Yanvarın 27-dən 30-dək Almaniyanın Heydelberq şəhərində canlı musiqinin müşayiəti ilə illik beynəlxalq səssiz kino festivalı keçiriləcək.
21-ci dəfə keçiriləcək bu festivalın unikallığı və Almaniyada keçirilən başqa səssiz kino festivallarından əsas fərqi ondan ibarətdir ki, burada filmlərin müşayiət edilməsi üçün müxtəlif ölkələrdən musiqi qrupları dəvət edilir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, təsisçisi və təşkilatçısı Huşəng Vahidi olan bu qeyri-adi festivalda həm səssiz filmlər, həm də dialoqların az olduğu oyun filmləri nümayiş etdirilir. Film göstərilərkən lentin səs cığırı söndürülür və müxtəlif musiqiçilərin ifasında canlı müşayiət bəzən bu filmləri tamamilə yeni tərəfdən açıqlayır, çünki musiqiçilər bu əsərləri öz zövqlərinə müvafiq musiqi əsərləri seçir və əsərin təqdimatına öz baxışlarını əlavə edirlər.
Builki festivalda Azərbaycan kinematoqraflarının işi də nümayiş etdiriləcək. Söhbət Rüstəm İbrahimbəyovun ssenarisi əsasında rejissor Vaqif Behbudovun çəkdiyi “Başlanğıc” filmindən gedir. Dərin fəlsəfi məzmunlu bu ekran əsərini almaniyalı pianoçu Fridvart Göbells müşayiət edəcək.
Cənab Göbells bu film barədə düşündüklərini belə ifadə edib: “Huşəng Vahidi bu festivalın direktoru kimi daim yeni maraqlı filmlər axtarır və onları festival üçün şəxsən özü seçir. O həm də daim yeni ideyalar təklif edən yaxşı dostdur. Keçən il yayda Huşəng Vahidi Azərbaycanda olarkən onun dostu rejissor Şamil Əliyev bu qısametrajlı filmə baxmağı təklif edib. Huşəngi Azərbaycandan qayıdandan sonra mənə zəng vurdu və festivalda musiqiçi kimi iştirak etmək istədiyini bildirdi. Azərbaycan filmi çox xoşuma gəldi, çünki bu əsərin fəlsəfi məzmunu yenidir. Filmə baxandan sonra öz təəssüratlarım əsasında ona yeni musiqi yazdım. Beləliklə, festivalda nümayiş etdiriləcək filmin musiqisi yeni və orijinaldır”.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün məbləğinin artırılması və “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün təsis edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 11 iyun tarixli 715 nömrəli Fərmanında dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, “Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2023-cü il 5 yanvar tarixli 3708 nömrəli Sərəncamının 2.1.2-ci yarımbəndinin icrasını təmin etmək məqsədilə qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün məbləği 2023-cü il yanvarın 1-dən 1500 (min beş yüz) manat müəyyən edilsin.
2. “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün təsis edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 11 iyun tarixli 715 nömrəli Fərmanının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002, № 6, maddə 329, № 10, maddə 587; 2004, № 12, maddə 1006; 2005, № 3, maddə 167; 2006, № 11, maddə 939; 2007, № 12, maddə 1235; 2008, № 7, maddə 621; 2016, № 10, maddə 1628; 2018, № 2, maddə 210) 2-ci hissəsində “1450 (min dörd yüz əlli)” sözləri “1500 (min beş yüz)” sözləri ilə əvəz edilsin.
3. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Fərmandan irəli gələn məsələləri həll etsin.
Yanvarın 14-dən 22-dək Daş Salnamə Muzeyində Yaponiyanın Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə “Suşini sevirəm” adlı sərgi açılacaq.
Səfirlikdən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, “Suşini sevirəm” sərgisində Yaponiyanın tarixi və mədəniyyətinin bir hissəsinə toxunmaqla yanaşı, təkcə Yaponiyada deyil, bütün dünyada sevilən suşinin füsunkarlığı, balıq fiqurları, təamların nümunələri, videolar və interaktiv görüntülər nümayiş olunaraq çoxşaxəli şəkildə ziyarətçilərə təqdim olunacaq.
Qeyd edək ki, UNESCO-nun Bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsinin Reprezentativ siyahısına daxil edilən suşi (vaşyoku) Yaponiya mətbəxində əsas rol oynayır və gözəlliyi, dadı, həmçinin sağlam qida baxımından dünyanın bir çox ölkələrində sevilərək, tanınır. 1000 ildən çox tarixi olan suşi Yaponiyanın təbiətinə, iqliminə və həyat tərzinə uyğun olaraq unikal dəyişikliyə məruz qalıb. 200 il əvvəl Edo dövründə ilk olaraq “nigari-zuşi” yaranıb.
Azərbaycanın teatr və kino aktyoru, Xalq artisti Barat Şəkinskayanın yaradıcılığı çoxcəhətli idi. Sənətə gəldiyi ilk dövrlərdə Barat xanım uşaq, hətta oğlan rollarında da çıxış edib. Zadəgan nəslinin nümayəndəsi olması isə onun xarakterini qürur və sadəlik, ləyaqət və fədakarlıq kimi ecazkar xüsusiyyətlərlə rövnəqləndirmişdi. Barat xanımın həm zahirən, həm də daxilən füsunkar insan olduğunu onun bircə rolunu seyr edən adi tamaşaçı da sezə bilərdi.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu gün görkəmli aktrisanın vəfatından 24 il ötür.
Barat Şəkinskaya 1914-cü il iyunun 28-də Şuşada bəyzadə ailəsində anadan olub. Anası Gövhər xanım Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin əmisi qızı olub. Atası Həbib xan 1920-ci il aprelin 28-də bolşeviklər Bakını zəbt edərkən qaçaq düşüb. Barat Şəkinskaya, hələ uşaq ikən 1920-ci ildə Şuşada göstərilən “Şəbih” tamaşasında Səkinə rolunda iştirak edib. O, ilk təhsilini Şuşada alıb. 1920-ci il avqustun 21-də anası uşaqları Barat, Səriyyə və Süleymanla birlikdə Şuşanı tərk edərək Ağdamın Göytəpə kəndinə gedirlər. 1923-cü ildə isə Gəncəyə köçüblər. Həmin il sentyabrın 1-də Gəncədəki 2 saylı birinci dərəcəli qız məktəbində dərsə başlayıb. 1927-ci ildə Gəncədə pedaqoji məktəbə qəbul olunub. Həm məktəbin, həm də şəhərin müxtəlif dram dərnəklərində həvəskar aktrisa kimi çıxış etməyə başlayıb.
Yaradıcılığının əsas dövrü 1935-ci ildən etibarən Akademik Milli Dram Teatrı ilə bağlı olub. Barat Şəkinskaya həm də Azərbaycanın ilk travisti – oğlan rolları oynayan aktrisası olub. 1937-ci il yanvarın 14-də milli teatr tariximizə “Azərbaycan səhnəsinin Cülyettası” kimi şərəfli əbədiyyət səhifəsi yazıb. Onun Gəncə teatrında Kostya, Bakıda 1939-cu ildə oynadığı Napoleon obrazları yüksək bədii-estetik məziyyətləri ilə Azərbaycan teatrı tarixinə yazılıb. 1943-cü ildə Gəncəyə qayıtdıqdan sonra buradakı dövlət teatrının yaradıcı kollektivinə üzv olur və Bahar (“Bahar”) və Hürü (“Məhəbbət”) rollarının ifaçısı olur. 1944-cü il dekabrın 18-də Barat Şəkinskaya köçürmə yolu ilə Gəncə teatrından Akademik Milli Dram Teatrına keçir.
Daha sonra dörd il “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında aktrisa, filarmoniyada aparıcı, yenicə açılan televiziyada diktor işləyib. Daşkənddə keçirilən beynəlxalq kino festivalı günlərində iştirak edib. 1960-cı ildə Mehdi Məmmədov Akademik Teatra baş rejissor təyin edildikdən sonra teatrdan getmiş bir neçə sənətkar, o cümlədən Barat Şəkinskaya Moris Meterlinqin “Göy quş” (Tiltil), Şekspirin “Kral Lir” (Kardeliya), “Romeo və Cülyetta” (Cülyetta), “Otello” (Dezdemona), “On ikinci gecə” (Viola), Şillerin “Məkr və məhəbbət” (Luiza), Karlo Haldoninin “Mehmanxana sahibəsi” (Mirandalina), Lope de Veqanın “Rəqs müəllimi” (Florela), Aleksandr Ostrovskinin “Günahsız müqəssirlər” (Kruçinina) pyeslərinin tamaşalarında əsas rolların ifaçısı olub. Aktrisa çoxlu sayda uşaq rolları da oynayıb. Bu, Məhəmmədhüseyn Təhmasibin “Çiçəklənən arzular” pyesində 7-ci sinif şagirdi Nazlı rolu olub.
“Azərbaycan səhnəsinin Cülyettası” deyə çağırılan Barat Şəkinskaya 1935-ci ildən Xalq artisti Mustafa Mərdanovun təşəbbüsü ilə radio verilişlərinə cəlb olunub. Aktrisanın iştirak etdiyi “Arxip baba və Lyonka”, “Ad günü”, “Köhnə qala”, “Çippolino”, “Buratino”, “Sirk gəlir” və onlarca bu səpkili tamaşalar teleradio şirkətinin qızıl fondunda qorunub saxlanılır. Barat Şəkinskaya Azərbaycanın bir sıra məşhur, dillər əzbəri olan filmlərində maraqlı obrazlar canlandırıb. “Görüş”, “O olmasın, bu olsun”, “Qızmar günəş altında”, “Kölgələr sürünür”, “Qəribə əhvalat”, “Telefonçu qız”, “Azəri teatrının ustaları”, “Evin kişisi”, “Onun bəlalı sevgisi”, “Üzeyir ömrü” filmlərində Barat xanımın oynadığı rollar film tariximizin qiymətli incilərindəndir. Barat Şəkinskaya 23 yaşında, 4 may 1940-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, 21 iyul 1949-cu ildə Xalq artisti fəxri adlarına layiq görülüb. Sənətə böyük ehtiramı olan Barat Şəkinskaya elə bu məhəbbət üzündən də səhnəni tərk edib. Aktrisanın 70-ci illərdə səhnə ilə vidalaşma səbəbini İlham Rəhimli belə izah edir: “Səbəbini bir dəfə ondan soruşdum. Dedi ki, bir gün məşqdə idim. Məşq gedirdi. Mən bir də gördüm yuxu məni basdı. Əsnədim möhkəm. Çöndüm sağa baxdım, sola baxdım ki, məni görən olmadı ki? Öz-özümə dedim ki, hə Barat, səninki burada qurtardı”.
Xalq artisti Barat Şəkinskaya 1999-cu ilin yanvarın 14-də 84 yaşında dünyasını dəyişib. Bakıdakı İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Yanvarın 18-də YARAT İncəsənət Məkanının təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində böyüklər üçün ustad dərsləri təşkil olunacaq.
YARAT-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, ustad dərsi hazırda əsərləri “METAKOD” sərgisində nümayiş olunan rəssam Leyli Ələkbərova tərəfindən keçiriləcək.
Dərs zamanı ilk növbədə iştirakçılar tekstil dizaynının incəliklərini öyrənəcəklər, daha sonra parçalardan istifadə edərək, abstrakt kollajlar yaradacaqlar.
Yanvarın 14-dən 22-dək Daş Salnamə Muzeyində Yaponiyanın Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə “Suşini sevirəm” adlı sərgi açılacaq.
Səfirlikdən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, “Suşini sevirəm” sərgisində Yaponiyanın tarixi və mədəniyyətinin bir hissəsinə toxunmaqla yanaşı, təkcə Yaponiyada deyil, bütün dünyada sevilən suşinin füsunkarlığı, balıq fiqurları, təamların nümunələri, videolar və interaktiv görüntülər nümayiş olunaraq çoxşaxəli şəkildə ziyarətçilərə təqdim olunacaq.
Qeyd edək ki, UNESCO-nun Bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsinin Reprezentativ siyahısına daxil edilən suşi (vaşyoku) Yaponiya mətbəxində əsas rol oynayır və gözəlliyi, dadı, həmçinin sağlam qida baxımından dünyanın bir çox ölkələrində sevilərək, tanınır. 1000 ildən çox tarixi olan suşi Yaponiyanın təbiətinə, iqliminə və həyat tərzinə uyğun olaraq unikal dəyişikliyə məruz qalıb. 200 il əvvəl Edo dövründə ilk olaraq “nigari-zuşi” yaranıb.
Yüreğinde gezdirdiğin bayrak Toprağa düşen şehidin bir damla kanıdır Anaların ağarmış saçlarıdır Bembeyaz üzerinde şiir yazdığın ak kâğıtlar Kaleminden işkence bağırtısı gibi fışkıran yazı Anaların damarlarından akan utanç Ataların damarlarından akan utanç Gururu tabdalanmış şeref namus duygularıdır Büyüdükçe içinde volkana çevrilen vatan yangısı Her zaman da utanç nağmesi Bil ki toprak gibi fişek gibi Hem de boyalar gibi hırstan kızaran gözünde Kan rengi perde olacak Ben de bu hisleri yaşadım Hem de satılmadan susmadan Kahramanca toprak olmaya can attım Mezarımı kaza kaza ömrümü harap ettim Bir tek zincirleri kırmak için Şimdi senin üzerinde taşıdığın bayrak için Her gün ruhumdan akan sıkıntıları Dakikalarca sevdiğimi göreceğime İçimde fırlattığım ok gibi Varımı yok yoktan varlık edene Yüreğimde kin alnımda hırsın kırışıklıkları Esef çizgilerini karanlık gecenin yarılan bağrı Su içmemiş çatlak çatlak olan Kuru topraklardan çıkan bir fidanda olsa şimdi Göğüs cebinde doğrudan Yüreğinin üzerinde taşıdığın bayrak oldum Oldum ki bayraksız seni kimse tanımayacak Seni tanıtmak için ben canımı bayrak ettim Borcumu ödemiş oldum Sel olup sökebilsen köprü olmaya ne gerek Mavi göklerde eserken Bohçalarda katlı durmak ne demek Ben ödemiş oldum borcumu Bütün cepheler boyu İnanmazsan aç bak… İnanmazsan aç bak Paslı tarihin yaslı günlerini Mayına bastığım meftinlere ilişkin Dik dağlardan, taşkın çaylardan geçtiğimi Senin üzerinde taşıdığım bayrak için Yâdım da al kan olmuş gömleğimi cırarken Kanımla boyadığım bayrağı İnanıyordum sana emanet edeceğimi Nefret denizinden aydın sabahlara Boyanırken size yakışmayan acıları düşünürken Bir gün dibinde hasretleri giderecek kadar dalgalanan bayrağı Sana armağan etmeyi düşünürdüm Savaşta en yiğit asker Bayrağı en yüceye takar Kendi kanı pahasına Tuşyeler düşman güllesine o güle güle Çünkü o inanır ve sever Bereketli baharı önceden görür O bayrağı sançmı, sanki öz bayrağı olur Bize bayrak dersi vermek için Bin yıllar boyu süren törelerin sükût içinde Tarih o yanında, felsefe anlayışı ment bağdaşı Doğru girip toprağı kucaklarken Yalnız, düşmanlardan geri alınan Toprak tozcukları bile üzerinde vatan haritası çekmiş Şehitlik erenlik senfonisi çalarak çalkalanan Çalkana ilerleyen uzanan yol Gül yüzlü çiçeği burnunda Kınalı kuzuların sana hediyesidir bayrak
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” pyesi əsasında hazırlanmış eyniadlı ikihissəli komediya-tamaşa yanvarın 14-də növbəti dəfə nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tamaşada görkəmli bəstəkar, Xalq artisti Qara Qarayevin “Ölülər” əsəri üçün bəstələdiyi musiqi yeni versiyada təqdim olunur.
Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə hazırlanan səhnə əsərinin elmi məsləhətçisi akademik İsa Həbibbəylidir.
“Ölülər”in Şeyx Nəsrullahı Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı, Kefli İsgəndəri isə Əməkdar artist Anar Heybətov olacaq.
Xronometrajı 130 dəqiqə olan səhnə əsərində rəsmlərin quruluşu Azər Paşa Nemətova məxsusdur.
Əsərdəki mənəvi əsarət, fanatizm və cəhalət böyük cəsarətlə aktyorların ifasında özünəməxsus çalarlarla açılır.
Dünya Bankı Qrupunun Azərbaycandakı Nümayəndəliyi, “Üçüncü Bahar” İctimai Birliyi və Nizami Kino Mərkəzinin birgə təşəbbüsü ilə fiziki məhdudiyyəti şəxslərin kino mərkəzinin xidmətlərindən istifadəsinin asanlaşdırılması üçün bina xüsusi avadanlıqla təchiz edilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Dünya Bankının sosial inklüzivliyin təşviq olunmasına yönəlmiş daxili proqramı çərçivəsində maliyyələşdirilən layihə Azərbaycanda əlilliyi olan şəxslərin ictimai xidmətlərdən daha əlçatan şəkildə yararlanmasına töhfə verəcək.
