Author: Delphi7

Ayrılıqlar və bölünmələr hər zaman vardı. Amma qəribə ittifaqlar bir anda İŞİD kimi bir şəbəkənin İraq şəhərlərini işğal etməsi ilə ortaya çıxmağa başladı. Malikinin məzhəb ayrıseçkiliyinə zəmin hazırlayan bəzi hərəkətləri və İraqın içində bölünmüş xalq, bir anda İŞİD şəbəkəsi ətrafında bir çox fərqli qrupu birləşdirdi. Sünni təriqətlər, Maliki əleyhdarları, bir qisim türkmən və kürdlər, Səddam dövrünün əsgər və generalları bir dam altında birləşdilər. Bu işğalları təhdid olaraq qəbul edən ətraf ölkələrdə də vəziyyət qəribədir. Maliki-Ruhani ittifaqı davam edərkən, İŞİD-in İraqdakı irəliləyişi Ruhani-Obama ittifaqını da qızışdırırdı. Belə ki, yaxın günlərdə İranın nüvə proqramı çərçivəsində Ruhani ilə birlikdə gerçəkləşəcək Cenevrə danışıqlarında digər bir məsələ İŞİD-dir.
Bərzani-Ərdoğan ittifaqı daha da güclənərkən, Türkiyənin üzləşdiyi əsir böhranı və sərhəddəki hadisələrə görə zəifləyən Maliki-Ərdoğan ittifaqının da burada gücləndiyini deyə bilərik. Yaxın Şərqdə nəhayət ki, itttifaqlar yaranır, təhdidin meydana gətirdiyi məcburi ittifaqlar…
İnsanlar, dövlətlər, dövlət başçıları qardaşlıq əsasında çətin gördükləri ittifaqı hər hansı bir təhdid olduğu zaman dərhal yarada bilirlər. Ortaq düşmən fikrinin sevgidən daha güclü olması yaşadığımız əsrin acı həqiqətidir.
Vəziyyəti Türkiyə baxımından müşahidə etdikdə isə Türkiyənin bir müddətdir ki, mülayim və uzlaşdırıcı bir strategiyaya daha çox önəm verdiyi aydın olur. İraqda Maliki ilə gərginləşən münasibətlərin yumşaldılması, Ruhani rəhbərliyindən etibarən İranla hər ay aparılan mütəmadi danışıqlar və son olaraq Misirin yeni prezidenti Əl-Sisiyə prezident Gül tərəfindən göndərilən təbrik mesajı …
Misirdə hərbi müdaxilə sonrası ölümlər və həbslər, əlbəttə ki, ağır bir keçmişə sahib olan türk xalqı üçün böyük bir imtahan oldu. Amma bu, qardaş ölkə Misir ilə əlaqəni qoparmaq demək deyil. Bu əhəmiyyətli mövzuya bir başqa yazıda toxunaq.
Mosulun işğalından əvvəl Türkiyənin xüsusilə Şimali İraq ilə əldə etdiyi 50 illik neft müqaviləsi və ardından Bərzaninin müstəqillik iddiasında olması bəzi dairələrdə Türkiyənin bir anda köhnə Misak-ı Milli (National Oath) sərhədləri – yəni Mosul və Kərkük – üzərində suverenlik qurması olaraq qəbul edildi.
Şimali İraq və dünyaya yeni açılmağa başlayan İran neftinin keçid yolunun Türkiyə olması yenə diqqətləri öz üzərinə çəkdi. Güclü bir Türkiyə ehtimalından narahat olan dərin dövlətlərin mövcud olduğu sirr deyil. Anlaşılmaz olan, sərhəddəki bu qarışıqlıqların bir çoxlarının iddia etdiyi kimi beynəlxalq planın parçası olub-olmadığıdır.
Bütün bunlar bir planın parçası olsa belə, bu İslam ərazisinin tək bir qığılcımla alovlanması və qardaşın qardaşı qətl etməsi necə tamamilə xarici qüvvələrin oyunu ola bilər? Qurana söykənən və sevgi üzərində qurulan möhkəm bir sistemdə necə və hansı çirkli oyun müvəffəqiyyətli ola bilər? Problem, xüsusilə bu ərazilərdə olan ideologiya zəifliyidir. Təcavüzkar ideologiyaların saxta və yanlış olduğu göstərilmədikcə, Yaxın Şərqdəki qarışıqlığın həlli yoxdur.
Belə ki, İŞİD də müəyyən ideologiya əsasında bir araya gəlmiş insanların meydana gətirdiyi bir şəbəkədir. Müxtəlif vəhşiliklərlə gündəmə gəlmələrinin, bir məzhəb döyüşü aparmalarının tək səbəbi isə inandıqları ideologiyanın yanlış olmasıdır. İslam dövləti qurmaq istəyirlər, amma əsl İslam dövlətinin bu şəkildə olmaması lazım olduğunu bilmirlər.
Quranı ərəbcə oxuyurlar, lakin bütün dünyaya yayılmış xurafat dininin təsirindən xilas ola bilmirlər. Quran ayələrini xurafatlarla birlikdə izah edir, hətta çox vaxt Quran ayələri yerinə bu xurafatlara müraciət edirlər. O zaman dünyanın hazırda ən böyük problemlərindən biri olan radikalizm ortaya çıxır. İslamın hökmlərini yerinə yetirmək üçün güclü bir istək olur, amma tətbiq olunan din tam mənası ilə gerçək İslam olmur.
Problem ideologiyadırsa, Amerika da daxil olmaqla bir çox ölkənin silahlı mübarizədən başqa bir metod inkişaf etdirə bilməməsi, bunu radikalizmin gücləndiyi yarım əsr boyunca edə bilməməsi çox maraqlıdır. Yanlış bir inancın yerinə doğrusunun göstərilməsi çox asandır. İdeoloji yanlışlıq alınan yeni silahlarla, verilən cihad fətvaları ilə, heç bir gücü olmadığı halda, “müqavimət göstərəcəyik” deyə ortaya çıxan zehniyyətlərlə yox edilə bilməz. Səddamdan sonra inkişaf etdirilən şiə məzhəbçiliyi necə indi belə bir sünni məzhəbçiliyini inkişaf etdirdisə, yandırıb-yox edəcəyəm deyə ortaya çıxmaq da eyni şəkildə radikalizmi inkişaf etdirəcək.
İşlər mümkün olduqca tolerantlıqla həll edilməli və yanlış ideologiyanın aradan qaldırılması üçün tədbir alınmalıdır. Məzhəb qarşıdurmaları, anti-demokratik tətbiqlər və müdafiə xaricində müharibənin Quranda yeri yoxdur. İslam adına ortaya çıxıb can alanlara bu gerçək göstərilməlidir.
Osmanlı mükəmməl deyildi, amma Osmanlının bu köhnə torpaqları belə bir narahatlığı yaşamadılar. Çünki İslamın istiliyi və sevgi dolu ruhu bu torpaqlarda hakimdi. İndi köhnə Osmanlı torpaqlarında xətkeşlə yaradılmış süni sərhədləri aradan qaldırma səyi var. Məcburi olaraq, qan tökərək, düşmənçiliklə. Belə olmaz. Mənəvi mənada ölkələr arasında sərhədlər əlbəttə ki, olmamalıdır. Lakin bu yalnız sevgi birliyi ilə təmin edilə bilər. Məcburi ittifaqlar, başqa ortaq düşmənlər olduğunda dərhal dağıla bilər. Amma sevgi ittifaqları qalıcıdır. Belə ittifaqlarda sərhədlərdə minalar, tikanlı tellər, sərhədi pozdu deyə vurulan təyyarələr olmaz.
Bir anda zəruri ittifaqı yarada bilən ölkələr bu ittifaqı sevgi ilə qura biləcəklərinə niyə inanmırlar? Problemlərin təhsillə həll ediləcəyini, ittifaqların sevgi ilə meydana gələcəyinə inanmaları üçün daha nə qədər fəlakətin baş vermə lazımdır?
Adnan Oktarın Arab News-də nəşr olunan məqaləsi:

http://www.arabnews.com/news/589776

Dünyadakı bütün insanlar xoşbəxt olmağa çalışır. Ancaq insanların ümid etdikləri xoşbəxtlik dünyəvi şərtlərə bağlı olan, tamamilə müvəqqəti xoşbəxtlikdir. Davamlı olan həqiqi xoşbəxtliyi isə tam olaraq iman edənlər yaşaya bilərlər. Çünki həqiqi xoşbəxtlik nə insanlara, nə hadisələrə, nə mallara, nə də mövqeyə bağlıdır. Xoşbəxtliyin bir sirri var; o da coşğulu Allah sevgisi və Allaha olan təvəkküldür.

İman edən bir insan bu dünyanın həqiqi mahiyyətindən, öz yaradılış məqsədindən, Uca Allahın özünü sınadığından və Ona qulluq etməklə məsul olduğundan xəbərdardır. Bu səbəblə, həyatı boyunca Allahın razılığını, rəhmətini qazanmağa çalışar və möminlərin həqiqi məskəni olan cənnətə girmək üçün səy göstərər.

Xoşbəxtlik isə Uca Allahın əməlisaleh qullarına səmimi iman və sədaqətlərinə görə, həm dünyada həm də cənnətdə verdiyi çox böyük nemətdir. Möminlərin xoşbəxtliyinin və rahatlığının qaynağı yalnız imanlarıdır. Allah səmimi imanlarına qarşılıq olaraq, onların qəlblərinə xoşbəxtlik və rahatlıq verir. Möminlərin maddiyyata bağlı xoşbəxtlik yaşamırlar, Allaha və axirətə imanın gətirdiyi mənəvi xoşbəxtliyi yaşayırlar. Bu anlayışdan uzaq yaşayan insanlar isə iman etmədikcə gerçək xoşbəxtlikdən uzaq qalarlar. Sonsuz güc sahibi Allah, din əxlaqını yaşamamalarına qarşılıq olaraq bu insanların qəlblərini bədbəxt və sıxıntılı edəcəyini bir Quran ayəsində belə bildirmişdir:

“Allah kimi doğru yola yönəltmək istəsə, onun köksünü İslam üçün açar, kimi azdırmaq istəsə, onun köksünü, sanki o, göyə çıxırmış kimi daraldar və sıxıntılı edər. Allah iman gətirməyənləri beləcə rəzalətə salar.” (Ənam Surəsi, 125)
İman etməyən insanlar, ümumiyyətlə axirət həyatının çox yaxın olduğunu və onunla qarşılaşacaqlarını düşünmədən yaşayarlar. Ölümü, ölüm sonrasında nələrlə qarşılaşacaqlarını, bütün etdikləri bütün əməllərə görə Allaha hesab verəcəklərini, bunun nəticəsində də cənnət ya da cəhənnəmdə sonsuza qədər qalacaqlarını ağıllarına gətirməz ya da gətirmək istəməzlər. Bu insanların belə məsuliyyətsiz davranmağına səbəb olan faktor isə sonsuz axirət həyatını özlərindən uzaq görmələridir. Belə insanların düşüncəsinə görə yaşayacaq vaxtları çoxdur; buna görə də heç düşünmədikləri ya da düşünsələr belə reallaşacağına çox ehtimal vermədikləri bir şey üçün həyatlarını, mənfəətlərini və qurduqları planlarını fəda etmək istəməzlər. Bunu çox böyük itki olaraq xarakterizə edərlər. Böyük səhv edərək, dünya həyatını və dünya mənfəətlərini, axirətdə qazanacaqlarına nisbətlə daha yaxın və asan görərlər. Dünyaya bağlanıb axirəti qulaqardına vurarlar. Bütün istəklərini bu qısa dünya həyatına sığdırmağa çalışarlar. Bütün həyatlarını Allahı razı edəcək davranışlardan, din əxlaqından uzaq keçirər, bütün həyatları boyu dünyaya bağlı qalarlar.

Dünya həyatına olan sevgi isə insanları bədbəxt edir. Quran əxlaqından uzaq yaşayan bu insanların dünya həyatında xoşbəxt ola bilməyəcəklərini, davamlı çətinlik içində yaşayacaqlarını Allah Quranda belə bildirir:

“Kim Mənim Zikrimdən üz döndərsə, onun güzəranı sıxıntılı olacaq və Biz Qiyamət günü onu kor kimi hüzurumuza gətirdəcəyik.” (Ta ha Surəsi, 124)

İman etməyən insanları xoşbəxt etməyən, onları narahat edən digər mövzu isə qarşılaşdıqları çətin anlardır. Bu insanların xoşbəxtliyi tamamilə dünyəvi qazanc və gəlirə bağlı olduğundan, çətin anlarda bu mənfəətlərini də itirməklə qarşı-qarşıya qalırlar. Hər şeyləri buna bağlı olduğundan heç gözləmədikləri bir hadisə səbəbindən hər şeyi itirmək təhlükəsi, onları böyük bir bədbəxtliyə düçar edir. Əldə etdikləri keçici sevinci də bu yolla tamamilə itirərlər. Çıxa bilməyəcəkləri pessimizmə və ümidsizliyə düşərlər.

Möminlərin xoşbəxtliyi isə çətin anlarda göstərdikləri Quran əxlaqı ilə daha da qalıcı hala gəlir. Möminlər həmişə Allahın razılığını düşündükləri, ağıllarını və vicdanlarını həmişə bu istiqamətdə istifadə etdikləri üçün iman etməyənlər kimi pis görünən vəziyyətlərdən mənfi təsirlənməzlər. Əksinə çətin anlarda göstərdikləri gözəl və təslimiyyətli rəftarla Uca Allahın razılığını qazana biləcəklərinə ümid edərlər.

Möminlərin qəlbində Allahın razılığını qazanma ümidinin, bu yolda əlindən gələn bütün səyi sərf etməyin verdiyi sevinc və rahatlıq vardır. Yaşadıqları bu sevinc onları həm dünya həyatında xoşbəxt və rahat edir, həm də Allahın razılığını daha çox qazanmalarını təmin edən şövqlərini artırar. Bu sevinc və xoşbəxtlik, insanların iman etmədikcə əsla çata bilməyəcəkləri və təqlid edə bilməyəcəkləri sevincdir. Çünki bu Allahın yalnız möminlərə hiss etdirdiyi və Allahın razılığını, rəhmətini və sonsuz cənnətini ümid etmənin verdiyi xoşbəxtlik və rahatlıqdır.

Nəzakət Bədirova

Sizi kim yaratdı? Sizə bu bədəni, gözlərinizin rəngini, saçlarınızın rəngini kim verdi? Boyunuzun uzunluğunu, saçlarınızın rəngini kim təyin etdi? Sizinlə birlikdə digər insanları, göyləri, yeri və bu ikisinin arasında yaşayan bütün canlıları kim yaratdı? Kosmosun dərinliklərindəki planetlərin, Günəşin və ulduzların nizamını kim təyin etdi?
Siz bütün bu suallara sadəcə bir cavab verirsiniz: “Allah”. Sizin kimi digər insanlardan da bu suallar soruşulduğunda, onlar da: “Allah”, – deyə cavab verirlər. Necə ki, Allah Quranda insanların öz ağızları ilə bu həqiqəti təsdiq edəcəklərini belə bildirmişdir:
“Həqiqətən, əgər: “Göyləri və yeri kim yaratmış, günəşi və ayı kim ram etmişdir?” – deyə soruşsan, onlar mütləq: “Allah!” – deyə cavab verəcəklər. Elə isə onlar niyə döndərilirlər?” (Ənkəbut surəsi, 61)
Bəs sizi və kainatı ən incə xüsusiyyətinə qədər planlayan Yaradıcımızı nə qədər tanıyırsınız? Sizi hər an gördüyünü, eşitdiyini, etdiyiniz hər şeydən hər an xəbərdar olduğunu bilirsinizmi? Sizə görə Allah haradadır? Sizi yaratdıqdan sonra öz başınıza buraxır? Yoxsa necə yaşamalı olduğunuzu bildirir? Allah’ı görə bilərsinizmi? Onunla danışa bilən bir insan varmı? İnsanlardan başqa hansı varlıqları yaratdı? O, ölümdən sonra necə həyat vəd edir?

