Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Dualar etməyi öyrəndinmi sən? Narahat, nigaran, tək qalanda yox… Gözlərin doluxanda biləcəksən…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Evdə hazırın yox, pay da gəlməyib. Nə sənin kitabın yazmayıb bunu, Nə də ki, ürəyin səndən getməyib…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Yolunu saatla gözləmək nədir, Yorğun simasını görüb, həvəslə Fikrini dağıtmaq, cəmləmək nədir…
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Yad bir oyuncaq tək qırmısan onu Oynadıb, yorulub eyni oyundan, Divarın küncünə qoymusan onu
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Telini oynadıb, qoxlamağı var Hələ həsrətinə tab gətirməyib Arada uşaqtək ağlamağı var
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Həvəsinə qurban gəzirsən hələ Xoşbəxtlik toy qurub səninçün, amma, Təxirə salmısan sən onu yenə.
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Əyləncə axtarıb yorulmadınmı? Kiminsə ürəyin ayağın altda Qıranda həyatdan utanmadınmı…?
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Sevinc göz yaşını qəmə qatdınmı? Sən heç sevdiyini üzməmək üçün, Özünü atəşə, oda atdınmı?
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Kədəri qəlbində gizləmək nədir Könlünü alarsan, amma özünün Dərdinsə hələ də öz qəlbindədir.
Sən hardan biləsən nədir məhəbbət Kiməsə özünü xərcləmək kimi, Həyat da, sevgi də bir fəlsəfədir. Sona İntizaram, yazdığım şeir, Ərmağandır sənə, həmişəki kimi…
Vatan, uğruna canını feda edecek sevdadır. Vatan, toprağına göz dikenlere karşı şehit olandır. Vatan, gözü yaşlı anaların diken üstünde yatanıdır. Vatan, koşulsuz şartsız sevmek, uğruna dünyaları yakandır.
Korkmadık, yılmadık şahadet yoluna çıkarken, Yorulmadık, gücenmedik düşmanla savaşırken. Vatan toprağı şanlı kanla sulandığı yerken, Bölmeye çalıştıkları toprağın sahibi Türk milleti iken.
Biz bir ölür bin doğarız vatan uğruna. Ecdadına yakışır dirilişler büyük şanına. Ölümsüz kahramanlar işlenmiş Türk’ün ruhuna. Vatan dedikleri yer korkusuz milletin kanına.
Vatan sevgisi tek sevda deriz, farz biliriz. Göğsümüzde esen vatanın esintilerine kulak verdik, Tek bir ağızdan tek bir yürekle seni seslendirdik. Biz başımızı göklerde dalgalanan bayrağa verdik.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanlı şairə Aysel Xanlarqızının kitabı Almaniyada işıq üzü görüb.
Aysel Xanların “Kızı Seferli”nin şeirləri Azərbaycanda və Türkiyədə çap olunsa da, şeirləri ilk dəfə alman oxucuları ilə görüşür. Gənc şair son vaxtlara qədər insan münasibətlərini, təbiəti, ictimai münasibətləri, qonşu ölkə ilə otuz illik müharibəni şeirlərinə uğurla daxil edib.
2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycana dünyanın 176 ölkəsindən 1162,7 min və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,2 dəfə çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.
AZƏRTAC Dövlət Statistika Komitəsinə istinadla xəbər verir ki, gələnlərin 26,6 faizi Rusiya Federasiyası, 19,6 faizi Türkiyə, 11,0 faizi İran, 7,4 faizi Səudiyyə Ərəbistanı, 4,8 faizi Gürcüstan, 3,2 faizi Pakistan, 3,1 faizi Hindistan, 2,3 faizi Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, 1,9 faizi Qazaxıstan, 1,8 faizi Ukrayna, 1,7 faizi İsrail, 1,6 faizi Küveyt, 1,5 faizi Özbəkistan, 1,4 faizi Oman, 1,1 faizi Böyük Britaniya, 11,0 faizi digər ölkələrin vətəndaşları olub. Gələnlərin 74,4 faizini kişilər, 25,6 faizini qadınlar təşkil edib.
Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə Küveytdən gələnlərin sayı 167,9 dəfə, Omandan 130,8 dəfə, Səudiyyə Ərəbistanından 99,0 dəfə, Pakistandan 25,4 dəfə, Hindistandan 16,0 dəfə, Qazaxıstandan 5,7 dəfə, İsraildən 5,5 dəfə, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən 5,2 dəfə, Bəhreyndən 4,8 dəfə, ABŞ-dan 3,4 dəfə, Almaniyadan 2,9 dəfə, Fransadan 2,7 dəfə, Böyük Britaniyadan 2,0 dəfə, Türkiyədən 1,7 dəfə, Ukraynadan 1,7 dəfə, Rusiya Federasiyasından 1,7 dəfə, İrandan 1,6 dəfə, Gürcüstandan 25,5 faiz artıb.
2021-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə körfəz ölkələrindən gələnlərin sayı 3,1 dəfə artaraq 283,6 min, Avropa İttifaqına üzv ölkələrdən gələnlərin sayı 2,4 dəfə artaraq 55,8 min, MDB ölkələrindən gələnlərin sayı 1,9 dəfə artaraq 395,3 min nəfər olub.
2021-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə xarici ölkələrə gedən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının ümumi sayı 1,7 dəfə artaraq 1110,8 min nəfər olub. İrana gedən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 3,1 dəfə, Gürcüstana gedənlərin sayı 1,8 dəfə, Türkiyəyə gedənlərin sayı 1,7 dəfə, Rusiya Federasiyasına gedənlərin sayı isə 21,2 faiz artıb. Ölkə vətəndaşlarının 47,3 faizi Türkiyəyə, 17,7 faizi Rusiya Federasiyasına, 11,1 faizi İrana, 8,5 faizi Gürcüstana, 15,4 faizi digər ölkələrə səfər edib. Gedənlərin 64,1 faizini kişilər, 35,9 faizini qadınlar təşkil edib.
Noyabrın 16-da Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında “Oyaq gözəl” tamaşası nümayiş etdiriləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tanınmış rus uşaq yazıçısı Vladimir İlyuxovun fransız yazıçısı Şarl Perronun “Yatmış gözəl” nağılından bəhrələnərək qələmə aldığı ikihissəli “Oyaq gözəl” pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşa maraqlı nümunələrdəndir.
Teatrın gənc rejissoru Anar Məmmədovun quruluşunda hazırlanan səhnə əsərinin əsas qayəsini böyükləri dinləmək, qəhrəmanlıq, güclə ağlın bərabərliyi və məntiqə əsaslanmaqla bütün maneələrdən keçmənin mümkünlüyü təşkil edir.
Komik elementlərlə zəngin nağıl-tamaşa müasir üslubda hazırlandığından burada dövrün uşaqlarının yaxından tanıdığı və sevdiyi nağıl qəhrəmanlarının sintezinə nail olunub.
Birhissəli uşaq tamaşasının bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarov, rəssamı Əfşan Əsədovadır.
Noyabrın 12-də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında uşaqlar üçün “Əlibaba və qırx quldur” tamaşası növbəti dəfə nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ərəb xalq nağıllarının motivləri əsasında hazırlanan tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Loğman Kərimov, quruluşçu rəssamı Valeh Məmmədov, musiqi tərtibatçısı isə Ağasəlim Feyzullayevdir.
Səhnə əsərində dostluğun, sədaqətin, cəsarətli və qorxmaz olmağın dünya malına tamah salmaqdan daha üstün olmasından bəhs edilir. Tamaşa zamanı aktyorlar tamaşaçı zalına da enərək, uşaqlarla interaktiv ünsiyyət yaradır, bəzi hallarda səhnəyə dəvət etməklə uşaqları birbaşa hadisələrin iştirakçısına çevirirlər. Tamaşada həmçinin rəngarəng musiqi nömrələrindən və əyləncəli rəqslərdən istifadə edilib.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanasına “Bayraq hekayələri toplusu” kitabı hədiyyə olunub. Toplu “Kitabxanaya kitab hədiyyə edirik” layihəsi çərçivəsində nəşr edilib.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Dövlət Bayrağı Günü münasibətilə hazırlanan topluya 22 yazıçının fərqli mövzulu, rəngarəng fikirləri ilə seçilən əsərləri daxil edilib.
“İmza” Nəşrlər Evi tərəfindən çap edilən topluda cəmiyyətdə kifayət qədər nüfuz sahibi olan müəlliflərin hekayələri yer alıb. Hekayələrdə əsas mövzu müharibədir. Müəlliflər öz əsərlərində əsasən şanlı Azərbaycan Ordusunun döyüş əzmkarlığını, əsgər cəsurluğunu, bir sözlə, düşdüyü və qarşılaşdığı situasiyalarda mübariz döyüşçü obrazını yaratmağa və tərənnüm etməyə çalışmışlar.
Toplunun tərtibçi-redaktoru Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, yazıçı Əli Bəy Azəridir.
12 Noyabr Azərbaycanda Konstitusiya Günü kimi qeyd olunur. Bu tarixi gün münasibətilə M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında “12 Noyabr – Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü” adlı virtual sərgi açılıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, virtual sərgidə rəsmi sənəd, Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin konstitusiyamız haqqında fikirləri, fotolar, mövzu ilə əlaqədar kitablar və dövri mətbuat səhifələrində dərc olunan məqalələr nümayiş olunur.
Virtual sərgi ilə tanış olmaq istəyənlər linkindən istifadə edə bilərlər.
Qeyd edək ki, 1996-cı il fevralın 6-da Prezident Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə 12 noyabr Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü elan edilib.
Konstitusiyanın qəbulu müstəqillik tariximizin ən mühüm hadisələrindən biri olmaqla yanaşı, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətçiliyi qarşısındakı böyük xidmətlərindən biridir. Bu Konstitusiya müstəqil dövlət quruculuğu prosesini tənzimləyən, demokratik inkişafa təminat yaradan, cəmiyyətin siyasi, sosial, mədəni, iqtisadi sferalarında köklü dəyişiklikləri özündə ehtiva edən, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsində hüquqi baza rolunu oynayan mükəmməl və mütərəqqi sənəddir.
Hakimiyyətlərin bölgüsü, insan hüquq və azadlıqlarının prioritetliyi prinsiplərinə əsaslanan Konstitusiyamız demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu üçün möhkəm təməl yaradır, cəmiyyətdə humanizm, milli həmrəylik və tolerantlıq ruhunu təsbit edir, vətəndaşların müxtəlif sosial qrupları arasında harmonik münasibətləri stimullaşdırır. Konstitusiyada insan amili, vətəndaşların hüquqları, onların rifahının və təhlükəsizliyinin təmin olunması ön plana çəkilib. Konstitusiyamız həm insan və vətəndaş hüquqlarının dönmədən həyata keçirilməsi, həm də dövlət müstəqilliyinin və suverenliyin möhkəmləndirilməsini təmin edir.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Allah, başına dönüm Məni yenidən yarat. Ürəyimi yonqarra Bir az içinə daş at Məni yeniden yarat.
Səbrimi yuxumdan as, Ruhumu dağa köklə. Dərdimi gözümdən as, Az başımi sözlə qat Məni yenidən yarat.
