerdə çaxdılar,
ələndi göylərin odu, közü də.
Bir gün İstanbula gəlib çatdılar,
Paskeviç,
Beybulat,
Puşkin özü də.
Qorudu qəlbində Allah eşqini,
ilahi səsiydi o, səngərdə də.
Tanıdı səngərdə bir türk, Puşkini,
qılınc bağışladı,
bir sərkərdə də.
O dedi: dünyanın nədir bu sirri,
özü şahid olsun gərək bu yerlər.
Biz – rütbə əsiri,
biz – çin əsiri,
Allah elçisidi, yalnız şairlər.
Şirvan atlıları rus cəbhəsində,
Puşkin istəyirdi bir nəğmə yazsın.
Cənab Paskeviç də öz növbəsində,
deyirdi:
bu görüş sonraya qalsın!
Görüşə bilmədi şair o zaman,
hərlədi yollarda bir əl, Puşkini.
Bakıda görüşdük, yüz il sonradan,
zaman alqışladı
heykəl Puşkini.
Babam Şeyx!
Balam Şeyx!
Balaca Həmzə Nigari! –
şeyximiz gəldi dünyaya.
O səs-ünlü köçdü-getdi,
bu səssiz gəldi dünyaya.
O Şeyxin tacı-türbəsi,
Amasya torpağındadı.
Bu şeyxin ipək beşiyi,
Xəzərin qırağındadı.
O Şeyxin haq kəlamını,
deyib, Haqqı səsləyirlər.
Bu şeyxin də üz-gözündən,
öpə-öpə bəsləyirlər.
O Şeyxim bir abidədir,
öz müdəqqəs ocağında.
Bu şeyxim gül dəstəsidi,
bir ananın qucağında.
O Şeyxin bir dünəni var, –
bizim İslam tariximiz.
Bu şeyxin də sabahı var, –
ümid, inam tariximiz.
Salam, Şeyx!
Babam Şeyx!
balam şeyx!
Gənclik nəğməsi
Sən mənim Tanrı payımsan,
yaxşılar, pislər içində.
Seçilir bir gülər üzün,
yüz gülər üzlər içindən.
Sən təksən, xəbərin varmı?
Yerdə sənin yerin varmı?
Sinəmdə axtar, olarmı,
izini izlər içindən.
Seç, desələr mənə hərdən,
gözüyumlu seçərəm mən, –
gözünü gözlər içindən,
özünü qızlar içindən.
Yol gözləyən vaxtıdı
Yaş artdıqca, dünya mənə döz deyir,
sazın-sözün kökdən düşən vaxtıdı.
Bəlkə dünya nə deyirsə, düz deyir,
doğmaların özgələşən vaxtıdı.
Hanı mənə “Can şairim!” deyən səs?
Yerin-göyün nəfəsiydi o nəfəs.
Dağı qalxma, yamaclarda dolan, gəz,
dağların da, duman, ya çən vaxtıdı.
Deyin, töksün ətəyindən daşını,
Nərimanın tökməsin göz yaşını.
Qoy şairə – çox görməsin yaşını,
hələ onun yol gözləyən vaxtıdı.
[1] Parmenion – İskəndərin sevimli sərkərdələrindən biri.
[2] Azər Turan – “Ədəbiyyat qəzeti”nin Baş redaktoru
[3] Əkbər Qoşalı – Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin eksperti
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
“…yaz, qızım, yaz”
Yanvar ayı idi, tətilə getmişdim. Mətbəxdə süfrə arxasında söhbət edirdik atamla. Mən, nədənsə, “yağış bütün izləri yuyur” cümləsini işlətdim. Özündən qeyri-ixtiyari, sanki nəyisə xatırlamış kimi bu cümləni iki dəfə təkrarladı. Sonra dedi ki, “Bu adda film var, 79-cu ildə (1979, tələbəlik illərində – C.S.) “Azərbaycan” kinoteatrına gəlmişdi, festival filmi idi”.
Süjetini danışdı. O illərə qayıtdı sanki. Dedim, “Ata, istəsən tapa bilərik o filmi. Tez filmin adını yazıb çətinliklə də olsa rus dilində bir dublyajını tapa bildim. Təəccüb dolu sevinci hələ də gözümün önündədir.
