Səhərlər günəşi, axşamlar ayı, gecələr özünü varaqlayan şair
Deyirlər ki, sənətkarlar öz mühitinin övladıdır və sənətkarın böyüklüyü onu formalaşdıran mühitin böyüklüyü ilə ölçülür. Hüseyn Bağıroğlu Naxçıvan mühitinin övladıdır. Onun “Adam kölgəsinə səsləmə məni”, “Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı şeirlər kitabları yayınlanıb. Şairin ölkəmizlə yanaşı, Türkiyə və İranda da dərc olunan kitabları oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb, şeirlərinə mahnılar bəstələnib. Təkcə doğulduğu Naxçıvanda deyil, “Azərbaycan ədəbiyyatında müasir milli şeirin bənzərsiz örnəklərini yaradan” ədəbiyyat aləmi haqqında (xarici ədəbiyyat da daxil olmaqla) dərin bilgilərə məxsus olan” Hüseyn Bağıroğluya ilk xeyir-duanı NaxçıvanYazıçılar Birliyinin sədri, mərhum Hüseyn İbrahimov verib, “Cavan şairin özünəməxsus dəst-xəttinin” olduğunu vurğulayıb: “Şeirlərini oxuyanda belə qənaətə gəlirsən ki, o, daim poetik axtarışlar aparır, oxucuya təzə söz deməyə çalışır”.
Hüseyn Bağıroğlu əsl söz adamıdır. Onun üçün şöz müqəddəsdir, söz dəyərdir.
Obrazları fərqli, leksik bazası zəngin, şeirlərinin mövzusu müxtəlif olan şairin poeziyasında aparıcı mövzu Vətən-yurd motivli şeirlərdir. O, bəzən Vətəni coşqun, təlatümlü, bəzənsə ən zərif və isti duyğularla təqdim edir:
Dağlarda düşmənə göz dağı – səngər,
Düzlərdə bir zərif çiçəkdi Vətən.
Və ya
Qızara-qızara bayrağa dönən,
Bir şəhid əynində köynəkdi Vətən.
Yaradıcılığında sözün dəyərinə dəyər qatan H.Bağıroğlu, vətənini sevən, ürəyi vətən eşqiylə çırpınan “vətən daşı”dır. Vətən onun üçün hər şeydən öncə gəlir.
Şairin 2015-ci ildə qələmə aldığı “Əldə qılınc süvar olub atlara, // Bir gün dönəcəyik biz o yurdlara”, – şeirində işaran ümidləri 10 noyabr 2020-ci ildə çiçəkləndi. Bağıroğlu, şanlı Ordumuzun İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığı Zəfər sevincini, vətən, yurd sevgisini, çiçəklənən arzularını “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” adlı kitabında başdan-başa inikas etdirir. “Vətən”, “Azərbaycanım”, “Salam, əziz Şuşa”, “Azərbaycan-Türkiyə”, “Sənin baban”, “Azərbaycan əsgəri” və b. şeirlərdə doğma torpağa bağlılıq, Vətən övladlarının misilsiz qəhrəmanlığı, Böyük Zəfərimiz, vətən torpağının əsarətdən qurtuluşu, yenidən yazılan tariximiz yüksək poetik dillə nəzmə çəkilir. Arzuları gerçəkləşən, qazanılan zəfərdən vəcdə gələn, “Qarabağ əbədi Azərbaycandır” şeirində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin məşhur “Qarabağ Azərbaycandır” sözlərini bütün qoca dünyanın bir də eşitməsini istəyən sair yazır:
Qoy bir də eşitsin bu qoca dünya:
Azərbaycan can içində bir candır,
Qarabağ əbədi Azərbaycandır.
44 günlük Vətən müharibəsində igid əsgərlərimiz səngərdə döyüşəndə, Hüseyn Bağıroğlu da boş durmur, dilində dualar, əlində qələm 30 il işğal altında qalan torpaqları xilas edən Azərbaycan əsgərinin igidliyini misralara köçürür:
Sənin alın yazında
Öldü var, döndü yoxdu.
Bu millətin yolunda
Yandı var, söndü yoxdu.
Sən gözümün qarası,
Sən gözümün ağısan.
Anam Azərbaycanın
Sönməyən çırağısan.
Adın dillər əzbəri,
Özün düşmən çəpəri.
Ey tarixin ilk əri,
Azərbaycan əsgəri.