Şübhəsiz, bunlar kimi daha bir çox sual soruşula bilər və siz də özünüzə görə bu sualların hamısını cavablayarsınız. Bu cavablar ya ailənizdən, ya qohumlarınızdan, ya ətrafınızdan, ya da oxuduğunuz kitablardan öyrəndikləriniz olacaq. Ya da illər əvvəl din dərsində oxuduqlarınızdan ağlınızda qalanlar… Bəs verdiyiniz cavabların, həqiqətən, doğru olub-olmadığını heç düşünmüsünüzmü?

Şübhəsiz, hər kəs Allah haqqında çox fərqli fikirlər söyləyə bilər. Filosof Allah’ı izah edərkən əvvəlcə aldığı təhsili ön plana çıxarır, təsirləndiyi filosofların fikirlərindən istifadə edərək Allah’ı tanıdır. Allah haqqında heç bir məlumatı olmayan evdar qadın qonşusundan eşitdiyi məlumatlara inanır. Allah’la əlaqədar kitab yazan yazıçı isə bəlkə də heç bir dini təhsil almayıb, hətta Allah’ın endirdiyi ayələrin birini belə bilmir. Lakin bu yazıçının kitabını oxuyan hər kəs sanki onun fikirləri müzakirəsiz doğruymuş kimi qəbul edir, bütün yazılanları tətbiq edir və ətrafındakı hər kəsə özündən çox əmin olaraq oxuduqlarını izah edir. Çox insan o günə qədər ətrafından eşitdiklərinin və öyrəndiklərinin səhv və ya əskik ola biləcəyinə ehtimal vermir.Lakin unutmaq olmaz ki, insan yanıla bilən, cahillik edə bilən varlıqdır. Bu halda, bizə Allah’ı ən doğru tanıdacaq qaynaq yalnız Onun bizlərə endirdiyi haqq kitab Qurandır. Allah Quranda insanların öyrənməsi lazım olan şeyləri açıqlamışdır. Yuxarıdakı sualların Qurandakı cavablarına baxsaq, əvvəlcə Allah’ın yalnızca göylərdə deyil, hər yerdə olduğunu görərik. Allah bütün insanlara olduğu kimi sizə də şah damarınızdan daha yaxındır. Sizin hər etdiyinizə şahiddir, hər şeyi görür. Söylədiyiniz bütün sözləri eşidir. İçinizdən etdiyiniz bütün duaları bilir. Hər an sizin yanınızdadır. Üstəlik, Allah dilədiyi quluyla danışır. Məsələn: Quranda hz. Musa ilə danışaraq onu digər insanlardan üstün etdiyi bildirilmişdir. Allah insanları olduğu kimi, mələkləri və cinləri də yaratmışdır. Və Allah dünya həyatından sonra sonsuza qədər davam edəcək cənnət və cəhənnəm həyatı yaratmışdır. İnsanlara ölümlərindən sonra cənnətə gedə bilmələri üçün necə yaşamalarının lazım olduğunu da Quranla bildirmişdir. Bütün bunlar yuxarıda soruşduğumuz sualların çox qısa cavablarıdır və bu cavabların hamısı Quranda var.

Nəzakət Bədirova

Ey Adəm oğulları! Məscidlərə (gedərkən) gözəl geyimlərinizi geyin. Yeyin-için, lakin israf etməyin. Şübhəsiz ki, (Allah) israf edənləri sevmir.(Əraf,31)

Allah müsəlmanların Allahın zikr ediləcəyi hər məkanda xoş, təmiz, baxımlı, qadınların makyajlı, keyfiyyətli, qadın və kişilərin süs, bəzək əşyalarından istifadə etməyini, gözəl və zövqlü geyimlər geyinmələrini, gözəl ətirlərdən istifadə etmələrini istəyir və təşviq edir.

Həmçinin təmiz qidalardan, ruzilərdən istifadə etmələrini, lakin israf etməmələrini bildirir. Ayənin ardında isə – De: “Allahın Öz qulları üçün üzə çıxartdığı zinəti və təmiz ruziləri kim haram etmişdir?” De: “Bunlar dünya həyatında (hamıya), Qiyamət günü isə yalnız möminlərə məxsusdur”. Biz dərk edən adamlar üçün ayələri belə izah edirik. (Əraf 32)- deyə bildirir. Xurafatçılara baxırıq, onlar nə deyirlər bu haramdır, hər məzhəbin özünün ayrıca haram qida siyahısı var və birinin halalı digərinin haramıdır və ya əksinə. Eyni zamanda gözəl ətirli, təmiz, baxımlı olmağı, zövqlə geyinməyi, zinətlərdən istifadə etməyi haram edirlər. İslam dini bunu qadağan etmir. Qadağan edənlər Kimdir, Xurafatçılar. Əslində isə ayədə deyildiyi kimi dünya və axirət həyatında bu gözəlliklər yalnız möminlərə məxsusdur. Diqqət etsək, Allah elə xurafatçıların öz əlləri ilə onları bütün bu gözəlliklərdən məhrum etmişdir, maşaAllah. Əlamətlərini haradan bilirik, hələ dünyada ikən bu nemətlərdən məhrumiyyətlərindən. Belə ki, Xurafatçılar pis qoxulu, səliqəsiz, pəjmürdə, qara geyimlərə üstünlük verən, sac-saqqala qarışmış, qeyri -estetik bir görünüşə sahib olurlar. Bu xoşagəlməyən, insana cəhənnəmi xatırladan görünüş onların dünyadaykən cəhənnəmlərini yaşamağa başladıqlarını göstərir. Bütün bunlar isə onların Allaha qarşı qeyri-səmimi olmalarından, Allahın və Elçisinin gətirdiyi qanunları bəyənməyərək, özlərindən yeni uydurma din yaratmağa çalışmalarından dolayıdır.

Son dövrlər mediada irqçiliklə bağlı xəbərlərin artdığı müşahidə olunur. Xüsusilə, futbol və bir sıra idman yarışlarında qaradərili idmançılara banan atılması və s. hadisələr bundan xəbər verir. Sonuncu Avropa Birliyi seçkilərində də irqçi radikal sağ partiyaları qalib gəldi. Avropadakı radikal sağ adlanan bu partiyaların ortaq səciyyəvi xüsusiyyətləri isə qatı irqçi olmaları, avropalılardan başqa heç bir milləti qəbul etməmələridir. Avropada bu cür partiya və hərəkatlara dəstək də getdikcə artır. Gəlin məsələnin həllinə keçməmişdən əvvəl irqçiliyin nə olduğunu və mənşəyini araşdıraq.
İnsanların fiziki fərqlilikləri irqlərarası üstünlük və ya zəiflik kimi dəyərləndirib müəyyən irqlərin daha üstün olduğunu iddia edən ideologiyaya irqçilik deyilir. Əslində irqçilik tarixin hər dövründə özünü büruzə verib. XVI əsrdən sonra Amerikanın kəşfi, bir çox Avropa dövlətlərinin imperiya qurmaq naminə Afrika və Asiyada işğalçılıq siyasəti yürütməsi və insanları kütləvi şəkildə qətlə yetirməsi irqçilikdən xəbər verir. Xüsusilə Amerikanın kəşfindən sonra avropalıların Amerikanın yerli sakinlərinə tutduqları divan irqçiliyin bariz nümunələrindən biridir. O dövrdə Amerikadakı yerlilərin nəslini kəsməyi hədəfləyən İspan “conquistadorlar” (işğalçılar) belə bir açıqlama etmişdilər: “Yerlilər həqiqi insan deyil, inkişaf etmiş heyvan növüdürlər”. Bu şüar o dövrdə bütün imperialist qüvvələrin əsas devizinə çevrilmişdi. Lakin bu şüarın elmi əsası çatışmırdı. Bu “elmi əsası” da Darvin təmin etdi. Çarlz Darvin “Növlərin Mənşəyi” və “İnsanın təkamülü” adlı kitablarında insanın inkişaf etmiş heyvan növü olduğunu iddia etdi. Lakin eyni zamanda bəzi irqlərin təkamüllərini tamamlayıb “mədəni irqə” çevrildiklərini, bəzilərinin isə hələ təkamülünü tamamlamadığını və “zəif, aşağı irq” olduğunu vurğuladı. Darvinin “mədəni irq”i avropalı ağ insanlar idi. Yerdə qalan digər bütün millətlər isə “aşağı irq” statusunda idi. Müasir irqçiliyin banisi Çarlz Darvindir. Təsdiqi isə Darvinin öz sözləridir: “Bəlkə də yaxın gələcəkdə mədəni insan irqləri vəhşi irqləri tamamilə yer üzündən siləcəklər və onların yerinə keçəcəklər. Digər tərəfdən meymunabənzər insanlar da yox ediləcəklər. Beləliklə, insanla ən yaxın qohumları arasındakı boşluq daha da böyüyəcək. Nəticədə dünyada indiki avropalı irqlərdən daha mədəni olan irqlər və indiki zəncilərdən, Avstraliya yerlilərindən və qorillərdən daha geridə olan babun növünə məxsus meymunlar qalacaq” 1
Mövzu ilə bağlı Darvinin başqa bir ifadəsində isə “Təbii seçməyə əsaslanan mübarizənin mədəniyyətin inkişafına sizin düşündüyünüzdən daha çox fayda verdiyini və verməyə davam etdiyini sübut edə bilərəm. Təsəvvür edin ki, bir neçə əsr əvvəl Avropa türklər tərəfindən işğal edildikdə Avropa millətləri nə qədər böyük risk altında qalmışdı, amma artıq bu gün Avropanın türklər tərəfindən işğalı bizə çox gülünc gəlir. Avropa irqləri olan mədəni irqlər həyat mübarizəsində türk barbarlığına qalib gəlmişdilər. Dünyanın yaxın gələcəyinə baxdıqda bu cür aşağı irqlərin çoxunun mədəniləşmiş ali irqlər tərəfindən məhv ediləcəyini (yox ediləcəyini) görürük”.2 deyilir.
Bu fikirlərdən də aydın olur ki, Darvin insanları “mədəni irq”, “avropalı”, “ağ irq” və “aşağı irq” adlanan bir neçə qrupa bölür və bu insan irqləri arasında mübarizə gedəcəyini, güclü irqlərin zəif irqləri əzəcəyini bildirirdi. Bunu da təbiətin qanunu kimi təqdim edib irqçiliyə təşviq edirdi. Ancaq bu fikirlər əsla həqiqəti əks etdirmir. Çarlz Darvinin təkamül fərziyyəsinin elmi əsası yoxdur. Bu günə kimi Darvinin səsləndirdiyi heç bir fikir elmi cəhətdən öz təsdiqini tapmayıb. Əksinə, bütün elmi faktlar təkamül fərziyyəsinin əleyhinə olmuşdur. Lakin o dövrdə imperialist qüvvələr özlərinə sərf etdiyi üçün Darvinin fikirlərindən istifadə etmişdilər. İrqçiliyin “elmi” əsasında Darvinin təkamül fərziyyəsinin olduğunu antropoloq Lalita P. Vidyarti belə açıqlayır: “İnsanın mədəni bir təkamül dövrü keçdiyinə və ən üst pillənin Ağ Adamın mədəniyyəti olduğuna inanan sosioloqlar tərəfindən Darvinin “güclülərin həyatda qalması” düşüncəsi sevinclə qarşılandı. Bunun nəticəsində XIX əsrin ikinci yarısında qərbdə elm adamlarının əksəriyyəti irqçiliyi mənimsədilər”. 3
Nəticədə Darvin bu fikirləri ilə irqçiliyə “elmi” status qazandıraraq o dövrün bütün imperialist işğalçılarına rahat şərait yaratdı. Bundan sonra irqçiliyə söykənən yüzlərlə qətliamlar törədildi və XX əsr dünya tarixinə ən qanlı səhifə kimi daxil oldu. Bu qətliamların ən aktiv iştirakçıları isə irqçilik siyasəti yürüdən nasistlər oldular. Hitler nasizmi qurmaq üçün Darvinin təbii seçmə qanundan istifadə etdiyini həm “Mayn Kampf” əsərində açıqlamış, həm də öz çıxışlarında dəfələrlə vurğulamışdı. Nasizmə görə irqlər bir neçə kateqoriyaya bölünürdü. “Mədəniyyət yaradan irqlər” yəni “ali irq” və Darvinin sözü ilə “Ağ irqlər”. Bura başda almanlar olmaqla avropalılar daxil idi. Digər kateqoriyada “mədəniyyəti izləyən irqlər” var idi. Buraya çinlilər və yaponlar daxil idi. Nasizmə görə üçüncü kateqoriyanı isə “mədəniyyətə zərər verən irqlər” təşkil edirdi. Buraya isə başda yəhudilər, slavyanlar və s. olmaqla yerdə qalan bütün irqlər aid idi. Hitlerin fikrincə ali irq digər zəif irqləri əzməli və təkamül prosesini sürətləndirməlidi idi. Beləliklə, Hitler bu düşüncələri həyata keçirdi və bu hadisələr XX əsrə tarixin ən böyük vəhşiliyi kimi damğasını vurdu. Bəs bu fikir nəyə əsaslanırdı? Darvinin bu sözlərinə: “Vəhşi insanların bədənləri və başları zəif olanları sıradan çıxarır və sağ qalanlar, əksərən, həqiqətən sağlam olanlardır. Digər tərəfdən biz mədəni insanlar sıradan çıxma prosesinin qarşısını almaq üçün əlimizdən gələni edirik; axmaqlar, şikəstlər və xəstələr üçün müalicəxanalar qururuq, kasıbları qoruyan qərarlar qəbul edirik, tibb mütəxəsislərimiz hər bir xəstəni yaşatmaq üçün ən son ana qədər bütün məharətini göstərir…Beləcə mədəni toplumların zəif üzvləri öz nəsillərini davam etdirirlər.Ev heyvanı yetişdirməklə məşğul olan heç kim bunun insan irqinə böyük zərər verəcəyindən şübhə etməz.” 4
Darvin bu sözləri ilə açıq aşkar şəkildə “üstün irq” xaricində bütün insanların, əslində, insan irqi üçün təhlükə törətdiyini bildirirdi. Darvinin bu cümlələrini Hitler sözbəsöz həyata keçirdi. Öz ağlınca zəif gördüyü bütün irqləri qırmağa başladı. Mühariblərlə yanaşı Almaniyanın daxilində də zəif, şikəst, xəstə, əqli problemləri olan insnalara qarşı amansız mübarizə aparılırdı. Bunun üçün 1933-cü ildə iqtidara gələn kimi “irqi sterilizasiya” adlı qanun qəbul etdi. Bu qanuna əsasən ölkədəki bütün xəstələr, şikəstlər, fiziki qüsurlular, yaşlılar, əqli problemi olanlar daxil olmaqla 80.000 insan “Nasist Müqəddəs Sağlamlıq Məhkəmələri” tərəfindən iki-üç il ərzində qısırlaşdırıldı. Bununla yanaşı minlərlə dəli və əqli problemləri olan xəstələrə zəhər verilərək öldürüldü.
Faşistlərin zülmlərini saymağa davam etsək cildlərlə kitab yazarıq. Burada əsas məsələ bu zülmlərin statistikası yox, mənbəyidir. İrqçiliyin indiyə kimi müşahidə edilən bir sıra təzahürlərinə misallar çəkdim. İndi isə keçək bu problemin həll yoluna.
İrqçiliyin mənşəyinin Darvinin təkamül fərziyyəsi olduğunu dəlilləri ilə sizlərə təqdim etdim. Bir problemin həlli üçün onun mənşəyinin bilmək çox əhəmiyyətlidir. Lakin irqçilik məsələsində insanlar problemin nədən qaynaqlandığını sanki görmək istəmirlər. Bir çox televiziya proqramlarında, radio verilişlərində və müsahibələrdə irqçiliklə bağlı səsləndirilən fikirlərə rast gələ bilərsiniz. Hər kəs iqrçiliyin ciddi problem olduğunu vurğulayır, ancaq heç kim həll yolunu dilə gətirmir. Çünki problemin qaynağını araşdıran yoxdur. Bu yaxınlarda Avropanın ən çox seyr edilən kanallarından birində irqçiliyə həsr edilmiş genişmiqyaslı bir verilişə baxdım. Veriliş çərçivəsində irqçi hücumlara məruz qalmış qaradərili futbolçulardan müsahibə alınmışdı. Bu futbolçuların hamısı onlara atılan bananlardan şikayətlənirdi. Bir futbolçunun dediyi sözlər isə məsələnin mənşəyini anlamağımız baxımından əhəmiyyətli idi. Futbolçunun uzun müsahibəsindən yadımda qalan sözləri təxmini olaraq yazıram: “Mən hara gedirəm, qarşıma banan atırlar və ya meymun səsləri çıxardırlar. Sanki biz insan deyilik meymunuq”. Bu sözlər sizə tanış gəlmədi? Gəlmədisə zəhmət olmasa məqaləni yenidən oxuyun. Yuxarıda Darvinin zəncilər haqqında nə düşündüyünü qeyd etmişəm. Zəncilərin inkişaf etmiş meymun növü olduğunu vurğulayan tək fərziyyə Darvinin təkamül fərziyyəsi idi. Lakin mənim baxdığım verilişdə bu nüansı heç kim vurğulamadı. Hamı irqçilikdən şikayətləndi və veriliş bitdi.
Məsələnin həll yolu nədən ibarətdir?
Birinci nüans ondan ibarətdir ki, irqçiliyin əsası olan təkamül fərziyyəsinin heç bir elmi əsası yoxdur. Bütün elmi dəlillər təkamül fərziyyəsinin əsassız olduğunu göstərir. Dünyada irqçiliyin qarşısını almaq üçün atılmalı tək addım təkamül fərziyyəsinin əsassız olduğunu elmi dəlillərlə bütün dünyaya göstərməkdir. Bu, bütün irqçi hərəkatlara ən tutarlı cavab olacaqdır. Bundan əlavə milliyətçi və irqçi insanların sevməyəcəyi başqa bir nüans isə, əslində bütün insanların eyni genetik xüsusiyyətlərə sahib olmasını dilə gətirməkdir. Stenford Universitetindən prof. Mark Feldmanın apardığı araşdırmaya əsasən bütün millətlərin, bütün insanların genetikası 99.9 % eynidir. Mark Feldan : “…İnsan qrupları arasında sezilə bilən fərqliliklər, məsələn, dəri rəngi və kəllə qutusu forması genetik xüsusiyyətlərin olduqca kiçik miqyaslarda göstərdiyi fərqliliyin nəticəsidir”. 5
Yəni dünyadakı heç bir millət başqa bir millətdən, heç bir irq başqa bir irqdən üstün deyil. İrqi üstünlük iddiaları ilə başqa millətlərə qarşı yaradılan nifrət kampaniyalarının da heç bir əsası yoxdur. Yəni elmi əsası yoxdur.
Mövzu ilə əlaqədar Peyğməbərimizin (s.ə.v) bir sözünüdə xatırlatmaq istəyirəm. “Nə ərəbin Əcəmə, nə də Əcəmin ərəbə üstünlüyü yoxdur. Üstünlük sadəcə təqva ilədir”. Eyni şəkildə müqəddəs Kitabımız olan Quranda da ALLAH hansısa xalqın başqa bir xalqdan üstün olduğunu vurğulamamış, əksinə üstünlüyün sadəcə gözəl əməllə olacağını bildirmişdir. Quranda ALLAH insanlara hər zaman “ey iman edənlər”, “ey möminlər”, “ey insanlar” şəklində müraciət etmişdir. Yəni insana dəyər qazandıran onun irqi, milliyəti, qövmü deyil, hər kəsin sahib olduğu əxlaq və etdiyi gözəl əməllərdir. Üstünlük də sadəcə iman və gözəl əməllərlə ola bilər. İrqlərini əsas tutub üstünlük iddiasında olanlar isə böyük yanılqı içindədirlər