Oturub izlədi, sonra da təşəkkür etdi mənə. 30 ildən sonra, bir zamanlar gənc kimi baxdığı filmə yenidən baxdı. Kim bilir, nələri xatırladı, hansı xatirələrinə döndü. Beləcə, mənə də xatirə qoymuş oldu, həm də sanki son nəsihətini verdi: “Yağış bütün izləri yuyur”.
Yağış bütün izləri yumurmuş, Ata!
əksinə yaddaşın dərinliklərindəki
bütün izləri,
yaraları üzə çıxarırmış…
İnsan yağışlar yağanda
bütün olub-keçənləri xatırlayıb
son bir şans üçün
Allaha yalvarıb-yaxarırmış…
Qaranlıq divarlar arasında
əllərinçün, səsinçün
ağladığım çox olur.
Sonra hər şey,
sonra hər şey,
sonra hər şey,
bir-bir yox olur…
Anlayıram ki,
“mən hər yerdə sənin təkrarınam…”.
Düşün ki, səhranın ortasındayam,
üzərimə əliqılınclı,ürəyi işıqsız insanlar gəlir
mənsə əliyalın,
səhranın susuz qumluğuna zorla əkdiyim
toxumu sulayıram gözyaşlarımla
istəyirəm ölsəm də, onun yolunda ölüm…
Öz həyatıma görə yox,
yeni bir həyat uğrunda…
***
Ən xoşbəxt günlərimizin şahidi pişiklər
Görəsən, indi
Bakının hansı küçəsinin yalnızlığını paylaşır…
Heç xəbərləri də yoxdur ki,
Ətrafımızda heç vaxt
anlaya bilmədiyimiz və bizi anlamayan
insanlar qaynaşır.
Və biz indi
ancaq o insanların xatirələrində yanaşı gələ bilərik…
Bakının qala divarlarıdır sənin yoxluğun
Bu boyda şəhərə heç kəsi buraxmır.
Yalnız və tənha dolaşıram
Heç bilmirəm özümlə nə vaxt vidalaşdım,
Hansı ağacın kölgəsində,
Hansı cümlənin bəlkəsində,
Hansı yadın səsində…
***
Sahildəyəm,
Dörd bir yanında günahkar ruhların pıçıltıları dolaşan
bir adada sıxışıb qalmışam.
Məni aparmağa gəlmiş gəmi isə
Yükünü boşaldıb, xeyli qənimətlə
Aram-aram uzaqlaşmaqda.
Nə aparır o gəmi
Bu soyuq və kimsəsiz ada(m)dan?!
Əlləri olurmuş
gəmilərin
çiyinləri
günahları
və qanadları…
Uçurmuş gəmilər yelkənləriylə
yer üzünün səmasında.
Bilirsən, hərdən adalar da aşiq olur
gəmilərə,
quşlara,
hərdən inanır ada(m)lar
dənizdə yolunu azmışlara…
***
Bura haradır, ey can?!
Sənin diyarın hardadır,
Haradır?
Kimdir səni istəməyən,
səni öz yurdundan didərgin salan?
Nədir səbəb bu ayrılığa?
Nəyin həsrətini daşıyırsan, ey can?
Niyə başını qatırsan dünyəvi olanla
Niyə unudursan özünü?
Səni yaradan harda
Sənin Yaradanın harada
Məgər sən də inanırsanmı
O səni öz cənnətindən sürgün edib?
O?
o…
Sənə yer üzünün cənnət bağçalarını açan
suyu,
odu,
havanı,
torpağı bəxş edən,
bəxşiş edən.
Yaşılı,
bəyazı,
mavini
yaradan.
Sənin üçün olmazlara
“ol” deyən!
Səni necə sürgün edə bilər, ey can?
Sənə necə “get” deyə bilər?
Düşün, ey can!
Bəlkə sən özün özünü sürgün etmisən
sevgilinin cənnətindən.
Sən ki onun süfrəsində bardaş qurub,
onun nemətlərinə qonaq olmusan.