Bir ocagam tüstüm yox, Külüm gözümdən cıxıb. Yalqız köçəm dəstim yox Ömrümü kiməsə sat Məni yenidən yarat.
Gözdə həsrətim ölüb Bəxtimə yağan daşam. Mənə doyunca gülüb Dərdim üstə bas qoy yat Məni yenidən yarat.
Bir ömurəm nagılsız, Ölmürəm, öldürürlər. Bir bəndənəm agılsız, Ya öldür, ya da sağalt Məni yenidən yarat..
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Bir qara xal qoydun ağ ürəyimdə, Silinməz dağ qoydun dağ, ürəyimdə. qalmadı bir damcı yağ, ürəyimdə, dinmədim, fağırlıq bəs nədən oldu.
bir mahir ovçusan kamanın naşı, inanma yetənə, ağartma başı, sinəmin üstünə sən qoydun daşı, deyirəm ağırlıq bəs nədən oldu.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı
Yaxşı ki, o səhər ölmədim, O sən gedən səhəri deyirəm. Yadındadır, mən topladım Əşyalarını hələ? Hıçqırıqlar içində pıçıldadım da Get, gülə- gülə.
Yox e, sözüm onda deyil, Yaxşı eləyib getdin. Qalıb nə edəcəkdin ki , Viranə ürəyimdə? Onsuzda əzəl gündən Yalançı məhəbbətdin, Onsuzda düşmən bıçağı idin Kürəyimdə.
Bax heç zəng etmirəm də, Nə də axtarıb,sormuram. Həvəsində deyiləm qapalı dəftərin, Çoxdan külünü sovurmuşam, Lənətə gəlmiş vərəqlərin.
Sonra demə unuda bilmədin məni, Lovğalıq qatma gülüşünə. Danışmağı sevmirsən bilirəm, Sussmağın da anlam verir Gedişinə…
Keşiyində bir ömür ayıq və sayıq olam, Qoruyam öz yurdumu, canıma tən saxlayam. Gərək gözümün üstə, şanına layiq olan Azərbaycan adında ana Vətən saxlayam.
Bayraq üçün axmasa damarda qan, qan deyil, Torpaqçün əsirgənən can gərəkli can deyil, Yurdsuz-yuvasız insan heç bütöv insan deyil, Qanadı qırıq quşdur -dil-dil ötən, saxlayam.
Yerlə göyün arası ən mübarək bağdılar, Qəlbimizdə ucalan zirvədilər, dağdılar. Şəhidlərin hər biri bizdən daha sağdılar, Sağ olan şəhidimə niyə matəm saxlayam?!
Düşüb ardınca gedəm ulduzundan ta Aya, Yalvaram səmalara, Haqq yetə bu haraya. Nə ola yumruq ola millət, keçəm o taya, Bu taydan çağıranda səsə yetən saxlayam…
Mənim son nəfəsədək haqqa inamım qalıb, Bütövlük eşqidir ki, ruhumu məndən çalıb, Ən çətin məqamda da ölümü gözə alıb, Vətən, sənin köksünə gül tək bitən saxlayam.
Eyyy başına türlü-türlü müsibətlər gətirilən bir millətin ər balası, daşıyırsan iftixarla türk adını! Sən bir qeyrət heykəlisən, özün boyda heykəl olmaq düşüb sənin qismətinə. Görən, hansı ana səni ağrısını sevə-sevə gətirmışdi bu dünyaya?! Beşiyini yelləyəndə bilirdimi o bir igid ər böyüdür?! -İki xalqın qürur yeri, səcdə yeri. Heç bildimi yavrusunun qərib sandığı məzarı neçə-neçə anaların ürəyində, bu ölkəni vətən sanan, bu millətin taleyinə yananların ürəyində?! Sən torpağı qucaqladın, torpaq səni bağrı şan-şan ola-ola qucaqladı, qucdu bərk-bərk, bu ölkə də tam haqqınla bir vətənin oldu, demək. Ay Türk oğlu, Türk igidi, vətəndaşlığın mübarək!!!
Yurdu işğal olunanlar üçün qələbə xəbəri eşitməkdən gözəl nə var? İgid oğullar yaşatdı xalqa o sevinci. Sevin, ey Azərbaycan! sevin, ey xalq! Bu günlərin həsrətini çox çəkmisən. Azad olunan yerlərdə dalğalandıqca bayrağımız da sevinir. Sevin, ey üçrəngli bayrağımız! Sənə dalğalanmaq çox yaraşır bizə sevinc yaraşan kimi…
28 il əvvəl işğal olundu Şuşa mayın 8-də, noyabrın 8-də isə azad edildi… O 8 maydan sonra nələr dəyişdi həyatında, əziz Şuşa? Nə günlərə qoydu səni mənfur düşmən? Daha bizimsən, Qayıtdın öz sahiblərinə, əziz Şuşa! Daha xarı bülbüllərin sevinə-sevinə açacaq çiçək, daha Cıdır düzü düşmənlərin yallı getməsinə şahidlik etməyəcək. Sevin, əziz Şuşa, sevin, Hər 8 may günü yaşadığımız ağrı-acını bizə 8 noyabr günü unutduracaq: Sən dirçələcək, gözəlləşəcəksən, qələbə həmişə bizimlə, gözəl günlər səninlə olacaq. Ağlımıza gəlməyənlər gəldi başımıza, daha heç nə olmayacaq bizim gözəl Şuşamıza…
Türkə xain baxanlar daima xar olacaq, Tanrı Türkə həmişə, hər yerdə yar olacaq, Var olduqca bu dünya bu qüdrət var olacaq, Tarixləşən adımız – sanımızdır Atatürk.
O coşdurdu qanıyla damla-damla selləri, Aşıb keçdi əzm ilə qan-qadalı illəri, Ondan alır işığı ulu Turan elləri, Üfüqlərdə sökülən danımızdır Atatürk.
Onun ayaq izidir zəfərlərə gedən iz, Bu gün varlığımızçün minnətdarıq ona biz, Əbədidir, tükənməz Atamıza sevgimiz, Ömürdəki ən şirin anımızdır Atatürk.
Baş əyirəm önündə bu adın qürur ilə, Belə düşüb qüdrəti milyon ağıza-dilə, Tarixlərdən bu adı bacarmaz kimsə silə, Əbədi şöhrətimiz-şanımızdır Atatürk.
Bir sönməyən ocağın alovuyuq-oduyuq, Oğuz, qıpçaq, peçeneq – bütöv Türkün adıyıq, Bütün dünya eşitsin, biz onun övladıyıq, Varlığımız onundur, canımızdır Atatürk.
“Gənc Ədiblər Məktəbi”nin müdavimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Gənclər Şurasının və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, “İlin gənci” müfakatçısı, Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Baş redaktoru
Mən səni Şamxat kimi- Min fitnəylə sevirəm… Sonra da Öpüşünlə Ruhuma qüsul tökürəm…
Mən səni Lalə kimi- Düzlərdə gözləyirəm… Bağrıyanıq, Dilimdə “ah”… Ləçək-ləçək közərirəm…
Mən…-ilan məkrinə vurğun, Yaradılışdan yorğun… Sən aldadılan Adəm, Hər günahıma həmdəm…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü.
Bitdi qara təqvimin yasa batan günləri, Çözdü qəhrəman Ordum min illik düyünləri. Birliyin təntənəsi verdi, nəhayət, bəhər, Azərbaycan xalqının haqqı idi bu Zəfər, Bayraq oldu göylərə çəkdiyimiz hər dilək, Zəfərimiz mübarək!
Düşmən elə düşməndir, bunun başqa adı yox, Özgə atına minib, meydanda öz atı yox. Şirnikləndi verilən sərsəm bəyanatlara, Tamahı arxamızca gəzdi qarabaqara. Döyüşmək ağır oldu şər dünyayla təkbətək, Zəfərimiz mübarək!
Tarix salnaməsinə yeni şərəf qatıldı, O gün, 8 Noyabr Zəfər topu atıldı. Hər evdə, hər ocaqda toy mağarı quruldu, Bu müharibə həm də bir ibrət dərsi oldu, Bizə kin bəsləyənin inadın qırdı fələk, Zəfərimiz mübarək!
Düşmən əfi ilandır, qulluq etməz bir dinə, Min cür hiyləgərliyin şahidi olduq yenə. Arxalı köpək kimi “basıb-bağlayan” dığa, Ev tikmək əvəzinə mina “əkdi” torpağa, Haqq üzülər, əzilməz, haqqın bəhərin görək, Zəfərimiz mübarək!
Tarixi irsimizi qəsb etdi fitnəkarlar, Kimin belə quduzdan quduz bir düşməni var? Acı repressiyalar gizlətdi bizdən bizi, Milli qürurumuzu, milli kimliyimizi – Yavaş-yavaş tanımaq, duymaq bu olsa gərək, Zəfərimiz mübarək!
“Azərbaycan Nəşriyyatları Assosiasiyası” İctimai Birliyi (ANAİB), Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə 11, 12, 13 noyabr tarixlərində Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Urban mərkəzində “II ANAİB Gəncə Kitab Sərgisi” keçiriləcək.
Edebiyyatqazeti.az ANAİB-ə istinadən xəbər verir ki, “Nizami yurduna kitabla gəlirik!” şüarı altında keçiriləcək sərgidə tanınmış ədiblərin iştirakı ilə təqdimatlar, imza mərasimləri, müxtəlif mövzuda təlimlər, seminarlar, şeir gecələri, uşaqlar üçün nağıl saatları və musiqili proqram təşkil ediləcək.
Sərgi ölkənin 30-dan artıq tanınmış nəşriyyatı və 10-dan çox kitab evinin iştirakı ilə baş tutacaq, 90 %-dək endirimlər tətbiq olunacaq.
Tədbirdə Elxan Elatlı, Rövşən Abdullaoğlu, Aqşin Yenisey, Əziz Sultan, Nüşabə Babayeva-Vəkilova, Nicat Qəribov, Ağa Hacıbəyli, Mübariz Yunus, Müzadil Zauroğlu, Yunus Orucov, Çinarə Köçərli, Muxtar Cəfərli, Rüstəm Behrudi, Emin İmanlı, Vüqar İsgəndərov kimi məşhur yazıçı və şairlərin imza günləri keçiriləcək.
Bununla yanaşı Şəmil Sadiq, Orxan Şahbaz, Sərxan Rüstəmov, Aysel Cəbrayılova kimi təlimçilər müxtəlif mövzulu seminarlar verəcəklər.
Qeyd edək ki, sərgi hər üç gün 10:00-dan 19:00-dək fəaliyyət göstərəcək.
Yeni nəsil Azərbaycan gəncliyinin istedadlı nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü və mükafatçısı Ramil Əhməd Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) Gənclər Şurasının sədr müavini seçilib.
Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalının Mətbuat xidməti və İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
Mustafa Kemal Paşa (Osmanlı Türkçesi: مصطفى كمال پاشا), Soyadı Kanunu’ndan (1934) sonra Atatürk[3] (19 Mayıs 1881[2], Selanik – 10 Kasım 1938, İstanbul), Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923’ten 1938’e değin görev yapmış kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı, mareşal ve daha evvelinde bir Osmanlı subayı.