Şairin “vətənsevərlik dərsi olan şeirlərinin düşmənlə təmas vəziyyətində olan əsgərlərimizlə birgə addımlaması”, şeirlərində “Vətən torpağını qara buludlardan qorumağın yolunu, yolağasını ifadə etməsi, Vətəni buludlardan yuxarı qaldırmağı tövsiyə etməsi” onun Vətənə gərəkli olmaq eşqi ilə alışıb-yanmasından yaranır. Peşəsindən asılı olmayaraq hər kəsə qoynunda doğulub böyüdüyü Vətənə xidmət etməyin, Vətənə “gərəkli” olmağın altını cızır:
Çiçək açsın deyə yurdda daş-kəsək,
Ürək məzarda da döyünsün gərək.
Gərəksiz adamın nəyinə gərək,
Gərəkli adama gərəkdi Vətən.
Bu şeirlər yazılmır, ilk öncə şairin ruhunda doğulur, misra-misra, söz-söz ruhdan qəlbə, qəlbdən isə misralara pıçıldanır.
Tənqidçi Vaqif Yusifli Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində “orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları olduğuna” diqqəti çəkir: “Hüseyn Bağıroğlunun şeirlərində orijinal deyim tərzi, özünəməxsus ifadə çalarları ilə qarşılaşırıq”…
Hüseyn Bağıroğlunun poeziyası fəlsəfi ağırlıqlıdır. Bunu diqqətə çəkən Yalçın Nadir, şairin “Mən dünyadan qabaqdayam” şeirini onun fəlsəfi düşüncələrinin təzahürü sayır, sözün qüdrətini, aktuallığını zaman, məkan anlayışının fövqündə görən şairin sözün özü ilə qürrələndiyinin altını cızır:
Nə məkanda, nə vaxtdayam,
Nəğmə kimi dodaqdayam…
Mən dünyadan qabaqdayam,
Dünya gəlib çatdı mənə.
Şairin eşqə yanaşması da özünəməxsus, “fərqli, bir o qədər də maraqlıdır”. “İlahi, sən bizə sevməyi öyrət” şeirində insan varlığını eşqə bağlayan şairin, “Tanrı da sevgisiz bədəni sevməz” adlı şeirində sufiyanə yanaşma duyulur. Bağıroğlu Tanrı dərgahına ucalmağın yolunu eşqdə görür. “Sevərək Allahlaşmaq” (Losev).
H.Bağıroğlunun kitablarının adları: “Adam kölgəsinə çağırma məni”, “Başımda qar olur, ayağımda yaz”, “Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü” özü-özlüyündə bir şeirdir. Kitabların adları oxucunu düşündürür. Fəlsəfi düşüncələrə bürünən oxucu şairin şeirlərini oxuduqca, əslində, bu şeirlərin “həyat həqiqətlərinin bədii inikası” olduğunu anlayır. Necə ki, “fanidə fanidən fani” olduğunu anlayan şair, əbədi olanı soraqlayır:
Həvəsim yox özgələri ötməyə,
Mən yenə özümü qabaqlayıram.
Fanidə fanidən fani olsam da,
Əbədi olanı soraqlayıram.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Müzəffər Zəfər “Nəfsinin gözünü torpaqlayan şairin” obrazını: “Braziliyalı yazıçı Paulo Coelonun “Kimyagər” əsərinin qəhrəmanında gördüyünü, kitabında özünün qələmə aldığı müdrik kəlamlarda Paulo Coelo nəfəsini hiss etdiyini, şairin bu müdrik fikirlərinin hər birində bir kitaba sığacaq qədər böyük hikmətlər gizləndiyini” vurğulayır: “Yer bədənimizi, göy ruhumuzu özünə çəkir, // Bizim ömrümüz isə bu çəkişmə bitənə qədərdir”. “Yeri-göyü sətir-sətir oxuyan” şairin şeirlərinin məkanı göylə yer arası deyil. Yerin üstü olduğu kimi, yerin altı da var: göy, yer və yerin altı. Ruhumuz göylərin, bədənimiz yerin payıdır. “Zərrələr”ində “Təkəbbürü mənəvi yoxsulluğun meyvəsi” sayan Hüseyn Bağıroğlunun yazdığı şeirlər “ruhunun və qəlbinin vəhdətindən” yaranan əsl poeziya nümunələridir.
Şeirlərində, şamanizm və təsəvvüf ədəbiyyatının çalarları sezilən Hüseyn Bağıroğlunun üzü göyədir. Üzü göylərə olan şairin şeirləri də “göy üzünə bənzəyir”. Göy üzü gecələr sirli və sehrli mənzərələri ilə baxanları ovsunladığı kimi, “göy adamı”nın şeirləri də oxucuları ovsunlayır.