Layihə Nizami Kino Mərkəzinin binasının xaricində əlil arabaları üçün elektrik qaldırıcı platformasının quraşdırılmasından və arabaların bina daxilində rahat hərəkəti üçün müasirtipli mobil teleskopik pandusların təchiz edilməsindən ibarətdir.
1934-cü ildə, o dövrün memarlıq prinsipləri əsasında tikilən Nizami Kino Mərkəzinin bütün əhali qrupları, o cümlədən mobillik məhdudiyyəti olan şəxslər üçün əlçatan edilməsi zərurəti yaranmışdı. Müvafiq dövlət qurumlarının razılığı əsasında bu istiqamətdə nəzərdə tutulan zəruri tikinti-quraşdırma işləri artıq başa çatdırılıb.
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında dünyaşöhrətli fransız yazıçısı Viktor Hüqonun “Paris Nort-Dam kilsəsi” romanın motivləri əsasında rejissor Samir Qulamovun quruluşunda səhnələşdirilən “Paris Notr-Dama ithaf” tamaşası növbəti dəfə oynanılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, sənət ocağının repertuarında uğurla təqdim olunan tamaşa Avropanın əzəmətli abidələrindən biri olan Paris Notr-Dam kilsəsində 2019-cu il aprelin 15-də baş vermiş yanğın hadisəsinə ithaf edilib.
Azərbaycanın qocaman teatrı bu hadisəyə biganə qalmadığını dahi Hüqonun qəhrəmanlarını səhnəyə gətirməklə göstərib və dinindən, irqinindən asılı olmayaraq, bütün bəşəriyyəti tarixi abidələrin xilası üçün həmrəyliyə səsləyib.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru və səhnələşdirəni Samir Qulamov, ideya müəllifi və bədii rəhbəri isə Əməkdar incəsənət xadimi Əliqismət Lalayevdir.
Səhnə əsərinin süjet xəttinin mərkəzində fransız ədəbiyyatında tarixi roman janrının zirvəsi hesab olunan Viktor Hüqonun 1831-ci ildə qələmə aldığı “Paris Notr-Dam kilsəsi” əsərinin ölməz qəhrəmanları dayanır. Qayəsində xeyirxahlıq, təmənnasız sevgi və mərhəmət hissləri təcəssüm olunan bu məşhur əsər indiyə qədər dünyanın bir çox tanınmış teatr məkanlarında, müxtəlif rejissorların yozumlarında “Paris Notr-Dam kilsəsi” və ya “Notr-Damlı Qozbel” adları ilə dəfələrlə səhnələşdirilib.
Xatırladaq ki, “Paris Notr-Dama ithaf” fevralın 24-də saat 19:00-da yenidən nümayiş olunacaq.
Yanvarın 13-də Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında Avksenti Saqarelinin “Xanuma” pyesi əsasında hazırlanmış eyniadlı tamaşa yenidən nümayiş olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Mikayıl Mikayılovun quruluşunda hazırlanan tamaşanın quruluşçu rəssamı Mustafa Mustafayevdir. Səhnə əsərinin bəstəkarı Tofiq Quliyevdir. Tamaşada rəqslərin quruluşu Zakir Ağayev və Yelena Ağayevaya məxsusdur.
Tamaşaçılar tamaşa boyu rəngarəng musiqilər, maraqlı, zəngin dekorasiya və aktyorların məharətli çıxışlarının şahidi olacaqlar.
Qeyd edək ki, Avksenti Saqarelinin 1882-ci ildə yazdığı bu əsər əsasında Milli Dram Teatrında hazırlanan tamaşada hadisələr XIX əsrdə Tiflisdə baş verir. Müflisləşən knyaz bu bəladan yaxa qurtarmaq, borclarını qaytarmaq və rahat yaşamaq üçün evlənmək istəyir. Səhnə əsərindəki hadisələr də bu məsələ üzərində qurulub. Əsər Tiflisdə yaşayan Xanuma adlı bir ara düzəldən qadın haqqındadır. Ərə getmək, evlənmək, nişanlanmaq istəyən hər kəs Xanumanı axtarıb tapır və problemlərini həll edir. Evdə qarımış qızlar, subaylıqda qocalmış oğlanlar Xanumanın köməyinə möhtacdırlar. Hamının işinə yarıyan Xanuma həm pul qazanır, həm də öz şəxsi işlərini də unutmayıb, sonda öz sevgisinə qovuşur. Onun bacarmadığı iş yoxdur. “Xanuma” əslində ağıllı və hazırcavab Qafqaz qadınına həsr olunmuş əsərdir. Müəllif Qafqazda yaşayan gürcüləri və azərbaycanlıları, xüsusən onların qadınlarını xüsusi incəliklə vəsf edib. Xanuma oxuyur, oynayır, istənilən problemin həlli onun üçün çətinlik yaratmır. Bu onun həyat tərzidir.
Yanvarın 14-də “Ritual mobil teatr laboratoriyası”nın təqdimatında “Avatar” aktyor təlimi təşkil olunacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, məşğələlər müəllim, aktyor, rejissor Konstantin Soldatov tərəfindən aparılacaq.
“Oyunçunun ruhunun axtarışı” və “Özünütəqdimat, özünə kənardan baxış” mövzularını əhatə edəcək təlim iştirakçılara oyun əhval-ruhiyyəsinə qərq olmaq imkanı verəcək.
Qeyd edək ki, K. Soldatov Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutunun məzunu, Moskvadakı B.Şukin adına Teatr İnstitutunun müəllimidir. İki dəfə “Qızıl maska” teatr mükafatına namizəd olub. Aktyorluq texnikasının müəllifi, Moskvada “Taqanka Teatrı”, “Müasir Dram Məktəbi”, “Meyerhold Mərkəzi” kimi layihələrin və Rusiyadan xaricdə 40-dan çox tamaşanın quruluşçu rejissorudur.
Hollivudda akkreditə olunmuş Xarici Jurnalistlər Assosiasiyası 2022-ci ilin yekunlarına əsasən “Qızıl qlobus-2023” mükafatı qaliblərinin adlarını açıqlayıb.
AZƏRTAC TASS-a istinadla xəbər verir ki, 80-ci mükafatlandırma mərasimi Beverli-Hilzdə (Kaliforniya ştatı) “Beverli-Hilton” otelində keçirilib. Qaliblərin adları sıralama ilə təqdim olunub.
“Ən yaxşı rejissor” nominasiyasında Stiven Spilberq (Fabelmanlar), “Ən yaxşı ssenari” – Martin Makdona (Banşi İnişerina), “Ən yaxşı dram filmi” – “Fabelmanlar”, “Ən yaxşı müzikl və ya komediya” – “Banşi İnişerina”, “Ən yaxşı dram serialı” – “Əjdahanın evi”, “Ən yaxşı komediya serialı və ya müzikl” – “Abbott ibtidai məktəbi”, “Ən yaxşı miniserial və ya telefilm – “Ağ lotus” seçilib. “Xarici dildə ən yaxşı film” nominasiyasında “Argentina 1985”, “Dram janrında ən yaxşı qadın və kişi rolları” – Keyt Blanşett (“Tar”) və Ostin Batler (“Elvis”), “Dram janrında ən yaxşı ikinci plan qadın və kişi aktyoru” – Anjela Bassett (“Qara pantera: Əbədi Vakanda”) və Ke Hyu Kuan (“Hər yerdə və birdən”), “Komediya və ya müziklda ən yaxşı kişi və qadın rolu” – Mişel Yeoh (“Hər yerdə və birdən”) və Kolin Farrell (“Banşi İnişerina”), “Dram serialında ən yaxşı kişi və qadın aktyoru” – Zendaya (“Eyforiya”) və Kevin Kostner (“Yellouston”), “Komediya və ya musiqili serialda ən yaxşı kişi və qadın aktyoru” – Quinta Brunson (“Abbott ibtidai məktəbi”) və Ceremi Allen Uayt (“Ayı”), “Dram və ya komediya serialında ən yaxşı ikinci plan kişi və qadın aktyoru” – Tayler Ceyms Uilyams (“Abbott ibtidai məktəbi”) və Culiya Qarner (“Ozark”), “Miniserialda ən yaxşı ikinci plan kişi və qadın aktyoru” – Cenifer Kulidc (“Ağ lotus”), Pol Volter Houser (“Qara quş”) fərqləniblər. “Ən yaxşı cizgi filmi”nə “Pinokkio Qilyermo del Toro”, “Ən yaxşı soundtrek”a Castin Hurvitz (“Babylon”) və “Ən yaxşı mahnı” nominasiyasında “Naatu Naatu” (“RRR: İnqilab təhlükəsi”) “Qızıl qlobus”a layiq görülüblər.
Mənbə: https://azertag.azYanvarın 14-də Azərbaycanın tanınmış teatr rejissoru, aktyor, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq artisti Tofiq Səməd Mənsur oğlu Kazımovun anadan olmasının 100 illiyi tamam olur. Bu münasibətlə yanvarın 12-də Milli Kitabxanada ənənəvi kitab sərgisi açılıb.Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, bir həftə nümayiş olunacaq sərgidə Tofiq Kazımovun müəllifi olduğu əsərlər, onun haqqında yazılan kitablar, dövri mətbuat səhifələrində dərc olunan məqalələr əks olunub.
Yanvarın 14-də Azərbaycanın tanınmış teatr rejissoru, aktyor, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq artisti Tofiq Səməd Mənsur oğlu Kazımovun anadan olmasının 100 illiyi tamam olur. Bu münasibətlə yanvarın 12-də Milli Kitabxanada ənənəvi kitab sərgisi açılıb.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, bir həftə nümayiş olunacaq sərgidə Tofiq Kazımovun müəllifi olduğu əsərlər, onun haqqında yazılan kitablar, dövri mətbuat səhifələrində dərc olunan məqalələr əks olunub.
Yubiley çərçivəsində, həmçinin Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən “Tofiq Kazımov – 100” adlı virtual sərgi də hazırlanaraq onlayn rejimdə istifadəçilərə təqdim edilib. Sərgi ilə tanış olmaq istəyənlər http://anl.az/el/vsb/Tofiq_Kazimov/index.htm linkindən istifadə edə bilərlər.
Qeyd edək ki, Tofiq Kazımov klassik pyeslər əsasında hazırladığı tamaşalarda əsərə günümüzün reallığı baxımdan yanaşaraq, tarixi bir dövrdə cərəyan edən hadisələrin mayasındakı müasirliyi üzə çıxara, tamaşanı hazırkı dünyanın mənzərəsi müstəvisində yoza, ümumbəşəri problemlərin bədii həllinə nail ola bilirdi. “Ölülər”, “Pəri Cadu”, “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah” tamaşaları T.Kazımovun klassik milli dramaturgiyaya müasir münasibətinin təzahürü kimi qiymətləndirilir.
Görkəmli rejissor 1965-ci ildə “Antoni və Kleopatra”, 1979-cu ildə “Şəhərin yay günləri” tamaşalarına görə Dövlət mükafatları ilə təltif olunub. 1961-ci ildə “Əməkdar incəsənət xadimi”, 1974-cü ildə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülüb.
Yanvarın 18-də Beynəlxalq Muğam Mərkəzi və “Dədə Ələsgər Ocağı” İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun xatirə gecəsi təşkil olunacaq.
Beynəlxalq Muğam Mərkəzindən AZƏRTAC-a bildirilib ki, tədbirdə tanınmış ictimai xadimlər, söz adamları və incəsənət ustaları iştirak edəcəklər.
Gecənin bədii hissəsində Xalq artistləri Alim Qasımov, Mələkxanım Eyyubova, Gülyanaq Məmmədova, Əməkdar artist Elnarə Abdullayeva, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, aşıq Fəzail Miskinli, Əməkdar mədəniyyət işçiləri aşıq Zülfiyyə İbadova, Samirə Əliyeva, Nemət Qasımlı, Bəhmən Göyçəli, aşıq Ramin Qarayev və digər tanınmış musiqiçilər çıxış edəcəklər.
Martın 8-də Bakı Konqres Mərkəzində Türkiyənin məşhur müğənnisi Sibel Canın konserti olacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, özünəməxsus ifa tərzi ilə milyonların qəlbini fəth edən müğənni öz repertuarında olan mahnılarla növbəti dəfə paytaxtımızda pərəstişkarları qarşısında çıxış edəcək.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
Yanvarın 13-də Milli Kitabxanada Mədəniyyət Nazirliyi ilə birgə Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın və AMEA-nın müxbir üzvü, professor Rafiq Əliyevin müəllifləri olduğu “Kitabi-Dədə Qorqud və qeyri-səlis məntiq” kitabının təqdimatı keçiriləcək.
Kitabxanadan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, eyni zamanda Milli Kitabxananın “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” layihəsi çərçivəsində nəşr etdiyi “Lütfi Zadə – Biblioqrafiya” kitabı da təqdim olunacaq.
“Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-nin (ASCO) təşəbbüsü əsasında xalqımızın qəhrəmanlıq salnaməsi olan 20 Yanvar hadisələri və bu hadisələr zamanı şücaət göstərmiş dənizçilərimiz haqqında çəkilən “20 Yanvarda doğulanlar” adlı bədii-sənədli filmin treyleri yayımlanıb.
ASCO-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, filmin ssenarisi hadisələrin iştirakçısı olmuş dənizçilərin açıqlamaları və xatirələri əsasında yazılıb. Həmçinin ssenarinin ərsəyə gəlməsində o dövrün araşdırmaçı tarixçiləri, peşəkar ssenaristlər və hərbi ekspertlər də yaxından iştirak ediblər. Bədii-sənədli filmin quruluşçu rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Elxan Cəfərovdur.
Qeyd edək ki, “20 Yanvarda doğulanlar” filmi yanvarın 20-də İTV-də və ASCO-nun bütün rəsmi sosial şəbəkə hesablarında yayımlanacaq.
Rusiyanın “Soyuzmultfilm” studiyasının istehsal etdiyi “Çeburaşka” animasiya filmi yerli kassada yüksək gəlirlə növbəti rekorda imza atıb.
AZƏRTAC kinonews.ru saytına istinadla xəbər verir ki, rejissoru Dmitri Dyaçenko olan və yazıçı Eduard Uspenskinin yaratdığı məşhur personajın sərgüzəştlərinə həsr olunmuş animasiya filmi yerli kassada üç milyard rubldan çox gəlir gətirərək sıralamada ikinci oldu.
Bu günün nəticələrinə görə, Çeburaşkanın hesabında artıq 3,022 milyard rubl var və bunun da sayəsində animasiya filmi yerli kassada “Marvel” komikslərinin ekranlaşdırılması olan “Hörümçək adam 3: Evə yol yoxdur” filmini ötüb. Yalnız “Kölə” komediyası 3,088 milyard rubl gəlirlə ilk yeri tutur.
Beləliklə, “Çeburaşka” animasiya filminin davamlı pul qazanma sürətinə görə yaxın günlərdə yerli reytinqə başçılıq edəcəyi danılmazdır.
Dövlət Tərcümə Mərkəzinin klassik Azərbaycan ədəbiyyatının beynəlxalq fikir müstəvisində təbliği istiqamətində fransız dilində ərsəyə gətirdiyi “Les Nous divins s’ourrent sur ton visage – Imadeddin Nassimi” (“Haqq yolu mən özüm oldum – İmadəddin Nəsimi”) kitabı Fransada nəşr olunub.
Mərkəzdən AZƏRTAC-a bildirilib ki, Parisin məşhur “Hemispheres editions & Maisonneuve Larose” nəşriyyatında çap olunmuş kitaba dahi şairin 200-dən çox qəzəli, tuyuq və rübailəri daxil edilib. Əsərlərdə istifadə olunan bəzi mürəkkəb söz və ifadələr izah və şərhlərlə verilib.
Nəsiminin həyat və yaradıcılığını əks etdirən “Ön söz”ün və əsərlərin fransız dilinə tərcümə müəllifi tanınmış Ukrayna şairi, tərcüməçi Dmitri Çistyak, izah və şərhlərin müəllifi Püstə Axundovadır.
Əsl nəğmələr heç vaxt unudulmur. Dinləyicidə elə təəssürat oyadır ki, bu mahnılar bir müəllifin, bir bəstəkarın, bir sənətkarın ürəyindən qopub gəlməyib. Səsləndikcə hamının hissinə toxunur, hamının qəlbini ovsunlayır. Onun yaradıcılıq məhsulu olan mahnıların hamısı belədir: qəlb ovsunlayır, ruhu sakitləşdirir, duyğulara hakim kəsilir. Bu nəğmələrin mənəviyyatın zənginləşməsi, duyğularının kamilləşməsində əvəzsiz rolu var. Əbədiyaşar mahnılarda yaşamaq, ürəklərə yol tapmaq, könüllərə, ruhlara mənəvi qida vermək hər bəstəkara nəsib olan xoşbəxtlik deyil.