Atatürk, I. Dünya Savaşı sırasında bir ordu subayıydı. Savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisini takiben Türk Kurtuluş Savaşı’ndaki Türk Ulusal Hareketi’ne önderlik etmiştir. Kurtuluş Savaşı sürecinde Ankara Hükûmeti’ni kurmuş, askeri eylemleriyle İtilaf Devletleri tarafından gönderilen askeri güçleri bozguna uğratmış ve Türkleri zafere götürmüştür. Atatürk daha sonra eski Osmanlı İmparatorluğu’nu modern ve seküler bir ulus devletine dönüştürmek için politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel reformlar başlatmıştır. Liderliği altında binlerce yeni okul inşa edildi. İlköğretim ücretsiz ve zorunlu hale getirildi. Kadınlara sivil eşitlik ve politik haklar verildi. Köylülerin sırtına yüklenen ağır vergiler azaltıldı.[4][5]
Bu makale serisinin bir parçasıdır Mustafa Kemal Atatürk MustafaKemalAtaturk oval.png Özel Hayatı[göster] Askerî kariyeri[göster] Atatürk Devrimleri[göster] Atatürkçülük[göster] Ayrıca[göster] Galeri: Resim, Ses, video g t d Türk Orduları Başkomutanı olarak Sakarya Meydan Muharebesi’ndeki başarısından dolayı 19 Eylül 1921 tarihinde “Gazi” unvanını almış ve mareşalliğe yükselmiştir.[5] Halk Fırkası’nı kurmuş ve ilk genel başkanı olmuştur.[6] 1938 yılındaki vefatına kadar arka arkaya 4 kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı olmuştur.[5]
Atatürk tarihte oynadığı önemli rolden dolayı pek çok yazar ve tarihçi tarafından incelenmiş ve hakkında 379 eser yazılmıştır. Bu yönüyle hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi arasında yer almaktadır. Ayrıca dünyada ilk kez ve tek örnek olmak üzere, Birleşmiş Milletler’in UNESCO örgütü tarafından, kendisinin 100. doğum yılı olması sebebiyle ve tüm ülkelerin oy birliğiyle 1981 yılı “Atatürk Yılı” olarak kabul edilmiştir. Dergilerinin Kasım 1981 sayısında da, Atatürk ve Türkiye konusu ele alınmıştır.
1839’da Kocacık’ta doğduğu sanılan[7] babası Ali Rıza Efendi, aslen Manastır’a bağlı Debre-i Bâlâ’dandır.[8] Babasını ailesi 14-15. yüzyılda Anadolu’dan bölgeye göç etmiş olan Kocacık Yörüklerindendir.[7][8][9][10][11] Bazı kaynaklara göre ise babasının ailesi Arnavutlardandır.[12][13][14][15] Annesinin kökeni ise Karaman’dan Rumeli’ye gelen Türkmenlerdendir.[16] Ailesi ile Selanik’e göç eden Ali Rıza Bey,[17] burada gümrük memurluğu ve kereste ticareti yaptı.[18] Ali Rıza Bey ayrıca 93 Harbi (1877-78) esnasında yerel birliklerde teğmenlik yapmıştı.[19]
Ali Rıza Bey, 1871 yılında, 1857 yılında Selanik’in batısındaki Langaza’da çiftçi bir ailede doğan[19][20] Zübeyde Hanım’la evlenmişti.[21] Mustafa Kemal Atatürk, bu çiftin çocuğu olarak rumî 1296 (miladî 1881) yılında Selanik’te doğmuştur. Samsun’a çıktığı 19 Mayıs tarihini doğum günü kabul etmiştir.[22] Fatma, Ömer, Ahmet, Naciye ve Makbule adlı beş kardeşinin ilk dördü küçük yaşta hayatını kaybetmiştir.[23][24]
Öğrenim çağına gelen Mustafa’nın hangi okula gideceği konusunda annesi ile babası arasında anlaşmazlık çıkmıştı. Annesi Mustafa’nın Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebine gitmesini istiyor, babası ise o dönemki yeni yöntemlerle eğitim yapan seküler[19] Mektebi Şemsi İbtidai’nde (Şemsi Efendi Mektebi) okumasını istiyordu. En sonunda önce mahalle mektebine başlayan Mustafa, birkaç gün sonra Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti.[25] Atatürk, okul seçimindeki bu kararı için hayatı boyunca babasına minnettarlık duymuştur.[19] 1888 yılında babasını kaybetti.[26] Bir süre Rapla Çiftliği’nde annesinin üvey kardeşi[19] Hüseyin’in yanında kalıp hafif çiftlik işleriyle uğraştıktan sonra -eğitimsiz kalacağından endişe eden annesinin isteğiyle-[19] Selanik’e dönüp okulunu bitirdi.[27] Bu arada Zübeyde Hanım, Selanik’te gümrük memuru olan Ragıp Bey ile evlendi.[28]
Şimdi müze olan Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi’ndeki ev 1870’te Rodoslu müderris Hacı Mehmed Vakfı tarafından yaptırılmış ve 1878’de yeni evlenen Ali Rıza Bey tarafından kiralanmıştır ancak o öldükten sonra Mustafa ve ailesi bu evden yanındaki 2 katlı, 3 odalı ve mutfaklı daha küçük eve taşınmışlardır.[29]
Mustafa, seküler bir okul olan ve bürokrat yetiştiren[19] Selânik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydoldu. Ancak muhitindeki askerî öğrencilerin üniformalarından da etkilenerek[19] -annesinin karşı çıkmasına rağmen-[19] 1893 yılında Selânik Askerî Rüştiyesi’ne girdi. Bu okulda matematik öğretmeni Yüzbaşı Üsküplü Mustafa Sabri Bey, ona anlamı mükemmellik, olgunluk olan “Kemal” adını verdi.[30] Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Bey (Yücekök), özgürlük düşüncesiyle genç Mustafa Kemal’in düşünce yapısını etkiledi. Mustafa Kemal Kuleli Askerî İdadisi’ne girmeyi düşündüyse de ona ağabeylik yapan Selânikli subay Hasan Bey’in tavsiyesine uyarak Manastır Askerî İdadisi’ne kaydoldu. 1896-1899 yıllarında okuduğu Manastır Askerî İdadisi’nde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal’in tarihe olan merakını güçlendirdi.[31] Bu tarihte başlayan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’na gönüllü olarak katılmak istediyse de hem idadi öğrencisi olduğu için hem de 16 yaşında olduğundan dolayı cepheye gidememiştir. Bu okulu ikincilikle bitirdi.[32] 13 Mart 1899’da[33] [34] İstanbul’da Mekteb-i Harbiye-i Şahane’ye girdi. Birinci sınıfı 27., ikinci sınıfı 11., üçüncü sınıfı 1902’de mülazım (bugünkü ismiyle Teğmen) rütbesiyle 549 kişi arasından piyade sınıf sekizincisi (1317 – P.8) olarak bitirdi.[32] Akabinde Erkan-ı Harbiye Mektebi’ne (Harp Akademisi) devam ederek 11 Ocak 1905’te ”kurmay yüzbaşı” rütbesiyle mezun oldu.[35]
Askerlik (1905-1918) Erken dönem
Kıdemli Yüzbaşı Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal, mezuniyetinin ardından merkezi Şam’da bulunan 5.Ordu’ya staj amacıyla gönderildi. Bu stajında piyade, süvari ve topçu sınıflarında görev aldı.1905-1907 yılları arasında Şam’da Lütfi Müfit Bey (Özdeş) 5. Ordu emrinde görev yaptı. İlk stajı 5. Ordu’ya bağlı 30’uncu Süvari Alayı’nda gerçekleşti.[36] Bu dönemde düşük rütbeli stajyer bir kurmay subay olarak Suriye’nin çeşitli bölgelerindeki isyanlarla ilgilenen Mustafa Kemal, “küçük savaş” (gerilla savaşı) üzerine tecrübe kazandı. İsyanlarla uğraştığı dört aydan sonra Şam’a döndü. 1906 Ekim ayında Binbaşı Lütfi Bey, Dr. Mahmut Bey, Lüfti Müfit (Özdeş) Bey ve askerî tabip Mustafa Cantekin ile ‘Vatan ve Hürriyet’ adlı bir cemiyeti kurduktan sonra ordudan izinsiz Selânik’e gitti. Selânik Merkez Komutan Muavini Yüzbaşı Cemil Bey (Uybadın)’in yardımıyla karaya çıktı ve orada cemiyetinin şubesini açtı. Bir süre sonra arandığını öğrendi ve ona ağabeylik yapan Albay Hasan Bey, Yafa’ya dönüp oranın komutanı Ahmet Bey’e Mısır sınırında Bîrüssebi’ye gönderildiğini bildirmesini önerdi. Ahmet Bey de Mustafa Kemal’i Bîrüssebi’ye tayin etti ve bir süre sonra topçu staj için tekrar Şam’a gönderildi.[37] 20 Haziran 1907’de Kolağası (kıdemli yüzbaşı) oldu ve 13 Ekim 1907’de 3.Ordu’ya kurmay olarak atandı[35] ancak Selânik’e vardığında ‘Vatan ve Hürriyet’in şubesinin İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne ilhak edildiğini öğrendi. Bu yüzden kendisi de 1908 Şubat ayında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu (Üye numarası: 322)[38]. 22 Haziran 1908’de Rumeli Doğu Bölgesi Demiryolları Müfettişliğine atandı.[35]
23 Temmuz 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Aralık 1908 sonlarında[39] İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından toplumsal ve siyasal sorunları ve güvenlik problemlerini incelemek üzere bugünkü Libya’nın bir parçası olan Trablusgarp’a gönderildi. Burada 1908 Devrimi’nin fikirlerini Libyalılara yaymaya ve buradaki nüfusun farklı kesimlerinden gelenleri Jön Türk politikasına kazanmaya çalıştı.[40] Bu siyasi görevin yanı sıra bölge halkının güvenliği ile de ilgilendi. Kentin dışında yapılan bir savaş tatbikatında Bingazi Garnizonu’na önderlik ederek askerlere modern taktikler öğretti. Bu tatbikat süresince isyana meyilli Şeyh Mansur’un evini sararak bölgede sistem karşıtı başka güçlü kişilere örnek olması amacıyla onu kontrol altına aldı. Ayrıca hem kentli insanları hem de kırsal bölge insanlarını korumak için bir yedek ordu planlamaya başladı.[39][41]
13 Ocak 1909’da 3. Ordu’ya bağlı Selânik Redif Fırkası’nın Kurmay Başkanı oldu ve 13 Nisan 1909’da Meşrutiyet’e karşı 3. Ordu’ya bağlı Taşkışla’da konuşlanmış 2. ve 4. Avcı Taburları’nın isyanıyla başlayan, diğer birliklerin katılımıyla genişleyen 31 Mart Ayaklanması’nı bastırmak üzere Selânik ve Edirne’den yola çıkarak Mirliva Mahmut Şevket Paşa komutasında 19 Nisan 1909’da İstanbul’a girecek olan Hareket Ordusu’na bağlı birinci kademe birliklerinin kurmay başkanı oldu. Daha sonra 3. Ordu Kurmaylığı, 3. Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığı, 5. Kolordu Kurmaylığı, 38. Piyade Alayı Komutanlığı görevlerinde bulundu.[35][39]
Stuart Kline’ın Türk Havacılık Kronolojisi kitabına göre[42], Mustafa Kemal, 1910 yılında Fransa’da düzenlenen Picardie Manevraları’na katıldı. Burada yeni üretilen uçakların deneme uçuşuları yapılıyordu. Ali Rıza Paşa, bu uçuşlardan birine katılmak isteyen Mustafa Kemal’i önledi. Ve akabinde uçuş yapan o uçak dönüş esnasında yere çakıldı.[43] Bazı kaynaklar tarafından, bu hikâyeye dayanarak Atatürk’ün uçağa binmekten korktuğu iddia edilse de kitabın yazarı Kline, Atatürk’ün olaydan sonra 3 defa uçağa bindiğinden bahseder.[44]
Mustafa Kemal, dönüşünün ardından 27 Eylül 1911’de İstanbul’da Genelkurmay Karargâhı’nda görev aldı.[45]
Trablusgarp Savaşı Ayrıca bakınız: Trablusgarp Savaşı
Trablusgarp Savaşı’nda, Mustafa Kemal İtalyanlar’ın Trablusgarp’a saldırısıyla 19 Eylül 1911’de başlayan Trablusgarp Savaşı’nda, 27 Kasım 1911’de Binbaşı[35] olan Mustafa Kemal, Binbaşı Enver Bey, Fuat (Bulca), Nuri (Conker) ve Binbaşı Fethi (Okyar) gibi diğer İttihatçı subaylarla birlikte 18 Aralık 1911’de hareket etti.[46] Mustafa Kemal ile grubu, Mısır’da Kahire[47] ve İskenderiye üzerinden Bingazi’ye gitti. 19 Ekimde İskenderiye’den yola çıktıktan bir süre sonra bir hastalık geçirdi.[48] 22 Aralık’ta Tobruk yakınında zafer kazandı. Derne’deki 16 – 17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralanıp bir ay hastanede tedavi gördü ve 6 Mart’ta Derne Komutanlığı’na getirildi.[49] Aynı yılın eylülünde başlayan barış görüşmelerine rağmen çatışmalar sürerken, Karadağ’ın 8 Ekim’de Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi ve Balkan Savaşları’nın başlaması nedeniyle barışa razı olunmasıyla Mustafa Kemal ve diğer subaylar İstanbul’a geri döndüler.