Mənbələr
1. Charles Darwin, The Descent of Man, 2. Edition, New York, A L. Burt Co., 1874, s. 178
2. “Francis Darwin, The Life and Letters of Charles Darwin, Vol. I, 1888. New York:D. Appleton and Company, s.285-286
3. Lalita Prasad Vidyarthi, Racism, Science and Pseudo-Science, Unesco, France, Vendôme, 1983. s. 54
4. Charles Darwin, The Descent of Man, 2. Edition, New York, A L. Burt Co., 1874, s. 171
5. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/1416706/DNA-survey-finds-all-humans-are-99.9pc-the-same.html

“Biz nasistlər… barbarıq. Barbar olmaq istəyirik. Bu, şərəfli bir ünvandır və bununla dünyanı gəncləşdirəcəyik”

~ Adolf Hitler

Faşizmin 20-ci əsrə basdırıldığını zənn edən böyük qism insanların gözləri bir neçə il əvvəlin Breyvik terroru ilə açılmışdı. Əslində qərb dünyası çoxdandır ki, neonasizmin fərqində idi, lakin faşist təhlükəyə qarşı, demək olar ki, biganə qalırdı. Belə olduğu halda, həmin ciddi təhlükəni öz ölkəmizdən də uzaq görmək dövlətçilik prinsiplərimizə tərs düşəcəyi üçün bu ideoloji təşkilatlanmaya qarşı daima ayıq-sayıq olmağımız zəruridir.

Bu zaman faşizmin dünyadakı ən öndə gedən təmsilçisi sayılan Adolf Hitlerin kimliyi haqda ətraflı məlumata ehtiyac duyulur. Doğrudur, bu gün Hitler ismi başda öz vətəni Almaniya olmaqla, dünyanın böyük hissəsi tərəfindən qəbul edilməyən bir addır. Lakin bir gerçəyi gözardı etmək böyük səhv olardı: geniş bir qism insanların şüuraltında “Hitler” ismi “gizli heyranlıq”, həyatda idealı olan və məqsədinə yetişmək üçün hər şeyini fəda edən, mükəmməl və dahi bir insan obrazını ifadə edir. Cəmiyyətin şüuraltına yerləşmiş bu yanlış düşüncə tərzi isə statistik göstəriciləri alt-üst edəcək səviyyədəki bir təhlükədən xəbər verir. Belə olduğu halda, Hitlerin nə dərəcədə “dahi” olduğunu üzə çıxarmaq üçün onun həm siyasi, həm də mənəvi-psixoloji həyatının pərdələrini aralamaq gərəkdir.

Hitlerin məşhur çılğın və coşğulu nitqləri… Bu nitqlər, Hitlerin hətta müxaliflərinin belə heyranlıqla qarşıladığı başlıca xüsusiyyətlərindən biridir. Əslində isə, Hitlerin qəzəb dolu, təcavüzkar, paranoik və qaba olan çıxışlarını göz yaşları içində dinləyən milyonlarla insan romantik milliyyətçiliyin təsiri altında tilsimlənir və sanki şüurlarını itirirdilər.

NSAFP-in (Hitlerin qurduğu nasional-sosialist partiya) məşhur Nürnberq mitinqləri buna gözəl bir nümunədir. Amerikalı araşdırmaçılar Beycent, Li və Linkoln Hitlerin “heyranedici” çıxışlarının əslində “içiboş, bəsit, uşaqca və təkrarlarla dolu” sözlərdən ibarət olduğundan belə bəhs edirlər:

“Bədnam Nürnberq mitinqlərində… çəkilən filmlər insanların sanki öz-özlərini sərxoş etdiklərini, bir növ transa girdiklərini, “Ziq Hayl” şəklindəki NSAFP şüarını durmadan təkrarlayaraq Hitlerə sözün əsl mənasında sitayiş edərcəsinə nasist salamı verdiklərini göstərir. Kütlələrin üzündə bomboş bir zehnin gətirdiyi xoşbəxtlik oxunur… Bu, qaneedici bir çıxışın nəticəsi deyil. Əksinə, Hitlerin çıxışları heç də qaneedici deyildir. Demək olar ki, hər zaman bəsit, uşaqca, eyni şeyləri təkrarlayan və məzmunu boş danışıqlardır. Lakin bu çıxışları etmə forması zəhərli bir enerjiyə malikdir, bir nağara ritmi kimi hipnozedicidir… Hitlerin mitinqlərində müşahidə olunan şey psixoloqların adətən mistik sınaqları açıqlamaq üçün işlətdikləri “şüur sürüşməsi” vəziyyətidir” (1).

Elə bu “şüur sürüşməsi”ni yaşayan və zehinləri üstün irq düşüncələri ilə yoğrulmuş faşist Almaniyası idi ki, II Dünya Müharibəsində 55 milyon insanın ölümünə səbəb oldu…

Hitlerin bu çıxışları təbii ki, onun ruhi dünyasının normada olmağı ilə bağlı şübhələr doğururdu və bu şübhələr zaman keçdikcə özünü daha da doğrultdu. Diaqnoz qoyulmamış olması heç də Hitlerin ruhi xəstə olmadığı mənasına gəlmirdi. Hətta bu məsələ hal-hazırda elmi icma tərəfindən də dilə gətirilən bir həqiqətdir.

Cənubi İllinoys Universitetindən professor Henri Morris keçən əsrlərdə yaşamış və siyasət səhnəsinə də sıçramış olan bir sıra təkamülçülərin ruhi və psixoloji dünyalarının araşdırıldığı “Qara Pərdənin Arxası” adlı elmi bir məqalə yazmışdır. Çarlz Darvindən Karl Marksa qədər bir çox məşhur təkamülçünün “qaranlıq dünyaları”nın araşdırıldığı məqalədə Hitler və onun ideoloji atası olan F. Nitsşe barədə isə bunlar yazılır:

“…Coşğun təkamülçü filosofun dəliliyi haqda müzakirəyə isə ehtiyac yoxdur. İstər “Tanrı öldü” propanqandası ilə Fridrix Nitsşe, istərsə də astrologiya (ulduz falı) və okkultizm obsessiyaları ilə Adolf Hitler, yaxud da başqaları. Hansı ki, bunların dünya səhnəsindəki nüfuzlu nailiyyətləri travmatik fiziki qüsurlarla və əxlaqi-mənəvi səviyyəylə əlaqədar suallarla müşayiət edilmişdir” (2).

Okkultizm (mistik inanclar) Hitlerə 1918-ci ildə qurulan Tule Cəmiyyətindən miras qalmışdı. Bu cəmiyyət Atlantida əfsanəsini yenidən canlandırmaq, qatı irqçilik və bütpərəstlik kimi prinsiplərə sahib idi və Hitler hələ öz partiyasını qurmamışdan öncə Tule iclaslarında tez-tez iştirakçı qismində otururdu. Qısa zamanda Tule mistisizmini mənimsəyən Hitler öz zehnində bu okkult düşüncələrdən ibarət bir dünya qurdu və özünü bu xəyal dünyasında yaşamağa sövq etdi. Bu xəyal dünyasının insanı həqiqətlərdən qoparan və bir sıra hisslərin əsirinə çevirən təsiri isə əqli çatışmazlıq olan şizofreniya ilə eynilik təşkil edir. Necə ki, şizofren xəstələr də həqiqətlərdən tamamilə qopur və öz xəyal dünyaları içində yaşamağa başlayırlar…

Nitsşe də faşist Almaniyasının əhəmiyyətli adlarından biridir. Dünyanın ən fanatik ateistlərindən və qatı təkamülçülərindən olan Nitsşe Hitleri geniş miqyasda təsiri altına almış, Hitler onun şərəfinə xüsusi bir abidə qoydurmuşdu. Bu təkamülçü filosofdan Hitlerə miras qalan irqçi düşüncənin yanında daha bir ciddi təhlükə- qadın düşməçiliyi də var idi. Nitsşenin “Zərdüşt Belə Deyirdi” əsəri nasistlərin müqəddəs kitabı halına gəlmişdi və bu kitabla yetişdirilmək içindəki qadın düşmənçiliyindən dolayı faşistlər arasında qadına ikinci sinif, aşağı bir məxluq kimi baxılmasına səbəb olmuşdu. Bunun üzərinə isə, qədim Sparta “mədəniyyəti”ndən miras qalmış və 1902-ci ildə qurulmuş “Xaslar Cəmiyyəti”ndən törəmiş “kişi sevgisi” gəldiyi zaman isə faşist Almaniyasında sapqın davranışlar yayılmağa başladı. NSAFP homoseksuallar klubu halına gəlmişdi…

Bu tarixi həqiqət təfərrüatlı şəkildə Skott Layvli və Kevin Abrams tərəfindən 1995-ci ildə nəşr olunmuş “Çəhrayı Svastika: NSAFP-də Homoseksuallıq” adlı kitabda analiz edilmişdir. Kitabda istər NSAFP öncülü olan cərəyan və təşkilatlar, istərsə də partiyanın idarəedici heyəti təfsilatlı şəkildə incələnmiş və bu faşist kadrın daxilində çoxlu sayda homoseksual olduğu göstərilmişdir. Homoseksual olduğu bilinən nasistlər arasında SA (Hücum Dəstəsi) komandanı Ernst Röm, Gestapo şefi Reynhard Heydrix, Hava Qüvvələri kapitanı Herman Gerinq, Rudolf Hess, “Hitler Gəncliyi” təşkilatının sədri olan Baldur fon Şirax, nasistlərin maliyyə naziri Valter Funk, Hitlerin Quru Qoşunları komandanı Verner fon Friç kimi adlar daxildir. SS lideri Henrix Himmler və Adolf Hitlerin özünün də homoseksual meyilləri olduğuna dair bir sıra dəlillər mövcuddur (3).