Azərbaycanın Xalq artisti Elza İbrahimova belə xoşbəxtlik qazanmış sənətkarlardandır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, yanvarın 10-da bəstəkarın anadan olmasının 85-ci ildönümü tamam olur.
Böyük bəstəkarın tələbəsi
Musiqiyə həvəsi lap erkən yaşlarından hiss olunmağa başlayıb. Onda olan həvəs və bəlkə də istedadı hiss edən valideynləri Elzanı Bakıda 8 nömrəli musiqi məktəbinə qoyublar. Sonra Asəf Zeynallı adına orta ixtisas musiqi məktəbində təhsil alıb və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında bəstəkarlıq şöbəsini bitirib. Konservatoriyada Qara Qarayevin sinfində bəstəkarlıq dərsi alıb. Onun sinfinə daxil olmaq üçün hazırladığı kompozisiyanı dinləyən Qara Qarayev deyib: “Bu qız yaxşı bəstəkar olacaq”.
İlk mahnısını 1969-cu ildə bəstələyib. Məmməd Rahimin sözlərinə yazdığı “Yalan ha deyil” mahnısının ilk ifaçısı Şövkət Ələkbərova olub. Azərbaycanda tanqo ritmini estradaya gətirən ilk bəstəkarlardan biri olan Elza İbrahimovanın Rəfiq Zəkanın sözlərinə bəstələdiyi “Qurban verərdim” əsəri sovet dövründə bədii şura tərəfindən o qədər də yaxşı qarşılanmayıb. O vaxt tanqonun burjua ahənginin sovet ruhuna uyğun gəlmədiyi bildirilib. Amma sonradan “Qurban verərdim”lə bərabər “Sən mənə lazımsan” (söz. Əliağa Kürçaylı), “Bağçadan keçmisən” (söz. Ə.Əlibəyli) və sair tanqo ritmində yazılmış musiqilər bəstəkarın sevilən mahnıları sırasına daxil olur.
O, bir müddət “Dan ulduzu” vokal-instrumental ansamblında işləyib. Bəstələdiyi mahnıları Rəşid Behbudov, Oqtay Ağayev, Flora Kərimova, Akif İslamzadə, Elmira Rəhimova, Gülağa Məmmədov, İslam Rzayev, İlhamə Quliyeva və başqa tanınmış ifaçılar səsləndirib.
Mahnılar, prelüdiyalar, kamera əsərləri…
Onun müəllifi olduğu və illərdən bəri səslənən “Bilməzdim”, “Gecələr bulaq başı”, “Ey Vətən”, “Qurban verərdim”, “Gəl barışaq”, “Mehribanım”, “Yoxluğunu bilə-bilə”, “Mən sənin yanına qışda gəlirdim”, “Sən yadıma düşəndə” və digər mahnıları kim dinləməyib? Bu mahnıları kim zümzümə etməyib? Yəqin ki, səsi olan və olmayan hər kəs!
Onu unudulmağa qoymayan, ürəklərdə əbədiyyət heykəlini ucaldan da elə bu bənzərsiz və həmişəcavan bəstələrdir.
Elza İbrahimova fitri istedadı və böyük zəhməti sayəsində Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbində yeni yol açıb, ifaçıların rəğbətini, kiçikdən-böyüyədək müxtəlif zövqlü dinləyicilərin məhəbbətini qazanıb. Musiqini qəlbinin, ruhunun ayrılmaz hissəsinə çevirən bəstəkar məşğul olduğu sənət sahəsində silinməz izlər qoyub.
Görkəmli bəstəkar, Azərbaycanın və Dağıstanın Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi Elza İbrahimovanın yaradıcılığı mahnıdan tutmuş operayadək musiqinin müxtəlif janrlarını əhatə edir. Onların arasında fortepiano üçün prelüdiya və variasiya silsilələri, “Fortepiano üçün sonatina”, “Skripka və fortepiano üçün skertso”, “İki skripka üçün birhissəli kvartet”, dörd hissədən ibarət “Fortepiano üçün trio”, simfonik poema, oratoriya, vokal-instrumental kamera əsərləri, bir sıra tamaşalara musiqiləri xüsusi yer tutur. Onun qələmindən çıxan bu əsərlər məzmun dərinliyi və yüksək bədiiliyi ilə səciyyələnir.
“Afət” (Hüseyn Cavidin eyniadlı əsəri əsasında), Qarabağ faciəsini əks etdirən muğam üzərində yazılmış “Yanan laylalar” (librettonun müəllifi Ramiz Heydər) operaları, Azərbaycan neft sənayesinin 130 illiyinə həsr olunmuş “Neftçilər himni” bəstəkarın zəngin təxəyyülünü bir daha təsdiqləyir. Bəstəkarın Milli Qəhrəmanlar Təbriz Xəlilbəyliyə və Salatın Əsgərovaya həsr etdiyi rekviyemləri, “20 Yanvar”, “Qarabağ”, “Şəhid qardaş”, “Səngərlər” əsərləri da parlaq istedad və böyük zəhmətin məhsuludur.
Elza İbrahimovanın istedadı və orijinal yaradıcılıq üslubu haqqında Tixon Xrennikov, Georgi Sviridov, Otar Taktakişvili, Cövdət Hacıyev, Arif Məlikov, Murad Kajlayev, Qara Qarayev, Niyazi kimi dünyaşöhrətli sənətkarlar çox yüksək fikirlər söyləyiblər.
Mahnı janrında lövhə ustası
Musiqi mədəniyyətimizdə geniş yayılmış mahnı janrı Elza İbrahimova yaradıcılığında yeni keyfiyyətlər qazanıb. Müəllifin yaradıcılığına xas olan sərbəstlik, novatorluq kimi cəhətlər onun bəstələrində də öz əksini tapıb. Elza İbrahimovanın mahnıları ən ülvi hisslərin – vətənpərvərlik, insanlara məhəbbət, sevgi duyğularının özünəməxsus ifadə tərzi ilə seçilir. Həmin əsərlərdə milli muğamların, Azərbaycan və Qərb musiqisinin böyük sintezi var. Bəstəkarın milli intonasiyanın və ritmlərin estrada janrında ifadə etdiyi mahnıları emosionallığı və melodikliyi ilə dinləyicini düşünməyə, sözün geniş mənasında sevməyə sövq edir. Onun hər bir əsəri dinləyicini fərqli duyğular aləminə – bəstəkarın musiqi dünyasına aparır. Bütün bu keyfiyyətlər onun əsərlərinə ölməzlik qazandırıb. Təsadüfi deyildir ki, Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə vaxtilə Elza İbrahimovanın yaradıcılığı haqqında deyib: “Elza İbrahimova mahnı janrında lövhə ustasıdır. O, gözlə görünən dünyanın deyil, görünə bilməyən, içəridən bizi dalğalandıran hisslərin, həyəcanların, bir sözlə iç dünyamızın rəssamıdır”.
Çox səlist, dəqiq və düzgün qiymətdir.
Əbədiyaşar bəstələr
Elza İbrahimovanın yazdığı məşhur “Ey Vətən” mahnısı ölməz sənətkar Rəşid Behbudovun ifasında Azərbaycanı dünyada tərənnüm edən mahnılardan biri olub.
Azərbaycan şairlərinin əsərlərinə 100-dən çox, həmçinin rus və ləzgi dillərində yazılmış şeirlərə onlarla mahnı bəstələyib. Onun təkcə bu janrda yazdıqları bəlkə də on bəstəkarın yaradıcılığından daha çoxdur. Məsələ həm də təkcə sayda deyil, musiqi bəstələdiyi şeirlərin gözəl məzmun və dil vəhdəti isə onun yüksək bədii zövqünü təsdiqləyir.
Elza İbrahimovanın əbədiyaşar sənət naminə çəkdiyi zəhmət layiqincə qiymətləndirilib, dövlətin ən yüksək fəxri adlarına layiq görülüb. Vəfatından sonra isə sənətkar “Dədə Qorqud” Milli Fondunun və “Azərbaycan dünyası” beynəlxalq jurnalının ağsaqqallar şurasının qərarı ilə “Mehriban ana” ordeninə layiq görülüb.
Bu gün qlobal dünyaya sürətlə inteqrasiya edən ölkəmizin yerli və xarici televiziya və radio kanallarında növbənöv musiqilər səsləndirilir, hətta bəzən məzmun və janr “bolluğu” qulaq deşir. Lakin Elza İbrahimovanın musiqisi səslənəndə əsl sənətin heç zaman ölməyəcəyi qənaətinə gəlirik. Tam əminliklə deyə bilərik ki, müasir musiqi mədəniyyətində bundan sonra hansı istiqamətlər yaransa belə, Elza İbrahimovanın əsərləri əbədi yaşayacaq, onun sehrli musiqisi hələ neçə-neçə nəsilləri heyran edəcək.
Elza xanım bu dünyanın 74 ilinə qonaq oldu, ömrünün yarım əsrdən çoxunu musiqiyə həsr etdi. Bu gün 85 yaşı tamam olan sənətkarın yaşı artdıqca bəstələri daha da cavanlaşır.
Bakıdakı Rus Evi (RİMM) yanvar ayı üçün tədbirlər proqramını açıqlayıb.
Bu barədə AZƏRTAC-a RİMM-in mətbuat xidmətindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, yanvarın 13-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Gənclərə Dəstək” layihəsi üzrə gənc istedadların konserti, 14-də Bakıdakı Rus Evində kino-klubun təntənəli açılışı, 19-da yazıçı, tədqiqatçı və Birinci Qarabağ müharibəsi veteranı Georgi Zapletinin “Azərbaycanda ruslar” silsiləsindən mühazirəsi, 22-də Azərbaycan və Rusiya xalqlarının Dostluq Klubunun Vladimir Vısotskiyə həsr olunmuş musiqili-qiraət gecəsi, 24-də sənətşünas Raya Abbasovanın yaradıcılıq gecəsi, 29-da isə Azərbaycan və Rusiya xalqlarının Dostluq Klubunun gənc istedadlarının sərgisi açılacaq.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “İlin gənci” mükafatçısı, Prezident təqaüdçüsü
Sənsizliyin dadı… Dözülməz bir ağrıdır o. İşıq yoxdur, qaranlıqdır. Küləklər də sazaqlıdır. Çox acıdır… Sənsizliyin dadı… Əlacsız bir dərd kimidir, Daldalanmış ər kimidir. Tapdalanmış mərd kimidir. Sənsizliyin dadı… Bütün naləm, ah-fəryadım, Dərdlə açılan sabahım. Bu dərdi mən necə yazım? Sənsən ən böyük günahım.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “İlin gənci” mükafatçısı, Prezident təqaüdçüsü
Gizlənərəm özümdən, Həyatımdan küsərəm. Unudaram keçmişi, Mən təzədən sevərəm. Qoşulub buludlara Yağış olub yağaram. Çəkilib ulduzlara Sənə göydən baxaram. Açdığın yaralara, Məlhəm tapıb sürtərəm. Sən çıxanda yoluma, Nə bir salam alaram, Nə bir salam verərəm…
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “İlin gənci” mükafatçısı, Prezident təqaüdçüsü
Düşünürsən gecələr, Soyuğu, yalnızlığı. Pəncərədən içəri Dolur gecə sazağı. Kimsə yoxdur otaqda, Yalnızlıq içindəsən. Narahat çarpayıda Qıvrılır sakit bədən. Dəli bir düşüncə var Ürəyinin içində. İllərdi gələn nəfəs Dolaşırmı köksündə? Axı, bu itən nəfəs Hara gedir, görəsən? Gecə pozur sükutu, O, danışır, deyəsən: “Bax, səmaya, dolanır, Yerdə, göydə fırlanır. Ürək durmur yerində, O dayanmır, çırpınır. Gözlər dikilib yola, Kimi isə gözləyir. Yola baxırsa gözlər, Bəs niyə kədərlidir? Yetdi zaman bu anda, Qaraltı var uzaqda. Bu son nəfəs, bu son söz: “Nə gördüm ki, həyatda?”.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “İlin gənci” mükafatçısı, Prezident təqaüdçüsü
Nağıla bənzəyir həyatım mənim, Sən nağıl ömrümün qəhrəmanısan. Nağılda harada axtarım səni, Əvvəldə, ortada, yoxsa sondasan? Biri var, biri yox, biri də heç yox, “Yox”da var, “var”da yox – hansı gözəldir? Vüsalın qarşıma indi çıxsa da, Həsrətin milyon il səndən əzəldir. Şirindi, şit deyil, bir az da duzlu. Bir azca məzəli, sözlü nağılım. Hisslərlə yoğrulub, ürəkdə bişən, Ay mənim həyatda güzgü nağılım..
Şərab və qadın Ruh əkizi, Günəş və Ay kimidir Qadını anlamaq şərabdan dadmaq kimidir, biraz yanağın allanacaq, dodaqların ballanacaq, başın fırlanacaq, dünya ətrafında dörd dönəcək… Dilin astaca keyləşəcək, sözləri necə gəldi deyəcəksən ilk badədən sonra yenə içmək istəyəcəksən yenə yenə dadından doymayacaqsan şuşə bitəcək, sərxoş olub qalacaqsan bunu da içək vəfasızların sevgidən qorxanların, xəyanətkar oğlanların toruna düşən saf qadınların sağlığına…
* * *
İlk sevgi unudulmur, illər keçsə də, İlk sevdiyin yaddan çıxmır aradan xəzan yeli əssə də… Xatirindən heç çıxmır dəniz kənarı, çörək qırıntısı axtaran qağayılar, həzin dalğa səsi və sevgililərin pıçıltısı… Ahh, offf… Soyuqdan üşüyüb qısılarsan sevdiyinə, ürəyinin döyüntüsünü dinlərsən, dodaqlarına ilk busə qonar, üzün qızarar, yanaqların allanar. Bu anın heç bitməsini istəməzsən, elə sahildəcə heykəl olub qalmaq istərsən… İlk sevgi unudulmur, İlk öpüş də…
* * *
Qar yağır, qar, qar… bir həsrətim var. gecələr zülmət olar, günsüzlər dar.
Qar yağır, qəlbimə gedən cığır, dərd yığır, qəm yıxır. Məni yaman sıxır.
Qar yağır, Gəl məni apar, Kədərdən qopar. sən itirsən, başqası tapar…
1973-cü ildən 1978-ci ilə qədər “Azərkitab” sistemində, “Kitab pasajı” adlı kitab dükanında satıcı, baş satıcı, şöbə müdiri, 1975-ci ildən 1985-ci ilə qədər Azərbaycan Könüllü Kitabsevərlər Cəmiyyətində təbliğat şöbəsində redaktor, şöbə müdiri, 1987-ci ildən 1994-cü ilə qədər “Yazıçı” nəşriyyatında poeziya şöbəsində redaktor, şöbə müdiri vəzifələrində çalışıb.[1]
Zəlimxan Yaqub uzun müddət böyrək çatışmazlığından əziyyət çəkib. Türkiyə, Almaniya kimi ölkələrdə müalicə kursu keçib. Hər iki böyrəyi olmayan ictimai xadim ömrünün son illərində dializ qəbul etməklə yaşayıb. O, 2016-cı il yanvarın 9-da dünyasını dəyişib.
5 oktyabr 2012-ci ildə Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun indiyədək qazandığı mükafatlar sırasına biri də əlavə olunub. Amerika Birləşmiş Ştatlarında fəaliyyət göstərən Azərbaycan Nyu-York Assosiasiyası xalq şairini Fəxri diplom və medalla təltif edib[4].
Ankaradakı Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının beynəlxalq Ödül Komitəsinin 7 fevral 2014-cü il tarixli qərarıyla Azərbaycanın xalq şairi Zəlimxan Yaqub Türk ədəbiyyatına yüksək xidmətlərinə görə Beynəlxalq Nazim Hikmət Şeir Mükafatı ilə təltif olunub. Xatırladaq ki, iki ildə bir dəfə Türk dünyası yazarları arasından bir nəfərin təltif olunduğu bu mükafata Azərbaycandan ilk dəfə layiq görülən Zəlimxan Yaqubdur[5].
2009-cu il iyunun 6-da Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasının “Türk dünyasına hizmət” mükafatına layiq görülərək həmin Akademiyanın fəxri doktoru seçilib.
Zəlimxan Yaqubun görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevə ithaf etdiyi “Əbədiyyət dastanı” poeması haqqında şair-publisist Əli Rza Xələfli “Ölməzlik nəğməsi” (“Vətən” nəşriyyatı, 2013) adlı kitab yazmış və nəfis tərtibatda çap etdirmişdir[7].