Balkan Savaşları Ayrıca bakınız: Balkan Savaşları Balkan Savaşları başladığında Trablusgarp’ta görev yapan Derne Komutanı Mustafa Kemal ve Binbaşı Nuri Bey, bu savaşlarda görev almak istediler.[50] Mustafa Kemal, dönemin Osmanlı Harbiye Nezareti Enver Bey’in de izni ile 24 Ekim 1912’de Trablusgarp’tan ayrılmıştır.[50] 24 Kasım 1912’de karargâhı Bolayır’da bulunan Bahr-i Sefit Boğazı (Akdeniz Boğazı) Kuvayi Mürettebesi Harekât Şubesi Müdürlüğü’ne atandı.[51] Osmanlı ordusu burada general Stilian Georgiev Kovachev komutasındaki Bulgar 4. Ordusuna yenildi. Haziran 1913’de başlayan İkinci Balkan Savaşı’nda komutası altındaki birliklerle Dimetoka ve Edirne’ye girdi.
27 Ekim 1913’te Sofya askerî ataşeliğine atanarak yakın arkadaşı Sofya sefiri (elçisi) Fethi Bey (Okyar)’in altında çalıştı.[52] Ek görev olarak Belgrad ve Çetine askerî ataşeliğini de yürüttü.[52] Bu görevde iken 1 Mart 1914’te yarbaylığa (kaymakam) yükseldi.[52]
Hacıyeva Günel İsrail qızı 1990-cı il aprel ayının 23-də Laçın rayonunda anadan olub. 1997-ci ildə Bərdə rayonundakı orta təhsil müəssisələrindən birinə qəbul olub. Bir müddət burada təhsilini davam etdirdikdən sonra Bakı şəhərinə köçmüşdür. Bakı şəhərindəki Kimya-Biologiya Təmayüllü Respublika liseyinə qəbul olub. 2008-ci ildə həmin liseyi bitirib. Digər həmyaşlıları kimi, o da həmin il Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və Ədəbiyyat) fakültəsinə qəbul olmuşdur. Poeziyaya çox erkən yaşlarından başlayıb. ”Şəkil” adlı ilk şeirini ibtidai təhsilini davam etdirən müddətdə yazıb. Dövri mətbuatda 2003-cü ildən etibarən çıxış edir. Müəllifin “ilk uğurlu qələm təcrübəsi”olan şeiri “Bərdə” qəzetində işıq üzü görüb. Bu uğurdan ruhlanan müəllif gələcək illərdə daha da sanballı əsərlər yazmağa başlayıb. Sonrakı illərdə isə ardıcıl olaraq “Sərbəst düşüncə”, Sumqayıtda şəhərində nəşr olunan ”Yüksəliş naminə”, Bakı şəhərində isə “Ümid” qəzetlərində şeirləri ilə çıxış edib. Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin əsas və yeganə mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq çıxış edib. Həyatının sonrakı illərində məqalələri və digər ictimai-siyasi şeirləri ilə “Yüksəliş naminə” qəzetində müntəzəm olaraq çıxış edib. Hal-hazırda bir-birindən daha maraqlı şeirləri ilə oxucuları düşündürməyə vadar edən gənc şairə arasıkəsilmədən poeziya nümunələrinin sayını artırmaqdadır. Gənc ədib haqqında onun qələm yoldaşı Kənan Aydınoğlu “Qələmi əlinə götür, ay şair!”, ”Sıxılma, büdrəmə illər uzunu”, “Dağılsın gözündən həsrət, ayrılıq!” şeirlərini yazmışdır.
Xəyalə ALIYEVA 1991-ci ildə Laçın rayonunda anadan olub. 2008-2012-ci illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi) fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb.
Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq çıxış edib.
Aysel CƏFƏROVA 1990-cı ildə Qazax rayonunda anadan olub. 2008-2012-ci illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya (Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi) fakültəsində bakalavr dərəcəsi üzrə ali təhsil alıb.
Tələbəlik illərində isə təhsil aldığı Ali təhsil müəssisəsi olan Sumqayıt Dövlət Universitetinin mətbu orqanı olan “Sumqayıt Universiteti”qəzetində şeirləri ilə ardıcıl olaraq çıxış edib.
“Mücrü” nəşriyyatı “İlin ən yaxşı hekayələri” nəsr toplusuna əsərlərin qəbuluna başladı.
Şərtlər:
– Hər müəllif yalnız bir hekayə göndərə bilər; – Hekayələr üçün mövzu məhdudiyyəti yoxdur; – Əsərlər yalnız elektron variantda (word) olmaqla qəbul edilir; – Hekayələrin həcmi maksimum 8 min işarə (boşluqsuz) olmalıdır; – Yaş və ərazi məhdudiyyəti yoxdur; – Yalnız Azərbaycan dilində olan əsərlər qəbul edilir; – Göndərilən əsərlərin adı, müəllifin adı, ədəbi təxəllüsü və əlaqə nömrəsi mütləq qeyd edilməlidir.
Yazıçılar öz hekayələrini ilinhekayeleri@mucrunesriyyati.az ünvanına göndərməlidir. Əsər qəbulu üçün son tarix 31.12.2022-ci ildir. Əlaqə nömrələri: +994555028932 (whatsapp), +994773457747, +994125951040
E.Ə.Əliyevin Azərbaycan Respublikası mədəniyyət nazirinin birinci müavini vəzifəsindən azad edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:
1. Elnur Əli oğlu Əliyev Azərbaycan Respublikası mədəniyyət nazirinin birinci müavini vəzifəsindən azad edilsin.
8 Noyabr – Zəfər Günü münasibətilə M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında “Zəfər Günü şanlı tariximizdir!” adlı elektron məlumat bazası hazırlanıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, elektron məlumat bazası “Rəsmi sənədlər”, “Zəfər paradında Prezident İlham Əliyevin nitqi”, “Zəfərlərimiz”, “II Qarabağ müharibəsi şəhidləri”, “Nəşrlər”, “Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi”, “Müharibə iştirakçılarına verilən orden və medallar”, “Fotoqalereya” və “Videoqalereya” bölmələrindən ibarətdir.
44 gün davam edən haqq mübarizəsi sayəsində bütün dünya gördü ki, Azərbaycan bir yumruq kimidir. Azərbaycan xalqının və dövlətinin qüdrətinin rəmzinə çevrilmiş bu möhtəşəm Zəfərin tarixi əhəmiyyəti bir əsrin hüdudlarına sığmır. 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan torpaqlarının 30 illik işğalına son qoyulması, dövlətimizin ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə birlikdə, son iki yüz ilə yaxın dövrdə Azərbaycan xalqına çoxsaylı milli fəlakətlər gətirən erməni şovinizminə və ekspansionizminə sarsıdıcı zərbə endirilmiş və xalqımızın tarixi taleyi ilə bağlı olan son dərəcə mühüm bir məsələ həll edilmişdir.
3 noyabr – “Qafqaz” beynəlxalq foto klubunun şəhər mənzərələrinin çəkilişi üzrə ustad dərsi,
4-5 noyabr – Bakıda və Gəncədə “Böyük etnoqrafik diktant” adlı beynəlxalq maarifləndirici aksiya,
5 noyabr – Gəncə Milli Filarmoniyasında Rusiyanın Xalq artisti Nadejda Krıqinanın konserti,
16 noyabr – “Birgə oxuyuruq” adlı uşaq ədəbi məclisi,
18 noyabr – Marina Svetayevaya həsr olunmuş “Başqa Svetayeva” adlı ədəbi gecə,
20 noyabr – Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında Müslüm Maqomayevin 80 illiyinə həsr olunmuş konsert,
22 noyabr – Xalq artisti Şövkət Ələkbərovanın 100 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert,
24 noyabr – yazıçı, ssenarist Maqsud İbrahimbəyova həsr olunmuş yaradıcılıq gecəsi,
25 noyabr – Rus Dili Tədris-Metodiki Mərkəzinin rus dili və ədəbiyyat müəllimləri üçün “Rus dilinin mənimsənilməsinin bütün mərhələlərində lüğətlərlə səmərəli işləmək üçün metodiki tövsiyələr” adlı seminarı.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Nərimanov rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) Mərkəzi Kitabxanasında dünyaşöhrətli azərbaycanlı alim, qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsinin banisi, Kaliforniya Berkli Universitetinin professoru Lütfi Zadə haqqında videoçarx hazırlanıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, videoçarxda görkəmli alimin ömür yolu və elmi irsi ardıcıllıqla işıqlandırılıb.