Çörəyindən yeyib,
Suyundan içib,
Havasından udub,
Torpağında özünə yer-yurd salmısan
Sən ki sevgilinin misafirisən,ey can?
Sevgili süfrəsindən qovmaz heç kimi…
Sən özün uzaqlaşmısan onun ətəyindən
Sən ac qoymusan ÖZ`ünü…
Ruhumda pərvaz edən səmazən
Döndükcə dünyamı da döndürür
Bil və agah ol!
Sağ əliylə Sevgilidən aldıqlarını
Sol əliylə ruhuma səpir…
Qoru məni, ey Sevgili!
Məni səndən uzaqlaşdıra biləcək hər şeydən,
Hər kəsdən
Qoru!..
***
Zivədəki ipəzorlar
Yeni məhkumlarını gözləyir
Ağızlarını açacaq
Və udacaq uclarından geyimləri…
Kim bilir, neçə əsrdir biz də
Beləcə başıaşağı asılmışıq
Yer üzündən
Gözümüzün suyu o qədərdir ki,
Qurumaq bilmirik ki
Bilmirik…
***
Mən odla söndürdüm
Ürəyimin yanğınını
Bilirsən?
əllərimlə səpirdim
atəş dalğalarını
ciyərlərimin üstünə.
O qadından başqa
kimsə kövrəlmirdi ciyərlərimin tüstüsünə…
və mən yalnız belə təsəlli tapırdım:
“El gölündəki ördəklər
Çoxdan uçublar uzaqlara
İndi El gölü də
ən az mənim qədər tənhadır…”.
***
Gəl, əzizim, gəl
Qağayılar indicə qayıdıb
Dəniz gəzintisindən
Ah, o balaca, əzizim,
Uçmağa çətinlik çəkir.
Ona da verərsənmi
qanadlarını?
Gəl, əzizim, gəl
Körpələr indicə oyanıb
Səhər yuxusundan
Ah, o balaca, əzizim,
Dayanmadan ağlayır.
Onu da kiridərsənmi
yalanlarınla?
Toxumlar ölmədilər,
Yenidən cücərdilər
itdikləri yerdən…
Ah bəs sən, sən, əzizim,
bu torpaqda
bitərsənmi yenidən?
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Dünya qayğılarından,
Tanış-biliş, qor-qohum,
ya sevgi uyğusundan
sıyrılıb şimşək kimi,
ayrılmağı bacardı…
Dövrü, dövlətiylə də
kəsdi ilişgiləri.
Şöhrət, hörmət, vəzifə
gördü ki, boşunadı.
Hamıyla haqq-hesabı
bitirib birdəfəlik,
yaşamağa başladı.
Milyarderlərin belə,
kəndinə qıymadığı,
ağla gətirmədiyi
keflər sürdü, yaşadı.
Sufi babalar kimi
“alçaq könüllü” oldu.
Hankı səmtə yürüsən,
Allaha doğru yoldu.
Cındırından cin hürkdü,
Gördü fikir də yükdü.
İçdi buz bulaqların
şır-şır axan suyundan,
Bağçalarda bayıldı
Çiçəklərin iyindən.
Cır meşə meyvələri
naharı, şamı oldu.
Şax-şəvəldən qurduğu
yatağı, damı oldu.
Gül-çiçəklə oynadı
kəpənək, arı kimi.
Ağaclara sarıldı,
həsrətli yarı kimi.
Hərdən də, quş quşladı,
ov ovladı özüyçün.
Çır-çırpıdan çatdığı
ocaqda kabab yedi.
“Nə qədər ki, sağam mən,
Şaham, sultanam” – dedi.
Bir gün mənsiz olacaq
Onsuz da, qoca dünya.
Guya ki, var olanda
almışdı vecə dünya?
Gələndə nə gətirdim,
gedəndə nə aparım?
Dünyamızın dadını
hər anımda taparım.
Yaşı əllini keçmiş,
Qəlbi uşaq qəlbidir,
Onun dayandığı yer
Himalaydan qəlbidir.