2016-cı ildə Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürkün “Əbədi Prometey” adlı kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabı Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu nəşrə hazırlamış və “Elm və təhsil” nəşriyyatında nəfis tərtibatla çap olunmuşdur. Kitabda, Zəlimxan Yaqubu “Əbədi Prometey, əbədi Səməndər quşu” adlandıran, onu “şeirimizin, poeziyamızın, Azərbaycan xalqının başucalığı” hesab edən, hələ 30 il bundan əvvəl “Zəlimxan yeganə şairdir ki, Azərbaycanda heç bir təbliğata ehtiyacı yoxdur”, — deyən X.R.Ulutürkün Zəlimxan Yaqub yaradıcılığına həsr etdiyi məqalələri, vaxtilə gündəliyində onunla bağlı etdiyi qeydlər toplanıb.[8]
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “İlin gənci” mükafatçısı, Prezident təqaüdçüsü
Onu görəndə qəlbimdən qəribə hisslər keçdi. Hələ də bu hisslərə ad qoya bilmirəm. Bizim adətlərə görə evli qadınların başqa kişilərə baxması günahdır, amma özümü saxlaya bilməyib ona ara-sıra diqqətlə baxırdım. Orta yaşlı, hündürboy, kürən bir kişi idi. Yanaqları da qıpqırmızı. Heç ukraynalılara bənzətməsəm də, dedilər ki, Ukrayna səfirliyinin əməkdaşıdır. Arada öz həmvətənlərinı yaxınlaşıb nə isə deyir, yardım maşınına yüklərin yığılması üçün göstəriş verir, arada yox olurdu. Hava çox soyuq idi. Lap adamın iliyinə işləyirdi. Yanımızda çay satan arabaya yaxınlaşıb çay almaq istədim, bir cavan oğlan dedi ki, ehsandır, pulunuzu cibinizə qoyun! Sonra məlum oldu ki, ehsanı verən yaxınlıqdakı otelin sahibi imiş. Ukrayna səfirliyinin qabağında müharibə qurbanlarının şəkilləri asılmışdı. Baxdıqca göz yaşlarımı saxlaya bilmirdim. Birdən yanımdan kimsə sürətlə keçib getdi. Geri dönəndə gördüm, bu, həmin ukraynalıdır. Məncə, o məni ağlayanda görmüşdü, amma özünü görməməzliyə vurmuşdu. Sürətlə tini buruldu, mən də onun arxasınca getdim. O yenə yoxa çıxmışdı. – Ay allah, bu kişi quş olub uçmadı ki? – öz-özümə dedim. Sonra əlavə etdim – Axı sənə nə düşüb tanımadığın kişinin arxasınca düşmüsən. Bu qədər işin arasında indi durub onu axtarmalıyam? Yolumu dəyişib sağdakı səki ilə geri qayıdırdım, gözüm gözdən-könüldən uzaq bir tində oturan adama sataşdı. Deyəsən, aradabir tərpənirdi. Başını dizlərinin arasına alan bu adam bəlkə də son nəfəsini verirdi. Yox, mən onun yanından etinasız keçib gedə bilmərəm. Ən azı təcili yardım çağıra bilərdim. Yaxınlaşanda gözlərimə inanmadım. Bu həmin ukraynalı idi. Başını dizlərinin arasına alıb çarəsizcəsinə ağlayırdı. O, həyatım boyu ağladığını gördüyüm ilk kişi idi. Bizdə belə bir məsəl var: “Kişilər ağlamaz”. Doğurudan da mən heç vaxt atamı ağlayan görməmişdim. Ən ağır xəstəliklə çarpışanda da gözündən bir damla yaş çıxmamışdı. Heç ərimi də müflis olan zamanlarda ağlayan görmədim. Bir anın içində kəşf etdiyim o ukraynalı isə elə sakitcə ağlayırdı ki. Bir anlıq quş olub onun yanına uçmaq, göz yaşlarını silmək istədim. Yəqin məni ağlayan görüb təsirlənmişdi. Ya da arvadı və indi Ukraynada döyüşən oğlu üçün ağlayırdı. Ola bilər anası orada olsun, nə qədər bura gətirməyə çalışsa da qadın öz el-obasından aralaşmaq istəməsin. Bəlkə də, gizli eşqi, hansısa ağıla gəlməyən əzizi üçün ağlayırdı. Bir dəqiqənin içində ağlıma yüz fikir gəldi. Amma yalnız birində özümü onun yerinə qoya bildim. Əgər mənim yaşadığım əraziyə bomba düşsəydi ən çox nə üçün ağlayardım? – Nə qədər təəccüblü səslənsə də, həyətimizdəki qocaman tut ağacı üçün ağlayardım. Anamdan tutmuş övladıma kimi hamı yadıma düşmüşdü. Ən azı bir təskinlik kimi onun yox olmasını istəmərəm. Tutaq ki, müharibə qurtarandan sonra o ağacın yerində yenisini və daha möhkəmini əkdilər, bəs xatirələr? Onları nə ilə əvəz edəcəyik? Bəlkə də, atamı itirəndən sonra təskinlik üçün o ağaca sarılar, həmişə yıxılanda əlimdən tutub qaldıran o adamın yoxluğu üçün köks ötürərdim. Hələ bəxti qara məhəlləmizi demirəm. Məktəbdə ayaqqabılarımızın palçığı ilə başqa məhəllələrin uşaqlarından seçilərdik. Mən uşaq olanda rəsmilər deyirdi ki, az qalıb, sizin də məhəlləyə yol çəkiləcək. İndi mənim öz uşağım var, amma hələ də məhəllənin yolu düzəlməyib. Hər o yoldan keçəndə uşaqlığımın acı və şirin xatirələrini yada salıram. Bəlkə də, bombardman olsaydı, hökumət sonradan bura şüşə kimi son model yol çəkərdi. Amma o yeni yolda mənə aid heç nə olmayacaqdı. Beləcə özümü ukraynalının yerinə qoyub beynimdə xatirələrimi canlandırırdım. Onu utandırmamaq üçün yanından etinasızca keçdim. Addımlarımı sürətləndirib arabadan bir stəkan çay götürdüm və geri döndüm. Çayı onun qarşısına qoyanda cibindən dəsmal çıxarıb üzünü sildi. Mən dərhal ondan uzaqlaşdım. Yardım üçün gətirdiyim tibbi məhsulları təhvil alan xanım mənə dedi ki, onların bəzilərini geri qaytaracaqlar. Belə də iş olar? Mən onları öz əllərimlə alıb qaça-qaça bura gətirmişəm. Müharibənin bu ağır vaxtı niyə götürməsinlər? Səbəbi isə çox sadə imiş: aldığım məhsulların bəzisi Rusiya istehsalı idi! Hər gün ölümlə çarpışan Ukrayna xalqı düşmən binti ilə yarasını sarımaqdansa ölməyi üstün tuturmuş! Səfirlikdən təzə uzaqlaşırdım ki, arxadan kimsə məni çağırdı. Həmin ukraynalı idi. Mənə minnətdarcasına boş çay stəkanı göstərdi və tələsik yaxınlıqdakı tırın sürücüsünə yaxınlaşdı. Sonra isə yardımlar yığılan otağa daxil oldu. Ukraynalı kişi kənarda ağlasa da, öz işçilərinin – ona güvənənlərin yanında məğrur görünürdü. Sonuncu ölən ümidlərdir. Azadlığın bütün dillərdə adı eynidir!
Sizi 90 illik yubileyiniz münasibəti ilə ürəkdən təbrik edir, Uca Tanrının izni ilə sağlam şəkildə 100 yaşı adlayıb keçmənizi diləyirəm.
Siz çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus sözü, yeri və nəfəsi olan şairlərimizdən birisiz. Özümü xoşbəxt sayıram ki, Sizi şəxsən tanımaq, dəfələrlə həmsöhbət olmaq, həyata və dünyaya müdrik baxışlarınızın ifadəsi olan dərin məzmunlu söhbətlərinizi dinləmək səadətini yaşamışam.
Muğan bölgəsində sözün daha çox dəyər qazanmasında, poeziyanın, ümumilikdə ədəbi dəyərlərin xalq arasında sevilməsində Sizin böyük əməyiniz danılmazdır. Siz 1971-ci ildə Salyanda yaranan “Kürün töhfəsi” Ədəbi Birliyinin ilk sədri olmusuz. Bir neçə il bu ədəbi quruma rəhbərlik etdikdən sonra Neftçalada yaranan “Xəzər nəğmələri” Ədəbi Birliyinə sədr seçilmisiz. Nə mutlu mənə ki, ilk sədri Siz olduğunuz “Kürün töhfəsi” Ədəbi Birliyinə 8 il – 2000-ci ildən 2008-ci ilə qədər rəhbərlik etdim. O zamanlar mənə ilk xeyir-dua verən ağsaqqallardan biri Siz oldunuz. 2008-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Muğan Bölməsinin Salyanda keçirilən təsis konfransında Xalq yazıçısı Anarın təklifi ilə Bölmənin sədri seçildim. Bölməyə rəhbərlik etdiyim bu 7 ildə də hər zaman Sizin mənəvi dəstəyinizi hiss etdim. Son 40-50 ildə Muğan bölgəsində doğulub boya-başa çatan qələm adamlarının çoxu Sizi özünə ustad, müəllim hesab edir, Sizdən öyrənir, bəhrələnirlər. Siz bu gün də ömrünüzün müdrik çağında yazıb-yaradırsız, Neftçalada “Xəzər nəğmələri” Ədəbi Birliyinə rəhbərlik edirsiz, onlarla yaradıcı gəncə yön verirsiz.
Siz zəngin həyat yolu keçmisiz. Ləyaqətli ömür yaşamısız. Millətimiz və dövlətimiz adına alqışa layiq əməllərə imza atmısız. Böyük şairimiz Xəlil Rza Ulutürkün dediyi kimi saniyənizi qızıl kimi xərcləmisiz. Bu nədənlə 90 yaşınızda Muğan elinin ağsaqqalı kimi qutsal bir titulu haqq etmisiz. Belə ömür və belə ağsaqqallıq hər Tanrı bəndəsinə nəsib olmur.
Dəyərli şairimiz, əziz ağsaqqalımız, Soltan Abbas!
Sizi bir daha 90 illik yubileyiniz münasibəti ilə ürəkdən təbrik edirəm. Canınız hər zaman sağlam, başınız uca olsun.
Rusiyanın “Soyuzmultfilm” studiyasının hazırladığı sevimli cizgi film olan “Çeburaşka” yerli kassada yüksək gəlir əldə edərək, rekord vurmağa davam edir.
AZƏRTAC kinonews.ru saytına istinadla xəbər verir ki, rejissoru Dmitri Dyaçenko olan animasiya filminin nümayişindən cəmi beş gün sonra onun kassa gəlirləri iki milyard rublu keçib.
Beləliklə, “Çeburaşka” artıq Rusiya kino bazarı tarixində ən çox gəlir gətirən ilk on film layihəsində yer alıb və davamlı pul qazanma sürətinə görə onun yaxın vaxtlarda ilk üçlükdə olmaq şansı var.
Qeyd edək ki, indiyədək Rusiyada “Çeburaşka”nın ən yaxın rəqibləri “Zveropolis” cizgi filmi və “Karib dənizinin quldurları 5: Ölülər nağıl danışmır” filmidir.
Əməkdar incəsənət xadimi, professor Rafiq Quliyevin uzun illərin təcrübəsindən bəhrələnərək yazdığı “Vizual informasiya daşıyıcıları və işığahəssas materiallar” adlı dərslik işıq üzü görüb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, dərslikdə peşəkar kino-teleoperator və fotoqraflara kinematoqrafiya və foto sənətində istifadə olunan informasiya daşıyıcıları və işığahəssas qəbuledicilər, real görüntünün rəqəmsal informasiyaya və daha sonra optik təsvirə transformasiya üsulları, işığahəssas qəbuledicilərin həndəsi parametrləri, onların fotoqrafik xassələri, çəkiliş anında və yaxud sonrakı mərhələlərdə həmin xassə göstəricilərinin tənzimlənmə metodları haqqında, kino-fotolent və işığahəssas sensorların fotoqrafik xassələri arasında mövcud olan oxşar və fərqli cəhətlərlə bağlı bilgilər öz əksini tapıb.
Rafiq Quliyev bildirib ki, son illərdə tanınmış kinooperatorların uğurlu təcrübəsinə əsasən hətta, rəqəmsal kameralardan istifadə etməklə yüksək fotoqrafik keyfiyyətə, müəlliflərin nəzərdə tutduqları psixoestetik təsirə malik ekran görüntülərinə nail olmaq mümkündür: “Bunun üçün daim təkmilləşən rəqəmsal işığahəssas qəbuledicilərin həndəsi, fotoqrafik parametrləri, onların tənzimlənmə üsulları, ilkin görüntülərin transformasiyasının, rəng ayarlamalarının düzgün aparılması ilə bağlı biliklərə yiyələnmək zəruridir”.
Dərsliyin elmi redaktoru Əməkdar incəsənət xadimi, rejissor Cəmil Quliyev, rəyçiləri – Əməkdar incəsənət xadimləri Rəfail Qəmbərov, Adil Abbasov və Nizami Abbasovdur.
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Elmi Şurasının qərarı ilə çapa tövsiyə edilən dərsliyin nəşri Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilib.
Xatırladaq ki, Rafiq Quliyev 20-dən artıq bədii, 40-a yaxın sənədli film üzərində rejissor, operator və ssenari müəllifi kimi çalışıb.
Azərbaycan Milli Kitabxanası Mədəniyyət Nazirliyi ilə birgə həyata keçirdiyi “Milli-mənəvi sərvətlərimizin Vətənə qayıdışı” layihəsi çərçivəsində dünyanın ən zəngin kitabxanalarında mühafizə olunan böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin 156 nadir əlyazmasının digital (elektron) nüsxələrinin ölkəmizə gətirilməsini təmin edib.
Milli Kitabxanadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, bu qiymətli əlyazmaların 30 nüsxəsi hər biri 1 nüsxə olmaqla nəfis şəkildə çap olunaraq nadir kitablar fonduna daxil olunub.
Araşdırma zamanı onların arasında dahi Nizaminin şeirlərinin də yer aldığı 1295-ci ildə köçürülən və böyük şairin ən qədim əlyazması olduğu ehtimal edilən nüsxənin olduğu və 1312-ci ildə köçürülmüş ən qədim “Xəmsə” əlyazması da aşkar olunub.
Yola saldığımız “Şuşa İli” ölkəmizdə və xaricdə çoxsaylı layihələrlə yadda qalıb. Daşkənddəki Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi (AMM) də maraqlı ədəbi-mədəni tədbirlərlə ilə öz töhfəsini verib. İl ərzində qardaş ölkədə konfranslar, poeziya məclisləri təşkil edilib, KİV-də məqalələr dərc olunub, televiziya verilişləri yayımlanıb, mediaturlar, müsabiqələr, sərgilər və nəşr layihələri həyata keçirilib.
AMM-in təşkilatçılığı ilə Özbəkistan Jurnalistlər Birliyi və “Özbəkistan-Azərbaycan” Dostluq Cəmiyyəti ilə birlikdə qardaş ölkədə Azərbaycan haqqında media işçiləri arasında ən yaxşı məqalə müsabiqəsi təşkil olunub. Müsabiqənin nominasiyalarından biri “Şuşa – Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı” adlandırılıb. Bundan əlavə, özbəkistanlı jurnalistlərin ölkəmizə, eyni zamanda işğaldan azad edilmiş ərazilərimizə media-turu keçirilib.
Özbəkistan Televiziyasında jurnalist Manuçehr Qələndərzadənin aparıcılığı ilə efirə gedən verilişdə Azərbaycanın musiqi və poeziya beşiyi, “Qafqazın konservatoriyası”, Azərbaycan mədəniyyətinin paytaxtı Şuşa şəhəri haqqında geniş məlumat verilib.
“Şuşa İli” ilə bağlı AMM-in layihəsi ilə Daşkənddəki “Turan” Kitabxana-İnformasiya Mərkəzində yaradılan “Qarabağ guşəsi”nə Qarabağın mədəni irsi, abidələrinə dair nəşrlər, xalçalar, suvenirlər, milli geyimlər hədiyyə edilib. Özbəkistanın Surxandərya vilayətində keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti günləri çərçivəsində Termiz Dövlət Universitetində Xurşidbanu Natəvan adına “Azərbaycan ocağı”nın açılışı olub. “Azərbaycan ocağı”nda Xan qızının böyük portreti, şairənin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat lövhəsi, habelə Şuşa və Qarabağa aid bannerlər, rəsm və fotolar yerləşdirilib. Burada ölkəmizə dair müxtəlif nəşrlər də toplanıb.
“Şuşa İli” çərçivəsində AMM-in təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə XIX əsrin ikinci yarısında Şuşada fəaliyyət göstərmiş “Məclisi-fəramuşan” (“Unudulmuşlar məclisi”) poeziya məclisi yenidən bərpa edilib, ilk olaraq Azərbaycanın və Özbəkistanın gənc şairlərinin iştirakı ilə adıçəkilən ədəbi məclisin ilk toplantısı keçirilib. Eyni zamanda Şuşada Azərbaycan və Özbəkistan şairlərinin iştirakı ilə “Məclisi-fəramuşan” şairlər məclisinin rəsmi açılışı olub.