“Çəhrayı Svastika”da bu sapqınlığın nasistlərlə məhdudlaşmadığı, Amerikada fəaliyyət göstərən müxtəlif neonasist qruplaşmaların və irqçi təşkilatların liderləri arasında da bir çox homoseksualın olduğu və bu sapqınlığın faşizmdə, sözün əsl mənasında, nəsildən nəslə ötürüldüyü də yenə faktlarla dəyərləndirilir.

Buraya qədər incələdiklərimiz Hitlerin dırnaqarası dahiliyini nümayiş etdirmək üçün artıqlamasıyla kifayətdir. Lakin Hitler ideologiyasının ən təhlükəli bir yönü vardır ki, tarixən bəşəriyyətə bəladan başqa heç bir şey qazandırmamışdır. Bu, irqçilikdir. İrqçilik Çarlz Darvinlə birlikdə dirçəlmiş qanlı bir cərəyandır və təkamül nəzəriyyəsinin dünyaya vurduğu ən böyük zərbə olmuşdur. Təkamülçü və irqçi Tule Cəmiyyətindən almış olduğu təlimlə Hitler də qatı təkamülçüyə çevrilmiş və alman irqini dünyadakı ən üstün irq olaraq görmüşdü.

Hitlerin darvinizmə olan bağlılığı hələ 1925-ci ildə nəşr olunan “Mənim Mübarizəm” adlı kitabında görünür. Məsələn, kitabının 4-cü hissəsində darvinizmin müvəffəqiyyətli Almaniya üçün yeganə təməl olduğunu ifadə etmişdir.

“Darvin: əvvəl və sonra” kitabının yazıçısı Klark Hitlerin darvinizmə olan bağlılığından belə bəhs edir:

“Təkamüli fikirlər (olduqca açıq bir şəkildə) “Mənim Mübarizəm”in ən pis hissələrinin və (Hitlerin) xalqa nitqinin qaynağıdır. Hitler üstün irqin həmişə aşağı irqə qalib gələcəyi nəticəsinə gəlmişdir” (4).

Elə bu təkamülçülükdən yola çıxaraq Hitler “alman irqini saflaşdırma” kompaniyasına başladı və bunu ilk öncə öz xalqı üzərində tətbiq etdi. Xalqın içindəki xəstə, şikəst, anadangəlmə kor və ya əlil insanları “zərərli ünsür” və “çürüməyə məhkum” adlandıraraq sıradan çıxarmağa başladı. Hitler deyirdi:

“…Fərdin həyatına yüksək qiymət verilməməlidir. Əgər fərd təbiətin gözündə əhəmiyyətlidirsə, təbiət onu qorumaq üçün lazımi marağı göstərəcək. Bir ağcaqanadın qoyduğu milyonlarla yumurtanın içindən çox azı yumurtadan çıxır, amma yenə də ağcaqanad irqi inkişaf edir” (5).

Halbuki din əxlaqında xəstə, əlil insanlar “çürüməyə məhkum” deyil, tam əksinə, insanlar onlara kömək etməli, sağalmaları üçün var gücülə çalışmalıdırlar. Din əxlaqına görə, həyat güclülərlə zəiflərin mübarizəsindən ibarət deyildir, əksinə, din güclülərlə zəiflərin köməkləşməsini, cəmiyyətdə mərhəmətin, sevginin, sülhün və sosial ədalətin bərqərar edilməsini təşviq edir.

Lakin təkamül nəzəriyyəsini özünə prinsip seçmiş nasizm bu gözəlliklərin tam əksini həyata keçirmişdi. Hitlerin fövqəltəbii güclərə malik, qüsursuz və yanılmaz bir “öndər” (“fürer”) olduğuna və onları mütləq zəfərə aparacağına aldanmış faşist Almaniyası tarixdə bənzəri görülməmiş qırğınlara və cinayətlərə imza atdı. Auşvits həbs düşərgəsindən II Dünya Müharibəsinə qədər yaşanmış inanılmaz vəhşiliklərə Hitlerin gətirdiyi bəhanə isə belə idi:

“Yaşamaq istəyi qarşıdurmaya aparmalıdır, çünki bu istək təmin edilə bilməməklə yanaşı, eyni vaxtda, həyatın təməlidir. Yaşanan sahə məhduddur. Buna görə, insaniyyətdən çox mərhəmətsizlik həyatda əsasdır! İnsan ixtilaflar və davam edən mübarizə nəticəsində dünyanın sahibi olmuşdur. Bu, insanlığın deyil, güc və hakimiyyəti qazanan qüvvənin üstünlüyüdür” (6).

Başqa bir sözündə isə Hitler törətdiyi vəhşiliklərdən fəxrlə bəhs edirdi:

“Biz nasistlər… barbarıq. Barbar olmaq istəyirik. Bu, şərəfli bir ünvandır və bununla dünyanı gəncləşdirəcəyik” (7).

Almaniya II Dünya Müharibəsindən məğlubiyyətlə çıxdı. Hitler məqsədinə çatmadı və “Üçüncü Reyx”, yəni 1000 illik Alman İmperatorluğu xülyası puç oldu. Lakin Hitlerin olduqca qəribə bir təsəllisi var idi. Bütün bir xalqın etibar etdiyi “fürer” almanların məğlubiyyətini təbiətin bir qanunu kimi qələmə verdi! “Alman irqi məğlub oldu, demək ki, təkamül cəhətdən üstün irq deyilmiş” (!). Beləliklə, insanların gözündə “xalq qəhrəmanı” olan Hitler, əslində xalqını öz əllərilə təkamül nəzəriyyəsinə olan bağlılığına qurban verdi…

Bütün bu incələdiklərimiz Hitlerin, düşünülənlərin əksinə, uğursuz siyasətçi, əqli və ruhi çatışmazlıqları olan və öz xalqını qəsdən ölümə sürükləyən zalım diktator olduğunu göstərir. Belə olduğu halda, xalqımız Hitlerin bu qanlı ideologiyasına qarşı daima ayıq-sayıq durmalı və cəmiyyətimiz, xüsusilə də, gənc nəsil faşist ideologiyanın yanlışlığı və təhlükəsi barədə ətraflı məlumatlandırılmalıdır. Unutmayaq ki, faşist ideologiya getdikcə sirayət edir və praktikada da güclənməyə davam edir. Bunu, başda Avropada olmaqla, dünya miqyasında irqçiliyin getdikcə daha geniş surətdə inkişaf tapması ilə görmək mümkündür.

Bundan əlavə, başda da qeyd etdiyimiz kimi, Norveçdə özünü Hitlerin davamçısı sayan Anders Breyvikin törətdiyi terror aktından sadəcə bir neçə il keçməkdədir. Faşist təhlükəni Qərb dünyası elə bu yaxınlarda da hiss etdi: 14 aprel, 2014 tarixində ABŞ-da yəhudilərin Pesax bayramı öncəsində bir əlisilahlı “Hayl Hitler!” deyə bağıraraq yəhudilərə atəş açdı və 3 nəfərin ölümünə səbəb oldu. İstintaqa əsasən, cinayətkar biri uşaq, biri 70 yaşlı qadın olan qurbanlarını öldürməmişdən öncə onların yəhudi olub-olmadığını sorğulayıbmış.

Bundan əlavə, elə keçən ay doğma Bakımızın mərkəzində üzərində III Reyxin gerbi olan nasist hərbi uniforması geymiş bir gəncin Hitler salamı jestilə “Ziq” (faşistlərin “Ziq Hayl” (“Yaşasın Zəfər!” sözünü ifadə edir) sözünü təkrarlayaraq gəzməsinin görüntüləri sosial şəbəkələrdə geniş müzakirəyə səbəb olmuşdu. Doğrudur, üzərindən bir müddət keçdikdən sonra həmin gənc bunun sadəcə bir zarafat olduğunu açıqladı. Lakin belə halların ümumiyyətlə baş verməməsi üçün Azərbaycan xalqı milli-mənəvi dəyərlərinə daha sıx bağlanmalıdır. Unutmaq olmaz ki, bu gün neonasistlər 33 ölkədə və 6 qitədə aktiv vəziyyətdədirlər və nasist meyilləri olanların yaş hüdudları isə 13-25 yaşlar arasında dəyişir. Belə olduğu halda, orta məktəblərdə və universitetlərdə faşizm haqqında sadəcə texniki məlumatlar verməklə kifayətlənmək olmaz. Tarixi faktlarla birlikdə faşizmin bəşəriyyətə necə böyük bəlalar gətirdiyini və faşizmin təməli olan darvinizmin heç bir elmi əsası olmadığını da tədris etmək zəruridir.

Ümummili liderimiz Heydər Əliyev Cənablarının bu sözlərini gənc nəslimiz heç zaman unutmamalıdır:

“Faşizm dünyaya nə qədər faciələr gətirib, insanlara nə qədər bəlalar gətirib – bunu hamı yaxşı bilir. İkinci Dünya müharibəsi məhz alman faşizminin, Hitler ordusunun dünyaya hakim olmaq iddiası ilə başlandı… Faşizm bütün dünya tərəfindən bir faciə, bir vəba kimi insanların hafizəsində yaşayacaqdır. Ancaq bəşəriyyət bir daha imkan verməz ki, faşizm meydana gəlsin” (8).

Sevgili oxucular!
sevgi insan oğlunda olan ən böyük duyğu, ən böyük hissdir. Hər bir insanın fitrətində sevgi vardır. Sevgi elə bir duyğudur ki, sevdiyimiz zaman bunu hər kəsi əhatə edən davranış forması olaraq həyata keçəcəkdir. Sevmək xoşbəxtlikdir bunun meyvəsi olan sevilməkdə xoşbəxtlikdir. Tarixi keçmişə nəzər salsaq görərik ki, İlahi Eşqi yaşayan böyüklərimiz nəyi hədəf alaraq İlahi eşqə çatdılar? Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi buyurur ki:
Ey Nizami bəsdir, dünyadan çək əl,
Yetər alçaldığın göylərə yüksəl.
Dahi Nizami Gəncəvi bu misrasında insanın göylərə yüksəlişindən bəhs edir. Göylərə yüksələ biləcək olan insana əmanət olaraq üfürülən ruhdur. Bu ruh yaşarkən geri dönməli, yəni sahibinə yüksəlməlidir. Nizami Gəncəvi başqa bir misrasında buyurur ki:
Hansı yerdən gəlibsə həmən yerə çatdı ruh,
Xəyal tapa bilməyən bir gözəllik tapdı ruh.
Sevgili dostlarım Mövlana Cəlaləddin Rumi buyurur ki:
“Canana Qqovuşmagı canı könuüldən dilə”.
İnsanın yaradılmışlar içərsində üstünlüyünün tək səbəbi onda olan ruhdur. İnsanda olan ruh Allah (c.c) tərəfindən əmanət olaraq üfürülmüşdür. Bu yüksəlişi yaşayan böyüklərimiz Dədə Qorqud, Nizami Gəncəvi, Mövlana C.R, Yunus Əmrə, İmadəddin Nəsmi, Məhəmməd Fizuli, Hüseyin Cavid və bir çoxları bu həqiqəti yaşamışlar.
Həqiqət nədir? İnsan üç vücuddan ibarətdir. Bu dahi şəxsiyyətlər və bir çoxları bunu yaşadılar. Nəyi yaşadılar? Ruhun, cismin, nəfsin və iradənin təslimini yaşadılar. Bizdə yaşamaqla vəzifəliyik!. Çünki, hər kəs dünyaya gəlmədən qabaq Qalu-bəla günü Allah bu təslimləri yaşayacağı haqqında söz vermişdir. Bunu böyük şair İmadəddin Nəsimi öz qəzəlində belə söyləyir:
Ey! Xaliqin əmanətin (ruhun) zayə edən,
Layiqdir ada olki zülümən cahil ola.
Bu misrada Nəsmi onu deyir ki, insanda əmanət olan ruhu yaşarkən geri qayratmağı dilməyənlər zalım və cahildir. Allah-Təala insanı yaratdıqdan sonra ona ruhundan üfürdüyünü buyurur. Əgər bir insan onda əmanət olan ruhu dünya həyatını yaşarkən geri qaytarmağı istəmədiyi müddətcə zalım və cahil adını alır. Bu haqda böyük şairimiz Məhəmməd Fizuli buyurur:
Canı (ruhu) canan diləmiş verməmək olmaz ey dil,
Nə niza eyliyəlim ol nə sənindir nə mənim.
Bu misralardan bunu anlayırıq ki, biz də əmanət olan ruhu bu dünyada yaşarkən sahibi olan Allaha tsəlim etməyi, qovuşdurmağı diləməliyik!. Bu böyük insanlar bunları yaşadılar və bu haqda öz əsərlərində də söyləmişlər. Biz də yaşamalıyıq! Yaşamaq üçün isə bir tək diləklə yönələcəksiniz yaradana. Nizami Gəncəvi bu diləyi öz misrasında belə söyləyir:
Könlümdə haqdan savayı məgər bir dilək varmı,
Ona qovuşan kəslər başqa bir şey umarmı?
Yəni sevgili oxuyucular qəlbimizdən Allaha (c.c) yönələrək ruhumuzu Ona təslim etməyi diləməliyik. Böyük haqq dostları bu duanı Allahdan istədilər. Bunun üçün bu gün bizdə onlardan danışmalıyıq. Necə ki, Ərəb dilini bilmək qurtuluş deyilsə Nizamini, Mövlananı, Yunusu, Nəsimini, Fizulini, Hüseyin Cavidi bilmək, əzbərləmək yetməz! Onları anlamaq, onları yaşadıqı İlahi eşqi yaşamaq, hiss etmək əsildir! Sevgili oxuycular Nizamilər, Fizulilər bu gündə var olmalıdır. Ot kökü üstündə bitər. Bizm də onların yaşadığı İlahi eşqi yaşamağımız, yaradılmışı, fani olanı deyil hər şeyi yaradan Allahı (c.c) istəməyimizə bağlıdır. Ədəbi təsəvvüf yolçuları bizə mənəvi irsi miras qoymuşlar. Mirası yaşamaqla qorumalıyıq. Diqqət edilərsə Dədə Qorqud söyləmiş:
Allah-Allah deməyincə işlər olmaz,
Qadir Tanrı verməyincə ər bayılmaz,
Əzəldən yazılmasa,qul başına qəza gəlməz,
Əcəl vədə verməyincə kimsə ölməz.
Nizami Gəncəvidə:
O gecəni bir daha görmək üçün ah,
Əl qaldırıb göylərə deyirəm: Allah, Allah.
Mövlana Cəlaləddin Rumi:
Canana qovuşmağı canı könüldən dilə.
Yunus Əmrə:
Eşqin aldı məndən məni,
Mənə səni gərək səni.
Mən yanaram dünü-günü,
Mənə səni gərək səni.
Məhəmməd Fizuli:
Canı canan diləmiş verməmək olmaz ey dil,
Nə niza eyliyəlim ol nə sənindir nə mənim.
Bunlar bizim böyüklərimizdir biz də onlar kimi İlahi eşqi, onun sonsuz xoşbəxtliyini yaşamaqla mənəvi saflığa aparan mirasa sahib olmuş oluruq. Sevgili dostlarım biz də ədəbi təsəvvüfün (mənəvi saflığı) araşdırmaq, yaşamaq və bölüşməyi hər kəsə tövsüyyə edirik. İnsan üçün ən qiymətli şey dünya həyatını yaşarkən İlahi eşqin sonsuz xoşbəxtliyini yaşamaqdır. Xoşbəxtlik…Yaradılmış da deyil! Yaradan Allahdadır. Ədəbi,
mənəvi irsi daşıycıları olmaq diləyi ilə bu yazımızında sonuna gəldik.