Lütfi Zadə fundamental nəzəriyyələri ilə elm tarixində ciddi dəyişikliklərə yol açmış görkəmli şəxsiyyətlərdəndir. Alimin ardıcıl tədqiqatlarının nəticəsi olaraq irəli sürdüyü qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi müxtəlif elm sahələrinin inkişafında dərin iz qoyub və yeni yanaşma üsulları meydana gətirib. Bu nəzəriyyə üstün intellektual texnologiyalara güclü təsir göstərib, müasir idarəetmə və informasiya-kommunikasiya sistemlərinin əsaslarının formalaşdırılmasında mühüm rol oynayıb.
Lütfi Zadə dünya miqyasında əsərlərinə ən çox istinad olunan alimlərdəndir. Onun yaratdığı elmi məktəb və laboratoriyalar bir sıra ölkələrdə yarım əsrdən artıqdır ki, uğurla fəaliyyət göstərməkdədir. Azərbaycanlı olduğunu fəxrlə bildirən və ürəyi daim doğma Vətəni ilə bir döyünən Lütfi Zadə elm və texnologiyaların inkişafında, eləcə də mədəniyyətlərarası dialoqun qurulmasında misilsiz xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının ali mükafatlarından olan “Dostluq” ordeninə layiq görülüb.
Lütfi Zadə 2017-ci il sentyabr 6-da ABŞ-ın Kaliforniya ştatında 96 yaşında dünyasını dəyişib. Alim sağlığında Bakıda dəfn olunmasını vəsiyyət edib. Onun cənazəsi sentyabrın 29-da Bakıya gətirilərək I Fəxri xiyabanda torpağa tapşırılıb.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Nərimanov rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin Mərkəzi Kitabxanasının əməkdaşı Samirə Abbasova “Azərbaycanı tanıyaq” layihəsi çərçivəsində “Azərbaycan, odlar yurdum mənim!” adlı videoçarx hazırlayıb.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, videoçarxda ecazkar diyar olan Azərbaycandan, onun təkrarsız təbiətindən, çoxəsrlik mədəniyyətindən, tarixindən, bu diyarın qədim sakinlərindən, həmçinin adət-ənənələrindən bəhs olunub.
“Ozan Dünyası” Aşıq Yaradıcılığının Təbliği İctimai Birliyinin orqanı “OZAN DÜNYASI” jurnalının növbəti sayı nəşrə hazırlanır.
Aşıq yaradıcılığı, görkəmli ustad aşıqlarımız və eləcə də, xalq yaradıcılığının digər sahələrinə aid elmi-publisistik məqalələri olanlar mürciət edə bilərlər.
Müəlliflər öz yazılarını musa58@bk.ru elektron poçtuna göndərə bilərlər.
Noyabrın 4-də Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı tanınmış uşaq yazıçısı, dramaturq və tərcüməçi Samuil Marşakın “Pişiyin evi” nağılı əsasında hazırladığı eyniadlı tamaşanı növbəti dəfə nümayiş etdirəcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, kuklaçı rejissor Anar Məmmədovun fərqli üslubda hazırladığı bu tamaşa daim balacaların tələb etdiyi səhnə işlərindəndir. Tamaşa Əməkdar artist, usta kuklaçı Rəhman Rəhmanovun 60 illik yubileyi münasibətilə səhnələşdirilib. Birhissəli uşaq tamaşasında kuklalarla yanaşı, canlı planda aktyor oyunu da qurulub.
Rəngarəng səhnə tərtibatı və müxtəlif konstruksiyalardan kuklalarla hazırlanan tamaşanın quruluşçu rəssamı teatrın baş rəssamı İqbal Əliyev, bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Cahangir Zülfüqarovdur.
İdeyası yalançı dostluğa ikrah, dürüst münasibətə çağırış olan tamaşada uşaqlara lovğalıq, yalançılıq və xudpəsəndlik kimi mənfi keyfiyyətlərdən qaçmaq aşılanır.
Noyabrın 5-20-də Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrının səhnəsində “Ələddin, şahzadə Jasmin və sehrli çıraq cininin sərgüzəştləri” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Teatrın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, tamaşanın bədii rəhbəri, Xalq artisti Aleksandr Şarovski, rejissor və xoreoqrafı isə Raulya Turkkandır.
Əsərin səhnə tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Aleksandr Fyodorov, geyim üzrə rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi Olqa Abbasova, musiqi tərtibatı Əməkdar mədəniyyət işçisi Vladimir Neverova aiddir.
Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir.
Nazirlikdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın simaları” bölməsinin növbəti təqdimatı Süleyman Sani Axundova həsr olunub.
Süleyman Sani Axundov dramaturq, jurnalist, uşaq yazıçısı və pedaqoq kimi tanınır. Onun əsərləri bu gün də böyük maraqla oxunur.
Azərbaycan dramaturqu, nasir, maarif xadimi S.S.Axundov 1875-ci il oktyabrın 3-də Şuşa şəhərində anadan olub. 1885-1894-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil aldıqdan sonra III dərəcəli rus-tatar məktəbində müəllim işləyib. 1920-1921-ci illərdə Qarabağ vilayətinin maarif şöbəsinin müdiri, 1922-1930-cu illərdə Bakıda məktəb müdiri vəzifələrində çalışıb. 1922-ci ildə Azərbaycan “Ədib və Şairlər” İttifaqının ilk sədri seçilmiş ədib ədəbi və pedaqoji fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə “Əmək qəhrəmanı” adına layiq görülüb. 1921-1930-cu illər ərzində, keçmiş sovetlər ittifaqında Bakı Sovetinin üzvü olsa da, ömrünün sonuna kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub, yazıçı, jurnalist kimi tanınıb.
İlk əsəri “Tamahkar” komediyası ilə tanınmış yazıçı bu əsərini böyük dramaturq Mirzə Fətəli Axundzadənin “Hacı Qara” əsərinin təsiri ilə qələmə alıb. Bundan başqa, yazıçı “Dibdat bəy”, “Türk birliyi” komediyalarının, “Laçın yuvası”, “Qaranlıqdan işığa”, “Şahsənəm və Gülpəri”, “Səadət zəhmətdədir”, “Molla Nəsrəddin Bakıda”, “Eşq və intiqam” kimi pyeslərin və bir sıra uşaq əsərlərinin də müəllifidir. Bir nasir kimi 1905-ci ildə yazdığı “Qonaqlıq”, “Kövkəbi-hürriyyət”, “Yuxu” kimi hekayələri də müəllifin maraqlı hekayələrindəndir.
O, 1912-1914-cü illərdə “Qorxulu nağıllar” adı altında “Əhməd və Məleykə”, “Abbas və Zeynəb”, “Nurəddin”, “Qaraca qız”, “Əşrəf” hekayələrini yazıb. Bu hekayələrdə valideynlərini itirmiş uşaqların acı taleyindən söhbət açılır.
Onun XX əsr Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının, inkişafında böyük xidmətləri var. 1920-ci ildən sonra yazdığı əsərlərdə də geriliyi və mühafizəkarlığı tənqid edən Süleyman Sani Axundov 1939-cu il martın 29-da vəfat edib.
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin təşkilatçılığı ilə “Qonağımız var” layihəsinin növbəti qonağı Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoru, Xalq artisti Mələkxanım Əyyubova olacaq.
Baş İdarədən AZƏRTAC-a bildirilib ki, görüş noyabrın 1-də Zirə Mədəniyyət Mərkəzində (Eko Park) təşkil olunacaq.
Bu il noyabrın 22-də Azərbaycanın Xalq yazıçısı, Əməkdar incəsənət xadimi Hüseyn Abbaszadənin 100 yaşı tamam olur.
Yaradıcılığa bilavasitə iştirakçısı olduğu İkinci Dünya müharibəsi illərində vətənpərvər ruhlu şeirləri ilə başlayan yazıçı bu mövzuya sonralar da sadiq qalır, zaman-zaman oxucularına Vətən sevgisi, fədakarlıq, igidlik hissləri aşılayan neçə-neçə roman və hekayələr qələmə alır.
Hüseyn Abbaszadənin “General”, “Burulğanlar”, “Ləpədöyəndə”, “Haradansınız, müsyö Abel?”, “Qaradağ əhvalatı”, “Evə kölgə düşür”, “Uzaqdan gələn qonaq” və s. bu kimi əsərləri milli koloriti, həqiqiliyi, hər dövrün oxucusu ilə onun dilində danışmaq bacarığıyla bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxlamaqdadır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ədibin yubileyinə töhfə olaraq Dövlət Tərcümə Mərkəzi tərəfindən ilk dəfə latın qrafikasında ərsəyə gətirilən kitabı yaxın günlərdə Bakının bir neçə kitab evləri və mağazalarından əldə etmək olar.
Əfsanəvi Azərbaycan generalı, tank qoşunları qvardiya general-mayoru, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun igidliyi və hərbi rəşadətindən bəhs edən “General” romanı milli ədəbiyyatımızda hərbi vətənpərvərlik mövzusunda yazılmış nadir sənədli-tarixi əsərlərdəndir.
Hər dəfə Cavidlə bağlı yazmaq məsələsi gündəmə gəldikdə mənə elə gəlir ki, onunla bağlı artıq hər şey yazılıb… Bu düşüncələr beynimdə canlanarkən gözüm kitabxanama sataşır. Saysız-hesabsız tədqiqatlar, publisistik yazılar, bədii materiallar dəyir gözümə rəflərdə… Elə tək “Cavidnamə” kifayətdir deyə düşünürəm. Ancaq sonra deyirəm öz-özümə ki, yox yazmaq lazımdır, təkrar-təkrar Cavidi oxumaq, oxutmaq gərəkdir. Cavid əngin bir dəniz, sonsuz bir göy üzüdür… Onun əsərlərinin məna qatlarında insan həm var olur, həm yox olur… Cavid böyük bir kainatdır, oradakı hər planet Cavidin fərqli mövzularda qələmə aldığı yazılarını simvolizə edir sanki… Hüseyn Cavid zamanın fövqündə durur. Kainatın harasından baxırsan bax Cavid görünür. O, gah peyğəmbərdir, gah şeyxdir, gah sərxoşdur, gah arifdir, gah sərkərdədir, gah məcnun aşiqdir… Təbdili-libas olaraq əsər-əsər dolaşır Cavid.
Cavidin fikirləri, çözümləri, nəticələri aktualdır. Onun kədəri, sevinci, təəssüfü, şübhəsi bu gün üçün də düşündürücüdür. Şərqdə doğularaq bu torpaqdan mayalanan sənətkar, Qərbi duyur, kəşf edir, araşdırır, dərk edir. Ruhunda bəşəri fəlsəfələri daşıyır. Öz ruhunu böyük bilgi axınına açır. Qərbi gəzir, duyur, ancaq öz yurdunu, gəldiyi torpaqları hər daim dilində, beynində canlandırır. Cavidin misralarında öz Vətəninə, elinə, yoluna, amalına sayqı tendensiyası dayanır. O, bütün bilgiləri süzgəcdən keçirir. Lazımlı duru olanları təbliğ edir. Onlardan yüksək bədiiliklə bəhs edir. Cavid bütündür, onda Şərq də, Qərb də, bütün kainat da var. O, gah səmalaşır, gah bir uşağın təbəssümünə, bir qadının göz yaşınadək enir.