Çıxışlardan sonra Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi önündə xalq şairi Nəriman Həsənzadə, yazarlardan İlqar Fəhmi, Sayman Aruz, Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini, şair Qayrat Məcid, tərcüməçi-ədəbiyyatşünas Babaxan Şərif və başqaları Türk dünyası, birlik, həmrəylik mövzusunda şeirlər səsləndiriblər. Növbəti illərdə Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi və TÜRKSOY-un dəstəyi ilə şairlər məclisinin Türk Dövlətləri Təşkilatının digər üzv ölkələrinin şairlərinin iştirakı ilə Şuşada keçirilməsi planlaşdırılır.
“Şuşa İli” ilə çərçivəsində Xurşidbanu Natəvanın anadan olmasının 190 illiyi münasibətilə AMM tərəfindən onun əsərlərinin özbək dilinə tərcümə və nəşr layihəsi də həyata keçirilib, “Xurşidbanu Natəvan – xurşidə yetər başım” adlı kitab işıq üzü görüb. Nəşrdə şairənin özü tərəfindən çəkdiyi rəsmlərin fotoları, şəxsi kolleksiyasına aid şəkillər də yer alıb. Azərbaycan və özbək dillərində işıq üzü görmüş kitab hər iki ölkədə böyük maraqla qarşılanıb. Nəşrin Bakıda keçirilən 8-ci Beynəlxalq Kitab Sərgisində, habelə Daşkənddə təşkil olunan Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında təqdimatları reallaşıb.
Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə VI Qrant Müsabiqəsi üzrə qalib olan “Məktəblilərin Poeziya Klubu” layihəsi çərçivəsində təlim xarakterli görüşlər davam edir. Belə ki, Gəncə şəhər M.Hadi adına 10 nömrəli tam orta məktəbdə layihə rəhbəri Günay Ələkbərzadə tərəfindən təşkil edilən “Məktəblilərin Poeziya Klubu” layihəsinin iştirakçıları ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, Dünya Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, prezident təqaüdçüsü Elməddin Nicatla görüş keçirilib. Görüş zamanı Elməddin Nicat müasir Azərbaycan ədəbiyyatında baş verən yeniliklərdən, ədəbi mühitdə gedən proseslərdən bəhs edib. Eyni zamanda, şeirin təsviri, müasir yazarın dünyaya baxışı, müasir oxucunun maraq dairəsinə toxunaraq şagirdlərə bu istiqamətdə mütaliə etməyin faydalarından danışdı. Şagirdlərin şeirlərini, esse və hekayələrini dinləyən Elməddin Nicat onlara öz tövsiyələrini bildirdi. Görüş çərçivəsində Elməddin Nicat heca və sərbəst şeirin xarakterik xüsusiyyətlərindən danışaraq sözlərdən necə istifadə etməyin yollarını, ahəngdarlığın vacibliyini vurğuladı. Elməddin Nicat şeirlərdə mövzu məsələsinə toxunaraq təkrarçılıqdan uzaq durmağı tövsiyə etdi. Şagirdləri üzləşəcəyi tənqidlərdən sınmamağı, əksinə dərs çıxarıb öz üzərilərində işləyərək, daha da irəli getmək uğrunda mübariz olmağa səslədi. Tədbirin sonunda şair öz yaradıcılığından bir neçə şeir nümunəsi səsləndirərək şagirdlərlə qarşılıqlı fikir mübadiləsi apardı.Layihə rəhbəri icra planına uyğun olaraq layihə iştirakçıları ilə “Məktəblilərin Poeziya Klubu” layihəsi çərçivəsində ustad görüşlərinin davam etdiriləcəyini bildirdi.
Bu gün Xalq artisti Leyla Bədirbəylinin doğum günüdür
Bu gün Azərbaycan teatrının görkəmli nümayəndələrindən olan, milli kino sənətimizin bənzərsiz simalarından sayılan Leyla Bədirbəylinin anadan olmasından 103 il ötür. Leyla Bədirbəyli fitri istedada malik teatr ustası kimi ifa üslubundakı səmimiyyət, məlahət və təbiilik sayəsində dramaturqlarımızın və dünya ədəbiyyatı klassiklərinin çox sayda qadın qəhrəmanına zəngin boyalarla parlaq səhnə həyatı verib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Leyla Bədirbəyli yaratdığı təkrarsız obrazlarla öz adını Azərbaycan sənət tarixinə yazdırmağı bacaran sənətkarlardandır.
Görkəmli aktrisanın fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən hər zaman yüksək qiymətləndirilib. Prezident İlham Əliyev 2019-cu ilin dekabrın 29-da imzaladığı Sərəncamla ölkəmizdə Leyla Bədirbəylinin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar silsilə tədbirlər keçirilib.
O, 1920-ci il yanvarın 8-də Bakıda dünyaya göz açıb. Anası Bikə xanım Şəmkirdə Musa xanın qızı, atası Ağalar bəy isə həmin bölgənin kənd bəylərindən olub.
Balaca Leylanın uşaqlıq illəri Bakıda, daha doğrusu, İçərişəhərdə keçib. Leyla Bədirbəylinin sənətə gəlməyində anası Bikə xanımın böyük rolu olub. Belə ki, həmin illərdə Əli Bayramov klubundakı qadınlar dərnəyinə gedən Bikə xanım böyük qızı Leylanı da özü ilə aparırmış. Rəqsə böyük marağı olan gələcəyin məşhur aktrisasının istedadını üzə çıxardığı ilk sahə də məhz rəqs olur. Belə ki, fərqli xarici görünüşə və rəqs bacarığına sahib olan L.Bədirbəyli Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasına dəvət edilir.
Filarmoniyada çalışdığı illərdə “Ayna” və “Bakının işıqları” filmlərində rol alan Leyla Bədirbəyli 1941-ci ildə 21 yaşında Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrına dəvət olunur. O, 33 il bu sənət məbədinin səhnəsində bir-birindən fərqli qadın obrazları yaradıb. Azərbaycan teatrının inkişafında Leyla Bədirbəylinin xidmətləri həmişə xatırlanır. O, milli teatrımızın səhnəsində yaratdığı Sara (“Solğun çiçəklər”), Solmaz (“Od gəlini”), Şəlalə (“Yalan”), Dezdemona (“Otello”), Liza (“Canlı meyit”), Nərminə (“Göz həkimi”) və digər bu kimi obrazları ilə mədəniyyət tariximizin qızıl səhifələrini yazıb.
Kinoda bu xanımın parlamağında Üzeyir Hacıbəylinin böyük rolu olur. Belə ki, 1945-ci ildə “Arşın mal alan” filmi çəkilərkən Rza Təhmasib Gülçöhrə rolu üçün gözəl xarici görünüşə malik qız axtarırmış. Məhz Üzeyir Hacıbəylinin tövsiyəsindən sonra Leyla Bədirbəyli bu rola təsdiqlənir.
Əlbəttə, Leyla Bədirbəylinin Azərbaycan kinosunun inkişafındakı fədakarcasına xidməti təkcə Gülçöhrə ilə bağlı deyildir. İstedadlı aktrisa 50-yə yaxın filmdə, o cümlədən “Səbuhi”, “Fətəli xan”, “Dəli Kür”, “Sevil”, “Onun böyük ürəyi”, “Dərviş Parisi partladır” filmlərində unudulmaz, eləcə də yaddaqalan obrazlar yaradıb.
“Azərbaycan gözəli” adını almış aktrisa 1999-cu il noyabrın 23-də vəfat edib və Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Fevralın 24-də Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının (BMA) nəzdində yerləşən Opera Studiyasında “Kinokonsert” adlı multimedia şousu təqdim olunacaq.
BMA-nın mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, “Avanqard” Kamera Orkestrinin təqdimatında “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının 100, Azərbaycan kinosunun 125 illiyinə həsr olunmuş konsert proqramında yüksək bədii zövqlə yeni aranjeman edilmiş milli kinomuzun parlaq nümunələrindən olan musiqi əsərləri səsləndiriləcək.
Qeyd edək ki, orta və yaşlı nəslin nümayəndələri səsləndirilən nostalji musiqi nömrələrinin sayəsində gənclik illərini, yaşadıqları anları xoş xatirələr kimi yada salmaq imkanına sahib olacaqlar.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
XIX əsr Azərbaycan romantik şeirinin görkəmli nümayəndəsi, şair, rəssam, Xan qızı Xurşidbanu Natəvana həsr olunmuş sənədli filmin çəkilişləri başa çatıb. Film Xurşidbanu Natəvanın anadan olmasının190 illiyinə həsr olunub. Filmin ideya müəllifi Əməkdar incəsənət xadimi Fəxriyə Xələfova, ssenari müəllifi folklorşünas alim, şairə və dramaturq Fəridə Hicran Vəliyevadır. F.Xələfova həm də filmdə Xurşidbanu Natəvan obrazını canlandırıb.
Rəssam-modelyer Fəxriyə Xələfova filmin çəkilişləri ilə bağlı təəssüratlarını AZƏRTAC-la bölüşüb:
“Azərbaycan qadının parlaq nümunəsi Xurşidbanu Natəvan obrazı mənə təklif olunanda sevinc və qürur hissi ilə qəbul etdim. Film həm də Qarabağ hadisələrini, mənfur ermənilərin vandallığını, vəhşiliyini, tarixi abidələrimizi, şəhər və kəndlərimizi dağıdaraq viran qoymasını geniş ictimaiyyətə və gələcək nəsillərə çatdıracaq. Film üzərində işləyərkən Xan qızı haqqında bəzi yeni məlumatlar öyrəndik. Belə ki, onun əsl adı Xurşidbanu Bəyim olub, lakin yaradıcılığının ilk dövrlərində “Xurşid” təxəllüsü ilə yazsa da, sonradan özünə “Natəvan” təxəllüsünü götürüb. Hətta onun Şuşadakı evi özünün layihəsi əsasında inşa edilib. Çəkiliş zamanı evə daxil olarkən böyük bir risklə qarşılaşacağımı göz önünə almışdım. Dağıntılara məruz qalmış bu evin anındaca uçulub dağılmasından heç kim sığortalanmamışdı. Bununla belə həm Xurşidbanu Natəvanın evindən, həm də yaşadığı evin həyətindən çəkilişlər etdik. Daha maraqlısı isə odur ki, Şuşada olanda insan artıq heç nə düşünə bilmir, hər şeyi unudur. Bir anlıq nə riski, nə də özünü düşünürsən. Dağıntılara məruz qalsa da mən bu evi sevdim, füsunkar memarlıq üslubunda inşa edilmiş Xan qızının evinə heyran qaldım. Dünyanın bir çox ölkələrində olsam da hələ bu gözəllikdə keçidləri olan memarlıq abidəsi görməmişəm”.
F.Xələfova qeyd edib ki, işlərə yayda başlasalar da filmi soyuq və qarlı günlərdə Şuşada tamamlayıblar: “Filmin çəkilişləri Ağdamda, Şahbulaq qalasında, son kadrları isə mədəniyyət paytaxtımız Şuşamızda çəkildi. Natəvan xanımın obrazı üzərində işləyərkən, həm də məqsədimiz Qarabağ xanlığının geyim mədəniyyətinin tam elmi-etnoqrafik təsvirini yaratmaq olub. Bu işdə məsləhətçimiz AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Etnoqrafiya elmi fond şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, “Qarabağ geyimləri kataloqu” kitabının müəllifi Gülzadə Abdulova idi. Bu layihəni ərsəyə gətirdiyimizə görə çox xoşbəxtəm. Xurşidbanu Natəvanın 190 illik yubileyinə həsr olunmuş bu filmin bir sıra beynəlxalq kino festivallarına göndərilməsi nəzərdə tutulur”.
Qeyd edək ki, film yanvarın 8-də saat 22.00-da “Mədəniyyət” kanalında yayımlanacaq.
Yanvarın 10-da C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyası və Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının təşkilati dəstəyi ilə Azərbaycan Dövlət Film Fondunda tanınmış animasiya filmləri rejissoru Məsud Pənahinin 80 illik yubileyi qeyd olunacaq.
Bu barədə AZƏRTAC-a Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının sədri Rəşid Ağamaliyev məlumat verib.
Bildirib ki, yubiley tədbirində Dövlət Film Fondu tərəfindən bərpa olunmuş “Qız qalası əfsanəsi” (1978) və “Günlərin bir günündə…” (1975) animasiya filmləri, həmçinin uzun müddət itirilmiş hesab olunan, Məsud Pənahi tərəfindən Film Fonduna təqdim olunmuş “Xoruz” filmi (1977) nümayiş etdiriləcək.
Qeyd edək ki, Məsud Pənahi 1966-cı ildə Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbini, 1972-ci ildə isə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun (ÜDKİ) rəssamlıq fakültəsini və ÜDKİ-nin nəzdindəki animasiya üzrə quruluşçu rejissor kurslarını bitirib. Məsud Pənahi animasiya kinosunun rejissorlarından İvan İvanov və Fyodr Xitrukdan dərs alıb. 1973-cü ildən 1979-cu ilə kimi Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında animasiya filmlərinin rejissoru və rəssamı kimi çalışıb. Həmin illər ərzində bir neçə animasiya kursları təşkil edib, onlarla animasiya mütəxəssisi yetişdirib. Məsud Pənahi məşhur “Pıspısa xanım və Siçan bəy” animasiya filminin müəllifidir. 1974-cü ildə Bakıda keçirilən VII Ümumittifaq festivalında “Bulud niyə ağlayır?” animasiya filminə görə 1-ci mükafata layiq görülüb. 1979-cu ildə isə Aşqabadda keçirilən XII Ümumittifaq kino festivalında “Qız qalası əfsanəsi” animasiya filminə görə iştirak diplomu ilə təltif edilib. Uzun illər Almaniyada yaşayıb, Berlin Mərkəzi Telestudiyasında və müxtəlif animasiya studiyaları nəzdində 60-dan çox animasiya filmlərinin çəkilişlərində iştirak edib. M.Pənahinin son işlərindən biri Berlindəki Azərbaycan diasporunun dəstəyi ilə 2012-ci ildə çəkilmiş və Xocalı faciəsindən bəhs edən “Sükutun pozulması” animasiya filmidir. 2018-ci ildə Məsud Pənahi Azərbaycan animasiyasına verdiyi töhfəyə görə 1-ci ANİMAFİLM Beynəlxalq Animasiya Festivalının “Qızıl qayıq” mükafatı ilə təltif olunub. 2019-cu ildə həmin festivalın beynəlxalq münsiflər heyətinin sədri olub. 2020-ci ildə Berlin şəhərində Məsud Pənahinin “Rezin xoruz” adlı avtobioqrafik kitabı nəşr olunub. O, 2022-ci ildən Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının üzvüdür.
Yanvarın 11-dən 15-dək Bakıda Birinci Turan Kitab Festivalı keçiriləcək. “Pasaj-1901” sərgi salonunda təşkil olunacaq festival “Çapar yayınları”nın təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyinin, DOST Agentliyinin, Bakıdakı Yunus Əmrə İnstitutunun təşkilati dəstəyi ilə reallaşacaq.
Bakıdakı Yunus Əmrə İnstitutunun rəhbəri Səlçuk Karakılıç AZƏRTAC-a bildirib ki, festivalda 40-a yaxın nəşriyyatın, 20-yə yaxın kitab mağazasının iştirakı gözlənilir.
Onun sözlərinə görə, festivalda Türkiyədən olan bir sıra yazarların da iştirakı nəzərdə tutulur və hazırda bu istiqamətdə işlər aparılır. Festival günlərində kitab təqdimatları, imza saatları, qiraət saatları, mühazirələr olacaq, müəlliflərlə görüşlər keçiriləcək.
“Xarici qonaqlarla eksklüziv görüşlər, alimlərlə diskussiyalar, zəngin proqram 2023-cü ilin ilk kitab bayramında zamanınızı səmərəli keçirməyə kömək edəcək”, – deyə Bakıdakı Yunus Əmrə İnstitutunun rəhbəri bildirib.
Yanvarın 13-də Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında tanınmış ingilis dramaturqu Rey Kuninin “Qarışıqlıq” əsəri əsasında səhnələşdirilmiş “Kişi, qadın, pəncərə… məşuq” adlı tamaşa nümayiş olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, tamaşanın quruluşçu rejissoru Xalq artisti İranə Tağızadə, rəssamı Aleksandr Fyodorovdur. Səhnə əsərinin musiqi tərtibatı Vladimir Neverova məxsusdur.
Qeyd edək ki, tamaşa qəhrəmanların aramsız olaraq düşdüyü ekssentrik situasiyalar kaleydoskopuna çevrilir. İngiltərə parlamentinin üzvü ser Uilli beşulduzlu “Vestminster” hotelində nömrə kirayələyir ki, burada ürəkaçan bir axşam keçirsin. Pəncərələri “Biq-Ben”ə baxan 13 nömrəli otaqda gərginliklər məhz həmin rəqəmin ucbatından başlayır.