Nə yaxşı göydədi hələ göy üzü,
Nə yaxşı udmayıb gecə gündüzü.
Səhərtək açılır qəlbimin gözü,
Nəfsimin gözünü torpaqlayıram.
Səhərlər Günəşi, axşamlar Ayı,
Gecələr özümü varaqlayıram.
“Gecələr özünü varaqlayan”, “Oxumaq istəsən, özünü oxu, // Yerin altın, göyün üzünü oxu”, – deyən şairin poeziyasını oxuyub ovsunlanmamaq, yerin, göyün hətta yerin altının sirlərinə baş vurmamaq mümkün deyil. Özünü “vaxtı qabaqlayan saat”a bənzədən, onda “yaşamağa hal qoymayan, dörd tərəfini dərdlə hörən” bəndələrdən yorulan Bağıroğlu “ilahi”yə üz tutur:
İlahi, görürsən bəndələrini
Məndə yaşamağa hal qoymadılar.
Dərdinən hördülər dörd tərəfimi
Bir yana çıxmağa yol qoymadılar.
Gah başım üstündən göyü aparır,
Gah ayağım altdan yeri çəkirlər.
Vaxtı qabaqlayan saat kimiyəm,
Gündə neçə dəfə geri çəkirlər.
Bağıroğlunun şeirləri vətənin, yurdun, bütövlükdə, dünyanın ağırlığını, ağrısını çiyninə alan, ürəyindən keçirib misralarda inikas etdirən bir insanın, “fikirlərə qərq olan”, “köhnə sözlərə yeni tale yazan” bir şairin taleyidir:
Fikirsiz ötən gün dərd olur, şair,
Çəkdiyim ahı da fikir aparır.
Yerdə fikirlərə qərq olur şair,
Göydə Allahı da fikir aparır.
Bağıroğlunun harada yaşamasından asılı olmayaraq fikri, xəyalı daim doğulub boya-başa çatdığı yurda, Naxçıvana, Nehrəmə bağlıdır. Doğulduğu torpağı vəsf edən şairin şeirləri Naxçıvan təbiətinin; “Nazlı balası Batabat”, “iman yeri Əshabi-kəhf”, sinəsinə dağ kimi çəkilən Araz, “Haçadağ”, “sirli Gəmiqaya” və s. gözəlliklərinin inikasıdır:
Haçadağ tacıdı, Araz güzgüsü,
Sirli Gəmiqaya qədim incisi.
Əyilməz vüqarı, polad süngüsü,
Yenilməz heç vədə yada Naxçıvan –
Turan ellərinə ata Naxçıvan.
Yaradıcılığında vətən, yurd sevgisi daha da möcüzələşən şairin, “Taletək alnına yazılan yurdu”nun vətən həsrəti, vətən sevgisi misralara hopub göyərir. Bu zaman şair nə Şuşanı, nə Ağdamı, bütövlükdə Qarabağı unutmur:
Şuşa bir nazlı diyar,
Nə könül, nə göz doyar,
Onu görən bəxtəvər,
Cənnəti gördüm deyər.
De, kim unutdu Ağdamı?!
De, kim Şuşadan əl çəkdi?!
Sənə kəc baxan gözlərə,
Mərd oğulların mil çəkdi!!!
Gözün aydın olsun, Vətən!!!
Anatol Fransa görə, “şeir yazmaq Allaha sitayiş, Allaha dua etmək kimi bir şeydir”. Hüseynin şeirləri də “Allaha sitayiş, Allaha dua etmək”, ilahi sözə sığınmaqdır. Allaha sitayış və dualarla hər zaman ilahi sözə sığınan Hüseyn Bağıroğlu dünyanın dərdini çəkəndə də, ağrıyanda da, heyrətlənəndə də ilahi sözü çağırır:
İlahi kəlməni sən çağır, gələr.
Demə söz, yoxsa ki, dağ ağır gələr.
Dünyanın özündən çox ağır gələr
Qoysaq tərəziyə bir varaq sözü.
Bu sözə sığınmada, sözlə dərdləşmədə şairin ruhundan süzülüb gələn şeirlərin hər biri bir doğuluşdur.
Bağıroğlu üçün ilahi söz sirdir, sehrdir, hünərdir, qılıncdır, yeri gəldiyində sığaldır, səfqətdir, “şair ruhunun bir halını əks etdirən güzgüdür. Şair mənən nə qədər saf və zəngin olarsa, şeir də bir o qədər zəngin olacaq”. Söhbət əsl şeirdən, möcüzə sözdən, H.Bağıroğlu sözündən, onun “Göylərin qapısını, “Ah” ilə döyən şeirindən gedir: “Göyün tağları kimidi, Ulduzları öpər sözüm” “Şairin şeirlərində özü ilə sözü qovuşur, möcüzə baş verir: yəni həqiqi şeir doğulur”.
Onda mələklərin dodağındaydı,
Onda yer üzünə enməmişdi söz
Ömrünün ilahi nur çağındaydı
Qarğışa, söyüşə dönməmişdi söz.
Onda yer üzünə enməmişdi söz.
Şair əmindir ki, “zamanın sınağından çıxan şeirə zaval yoxdur…”. “Zamanın sınağından çıxan şeirə zaval olmadığı” kimi, şeirləri zamanın sınağından çıxan şeirlərin müəllifinə də ölüm yoxdur. H.Bağıroğlunun “Şairlər nə zaman doğulur, nə zaman ölür? – sualına verdiyi cavab da belədir: “Şairlər hər zaman doğulur və heç bir zaman ölmür”.
Dekabrın 9-da Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində SSRİ Xalq artisti, görkəmli dirijor və bəstəkar Niyazinin 110 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert keçirilib.
Musiqili gecənin əvvəlində Əməkdar İncəsənət Xadimi, musiqişünas Zümrüd Dadaşzadə maestro Niyazi haqqında söz açdı.
Gecədə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri bədii rəhbər və baş dirijor Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Rauf Abdullayev, Əməkdar artist Fuad İbrahimov və Mustafa Mehmandarovun rəhbərliyi ilə çıxış edib.
Fatimə Cəfərzadə (soprano), Nigar Cəlilova (xanəndə), Fəxri Kazım-Nicat (tenor) tamaşaçılara öz ifalarını təqdim etdilər. Konsertdə bəstəkarın müəllifi olduğu “Rast” simfonik muğamı, “Vətən haqqında nəğmə”, “Xosrov və Şirin” operasından “Şirinin ariyası”, “Çitra” baletindən Süita, “Arzu” romansı, “Qaytağı və Niyazinin işləməsində “Qaragilə” xalq mahnısı səsləndi.
“Şuşa İli” münasibətilə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi davam edir. Layihənin “Şuşanın ədəbi həyatı” bölməsi üzrə növbəti təqdimat Yusif Vəzir Çəmənzəminliyə həsr olunub.
XX əsr Azərbaycan ictimai-siyasi fikir tarixinin ən parlaq nümayəndələrindən biri olan Yusif Vəzir Çəmənzəminli 1887-ci il sentyabrın 12-də Şuşa şəhərində anadan olub.
İlk təhsilini Şuşada Molla Mehdinin məktəbində alıb. 1896-ci ildə Şuşa realnı məktəbinə daxil olub. Həmin illərdə əmisi oğlu və dostu Mirhəsən Vəzirovla birlikdə rus dilində “Fokusnik” adlı aylıq yumoristik jurnal çıxarıb.
1910-cu ildə Bakı realnı məktəbini bitirən gənc yazıçı Kiyev şəhərindəki Müqəddəs Vladimir adına İmperator Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olur. Bu dövrlərdə Yusif Vəzir uşaqlar üçün yazdığı və əsasını xalq nağıllarından götürdüyü məşhur “Məlik Məmməd” nağılını qələmə alır. O, “Çəmənzəminli” təxəllüsündən 1911-ci ildən istifadə etməyə başlayıb və bu adla tanınıb.
1912-ci ildə Kiyevdə, 1919-cu ildə İstanbulda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Bu dövrlər ərzində də ədəbi yaradıcılığını uğurla davam etdirib.
Vətəninə qayıdan Yusif “Bakı işçisi” nəşriyyatında şöbə redaktoru, daha sonra Dövlət Plan Komitəsinin ictimai-mədəni bölməsində ixtisası üzrə vəkil işləyir, Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsində, müxtəlif institutlarda rus dilindən dərs deyir.
1938-ci ildə Yusif Vəzir Özbəkistanın Urgənc şəhərindəki Pedaqoji İnstitutda baş müəllim və eyni zamanda institut kitabxanasına müdir təyin olunub.
1940-cı ildə həbs edilərək Bakıya gətirilib. Altı aya yaxın Keşlə qəsəbəsindəki həbsxanada saxlanıldıqdan sonra Nijni Novqorod vilayətindəki həbs düşərgəsinə göndərilib. Yusif Vəzir Çəmənzəminli 1943-cü il yanvarın 3-də dustaq olduğu həbs düşərgəsində vəfat edib və Betluqa çayının sahilindəki qəbiristanlıqda dəfn olunub. 1956-cı ildə bir çox digər repressiya qurbanları kimi Yusif Vəzirə də bəraət verilib.
Dekabrın 12-də Milli Kitabxanada Ümummilli lider Heydər Əliyevin Anım Günü münasibətilə tədbir keçirilib. Tədbiri Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov açaraq iştirakçıları salamlayıb. Sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Direktor bildirib ki, 12 dekabr tarixində Müstəqil Azərbaycanın qurucusu və memarı, görkəmli dövlət xadimi, xalqımızın xilaskarı Ulu Öndər Heydər Əliyevin vəfatından 19 il ötür. Direktor vurğulayıb ki, Ulu Öndərin hakimiyyətə gəlməsi ölkəmizdə əmin-amanlıq, sabitlik yaratdı, hərc-mərcliyə, xaosa son qoydu və quruculuq mərhələsi başladı.
Tarixə Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu, dahi siyasətçi və böyük şəxsiyyət kimi daxil olan Ulu Öndər Heydər Əliyevin şərəfli ömür yolundan, Vətən qarşısında xidmətlərindən və müstəqilliyi dövründə Azərbaycana layiqincə rəhbərlik etməsindən danışan natiq, onun həmçinin Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafına və mədəni sərvətlərimizin mühafizə olunaraq gələcək nəsillərə çatdırılmasına böyük diqqət və qayğısını da qeyd edib. Vurğulayıb ki, Ulu öndərimiz ikinci dəfə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başladığı ilk illərdə – yəni 1995-1997-ci illərdə 4 dəfə Milli Kitabxanaya gələrək kitabxananın problemləri ilə maraqlanmış və ciddi çətinliklər dövrlərini yaşayan bu mədəniyyət məbədinin fondlarının zənginləşdirilməsi üçün tədbirlər görməyi tapşırmışdır.
O söyləyib ki, Ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi siyasi xəttin layiqli davamçısı olan cənab prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi, müzəffər Azərbaycan ordusunun iştirakı ilə 30 ilə yaxın işğal altında olan torpaqlarımız düşmən tapdağından azad olundu və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan bu gün regionda lider ölkəyə çevrilib.
Öz xalqını zamanın mürəkkəb tarixi-siyasi sınaqlarından uğurla çıxarmış və ardıcıl mübarizə apararaq onu müstəqilliyə qovuşdurmuş qüdrətli şəxsiyyətin irsinin təbliği istiqamətində Milli Kitabxananın da öz üzərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirdiyini söyləyən direktor son olaraq vurğulayıb ki, Azərbaycan xalqı, Müstəqil Azərbaycan Dövləti durduqca, yaşadıqca Ulu Öndərin əziz xatirəsi daim xatırlanacaq, heç vaxt unudulmayacaqdır.
Direktor müavini, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ədibə İsmayılova çıxış edərək bildirib ki, qədirbilən xalqımız 12 dekabrı tarixə öz adını əbədi həkk etmiş, dahi siyasi xadim olan, həyat və fəaliyyəti hər bir Azərbaycan vətəndaşının qürur mənbəyinə çevrilmiş Ulu öndər Heydər Əliyevin anım günü kimi böyük minnətdarlıq hissi ilə qeyd edir. Ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illər tariximizə intibah, milli tərəqqi, milli oyanış, müstəqil dövlət quruculuğu dövrü kimi daxil olan Ulu öndər daim ölkəni irəliyə aparmaq uğrunda çalışıb.
Direktor müavini qeyd edib ki, bildiyimiz kimi 2023-cü il mayın 10-da Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri, görkəmli siyasi və dövlət xadimi Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 ili tamam olur və Cənab Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin 29 sentyabr tarixli sərəncamı ilə 2023-cü il Azərbaycanda “Heydər Əliyev İli” elan edilib və Azərbaycan Milli Kitabxanası da ilə töhfə olaraq çoxsaylı layihələrin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.
Daha sonra tədbir iştirakçıları təşkil olunmuş sərgiyə baxış keçiriblər. Sərgidə kitabxananın fondlarında qorunan dahi şəxsiyyətin həyatının müxtəlif dövrlərini əks etdirən kitablar, sənədlər, fotolar nümayiş olunub.