Qabarır, çəkilir, coşur. O, illərdir dağları, ənginləri yırtır və bütün kainata daşır.
Şərqin ab-havasının təsvirinə həsr olunmuş əsərləri ilə yanaşı, Şərq poeziyası, xalq-aşıq şeiri ilə bağlı olan bir çox bədii elementlərə yaradıcılığında yer verən Hüseyn Cavid öz yaradıcılığında Avropa xalqlarının yaradıcılıqlarından gələn bir sıra ənənələrə də yer verir. Bu ənənələrə meylin təməli İstanbul mühitində başlayır, Avropa ölkələrinə səyahətlə dərinləşir… Ancaq Cavid hər zaman özü olaraq qalır. Özünü, təməlini, mahiyyətini qoruyur. Bu səbəbdən bu günədək təkrarsızdır. Fərqlidir. Cavid oxuyur, öyrənir, yaradır. O, arada təsirlənir də. Cavidin gücü ondadır ki, o, zamanla deyil, gələcəklə ayaqlaşır. Bu xalqa, millətə nə lazımdır yaxşı bilir. Onu kəşf edir, oxuyur, bizə təqdim edir. Tofiq Fikrət yaradıcılığında rast gəldiyimiz portret-şeir tərzinə Caviddə də rast gəlirik. Tofiq Fikrətin “Rəsminin qarşısında” adlı şeiri ilə Cavidin “Bir rəsm qarşısında” şeiri bir-birinə oxşarlıq baxımından maraqlıdır. Lakin burada hər şairin özünəməxsus yanaşmaları da vardır:
Həzin bir çöhrə, bayğın bir nəzər,
suzişli bir mənzər,
Geniş bir cəbhə, ülvi bir zəka,
düşküncə bir sima.
Əvət, düşküncə bir sima
fəqət pək nazlı, pək dilbər…
Bənim ən sevdiyim bir levhə,
bir təsviri-pürməna.
O dalğın gözlərə baqdıqca
ruhum eylər istela,
O gözlər hər baqışda
fikrə yüz bin rəmz edər ima.
Fikrətin bu şeirlərindən biri, “Rəsminin qarşısında”dır:
Sen daima önümde o taştan sükunete
Yaslanmış intibah-ı samutunla hilkate
Bir şeyler anlatır gibi Durdukça,
ben biraz gücenir raz-ı fıtrate.
Cavidin bütün əsərlərilə bağlı müxtəlif zamanlarda fikir bildirsəm də, məni janr etibarilə liro-epik poema olan “Azər” xüsusilə düşündürür. Bu əsər Cavidin Şərqə və Qərbə baxışlarını özündə əks etdirir. O, Almaniyada olarkən yazmağa başladığı poemada öz fikirləri ilə yanaşı, şahidi olduğu hadisələri də Şərq-Qərb müstəvisində təhlil edir. Ağsaçlı bir professor, parisli bir lisancı
“Tısbağalar belə bizdə musiqidən zevq alır.
Sizdə nasıl, bu sınaqlar varmıdır?”.
Azər gülüb “Xayır!” dedi:
“Bizdə deyil tısbağa, İnsan belə görməz bu zevqi əsla!
Hüseyn Cavid Şərqdə nə görmək istəyirdi? İntellektuallıq, anlayış, inteqrasiya gücü, arzusu, özünə sayqı… “Məsəla ingilizləri alalım: onların ötədən bəri, cihangiranə bir əməl arqasınca qoşmaları, hər yerdə nüfuz qazanıb da hər ölkədə rol oynamaları, siyasi qüvvətlərə mədyun olduğu kibi, fəlsəfi, ədəbi təsirlərdən də varəstə deyildir. İngilizlər məğrurdur, soyuqqanlıdır, düşüncəli və durbindir. Əlbəttə, bunlar, bu sifətlər, mühitə, milli ruha, milli tərbiyəyə race sifətlərdir. Lakin Şekspir kibi dahilərin əməlpərvər, aləmşümul əsərləri, Herbert Spenser kibi böyük filosofların nüfuzlu, mətin, sarsılmaz və kəskin fəlsəfələri, şübhəsiz ki, hər ingilizdə, bütün xalq ruhunda böyük və səmimi bir təsirə malikdir. Fransanın da Jan Jak Russo kibi həssas və məriz bir ruha malik olan filosofları, bir taqım xəyalpərəst, hoppa şairləri bə’zi əxlaqsız, modaçı romançıları, şübhəsiz ki, fransız həyatına, fransız mühitinə tə’sir etməmiş deyildir. İtaliyaya gəlincə, əski italyanlarla işimiz yoq”…
Hüseyn Cavid eyni zamanda aşağıdakı misralarla Avropanın ziddiyyətli mühitini də göz önünə sərərək, Avropanın öldürücü təsirini ideallaşdırmırdı. O, sanki hər mühitdə olan müsbət tərəfləri qavramaq lazım olduğunu bildirir. Hüseyn Cavid bu mühitlərdə olan müsbət keyfiyyətləri mənimsəmənin yollarını göstərir. Cavid Qərbin Şərqi sürüklədiyi fəlakətlərdən bəhs etməyi də unutmurdu:
O məhsullu Şərqin halı pək səfil…
Öylə yoqsul var ki, ot yeyib yaşar.
Fəqət burda yalnız insanlar deyil,
Tısbağalar belə eşqindən coşar.
Çoq düşündüm bunu dəmindən bəri,
Hər zevqi bir acı bəslər, düşünsən!
İştə Qərbin azğın səadətləri
Alır qida Şərqin fəlakətindən…
Eşsiz bənzətmələri ilə Cavid bu gün də aktualdır, bu gün də bizi həyəcanlandırmağı, hayqırtmağı və susdurmağı bacarır. Bu gün də duyduğumuz təəssüfü
Bu gün də biz əslində Cavid dili ilə danışırıq. Cavid şeir, dram, ədəbiyyat fəlsəfə yox, öz dilini yaradıb. Bizlər, hansı ki, bu yolun gerçək yolçuları – Azərlər, Afətlər, Ariflər, Elxanlar, Şəmsalar, Sənanlar, İsmətlər, Cavidanə sevir, Cavidanə yaşayır, Cavidanə susuruq…
“Mən xoşbəxtəm ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirmişəm”.
İlham Əliyev
Kaş sənə bənzəyəydi oğullar da hər zaman,
ürəklər bir-birinə belə məhrəm olaydı.
Nigaran getməyəydi, atalar da dünyadan,
kaş nə belə ayrılıq, nə belə qəm olaydı.
Dəyişəydi yer üstə əsrimizin havası,
insan bağ becərəydi, meyli gülə düşəydi.
Bir Tanrı duasıdır, hər ananın laylası,
o da kaş bu könüldən, o könülə düşəydi.
Yüz il ömür sürüblər, səs çıxmayıb tək əldən,
təsadüf, ya bəlkə də xəlvəti bir qəsd olub.
İlahi bir sirrimiş, deyirlər, bu, əzəldən, –
oğul xoşbəxt olanda, ata da xoşbəxt olub.
“44 Gün”ə yazıldı “Dəmir yumruq” dastanı,
milyonların andı var, onun hər varağında.
Yox, Nuhun tufanı yox, qalxdı xalqın tufanı;
Azərbaycan deyilən Qarabağ torpağında.
Dedin ki, – Gözəl Şuşa! Sən azadsan! – bu səsi,
bu eşqi ürəyimdə mən də təkrar elədim.
Şuşa,
İlham,
Ərdoğan,
“Şuşa müqaviləsi!”,
“Bir millət, iki dövlət”, – deyənə rəhmət, – dedim.
Onda “44 gün”ə
hələ qalırdı
“…işə bax: İrəvanda mənə erməni millətçilər hücum çəkirdi – Nəriman Nərimanovu təqdir etdiyim üçün, Bakıda isə böyük şair Nəriman Həsənzadə haqqında məqalə yazdığımdan belə
heyvərələrdən qorxmalı idim… Əzizim Nərmiman müəllim… Sara xanımla, Nazimlə, Xatirəylə İrəvana gəldiniz, tamaşaya baxdınız, şəhərin qədim Azərbaycan abidələri önündə dayandınız, Sizi Göyçə gölünəcən yola saldım, çox söhbətlər etdik, hər şey dalğın, lakin səmimi idi, yadınızdamı? Heyif, itirdik, Nəriman müəllim, çox şey itirdik, ən böyük müsibət torpaqlarımızın hələ ki düşmən tapdağında qalmasıdır. İtirdiklərimizi qaytarmaq arzusuyla”.
Hidayət
“Prometey” jurnalı
1993
Məni İrəvana dəvət elədin,
“Nəriman” pyesim oynanılırdı.
Sən orda elə bir qeyrət elədin,
onlar,
səndən qorxub, səni danırdı.
Erməni səhnəsi, doktor Nəriman,
salonda əl gedir, demə tufandı!
– Bu torpaq bizimdi, – deyir qəhrəman, –
İrəvan –
özü də Azərbaycandı!
“Hidayət, teatrın Baş direktoru,
gərək götürülsün vəzifəsindən…”.
MK katibinin buydu qərarı,
sən yenə susmurdun,
dilində Vətən!
Onda, İrəvanda bir cəbhədəydik,
qoya bilərdimmi mən səni gözdən?
Onda – sözümüzü biz orda dedik,
sən o teatrdan,
mən o səhnədən!
Səni qorxuzmadı o kin, o hədə,
nə qalxan tozanaq, nə əsən külək.
“Qardaş” Respublika,
təkləyəndə də,
inamın buydu ki, o gün gələcək.
Təqiblər, təzyiqlər nəsibin oldu,
şerinə, sözünə irad tutdular.
Hidayət,
qoy deyim onlar kim oldu? –
Vətən torpağını minalayanlar!
Kimsə qızışmışdı sənə qəsd üçün,
nə desən olardı, başqaydı zaman.
Bəlkə sən aldığın hər nəfəs üçün,
onda namaz üstə
dururmuş, Anan?!
Rusa, Avropaya arxalanırdı,
onda erməninin niyyəti nəydi?!
Onda, “44 Gün”ə hələ qalırdı,
“Dəmir yumruq”a da
Vaxt hamiləydi.
Yaşa, Mir Sədi ağa
Nərminə xanıma
Elə həvəslə gülür,
elə uğunub gedir,
elə bil dünyasını
dünyada qoyub gedir.
Gülə-gülə danışır,
açıb-tökür nəyi var.
Deyirsən, Allah, Allah,
nə gözəl ürəyi var.
Necə pakdı,
bu insan,
heç çıxarmı yadımdan?
Seyid Mir Sədi Ağa,
istəkli babasıydı,
Həyatı –
namaz üstə,
Tanrıya duasıydı.
Bir mahalın içində,
bir dinin dühasıydı.
Atası Mir Məhəmməd,
dilində haqq-ədalət,
haqq yolunda getdilər,
oddan-oda getdilər.
Nə vaxt –
ağlada bildi,
nə zəmanə, nə bir kəs.