Dinsiz mühitdə, ailə məfhumu aradan qalxır. Ailəni təşkil edən sədaqət, vəfa, bağlılıq, sevgi və hörmət kimi dəyərlər tamamilə məhv olur. Ailə, cəmiyyətin təməlidir və əgər ailə dağılsa, cəmiyyət də pozular. Dövlət və millət olmağın bir mənası qalmaz, çünki dövləti və milləti təşkil edən bütün mənəvi dəyərlər məhv olar. Dinsiz cəmiyyətdə heç kim bir-birinə hörmət, sevgi və mərhəmət hissi bəsləməz. Çünki bunun üçün bir səbəb olmaz. Nəticədə, sosial anarxiya əmələ gələr. Müxtəlif xalqlara qarşı təcavüzkarlıq mövqeyi formalaşar, işçilər müdirlərinə, müdirlər işçilərinə, ata övlada, övlad ataya qarşı təcavüzkar olar.
Daima qan tökülməsinin, bəzi ölkələrdə daima gündəmə gələn cinayət xəbərlərinin səbəbi dinsizlikdir. Bu xəbərlərdə hər gün gözünü qırpmadan, çox adi səbəblərlə bir-birlərini öldürən insanların xəbərləri verilir. Halbuki, axirətdə hesab verəcəyini bilən insan başqa birinin üzünə silah tutub öldürə bilməz. Allah`dan qorxar və pis haqq-hesabdan çəkinər. Allah Quranda insanları fitnə-fəsad törətməkdən belə çəkindirir:
Yer üzü islah olunduqdan sonra, orada fəsad törətməyin. Allah`a qorxu və ümidlə yalvarın. Həqiqətən, Allah`ın mərhəməti yaxşılıq edənlərə yaxındır. (Əraf surəsi, 56)
İntiharların bu qədər yayılmasının kökündə də dinsizlik durur. İntihar edən, əslində, cinayət törədir. Ancaq Qurana bağlı bir insan bunu əsla etməz, belə bir fikri ağlından belə keçirməz. İnanan insan ancaq Allah rizası üçün yaşayar və Allah`ın ona dünyada verdiyi hər cür çətinlik və sıxıntıya səbr edər. Bu səbrin qarşılığını həm dünyada, həm də axirətdə qat-qat alacağını unutmaz.
Dinsiz cəmiyyətdə insanlar bir-birlərinə insan kimi dəyər vermirlər, çünki bir-birlərini meymundan təkamüllə əmələ gəlmiş varlıqlar kimi görürlər. Bir insan meymundan təkamüllə törədiyini düşündüyü insana xidmət etmək, ona qulluq etmək istəməz. Bu düşüncəyə malik insanlar bir-birlərinə dəyər verməzlər. Bir-birlərinin sağlamlığını, rahatlığını düşünməzlər. İnsanlara zərər toxunmasından narahat olmaz, buna mane olmağa çalışmazlar.
Quran əxlaqı yaşandıqda dövlətə və millətə böyük zərər verən anarxiya bəlası tamamilə sona çatar. Mənəvi dəyərlərə malik şəxslər dövlətə və millətə sahib çıxarlar və bu dəyərlər üçün hər cür fədakarlıq etməkdən çəkinməzlər. Bu əxlaqa malik insanlar daima ölkənin rifahı və təhlükəsizliyi üçün çalışarlar. Belə cəmiyyətdə hər kəs dövlətin və millətin rifahı üçün çalışar, dövlətə qarşı çıxmaz, əksinə, maddi və mənəvi cəhətdən dəstək olar. Allah`dan qorxan insanlardan ibarət cəmiyyətdə cinayət işləri, demək olar ki, baş verməz. İndiki cəmiyyətdə baş verən cinayət hadisələrinin mində biri belə baş verməz. Dövlətin idarə olunması çox asanlaşar. Dövlət anarxiya, terror, fitnə-fəsad, cinayət kimi hadisələrlə məşğul olmayacağı üçün bütün gücünü ölkənin daxili və xarici siyasətinə, rifahının yüksəlməsinə, güclənməsinə, dirçəlməsinə sərf edər. Nəticədə də çox güclü dövlət formalaşar.
Cəmiyyətdə gənclər arasında geniş yayılmış laqeyd xarakterə Quran əxlaqı ilə yaşayan gənclərdə rast gəlinməz. Gəncliyin dinamikliyi, şövqü daima xeyirli işlərə istiqamətləndirilər. Belə bir mühitdə şagird və tələbələr sadəcə sinifdə qalmamaq və ya cəzadan xilas olmaq üçün deyil, şövqlə, istəyərək, dövlətə və millətə fayda vermək üçün təhsillərinə çox əhəmiyyət verərlər. Məktəblərdə intizamsızlıq aradan qalxar. Çox rahat, faydalı təhsil mühiti formalaşar. Müəllim və şagirdlər arasında itaətə, hörmətə və tolerantlığa əsaslanan müştərək iş meydana gələr. Bundan əlavə, şagird və tələbələr dövlətə, polisə qarşı da çox hörmətcil və itaətkar olar, dövrümüzdə tez-tez rast gəlinən tələbə etirazları baş verməz. Çünki bu etirazları tələb edən mühit olmaz.

AYB –nın qurultayi ilə əlaqdar hörmətli şairimiz Məmməd İsmayılın çıxışından sonra verdiyi müsahibəni oxuyub vətəndaş olaraq oz fikirlərimi qələmin gözünə qatıb belə ifadə edərək bu bəhri təvili yazdım və sizlərə ərməğan edirəm.

Vaxt məqam yetişdi sifarişlə xahişlə yığdıq biz yazarları,anlam geniş, müstəvidə, birtərəfli açıq-aşkar bir araya.Yaxın eldən, obadan gələn də var çağrış səsli bu səsə bu haraya. Qurultaydı dedilər, kimsə sevinc yaşadı, bəzi kəslər bacardı burda bizi aldadıb, sözdə söz oynatmağı. Şairlər ki, yığıldı söz satıb soz eşməyə, yaxın uzaq keçmişə yb dediyim yerə köhnəliyi dəf edib, yeni sədr seçməyə.İndi gəlin dərd dağıdım sizlərə,dərd biçilib boynumuza ,bizim kimi bizlərə.Sözüm yetər əldə qələm, şeir sənət fədaisi, yazar olub ad qazanan kəslərə.Gəl oturaq söhbət edək, mənim sizə,kəlmə -kəlmə səti-sətir sözüm var: Siz tanıyın uzaq durun şair nədir, qələm nədir, imdad uman, ələm nədir, ələn nədir xəlbir nədir,əlbir olub kimsələrə daş ataraq zərbə nədir. Bəlkə deyim, mən yalanam, mən demirəm biz beləyik, hamı görür, hamı deyir, görürsə göz,dil də yalan, söz də yalan?! Söyləyirəm siz də baxın baş da yığar, yığma- qurma, yalanları kalan- kalan axın-axın.Budur baxın məkan alan, külək qovub tozda qalan, yalan –palan sözlə vurub ara qatan, mən tanıdım, mən bilirəm kimsən oğul, ağzın şirin noğul-noğul. Adın tanış göz önündə yad ellərə ad olmusan, öz elindən uzaq düşüb, indi bura,bu torpağa qonaq düşüb şad olmusan,Təəssüf edim, yb idi guman yerin, öz evindən uman yerin, nədənsə sən söyləmədin, hər sözünü yeyin- yeyin. Dilində od,sözündə od, yanmayanı yandıraraq, qanmayanı qandıraraq, mən beləyəm söyləyərək,düz danışıb,hər sözümü düz deyəcəm sözüm sizə xoşsa yeyin, öyünməyin zirvədəsiz, ayaqaltı eniş-yoxuş yeriməyin yeyin-yeyin. Dilində od sən gələrək,natiqlərin, naqislərin hər sözünə bənd çəkərək, ürək yanıb dərd əkərək, məddahları, yaltaqları alqış edib bəyənmədin,menyu şirin çoxsa belə hər sözü sən yeyənmədin. Söz alıban söylədin ha, güı ətirli tər sözünü.Əhsən dedim El oğluna,öz elinin ər oğluna, söz udmayan o hulquma. Üz tutaraq anası Higar, atası Rəsul, söz əhliyəm söyləyən ,yaxını uzaq görməyən Anar adlı bir monaxa, dilin odlu söz deyəndə, yaltaqlar da utanmadan acı –şirin söz yedilər, yerli –yersiz hədəf oldun həmlə edib, söz dedilər.Gəlin bir az göz yetirin hansı yaltaq, söz yeridib fikir desə, deyəcəksiz pərdə cırıq, fikir qırıq görəcəksiz oynanmayan bir tamaşa. Kimdir Anar biənmirəm hökm böyük görəmmirəm, nədən belə mənəm- mənəm soyləyib ha at oynadır bölgədə. Şeir sənət söz əhlimiz bir-birindən uzaq düşüb, bölünmüşük saman olub doyülmüşük uçmuşuq ha , batmışıq ha yaxın –uzaq, uzaq yaxın ölkədə. Zaman-zaman nə baş verir sorar olsaq,nədən nəyi anlayaraq, ipə-sapa nəyi düzüb, boğaz üzüb, kimsə kimi danlayacaq. Biz ölmədik, biz yaşarıq biz ki, varıq yaltaq olub, qanmaz olub çəpik çalıb zaman-zaman oynamışıq, dərd bizimsə, haçan nə vaxt kimsə, kimə söz dyəndə haqqı görüb danlamışıq? Bu haqq bizim, bizdən ötə alınqanıq qana-qana bilməz olub, ağız dolab,söz deyəni görmədik, nə gördüksə, göz yumaraq, söyləmədik bilmədik. Anarı belə, o biri elə, bu biri belə, söz atdılar Məmmədinə,dili sözlü Əhmədinə, sözlə vurub Məmmədi də, hər sözünə yamaq salıb zəhər töküb heybəsinə,verənmi var haqq səsinə gəlmədi qıy,haray salıb batma dedi öz səsinə.Qoymadılar söz bazarı,söz alveri meydan ala, hədəf bəlli ox atdığı şeytan ola, sözü oxsa boğazlara qaytan ola. Çəkinmədən söz dedi o, gözlərinə baxa-baxa hər sözünü zəhər edib, kimdi Anar? ÜSTÜNƏ ÇOX yedirdi O. Mən görürəm, biz beləyik çəpik çalan yaltaqlarla utanmadan, çəkinmədən məqamı yox,məramı xoş bəzilərlə həmfikirik həmrəyik. Şeir sənət müstəvidən, YB bizdən uzaq düşüb, dili sözlü meydan alan, söz oynadan bəxti qara şairlərə təzad dolu tuzaq düşüb. Bəyənmirəm sən dedin ha,bu meydanı, səs ki, batıb bülbül yatıb,meydan olub cik-cik edən şairciklər yığnağı, söz deyəndə göz döyərək sayacaqlar əl üstəki barmağı. Mühit qoca yazan cocuq, səs ki, gələr boğuq-boğuq, xoruz banlar, cavab verər cik-cik sərçə, axsaq toyuq.Dövür çətin söz alveri əkin-əkin, söz alıban demək çətin, ürək yansa , söz aqlayar, könüllərdi oyuq-oyuq,gəlin baxaq, dəmnən uzaq soyuq-soyuq, dilin sussun, gözün baxsın donuq-donuq. Dildə sual nədən belə batmışıq ha, qış gəlmədən yatmışıq ha, o sənləri bu mənləri söz deməmiş satmışıq ha! Sözün oldu belə-belə nə ad verim bizlərə biz, iynə sapıq bizlərə biz, üz olmuşuq üzlərə biz, unutmuşuq sizli bizli, bizləri biz, yolda qıraq izləri biz, yıxla –düra yeriyərək, əl uzadıb dərd dağıdaq kimlərə biz! Balta bizim, xalta bizim, boyun bizim, oyun bizim, məhv olmuşuq qalmayıbdı, tozum izim,yıxıla-dura yerimişik sürünmüşük dizin –dizin…Eşit sən hey!Vətən sənin, Vətən mənim, kürsüdüsə satılmayıb, sənin deyil, dörd əlinlə yapışma sən,ömür vəfa etməyəcək olmayacaq mənim desən nə heç kimin heç kəsin. Kimsən axı, kapsamısan, “Mən” in sənin, özün kimin, yerdə onun, göydə onun, keçməz olsun, künc-bucaqda çiçan- pişik hər oyunun,üz də qıraq astarı var,dərisi var hər qoyunun, yalanları yeyənmərik, yetər daha öyənmərik. Nə gündəsən EL oğlunun, ər oğlunun tuş gəlibən hədəf bəlli qəzəb dolu, eyhamına dözəmmədin. Qor töküldü canına, qan vuranda başına, üz—üzə sən həzm edibən yeyənmədin haqq sözünü El oğlunun MƏMƏDİN!!! Göz-gözə sən bilənmədin seçilmişən sədr mənəm, el sevərəm qədir mənəm, mən Anaram deyənmədin. Mən qarışıq, şeir sənət bəllidisə yb nədir mühit bizik, doğru dürüst öyənmirik çəpik çalan yaltaqı da başda duran maddahı da, bəyənmirik, get uzaq ol məlum yerin, YERİNDƏ DUR!!!! Kürsü sənin olsa belə biz tərəfdən tanınmadın, biz o boya enənmərik, kötüyə qoyub saqqal kəsən baltaları, xaltaları
sevənmərik SEVƏNMƏRİK… !!!
TƏRANƏ ŞƏMS.20.06.2014.

