Nigar Xudadat qızı Rəfibəyli (23 iyun 1913, Yelizavetpol – 9 iyul 1981, Bakı) — azərbaycanlı şair, tərcüməçi, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR xalq şairəsi (1981), Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi (1967).
Həyatı
[redaktə | vikimətni redaktə et]
Nigar Rəfibəyli 1913-cü il iyunun 23-də Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. Bakı Pedaqoji Texnikumunu bitirmişdir (1930). Moskvada Pedaqoji İnstitutda təhsilini davam etdirmişdir (1932–1936). Bakı kinostudiyasında ssenari şöbəsində, eyni zamanda fəhlə-gənclər məktəbində (1930–1932), “Azərnəşr”də bədii-ədəbiyyat şöbəsində tərcüməçi və redaktor (1931)[1], “Uşaqgəncnəşr”də bədii ədəbiyyat şöbəsində redaktor (1937–1939) vəzifələrində işləmişdir. Xidmətlərinə görə “Şərəf” nişanı, orden və medallarla təltif olunmuşdur.
“Çadra” adlı ilk şeri 1928-ci ildə “Dan ulduzu” jurnalında dərc edilmişdir.[2] 1934-cü ildə nəşr olunmuş ilk “Şerlər” kitabı Azərbaycan qadınlarının yeni həyat quruculuğunda iştirakından bəhs edir. “Dolores İbarruri” (1936) şeri ispan xalqının faşizmə qarşı qəhrəmanlıq mübarizəsinə həsr olunmuşdur. “Cəmilə” şeri Əlcəzair xalqının milli azadlıq mübarizəsinə həsr olunmuş qüvvətli lirik əsərlərdəndir.
Məhsəti Gəncəvinin rübailərini, Evripidin “İfigeniya”, Fridrix Şillerin “Məkr və məhəbbət”, Anton Çexovun “Vanya dayı”, “Albalı bağı” dramalarını, E. L. Voyniçin “Ovod”, O. Qonçarın “Bayraqdarlar” romanlarını, Əlişir Nəvai, Aleksandr Puşkin, Mixail Lermontov, Taras Şevçenko, Ş. Petöfi, A. Mitskeviç, A. Sereteli və başqalarının əsərlərini tərcümə etmişdir. Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunmuşdur.
1981-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Məzarı II Fəxri Xiyabandadır.
Mükafatları
[redaktə | vikimətni redaktə et]
- “Şərəf nişanı” ordeni — 9 iyun 1959
- “Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adı — 21 oktyabr 1967
- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı — 28 iyun 1973[3]
- “Azərbaycan SSR xalq şairəsi” fəxri adı — 19 iyun 1981
Kitabları
[redaktə | vikimətni redaktə et]
Təbiət mənzərələri, mənəvi zənginlik, vətənpərvərlik, sülh, demokratiya, azadlıq ideyaları tərənnüm olunan kitabları
- Şerlər (1934)
- Dənizin səsi gəlir (1964)
- İşıqlı dünyam (1969)
- Günəşdən gənclik istədim (1974)
- Həzin bir axşamda düşsən yadıma (1982)
- Şanlı nəsillərin yadigarısan (1982)
Müharibə movzusuna və müharibə əleyhinə həsr olunan kitabları
- Zəfər nəğməsi (1943)
- Şerlər (1949)
- Anaların səsi (1951)
- Yol xatirələri, Avropa ətrafında səyahət gündəliyindən (1957)
Uşaqlar üçün yazdığı kitablar
- Balaca qəhrəman (1942)
- Günəşin cavabı (1966)
- Məstanın balaları (1968)
- Bizə bahar yaraşır (1978)
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]
- ↑ Mədəniyyət TV. “Nigar Rəfibəyli – 110: ədəbiyyatımızda zərif məhəbbət lirikasının ustası” (az.). Youtube.com. 30.06.2023. 2023-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-30.
- ↑ AzərTAc. “Bu gün Xalq şairi Nigar Rəfibəylinin doğum günüdür” (az.). AzərTAc. 23.06.2024. 2024-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-23.
- ↑ Şairə N. X. Rəfibəylinin Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 28 iyun 1973-cü il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı
Xarici keçidlər
[redaktə | vikimətni redaktə et]
Şeirlərinə yazılmış mahnılar
[redaktə | vikimətni redaktə et]
- Şövkət Ələkbərova — Güllər — musiqi: Emin Sabitoğlu
- Akif İslamzadə — Ala gözlüm — musiqi: Emin Sabitoğlu
- Zeynəb Xanlarova — Dağları duman alanda — musiqi: Emin Sabitoğlu
- Xədicə Abbasova — Aman ayrılıq — musiqi: Emin Sabitoğlu