Sonda Milli Kitabxanada Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş guşədə xalqımızın böyük oğlunun xatirəsi bir daha yad edilib.
8-9 dekabr tarixlərində Türkiyənin Bursa şəhərində Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində “Şuşa Günləri” keçirilib. “Şuşa Günləri” 2022-ci ildə “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” olan Bursa şəhərinin bu missiyanı növbəti il üçün Azərbaycanın Şuşa şəhərinə təhvil verməsi münasibətilə təşkil olunub.
“Şuşa Günləri” çərçivəsində Azərbaycanın görkəmli şairəsi, Qarabağ xanlığının sonuncu varisi Xurşidbanu Natəvanın (1832-1897) 190 illiyi ilə əlaqədar onun həyat və yaradıcılığına həsr olunan və Beynəlxalq Mədəniyyət və İrs Fondu tərəfindən hazırlanan “Şuşanın tək incisi” bədii-sənədli filminin premyerası, Azərbaycanın Xalq artisti Mehriban Zəkinin Xurşidbanu Natəvanın şeirlərinin səsləndirməsi və Azərbaycan muğam triosunun müşayiəti ilə ədəbi-musiqili kompozisiya, XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının klassiki İlyas Əfəndiyevin “Qarabağnamə” (“Hökmdar və qızı”) pyesi və Xalq yazıçısı Elçinin “Baş” romanı əsasında Bakı Bələdiyyə Teatrının hazırladığı “Şuşada ürəyim qaldı” tamaşası (quruluşçu rejissor Mərahim Fərzəlibəyov), dünyaca məşhur fotoqraf Reza Deqatinin “Azərbaycanın incisi Şuşa” sərgisi nümayiş olunub.
Həmçinin Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrs Fondunun təşəbbüsü ilə yaradılmış “Yeddi gözəl” (Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Macarıstan sənətçilərindən ibarət; bədii rəhbər Əməkdar artist Turan Manafzadə) musiqi qrupunun konserti və Azərbaycanın tanınmış modelyer-dizayneri Gülnarə Xəlilovanın “Qarabağ qadın milli geyim kolleksiyası”nın nümayişi təşkil edilib. Silsilə tədbirlərlə yanaşı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəsi Aydın Kərimov, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondun prezidenti Günay Əfəndiyeva, Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş katibi Kubanıçbek Omuraliyev, TÜRKSOY-un Baş katibi Sultan Rayev, Azərbaycan Respublikasının Türkiyə Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Rəşad Məmmədov və Azərbaycan Respublikasının İstanbuldakı Baş konsulu Nərminə Mustafayeva Bursa Bələdiyyə Başkanı Alinur Aktaş və Türkiyənin Bursa şəhərinin valisi Yakup Canbolat tərəfindən rəsmi qəbul görüşü keçirilib.
Görüşdə 2022-ci ildə Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı olaraq Bursada il ərzində təşkil olunan tədbirlər və həyata keçirilən layihələr, Qarabağ Zəfəri, Şuşa və işğaldan azad olunmuş digər ərazilərdə tarixi və dini abidələrimizə qarşı erməni vandalizmi, orada bərpa quruculuq işləri, türk dünyasının ayrılmaz parçası Şuşanın zəngin tarixi, mədəniyyəti və incəsənəti, habelə “Şuşa Günləri”nin əhəmiyyəti haqqında müzakirələr aparılıb.
9 dekabrda TÜRKSOY-un 2022-ci il “Bursa – Türk dünyası mədəniyyət paytaxtı ili”nin rəsmi bağlanış mərasimi keçirilib.
Mərasimdə TÜRKSOY-un baş katibi Sultan Raev, Türkiyənin mədəniyyət və turizm nazirinin müavini Serdar Çam, Bursa valisi Yakub Canbolat, Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri Alinur Aktaş çıxış edərək Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin beşiyi, dahi şəxsiyyətlərin vətəni olan Şuşanın 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olunmasını bu şəhərin tarixinin yeni və möhtəşəm səhifəsi adlandırıblar. Bu qürurverici hadisənin çox böyük önəm daşıdığı xüsusi vurğulanıb.
Sonra Bursa şəhərinin və TÜRKSOY-ya üzv ölkələrinin sənətçilərinin iştirakı ilə musiqi proqramı təqdim olunub. Konsertdə Azərbaycanın Xalq artisti Gülyanaq Məmmədova da çıxış edib.
Bağlanış mərasimin sonunda “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” simvolu Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri Alinur Aktaş tərəfindən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəsi Aydın Kərimova təhvil verilib.