Bir çox insan rahat həyatını yaşamağa davam edərkən dünyanın müxtəlif yerində milyonlarla müsəlman qardaşımız böyük zülmə məruz qalaraq yaşamaq uğrunda mübarizə aparır. İraq, Əfqanıstan, Şərqi Türküstan, Kırım, Fələstin, Kərkük, Moro, Patani və Arakandakı müsəlmanlar hər gün müsəlman qardaşlarından gələcək köməyi ümidlə gözləyirlər. Gördükləri zülmü və təzyiqi bütün şiddəti ilə yaşayan qardaşlarımızın halını başa düşmək üçün bir anlıq özümüzü onların yerinə qoyaq.
Bu məqələni oxuyarkən və ya yerinizdə yatan zaman birdən-birə evinizin dağıdıldığını, yandırıldığını və həmin anda ətrafdakı bütün evlərin də eyni vəziyyətdə olduğunu düşünün. Uşaqlarınızı, valideynlərinizi götürərək həyatınızı xilas etmək üçün bayıra çıxdığınızı, orda da sizi əli silahlı insanların gözlədiyini xəyal edin. Sığınacaq bir yer olmadığını və sadəcə qaçmağın lazım olduğunu.. Arakandakı qardaşlarımız hər an bu dəhşəti yaşayırlar…
Küçədə gedərkən yaxılaşan təyyarə səsinə və ardından gələn dəhşətli partlayışlarla havadan bomba yağdığını və həyatınızı xilas etmək üçün hara sığınacağını bilmədən qaçdığınızı xəyal edin. Son günlərdə artıq xəbərlərin ilk sıralarında yer almasa da Suriyada 2 ildir davam edən vətəndaş müharibəsinə görə məzlum uşaqların, qadın və kişilərin hər an hiss etdikləri, hər an yaşadığı budur.. Əsədin təyyarələri məzlum əhalinin evlərini, xəstəxanalarını, çörək sexlərini, hətta məktəblərini bombardman edir.
Acından mədənizin ağrımasına baxmayaraq, öz aclığınızı bir kənara qoyub, yanaqları çökmüş, iri qara gözlərində sevinc yerinə acı olan uşağınıza yedirtməyə heç nə tapa bilməməyin çarəsizliyi içində ot yığıb, onu suda qaynadaraq “yemək” hazırladığınızı və bu otlu su ilə uşağınızı yaşatmağa çalışdığınızı düşünün. Acından ölənlərin sayının 144-ə çıxdığı Yermükdə müsəlman qardaşlarımız uşaqlarını yedizdirə bilməməyin çarəsizliyi içində bunları yaşayır.
İsti evinizdə oturarkən birdən-birə qapının vurulub açıldını, bacınız, qardaşınız, atanız, həyat yoldaşınız, oğlunuz və ya qızınızın yerdə süründürülərək zorla evdən çıxarıldığını, kişilərin gözünün qabağında edam edildiyini, qızlarınızın, həyat yoldaşınızın, bacınızın və ya ananızın isə təcavüzə məruz qaldığını düşünün. Şərqi Türküstanda yaşayan uyğur qardaşlarımız 1965-ci ildən etibarən bu cür böyük zülm altında yaşayır və bu zülm altında şəhid olanların sayı 35 milyondur… Bu say Kanadada yaşayan əhalinin sayına bərabərdir. Yəni biz isti evimizdə oturan zaman, bir ölkənin əhalisinin sayı qədər müsəlman qardaşımız şəhid olub…
Bura qədər izah edilən bir neçə misal belə insanın qəlbinin ürpərməsi, vicdanında böyük acı hiss etməsi üçün kifayətdir. Siz bu yazını oxuyan zaman dünyanın fərqli yerlərindəki müsəlman qardaşlarımız bir gün bombalardan birinin öz evinin damına düşəcəyinin narahatlığı, hər gün silah və bomba səsləri ilə yaşamağa davam edir. Bəziləri hər an qapılarının döyüləcəyinin narahatlığı içindədir. Qapılarını döyənlər hər an evin sakinlərindən birini götürüb apara bilər. Həmin ailənin bir daha onu görməsi, ondan xəbər alması belə mümkün olmaz. İşgəncəyə məruz qalan, təcavüz edilən, güllələnərək şəhid edilən, ibadətlərini yerinə yetirməyə əsla icazə verilməyən qadınlar, kişilər, qocalar, uşaqlar, qundaqdakı körpələr niyə öldüklərini belə bilmədən can verirlər. Uşaqlar niyə hər kəs kimi məktəbə gedə bilmədiyini, niyə evlərinin yandırıldığını anlaya bilmir… Qısacası, bu ölkələrdə həyat bizim bildiyimiz kimi, normal şəkildə davam etmir.
Savaşın düz ortasındaki məzlum insanların yaşadıqları bu çətinlikləri, nə düşündüklərini, necə möhtac bir vəziyyətdə olduqlarını anlamaq hamımız üçün çox vacibdir. Çünkü bir çox insan evində təhlükəsiz olub-olmadığını bir an belə düşünmədən rahat şəkildə yaşayır. Bir çox insan istədiyi zaman marketə gedib istədiyini rahat şəkildə alıb yeyə bilir, istədiyi zaman tətil planları qura bilir. Dünyanın bir başqa ölkəsində adını bilmədiyi, tanımadığı analar, uşaqlar, babalar və nənələrin başına gələnləri lazımi şəkildə önəmsəmədən, onların həyatı üçün narahat olmadan, bütün bunlardan özü heç məsuliyyət daşımadığını düşünərək həyatını davam etdirə bilir.
Ancaq əgər hərkəs belə edərsə, istəmədən və bilməyərək dünyanın bir çox yerində yaşanan bu insanlığa sığmayan hərəkətlərə ortaq olmuş olar. Müharibənin dəhşətli görüntüləri yaxşı bir insanı narahat edə bilər, bunu dilə gətirə bilər. Bu insan yeri gəldiyində müharibənin zərərlərindən də bəhs edə bilər. Amma vicdanlı və imanlı bir insan bu problemi qəlbən hiss edər, özünü onların yerinə qoyar. “Sizə nə olub ki, Allah yolunda: “Ey Rəbbimiz, bizi əhalisi zalım olan bu şəhərdən kənara çıxart, bizə öz tərəfindən mühafizəçi göndər, yardımçı yolla!” – deyə dua edən aciz kişilər, qadınlar və uşaqlar uğrunda vuruşmursunuz? (Nisa surəsi 75) ayəsini düşünər və zülmə məruz qalan insanların məsuliyyətini öz üzərində hiss edər. Dünyada hakim olan zalımlığı tamamilə aradan qaldırmaq üçün var gücü ilə cəhd edər.
Unutmayaq ki, Suriyada donaraq can verən hər körpədən, Türküstanda evindən çıxarılaraq təcavüzə məruz qalan hər gənc qızdan, Misirdə snayperlərin gülləsinə tuş gələn hər candan, Patanidə işgəncə görən hər qardaşımızdan, mağazaya gedərkən düşən bomba ilə həyatını itirən hər gənc qızdan, əlində oyuncağı ilə yatarkən dağıntıların altında qalan hər körpədən, yemək almaq istədiyi bazarda əlini, ayağını itirən hər anadan Əfqanıstanda, Çadda, Kırımda, Kərkükdə zülm görən və məzlumdan bütün müsəlmanlar məsuliyyət daşıyır.
Bu zulmə “dur” deməyin yolu isə çok asandır. Allah’ın təqdim etdiyi həll yolunu tətbiq etmək… Allah dünyanın hüzura qovuşması üçün inananların qardaş olmalarını, bir-birlərinə kömək etmələrini və birlik olmalarını əmr etmişdir. Müslümanlar da qardaş olduqlarını xatırlayıb məzhəb ayrı-seçkiliklərini, anlaşmazlıqları bir kənara qoyub ortaq amalda birlik olub Türk İslam Birliyini təcili olaraq qurmalıdırlar. Allah’ın Quranda göstərdiyi, Peyğəmbərimizin (sav) hədislərində təfərrüatı ilə izah etdiyi tək həll yolu budur. Birlik olmaq Qurana görə fərz, dağılıb ayrılmaq isə haramdır. Müsəlmanların Allah’ın “Allah’ın ipindən möhkəm sarılın və dağılıp ayrılmayın…” (Ali-İmran surəsi, 103) hökmünün tələbi olaraq bir an öncə birləşib İslam Birliyini qurmaları, çəkilən acıların bitməsi, dünyanın hüzura və rifaha qovuşması üçün vacibdir. Müslümanların birlik olması, qan bağlılığı olan qardaşlar kimi, hətta daha da güclü şəkildə bir-birinə bağlanması fərzdir.

Bu gün qabaqcıl təkamülçülər belə bitki və heyvan seleksiyasını təkamül nəzəriyyəsinə sübut olaraq qəbul etmirlər. Lakin bəzi təkamülçülər bu iddialardan əl çəkməməkdə qərarlıdırlar. Ona görə də gəlin bu mövzunun təkamül nəzəriyyəsi ilə əlaqəsi olmadığını elmi dəlillərlə birlikdə araşdıraq.

Bitki sortlarının və heyvan cinslərinin seleksiyası Darvin təkamül nəzəriyyəsini ortaya atmazdan daha əvvəl insanlara məlum idi… İt, qoyun və inək kimi heyvanlar arasında ətlik, südlük və sürətlə qaçan cinslər əldə etmək üçün seleksiyaçılar xüsusi bir ardıcıllıqla bu prosesi həyata keçirərək daha faydalı cinslər yetişdirmişdirlər. Bunu edənlər isə təkamülçülər deyil, əksəriyyəti təkamül nəzəriyyəsi ilə heç bir əlaqəsi olmayan insanlar olmuşdur. Bu adət 19-cu əsrdə elmi bir dayağa söykədilmişdir. Bunun səbəbi isə təkamülçülərin düşündüyü kimi təkamül nəzəriyyəsi yox, Mendelin kəşf etdiyi genetika qanunlarıdır. Mendel dindar, Allaha inanan, yaradılışı müdafiə edən və təkamül nəzəriyyəsinə qarşı çıxan bir elm adamı kimi məşhurlaşmışdır. Bəzi təkamülçülərin bitki və heyvan seleksiyasını təkamülün bir dəlili kimi göstərmək cəhdləri səthi bir məntiqə əsaslanır: “Seleksiyaçılar bir neçə nəsil içərisində fərqli cins heyvanlar əmələ gətirə bilirlər, elə isə milyonlarla il ərzində bütün növlər bir-birindən əmələ gələ bilər”. Ancaq bu məntiqin əsassızlığını bir neçə maddəylə izah etmək olar:

Heyvan və ya bitki növləri üzərində aparılan seleksiya işləri insanlar tərəfindən- xüsusi bir məqsədə görə ağıl sahibi insanlar tərəfindən şüurlu şəkildə həyata keçirilir. Ancaq təbiətdə belə bir şüurlu mexanizm yoxdur.

Ən vacibi isə budur ki, bu proses heç bir zaman müəyyən bir sərhədi keçə bilməz. Bu üsulla yeni canlı növləri meydana gətirilə bilməz. Darvinin yaşadığı dövrdə genetika bilinmədiyi üçün o, bitki və heyvan seleksiyaçılarının sərhədsiz dəyişmə həyata keçirə biləcəklərini zənn etmiş, amma bu fikir 20-ci əsrdə genetik araşdırmalar sayəsində çürüdülmüşdür. 20-ci əsrdə canlılar üzərində aparılan bəzi təcrübələr nəticəsində genetik dəyişməzlik (genetic homeostatis) qanunu elmə məlum olub. Bu qanun bir canlı növünü dəyişdirmək üçün həyata keçirilən bütün seleksiya işlərinin müəyyən bir sərhəddən kənara çıxmadığını göstərir, canlı növləri arasında keçilməz sərhədlər olduğunu sübut edir. Bunu süni seçmənin müxtəlif metodlarında daha ətraflı araşdıra bilərik:

Fərdi seçmə. Əgər insana hər hansı bir bitkidə müəyyən bir əlamət xoş gəlibsə, onda insan ona qarşı fərdi seçmə tətbiq edir, yəni:

1. O, bu bitkini öz-özünə tozlandırmaqla çoxaldır, beləcə arzu olunan əlaməti möhkəmləndirir.

2. Beləliklə insan saf xətlər alır.

3. Lakin saf xətlərdə homoziqotların sayı artdığından mutasiyaların da üzə çıxma ehtimalı çoxalır.

4. Mutasiyalar hər zaman zərərli proseslər olduğuna görə insan öz-özünə tozlandırmanı dayandırır, alınmış müxtəlif saf xətləri bir-biriylə çarpazlaşdırır.

5. Bunun nəticəsində alınmış nəsildə heterozis effekti (hibrid qüvvəsi) üzə çıxır (Heterozis- iki saf xəttin çarpazlaşmasından alınan nəsildə yüksək həyatilik qabiliyyətinin və dözümlüyünün meydana çıxmasıdır).

6. Lakin ikinci nəsildə heterozis zəifləməyə başlayır.

Gördüyümüz kimi, həqiqətən də canlılar müəyyən bir sərhəddən sonra dəyişməyə deyil, əksinə, öz orijinal vəziyyətinə qayıtmağa daha çox meyl göstərirlər. “Darvin Retried” (“Darvin Yenidən Mühakimədə”) adlı kitabın müəllifi Norman Makbet bu mövzuyla bağlı belə deyir:

“Problem canlıların həqiqətən də sərhədsiz bir ölçüdə variasiya (müxtəlifləşmə) göstərib göstərmədikləridir. Növlər hər zaman sabitdirlər, seleksiyaçıların əldə etdikləri müxtəlif bitki sortlarının və heyvan cinslərinin müəyyən bir nöqtədən sonra dəyişmədiyi, hətta hər zaman orijinal formalarına qayıtdığını bilirik…”1

Seleksiya mövzusunda dünyanın ən məşhur mütəxəssislərindən biri sayılan Lüter Berbank bu həqiqəti “bir canlıda meydana gələ bilən dəyişmə ehtimalının bir sərhədi vardır və bu qanun bütün yaşayan canlıları müəyyən olunmuş bəzi çərçivələr içərisində saxlayır”2 deyərək ifadə edir.

Variasiya nədir?

Variasiya genetika elmində işlədilən termindir və “müxtəlifləşmə” mənasını verir. Bu genetik hadisə bir canlı növü daxilindəki fərdlərin və ya qrupların bir-birlərindən fərqli xüsusiyyətlərə malik olmasına səbəb olur. Məsələn, yer üzündəki insanların hamısı, əsas etibarilə, eyni genetik məlumata malikdirlər, amma bu genetik məlumatın imkan verdiyi variasiya potensialı sayəsində bəziləri qıyıq gözlüdür, bəziləri sarışındır, bəzilərinin burnu uzun, bəzilərinin boyu qısadır.

Variasiya təkamülə dəlil deyil, çünki variasiya onsuz da mövcud olan genetik məlumatın fərqli cütləşmələrindən ortaya çıxır və genetik məlumata yeni xüsusiyyət qazandırmır. Təkamül nəzəriyyəsi qarşısında duran sual isə budur: tamamilə yeni növə aid yeni məlumat necə üzə çıxır?

Variasiya həmişə genetik məlumatın hüdudları çərçivəsində olur. Genetika elmində sözügedən hüduda “gen hovuzu” deyilir. Bir canlı növünün gen hovuzunda mövcud olan bütün xüsusiyyətlər variasiya sayəsində müxtəlif formalarda üzə çıxa bilir. Məsələn, variasiya nəticəsində bir sürünən növü daxilində digərinə nisbətən daha uzun quyruqlu və ya daha qısa ayaqlı cinslər meydana gələ bilər, çünki qısa ayaq məlumatı da, uzun ayaq məlumatı da həmin növün gen hovuzunda var. Amma variasiya sürünənlərə qanad taxıb, lələk əlavə edib, maddələr mübadilələrini dəyişdirib onları quşa çevirmir. Çünki bu cür çevrilmə canlının genetik məlumatında əlavələr olmasını tələb edir, lakin variasiyalarda belə vəziyyət baş vermir.

Darvin nəzəriyyəsini irəli sürdükdə bu həqiqəti dərk etməmişdi. Variasiyaların hüdudu olmadığını düşünürdü. 1844-cü ildə yazdığı bir məqaləsində “bir çox yazıçı təbiətdəki variasiyanın bir hüdudu olduğunu qəbul edir, amma mən bu düşüncənin əsaslandığı konkret səbəbi görə bilmirəm” demişdi. “Növlərin mənşəyi”ndə də müxtəlif variasiya nümunələrini nəzəriyyəsinin ən böyük dəlili kimi göstərmişdi. Məsələn, Darvinin fikrincə, daha çox süd verən inək cinsləri yetişdirmək üçün müxtəlif inək variasiyalarını cütləşdirən heyvandarlar nəticədə inəkləri başqa canlı növünə çevirə biləcəkdilər. Darvinin bu “hüdudsuz dəyişiklik” fikrini “Növlərin mənşəyi” kitabında yazdığı bu cümləsi ən yaxşı şəkildə ifadə edir:

“Bir ayı cinsinin təbii seçmə yolu ilə getdikcə daha çox suda yaşamağa uyğun quruluş və vərdişlər əldə etməsində, daha böyük ağıza malik olmasında və nəticədə bu canlının nəhəng balinaya çevrilməsində heç bir çətinlik görmürəm”3.

Darvinin bu cür iddialı nümunələr verməsinin səbəbi yaşadığı əsrin ibtidai elm anlayışı idi. Cerri Berqman “Təbii seçmə nəzəriyyəsi ilə əlaqədar bəzi bioloji problemlər” adlı məqaləsində variasiyanın daima müəyyən genetik hüdudlar daxilində meydana gəldiyini açıqlayan bioloq Edvard Diveydən sitat gətirərək belə şərh edir:

“Divey bu nəticəyə gəlmişdir: “Çarpaz cütləşdirmə metodu ilə çox mühüm nəticələr əldə edilmişdir… Amma nəticədə buğda yenə də buğdadır, məsələn, üzüm deyil. Donuzlarda qanad əmələ gətirməyimiz quşların silindirşəkilli yumurtlamaları qədər qeyri-mümkündür. Daha müasir nümunə son əsr ərzində dünyadakı kişilərin boyunda müşahidə edilən artımdır. Daha yaxşı qidalanma və yaşayış şərtləri sayəsində kişilər son əsr ərzində boylarının uzunluğu ilə demək olar ki, rekord qırıblar; amma bu boy uzunluğu artsa da, artıq dayanma həddinə çatmışdır. Çünki artıq genetik hüduda dirənmiş vəziyyətdəyik””4.

Qısacası, bitki və heyvanlar üzərində seleksiya işləri yalnızca bir növün genetik məlumatının sərhədləri içində meydana gələ bilən bəzi dəyişikliklərdir, amma heç vaxt növlərə yeni bir genetik məlumat əlavə etmir. Buna görə də, süni seçmə prosesi təkamülə nümunə göstərilə bilməz. Müxtəlif it, inək, ya da at cinslərini nə qədər cütləşdirirsinizsə cütləşdirin, nəticədə ortaya yenə də itlər, inəklər və ya atlar çıxacaq, yeni növ əmələ gəlməyəcək.

Danimarkalı elm adamı V.L. Cohansen bu mövzunu belə xülasə edir:

“Darvinin xüsusi vurğuladığı variasiyalar, əslində müəyyən həddən irəli gedə bilmirlər və bu səbəbdən variasiyalar “daimi dəyişikliyə (təkamülə) səbəb deyil”5.

Eyni zamanda müxtəlif növlərdən olan fərdləri cütləşdirsək də, meydana çıxan nəsil dölsüz olur, çoxala bilmir.

Bundan başqa, süni mutagenezlərlə də mikroorqanizmlərin funksiyasını pozaraq vitaminlər, amin turşuları, dərman preparatları, antibiotiklər, zülallar istehsal etmək mümkündür. Bu, insan üçün faydalı, lakin canlı üçün olduqca zərərlidir, çünki canlılar öz funksiyalarından başqa prosesləri həyata keçirməyə məcbur edilirlər. Belə ki, bütün mutasiyalarda DNT sintezində dəyişiklik yaranır, bu da bir qayda olaraq orqanizm üçün əlverişsiz olur və çox zaman onun ölümü ilə nəticələnir.

Poliploidlik. Əksərən bitkilərdə tətbiq olunur. Adətən, süni surətdə, məsələn kolxisin zəhəri ilə bitki hüceyrəsinin bölünmə vətərini dağıtmaqla əldə edilir. Bölünmə vətəri dağılmış hüceyrədə xromosomlar qütblərə çəkilə bilmədiyi üçün xromosom yığımı bir neçə dəfə arta bilir. Poliploid (xromosom yığımı artmış) hüceyrələr daha iri olur və daha çox hüceyrə şirəsi toplaya bilir, bu səbəbdən də, bitki daha iri olur və çox məhsul verir. Amma hər zamankı kimi, yeni növ ortaya çıxmır, əksinə bitkiyə zərər verəcək bir proses baş verir. Buradan bu nəticəyə gəlmək olar ki, insan özü üçün faydalı hesab etdiyi əlaməti seçir, amma bu, bitki üçün heç də faydalı sayıla bilməz.

Mənbələr:

1- Norman Macbeth, Darwin Retried: An Appeal to Reason, Harvard Common Press, New York: 1971, s. 33

2- Norman Macbeth, Darwin Retried: An Appeal to Reason, s. 36

3- Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard University Press, 1964, səh. 184.

4- Jerry Bergman, “Some Biological Problems With the Natural Selection Theory”, The Creation Research Society Quarterly, vol. 29, no. 3, December 1992.

5- Loren Eiseley, The Immense Journey, Vintage Books, 1958, səh. 227; Norman Macbeth, Darwin Retried: An Appeal to Reason, Harvard Common Press, Boston, 1971, səh. 33.

Yaxın Şərqdə son dövrlərdə artaraq davam edən məzhəb təəssübkeşliyinin nəticəsi olaraq meydana gələn şiddət, zorakılıq ilk dəfə son həddə çatıb. Eyni dinin eyni ortaq təməl dəyərlərinə inandıqları halda, İslamı fərqli şərh edən məzhəblərin öz aralarındakı münaqişələri, əlbəttə, qəbuledilməz haldır. İslam aləmində bu cür sevgisizlik və münaqişə ab-havası İslama ziddir. Bununla yanaşı, ortaya çıxan mənzərə həm bölgə, həm də dünya üçün böyük təhdiddir.
Bəzi strategiya mütəxəssisləri Orta Şərqdəki məzhəb münaqişələrinin bölgədəki diktatura rejimləri ilə aradan qaldırılacağını düşünərək yanılırlar. Bu fikir qəbuledilməzdir. Aydındır ki, bu diktaturalar şiddəti aradan qaldırmaqdan çox şiddəti şiddətlə yatırmağa çalışan, dərin dövlət terroru və mafiya metodları ilə insanları ifrat radikallığa sürükləyən ən ağılsız, ən qəddar sistemlərdir. Bu təzyiq sistemi insanları daha dərin kin, nifrət və sevgisizliyə sürükləyir, hətta şüuru tamamilə örtülən insanların terroru dünya ictimaiyyətinə tətbiq etməsinə səbəb olur.
Halbuki, dünyada şiddətin qarşısını alan qüvvə bütün insanların fitrətində olan sevgi, şəfqət və mərhəmət kimi duyğuların, inananlar üçün üç böyük dinin kökündə olan mənəvi dəyərlərin ön plana çıxarılmasıdır.
Quranda insanlar elmə, tədqiqata, kainatı tanımağa, düşünməyə, oxuma-yazmaya təşviq edilir, habelə, bir məsum cana qəsd etməyin bütün bəşəriyyəti məhv etməyə bərabər olduğu bildirilir. Odur ki, bir terror təşkilatının İslam adı altında cinayət törətməsi, münaqişə yaratması İslam əxlaqına uyğun deyil. Bu cür yanlışların izah edilməsi və bütün dünyaya həqiqi İslamın tanıdılması çox vacibdir.
Münaqişələrə səbəb olan xurafatçılar dində olmadığı halda şiddəti dinə əsaslandırırlar. Halbuki, şiddətin mənbəyi ancaq bu insanların xurafatçı düşüncələridir. Həqiqi İslam sülh, əmin-amanlıq və qardaşlıq dinidir. Ona görə də şiddətin qarşısını almaq üçün, əvvəlcə, xurafatçılıq aradan qaldırılmalı, bu yanlış məntiq dəyişdirilməlidir.
Saf vəhyə əsaslanan İslam xurafatçılıqdan fərqli olaraq ultra modern həyat tərzidir. Allah biz müsəlmanlardan dünyada cənnətə bənzər model formalaşdırmaq üçün çalışmağımızı istəyir. Hər şeyin ən yaxşısını, ən gözəlini hədəf seçməyimizi istəyir. Vicdanlı, sevgi dolu, şəfqətli, mərhəmətli, nəzakətli, baxımlı, təmizlikdə ən qabaqcıl olmağımızı əmr edir. Sosial ədalətin, bərabərliyin ən mükəmməl tətbiqi İslamda var.
İslam dinində heç kimə təzyiq olunmaz. Heç kimin inancına qarışılmaz, təzyiq və məcburiyyət olmaz. Elmin ən yüksək səviyyəsi, incəsənət, estetika, musiqi, rəssamlıq, heykəltəraşlıq İslamda var. İslam Allah sevgisidir, gözəl əxlaqdır, dostluqdur, ağıldır, keyfiyyətdir, təmizlikdir, azadlıqdır, sülhdür, əmin-amanlıqdır. İslam dünyanı aydınladan işıqdır.
Bu gün sadəcə Misir, Suriya, Mərakeş, Tunis, Əlcəzair deyil, bütün İslam ölkələrinin səhabə İslam anlayışına – yəni ultra modern, həqiqi İslam modelinə ehtiyacı var. Ölkəmizdə də gənclik artıq xurafatçılığı deyil, keyfiyyətli müsəlman anlayışını görmək istəyir. Xurafatçılığın qaranlıq fikirlərinə fikrən qarşı olan, müasir İslamı mənimsəyən nəslin olması çox yaxşı irəliləyişdir. İnşaAllah, İslamla heç bir əlaqəsi olmayan xurafatçılıq haqqında insanların məlumatı artdıqca illərdir müsəlmanların əzilməsinə, əziyyət çəkməsinə səbəb olan bu oyun tamamilə pozulacaq. Gözəl dinimiz İslamın insanlara təqdim etdiyi gözəlliklər səmimi istək və sevinclə mənimsənəcək.

Möminin ən əsas xüsusiyyətlərindən biri bağışlaya bilməsidir. Bağışlaya bilməyən insanlar isə qəlblərindəki qəzəbin qaranlığında qalmış insanlardır….
Rəbbimiz insanlar üçün həzz alacaqları nemətlər yaradıb. Ancaq insanların böyük əksəriyyəti mənfi xüsusiyyətləri və davranışlarına görə bu nemətlərdən uzaq qalırlar. İnsanların mənfi xüsusiyyətlərindən biri də bağışlaya bilməməkdir. Əksər insanlar bağışlaya bilmədiyinə görə öz əli ilə özünü dünyanın bir çox nemətindən məhrum edir.
İnsanların bir-birlərini bağışlamasına mane olan hisslər arasında ən təsirlisi, şübhəsiz ki, kin və qəzəbdir. Xüsusilə də əgər insan qəzəblənməkdə özünə haqq verirsə, belə olan halda, həmin insanın qəzəbini cilovlayıb qarşısındakını bağışlaması daha da çətinləşir. İnsanın özünə haqq qazandırması çox vaxt qarşı tərəfin, həqiqətən, böyük səhv etməsindən qaynaqlanır. “Mənə qarşı necə belə şey edib?” “Necə bu qədər düşüncəsiz, eqoist, ağılsız ola bilər?” kimi qarşı tərəfin, həqiqətən, pis davranışlarına əsaslanan haqlı nəticələri bu insanların qəzəblərini daha da artırır.
Halbuki, burada nəzərdən qaçan çox mühüm xüsus var: əlbəttə, insan qüsurlu varlıqdır. Həyatının sonuna qədər heç səhv etmədən yaşaması mümkün deyil. Allah bir çox hikmətlə insanı səhv edəcək şəkildə yaratmışdır. Ona görə, insanın qarşısındakı şəxsin ömür boyu heç səhv etməməsini gözləməsi yanlışdır. Dünyanın ən mükəmməl, ən gözəl əxlaqlı şəxsi də insandır. Allah onu aciz yaratdığına görə, təbii olaraq unudacaq, səhv edəcək.
Ancaq bir insan, həqiqətən, xoşniyyətli, səmimi və dürüstdürsə, səhvini düzəltmək üçün əlindən gələni edər. Ona görə, insanı dəyərləndirərkən onun heç səhv etməməsini gözləmək və səhv etdikdə də dərhal onu həyatından silib atmaq düzgün ölçü deyil. Əksinə, aciz varlıq olduğunu unutmamaq, səhv etdikdə də səhvini nə qədər səmimi şəkildə düzəltməyə çalışdığına baxmaq lazımdır. Əgər səhv edən insan səhvini düzəltmək və qarşı tərəflə münasibəti yoluna qoymaq üçün çalışıb əlindən gələni edirsə, onu bağışlamaq gözəl əxlaqdır.
Cəmiyyətdə qəlblərindən heç cür silə bilmədikləri kin və qəzəb hisslərinə görə bir-birlərini bağışlamayan, hətta məhz buna görə ən çox sevdikləri adamlardan belə ayrı qalan bir çox insan var. Məhz bağışlaya bilmədiklərinə görə sevməkdən, sevilməkdən, dostluqdan, yaxınlıqdan, sirdaşlıqdan, sədaqətdən, vəfadan, hörmətdən tamamilə məhrum olmuş həyat yaşayırlar.
Nəfs qürur adı altında insanları bir-birlərini bağışlamaqdan, güzəştə getməkdən, anlayışlı davranmaqdan, bir-birlərinə etibar etməkdən, hüsnü-zənn etməkdən, xoş niyyətlə, sevgi və mərhəmətlə yanaşmaqdan uzaq qoyur. İnsanlara qüruru müqəddəs (Allah`ı tənzih edirik) və təqdirəlayiq xüsusiyyət kimi göstərir, onları qürurlarından dönməməyə təşviq edir. Bağışlayan insanı alçalacağına, ağılsız vəziyyətdə qalacağına, məğlub olacağına inandırır. İnsanlar da nəfslərinin bu təlqinini dinləyir, qürurları kin və qəzəb hisslərini daha da artırır.
Halbuki, bağışlamaq kin bəsləməkdən də asan, rahatlıq verən, bərəkətli, gözəl duyğudur. İnsan 100% haqlı olduqda belə, bağışlayarsa, çox dərin rahatlıq, sevinc hissi yaşayar. Ona qəlbində bu gözəl hissləri yaşadan isə ancaq Allah`dır. Allah Onun rizasına uyğun davranan, nəfsinin təlqinlərinə baxmayaraq yaxşılıq etməyi seçən qullarına Öz dərgahından lütf edir. Bağışlaya bilməyən insan hər gün, hər saniyə qəlbindəki kin və qəzəbin əzabını, sıxıntısını keçirir: “Görəsən, bağışlamalıydım?” -deyə düşünərək mənəvi əzab və peşmançılıq içində yaşayır. Bağışlaya bilən insanlar isə gözəl əxlaqları ilə sevgi, hörmət, dostluq qazanırlar.

“Qoy, aranızda olan fəzilət və sərvət sahibləri qohumlara, miskinlərə və Allah yolunda hicrət edənlərə (heç bir şey) verməyəcəklərinə and içməsinlər. Qoy, əfv edib bağışlasınlar. Məgər siz Allah`ın sizi bağışlamasını istəmirsinizmi? Allah bağışlayandır, rəhmlidir.”(Nur surəsi, 22)

“Sonra əhdlərini pozduqları üçün onları lənətlədik və ürəklərini sərtləşdirdik. Onlar sözlərin yerlərini dəyişib təhrif edir və xəbərdar edildikləri şeylərin bir hissəsini unudurlar. Onların az bir qismi müstəsna olmaqla, sən onlardan həmişə xəyanət görəcəksən. Bununla belə, onları bağışla, günahlarından keç. Şübhəsiz ki, Allah yaxşılıq edənləri sevər!” (Maidə surəsi, 13)

Bəzi insanlar Allahdan lazımı qədər qorxmadıqlarına görə Quranı özünə rəhbər tutmur və buna görə də Allahın bildirdiyi əxlaqı tam yaşamırlar.Bu insanlar Qurana tam tabe olmaq və bu nemətdən istifadə etməkdənsə, dini öz ağılları, nəfsləri və ya din əxlaqından uzaq yaşayan cəmiyyətlərin müəyyən qaydalarına uyğun şəkildə şərh etməyə çalışırlar. Bu yolla haqq dindən uzaqlaşır, fərqli və batil din anlayışını müdafiə edirlər. “Nəfsə uyğun din” olaraq adlandıra biləcəyimiz bu din anlayışının ən mühüm xüsusiyyəti insanların nəfsani istəkləri və dünyadakı mənfəətlə zidd düşməyən inanc olmasıdır.Bu saxta inanca sahib insanlar dinin az hissəsinə inanır və tətbiq edirlər, bu hissə onların vicdanlarını rahatladır, bununla yanaşı, heç vaxt öz dünyəvi istəklərindən güzəştə getmirlər. Bu batil din anlayışı heç vaxt onların mənfəətləri ilə ziddiyyət təşkil etmir, onları maddi-mənəvi heç bir mənada çətinliyə salmır, həyatın heç bir sahəsində fədakarlıq etməyi tələb etmir. İbadətlərin bəzilərini yerinə yetirə və asanlıqla da əl çəkə bilirlər.Belə səhv anlayışlı insanların həyatında Quran əxlaqı çox az yer tutur və onlara heç bir narahatlıq vermir. Bunun nəticəsində də belə insanlar yeri gələndə nəfslərinin istəklərini narahat olmadan yerinə yetirə bilir, ədalətdən, səmimilikdən, yaxşılıqdan uzaqlaşmaqdan qorxmurlar.Bu anlayış o insanların yaşadıqları cəmiyyətdə heç kimin fikirləri ilə uyğunlaşmadan, axirəti düşünmədən, istək və əyləncələrə mane olmadan və heç bir mövzuda narahat olmadan rahat yaşamalarını təmin edir. Cəmiyyətdəki insanların iman edib Allaha qulluq etməməyi və Quran əxlaqını yaşamamağı onları maraqlandırmır. Quran əxlaqına zidd olan bu dinin müdafiəçilərinə görə, ən əsası yaxın insanların dünyagörüşləri ilə zidd düşməmək üçün lazım olan hər məsələdə güzəşt etmək olar.Nəfsə uyğun bu dinin müdafiəçiləri insanları Allahın bəyəndiyi həyatı və Quran əxlaqını yaşamağa dəvət etmək yerinə, ətraflarına da bu saxta dini təbliğ edirlər. Həm özlərini, həm də ətraflarındakı insanları bu yanlış din anlayışına inandırmağa çalışırlar. Halbuki nəfsə uyğun belə bir din anlayışının heç bir əsası yoxdur. Allah bir ayədə “de: “Siz dininizi Allahamı öyrədirsiniz?” Halbuki Allah göylərdə və yerdə nə varsa, bilir. Allah hər şeyi biləndir!”(Hucurat surəsi, 16) bildirir. İnsan üçün hər şeyin ən doğrusunu bilən yalnız sonsuz elm sahibi olan Rəbbimizdir.Allahın razılığını qazanmaq bəzən insanın nəfsinə qarşı çıxmağı tələb edə bilər. Allah Quranda dünya həyatının insanların sınanmaları üçün yaradıldığını, buna görə də bir çox hadisələrlə imtahan olunacaqlarını bildirmişdir:
Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, bağışlayandır. (Mülk surəsi, 2)
İnsan dünyada qarşılaşdığı nemətlər və çətinliklər qarşısında Quran əxlaqına uyğun şəkildə davranmaqla və Allahın razılığını qazanmaqla məsuliyyət daşıyır. Allah başqa ayələrdə “insanlar yalnız: “İman gətirdik!” – deməklə imtahan olunmayacaqlarınımı sanırlar? Biz onlardan əvvəlkiləri də imtahana çəkmişdik…” (Ənkəbut surəsi, 2-3) şəklində bildirmişdir. Belə ki, həqiqi iman Allahın sevgisini, razılığını, dostluğunu qazana bilmək üçün hər şeyi gözə almağı tələb edir. Allahın razılığını qazanmaq lazım olduqda nəfsin istəklərini məğlub etməyi, səbir göstərməyi, bəzi şeylərdə güzəştə getməyi və çətinliklərə sinə gərməyi tələb edə bilər.Allah Quran ilə bütün insanları “bir-birini yaxşılığa çağırıb pislikdən çəkindirməyi” bildirmişdir. İmanlı bir insan sırf insanlar “narahat olmasın” deyə bu məsuliyyətini yerinə yetirməkdən çəkinməz. İnsanların özlərinə və ya ətrafındakılara zərər verdiklərini, gözəl əxlaqdan, ədalətdən, düzgünlükdən uzaqlaşdıqlarını və ya pis bir iş etdiklərini gördüyü halda, “narahat etməmək üçün” buna laqeyd qalmaz.

Möhtərəm poeziya həvəskarları!
Hamınıza yaxşı məlumdur ki, SSRİ adlı möhtəşəm bir dövlət dağıldıqdan sonra, xırda məmləkətlər müstəqillik əldə edib, özəl həyata qədəm qoydular. Bütün bunlarla bərabər iqtisadiyyatda çətinlik və gərginliklər yaranmağa başladı. Elə məhz həmin gərginliklər müxtəlif millətlərdən olan insaları təsbeh muncuqları kimi, dünyanın dörd bir tərəfinə səpələdi. Onlardan biri də bizlərik. . .
Uzaqlıq, qürbət anları ürəklərimizdə elə dərin nisgillər qoyub ki, hər dəfə sevincimizdən sonra,qəlbimizdən kədər, qəm məqamları da sovuşub. Mənə elə gəlir ki, ən yanqılı həsrətlər, ayrılıq notları qürbətdən vətənə havalanan ürək təşnələridir. Bu təşnəlik poeziya və şeiriyyətlə həmqəlb olan insanlarda daha qaynar, daha da coşğun olur.
Çünki, poetik adamlar hər zaman cəmiyyətin ağrılarından doğan könül sarsıntılarını, vicdan hayqırtılarını millətə, xalqa çatdırmaqda özlərini borclu sayırlar. Bu ədəbiyyatın və poeziyanın məqsəd və məramıdır.
Əlimdə şairə İradə Əlilinin 2013 – cü ildə Bakıda nəşr olunmuş “ Mənim sevgi dünyam “ adlı şeirlər kitabını vərəqləyirəm. Şairə mənim kimi vətəndən uzaqlarda yox, vətənimizin paytaxtı Bakı şhərində yaşayır və yaradıcılıqla məşğul olur. Elə ona görə də şairə İradə xanım Vətən və torpaq həsrətindən deyil, məhəbbətin və eşqin insan qəlbində yaratdığı yanqılı ehtizazlardan söhbət açır, oxucusunu öz yanar eşqinin pərvanəsinə çevirməyə sövq edir.
Kitabın içindəki şeirlər bütünlüklə bir sevgi coşğusu, bir sevda fırtınası və bir acı sevgi hayqırtılaıdır.
Sevirsənsə, məni sev həmişəlik!

Uyma yad baxışa, özgə gülüşə.
Hissini qəlbində saxla ömürlük
Qoyma mən atım yalan görüşə.

Ürək titrədən sevgi həsrəti, saf eşqin coşğun tərənnümü, torpağa bağlılıq İradə Əlilinin qələmə aldığı sətirlərin yönəmi və nəfəsidir.
Mən yüzlərlə şeir kitablarını mütaliə edirəm, lakin şairə İradənin şeiriyyətdə məhəbbət və eşqin yanqılı təsvirini qəlbin sücgəcindən təşnəcəsinə keçirən şairlər çox azdır desəm yanılmaram.
Hər kəsə bir tale yazı yazılıb,

Ömrümdən ömrünə şikayətim var.
Sənin bu sevdana məzar qazılıb,
Olan acılara dəyanətim var.
Dərdlərinə ortaq olum deyirsən,
Mən sənə qayıdacağam !?

Ayrılıq yollarının nə qədər keşməkeşli olduğunu öz aşiqinə işarət edən şairə düşüncələrini oxucuya belə nəzm edir :
Dərin düşüncələr apardı səni,

Özünü itirib hara gedirsən?
Gedişin yandırdı məndəki məni,
Uzaq sevda yolun. Sən ki, bilirsən.
Kədərinlə paylaşaraq deyirsən,
Mən sənə qayıdacağam!?

İradə Əlilinin kitabda cəmlənmiş şeirlərindən biri də “ Gərək öyrətməzdin” başlığı altında olan şeirdir. O yazır:
Saçım əllərinin tumarın istər,

Sözüm gözlərinin odlu mehrini.
Əlim ovucunda isinmək istər,
Sözüm sözlərinin şirin mehrini.
Həsrət qalırdımsa ayaq izinə,
Gərək öyrətməzdin məni özünə!

Ürəyinin sevgi atəşindən alovlanan hisslər, bütövlükdə şairənin yaradıcılığına işıq saçır,sətirlərinə can verir və onun poetikasında rəngarənglik yaradır . İlahi sevgi və həsrət duyğuları, yağış damlaları kimi birləşib poeziya axarına çevrilir, şairənin daxili dünyası oxucunu istər-istəməz öz aləminə məftun edir.Onun daxili dünyası vətənə, anaya,doğma torpağa olan sevginin təzahürüdür. Keçən il işıq üzü görmüş “Mənim sevgi dünyam” şeyirlər toplumunda oxucuların ixtiyarına verilmiş poetik nümunələr həssas qadın ürəyinin sevgi ilə alışıb yanan, istək və arzularından doğan poetik düşüncələrin nəzmə çəkilən təzahürüdür. Kitabda sevgi ilə yoğrulub, sevgi ilə ərsəyə gətirilmiş yeni deyimli, yeni poetik çalarlar,şairənin ürəyindəki niskilin oxucularla görüşə gələn ilk nişanələridir.Allahın göylərdən yerə göndərdiyi nurlu yağış damcıları şairənin tükənən arzularının üzərinə su səpir, onların ömrünü uzadır, onun illərdən bəri yığılıb qalmış kədər və niskilini saflığı və təmizliyi ilə yuyub aparır. Bu hikmətdən təsirlənən şairə belə yazır.
Yağış yağır, həsrətimin yağışıdır,
Bu həsrətin pəncərəmdə izi qalır.

İradə Əlilinin yaratdığı sevgi dolu, həsrət dolu poeziya nümünələri, rəngarəngliyi və bənzərsizliyi ilə seçilən xırdaca bir qalaktikanı xatırladır. Buradakı ulduzların azacıq seçilə bilən parıltısı isə çox uzaqlardan görünməkdədir.İnanıram ki, zaman ötdükcə İradə xanımın şeiriyyət ulduzu dahada parlayacaq, qədirbilən oxucularını əsrarəngiz gözəlliyi ilə özünə daha da məftun edəcəkdir.
Vətən torpaqları müqəddəsdir, əzizdir; O yad torpaqlarda özüm gəzsəm də,
Ruhumun qidası torpağımdadır.

deyən şairə ruhən vətən torpaöına bağlı olduğunu, bu torpaqların həmişə ruhunun qidqsı olduğunu göstərir.İradə xanımın könü dünyası əsil sevgi təşnəsidir,sevgi dəryasıdır və həmin təşnə ucsuz-bucaqsız bir okeana bənzəyir. Ümid edirəm ki, bu okeanın dalğaları poeziyamıza, şeiriyyətimizə eşqlə dolu bahar nəfəsi və yaz havası gətirəcəkdir.
Bu enişli-yoxuşlu yollarda və yaradıcılıq axtarışlarında İradə xanıma uşurlar və zirvələr arzu edirəm.

Vasif MƏMMƏDOV.
“Şəhriyar” ədəbi-mədəni cəmiyyitinin sədri,
Beynəlxalq Yazıçılar və Publisistlər Assosiasının üzvü.

Boş və faydasız şeylərdən necə üz çevirmək olar?
Nələr boş və faydasızdır?

Boş və faydasız işlərdən üz çevirmək insanın sadəcə Allah`ın razılığına uyğun davranması ilə mümkün olar. Müsəlman dünyada ona verilən müddəti çox yaxşı dəyərləndirər. Gördüyü hər işlə axirəti üçün xeyir qazanmağa çalışar. Əlbəttə, hər insan kimi danışar, əylənər, yemək yeyər, gülər, düşünər, işləyər, amma bunları edərkən daima insanlara, dinə fayda verən xeyirli şeylər düşünər.
Bundan əlavə, hər hərəkətini bir məqsədlə edər. Daima ona Allah`ın razılığını ən çox qazandıran işə yönələr. Bunu belə bir misalla izah edə bilərəm: avtomobil motorlarının gücü haqqında hər insan söhbət edə bilər. Ancaq iman gətirən insan görülməli daha vacib işlər varsa, saatlarla bu məsələ haqqında danışmaz. Eyni şəkildə, müsəlman yanında Allah`ın dinini təbliğ edəcək bir insan varsa, onunla uzun müddət idman yarışlarında hansı tərəfin qalib gələcəyi haqqında danışmaz. Çünki o anda Allah`ın varlığını, böyüklüyünü, cənnətə layiq olmaq və cəhənnəmdən çəkinmək üçün nələr etməli olduğunu öyrənməsi daha vacibdir.Qısaca desək, müsəlman dinin və digər müsəlmanların xeyrinə olmayan mövzularda nə uzun-uzun söhbət edər, nə də bu mövzulara lazım olduğundan artıq vaxt ayırar. Axirəti üçün heç bir faydası olmayan işlərlə məşğul olmaz. Dünya ilə bağlı söhbət edərkən daha faydalı şeylər haqqında danışar, vaxtını yaxşı dəyərləndirər. Həmin anda nəyin mənasız iş, nəyin isə faydalı olduğunu vicdanı və ağlı vasitəsilə ayırd edər və bu əxlaqında qətiyyətli olar.
Quranda boş sözlə qarşılaşdığı zaman iman gətirən insanın davranışı belə izah edilir:
Onlar boş bir söz eşitdikləri zaman ondan üz çevirib: “Bizim əməllərimiz bizə, sizin əməlləriniz də sizə aiddir. Sizə salam olsun! Biz cahilləri istəmirik!” – deyirlər.
(Qasas surəsi, 55)