Gözlərindən oxunur, –
gülər, amma o dönməz.
O gülüşlər – fikirdi,
sözdü, ya münasibət.
Deyir istədiyini,
təbiətdə – təbiət.
Başı üstə yaradan,
dizinin üstə “Quran”.
Təbəssümü – üzündə,
gülüşü dodağında.
Mir Sədi əyilmədi,
güclərin qabağında.
Aləm qalxdı ayağa,
o dəmdə bir sinədə.
Babası Mir Sədinin,
atası – Məhəmmədin,
güldü əvəzinə də!
Yaşa, Mir Sədi Ağa,
haqqın var, yaşamağa.
Vətən
Akademik Nizami Cəfərovun
“Azərbaycan tarixşünaslığında antiazərbaycançılıq” məqaləsini oxuyarkən
Pedaqoji institutu bitirib Gəncədən Bakıya gəlmişdim. Nigar xanımgilə getdim. Gəncədən tanıyırdım.
Yeni yazdığım “Biz bir ildə doğulduq” adlı poemamı oxudum. Rəsul müəllim stolun üstədəki qələmi götürüb, əsərin üz vərəqinə belə yazdı: “”Ədəbiyyat qəzeti”nin Baş redaktoruna – çapını
təkidlə xahiş edirəm. Rəsul Rza”. Və iri bir qol çəkdi. 1953-cü il idi.
Yanvar ayı idi, tətilə getmişdim. Mətbəxdə süfrə arxasında söhbət edirdik atamla. Mən, nədənsə, “yağış bütün izləri yuyur” cümləsini işlətdim. Özündən qeyri-ixtiyari, sanki nəyisə xatırlamış kimi bu cümləni iki dəfə təkrarladı. Sonra dedi ki, “Bu adda film var, 79-cu ildə (1979, tələbəlik illərində – C.S.) “Azərbaycan” kinoteatrına gəlmişdi, festival filmi idi”.
Süjetini danışdı. O illərə qayıtdı sanki. Dedim, “Ata, istəsən tapa bilərik o filmi. Tez filmin adını yazıb çətinliklə də olsa rus dilində bir dublyajını tapa bildim. Təəccüb dolu sevinci hələ də gözümün önündədir.
Oturub izlədi, sonra da təşəkkür etdi mənə. 30 ildən sonra, bir zamanlar gənc kimi baxdığı filmə yenidən baxdı. Kim bilir, nələri xatırladı, hansı xatirələrinə döndü. Beləcə, mənə də xatirə qoymuş oldu, həm də sanki son nəsihətini verdi: “Yağış bütün izləri yuyur”.
Yağış bütün izləri yumurmuş, Ata!
əksinə yaddaşın dərinliklərindəki
bütün izləri,
yaraları üzə çıxarırmış…
İnsan yağışlar yağanda
bütün olub-keçənləri xatırlayıb
son bir şans üçün
Allaha yalvarıb-yaxarırmış…
Qaranlıq divarlar arasında
əllərinçün, səsinçün
ağladığım çox olur.
Sonra hər şey,
sonra hər şey,
sonra hər şey,
bir-bir yox olur…
Anlayıram ki,
“mən hər yerdə sənin təkrarınam…”.
Düşün ki, səhranın ortasındayam,
üzərimə əliqılınclı,ürəyi işıqsız insanlar gəlir
mənsə əliyalın,
səhranın susuz qumluğuna zorla əkdiyim
toxumu sulayıram gözyaşlarımla
istəyirəm ölsəm də, onun yolunda ölüm…
Öz həyatıma görə yox,
yeni bir həyat uğrunda…
***
Ən xoşbəxt günlərimizin şahidi pişiklər
Görəsən, indi
Bakının hansı küçəsinin yalnızlığını paylaşır…
Heç xəbərləri də yoxdur ki,
Ətrafımızda heç vaxt
anlaya bilmədiyimiz və bizi anlamayan
insanlar qaynaşır.
Və biz indi
ancaq o insanların xatirələrində yanaşı gələ bilərik…
Bakının qala divarlarıdır sənin yoxluğun
Bu boyda şəhərə heç kəsi buraxmır.
Yalnız və tənha dolaşıram
Heç bilmirəm özümlə nə vaxt vidalaşdım,
Hansı ağacın kölgəsində,
Hansı cümlənin bəlkəsində,
Hansı yadın səsində…
***
Sahildəyəm,
Dörd bir yanında günahkar ruhların pıçıltıları dolaşan
Yeniyetməydik, gənc idik, biləndə ki, filankəsin 40, ya 50 yaşı var, sanki qədim, hansısa uzaq dünyadan əks-səda eşitmiş kimi birtəhər olurduq. İndi Arif Buzovnalının 50 yaşı tamam olur. “Necə keçdi bu illər?” – cavab almaq üçün vermirəm sualı. “Necə tez keçdi bu illər?” – bu sual da təəssüf və cavab üçün deyil. Eləcə Arifi düşünə-düşünə özümlə danışıram.
Buzovna sözü (bəlkə də daha çox səslənişi) mənimçün yeganə yer adı və sözdür ki, şeirlə bağlıdır, çox sevdiyim şeirin bir parçasıdır, lap dəqiq desəm, uşaqkən unudulmaz Mikayıl Müşfiqin “Yenə o bağ olaydı” şeirini eşidəndə (!) bu sözün yer adı olduğunu bilmirdim; sonradan biləndə isə yenə ilk səsləniş və ilk təəssürat ötüb-keçmədi. Odur ki, 50 yaşını qeyd etdiyimiz dostumun adı, təxəllüsü onu şəxsən tanımayanda belə şeir parçası olub mənim üçün və şairliyi məndə həmişə təbii hadisə təəssüratı yaradıb.
***
Arif Buzovnalı oxunmaq, yadda qalmaq kimi “klassik nigarançılığı olmayan” çağdaş şeirimizin görkəmli təmsilçisidir. Mənə görə klassik ədəbi ənənələrin təkrarsız davamçısı, o böyük şairlərimizin, qəzəlxanlarımızın yadigarıdır.
Arifa, bilməsə də özgəsi, dostlar biləcək,
Qədrini bir necə beytə sığışan arzuların.
Arifindir. O Arifin ki, öyrəndiyi ustadlar kimi yaxşı bilir:
Hər hərfin öz ahəngi olur sözdə, unutma
Hər kəlmədə vardır çəki, bihudə danışma…
Arif Buzovnalı indi təkcə ustad qəzəlxan deyil. O, indi klassik ədəbi irsin təfsirçisi, yorulmaz təbliğçisi, şeirşünasdır. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Xəzər bölməsinin sədridir və bu məqamında onlarca gənc şairin, əruz aşiqlərinin, qəzəl müəlliflərinin müəllimidir. Hər həftə, hər ay təşkil olunan, özü də təşkil olunmaq xətrinə təşkil olunmayan, təblə, çoşqun şeir havasıyla dolu şeir məclislərinin mərkəz nöqtəsi, ilhamvericisi, aparıcısıdır.
Arif Buzovnalı, adı çəkiləndə ehtiram edilən, haqqında ciddiyyətlə söz edilən bir ədibdir – bunu mən dəfələrlə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyi ilə söhbətlərdə də, həmkarlarımızın iştirakıyla fərqli şeir məclislərində və dostanə yığıncaqlarda da sezmişəm.
Yol-yoldaşı olmuşuq. Dəfələrlə geniş, əhatəli söhbətimiz olub. Klassik, milli ədəbiyyatdan da, dünya, xüsusən rus ədəbiyyatından, şeirindən də, elə dünyanın özündən, “gərdişi-dövrani kəcrəftar”dan da danışmışıq… dindən, irfandan və daha nələrdən. Arif Buzovnalı yaxşı, layiqli tərəf müqabilidir.
***
Şuşadakı ikinci günümüzdü. “Qarabağ” ötelinin qarşısındakı parkda II Vaqif Poeziya Günləri çərçivəsində təşkil olunan ilk tədbir, rəsmi kitab təqdimatları bitmişdi. Kiçik bir fasilə elan olunmuşdu deyə, hərə bir tərəfə dağılmış, Arif də öz otağına qalxmışdı. Parkdakı kitab köşklərinin birinin qarşısında musiqi çalınır, muğam-təsnif səsi gəlirdi. Gülyanaq xanımdı oxuyan. Həmkarlardan biri terrasdan Arifə zəng elədi, dedi ki, aşağı düşsün, bir az gəzişək. Az sonra Arif düşdü: – Mürgü aparmışdı məni, səs eşidirdim, elə bilirdim radiodur oxuyan, pəncərə açıqdı, sonra başa düşdüm ki, Gülyanaq xanımdı… Gedim təşəkkür edim… – dedi. Təvazö göstərib oxunan qəzəlin ona aid olduğunu söyləməsə də, biz bunu bilirdik.
Sonradan məlum oldu ki, Arif ora yaxınlaşar-yaxınlaşmaz Gülyaz xanım bacısı Gülyanaq xanıma: – Bax, səhərdən qəzəlini ifa etdiyin şairdir, Arif Buzovnalı, – deyibmiş Arifi təqdim eləyərək. Yoxsa, ifaçı onu tanımayacaqmış… Maraqlı, gözəl hadisədir: səni şeirinlə tanıyırlar. Sağkən belə bir hadisəyə şahidlik eləmək hamının nəsibi olmaz. Ümumiyyətlə isə şairin taleyi yox, şeirin taleyidir ədəbiyyat və ədəbiyyat tarixi. Eləcə də Arif Buzovnalının şeirlərinin.