AzTV-nin Bədii-sənədli filmlər studiyasında 2022-ci ildə 51 bədii-sənədli film istehsal olunub.
Bu barədə AZƏRTAC-a “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC-nin Sosial media və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən bildirilib.
Azərbaycan Televiziyası Vətən müharibəsinin ikinci ildönümünə də öz töhfəsini verib. Belə ki, 44 günlük Vətən müharibəsinin ildönümü münasibətilə 69 ədəd videoçarx hazırlanıb və müxtəlif resurslarda paylaşılıb. Bundan başqa, şəhidlərə və qazilərə həsr olunmuş qısametrajlı bədii-sənədli filmlər istehsal edilib.
Bildirilib ki, ötən il “Mədəniyyət” TV-də 8 yeni layihə hazırlanıb və efirə verilib.
Yanvarın 11-də Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının səhnəsində Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operası yenidən təqdim olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, səhnə əsərinin quruluşçu rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Quliyevdir. Operanı dirijor, Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva idarə edəcək.
Qeyd edək ki, müsəlman Şərqində ilk opera sayılan “Leyli və Məcnun” dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən 1908-ci ildə qələmə alınıb. Opera elə həmin ilin yanvarında ilk dəfə səhnəyə qoyulub. Ölməz bəstəkarın bu əsəri 115 ildir ki, teatr səhnəsində nümayiş olunur.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində Evripidin “Medeya” əsəri əsasında hazırlanan eyniadlı monotamaşa nümayiş ediləcək.
AZƏRTAC xəbər verir ki, yanvarın 12-də nümayiş olunacaq tamaşanın bədii rəhbəri Xalq artisti Azər Paşa Nemətov, quruluşçu rejissoru Emil Əsgərov, quruluşu rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi İlham Elxanoğlu, bəstəkarı Kamil İsmayılov, səhnə hərəkəti və plastika üzrə mütəxəssisi Lalə Hacıyeva, işıq üzrə rəssamı Rafael Həsənovdur.
Səhnə əsəri maraqlı rejissor yozumu, dövrə uyğun baxımlı tərtibat, geyim, işıq və musiqi həlli ilə Əməkdar artist Münəvvər Əliyevanın cəlbedici ifasında tamaşaçıya xoş anlar yaşadacaq.
Qeyd edək ki, “Medeya” faciəsinin mövzusu “Arqonavtlar” əsatiri silsiləsindən götürülüb. Əsərin əsas ideyası xəyanətə məruz qalmış qadının nələr edə biləcəyini göstərməkdir. Medeya əri Yazonun ağlasığmaz xəyanətini, onun mənəvi miskinliyini, şöhrətpərəstlik üzündən ailəni, qəlbini, vicdanını satmasını ifşa edir, qadının cəmiyyətdəki qul vəziyyətini və daim kişilər tərəfindən alçaldığını hiddətlə pisləyir. O, qadın hüququnu müdafiə edən üsyankara çevrilir.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək olar.
Yanvarın 8-də Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında uşaqlar üçün Abdulla Şaiqin eyniadlı əsəri əsasında hazırlanan “Danışan gəlincik” tamaşası nümayiş olunacaq.
Teatrdan AZƏRTAC-a verilən məlumata görə, nağıl içində nağıl üslubu ilə davam edən tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar Artist Nicat Kazımov, quruluşçu rəssamı Elşən Sərxanoğlu, bəstəkarı Əməkdar incəsənət xadimi Gövhər Həsənzadədir.
Qeyd edək ki, tamaşanın əsas süjet xəttini padşah qızı olan şahzadə xanımın ərkəsöyünlüyü təşkil edir. Bu da balaca şahzadənin digər həmyaşıdları ilə ünsiyyət qurmasında ona mane olur. Danışan gəlincik tapıb, onunla danışmaq, söhbət etmək arzusunda olan Şahzadə üçün kasıb bir ailənin qızını pulla alıb saraya gətirirlər. İnci adlı bu gözəl qız var-dövlət içində, gözəl həyat şəraitində xoşbəxt deyil və öz ailəsini arzulayır. Dost-dosta heç vaxt yalan danışmaz, yalançı dost ilə ürək barışmaz. Dünyada hər şeyi pulla almaq mümkündür, lakin insan qəlbini, ailə mehribanlığını, hər şeydən öncə isə valideynləri, bacı-qardaşları pulla almaq mümkün deyil. Bu ideyanı əsas götürən dramaturq Şahzadə personajı ilə onun ata-anasına həyat dərsi verir, bu kasıb ailəni saraya gətirdir. Onlar mehriban bir ailə kimi yaşayırlar.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək olar.
Fırsat, kullanımı tercihine bağlı, şahsın elindeki bıçak gibidir. İdaresi kişinin elinde olan iş ve işlemlerin, olumlu ve güzel olabileceği kadar olumlu iken olumsuzluğa evrilebilen tarafları da olabilir, bu, bir irade işidir. “Yiğit bin yaşar, fırsat bir düşer” atasözünü, bazı kişiler tam da bu esneklikte değerlendirmekte ve şekillendirmektedirler!
Kötülük planlayanların yaptığı gibi iyi işler yapmak için genelde kurgular kurulup fırsat beklenilmez, onların yaptıkları fırsatçılıktır, huysuzluktur, yaptıkları suça götürür, başta insanî değildir, iyilik yönünde doğan imkânları yani fırsatları yakalamak ve değerlendirmekse kişiyi yüceltir, ona saygınlık kazandırır, bunların zahmetsiz ve masrafsız olanları bile vardır, hatta hiçbir çaba sarfetmeden, bazen kişinin yanı başında doğuverirler. Fırsat ve fırsatçılık, iyi ve kötü iki kardeş gibidirler; bunların tolumda yaşanmış sayısız örnekleri varadır!
Zarar vermek, kötülük etmek, menfaat sağlamak gibi olumsuzluklar için uygun zamanı beklemek yani fırsatçılık, insanları tuzağa düşürmek için sinsice evsinde beklemektir ama iyilik için düşen fırsatlar böyle değildir, bir şekilde önüne düşen ya da yanı başında doğan imkânı, fırsatı değerlendirmek, iyilik yapana da iyilik yapılana da kaderi örenin, dokuyanın belki de bir ikramıdır, bu fırsatlar, ihtiyacı olanın ihtiyacının karşılanması ve iyiliklerin yaşaması ve yaşatılması için açılmış yollardır, kapılardır. Bu yolları kullanıp iyilik yapanlara manevî yönden vaat edilenler, toplumsal dengelerin kurulmasında, saygınlığın yaşatılması ve artırılmasında yapıcı bir teşviktir, diğer anlamıyla iyilik yapılmasını özendirmektir. Fırsatlar, gökyüzünü kapkara bulutların kapladığı bir zamanda, parçalanıp ayrılan bulutların arasından görünen güneş hüzmeleri gibidirler. İyiliğe götüren gelişmelere muhatap olan ya da imkân yakalayan kişi bile doğan fırsata bazen şaşırıp kalabilir, işin nasıl geliştiğine, kendisini nasıl bulduğuna bir anlam bile veremez! Fırsatçı, kendisini kötülüğe götürecek planlar kurup çaba sarfederken, diğeri çoğu zaman fırsatı önünde bulur.
Fırsat, bir iş veya herhangi bir şey için en uygun zaman, bir şeye vesile veya uygun şartlar olarak olumlu anlamlarda kullanılsa da iyilik için doğan fırsatların çoğu, insan açısından plansız ve programsız gelir.
Birçok güzel işin, güzel imkânların umulmadık, beklenmedik anda bazılarının ayağına kadar geldiği, hatta kendisine tutunması için kişinin paçalarına yapıştığı, eline sarıldığı, ayağının altına serildiği, girmesi için ona bir hatta daha fazla kapının veya kapıların açık olduğu ya da o anda açıldığı zamanlar olur, işte bunlar birer fırsattır, birileri bundan yararlanırken yapılan iyilik, işi yapan kişiyi de iyi insan makamına yükseltir! Günlük hayatta bu tür iyi işler o kadar çoktur ki, “Oduncunun gözü omçada olur!” misali onu ancak gönlü iyiliğe açık insanlar görür ve değerlendirebilir. Demem o ki; fırsatı, fırsatçının yaptıklarından farklı olarak, kişinin kendisi de hazırlayabilir veya yanında olanı yakalar, diyelim bir işyeri sahibi, sıcak bir havada, işyerinin önünden geçenlere soğuk su ikram ederek, elindeki imkânını fırsata dönüştürebilir, bu, iyiliği planlayarak yakalama durumudur ki bu sadece örneklendirileceklerden bir tanesidir, bu ve benzeri yapılanlar, işi yapan kişi veya kişileri daha değerli kılacaktır.
Bu tür işler, zamanında ve doğru değerlendirildiğinde kişiyi iyi, sevilen, saygı gören insan yapar. Böyle bir kişi olmak için büyük çabalar gösterilmesine de gerek yoktur.
“Yiğit bin yaşar fırsat bir düşer” atasözü, fırsatın her zaman denk gelmeyeceğini, geldiğinde de iyi değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu, biraz da işin gereğine, şartların oluşmasına bağlıdır.
İyilik yapma adına fırsatlardan yararlanmak için her zaman ekonomik güce sahip olmak da şart değildir, yeter ki iyilik yapma isteği insanın içinde var olsun. Bir şekilde yere düşen birinin elinden tutarak kaldırmak, ona yardım etmek, o anda orada bulunanlar için bir fırsattır, kim atak davranırsa iyilik yapma imkânını o yakalamış olacaktır veya orada bulunup yardım etmek isteyen fakat yetişemeyenler de o iyiliğin ortağıdır, onlar da paydaştırlar, hisselerini alacaklardır; doğru olan değerlendirme de budur, bu anlayış iyilik yapmak isteyenlerin sayısını da artıracaktır, belki de bu paydaşlık anlatımı bu yüzdendir.
Fırsat için, güzellikleri yakalama anı da denilebilir, bazen de fırsat için güzellikler kişiye uğrayabilir.
Niyet insanın gizli rehberidir, iyilik yapmaya niyetlenenleri iyiliğe yönlendirir, götürür, kötü işler için planlar yapanlar da içinde besledikleri canavarı zamanla büyütür ilk fırsatta da planını uygular, zarar verir, toplumsal ahlakı ve dengeyi bunlar bozarlar, huzursuzluğu bunlar icat edip üretirler, idrak etmeseler de içlerinde besledikleri kötü duyguların kurbanı olurlar. Bunlar, insanların veya yasaların zayıf yerinden yakalayıp emellerini gerçekleştirirler. Her şey insanın elinde şekillenir. İyiliği yapan da insan, kötülük için fırsat kollayıp ortalığı karıştıran, buhrana sürükleyen de insandır.
“İsmimin ne demek olduğunu öğrendim bugün.” dedi ve devam etti küçük kız; “Öğretmenim, sözlükten kelime bulmayı öğretti, sonra da arkadaşlarıma isimlerinin anlamlarını sordu, bilmeyenler sözlükten buldu, benimkisinin anlamı çok güzel, Mihra; iyiliksever, nazik, hoşgörülü demekmiş.” dedi ve “Baba! Sen bu ismi nasıl buldun?” diye sordu. Babası; “Mihra ismi toplumda çok yaygın değil ki daha önce hiç duymamıştım, bir toplantıda konuşmacılardan birinin isminin Mihra olduğunu duyduğumda ben de merak ettim, anlamını internetten öğrendim.” deyince Mihra; “Ama bugüne kadar bana bunu sen söylemedin!” dedi, babası; “Haklısın” demekle yetindi. Her çocuk gibi Mihra da meraklıydı bilmediklerini öğrenmeye, fırsat buldukça bilmediği şeyleri sorardı! Bu ismin bilerek seçildiğini böylece öğrenmişti, annesinin bu konudaki görüşünü de öğrenmeliydi, merak bu ya! Küçük kız; “Peki, sen kendin mi seçtin bu ismi, arkadaşlarımdan çoklarının anneleri ya da babaları seçmişler isimlerini, sen anneme sormadın mı?” dedi. Babası; “Olur mu öyle şey kızım, elbette annenle beraber karar verdik bu isme. Bu tür işlere anne ile baba beraber karar verirler.” dedi, Mihra büyümüş de küçülmüş denilen çocuklardandı; “Hımmm. Bu güzel işte! Tahmin etmiştim zaten! Senin gibi birisine de bu yakışır. Arkadaşlarımın ya annesi ya da babası seçmiş isimlerini, bence haksızlık, diğeri üzülmez mi?” dedi. “Peki, bir soru daha sana”, “Siz, iyiliksever, nazik biri olayım diye mi bana Mihra ismini verdiniz?” dedi, babası; “Elbette, biz senin iyiliksever, hoşgörülü, nazik birisi olmanı istediğimiz, hem de güzel bir isim olduğu için bu isme karar verdik.” deyince, “Ben böyle bir olmalıyım o zaman.” dedi. Bunları konuşurlarken alışveriş merkezi koridorundan geçip yürüyen merdivenlerle ayakkabı satıcılarının daha çok olduğu kata çıkıyorlardı. Işıklı ayakkabı alacaklardı. Birkaç mağazaya sordular, “Işıklı ayakkabı var mı?” diye. Bu seferki mağazada buldular. Mihra denemek için ayakkabıları giydi, tamam, olmuştu bu iş. Çok sevindi, dükkânın içerisinde bir tur bile attı ayakkabılarına bakarak. Sonra, ayakkabıları bir de ayağında görmek için mağazanın orta yerindeki, yerden yukarı doğru uzanan aynanın karşısında durdu, ayaklarını bir beri bir öte hareket ettirdi, ışıklar yanıyor mu diye aynadan kontrol etti, yürüyünce yanıyordu ışıklar, “Harika! Babacığım çok teşekkür ederim.” dedi. “Sadece bana değil, annene de teşekkür etmelisin değil mi?” dedi babası. Mihra; “Elbette ki ona da teşekkür edeceğim ama eve varınca. Hem o daha çok çalışıyor. Bak, bugün tatil ama o, bizim için evde yemek hazırlıyor, pastalar yapıyor, melek annem!” dedi. Işıklı ayakkabıları almışlardı, piyasaya daha yeni çıkmıştı ama arkadaşlarından giyenler vardı, kaç günden beri bu ayakkabının hayalini kuruyordu. Mağazadan çıktılar, AVM koridorunda ilerliyorlardı; “Baba!” dedi, babası; “Efendim Kızım!” diye karşılık verdi. Bir şey söyleyeceğim ama utanıyorum.” dedi. Babası; “Söyle Kızım, çekinme. Bir şey mi isteyeceksin?” dedi. “Evet ama bugün ayakkabı aldın, çok masraf olur değil mi?” dedi. Babası; “Sen söyle bakalım, duruma göre değerlendiririz.” dedi. “Çevrende ne görüyorsun, haydi sen bil bakalım!” deyince, babası; “Burada çok şey görüyorum, elektronik eşya satıcıları var, ayakkabı mağazaları, giysi mağazaları, çerezci, çikolatacı, var işte var!” dedi. “Bilemedin, onlar işyerleri, ben sana çevrende ne gördüğünü sordum, o zaman soruyu şöyle sorayım; peki, dışarıda hava nasıl?” dedi. Babası; “Nasıl yani, soğuk demek mi istiyorsun?” deyince; “Hayııır! Yine bilemedin!” dedi. “O zaman sen söyle, tamam ben bilemedim.” dedi. “Dışarıda yağmur yağıyor değil mi? Gelirken gördük, şurada bir şeyler görmüyor musun?” derken eliyle de işaret ediyordu, babası; “Anlaşıldı, sen şemsiye istiyorsun!” dedi. “Şimdi bildin işte, bir şemsiye almayacak mısın? Çok olursa alma, başka zamanda da alabilirsin.” dedi. Bir mağazanın önünde, kovanın birine büyükler için, birine de küçükler için çeşit çeşit desen ve renklerde küçük şemsiyeler doldurulmuştu. “Tamam!” dedi babası, “Ben görmemişim, haydi beğen bakalım, şemsiye de alalım.” dedi. Mihra bir şemsiye beğendi, babası parsını ödedi. Şemsiyeyi de almışlardı, dışarıda da yağmur yağıyordu, Mihra babasına; “Haydi gidelim artık.” dedi. Otoparka indiler, arabalarını buldular ve bindiler. Otoparktan çıktıklarında, gök yarılmış da su boşalıyor gibi yağmur yağıyordu. Kim bilir kaç sokaktan, kaç caddeden çoğalarak gelen yağmur suları, sokak ve caddelere atılmış atıklardan önüne gelenleri sürükleyip götürüyordu, bazı yerlerde bordürlerin üzerinden aşıyor, kaldırımlara yayılıyordu. Dükkân sahipleri, satışa sundukları meyve ve sebze dolu kasaları kaldırıma koydukları için insanlardan birçokları, kaldırımdan değil de yoldan yürüyorlardı. Taşkın sular, zavallıların ayakkabılarına doluyordu. Kaldırımdan yürüyenler ise tek sıra halinde, kimileri ayaklarının ucuna basarak gidiyorlardı. Biraz ilerleyince Mihra heyecanla; “Baba, Baba, bir dur!” dedi. Bir olumsuz durum olmuş ya da görmüştür düşüncesiyle babası; “Ne var, ne oldu?” dedi ama cevap alamadı. Babası arabayı sağa yanaştırdı, durdu, hiçbir şey demeden Mihra kapıyı açtı, arabadan fırladı, uçan bir şeyi yakalayacakmış gibi kollarını yana açtı, zaten üflense uçacak kadar zayıf, çelimsiz bir çocuktu, şemsiyesi de elindeydi, kaldırıma bastı, fakat sendeledi, kaldırıma çıkamadı. Babası ne yapacak diye bakarken o böyle bir harekette bulundu, babası onu böyle görünce ani bir refleksle arabadan inmek için kapıyı açtı, ancak yetişmesi mümkün değildi! Bir kadın, mantosunun eteğiyle, kendi yaşlarda çocuğunu, sicim gibi yağan yağmurdan korumaya çalışıyordu. Çocuk soğuktan boynunu içine çekmiş, büzüldükçe küçülmüş, küçüldükçe küçülmüştü! Çocuk önde, kadın arkasında, tek sıra ilerlemeye çalışıyorlardı. Kadın sendeleyen Mihra’yı gördü, kendisine çok yakındı, kız tam suya düşecekken bir kıvraklıkla, kendi çocuğunu bırakarak onu sağ elinden yakalayıverdi, kendisine doğru çekip kucakladı, kaldırıma çıkardı. İşler o kadar hızlı olmuştu ki babası henüz arabadan inebilmişti. Suya düşmekten kurtulan Mihra, hiçbir şey olmamış gibi şemsiyeyi açtı ve kızın eline tutuşturdu. Çocuk da annesi de babası da ne olduğunu anlayamamışlardı, şaşkın şaşkın Mihra’ya bakıyorlardı, kadın ve kızı ne diyeceklerini bilememiş durumda sadece ona bakıyorlardı. Şaşkınlığı üzerinden atıp kendisini toparlayan babası kadına seslendi; “Alın o şemsiyeyi lütfen, kızımın kızınıza hediyesidir.” dedi. Kadın bir Mihra’ya bir babasına baktı, sanki bir şeyler söyleyecek de ne söyleyeceğini bilemiyordu. Adam tekrar; “Alın, alın, lütfen” dedi, Mihra’ya da “Kızım sen de gel.” diye seslendi. Ayakkabısına sular dolsa da uzanarak babası Mihra’yı kaldırımdan aldı, arabaya bindiler. Çocuk ve annesi ne olduğunu hala anlayamamış durumda onların arkasından bakıyorlardı. Mihra; “Baba kızdın mı?” dedi. Babası; “Niçin kızayım ki, ciddi bir tehlike atlattın ama çok da güzel bir iş yaptın. Güzel işler başarmak bazen tehlikeden sonra olur. Aferin, güzel bir iş yaptın, seni kutluyorum.” dedi. Mihra; “Çocuğun kabanı da yoktu, öyle görünce dayanamadım, başka ne yapabilirdim ki!” dedi. Babası; “Çok iyi yaptın kızım, ben mutlu oldum.” dedi. Mihra coşarak; “Benim adım Mihra, benim adım Mihra! Mihra da iyiliksever demek değil mi?” diyerek elleri havada haykırmaya başladı. “Doğrudur.” dedi babası, “Haydi gidip bir şemsiye daha alalım.” dedi. Mihra; “Hayır babacığım, bugünlük bu kadar, her şey tadında kalsın!” dedi.
Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü, “Azad qələm” ədəbi-bədii, ictimai-publisistik qəzetinin və “Ali Ziya” ədəbi-bədii, elmi-publisistik jurnalının təsisçisi və baş redaktoru
Şəhid General Bu gün Şəhid Generalımız Polad Həşimovun doğum günüdür.. Ruhu şad olsun..
Torpaq şəhid qanı içdi yenə də, Boyandı ürəklər şəhid qanına. Vətən şəhidliyin zirvəsində o- And içdi vətənin şəhid canına.
General adına ilk layiq olan Aprel döyüşlərin qəhrəman oğlu. Polad iradəlim, polad hünərlim, Getdin bu yolunla sən haqqa doğru.
Neçə ürəklərdə heykəlin qurub, Bir şanlı tarixi yaşatdı bu ad. General adından qəhrəman kimi Şəhidlik adına ucalan Polad.
“Salam Generalım” deyən əsgərlər Aldı generalı çiyinlər üstə. Millət dalğa-dalğa, xalq axın-axın. Hamı bir diləkdə, hamı bir səsdə.
Qisas tətiklərin çəkən ürəklər, Asdı başı üstdən general şəklin. Donan baxışlarda azadlıq odu. Bürüdü hər yanı, bir alov təki.
Qarabağ sevdalım, vətən igidim, Şəhid Generalım, Sən yaşıyırsan! İgidlik məktəbin, müqəddəs adın, Andınla əbədi Sən daşıyırsan!
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun “Poetika.izm” elmi jurnalının növbəti (2022, № 1) sayı nəşr olunub. Jurnal “ResearchGate”, “OAJI.net”, “Open Academic Journals Index”, “Internet Archive” beynəlxalq indeksləmə sistemlərinə daxildir.
“Poetika.izm” elmi jurnalının baş redaktoru AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəylidir. Bu nömrə akademik İsa Həbibbəylinin “Azərbaycan sentimentalizminə baxış” məqaləsi ilə başlayır.
Jurnalın baş redaktor müavini filologiya elmləri doktoru, professor Tahirə Məmməd, məsul katibi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Maral Yaqubova, məsul redaktoru isə Ülkər Hüseynovadır.
Jurnal ədəbiyyatın mahiyyətini, qanunlarını, kateqoriyalarını, kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərini, məqsəd və funksiyasını, ədəbi dəyər məsələsini, ədəbi əsərin ərsəyə gəlmə şərtlərini mövzu olaraq seçən və işləyən ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair müxtəlif səpkili məqalə və araşdırmalara üstünlük verir.
“Elm və təhsil” nəşriyyatında çap olunan jurnalın bu sayı “Tarixi poetika”, “Ədəbi təhlil. Mətn poetikası”, “Janr, struktur, forma”, “İnterdisiplinar və multidisiplinar əlaqə”, “İZM”, “Təhlil metodları” və “Tərcümə nəzəriyyəsi” bölmələrindən ibarətdir. “Poetika.izm”in redaksiya heyətinə Azərbaycan, İtaliya, Latviya, Yaponiya, Polşa, Türkiyə, Bosniyanın alimləri daxildir.
Qeyd edək ki, Jurnal AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının 04 dekabr 2013-cü il tarixli 7 saylı qərarı ilə Ədliyyə Nazirliyindən verilmiş 26 noyabr 2013-cü il tarixli, 3821 saylı şəhadətnamə əsasında təsis edilmişdir.
Yanvarın 6-sı XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, repressiya qurbanı, nakam şair Mikayıl Müşfiqin xatirəsini anma günüdür. O, həyatdan erkən getsə də, özündən sonra yaradıcılıq eşqi ilə dolu lirik nümunələr qoyub.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu gün görkəmli şair Mikayıl Müşfiqin vəfatından 85 il ötür.
Mikayıl Əbdülqadir oğlu İsmayılzadə 1908-ci il iyunun 5-də Bakının Dağlı məhəlləsində, ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. Atası müəllimlik edib, “Vüsuqi” təxəllüsü ilə şeirlər yazıb. O, 1902-ci ildə Xızıdan Bakıya köçüb. Çox körpə ikən anası Züleyxanı, altı yaşında isə atasını itirmiş balaca Mikayıl yaxın qohumlarının himayəsində böyüyüb. Onun körpə qəlbi bu itkilərdən yaralansa da, həyatdan küsməyib və hər zəhmətə qatlaşaraq ardıcıl təhsil alıb. 1915-1920-ci illərdə rus-Azərbaycan məktəbində, 1920-1927-ci illərdə əvvəlcə Bakı Darülmüəllimində, sonra isə 12 nömrəli ikinci dərəcəli məktəbdə, 1927-1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində oxuyub. Əmək fəaliyyətinə müəllimliklə başlayıb, Bakı məktəblərində yeddi il dərs deyib.
Mikayıl Müşfiqin ilk mətbu əsəri olan “Bu gün” şeiri 1926-cı ildə “Gənc işçi” qəzetində, “Duyğu yarpaqları” adlı son şeiri isə 1937-ci ildə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc edilib. Məhsuldar yaradıcılığı sayəsində 1930-cu ildən başlayaraq onun “Küləklər”, “Günün səsləri”, “Buruqlar arasında”, “Bir may”, “Pambıq”, “Vuruşmalar”, “Şeirlər”, “Şəngül, Şüngül, Məngül”, “Qaya”, “Kəndli və ilan” kitabları nəşr olunub. 1957-ci ildən başlayaraq “Seçilmiş əsərləri”, “Əsərləri”, “Duyğu yarpaqları”, “Əbədiyyət nəğməsi”, “Könlümün dedikləri”, “Həyat sevgisi” və digər adlar altında kitabları çap edilib. Şairin ömür-gün yoldaşı Dilbər Axundzadənin 1968-ci ildə “Müşfiqli günlərim” adlı xatirələr kitabı nəşr olunub, kitabın son genişləndirilmiş nəşri 2005-ci ildə işıq üzü görüb.
Mikayıl Müşfiq tərcümə ilə də məşğul olub. A.Puşkinin “Qaraçılar” (Ş.Abbasov ilə birlikdə), M.Lermontovun “Demon” poemalarını (R.Rza ilə birlikdə), S.Marşakın “Huşsuza bax, huşsuza” şeirini, T.Şevçenkonun, Ö.Xəyyamın və başqa şairlərin irsindən nümunələri, eləcə də M.F.Axundzadənin “Şərq poeması”nı Azərbaycan dilinə çevirib.
Sovet imperiyasının repressiya dalğasına tuş gələn Mikayıl Müşfiq 1938-ci il yanvarın 6-da amansızlıqla güllələnib. Nakam şair Azərbaycan xalqı üçün əsl sənət xəzinəsini yadigar qoyub, eyni zamanda, böyük bir xəzinənin açarını da özü ilə əbədiyyətə aparıb.
Şairin zəngin ədəbi irsinə şeirdən tutmuş poemayadək (“Çoban”, “Mənim dostum”, “Qaya”, “Sındırılan saz”, “Səhər”, “Azadlıq dastanı”) lirik növün əksər janrları daxildir. Dərin emosionallıq, ahəngdarlıq, yığcamlıq Mikayıl Müşfiq poeziyasının əsas bədii keyfiyyətləridir. O, lirik-epik lövhələrin, peyzajların ən mükəmməl nümunələrini yaradıb.
Mikayıl Müşfiq poeziyası şifahi xalq və yazılı klassik ədəbiyyatımızdan bəhrələnib. Folklora dərindən bələd olması və ondan məharətlə istifadə etməsi şairin poeziya dilinin axıcılığını, əsərlərinin maraqla oxunmasını şərtləndirir:
Mən gəncəm, bilirəm, istiqbalım var,
Hələ bədr olmamış bir hilalım var,
Yelkənim açılır, qara yel, əsmə!
Mənim bu dəryada bir sandalım var
Mikayıl Müşfiqin poeziyasında oxucunun ürəyindən xəbər verən yığcam, lakin dərin məzmunlu ifadələr çoxdur: “Həyat həm gülməkdir, həm ağlamaqdır”, “Bədbəxt bu dünyada tək yaşayandır”, “Həyat ondan küsənləri incidər”, “Nə qədər yaraşır insana gülmək!”
Rəngarəng mövzuları əhatə edən Mikayıl Müşfiq poeziyası milli və bəşəri keyfiyyətlərə malikdir. Milli musiqi alətlərimizdən olan tarın konservatoriyada tədrisi qadağan ediləndə, şair cəsarətlə məşhur “Oxu, tar!” şeirini yazıb. Bu şeir hər bir azərbaycanlının qəlbini riqqətə gətirməyə, onu mübarizəyə ruhlandırmağa qadirdir. “Bayram axşamı” şeirində Novruz bayramına dair uşaqlıq xatirələrini danışmaqla müəllif sovet rejiminin milli adət-ənənənin yaddaşlardan silinməsinə yönəlmiş siyasətinə qarşı çıxıb.
Ədibin poeziyasında Azərbaycanın tərənnümü xüsusi yer tutur. Onun Vətənə sonsuz məhəbbətinin və poetik istedadının qovuşduğu belə əsərlər (“Ölkəm”, “Ey Dan ulduzu!” və s.) poeziyamızda Vətən mövzusunun ən yaxşı bədii ifadələrindəndir.
Mikayıl Müşfiqin “Sevgilər”, “Maralım”, “Yenə o bağ olaydı!” şeirləri bəşəri mövzu olan sevginin Azərbaycan poeziyasında yaddaqalan nümunələrindəndir. İnsanın ən ülvi hisslərinin səmimi dillə tərənnüm edildiyi bu əsərlər oxucuya romantik, müqəddəs hissləri duymağı, qorumağı aşılayır və bu gün də tərbiyəvi əhəmiyyətə malikdir.
Müşfiq poeziyasının qüdrəti onun milli mövzudan qaynaqlanan şeirlərinə bəşəri məzmun verməsindədir. Sovet rejimində “Azadlıq dünyanın dərin ruhudur, Azadlıq sənətin, şeirin ruhudur!”, – deyən şairin əsərləri millət, Vətən mənafeyini əsas tutanlar üçün əsl həyat məktəbidir.
Mikayıl Müşfiq şəxsiyyəti milli şüur və vətənpərvərliyin timsalı, yaradıcılığı isə gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi və gənclərimizdə vətənpərvərlik hisslərinin tərbiyəsində əvəzsiz xəzinədir. Onun şeirlərinə mahnılar bəstələnib, ədəbi irsi çoxsaylı elmi-tədqiqat əsərlərinin predmetinə çevrilib. Şairin əbədiyaşar sənət naminə çəkdiyi zəhmət layiqincə qiymətləndirilib. Onun xatirəsini əbədiləşdirmək üçün Bakıda büstü qoyulub, yaşadığı binanın qarşısına xatirə lövhəsi vurulub, qəsəbəyə, məktəbə, küçəyə və meydana adı verilib, Xızıda xatirə muzeyi yaradılıb.
Qarabağ xanı İbrahimxəlil xanın qızı, Xurşidbanu Natəvanın bibisi, tarixi qaynaqlarda haqqında Qacar xanədanından olan Fətəli şahın xanımı kimi bəhs edilən Ağabəyim ağa Cavanşir Azərbaycan, fars dillərində yazdığı lirik şeirləri ilə klassik ədəbi irsimizi zənginləşdirib. Xalqın dillər əzbəri olan, lakin zamanla müəllifi unudulan bir çox bayatı və lirik parçaların Ağabəyim ağaya aid olduğu ədəbiyyatşünaslıq tədqiqatları sayəsində təsdiqlənib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirlər Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın “Vəfalı xan qızı – Ağabəyim ağa” sərlövhəli yazısında yer alıb. Yazını təqdim edirik.
1780-ci ildə Şuşada anadan olan Ağabəyim ağa Cavanşir ilk gənclik illərindən “Ağabacı” təxəllüsü ilə lirik-aşiqanə şeirlər yazıb. Milli ədəbiyyatımızın bu zərif, kövrək ruhlu, əsilzadə şairinin yaradıcılığında Vətən mövzusu daha önəmli yer tutub. Onun əsərlərində Qarabağ sevgisi, el-oba həsrəti aparıcı bədii motivlər kimi diqqət mərkəzində olub.
Dönəmin siyasi hadisələri xan qızının taleyinə amansız zərbələr vuraraq onu vətənindən, doğmalarından ayrı salıb. Ağa Məhəmməd şah Qacar 1797-ci ildə Şuşada qətlə yetiriləndən sonra taxta onun qardaşı Hüseynqulu xanın oğlu Fətəli şah çıxır və öz hakimiyyətinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bir sıra qərarlar verir. Həmin qərarlardan biri də Qarabağ xanlığı ilə bağlı idi. Belə ki, Fətəli şah “hər iki tərəfin xatircəmliyi üçün” İbrahim xandan öz qızı Ağabəyim ağanı hərəmxanasına göndərməsini istəyir. İbrahim xan bu nigaha razılıq verərək, istəkli qızını Qacarlar xanədanının başçısı Fətəli şaha ərə verir. Ağabəyim ağanın gənc ömrünün kədərli, vətən həsrətli günləri də bundan sonra başlayır.
Tehrana gəlin köçməzdən əvvəl o, doğulub böyüdüyü torpaqların gözəlliyini, ürəkaçan mənzərələrini son dəfə görmək, ilahi xilqətdən yaranan əsrarəngiz meşələri, gül-çiçəkli yaylaqları, yaşıl örtüklü dağları gözlərinin yaddaşına köçürmək üçün Şuşanı gəzməyə çıxır. Baxmaqdan doymadığı ana vətəninin hər qarışını beyninə həkk edir, ruhu qanadlanıb Şuşa qalasının dörd bir tərəfini dolaşır, gözyaşı kimi dumduru bulaqların buz kimi suyundan içir, xarıbülbülün ətrini son dəfə köksünə çəkir.
Fətəli şah Qacar da şair idi, “Xaqan” təxəllüsü ilə lirik, aşiqanə qəzəllər yazırdı. Onun zərif düşüncəli, şair qəlbli Ağabəyim ağaya qarşı həssaslığı digər hərəmlərinə münasibətindən kəskin surətdə fərqlənirdi. Fətəli şah böyük ehtiram əlaməti olaraq ona “Sarayın məlaikəsi” statusunu vermişdi. Buna baxmayaraq, Ağabəyim ağa Qacar sarayının divarları arasında sıxılır, öncəki azad həyatı, doğma el-obası üçün darıxdığından daim təkliyə çəkilir, incə ruhlu şeirlər yazır – dərdini, qəmini ağ vərəqlərə “yükləyirdi”.
Ağabəyim ağa dərin dərrakəli, möhkəm hafizəli, geniş dünyagörüşlü və savadlı bir qadın olub. O, ərəb, fars, fransız dillərində səlis danışır, “Quran”ı əzbərdən bilirdi. Şeirə, sənətə böyük dəyər verən Ağabəyim ağa Məhəmməd Füzuliyə böyük dəyər verirdi. Ağabəyim ağa bir neçə dil bilməsi və dərin savadı sayəsində tez bir zamanda Fətəli şahın da güvənini qazanmış, şah dövlətin diplomatik münasibətlərində önəmli olan danışıqlara və məktublaşmalara Ağabəyim ağanı da cəlb etmişdi. Vaxtilə atası İbrahimxəlil xanın vəziri Molla Pənah Vaqifdən dərs alan Ağabəyim ağa sonralar fransız dilini öyrənərək biliklərini daha da genişləndirmiş, həmçinin dövrünün bir sıra görkəmli şəxsiyyətləri ilə məktublaşmışdı. 1811-ci ildə o, Fransa imperatorunun arvadı ilə görüşmüş, onun vasitəsilə Napoleon Bonaparta məktub göndərmişdi. 1812-ci ildə isə İngiltərə səfiri Ser Qor Ouzli Tehranda danışıqlar apardığı zaman səfirin xanımı da ölkənin birinci xanımı – saray məlaikəsi ilə görüşmək istəmişdi. Həmin görüş haqqında ingilis səyyahı və diplomatı Ceymz Moriyerin yazdıqları xüsusi maraq doğurur. Sarayın məlaikəsi Ağabacı ağa ilə görüşünü təfsilatı ilə verən Moriyer yazırdı: “Kraliça Ağabacının taxtda oturduğu böyük bir saraya daxil olmaq üçün səfirin qadınına bələdçilik etdilər. Onun əynindəki geyim Qacar dövlətinin ehtişamını göstərirdi. Kraliçanın əynindəki paltarların qızıl düymələri parıldayırdı. Kraliçanın üzərində o qədər qızıl, ləl-cavahirat var idi ki, o, sərbəst hərəkət edə bilmirdi”. Bu görüşdə səfirin xanımı Ağabəyim ağaya İngiltərə kraliçasının hədiyyəsi olan ənbər – qiymətli ətir də gətirmişdi.
İranın bir çox ölkələrlə diplomatik danışıqlarının uğurlu keçməsində Ağabəyim ağanın müstəsna rolu olmuşdur. Eləcə də Rusiya və Qacarlar imperiyaları arasında münasibətlərin barışıqla nəticələnməsi işində Ağabəyim ağanın xidmətləri danılmazdır. Rus çariçası Ağabəyim ağaya göndərdiyi məktubunda onun müdrikliyi haqqında söz açır, dövrünün bu görkəmli şəxsiyyətini “şahın ikinci Zöhrəsi”, “tale ulduzu” adlandırırdı.
Gözəlliyinin şöhrəti hər tərəfə yayılan Ağabəyim ağa son dərəcə qabiliyyətli, bacarıqlı, vətənpərvər olmaqla yanaşı, həm də çox ədalətli insan idi. O, dustaqların zindandan azad olunması, əsirlərin buraxılması, ölüm hökmünə məhkum edilənlərin əfvinə çalışır və buna nail olurdu. Ağabəyim ağanın xidmətlərinə nəzər saldıqda onu öz dövrünün insan hüquqları müdafiəçisi kimi səciyyələndirmək olar. İrəvan xanı Hüseynqulu xanın ruslara əsir düşmüş qardaşı, yüzbaşı, “sarı aslan” ləqəbli Həsən xanın azad olunması da Ağabacı ağanın köməyi sayəsində mümkün olub.
Ağabəyim ağanın ömrü, həyat yolu həm də yenilməz bir sevgi qalası, məhəbbət abidəsidir. İlk gəncliyindən əmisi Mehralı bəyin oğlu Məhəmmədə könül verən xan qızı ömrü boyu bu sevgiyə sadiq qalıb. Siyasi münasibətləri tənzimləmək məqsədilə Fətəli şah Qacara ərə verilsə də, bu nigah yalnız kağız üstündə qalıb. Ağabəyim ağa heç vaxt Fətəli şaha zövcəlik etməyib, qəlbində başqa birinə qarşı sevgi duyduğunu cəsarətlə şah ərinə bildirib. Cümhuriyyət dönəmində Türkiyədə səfir olan Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin də bu barədə qeydləri vardır.
Ağabəyim ağanın ən böyük sevdası isə bütün qəlbi və ruhu ilə bağlı olduğu Qarabağ idi. Qarabağın həsrəti ilə yaşayan şair qərib diyarda keçən ömrün puç olduğunu düşünürdü. Bu kədərli taleyin ən gözəl yadigarı isə onu nəsillərə sevdirən poetik incilərdir. Köksündəki Qarabağ sevgisini, Şuşa həsrətini, Xarıbülbül nisgilini bir ömür yaşadan xan qızı bu dərdlə də dünyanı tərk edib, doğma vətəninə bir daha qovuşmayıb… O, 1832-ci ildə Tehranda həyatla vidalaşıb və Darül-İman adlanan Qum şəhərində dəfn olunub. Bu həmin şəhər idi ki, Fətəli şah tərəfindən ona bağışlanmış, Ağabəyim ağa ömrünün son illərini burada yaşamışdı. Tədqiqatçıların yazdığına görə, Quma gələnə qədər imamzadə Qasım məqbərəsindəki hücrəsində tənhalığa çəkilən Ağabəyim ağa Quma köçəndən sonra ətrafına Qarabağdan gətirdiyi saray xidmətçilərini toplamışdı. Vətəninin zəkalı və tanınmış şəxslərindən ibarət olan 200-dən artıq xidmətçisi ilə Qumda yaşayan Ağabəyim ağa görünür bununla vətən həsrətini qismən azaltmaq istəmişdi. Lakin bu həsrət heç vaxt azalmamış, getdikcə alovlanmış, Qarabağın Ankası (Səməndər qızı) özünü bu alovların içində yandırmışdı…
Ağabəyim ağanın vətən dərdi Fətəli şahı da ciddi şəkildə düşündürüb, rahatsız edib. Ağabəyim ağanın təkcə gözəlliyinə deyil, ağlına, dərrakəsinə, yüksək ləyaqətinə də məftun olan, onu həddən artıq çox sevən Fətəli şah çalışırmış ki, Ağabəyim ağa heç vaxt qəmlənməsin, dərd çəkməsin. Onun darıxmaması üçün əlindən gələni edən şah arvadının vətən həsrətini, dərdini azaltmaq üçün yollar axtarıb. Buna görə Tehranda onun üçün Qarabağ üslubunda saray tikdirmişdi. Hətta bu sarayın ətrafındakı bağları, bağçaları, su arxlarını, bulaqları da Şuşadakı kimi düzəltdirmişdi. Ağabəyim ağa vətən xiffəti çəkməsin deyə çalışan şahın cəhdləri isə heç bir nəticə verməmişdi.
Ağabəyim ağa üçün heç bir dəbdəbə, sərvət, yaradılan yüksək şərait Şuşanı əvəz edə bilmirdi. Deyilənə görə, bir dəfə oxuduğu, indi dillər əzbəri olan məşhur bayatını Fətəli şah da eşidib, ürəyi riqqətə gəlib:
Mən aşiqəm Qarabağ,
Şəki, Şirvan, Qarabağ.
Tehran cənnətə dönsə,
Yaddan çıxmaz Qarabağ…
Bu bayatı iki əsrdən çoxdur ki, vətən həsrətində qovurulanların könül rübabını səsləndirir. Böyük məna, dərin fikir yükü olan bu lirik parça Qarabağın, musiqi beşiyimiz Şuşanın simvollarından birinə çevrilib. Bu bayatını eşitdikdən sonra Fətəli şah qərar verib, gərək Tehranda elə bir bağ saldırsın ki, Şuşada bitən ağac, meyvə, gül kolları burada da olsun. Hətta torpağı da, bağbanı da Şuşadan gətizdirərək Tehranda nəhəng bir bağ saldırıb. Qarabağın hər gülünün, çiçəyinin bitdiyi, “Vətən bağı” adlanan bu bağ cənnət guşəsinə bənzəyirmiş. Həmin bağda gəzib dolaşan, Şuşanın ətrini bu məkandan alan Ağabəyim ağa bülbüllərin nəğməsinə qulaq asıb, ağacların kölgəsində vətəninin xəyalına dalıb. Bu yaşıl libaslı bağda xarıbülbüldən başqa hər bitki vardı. Çünki xarıbülbül özgə torpaqda bitmirdi… Şuşanın vəfalı qızı Ağabəyim ağa qərib eldə kök sala bilmədiyi kimi, xarıbülbülün də vətən torpağına sadiqliyi dillərdə dastandır… Ağabəyim ağa bağı ilk dəfə seyr edəndə burada xarıbülbülün olmadığını görüncə kədərli bir şeir yazıb:
“Vətən bağı” al-əlvandır,
Yox içində xarıbülbül.
Nədən hər yerin əlvandır,
Köksün altı sarı, bülbül?!
Ömrünün sonuna kimi vətən həsrəti çəkən Ağabəyim ağanın bir çox şeirləri həm Arazın o tayında, həm də bu tayında – doğma el-obasında dildən-dilə keçərək yaşayıb. Bəzilərinin ona məxsus olduğu uzun müddət bilinməyib. Qürbət eldə tənhalığın, doğmalarından uzaq olmağın əzabını yaşayan bu incə ruhlu xan qızının şikayət dolu namələrindən birində deyilir:
Əfsus ki, yarım gecə gəldi, gecə getdi,
Heç bilmirəm ömrüm necə gəldi, necə getdi.
Bu qəzəlin bizə bəlli olan, günümüzə qədər gəlib çatan misraları ancaq bunlardır. Güney Azərbaycanda bu qəzəlin bütöv halda olduğunu güman edirik. Çünki Ağabəyim ağa ilə bağlı fakt və bilgilər daha çox Qacar sarayı tarixçilərinin əsərlərində yer alıb. Tanınmış tədqiqatçı V.Quliyevin qeyd etdiyi kimi, İranda fars dilində Ağabəyim ağanın şeirlərinin olduğuna inanır, bir gün bu şeirlərin doğma dilimizə tərcümə edilib klassik irsimizi daha da zənginləşdirəcəyini düşünürük. Çünki Ağabəyim ağanın “Ağabacı” təxəllüsü ilə həm Azərbaycan, həm də fars dilində yazdığı lirik, aşiqanə, eyni zamanda vətən nisgilli şeirlərindən bizə yadigar qalan bir neçə bədii parça bu yaradıcılığın məzmun, bədii mündəricə zənginliyi kimi, sayca da yetərincə örnəkləri olduğunu təsdiqləyir.
Nakam taleli unudulmaz şairin həyat və yaradıcılığı hələ ki, geniş tədqiqatların mövzusu olmadığından yazdıqları gərəyincə araşdırılmamış, şeirləri toplanıb nəşr edilməmişdir. Şeirləri sadəcə dildən-dilə keçərək yaşayan Ağabəyim ağanın – incə ruhlu Ağabacının böyük bir ədəbi irsi olduğu isə şəksizdir. Bir neçə şeiri ilə yüksək istedad sahibi olduğunu müşahidə etdiyimiz şairin yazdıqlarının arxiv sənədlərində, qədim kitablarda, səyahət-namələrdə və digər qaynaqlarda mövcudluğuna inanırıq. Çünki bircə bayatısı ilə könülləri riqqətə gətirən bir şairin yaradıcılığı yalnız bu bayatıdan ibarət ola bilməz.
Xan qızının fars dilində yazdığı bir qəzəlin sətri tərcüməsi belədir: “Ta qiyamətə qədər yazılsa qurtarmaz, nə sənin gözəlliyinin dəftəri, nə mənim ayrılığımın hekayəti”. Güman etmək çətin deyil ki, bu “gözəlliyin dəftəri” Ağabəyim ağanın əbədi və solmaz eşqi olan Şuşadır! Kövrək qəlbli, zərif ruhlu xan qızının həsrətilə gözünü yumduğu Şuşa bu gün öz azadlığına qovuşub. – Sanki girov kimi Fətəli şaha ərə verilməsi xan qızına necə ağır təsir etmişdisə, Şuşanın əsirliyi də Azərbaycan övladlarının bağrını o cür yaralamışdı. Artıq ayrılıq bitdi! Zəfər bayrağının dalğalandığı Şuşamızda xan qızı Ağabəyim ağanın azad ruhu daha şad-xürrəm dolaşacaq. Qələmindən süzülən inci şeirlər sədaqətli vətən qızını nəinki Şuşada, vətənin hər guşəsində gələcək nəsillərə xatırladacaq…”.
Qeyd edək ki, İran səfərinə çıxmış İngiltərə kralı Ağabəyimin camalına və kamalına heyran olaraq öz əli ilə ona “Müqəddəs Georgi” ordeni təqdim etmişdi. Ağabəyim ağa bu mükafatı almış yeganə türk qadınıdır.
Yanvarın 7-də Osloda “Deichman Bjorvika” mədəniyyət mərkəzində Azərbaycan Milli Geyim Mərkəzinin rəhbəri, modelyer-dizayner Gülnarə Xəlilovanın “Northern Stories by CİZGİ” (“Şimal hekayələr CİZGİ ilə”) adlı ekspozisiyasının açılışı olacaq.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbir Osloda Azərbaycan Evi tərəfindən təşkil olunacaq.
Qonaqlara Gülnarə Xəlilovanın Norveç və Qarabağ ornamentləri ilə əl işləri, ipək yaylıqlar və libaslar təqdim olunacaq.
Qeyd edək ki, bundan əvvəl Gülnarə Xəlilovanın kolleksiyaları ABŞ, Böyük Britaniya, İsveç, Avstriya, Rumıniya, Türkiyə, Rusiya, Çin, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Bolqarıstan, Norveç və digər ölkələrdə keçirilən moda həftələrində və beynəlxalq tədbirlərdə uğurla nümayiş etdirilib.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun “Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” elmi jurnalının növbəti (2022 №2) sayı nəşr olunub. 1946-2019-cu illərdə “Ədəbiyyat məcmuəsi” adı ilə çap olunan jurnal 30 may 2019-cu ildə Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatına alınıb. Jurnal Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyə etdiyi elmi nəşrlərin siyahısına daxildir.
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” elmi jurnalının baş redaktoru AMEA-nın prezidenti, akademik İsa Həbibbəylidir. Bu say akademik İsa Həbibbəylinin “Böyük qayıdış epopeyası” adlı məqaləsi ilə açılır. Jurnalın məsul katibi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aygün Bağırlı, məsul redaktoru Mehparə Axundova, nəşriyyat redaktoru Töhfə Talıbovadır.
Jurnal Azərbaycan ədəbiyyatını və onun tarixi inkişaf mərhələlərini araşdıran, bu mövzuda müasir və aktual tədqiqat işlərinin nəşrini həyata keçirən elmi-nəzəri nəşrdir. “Elm və təhsil” nəşriyyatında çap olunan jurnalın bu nömrəsi “Azərbaycan ədəbiyyatı”, “Folklorşünaslıq”, “Yubileylər” və “Resenziyalar” bölmələrindən ibarətdir.
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının beynəlxalq redaksiya heyətinə Türkiyə, Özbəkistan, Fransa, Gürcüstan, Tatarıstan, Hindistan, Polşa və Monqolustanın alimləri daxildir. Elmi-nəzəri jurnalda məqalələr Azərbaycan, rus, ingilis və türk dillərində dərc edilir.