Körpə uşaqlar kimi
bulduğuna sevindi,
Hər anında var oldu –
Dəm indidir, dəf indi.
Köhnə velosiped də
tapdı bir gün özünə,
düşdü gözəlliklərin
cığırına, izinə.
Könlündən nə keçdisə,
Onun peşinə düşdü.
Gözündə nə güldüsə,
onun eşqinə düşdü.
Bir ay çobanlıq etdi,
bir ay odunçu oldu.
Bir ay şahmat oynadı,
bir ay tütünçü oldu.
Dağda kərənti ilə
ot da çaldı bir ara,
Canından axan tərə
dəyərdimi pul-para?
Ən gözəl musiqi də
təbiətin səsiymiş.
Ən ağıllı adam da,
bunu duyan kəsiymiş.
Məsciddə gecələrdi,
ya da karvansarada,
hərdən yoldaş olardı
bomju, avarası da.
Varlığa sevinərdi,
hər haya haylanardı.
Öz-özündən dəmlənər,
özündən hallanardı.
Yayda çayda çimərdi,
qış qarla yuyunardı.
Ürəyi təbiətlə
həmahəng döyünərdi.
Nə bir istəyi vardı,
Nə də ki, bir arzusu,
olmuşdu olacaqlar
hərisi, tamarzısı.
Sözə də sevinərdi,
Gözə də vurulardı,
Bu saflığa tuş gələn
özü də durulardı.
“Ruh bədəndən nə vaxtsa
uçacaqsa, indidən
ruhuma yardım edim,
niyə vaxtı ləngidim?” –
Sorğusuna varınca,
ucalmışdı gözündə
cücü, mücü, qarınca.
Nəfəsim də, ruhum da,
canımdan çıxacaqsa,
Sevdiyim hər şey məni
yandırıb yaxacaqsa,
qorxu-sorğularımdan
soyunub yaşamalı.
Yenidən bu dünyanı,
bütün bu kainatı
geyinib yaşamalı.
Dünyada əriməli,
dünyada kiriməli,
İlahi dərgahına
dünyadan yürüməli.
Hər şey sona doğrusa,
Hər şey “O”-na doğrudur.
Hər şey əbədiyyətə,
O bir ana doğrudur.
O bir anın sevgisi,
sonun sorağındayam.
Sonum Yeni dünyadır,
“SƏN”in sorağındayam.
Hər şey əgər “SƏN” isə,
“SƏN”də hər şey var isə,
axı nəyimə gərək,
“MƏN”im mənə dar isə.
“Hər şeydə varam” – deyib,
bu dünyayla barışdı,
Gözəllik aşiqiydi,
sevgilərə calaşdı.
Bu da, bir ömrün sonu –
Özünü tanıyandan
haqqı əyən olmadı.
Günlərin bir günündə
Qeybə çəkildi sanki –
O gündən bir də onu
“Gördüm” – deyən, olmadı.
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/
Yeniyetməydik, gənc idik, biləndə ki, filankəsin 40, ya 50 yaşı var, sanki qədim, hansısa uzaq dünyadan əks-səda eşitmiş kimi birtəhər olurduq. İndi Arif Buzovnalının 50 yaşı tamam olur. “Necə keçdi bu illər?” – cavab almaq üçün vermirəm sualı. “Necə tez keçdi bu illər?” – bu sual da təəssüf və cavab üçün deyil. Eləcə Arifi düşünə-düşünə özümlə danışıram.
Buzovna sözü (bəlkə də daha çox səslənişi) mənimçün yeganə yer adı və sözdür ki, şeirlə bağlıdır, çox sevdiyim şeirin bir parçasıdır, lap dəqiq desəm, uşaqkən unudulmaz Mikayıl Müşfiqin “Yenə o bağ olaydı” şeirini eşidəndə (!) bu sözün yer adı olduğunu bilmirdim; sonradan biləndə isə yenə ilk səsləniş və ilk təəssürat ötüb-keçmədi. Odur ki, 50 yaşını qeyd etdiyimiz dostumun adı, təxəllüsü onu şəxsən tanımayanda belə şeir parçası olub mənim üçün və şairliyi məndə həmişə təbii hadisə təəssüratı yaradıb.
***
Arif Buzovnalı oxunmaq, yadda qalmaq kimi “klassik nigarançılığı olmayan” çağdaş şeirimizin görkəmli təmsilçisidir. Mənə görə klassik ədəbi ənənələrin təkrarsız davamçısı, o böyük şairlərimizin, qəzəlxanlarımızın yadigarıdır.
Arifa, bilməsə də özgəsi, dostlar biləcək,
Qədrini bir necə beytə sığışan arzuların.
Arifindir. O Arifin ki, öyrəndiyi ustadlar kimi yaxşı bilir:
Hər hərfin öz ahəngi olur sözdə, unutma
Hər kəlmədə vardır çəki, bihudə danışma…
Arif Buzovnalı indi təkcə ustad qəzəlxan deyil. O, indi klassik ədəbi irsin təfsirçisi, yorulmaz təbliğçisi, şeirşünasdır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Xəzər bölməsinin sədridir və bu məqamında onlarca gənc şairin, əruz aşiqlərinin, qəzəl müəlliflərinin müəllimidir. Hər həftə, hər ay təşkil olunan, özü də təşkil olunmaq xətrinə təşkil olunmayan, təblə, çoşqun şeir havasıyla dolu şeir məclislərinin mərkəz nöqtəsi, ilhamvericisi, aparıcısıdır.
Arif Buzovnalı, adı çəkiləndə ehtiram edilən, haqqında ciddiyyətlə söz edilən bir ədibdir – bunu mən dəfələrlə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyi ilə söhbətlərdə də, həmkarlarımızın iştirakıyla fərqli şeir məclislərində və dostanə yığıncaqlarda da sezmişəm.
Yol-yoldaşı olmuşuq. Dəfələrlə geniş, əhatəli söhbətimiz olub. Klassik, milli ədəbiyyatdan da, dünya, xüsusən rus ədəbiyyatından, şeirindən də, elə dünyanın özündən, “gərdişi-dövrani kəcrəftar”dan da danışmışıq… dindən, irfandan və daha nələrdən. Arif Buzovnalı yaxşı, layiqli tərəf müqabilidir.
***
Şuşadakı ikinci günümüzdü. “Qarabağ” ötelinin qarşısındakı parkda II Vaqif Poeziya Günləri çərçivəsində təşkil olunan ilk tədbir, rəsmi kitab təqdimatları bitmişdi. Kiçik bir fasilə elan olunmuşdu deyə, hərə bir tərəfə dağılmış, Arif də öz otağına qalxmışdı. Parkdakı kitab köşklərinin birinin qarşısında musiqi çalınır, muğam-təsnif səsi gəlirdi. Gülyanaq xanımdı oxuyan. Həmkarlardan biri terrasdan Arifə zəng elədi, dedi ki, aşağı düşsün, bir az gəzişək. Az sonra Arif düşdü: – Mürgü aparmışdı məni, səs eşidirdim, elə bilirdim radiodur oxuyan, pəncərə açıqdı, sonra başa düşdüm ki, Gülyanaq xanımdı… Gedim təşəkkür edim… – dedi. Təvazö göstərib oxunan qəzəlin ona aid olduğunu söyləməsə də, biz bunu bilirdik.
Sonradan məlum oldu ki, Arif ora yaxınlaşar-yaxınlaşmaz Gülyaz xanım bacısı Gülyanaq xanıma: – Bax, səhərdən qəzəlini ifa etdiyin şairdir, Arif Buzovnalı, – deyibmiş Arifi təqdim eləyərək. Yoxsa, ifaçı onu tanımayacaqmış… Maraqlı, gözəl hadisədir: səni şeirinlə tanıyırlar. Sağkən belə bir hadisəyə şahidlik eləmək hamının nəsibi olmaz. Ümumiyyətlə isə şairin taleyi yox, şeirin taleyidir ədəbiyyat və ədəbiyyat tarixi. Eləcə də Arif Buzovnalının şeirlərinin.
Çox yaşa, dostum!
Mənbə: https://edebiyyatqazeti.az/