II Qarabağ savaşı – Vətən müharibəsinə, xalqla dövlətin monolit birliyi və müzəffər Azərbaycan ordusunun rəşadəti sayəsində qazanılan unikal qələbəyə, Şuşa zəfərinə bir çox ədəbi-bədii əsərlər həsr olunub. Yeniyetmə və gənclərin hərbi-vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi, milli-mənəvi dəyərlərimizə sahib çıxmaq və onları göz bəbəyi kimi qorumaq işində önəmli bir addım olacaq… “Qarabağ zəfəri Güney və Quzey Azərbaycan yazarlarının gözü ilə” adlı qələbə ətirli, şəhid qoxulu toplu da bu qutsal işə sözün qüdrəti ilə yardımçı olmaq amacı ilə araya-ərsəyə gəldi. Bu məqamda Şuşanı azad edən əfsanəvi qəhrəmanlarımızdan biri, 44 günlük Vətən müharibəsində böyük şüacət göstərən Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun zabiti, “İgidliyə görə”, “Vətən uğrunda”, “Şuşanın azad olunmasına görə” medalları və “Azərbaycan bayrağı” ordeni ilə təltif edilən polkovnik Tehran Mənsimovun müsahibəsindən kiçik bir hissəni xatırlatmaq yerinə düşər: “Şuşaya gedən yol var. Həmin yol açılmadığına görə, orada mürəkkəb, qızğın döyüşlər gedirdi. Düşmən bütün gücünü həmin əraziyə cəlb etmişdi. Minalanmış sahələrdə canlı qüvvə və zaman itkisinə yol verməmək üçün bizə yeni tapşırıq gəldi. Əlavə olaraq, 3 briqada mənim tabeçiliyimə verildi. Xüsusi təyinatlılara şərait yaratmaq üçün Daşaltı bölgəsini nəzarətə almalı, oradakı düşmən qüvvələrini məhv etməli idik. O vaxta kimi xüsusi təyinatlılar Şuşaya girəcəkdilər. Onlar meşədən keçib Şuşaya girənə qədər döyüşüb düşmənin diqqətini öz üzərimizə çəkməli idik. Həmin gün şəhidlərimizin qanı bahasına hədəfə çatdıq və noyabrın 4-də Daşaltını işğaldan azad etdik. Sonrakı günlərdə də düşmənin saysız əks-hücumlarını dəf etdik. Ermənilər deyirdilər ki, biz vururduq, Azərbaycan hərbçiləri yenidən qalxaraq üzərimizə gəlirdi. Həqiqətən də, həmin döyüşlərdə Naxçıvan xüsusi təyinatlıları qeyri-adi iradə, böyük fədakarlıq və qəhrəmanlıq göstərdilər… Noyabrın 6-da artıq xüsusi təyinatlılarımız Şuşa yaxınlığında yaxın təmas döyüşünə keçmişdilər. Döyüşən 4 hərbi hissənin hər birində Naxçıvan xüsusi təyinatlıları var idi. Ayın 7-si artıq Şuşaya şanlı bayrağımızı sancdıq, ilk azan oxundu. Bu hissləri sözlərlə ifadə etmək çox çətindi. Oxunan azan səsi və Dövlət himnimizi eşidən yaralılarımıza sanki yenidən həyat verilirdi. Şuşa azad olunandan dərhal sonra ilk ürəyimdən keçən namaz üstdə şəhid olan qəhrəman oğullarımızın ruhuna və igid döyüşçülərimizə dua etmək, Allaha şükranlığımı sevinc göz yaşları ilə çatdırmaq oldu. Düşmən sonra da əks-hücuma keçdi və bu hücumların da qarşısı alındı. İgidlərimiz canları bahasına Şuşanı qoruyub saxladı. Ölkənin müxtəlif yerlərində bu qələbəmizi coşğu ilə qarşılayan xalqımızın sevinci bizə daha böyük ruh yüksəkliyi verirdi (https://azvision.az/news/251481/).
28 oktyabr 2022-ci il tarixində, Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi və Əbədi Turan Kitab Fondu İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə “II Qarabağ savaşı Güney və Quzey Azərbaycan yazarlarının gözü ilə-Dəmir Yumruq əfsanəsi” layihəsi əsasında, “Şuşa ili” çərçivəsində çap edilmiş “Qarabağ zəfəri Güney və Quzey Azərbaycan yazarlarının gözü ilə” adlı toplunun Bakıdakı 115 saylı tam orta məktəbdə təqdimat mərasimi keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə 115 №-li tam orta məktəbin direktoru, təcrübəli pedaqoq Natəvan xanım Əsədova açaraq Vətən müharibəsinə, II Qarabağ savaşının ədəbiyyata yansımasına həsr olunmuş “Qarabağ zəfəri Güney və Quzey Azərbaycan yazarlarının gözü ilə” toplusunun, nəşrin müəllifinin və nəşrin tanıtımında bir vəsilə olacaq tədbirin önəmindən qısaca söz açıb. Natəvan Əsədova AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Güney Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya elmləri doktoru, dosent Esmira Fuadın Vətən üçün, ədəbiyyat üçün gördüyü işlərdən danışıb və sonra sözü kitabın tərtibçisi və ön sözünün müəllifinə verib. Esmira Fuad kitabın yaranma səbəbləri, istifadə olunan mənbələr haqqında qısaca məlumat verib. O, 44 günlük Vətən müharibəsinin qürürverici sonuclarından, Azərbaycan xalqının və onun yetişdirdiyi cəngavər oğulların, müzəffər ordumuzun rəşadətindən, dünya hərb sənətində yeni səhifə olan Şuşa zəfərindən danışıb. Söyləyib ki, əsgər və zabitlərimizin döyüşlərdə göstərdiyi qeyri-adi qəhrəmanlıqlar, xalqla dövlətin monolit birliyi işğal altında olan torpaqlarımızın düşmən əsarətindən azad edilməsində həlledici rol oynayıb. E.Fuad vurğulayıb ki, II Qarabağ müharibəsinin, qutsal savaşın yaşatdığı qürür hissləri Quzeydə olduğu kimi, Güney Azərbaycan ədəbiyyatından da yan keçməyib, yazarlar tərəfindən mövzu ilə bağlı yeni-yeni əsərlər qələmə alınıb və ədəbi proses bu gün də davam edir. Yaşadığım qürur hissinin dərin etkisi altında bu möhtəşəm qələbəyə-Qarabağa-Şuşa zəfərinə həsr olunmuş əsərlərdən oluşan “44 günlük Vətən Müharibəsi Güney Azərbaycan ədəbiyyatında” və “Qarabag zəfəri Güney və Quzey Azərbaycan yazarlarının gözü ılə” adlı iki toplu hazırlayıb çap etdirdim. I topluda, adından da göründüyü kimi, yalnız Güney şairlərinin II Qarabağ savaşı, Şuşa haqqında yazdığı əsərləri, ikincidə isə iki imperiya dövləti-İran və Rusiya arasında bölüşdürülmüş Azərbaycanımızı heç deyilsə, ədəbi müstəvidə birləşdirmək amacı ilə həm Güney, həm də Quzey yazarlarının qələmə aldıqları qələbə ətirli, şəhid qoxulu əsərlərdən seçmələri toplayıb yayına verdim və əlinizdəki çox dəyərli bir mənbə araya-ərsəyə gəldi. Topluda N.Həsənzadə, S.Rüstəmxanlı, R.Yusifoğlu, F.Əzizbəyli, K.Abiyeva, R.Qusarçaylı, Ş.Şahin, S.Arazlı Özgün, İ.Qəhrəman, K.Kərimli, T.Kərimli, R.Məcid, K.Hacı, E.Piri, E.Uğur, E.Barat, Z.Bayramlı, V.Əhməd, B.Sadiqlə yanaşı, əslən Güneydən olan və ürəyi, ruhu Qarabağda baş verən möhtəşəm tarixi olaylardan, alnımızdakı 28 illik qara ləkəni öz rəşadətləri, qeyri-adi igidlikləri ilə silən və zəfərə öz qutsal qanları ilə möhür vuran ərənlərimizin bütün dünyaya göstərdikləri unikal döyüş taktikasından ilham alaraq qələmə sarılan K.Qəhrəmanoğlu, B.M.Elçibəy, R.Qədiri, Ə.Fəxr, K.Xiyav, F.Əsğərniya-S.Sonay, M.Şeyxpur, R.İ.Azərin də əsərlərini yayınladıq… Bu birlik, vəhdət K.Abiyevanın “Qələbədir adın”, S.Rüstəmxanlının “Qarabağa dönüş”, B.Sadiqin “Zəfər simfoniyası”, R.Qusarçaylının “Vətən” əsərlərindən də boy verir.
Yazarların qələm nümunələrində “Dəmir yumruq”, Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan dostluq və qardaşlığını yansıdan İlham Əliyev, Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İmran Əhməd Xan Niyazi dastanı ilə yanaşı, Vətən uğrunda Şəhidlik sevdasına tutulan mərd oğulların-ərənlərin, “General Polad”ın, “Mübariz”in adına dibsiz sevgi ilə bağlanan dastanların yarandığının və Azərbaycan ədəbiyyatında yeni səhifə açdığının da şahidi oluruq. Bu əsərlərdə Əbədi Turan idealının gerçəkləşdirilməsinə, Türk yurdlarının birliyi-Turana doğru açılan məfkurəvi bir istiqamətin də üfüqləri aydın görünür.
Zirvələrə qalxınca gücümüz oyanacaq
Bu güc tarixdən gələn ulu Turan gücüdür!
Savalandan Tanrıya, Ağrıdan Altaylara
Min illərlə var olan bir qəhrəman gücüdür…
Uluyurdu yaşatmaq, gələcək nəsillərə əmanət etmək üçün üzündə təbəssüm, dodağında gülüş şəhadətə ucalan və düşmənlə şir kimi döyüşən Qəhrəmanları olan xalqı, dövləti isə heç bir güc, düşmən sarsıda bilməz… Demək ki, estafet etibarlı əllərdə, güvənli oğul və qızların çiyinləri üzərindədir.
Daha sonra topluda yer alan, yeniyetmə və gənclərin vətənpərvərlik ruhunda köklənməsinə böyük təsiri olacaq şeirlər məktəbin ədəbiyyat müəllimi İradə xanımın qısa zaman içində səylə hazırlaşdırdığı məktəblilər tərəfindən məhəbbətlə, yüksək emosionallıqla səsləndirilib. Kompozisiyanı təqdim edən şagirdlər əllərində Azərbaycan bayraqları ilə səhnədə dövrə vuraraq ritmə uyğun rəqs ediblər. Tədbirdə iştirak edən fil.e.d., Rafiq Yusifoğlu, şairlər İlham Qəhrəman, Kəmalə Abiyeva, Aysel Aydın Əlizadə, 182 saylı tam orta məktəbin direktoru Zinyət Tağızadə və başqaları çıxış edərək toplu ilə bağlı dəyərli fikirlər söyləyiblər.
Sonda tərtibçi müəllifə aktiv fəaliyyətində uğurlar arzu edilib, gül səbəti və xatirə hədiyyəsi təqdim olunub. Daha sonra çap olunmuş kitablar şagirdlərə, müəllimlərə və tədbirə gələn qonaqlara paylanılıb…
.jpg)
Şərqin ab-havasının təsvirinə həsr olunmuş əsərləri ilə yanaşı, Şərq poeziyası, xalq-aşıq şeiri ilə bağlı olan bir çox bədii elementlərə yaradıcılığında yer verən Hüseyn Cavid öz yaradıcılığında Avropa xalqlarının yaradıcılıqlarından gələn bir sıra ənənələrə də yer verir. Bu ənənələrə meylin təməli İstanbul mühitində başlayır, Avropa ölkələrinə səyahətlə dərinləşir… Ancaq Cavid hər zaman özü olaraq qalır. Özünü, təməlini, mahiyyətini qoruyur. Bu səbəbdən bu günədək təkrarsızdır. Fərqlidir. Cavid oxuyur, öyrənir, yaradır. O, arada təsirlənir də. Cavidin gücü ondadır ki, o, zamanla deyil, gələcəklə ayaqlaşır. Bu xalqa, millətə nə lazımdır yaxşı bilir. Onu kəşf edir, oxuyur, bizə təqdim edir. Tofiq Fikrət yaradıcılığında rast gəldiyimiz portret-şeir tərzinə Caviddə də rast gəlirik. Tofiq Fikrətin “Rəsminin qarşısında” adlı şeiri ilə Cavidin “Bir rəsm qarşısında” şeiri bir-birinə oxşarlıq baxımından maraqlıdır. Lakin burada hər şairin özünəməxsus yanaşmaları da vardır:
